क

जानेवारी १९६३
डा

पर... ही यि./
2 रे
 |प ग ७ुळ््धस्ळुळ
क .. करण्याचा: च...”
» २५७०३४५
* - २७०८७पड £ त १
1! का 2४ नु
म त

«> र क्क “>> र्क हि व चि

शी व शं र नो >. क ह मि वु आश आ. ००. जु टा न ह के वळ >. शक > चि ी ऱ गो।1 शा य नर > पज

र > क ,
रश वि क वि| व क शो... ह 1 ना "व्व्यु का च गै क ह 1. ध्य । । क... री र ह 1 यीमै । |न्न "क्क । . १वि रया शा]|ध्य | र हि ्ञ |ह. | 11 व 1 ब - क व्य 1

बळी,$$ - ज़ ी
त्यांना डाळभमावाच्या मताखालीं एक योरवाठ सांपडली.
>>>) शि ह» > क श्व कव र -), र कक हि. वि क हह क ऱु
आंत ग&ल
वि ना न न पण्प ->->
वह्ादंडी
७ 7 , कह ऱा
ळएन -्ा च्या

प्या हेवन राजगख्च्या आजनेंप्रनाण रोंनिकांनीं

तेर पंडळढें असल्यानें लाकडं चटकन पेटली. सेनांपलि म्हण!ळा-“ राजगुरु! या आगींत
धुरामुळे ब विश्वाचा ताप ब!ढत गेल्याने तो भांत्रिक भश्म होऊन जाणार! निदान
काळभेरवाखाळच्या तळघरांत किंत्रा चोर- सुंदभरून तरी मरणार !”
वाटेत त्रझदंडीला गुदरमल्शसारख झालें. राजगुरु म्हणाळा--“ तो एवढ्र्यार्थ मरणारा
गरु व की. 022__. गु-हे> वयन 0. "७८ ७४६. - ह. 3.3) प्रिसषय जश»
राजगुरु ब सनक गुढृच्याबाहर निघून गोले. "5४म नाद
ग ९ “9 . त... क्र पूर टळक आयज व्या हा ह क केक शत प

_ तें_ गंहंळा
२३ ५३* जर “ आणखी १ । कोर
१. तरी
2९॥ डार
७ १ ६
जाण्याच्या
म
प्रयत्नात असणार. त कक...
आपल्या

खेळ तर भोवजिक त्या वाटन पळून जाऊ सब सानकाना साब रहाबळा सागून ठब.
21 सझेळ मा टा की त्य़ा | न क... ल “अह र * ७क” ली '- कान क्क ६-1 क 1? वी ग बज 7“ प्त नज ३

जंग उन्ह 3... क च नो द ढ साता क ज्योके जस स्त कि

।
ये म्डणून राजशुखून आपले सं,नक जागो- १७ शाळा त चोर हाताजर तुर!
नांगी नेमले. देऊन पसार होईल. कोठे दिसला तर
चक जी क त ७. शि
 बा.
-__* ७17
-पै--:-----
ऱ़

94०220
ल. यता. शॉ. य ही.
“लत रव ०“ बकेट ० > ८002022243.
त. 2 ही. 2 हो. हे ही. जो. ०0.00
शे... ते. हॅ. जी. न .४

6
पका मांश्रिकानें ती हिरावून गेतली आहे. ह र

ं कळलें आहे. म्हणून (1-2शी) दळ.

हेंत्याला
लपळो आहो
पकडून देऊन स्वतःची सुटका करून घ्यायळा |'.. “अहेष से | !
रणीं
देलीळ तो मागेपुढेपाहणार नाहीं. म्हणून । - र, //॥॥ "रज
आपण येथून पाय काढू या!" |
पण लळ्वूच्या मनांत एक शंका होती. ("नव
सैनिक चारीबाजूलापहारादेत जसा. ५६
00
व नजर खुकवून पळून जाणें अदाव्य वीक...
तिकडे धुरानें गुदमरून जाऊन जभ्मर्दडी
त्याला घरून जाणून माझ्या समोर हजर
करायळा सांग !''
लॉकत होता आणि ओरढत पजहोता- जयमळ! तूबोलत आहेसतेंमला ऐकूं येत
“* उ्मैरबाची मूर्ती देखील क्वांनीं फोडून नसेल की मश अरंदी
राजगुरु अक्षदंडी मांत्रिकाला धरण्यासाठी
सेनापदीळा बजावीत असतां तिकडे नक्मदंडी
टाकळी. या धुरांत उभं राहणें अशक्य!ओरडळा ब पुन्हांखोकूंलागला.
चोर वाटेच्या टोकाजी जाऊन शिळेवर मिनटाच्या आंत हा दगड चाजुळा सरकवळा भेळ!आतांसुटका नाहो. लेविक धरणारे “ होंगरावर जाखळा एक बाट आहे.
आंपली जादूची कांडी आपटीत होता. तो नाहींस तर्‌ तुम्हां दोडांना भस्म करीन! ”
लळा. यमयातना सहन कराव्या लागणार ! मलहा माहीत आहे ती. फार तर सैनिक
आपल्या जिष्याळा बोळवीत होता. जयमळ त्याची ती धमकी ऐकून ढखू धाबरळा- बांचव ! काळभैरवा !" घरतीळ. पण येथे गुदमरून मरण्यापेक्षा तेंच
जयमलनें त्याढा धीर देत म्हरळें-* ढखू! त्याचातो आंबाज जयमलं बलखूऐकत बरें! मी सांगतों त्यांना कीं तुम्डी दोघे
ब॒लळखूची कुजवूज त्यांच्या कानावर
उमे होते. जयमलर म्हणालां-“ धुराचे लोट कोठें लपलां आहां तें.'' तक्षदंडी म्हणाला.
पडली होतो. त्याने दोघांचा आवाज अगडीं भिर्क नकोस या. पोकळ घमक्या
पळीकडे दिसत आहेत. स्वारी सांपडली तर्रंडी पात जात. असल्याचें त्याच्या
ओळकवळा होता. दोघांनीं माजा कोंडमारा ऐकून आपण दगड सरकवू असें त्याळा
आहे त्यांत. बिळांतून बाहेर पळवाट न पावलांच्या आवाजावरून दोघांना कळलें.
कळून ठार करावयाचें ठरविलेले दिसतें आहे.
सांयडलळेल्या उंदराची दक्षा झाळी आहे.” जश्नदंडी म्हणाल्याप्रभागे केल्याशिवाय राहणार
तो. जयमळ लबाड आहे. भयंकर दरींचें सर्द मंत्रशक्ति हरपून रोही आहे. जरक्षपूरच्या
22२४७२७२७३ ०५८६/402/ >. £
ह.
»
0 हि.ह
और. औ७.ओःशः. और.”आ. 00”आ आओ”
७७७७७ :35ऊ- चांदोवा 'ऊऊऊऊककाकाळकाकाळ
 सिला
र

0
नहि). म व््त््ञ 9८) न ऱ््ृ
८:42 34:
4 आह. %
जो. अबी. ४% ४७ ४७
आब. टे ४आ. क॑
य. ह, क. क क्क क कक पनपककय र

वि
क. शश
“७. १ - 3:
ग"

रर) ५४
| र्य क्र. “| |

नाहीं, याचा विचार करून जयमळ थोडा

क 6 का क.

न्ल्ट क ट्ट > र

भ्याळा.
त्यानें ठखूळा जें उभा होता तेथेंच हिततोनागचाजागी निएतञ्थउभाराहिळा.
क्षणभर उगे रहायळा सांगून स्वतः गुहेच्या नयमळ्नें त्यांका ओळललें, तो ढखूळा
शोकापर्थत जाऊन गुहेच्या बाहेर डोकावून 'इणाला-“ तो प्या, तुझा बाप आहे !९
पाहिलें. त्याका दूर एका खडकाबर एक तिकडेवळूनपाहिलें. खरोखरच
ल्खूनें
सैनिक उमा असलेळा दिसळा. पण त्याचें त्याचा म्हातारा बापहोतातो.
लक्ष गुहेकडेनव्हतेंदुसरेच कोठेंतरीहोते. जयमलनें खुणेने स्हातान्याळा सुचाविलें-
जयेमळ ळगेच मार्गे बळला. आंत गुर्हेत “ तो सिंडई कांडी करणार नाहीं. मिण्याचे
जाऊन ळखूला म्हणाला-'* लखू ! आप- कारण नाहीं. पुढें ये!” टखूच्या बापाने
ल्य़ाळापळावयाचें असेळ तर हीच संधी मुळाळा ओळखलळें ब जयमळ खूण केश्या-
आहे. ब्रह्दंडी आपण येथे ढपलो आहे हँ प्रमाणे पुढेआठा.
४८७०७०७000005090092%00क्‍ चांदोबा 9000000..0.्‌.0.,.ऐऑ.ऑ
 कशा

वी

१/ चका च
1 ह क»
"हि. 1».

& 1

1
"री ., * (७९५
र |!

श। कि
४ ण १ (
के क
ह का. १
1.८1 |.»
द्‌
-य ह
डि
ह
य.
/ 8 ]
ह ४

केळास !”' राजगुरूनें त्रक्षेईडीचीदंडी धरून

र। |हा

11 '
“

।॥॥८.. १ १ त्यार्चे डोकें इलवीत विंचारलें.

