KASAYSAYAN NG MASBATE

Ang Masbate, opisyal na Lalawigan ng Masbate ay isang pulong lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan
sa rehiyon ng Bikol. Binubuo ang lalawigan ng tatlong pangunahing mga pulo: Pulo ng Masbate, Ticao at Pulo
ng Burias. Napagigitnaan ang lalawigan ng dalawang pangunahing mga pulo ng Pilipinas, sa timog ng pulo ng
Luzon at ng mga kapuluan ng Kabisayaan. Pulitikal na kabahagi ng Kabikulan ang lalawigan subalit higit na
malapit ang pagkakaugnay ng pulo sa Kabisayaan kung ang pagbabatayan ang bioheograpikal at pagkakalapit
ng wika dito.

Noong si Kapitan Luis Enriquez de Guzman ay dumating at nag-anchor sa baybayin ng Masbate noong
1569, kanyang natagpuan ang mga maliit na pamayanan na nakalatag sa mga baybayin na kasangkot sa
maunlad na kalakalan sa Tsina. Dumalaw ang mga mangangalakal na Tsino sa Masbate at natagpuan ang mga
maliit na pamayanan noong panahon ng Shri-Vijaya at Madjapahit. Natagpuan ang mga labí ng mga tahanang
tila mga "kiva," na marahil ay itinayo ng mga Indiyano na sumama sa mga mangangalakal na Tsino, sa
baybayin ng Aroroy, Palanas, at Masbate. Ang mga hinihingang porselana na may petsang 10th siglo ay
nahukay sa Kalanay (Aroroy) noong dekada ng 1930.

Nakasaad sa mga kasaysayan na ang Kristiyanismo sa Rehiyon ng Bicol ay simula pa lang sa Masbate
noong 1569. Si Padre Alonso Jimenez ang unang misyonaryo sa mga isla ng Masbate, Burias, Leyte, at Samar.
Pagkatapos ay pumunta siya sa Ibalon (Bicol) sa lalawigan ng Camarines, kung saan siya nanirahan ng
maraming taon, at nagconduct ng maraming relihiyosong pag-atake sa Albay at Sorsogon. Kinikilala si Fray
Jimenez bilang apostol ng isla ng Masbate.

Noong Disyembre 1600, hinanap ni Dutch Commander Admiral Oliver van Noorth ang kanlungan sa
Harbor ng San Jacinto matapos matalo ang kanyang flota sa Spanish Armada sa Maynila. Siya ay sumangkot sa
isang matinding labanan sa flota ni Limahong sa Canlibas-Matabao passage.

Sa kasagsagan ng kalakalang Galleon, ang Mobo ay nagbigay ng unang klase ng kahoy para sa
konstruksiyon ng mga galleon, na ginawa itong sentro ng kalakalan sa lalawigan bukod sa pagiging dating
kabisera ng lalawigan noong maagang bahagi ng pananakop ng Espanya.

Ang mga Amerikano ay dumating sa Masbate noong 1900 upang palawakin ang kanilang kampanya sa
pagpapayapa. Noong Disyembre 1908, ang Masbate ay isinama sa lalawigan ng Sorsogon. Isang batas na
nagdedeklara ng Masbate bilang isang independiyenteng lalawigan ay inaprubahan noong Pebrero 1, 1922.

Kahit noong 1906 pa, ang kinatawan ng Masbate ay nagpanukala sa Kongreso ng Estados Unidos na
ibigay ang kalayaan ng Pilipinas.

Ang mga unang elemento ng Hapones ay dumating sa Masbate sa madaling-araw ng Enero 7, 1942
mula sa Legazpi. Sila ay nag-landuhan sa ilang mga lugar nang walang anumang paglaban - labis na nagulat
ang lalawigan upang magpatupad ng anumang resistensya. Pinababa ng pananakop ng Hapon ang Masbate
patungo sa ekonomikong kagipitan. Limitado lamang ang mga aktibidad sa ekonomiya sa pangingisda,
pagbili/pagbebenta, o pagnanakaw. Tumigil ang produksyon ng pagkain. Ang camote, pakol, bulaklak ng saging,
pith, at maging ang mga di-kilalang prutas tulad ng barobo ay ginamit bilang kapalit ng pagkain. Ang lakan-
bulan ay ginamit bilang sigarilyo, tsaa, o kape. Namayagpag ang palitan ng kalakal. Dahil sa kakulangan sa
nutrisyon at kalusugan, maraming tao ang namatay dahil sa beri-beri o malaria. Kumalat din ang mga kuto at
tick sa ilang malas na tao.

Si Dr. Mateo S. Pecso, na naging gobernador ng lalawigan, ay tumangging makipagtulungan sa mga

Hapones, kaya't inilikas niya ang pamahalaang panlalawigan sa Guiom, isang command post na ginamit ng mga
gerilya. Sa huli, hinuli si Pecson ng mga Hapones at ikinulong sa Cavite. Nakatakas siya; sumali siya sa kilusang
gerilya sa Gitnang Luzon.

Si Dr. Emilio B. Espinosa, ang solong kinatawan ng Masbate, lumaban laban sa isang kongresyonal na
batas na nag-o-authorize ng conscription ng mga Pilipino sa paglilingkod sa Imperial Japan at dahil dito, siya ay
dinetine sa Fort Santiago.

Noong opisyal na inilaya ang Masbate noong Abril 3, 1945, si Pecso ay ipinadala sa Masbate ni
Pangulong Osmeña upang organisahin ang sibil na pamahalaan. Kinuha ni Pecso ang pamamahala noong Mayo
11, 1945.