| “ राजगुरू ते॑ काम माझ्या शिष्याचे ७ माहिती
त्यांना. दुरून अलदंडीचा मैत्रयोष ऐकूं आहे. ही. त्याला नको. 'णत अहत ती सर्वा
पहाल,नाहींधडहेंता.
होणार जयमळ आहोत. 8-8
आदीओळलून
तजाचाचांगळें कक केळे. तो. शु््वोही
सत |
शी
। ऐेकडी
होता. त्यानें अनुमान केल्याभमाणे जक्षदंडीचा आहे|"
मंत्रथोप पएकाणकी थांबला. कारण त्याच्या रिष्याचें नांव ऐकताच राजगुख्ने
त्रभदंडीचीशेंडीसोडली व वितारूंहागळा- आश्चर्य बाटले. त्यानें पूवी कर्मी तें नांव सैनिक त्या बाजूला धांवळे. त्यांना
कहत लि ल शा “ त्यांची गोष्टच मी विसरत होतो. कोठे. ऐवलें नव्हतें. तर मग हा अह्मदंडी एवळ्याच- म्हाताऱ्याबरोजर दोगे एंका लेडका पलीकडे
जणूं वाचाच बसळी. आहेत तें दोवे £” साठीं येथे राहून काळभेरबाची उपासना चाळत .असलेळे दिसले. एका सैनिकाने
« काळगरब ! ठिकन्या होऊन पडला “ राजयुरु त्यांतळा पुकच माझा शिष्य करीत होता व पंवळ्याचसॉठी त्यानें सेना- ओरडून हाकबारून विक्रेलें-“
ए.म्हाता-
नाहे पहा पळीकडे | तो तुझें काय रक्षण आहे. दुसरा गुराख्याचा पोर आहे. दोषांची ,पतीचा बंध कर॒विळा म्हणावयाचा. या र्‍या! त्या दोघांना घेऊन कोटे निवाळास!
करणार ? स्वतःचेच कळ झकल्य नाहीं !” पापकमें आतां मी काय सांग?” अश्यवंडी सर्वाच्या मागे ह्या भरयेकर दरीचें रहस्य “तें ऐकून ळखूचा वाप जडलळल्या-
राजगुरु गरजला, स्वत:चा निर्दोषपणा दाखवीत म्हणाळा. ' माहे तर! शिवाय व्हणाळा-“ मी स्थांना कोठें घेऊन
 नि. रि&[01€
७७७७»535 ब्यागा
जात नाहीं. या वाटेने त्यांना राजगुरूकडेच गांवांत प्रथम दर्भढी प्रिटंबायळा सांगा कीं
घेऊनयेतों झाडे. माझेंइनाम नळकावण्याचा मांत्रिकांचाचा शोध ठागल्याच्या खुशी लातर
तुझा हेतु दिसतो आहे! तें नाही चाला- आजचा दिवस उत्सब दिवस म्हणून साजरा
बयान्चे. सांगून ठेवतो. जा, आपल्या वाटेनें.! करण्यांत यावा.” नंतर त्यानें गुहेच्या तोंडाशी
“ दोन दिड्साचा पाहुणा आहे या पाढाच्यासाटीं कांडी सैनिकांना नेमलें, विक्तमाकनिं हट्ट सोडळा नाहीं. तो झाडा-
नगांतळा. पण मोह सुरत नाहीं पहा.” राजगुरूच्या आजञेप्रमार्णे सैनिकांनी जवळ गेळावप्रेत खांदयावर काढून घेऊन
तो सैनिक इतर सैनिकांना म्हणाला. स्य ब्रहादेडीचे हात व पाय बांधून त्याळा डुकरा- नेहमीप्रमाणे स्मश्शानाकडे निघाळा. तेव्हां
सैनिक राजभुरूळा ती बातमी चायला धांवले. प्रेतांत बसळेळा वेताळ त्याळा म्हणाला-
राजगुरूळा ल्या अयेकर दरीची माहिती उतरू लागले. अशदडीचा आक्रोश चाल, “ राजा, तूही मेहनत स्वतःच्या सुखासाठी
काढून घ्यायचा मोह झाला. पण ब्रश्नइंडी होता-“* मळा सोडा! मी तुमच्या पार्या करीत नसून दुसऱ्या कोणासाठीं तरी करीत
शिंग्यांसमोर ळपबा रपबी करूं दाकणार नहीं पडतो! हे काळगेरवा! हे आपल्या उपासक असावास अर्से वाटतें. पण एक गोष्ट लक्षांत
असा विचार करून त्यानें तो अश्भ काढला भक्तांच्या तप्त हृदयाळा सांबडी देणाऱ्या बट ठेव, अपात्र माणसांवर उपकार केला तर
नाहींवशिष्य येईपर्यंत थांबण्य'वॅ ठरविले, वृक्ष ! किंयी अपमान करविती आहेसरे?” ककी. £ 4 त्याचा परिणाम उळ्टाच होतो. त्याचे
राजगुरूनें सर्वात मश्रम ब्रझदंडीची सारी राजगुरु हंसत आगेदानें डोंगर उतरू *शक्ी 0 उदाहरण म्हणून महावीर नांवाच्या एका
घर्भेड उतरबिण्याचें उरविले. तो सेनापतीळा लागडा व डोंगराबाली जेथे घोडे झाडाला ह 1६७. क्षत्रिय तरुणाची गोष्ट ऐक." असें सांगून
म्हणाळा-“ डइुकर॒ बांधून नेतांत तसें या बांबून ठेवळे होते. तिकडे चाढं.लागला. त्यानें गोष्ट सांगायळा सुरवात केली-
मूरखीळा बांदून, घेऊन चळा राजवानीकडे. [पुढीक गोष्ट पुढीळ अंकीं] पूर्वी कर्घीं गौड देशांत महावीर नांवाचा
एक शूर तरुण रहात असे. क्षत्रिय कुळांत
जन्मल्यामुळे त्याच्या अंगीं क्षत्रिय बाणा
बाणळेळा होता. त्यानें लहानपणीच कित्येक
राक्षसांचा वध केला होता, त्याच्याजवळ

वबैताळाच्या गोष्ठी
 रास दासदासी हजर होते. त्यानें सुळोचनेळा कोणी हारळा तर ती त्याचा शिरच्छेद करून
पाहिलें व त्यानें ऐकले होतें त्याहूनहिं टाकते. कित्येक शूरवीर तरुण राजकुमारांचा
अधिक सुंदर ती त्याळा बाटली. त्याते. तिनें अश्या तऱ्हेने अमानुष वध केळा आहे.
तिच्याश्ींच ल्न करण्याचा आपल्या मनाशी मीदेखील तिच्याशींच लग्न करावे असें म्हणत
आहें. पण तिनें मळा जर गदा युद्धास
आव्हान केळें ब मी हारलो तर आपला
शिरच्छेद होईल या भीतीनें मी धजत नाहीं.
दिबस वाढतच गेली. परंतु महावीरानें तकी, याळा उपाय काय?”
तें ऐकून महावीर म्हणाला-' मित्रा !
व्यक्त केली नाहीं. एकदां चित्रगुत्तने यशोबतीचा पराभव करण्याच्या कार्मी मी
स्वतःच्या भाची गोष्ट त्याच्यासमोर काढली. तुळा मदत करीन. हें माझ्याकडे लागलें.
म्हणाला-- पणं एका अटीवर, तूं आपल्या बहिणीचे
एक स्फटिक मणि .होता तो कपाळावर “ ब्रक्षपूरच्या गादीवर बंशोवती नांवाची | रम माझ्याशी करून दिलें पाहिजेत.” तेंऐकून चित्रगुप्ताळा वाटलें कीं आतां
असेपर्यंत महावीर कोणाला दिसत नसे. तो राजकन्वा राज्य करीत आहे. तिच्याजी ला चित्रगुप्त त्याला तमारच होता, म्हणाला- यशोवतीशीं आपलें रमन झालेंच. दोघे
मणि त्याळा एका यक्षाकडून मिळाळा होता करण्याची इच्छा अनेक राजकुमारांना आहे,
“ माझ्या बढदिणीशीं तूंलम्मास तयार आहेस आपला बेत कस्ता पार पाडावयांचा या
बांत आल्यावर त्याळा मुळी सांगून पणतिनें अटठेवळी आहे. तिच्याहून अधिक
येऊं लागल्या. पाटलीपुत्र राजधानीचा राजा बलवान व पराक्रमी पुरुषा्शींच ळे करायळा
हें ऐकून मळा आनंदच वाटतो. पण संबधी विचार करूं ठागले र
चित्रगुप्त थाळा सुलोचना नांवाची बद्दीण होती. ती तयार आहे. ती अट रास्त नाहींअसें
यंशोवती बरोबरमी बंठ्ठ युद्धकरीत असतां महावीर म्हणाळा-”* तू या आपल्या
तिच्य़ा सोंदर्याचें वर्णन तू मळा मदत्त कक्ली करणार हें नाहीं मांडलिक राजांना बरोबर घेऊन त्रद्मपुराकडे
ऐकून महावीर म्हणतां येणार नाहीं. परंतु प्रत्येकं वीर मळा कळळें.'!
नीघ. मी तुझ्याबरोबर येतो. मी, तुझा एक
पारळीपुत्र नगराकडे निघाळा. चित्रगुप्तानें तिच्याहून कमी पराक्रमी आहे हेंदे्शविण्याचा
_ “ माझ्याजवळ एक स्फटिक मणि आहे, मांडळिक आहे असें सांग, म्हणजे कोणाला
महाबीराच्या शौर्यासंबंधीं ऐकळें होतें. चित्र- तिचा पयतन दिसतो. अर्धात ही गोष्ट कोणत्या 'तो कपाळावर असेपर्यंत मळा कोणाची माझ्याविषयी कशाहि प्रकारची शका वाट-
गुस्तानें राजघराण्याला जोमेळ अशा तर्‍हेने स्वाभिमानी पुरुषाला भावडेंळ कोणी तिळा
:_ भीति नाही. मी अइड्य रूपानें तुझ्या ण्याचे कारण नाहीं.''
महावीराचा सल्कार करावयाचे ठरबिळें मागणी घाळायळा आला कीं ती प्रथम
शेंजारीं उमा राहून मदत करीन ” महावीर चित्रगुप्ताने आपल्या मांडलिक राजांना
ठरल्यावेळीं महावीर आळा. त्याच्या सत्का धनुविद्यित ब गदा युद्धांत त्याची परीक्षाघेते. __ म्हणार्ा
स्वत;बरोवर येण्यासाठीं निरोप पाठबला,
ह के य ह... जे... कड... आहय... हजे वि
कह » जो.व म. यी आ.शा.
१ आत.शुक
क "जो
का बहर
व १८-७१.
 * 'ट्यामनाकानकाययाचट परकर र्‍या 0 ₹०7०९ण्लण कळ
कू दि “ > «६
कक.
नि रि&ा0॥€

मांडलिक मित्र मंडळातून

र.
>

त्यांना बरोबर घेऊन त्यांच्याबरोबरच महा-

वीरछा पण येण्यास सांगितलें. अह्मपुराच्या गेला. त्यानें एका निर्जन स्थानीं तो स्फटिक त्या धनुष्याला दोरी बांधणे देखील हातांत घरळी, क्षणाधात गशोबतीच्या

वी;
सरहद्दीवर पोंचतांच त्यात्॑ यश्योवतीकडे मणि डोक्याला बांधला आणि अदृश्यपर्ण चिंत्रगुप्लाळा शक्‍य नव्हते. पण शोजारीं हातांतळी गदा दूर जाऊन पडळी. यशोबतीचा
निरोप पाठविळा कीं द्रैद्र युद्धास आव्हान दवैव्र युद्धाच्या जागीं आळा. चित्रगुप्ताच्या महावीर होता. त्यानंच अदइश्यपर्णे त्याच्या पूर्ण पराभव झाला. तिची घमेंड उतरली.
करीत आहें. तिनें चित्रगुप्ताळा द्द युद्धाचे खांद्याळा स्पर्श करून “मी हजर आई |
हि हाताबरोबर आपका हात नेऊन सर्व सर्व राजवाद्यांत गेळे. महावीर पुन्दां कांहीं
निकम वगेरे कळविले ब दुसऱ्या दिवशीं दैद्र घाबरू नकोस! असें त्यानें सुचविले *्क

॥
युद्धाची तयारी ठेवण्यास सांगितलें. यश्योवतीच्या हातांत एक घनृष्य होतें.
दुसर्‍या दिवशीं चित्रगुप्त आपल्या मांडलिक त्यावर बाण चढवून ती सांगेळ तसा नेम
मित्र मंडळींसह द्वे्ठ ुद्धासारठी ठरल्या जागीं माराबयाचा होता. तिनें तें घनुष्य व
आला. तेर्थे राणी यशोवती देखील जपली भाता चित्रगुप्ताळा दिळा व म्हणाळी-“ झ्या
शखात्र घेऊन आली होती. दंद्र युद्ध सुरू धनुष्यावर बाण ठेवून शक्य होईक तितका
होण्यापूर्वी महावीर कांहींतरी कारण सांगून दूर तो सोडा.”
काम बेमाळस पार पाडलें. दोघांची शक्ति वेळाने परत आला व, असें कांहीं काय झालें
एकवटल्यांमुळे बाण फार दूर जाऊन पडला. हें त्याला माढीतच नाढीं असे दालवीत,
यशोवतीचा बाण तितका दूर जाऊं शकला विचारू ठागळा-'“ काय झालें ! कोण जिंकळा
नाहीं. तिला राग आळा व थोडें आश्चर्य कोणं हारळा !”
पण बाटले, “ तुपच्या राजाचा जय झाला. मी
पण ती तशी माघार घ्यांयळा तयार वचन दिल्याप्रमाणे त्यांच्याशीं लम्नास तयार
नव्हती. गदा युद्धासाठी तिने आव्हान केलें. आहें.!! यश्लोवती जमलेल्या भांडलिकांना
त्या वेळीं देखीळ चित्रगुसानें अडक््यपणें गदा म्हणाली.
 ४७७४०५७४५६५४७४४ क.) ४७. ७.६त जा अश,

सुळोचनेनें महावीरळा पाहिलें तेव्हां सुळोचवनेला तो अपमान सहन झाला

पासूनच तिचें मन त्यांच्यावर असले होते. नाहीं. ती म्हणाळी-“ कोण म्हणतो कीं हे
तो पराक्रमी होताच प्रेमपात्रपण होता. असा मांडलिक आहेत ३ कोणाचे ? माझ्या भावाचे!
शूर ब उदार पुरूष तिचा पति असावा याचा खोटें ! माझ्या भावानें स्वतःच्या पराक्रमाने
तिळा अभिमान वाटे. एकदां सज त्यानें, ती तुळा जिकळें, असे तुळा वाटलें होय!
कोणाशी बोळणार नाहीं असा विचार करून अदृड्यपर्णे हेच वाजूळा उभे राहून त्याची
तिच्या भावाचे लग्न अक्षोवतीच्षीं कसे होऊं मदत करीत होते बाहैसाहेव.'! रागाच्या
शकले हेंसांगून टाकलें. तेंऐकून सुळोचनेला भरांत. ती हे सर्व बोळ गेली व हें देखीळ
पतीच्या शौर्याचा जास्तच अभिमान वाटला. तिनें सांगून टाकलें कीं तिचा नवरा
पण हा अभिमानच महाबीराचा वध अदृश्यपणें वाजूळा कसा उभा राहू शकळा.
होण्यास कारण झाळा. एकदां नणदा- यदोबतीच्या तळपायाची आग मस्तकाळा
भावजया जापापल्या नवन्याच्या शोर्याची गेळी. तिळा वाटत होतें की शूर पति
मह्मपूर येथें यशोबती ब चित्रगुप्तारचें ल्क स्तुति करीत बसल्या जसतां यशयोदती गर्वात॑ मिळावा म्हणून तिनें एवढी मोठी प्रतिज्ञा लोकांशीं बोलण्याची माझी बरिंळकुळ इच्छा
झाळें. चित्रगुप्त मगव व ब्रशपूरचा राजा झाला. फुळ जाऊन म्हणाळी-“ माझ्या पतीसारखा केळी आणि हृट्ट धरळा होता. मगधच्या नाडीं. एका सामान्य मांडळिकाशीं आपल्या
विवाह झाल्यावर तो बाजत गाजत पाटलीपुत्र शूर या दुनिर्येत मिळणें अशक्य." | राजाच्या शोर्यासमोरच ती मान वांकवून लग्नास बहिणीचे झा करून देऊन आपण त्याला
क-न»
१.)
नंगरीं आळा त्यानें वचन दिल्याममाणें महा- तेंऐकून सुलोचना हसं लागळी. म्हणाळी- तयार झाळी. पण तीच शेवटी फंसठी. या डोक्यावर चढवून ठेवलें आहे म्हणून माझी
वीरशीं आपल्या बहिणीचे लम करून दिलें. “ कळळी आम'च्या बैपुरांजांची बहादुरी, उळट तिच्या नणदेला कांहीं प्रतिज्ञा केल्या मान पदोपदी खालीं होत आहे. ती
प.
कग
शे
५
लझ ठरल्या'चें ऐकून यशोवतीनें रांजाला पण तें असे ढे. यांच्यासमोर ठंदर युद्धास _ शिवाब फुकटा फुकटी पवढा पराक्रमी पति म्हणते कीं मळा आपण नाहीं, त्यानें 'शी,
न1.»%

म्हणजे पतीळा बिचारळें-“ राजाच्या बहिणीचे उमे राहण्याची आहे का त्यांची छाती१ _ मिळाळा., तिला हें के सहन होणार? जिंकलें, म्हणें. त्याच्याशीं माझे लभ व्हायळा
लग्न पका सामान्य मांडलिकाशीं करून विचारून कां नाडी पहात £”* र तिने महावीराचा शिरच्छेद कर॒बिण्याचें पाहिंजे होतें.”
1-3.देण्याचा काय अर्थ '' | “ यःकश्चित्‌ एका मांडलिकार्ने राजाशी चित्रगुप्तानं मागचा पुढचा कांहीं एक
चित्रगुत्न स्मित करून म्हणाळा-“ तो बरोवरी करण्याचें साहस दाखवू नये.” | (न
ती आपल्या पतीळा जाऊन म्हणाली- विंचार केळा नाहीं व आपल्या दोघां तिघां
एक मांडलिकच नसून माझा. पुक विश्वासपातर यशोवती नणदेंचा अपमान करण्याच्या हेतूने मांडलिकांकरवीं गुप्तपर्णे महावीराचा वध
________ फाजील्पणाचें होऊं लागठें आहे. हलक्या
क. ढ

म्हणाली. करविला,
, ऱ्क मित्र देखीळ आहे.” भै
व्ह
ल१*४ढ्ज
प.
> र च ह मह ला > अका“ क हड म्या यायाय 44
536.
*<1/(04
ह.
>७१..
4.५
 डर
5.
द
8 कजा

येथवर गोष्ट सांगून वेताळ म्हणाला- मानायळा ती तयार नव्हती. म्हणून तिनें जं
“ राजा, महावीरावर्‌ जो दा प्रसंग ओढवळा महावीराच्या विरुद्ध फ्तीजवळ तक्रार केली.
त्याला कारण कोण ? सुळोचना कीं यद्योबती आतां चित्रगुप्तानें खरें सांगून पक्नीचा व
_ क्री चित्रगुप्त १ या प्रश्नाचे उत्तर मांढीत स्वतःचा अपमान सहन करून ध्यावा ह्याची
“9
असून तू दिळें नाहींस तर त्याचा परिणाम अपेक्षा करणें देखीळ बरोबर होणार नाहीं

शिकठेठी विद्या
करी

कनी
१

तुळा माहीतच आहे. तुझ्या डोक्याची शंभर तेव्हां पत्नीच्या मनाचे समाधान करून देण्या- ।
छकलें होऊन तुझ्याच पायांवर - ळोळूं साठीं महावीराचा कांटा वूर करण्याव्यतिरिक्त
ळागतीरु, त्याच्याजवळ दुसरा उपाय नव्हता. बिश्वास-
ट्या दिवशी संजीवचा वाढदिवस होता “ झाजोबा ! मला गोष्ट लिहायला शिकवा.
“ आपल्या नवऱ्याचा अपमान कोणत्या घात करून ज्यानें यशोवतीकीं लक्ष केळे संजीव पहाटे उडून आंघोळ करून मी चांदोबांत छापायळा पाठविणार आहें !”
स्रीका आवडेल £ त्यांत महावीरासारखा शूर त्याच्याकडून विश्वासघाताशिंवाय खरेंपणाची नवे कपडे घालन आजोबांची वाट पद्दात संजीव म्हणाला.
पति असल्यावर सुलोचनेनें गप्प कां बसार्वे अपेक्षा ठेवणेंच चुकीचे ठरेळ, माझ्या मते. असला होता. संजीव बरोबर उषा व दोघांच्या आजोबा स्मित करून म्हणाले-“* वेड्या
यशोवतीला तरी दोषी कसें ठरवितां येईल ? खरी 'चूक मद्दावीराचीच. आपलें गुपित त्यानें पाठोपाठ अश्योक हजर झाले. पण सर्वांच्या गोष्टी शिकवून का येतात ? श्लिकळेळी विद्या,
सुलोचना जे म्हणाळी तें सर्व खरें समजून बाथकोळा कां सांगावें £ त्याळा त्याचुकीचे क आधीं “ चांदोबा ” आळा होता. आजोबा आणि बांधून घेतलेली शिदोरी फार उपयोगी
सर्व अपमान सहन करून तिनें स्वस्थ रहावें फळ भोगार्व लागलें.!* | ब
आंघोळ करून येतांच चांदोबासाठीं मुळांची पडत नाहीं.” असें म्हणत त्यांनीं तपकीर
हें कसें शक्‍य होईल. तिचा ब तिच्या अश्या तर्‍हेनें राजाचें मौन भंग होतांच धि ओढाताण सुरू झालेळी पाहून आजोबा नाकांत काँबली
नवऱ्याचा एवंढा अपमान १ तिला फंसवून बेताळ पमेतासह॒अडदहय झाला व झ्षाडाळा म्हणाळे-** मिळाळा ना चांदोबा ! आतां “: अजून याला लिहितां वाचतां येत
तिच्या नवऱ्याने तिच्याशीं ळय्नम केलें, हँ जाऊन ळोंबकळूं लागला, [कल्पित ] माझी काय गरज तुम्हांला ! मी बाजारांत ताही आणि चांदोबाळा गोष्टी पाठविणार
जाऊन येतों." - म्हणतोय £? काय पण वेडपट आहे !”' अद्योक
“ तेंनाहीं चाळायचॅ, गोष्ट सांगून जा,” म्हणाला. *
' मुलें म्हणाली. स्वतः होऊन बोळाविलेल्या “ आजोबा, शिदोरी म्हणजे हो काय!”
संकटाला तोंड द्यायला आजोबा तयार झाले. उषानें प्रश्न केला.
आजोबा खुर्चीबर बसले ब मुलें जमिनीवर “ गरवासाळा निघतांना झुणका माकर
वगैरे बांधून घेतात ना? तीच शिदोरी!
4 2.
>>». -

पण दूरचा प्रवास करणाऱ्यांना ती किंती
दिवस पुरणार !'' आजोबा म्हणाले.
“ सोष्ट ! गोष्ट ! आजोबा गोष्ट सांगा !
मुलें ओरडली. त्यांना वाटलें कौ आजोबा
गप्पांत रंगवून गोष्ट सांगणार नाहींत. .
“ बरें बाबांनो ! ऐका गोष्ट '” आजोबा
गोष्ट सांगू लागळे-
“ एका गांबीं एक मुल्गा रद्दात असे.
त्याला बाटे, विद्या संपादन करावी, ज्ञान
मिळवावे. संजीव कसा गोष्टी लिहायला
शिंकना म्हणत होता ना अगदीं तश्लीच
इच्छा त्याच्या मनांत उत्पन्न साठी.
ह आ क
>.
क का आड अक
ल
आत
ल याट
जे
सुदैवाने एक साघुबुवा त्या गांबीं आले.
मुळगा त्यांना पाहून त्यांच्याजवळ जाऊन
हात जोडून म्हणाळा -“साधुब्रुवा! मळा बरिद्या
संपादम करावयाची आहे. मळा शिकवा.”
तें ऐकून साधुबुवा स्मित करून म्हणाले-
“ खुल्या ! शिकवलेली विद्या व बांधून
घेतळेळी शिदोरी कोठवर पुरणार !”'
मुल्गा म्हणाळा--“ मी लहान आहें तशी
माझी बुद्धि पण ल्हान आहे. आपण र्जे
कांडी म्हणालांत त्यांतळें मळा कांहीं एक
समजलें नाहीं.!*
“मी या पेचक्रोशींत दोन दिवस राहणार
आहें. र॒द्दा माझ्याबरोबर. कांढीं सांगावयाचे
झालें तर सांगेन व तुझ्या पदरीं जितर्के पडेल
तितकें घे !'” साधुबुवा म्हणाले.
लो सुळगा साधुबुवांच्यावरोभर राहण्यास
कबूळ झाला. दोघे दिवसभर हिंडत. संध्या-
काळ झाली कीं कोणाच्या तरी ओसरींत
किंबा पडबींत पडून रहात.
दुसऱ्या दिवशीं रात्री ते ज्या घरांच्या
पडवींत झॉपळे होते तें घर एका चोरा
होतें. रात्रीं चोर चोरी करण्यासाठी निघाला
तेव्हां त्याचा मुळगा त्माळा म्हेणांला-“*बाबा!
मळा देखीऊ चोर्यविद्या शिकवतां का!”
क 23 का का की
“ बाळ शिकलेली विद्या आणि बांघून
बेतळेळी शिदोरी कोठवर उपयोगी पडणार ?
स्वतःच्या बुद्धीचाच भरंवसा कराबा लागतो.
स्वतःच्या अनुभबानें विद्या येते व ज्ञान
बाढते.* वाप म्हणाला.
& बरें तर बाबा ! मी स्वतःच्या अनुभवाने
चोर होणार ! फक्त मळा जरोबर घेऊन चला.”
चोराचा सुळया म्हणाळा, बापाने कवूळ
केलें. दोघे निघाले.
बाहेर पडवीत पडल्या पडल्या साधु-
बुंबांचा तो शिष्य ते सर्वे संभाषण ऐकत
- होता. तो साधूला म्हणाळा-*“ साधुबुबा!
आपण म्हणाळांत अगदीं तेंच डा चोर त्यानें उघडला. आंत शिरळा आणि प्रेटारा
आपल्या मुळाला म्हणाळा. पाहतो आतां हे बैद करून घेतळा. पण झांकणाचा आवाज >>
ग
दोघे काय करतात तें. असें सांगून तो झाळा. त्या आवाजाने घरांतल्या दोघां ्ऱ क
-_ स्या पिता-पुत्रांच्या पाठीमागून निघाळा. जं
चौघांची झोंप मोडली, एक म्हणाळा-'* काय
चोर आपल्या मुलाला बरोबर घेऊन एका आहे बुवा !'! तो पेटाऱ्यावर जाऊन झोंपळा. >
|
त
श्रीमत गृहस्थाच्या घरीं गेळा. त्यानें भिंतीला म्हणाळा-“* उद्यां सकाळीं पाहून घेऊं. चोराचा
मोंक पाडले व मुळाला म्हणाळा-“ जा आंत! पोर आंत अडकून राहिला, ही गोष्ट चोराने
मधल्या खोलींत एक पेटी आहे. पेटीत दागिने ओळखळी व तेथून पाय काढला. सापूच्या
आहेत. ही किल्टी घेऊन जा व पेटी उघडून शिप्यानें ते पाहिलें. त्याछा आश्चयं वाटलें
तुळा जमेळ तितर्के सोनें उचळून घेऊन ये.” कीं स्वतःच्या मुलाळा सोडून चोर कसा पळून
«>
बापाने दिळेळी किल्ली घेऊन मुळ्या गेळा ! तो स्याच्या पायोंपाठ निघाला. चोर
त क1
औ द क1न
बरांत गेळा. एक मोठा पेटारा दिसला. तो आपल्या घरीं परत आला ब दार बंद करून
1
8/५८/॥८
440428:
80
४॥,॥
 पळ, “पश
क
ताताज
निश्चितपर्णे ज्ोॉपीं गेळा. मुळाची सुटका माणसाला एक दुी मारून बापाने भिंतीळा पाहिलें. दोघे तिघे विहिरींत उडी मारून अनुमबानेच ती संपादन करावी लागते.
कशी होगार यांची त्याळा थोडी देखील जे भोक पाहून ठेवळें होतें त्या मोंकांतून पद्ामळा तयार झाले. पण चोर तेर्थे असेल शिकलेळी विद्या कुचकामाची असते.
काळजी नव्हती. बाहेर ञआाळा आणि धूम पळाला. तर ना त्यांना मिळेळ. निराश द्वोऊन सर्व आजोबांनी येथवर गोष्ट सांगितली,
तिकडे पेटींत अडकलेल्या मुलाने काय घरांतले लोक व नोकरचाकर जागे झाले आपापल्या घरीं निघून गेले, मर्ध्येच संजीच म्हणाळा-'* तर मग मी देखील
केलें माहीत आहे का? त्यानें बेफिकीर ब“ चोर चोर म्हणून ओरडत त्याच्या त्यानंतर चोराचा पोर झाडावरून खालीं स्वत:च गोष्टी लिहून पाठवीत जाईन आजोबा !
होऊन जितके सोनें त्याला घेतां आलें, पाठोयाट धांबळे. पण त्यांना हुलकावणी उतरळा व आपल्या घरीं निघून गेला. त्यानें कोणी गोष्ट शिकवायची जरूर नाहीं मठा.!?
घेतळें. उंदीर कुरतडल्याचा आवाज होतो देण्यासाठीं चोराच्या मुलानें काथ केळें कळलें दारावर थाप दिल्यावरोबर त्याच्या बापानें तें ऐकून सर्व मुलें हंसळी. संजूला
तसा आंतून आवाज केला. कुरतडण्याचा का ? वाटेंत एक विहिर होती. त्या विहिरीत दार उघडलें, त्यानें आपला पराक्रम खूप रांग आला. |
आवाज ऐकून पेटाऱ्यावर झोंपठेळा माणूस त्यानें पुक मोठा दगड टाकळा आणि वर्णन करून बापाला सांगितला. आजोबा त्मित करून म्हणाले-“ मला
५ उंदीर उंदीर' म्हणून ओरडत उठला व झाडावर चहत गंमत पहात बसला. त्यांचें तें वर्णन साधु ब त्याचा शिष्य जगूची गोष्ट आठवते हें ऐकून !
पेटारा उघडला. लोच चोराचा मुलगा उडी तो आवाज ऐकून लोक विहिरीकडे बाहेर पडबींत वसून ऐकत होते. “ पाहिलेस “ जगू कोण आजोबा ! सांगा त्याची
मारून बाहेर आळा. पेटार्‍यावर झोंपलेल्य़ा धांवे. दिंचे लावून त्यांनीं बिहिरींत डोकावून चौर्य विद्या देखीळ शिकून येत नाहीं, गोष्ट ! ” मुलांनी ओरडा केळा.
 नि. 4-/-81-
"५७००७७० 3222452222:225305-:-72902222220ॉरम

“ सांगतो, सांगतो ! ओरडू नका ! गांवकरी ळोक वडिलांना इतका मान पण घेऊन गेले. त्यांनीं जांवयाची समजूत नक्कळ करूं लागला. एकदां तो एका गष्टीं-
आजोबांनी जगूची गोष्ट सुरू केळी. देतात हेंपाहून जगूला आश्चथ बाटे. त्यानें घालण्याचा मरयत्न केला व म्हणाले-*“ तुझ्या तून जात असतां एका घरांत भांडणतंटा ब
“ जगूचा बाप लखुजी, गांबचा पाटीळ वडिलांची बरोबरी करण्या*चें ठरविलें. म्हणून सासऱ्यारा मी गेळीं तीस चाळीस वर्षे चांगळा मारहाण चाळू होती. त्या घरांत चोरी
होता, त्या काळीं गांबांत पायळाचा फार तो जिर्थ वडील जात तिथे जात असे व वडील ओळखतो. तो ळाखांत एक माणूस आहे. झाळी होती. घरच्या नोकरावर सर्वाचा संशय
दरारा अस्ते. तसा आज देखीळ कमी जेंकांडीं बोलत तेंलक्षपूर्वक ऐकत असे.ते जे ' त्याच्याशीं असें भांडण करून तू. आपली होता. नोकराला खांबाळा बांधून घर भालक
नाहीं.. गांवांत कांहीं भांडणतेटा झाला कीं कांहीं करीत तें तो लक्षपूर्वक पहात पण असे. व आपल्या सर्व नातेवाहेकांची अश्ली शोभा त्याळा काठीने झोडपीत होता. नोकरांची
छोक पाटलांकडे मध्यस्थीसाठीं धांबत. पकदां गांबांत एका घरी जावया- करून घेत आहेस. ह्यांत शहाणपण नाही.” बायको रडत होती .व सांगत होती कां
कोणाळा मदतीची गरज असळी तरी लोक सासऱ्यांचें कांहींतरी कारणावरून भांडण वडीलधाऱ्या पाटलांनीं मध्यस्थी केल्या- त्यातें चोरी केली नाहीं.
पाटळाकडे येत. पाटीळ आपल्या समजुतीने झाळें. शिवीगाळीपयंत वेळ येऊन ठेपली. मुळे भांडण मिटळें व जांवय़ानें सासऱ्याची जगू आंत गेळा व सर्व ऐकून म्हणाळा-
सल्ला देडे किंबा त्याला होईळ तितकी मदत ही गोष्ट पाटलांच्या कानावर येऊन माफी मागितली. ५ गोळी तीस चाळीस वर्षे मी ह्याला
करून निरोप देई. गांबकऱ्यांचा पाटलांवर पोचली. पाटीळ भांडण मिटविण्यासाठी जगू बडिंळांची बोलण्याची पद्धत अगदी ओळखतो. हा अडक चोर आहे. जवळ-
फार विश्वास होता.'* निघाले. तेव्हां ते बरोबर आपल्या मुळाला लक्षपूर्वक ऐकत बसला होता. तो त्यांची पास त्याच्याबरोबरीचा चोर नाहीं, मळा
 शाताज ल क ५:
माहीत आहे. मंग ही मारहाण कशाला जगू गदींतून पुढें ग्रेळा. पाड्याकडे -->-<<<ॉ..
हकक
क्र्तां ऱ १
मोठ्या पारखी लोकांसारखे पाहिले. एक;
जगूचे तें बोळणें ऐकून तो मूर्खासारखा मनुष्य पुढे येऊन म्हणाळा-“ चौधरी शंभर
बोळतो आहे असें कोणी म्हणाळा नाहीं. रुपयाळा मागत आहेत. इतकी किंमत देणें
सर्व हेच म्हणाळे कीं पाहिळेंत ळलुजी बरोषर होईल का तुम्हीच सांगा.!! ।
पाटलांचा मुळगाच आहे कीं नाहीं £ अगदीं जगूनें पाड्याच्या अंगावर हात फिरंबीत
बापाचे गुण मुळांत उतरळे आहेत. नोकर म्हटलें-“ उत्तम जातींची गाय आहे. जवळ
अड्टल चोर आहे हेंसांगितलें कीं नाहीं द्यानें.” पासचे ढोक ह्याच गाईचे दूध पितात. मी
दुसऱ्या दिवशीं बाजारांत चौरस्त्यावर पज्नास वर्षे झालीं ही. गाय पहात आहें.
कोणीतरी एक पाडा विकत होता- सर्व त्या झंभरच काय दोनशे सुद्धां धायळा हरकत
पाड्यांची किंमत काय अस्‌ शकेळ या विषयीं नाहीं. माझ्या मते.”
बोलत होते. सर्वे लोक शिंगा भोंवरी पाहून तेव्हां सवीना कळलें कीं जगू एक मूर्ख
परीक्षा करीत होते. शिरोमणि आहे. त्या दिवसापासून जगूळा
जगून एकाळा विचारलें-“ काय भानगड मूर्ख शिरोमणि हेंनांव पडलें.
आहे. सर्वे उमे कां £”' आजोबांची गोष्ट पुरी झाऊी आणि
त्याला उत्तर मिळालें-“ हा पाडा विंका- तिकडून वर्दां आली की पानें मांडली आहेत,
यळा उभा केळा आहे येर्थे !” चला पानांवर ! मुलेंउड्या मारीत पळून गेलीं
 ४४-७0:
कोरडा पडळा आहे. तहान भागवण्यासाठी
आलों आहे. तुझ्याकडे."
तो किती नीच फिंब्रा दुष्ट असळा तरी
प्यायळा पाणी मागतो आहे तर त्याला नाहीं
कर्से म्हणतां घेईेळ असा विचार करून
अळलीशार घरांत गेळा आणि ज्वारी घेऊन
बाहेर आला. दार वाउल्य़ाचा आवाज ऐकून
जमरूद पण नाहेर आली. तिनें बिचारलें-
[२] “ आज इतका उत्नीर कां झाला परत यायळा १
गालिचा विकला गेला का £? विकत घेणारा
ए्‌श्दां अलीच्यार, बायकोने विणळेळा गालिचा सांगितलें होतें. जमरूदने अटीद्यारळा बजा-
कोणी व्यापारी होता कीं ओळखीचा माणूस !/!
घेऊन बाजारांत बिकाथळा निघाला. वून सांगितलें होतें कीं माळ ओळखणा- “: आज बाजारांत गर्दी होती म्हणून
वाटेंत त्याळा एक दलळाळ भेरळा, दोघे एका ऱ्याच्या हातींच बिकाबा म्हणजे किंमत उशीर क्षाळा. गालिचा मी एका अनोळखी कुठळा, काय रे, कोण तूं माझ्या घरांत
दुकानासमोर गालिचाचा मोलळमाव करीत चांगळी मिळते. पण दलालाच्या मिजेस्तब माणसालाच विकला." अलीशार म्हणाला. श्लिरायळा ? हो आहेर ” अलीश्यार दरडावून
उभे होते. तेव्हां तेथे पक खििन्ती मनुष्य -अळीछशार शभर दीनार घेऊन घरीं निघाला. % हेंपाणी कोणासाठी घेऊन चाळला म्हणाला.
आला आणि म्हणाला काँ मी तो गालिचा त्याने मागें बळून पाहिलें तेळां त्याला तो
साठ दीनार देऊन घ्यायळा तयार आहें. ख्रिस्ती माणूस पाठोपाठ येत असलेला आहेस १ तिनें विचारलें. “ बाहेर उर्भे गाइ अशक्य झालें म्हणून
पण अलीश्यार कबूळ होईना. तेव्हां तो शभर दिसला. त्याला आश्चर्य वारले, त्यानें त्याळा & त्याच माणसासाठी. तो आला आहे घरांत आळॉ. हे कांहीं घर नाहीं ओसरीच
रुपये द्यायला कबूळ झाळा. पण अलीशारळा विचारलें-“' तुम्ही कशाला येत भाहां ? काय माझ्या बरोबर ! ” अर्से सांगून अलीग्रार तर आहे. क्षण भर आराम करून मी
ती किंमत पण कमी बाटली. वदळाल काम आहे तुमचे १!” झारी घेऊन बाहेर गेला. आपल्या वाटेनें निघून जाईन.” तो ख्रिस्ती
स्याच्या कानांत हळूच म्हणाळा-“ चांगली ।: मळा या गल्लीच्या टोकाशीं थोडें काम पण जमरूदळा थोडी शंका आली. म्हणाळा. त्यानें अळीच्यारच्या हातांतून झारी
किंमत आहे. देऊन यक.” पण खरी गोष्ट आहें." तो ख्रिस्ती म्हणाला. प्रण अलीश्यार आपल्यावर कांडींतरी नवीन संकट येणार मागून घेतली ब पाणी पिऊन झारी परत 1आ

अश्ली होती कीं त्या खिस्ती माणसाने त्या आपल्या घरीं पोंचळला तेव्हां तो स्र्रिस्ती आहे. दिली. तो रिंवस्ती निघून जञाईळ असें १०४.»
र६५४
2१७

दुळाळाला दहा दीनार पढिल्यानेंच बक्षिस पुढल्या गळीत जाऊन पुन्हां अठीत्नारच्या तो बाहेर गळींत उभा अळीश्यारला वार्ले होतें. ५१ण त्याचा तो
देऊन गालिचाची किंमत पटवून द्यासरळा घरीच आला आणि म्हणाटा-“ माझा गळा राहिला नाहीं. तो घरांत . शिरला. '“ चोर अंदाज चुकला.
या न स ह त शोता क क र) ण ->« व ”%. ४” -_-
10714.

तो ख्रिस्ती अगदीं विनम्रपर्णे म्हणाळा--
तरी तो हटायर्चे नांव काढीना. “ घरांत छावलें व म्हणाळा-“ मी सोळन दिलेलें
नसेळ तर बाजारांत तर असेल ! अल्लाची केळे आपण ब आपण सोडन दिलेलें मी
कसम, मी गाळिचासाठीं तुम्हांला शंभर खावे अशी रीत आहे.'? अळीझशार केळे
दीनार दिले जाहेत ते. तुमच्या कडेच खाछ्याबरोब्रर बेशुद्ध होऊन पडला,
आहेत. उपाशी पाहुण्याला परतत पाट- ळठगेच तो ख्रिस्ती उठला व बाहेर गष्ठींत
विल्याचें पाप ला ." तो घीट ख्रिस्ती गेळा. तों प्येत त्याचे नोकर, एक खेचर
म्हणाला, बरोबर घेऊन आले होते. त्याच्याबरोबर
आतां मात्र अळीज्यारला फारच राग म्हातारा रशीद अल्दीन देखीळ होता. त्याच
आळा. पण त्याला त्याची इच्छा पुरी करावी म्हाताऱ्याने लिळावांत जमरूदळा विकत
लागली. त्यानें त्या ख्रिर्याला खोळींत बंद
घेण्यासाठीं प्र्न केळा होता. तो सद्धा एक
करून बाहेरून कुढस लावून घेतलें ब. ख्रिस्तीच होता. पण तो मुसल्मान व्यापार्‍याचचें
म्हणाला-“ मी तुला र्जे पाहिजे तें घेऊन सोंग करून आला होता. अलीक्शारचा पाहुणा
येतो. पण येथून हळलास तर पहा !'' असें म्हाताऱ्याचा भाऊ होता. त्याचें नांव व्सूप करीन. पण जर का तमार्झे ऐकळें नादींस 2.
४ |

“ मालक ! थोडासा उपकार जरी कोणी चजावून सांगून तो बाजारांत गेला आणि _ असें होतें. तर्‌ तुळा कुच्यासारखें सव आयुष्य कंटावें
कोणावर केला तरी त्यांचा परिणाम मनावर बाजारांलुन फळफळावळ ब इतर खाण्याचे ' सर्व अळीक्षारच्या घरांत शिरले. त्यांनीं छागेळ. ळक्षांत ठेव !”
11801
7८१५-६१
1४
शू
4
7 ॥>).9
९ कित्येक वर्षे राहातो. परोपकार करण्याची पदार्थ घेऊन आला. जमरूदच्या तोंडांत बोळे कोंबळे व तिला जपरूद रडत व म्हातार्‍्याळा शिन्या देत
ष्ट सदूबुद्धि अललानें आपल्याळा दिली नसेळ ते सर्व पाहून तो ख्रिस्ती म्हणाळा-- गाढबाबर बसवून रशीदच्या घरीं नेऊन गेळे. म्हणाळी-“* एवढा थेरडा झाळास आणि रऱि
ःं
3[15
170.7/01
१.
कडी
क

असें नाहीं वाटत मळा. माझी तहान भागली,

>

“ केवढा अतिथि-सत्कार तुमचा £ झ्ा आपल्य़ा घरांतल्या एका खोलींत तिळा तुळा हँ द्योभतै? तू काय बाटेळ तें
रः पण भूक नाहीं भागळी. मीठ भाकर देखील सर्वाची गरज काय होती. दहा जणांना _ जेऊन ब तिच्या तोंडांतळे बोळे कांडून केलेंस तरी चाळेळ पण मी आपला धर्म
पुरेळ मळा.!! खिस्ती निस्संकोचपणें म्हणाला. पुरेळ एवढे हे पदार्थ आहेत. तुम्ही देखीळ. म्हातारा तिळा म्हणाळा-“* जमरूद ! आतां सोडणार नाडी."
“ ञामच्या घरीं इतके सगळें कोठून माझ्याबरोबर खाग्रळा बसा.”
येथून तुझी सुटका होणें शक्‍य नाहीं. तूं तिचें ते उत्तर ऐकून म्हाताऱ्याने तिळा
येणार? ऊठ; नीघ येथून बाहेर!!! दोघे खायडा बसळे असतां त्या खिस्त्याने आपला धर्म सोड व ख्रिस्ती होऊन माझ्या- खू बडवे. त्याचा हात दुर्ख लागला
अलीशारळा जास्त राग आल्य होता, त्याचा एका केळ्याची साळ काढून केळ्याच्या बरोबर रहा! तू हेंकबूळ केलेस तर तू तेव्हां तो थांबठा, “ हिला सैपाकी गुरामांत
छोचटपणा पाहून. गराळा बेशुद्ध करण्याचे कांढीं तरी औषध मांगश्वील तें मी देईन. तूंसांगश्लील तें मी ठेवून उपाशी ठेवा. खायळा प्यायळा मिळालें री
न्य
व ककुक,
कै

य “३६८०.
या 0७० ह” आहे7 न क.
:.117८/
89040
४0७५५
री
हो,
रि
वर्
।1ह
 9332073535

नाहीं म्हणजे डोकें येईळ ताळ्यावर. त्यानें “तो पहा वेडा ' म्हणून म्हणत त्यांच्या फिरतें आणि तुझी जमरूद कोठें आहे याचा
र

रं

नोकरांना हुकूम केला. पाठीस लागली. | ज्ञोध काढते."

०
रक
> क्र
* त्याच स्थितींत ग्लोगठठी फिरत असतां. 2222
हक...”
>.
-.

तेंऐकून अलीशारला धीर आला. त्य़ाच्य़ा

| आय
र्जे ज्र ऱ्का >
.21..1/1.1.1.541.1.
म् 1»
८
-
शी
र.
श्र
"१
“4र
ज.
4.५
कांढीं वेळाने अळीज्ञार शुद्वीवर आळा. त्याळा एक म्हातारी मेटळी. तिनें स्याळा
“र
स
-<<*““- --1

डोळ्यांत आनंदाश्र आले. सहानुभूति दाख-

(परया
| ी 104-1
प

त्यानें ओरडून हाक मारळी-“ जमरूद !” विचारळे-“ बाळ ! कोण रे तूं£ आणि वणारी निदान ही म्हाठारी तरी मिळाली. रीत
1ठं
3
४५८
अ
7.4.
ह

पण उत्तर आलें नाडी. म्हणून तो जमरूदच्या काय तुझी ही दक्चा £? तो बाजारांत गेला व म्हातारीनें सांगितल्या-
खोलींत गेला. तेव्हां त्याळा तेथे बिणकामाननें अलीशारनें सर्व वृत्तांत तिळा सांगितला, प्रमार्णे सर्व सामान विकत घेऊन एका तारांत
सामान अस्ताव्यस्त स्थितींत पडळेळें दिसले. म्हातारी थोडा वेळ बिचार करून म्हणाळी- बेऊन आला. म्हातारी घंरीं गेळी. वेष
त्याच्या पोटांत धस्स झालें. तो खिस्तीच ““ बाजारांत जाऊन ब्रायकांना लागणाऱ्या याळरला आणि ताटावर एुक स्वच्छ फडके
जमरूदळा घेऊन गेळा असणार, तो वेड्या- वस्तु-बांगड्या, पोत, आंकडे, सुबा, दोरा टाकून तेंडोकयावर बेऊन नित्राळी. गांवांतल्या
सारखा-' जमरूद ! जमरूद!”' असा वगैरे एका मोठ्या ताटांत मरून घेऊन येतोस सर्व लहान थोर व्यापाऱ्यांच्या व श्रीमंतांच्या
ओरडत धांबू. ळागळा. रस्त्याबस्चीं मुळें का! मी तेंताट डोक्यावर घेऊन गल्लोगल्ली वरीं फिरत ती रशीदच्या घरीं गेली.
न्यापाज्यांच्या ब श्रीमंतांच्या घरच्या
दा्सींनाच त्या वस्तुंची जास्त गरज असे.
म्हणून त्या पुढें येऊन त्या विकत घेऊं
ळागल्या. तिच्याकडे सर्व वस्तु कमी किमतीला
मिळत आहेत हें पाहून सर्व दासी तिचा
आवाज ऐकल्याबरोबर तिळा बोलावून घेऊन
जाऊं लागल्या.
_ एक दोन दिवसांत म्हातारीची ओळख
गांबंभरच्या दासींश्ीं झाडी. त्यांच्यापैकीं
कांदींच्या तोंडी तिळा एका दासीळा तिच्या
_ मालकाने कर्से बागवलें, कशी मारहाण केळी
 अलीशारची दासी ना ? त्यानेंच मळा तुझ्या-
कडे पाठबिळें आहे १ उद्या संध्याकाळीं
काळोख पडल्यावर सेंयाक घराच्या खिडकी-
जवळ येऊन उभी रहा. बाहेर शीळ ऐकू
येतांच तू बाहेर ये. तो तुझी वाट पहात
बाहेर उभा राहीठ.*
म्हातारीने घरीं भाऊन जलीशारला दुसन्या
विवशीं संध्याकाळीं त्या जागी जाऊन शीळ
वाजवायला सांगितलें. अलीज्ञारनें तिळा
इनाम देण्यासाठीं खिशांत हात घातळा. पण
म्हातारीने त्याचा हात धरळा व म्हणाली-
“ तुळा तुझ्या प्रमन्नांत यश मिळालें तर तेंच
ह >
माझे इनाम.”
म्हातारी नित्याप्रमागे निधाळी. तिला एका
दुसऱ्या दिवशी काळोख पडल्यावर -
जागीं कोणीतरी कण्हत असल्याचा भास
झाला. जवळ जाऊन पाहिलें तर एक दासी. म्हातारीने सांगितल्याप्रमार्गे अळीद्यार रशी-
स्यू
९
शक
4३५“
तिनें अलीशारच्या तोंडी तिचें वर्णन ऐकलेंच दुच्या घराच्या सैँंपाक घराबाहेर खिडकीखाळीं
जमनरुक कोठें दिसते का पद्यात बराच वेळ
होतें. कित्येक दासींकडून एका दासीवर
उभा राहाळा. तो दमून गेळा असल्या-
झालेली भारहाण तित्तें ऐकळी होती. त्या
_ बेशुदध पडडेल्या दासीला पाहतांच तिळा कारणानें वाट पहात बसून राहाला, जरा
त्य़ा सर्वाची आठवण झाली व ती जमरूदच आडवा झाल्याबरोबर त्याचा डोळा लागला
असणार ग्राची तिला खात्री पटली. तिनें आणि थोड्या वेळाने तो धोरूं छागला.
जवळ जाऊन तिच्या तोंडावर पाणी शिपडले. त्याच वेळीं तेथें रश्ीदच्या घरी चोरी
त्या दासीने डोळे उघडून पाहिलें. तेब्दां करण्याच्या हेतूने एक चोर आठा. तो एका
म्हातारीने तिळा हळूच विचारले-“* तू सोनेरी टोळीचा पुढारी होता. तो धरांत
कोठून शिरणें सोपें जाईळ हळूहळू पहात,
जण कांहीं सहज आपण त्या बाजूला आळ
आहों हें दाखविण्यासाठी शीळ घालीत
सैंमाकघराच्या खालच्या बाजूनें चाले.
ळायळा. तितक्प्रांत खिडकी उघडली ब
खिडकींत त्याळा एक दासी उमी दिसली.
चोर खिडकीच्या खाळीं वांकून ळपून बसला.
पण खिडकीतून .एक दोरी खालीं आलेली
पाहून ब ती धरून कोणी स्री उतरत आहे
हेंपाहून त्याळा आश्चर्य वाटलें.
जमरूदळा बाटलें कीं अलीशारच वेष
पाळळून आला असावा. ती हळूच त्याच्या
खांद्यावर उतरली, चोर तिला घेऊन जोरानें तेव्हां चोराने तिळा खाठीं उतरळें, तों-
पळाळा. तिला वाटलें की अळीद्यारच तिळा पर्यंत दोघे एका निर्जन दाट झाडीत येऊन
घेऊन पळत असावा. हळूच ती म्हणाली- पोंचळे होते. चोर म्हणाठा-“ तूंओरडलीस
* किती दूर पळशीळ! तू दमून गेला तर तुज्ञा गळा दाबून जागच्या जागीं ठार
आहेस, फार वाळला आहेस असें म्हातारी करीन. मी एका टोळीचा नायक आहें,
सांगत होती. .. आमच्या टोळींत वीस चोर आहेत. पण
पण चोर कांद्दींच बोलला नाहीं. तो कोणी स्री नाहीं. तुळा मी आपली राणी
' जास्तच जोरानें धावू कागळा. जमरूदळा करीन व तू मागशीळ तें तुठा देईन. माझे
तेव्हां थोडा संशय आळा. तिनें त्याळा वीस अनुयायी तुझ्या हुकमाबवर आपल्या
हळ्वून विचारलें-“ बोळत कां नाहींस! प्राणाची आहुती द्यायछा ठयार राइतीक,
कोण तूं? तू मळा सोडलें नाहींस तर अश्शी वेड्यासारखी वार्गू नकोस. स्या श्रीमं-
मी ओरडेन."
(0 व कळ”
१ आह”आर.ह ७ आहे
मय शो प
297.“ ४७०७००”
-
७0 >>>» >>.» “-» र्‍्ट बट काडया >>> ऱ््ट

आम्हां चोरांच्या टोळीची राणी म्हणून कां वर आनंदानें म्हातारीवरोभर गप्पा मारूं
नाहीं रहात !” छोंगळी. सकाळीं खाऊन पिऊन दोघी उन्हांत (अ
ी > ्ो
१९%९६*८- ४
-
च
१
४”.
“2

”
टत
2-८

“२.१
वं
6
7-7:>»_>71-:)3.
५...
ध
ग
र
के

>
जती,

» ४
ी
विशु
1५ न्या ्
७
कन
र. ति

जमरूडनें प्रसंग ओळखून वागण्याचे बसल्या. तेव्हां जमरूद्‌ म्हातारीला म्हणाली-- २र १

"*
ध्य
२५-९४
ेभकन
च

ब ७»*
व
> लड
४-१.”
क प
“2

४
ब्र क ल्ल
डन
[
..
४.

2रविळे. तिनें त्याच्याबरोबर जायळा कत्रुळी औञजी | या मौ तुमच्या उबा काढते.” -

०००० भ
ह | २०४२
०३ ५५२१ |ह
विी
ी >
क अग
शॉ
र,
"आ ग।
2)
कू. «>
1” 2
ढे अक. जं

दिली व त्यांच्याबरोबर चाळे, लागळी. चोर म्हातारीला फार आनेद झाला. जमरूद गाणे
11011 0.08 रि , ८, फट, .
11 00110, यं र. व. 08 ु (ण.
क र > य

तिळा घेऊन चोरांच्या राहण्याची जी गुप्त म्हणत होती व उवा काहून मारीत जात
जागा होती तेथे गेळा. तेथे त्यानें आपल्या होती. सुमार अर्धा तास बसल्यावर म्हातारी
अनुयायांना सांगितळें कीं ही आपली सर्वाची म्हणाळी-““* छान ऊन पडले. आहे. मी जरा
भींझनें रुम जमीनदाराच्या मुलीशी झालें “ बै, खुशाळ बोळ ! '! मीभू म्हणांळा,
राणी आहे. सवीनीं लवून तिळा मुजरा केळा. आडवी दोते. तू. उवा काढीत रदा.'' पण आणि त्याची गणना मोठ्या लोकांत “ दूर शनिवारी तेळ स्नान करायची
जातांना चोरांचा नायक आपल्या म्हाताऱ्या म्हातारीळा एक दोन मिनिटांत झम ळागली-
होऊं ळागली. जमीनदारानें विचार केला संवय आहे त्याठा."” नोकराचा बाप म्हणाला.
मोलकरणीला एका बाजूला बोळावून म्हणाळा-- जमरूद त्याचीच वाटत पहात होती. ती क्ती जांवद्देवापूंच्या सेवेसाठी चांगळासा नोकर “ म्हणजे रे काव ! तो तेळलानें नाहणार
५ हं पहा आजी ! आम्ही आतां उद्यां रात्रीं चोरांच्या गुढेंत गेळी, एक पुरुषी पोझाख ठेवून दिला म्हणजे कसळी काळजी नादीं. म्हणतोस ? '' भीमूने विचारलें.
किंवा परवां पहाटे परत येऊं. तुःदी या राणीवर स्वत:च्या चेताचा निवडून घेऊन जमरूदनें तो त्यानें मुनिमाळा एक पोऱ्या घेऊन गावला ५ ब्रायकांसा रखे नाहणें मी नाहीं म्हणत!
कडक नजर ठेवा. नितट्टून जाईल कोठें.” अंगांत घातला व डोक्याळा एक पगडी बांधून सांगितलें, तो एका मुलाठा बोलवून घेऊन साधें तेल्ह्नान म्हणतो. आंठवड्यांतून एक-
झोप घेतली. बाहेर येऊन पाहिलें तर एक खेचर
त्या दिवशीं रात्रीं जमरूदळा आळा. एक धोतरजोडी, दोन सदरे व दांच शनिवारी ! सांगण्या*चें कारण अर्से काँ
उर्भे होतें. त्यावर बसून निघून गेळी.
ळागली नार्ही. प्रण तिनें मनांतल्या मनांत वर्षांच्या अखेरीळा थोडा पगार ठरला. तैट्स्नानाचें नांब ऐकलें कीं पळून जातो हा.
शक बेत योजळा आणि सकाळीं उजाडल्या- [पुदीळ गोष्ट पुढील अंकी ] एकदां संघ्याकाळीं भीमू वागत फिरत म्हणून मारून सुटकून घाळार्वे लागतें.!” बाप
धट
असतां त्या मुळाचा बाप नमस्कार करून म्हणाठा.
मड ण7 जक - 1 श्शः
४. ह.2. ८&“>./ ४. 5
क. र डीड
म्हणाळला-“' धनी, माझा पोरगाच आपल्या “ असे होय! बरें तर! मी त्याची
।
-.]

१
”<ं न्जड, ,

2००८०७7, औक
निक

>.
> *)
चाकरीळा ठेवळा आहे. त्याळा खायला वयरवस्था करतो.'। भीसू म्हणाळा.
प्यायळा कांहीं. कमी पडणार नादीं मला “ जन्‌ धनी ! मड्िन्यांतून एकदां त्याचे
माहीत आहे, पगार पण मिळेल. पण दोन केस कापाथळा हवेत ! नाहीं तर बोकडा-
गोष्टी धन्याजवळ सांगाव्या म्हणतो. 7”. स|रखे वाढतात अघा ! 7 बाप म्हणाला.
 "कका का» >>” 35
वह...._“आ...“े........

€0०-५-५-०७०७७७%-% काडे झोरडतो आहे! 'त्याळा नहाणी घरांत बंद जाऊन सर्व सांगितलें. जाई. हसली आणि
डबामर तार्जे तेळ आणाया घाढलें कां केलात?" तिनें विचारलें म्हणाळी-“ काय बाई तरी !' डबाभर/तेळ
आहे महा.” ी “ तुला काय करायच्या या भानगडी १? डोक्यावर ओतले?”
भीमूरनें आपल्या नोकराळा तेलाचा डबा त. आपलें काम पहा जाऊन. त्याचा बाप पण नवच्याची काज राखळी पाहिजे
नहाणीघरांत ठेवायला सांगिता आणि स्वतः स्वतः सांगून ग्रेला आहे मला सर्व कांहीं. दर॑ म्हणून लक्ष्मी स्वतःला सावरून म्हणाली-
बरोबर जाऊन नदाणी घराळा मंतूनकडी _ शनिवारी त्याळा तैल स्नान धातळें पाहिजे. ““ त्यांच्या गांबाळा म्हणें दर शनिवारी तेळाची
शावून चेतळी. नोकराला एका रबांत उभें
केलें आणि डोक्यावर. डन्यांतळें तेर ओले. क्रो रडतो ओरडतो म्हणून देखीढ त्याच्या जांधोळ करण्याची रीत आहे. नी देखील तशी
तो मुलगा जोर जोरानें ओरड लागळा. पानें सांगितलें आहे मळा. मी त्याच्या आंघोळ केली नाडी तर राग येईल त्यांना.
कारण राच्या डोळ्यांत तेळ गेळें होतें. डोक्यावर तेळाचा डवाच रिकामा केळा, आतां मीमूच्या नोकरावरोबर घरच्या इतर नोकरांना
“ लोंड बंद कर नाहीं तर गळा दाबून किती ओरडत बसला म्हणून हरकत नाहीं 7 पण दर शनिवारी डबाभूर तेळ मिळूं लागलें.
व न्न न से येथें आडवा करीन पदा तुळा. तुझ्या “ बाइ-बाइ-बाइ-चाई ! '? कपाळावर हात आतां दुसरी अट उरली होती. महिना
र खोड्या मळा सर्व माहीत आहेत. तुझाच ,. मारून लक्ष्मी घरांत शेळी ब आईला झाला. त्यानें नोकराळा बोलावून विचारून
र. भीधूनें त्याळा अगदीं बेफिकीर रहायला बाप सांगून गेळा आहे मळा. तू रडणीळ
; सांगितलें. म्हणाळा-* दर शनिवारी त्याकहा ओरडली हें सर्व त्यानें मळा सांगितर्ले
__ तेळानें न्हाऊं धारण्याची जबाबदारी मी आहें पण या मीमरावांजबळ नाहीं चाला-
री स्वतः वर घेतों.'। त्या दिवसापासून भीमू यःच्या तुमच्या गमजा, बच्चनजी ! ”
शनिवार केव्हां येतो याची वाट पदात नेंतर त्या पोराला नहाणीघरांतच कोंडून
बसळा. घेतळेळी जबाबदारी पार पाडायची ठेवून तेलाने नीट चांगळी आंघोळ करून
ऱ् एवढेच त्याला माहीत होतें. घे असें सांगून भीमूनें बाहेर्न कडी लावून
- शनिवार उजाडला. भीमूरने नोकराळा वेतली. विंच्यारा नोकर आंत मोठ मोठ्याने
.. बोलावून सांगितळें कीज रे तेल्याकडे, रू ळागळा. भरीमू बाहेरून ओरडत होता
लि आणि घाणीचे डबाभर तार्जे तेल घेऊन ये. “ ओरडळास तरी कडी काढणार नाहीं.” ठू
रः “ नोकर डबा घेऊन तेल्याकडे गेळा व. ओरडाओरडा ऐकून भीमूची बायको
१. त्माळा म्हणाळा--“* जांबई बापूंनी एक धांवत आली. “ तुमचा नोकर कां असा
७००७७90: क
यायला सांगितले, आणस्ी कोणा कोणाची
द्दजामत करून द्यावयाची आहे!
नोकर्‌ सर्व नोकरांना विचारून आळा.
प्रत्येक जण म्हणाळा कीं प्रत्येकाने केव्हांच पाहिजे! जा, कातरी किंवा वस्तरा घेऊन
न्हान्याकडून हजामत करून घेती आहें.
“ काय रे! मग तूं कां नाहीं करून
घेतळीस १ मीमूनें रागाने बिचारठें.''
“ माझ्य़ाकडे वस्तरा कोठे आहे
माळक £ नोकराने विचारलें.
“ असें होय |!माझ्याजवळ तुझ्या गमजा
नाहीं चालायच्या, ःघजी! समजलास काय !
पहा बोकडासारसरे केस वाढले आहेत.
तुझ्या बापानें महिना अखेर केस कापायळा
सांगितलें आहे. त्यानें कातरी बस्तरा कांहीं
दिलें नाहीं तुळा ! जा घरीं आणि बापाकडून
कातरी वस्तरा सर्व घेऊन ये! माझे केस
कोप व नेतर आपले !”' भीमू म्हणाला.
ह.
2 पी लक
| अधिकाऱ्याने वरिष्ठअधिकाऱ्याकडे फिर्याद
“५ मला हेजामत करतां य्रेत नाहीं
!'*
मुलगा म्हणाला
“ येत नाहीं? तर भग तुला शिकले
नाडी आलास तर माझ्याकडे काम नार्ही. .
चल नीघ !” मीमू म्हणाळा,
तो आरडाओरडा ऐकून लक्ष्मी घांबत
आळी व॒भांडणाचें मूळ ' कारण विचारून
घेऊन भीमूला म्हणाळी-“दोन आणे द्या
त्याला. तो येईल केस कापून कोठून
त्री ४”
“ केस कापायचे भ्हणजे दोन आणे
देऊन कापून घ्यायचे, हें नव्हतें त्यानें *
सांगितलें. काय पण डोकीं या लोकांची £
जं हृ्चे तें नीट सांगतां देखीळ थेत नाहीं
यांना.'' भीमू म्हणाला.
[आ्खी एंक पराक्रम पुढील अंकी]
लाटांचा हिरोबलीय
तुढांला खरें वाटो कीं न वाटो, पण घडठेली गेल्या. तेव्हां चवकश्लीसाठी एक कमेटी
गोष्ट आहे. त्या काळीं इंग्रजांचे राज्य नेंमण्यांत आठी. कमेटीनें चवकशी करून
हिंदुस्तानच्या पूर्वेकडील समुद्र किनार्‍यावर कामाशास्त्रीका एका खेटावर एक बर्षभर नेऊन
नुकर्तेच खुळे झालें होतें. केरटा नांबाच्या सोडण्याची शिक्षा दिळी. कपडेलत्ते, खाण्या-
गांवीं कामाशयाख्री नांवाचा एक कारकून पिण्याचे पदार्थ व इतर जरूरी सामान सरकारी
कर्‌ वसूळींच्या कामावर नेमळा गेळा. कामा खर्चाने देण्यांत यावें असा दोरा पण देण्यांत
क्ञाखी वस्ताद लांचस्थाऊ कारकून होता. आला ' होता.
छुकदां एका इंग्रज अधिकाथ्यानें जमिनीचा रिंपोर्टाची णक प्रत कामद्यास्त्रींकडे सूचने-
महसूल जमा करायला नोकराला पाठविलें. साठीं आली ब्र त्यांवरोबर एक पत्र होतें
कायाशाखीनें शिरस्त्याप्रमाणे त्याकळा मिळणारी कीं सामानाची यादी पाठवावी. कामाशास्त्रीने
रक्कमवरोवर पाठविली नाहीं म्हणून महसूलाची इतर पदार्थीवरोबर दहा रीम कागद, दउती,
रक्कम परत केली. टांक, वगेरे पण पाठवून देण्यास लिहिलें,
कामाशास्री तें सब सामान घेऊन त्रेटावर
केलीं. गांवकऱ्यांकडून फिर्मादी अर्ज लिहून पोचला. त्याने हिहोताच्या मोठमोठ्या वद्या
घेऊन ते पण पाठविळे. रेव्हिन्यू बोडपयत शिवून घेउल्या एक वही घेऊन तो तींत
ब शेवटी प्री. व्ही कौंसिलपर्यंत फिर्यादी प्रत्येक पांच मिनिटांत किती लाटा आल्या
 *»*»-७ %*/*» ** ****».”»”&» %७/०७"७७५/७:७ ३
>...

ब किती राटा गेल्या याचा हिदोब लिहू बह्षा दाखवून विचारलें-“ तर मग सरकारनें
ळागळा, पंधरावीस दिवसांत यही भरून मला फुकट पगार देऊन येथे नेमले आहे
गेळी. ती ठेवून देऊन पक कोरी वही वारतें !”। त्या कघ्तानानें त्पये देऊन पावती
घेऊन पुन्दां लिहीत बसला. घेतली ब निघून गेला
बिसाव्या दिवशीं इस्ट इंडिया कंपनी'चे त्या कप्तानानें ती पावती वरिष्ठ अधिका-
पुक जहाज त्या वेटाळा येऊन लागलें. व्यांकडे पाठविळी. चवकशी करतां कळलें
जहाजाच्या कप्तानाळा बोलावून कामाज्ञास्त्रीनं कीं अश्या पावत्या दीड एकशे तरी कचेरीत 01
ना व्य
म”.
विक
113.
32
0
लह.ऑकॉकआण
आम्यल०४००4०००१७
3. डाव4ा
ऱ्
क
न.0
|

त९“य४”

एक पांच ख्पयाची पावती त्याच्या हातांत जमा झाल्या आहेत. त्या पावल्या विळायतेत
०2
"चे.
हू
ची
त)...
ह.
वि
ल1. -- -ीग.“
“ र)घरर|.

. लिहून दिली ब. म्हणाटा-“पांच रुपये या कंपनीच्या मुख्य कचेरीत पाठवण्यांत आल्या,

बेटावर, कर द्यायला ळागतो. तो दिळात कंपनीच्या वरिष्ठ अधिकान्यांनीं या छापी
तरच नांगर उचलायला परवानगी देईन.” पावत्या नाडींत तेव्हां यांची रक्कम त्या पचवटींत एका पर्णकुटींत राम, लक्ष्मण मी कधी अयोर्थ्येत राज्य करू शकलो तर!
इंग्रज कप्तानाला तें कांहीं कळलें नाहीं. कप्तानाकडून वसूळ करून घ्यावी असा शेरा
व सीता सुखपूबक राहूं लागलीं. शरदकतु त्याच्या सहज मनांत आलें.
स्यानें पांच रुपये दिळे ब पावत्ती घेऊन निघून दिला. चबककी चाळू. होती. शेवरी
जाऊन हेनेत त्रत्रु आळा. तिघे स्नान करून आपल्या आश्रामांत
गेळा. अज्ञा तऱ्हेने कित्येक जहाजे आलीं कामाशासत्रीने हा कर वसूळ केला असल्या'चें
एकदां तिघे स्नानासाठी गोदावरीवर परत आलीं. संध्या, पूजा आादि आटोपून
य॒काभाशाखत्रीनें प्रत्येक कप्तानाकडून पांच कळळें, त्याची हुशारी पाहून सरकारानें
निघाळीं. त्यांना शरयू नदीची आठवण तिथे बाहेर पडवीत बोळऊत बसळी असतां
पांच रुपये बसूल केळे. एका कप्तानानें नकार स्याळा माफी केली व त्याळा पुन्हां त्याच्या
दिला तेव्हां कामाशाखीनें कपाटांतल्या कामावर नेमले. झाली वत्या बरोबर अयोध्येची पण. लक्ष्मणाने तेथें एक राक्षस खरी आळी. ती रावणाची
भरलाच्या उदार स्वभावाची व त्यागाची धाकटी बहीण शूफ्रेणखा होती. तिचें
स्तुति करून त्याच्या आईची निंदा केळी उदग्ररूप पाहून व ककंश्ॉ आवाज ऐकून
गाता
पण रामानें त्याहा अडवून अशी निंदा- सीतेनें तोंडच फिरविले.
करणें तुळा शोभत नाहीं, असें सांगितलें. रामाचें रूप पाहून ती मुग्ध झाळी ब
भरताचे प्रेम आटवून रामाच्या डोळ्यांत डोळे वटारून आश्चर्माने त्याच्याकडे पाहू
|
न्य)
आंसर्बे आळी. भरत शत्रुञ्ञ व लक्ष्मण तिचे लागली. लक्ष्मण बाजूळा जाऊन उभा
भाऊ किती प्रेमळ आहेत. यांच्या मदतीनें राहिळा, ती रामाला म्हणाळी-“ तू कोणी
 ह 4-/-8-
... 3

र;
३३९ र शै

रर111
प 1 34
3
१३]०१114:
शव
रजे

हृळक्या व दुष्टलोकांशीं गडाकेल्याचा हादशा न्हावी? सांग, कोयआहेतोदुष्ट!

“ माझे नांब शूर्पणखा आहे. मी एकटी लक्ष्मणाकडे गेळी ब लम करून ब्यायळा परिणाम झाळा. आतां थट्टासोडून हिळा शूधणखेने राम लक्ष्मण व सीता
या रानात फि/ते. तू. रावणाचे नांद बिनेंदिकेली. विकळांग करून पाठवूनदे." तिघांच्या विषयींसांगूनत्यांनींतिचाकला
ऐकलेंचअसझीळ *त्याचापराक्रमत्रिळोकांत ढक्ष्मणानें तिची थट्टा करीत म्हटेले- लद्ध्मणानें क्षणाधोत तलवार डपसून अपमान केळा हे तिखटमीठ लावून खूप
प्रसिद्ध भाहे. देवेंदरदेस्दीळ त्याचें नांव “तुझें हेंनाजुक शरीर पाहूनमहा बित्रार क नाक व कान कांपून टाकले. वर्णनकरूनसांगितलें. नेतरतीम्हणाळी-
ऐकून थस्भर कांपतो. ठो किश्ववसूचा करांना कागतो आहे. हे पहा, मी आहे आक्रोशकरीत रानांतनिघूनगेळी, “ तू. त्या तिवांना ठार करून त्यांचें
मय चि “ - ह ू न
वॉ” (अ हज कह हया ह ह यमय.
की
0207", "८": 6” “>. 2 ओ. 3 3७ ओ के. कय्््२्2२३२०>.>.२«. 1 (:41-8 ॥००->५->->०>२५०>००_>-_्2><
 2७2.
नहि (२&$&[0॥€
->€
कडे बोर दाखविलें व म्हणाळी-“हेच ते
तिघे दुष्ट 1 ”
शक्षाक्ञासहित राक्षसांना आलेले पाहून
रास लक्ष्मणाला म्हणाळा-“* तुसीतेळा घेऊन
कोर्ठे तरी बाजूळा जाऊन उभा राहा. मी
यां सवाचा समाचार घेतो."
राम सीतेळा लक्ष्मणाबरोबर पाठवून
आला आणि राक्षसांना म्हणांळा--“ माझ्यावर
तुमचा राग कां? तुम्ही सर्व मला ठारकरण्या
साठीं कां आळा? क्षी ब मुनींच्या
रक्षणासाठी मी शत्र घारण केलें आहे. हें
घनुष्स व बाण पोहून ध्या. चच्या बोळानें
तुम्ही ऐकळें नाहींत ब परत गेला नाहींत तः!
या अपमानाची भरपाई होईल." तुम्हीं स्वतःचे प्राण मात्र व्यर्थ गमावून
खर राक्षस खरोखरीच भर्यकर दुष्ट भॅसाळ, तुम्हीं आलांत त्या वाटेने ताबडतोब
होता. त्याच्या अत्याचाराघुळे जनस्थानांतील निवून जा.
क्षी व सुनींना फार त्रास होत असे. राक्षस राभाजवळ जांब विचारायळा व
त्यानें आपल्या अनुयाग्रांपैकी निवडक चौदा ब॒ त्याला शिक्षा द्यायला आले होते. रामाचे
राक्षसांना बरोबर देऊन शूर्पणसब्रेला पाठविलें तेंबोळगें ऐकून त्यांना राग आळा. त्यांपैकी
आणि म्हणाळा-“ तुम्ही जा आणि शूर्पणखा एकजण म्हणाळा--“ पुरेझाळी तुझी दहीबरबट
दांखवीळ त्या तिथांना ठार करून त्यांचें तूआमच्या राजाच्या बह्विणीचा अपमान केळा
रक्‍त तिळा प्प्राबठा द्या!” आहेत. त्याच्या आज्ञेने तुझ्ञा बब करण्यासाठीं
राक्षस शूर्धणखेबरोबर रामाच्या पणकुटी आम्ही भ!लॉ. आहो.” असें सांगून त्यांनीं
समोर येऊन उमे राहाले. शू्पणखेनें तिधां- त्याच्यावर एकदम आपले भाळे फेकळे.!?
आळ आ हह मही हीटआळ आह आ आत
क 0४01. आण ७ 0001. या
१९ _ अक क्क कपा
रामानें आपल्या नाणांनीं ते भाळे मर्ध्येच
तोडून टाकळेव बाण सोडून चोदाराक्षसांचा
एका क्षणाधोत बध केला.
रामाचा तो पराक्रम पाहून शार्पणखा
भ्याली व पळून गेली. ती रडत आपल्या
भावाकडे गेळी, तिळा रडत आळेळी पाहून
खर राकसाला जाश्वर्य वाटलें. तो विचारू
ळागळा--“ मातां कांरडते आहेस १ तुझ्या
मनासारख मी केलें. मी आपल्या उत्तन
चवदा अनुयायांना तुझ्याबरोबर तिघांचा वथ
करण्यासाठी पाठविलें होतें !"'
ती म्हणांळी-“ होव, तू पाठांविले होतेत
त्यांना, हे खरें आहे. पण त्या सर्वांना
एकट्या रामानें ठारकेलें. त्याचा तोपराक्रम
पाहून मळा भीति बाटली. तो कोणी सामान्य तूंत्याळा तरी ठार कर नाहींतर त्याच्याशी
मनुष्य दिसत नाहीं. दोवे पराक्रमी भाऊ युद्ध करून बीरगति प्राप्त कर !”
दिसत आहेत. तू आपल्या अनुयायांच्या झूर्पणखेनें इतर राक्षसांसमोर रामाच्या
वधाचा सूड घेण्यासाठीं स्वतः जारे असें शोयार्चि वर्णन केलेलें ऐकून खर राक्षसाळा
सांगण्यासाठी मीआळे आहे. तूंत्यारामाळा भयंकर राग आळा व म्हणाल!--“ मला
ठार करूंशकला नार्दीँस तर तुझ्या शोर्थाच्या रामाच्या पराक्रमाची प्ररीक्षा घेऊन काय
सर्वे फुशारक्या फुकट आहेत. या जनस्थानाचा करायचे आहे? तुझा जपमान झालेला
तूंराजा आहेस. ब्रुझ्या राज्यांतशत्रुशिरला मळा नाहीं पाहवत. म्हणून मी त्या
$
आहे. त्याचा बघकेळा नाहींस तरतोतुझा तिघांचा वध करून तुझ्या मनावें समाधान
बंध करून तुझें राज्य बळकावून बेतल्या करणा आहें.'?
०.० >>> क 1» 1५5 ऱ 4”...
०»३ "३ १०आवी
 |अड.

(99/9::92920900/932/979790995279
ज्ञ
-पै---४८----
2
">क ॥--
गव"

तिकडून राक्षप्तांचे सैन्य युद्ध वार्येवाजबीत

रबय ओरडस जालें. एकटा राम व समोर
राक्षस्रांचें
अफाटसेन्य. खर राक्षसाचा र्थ
रामाच्या पर्णकुटी समोर येऊन उभा राहाळा.
राक्षसांनी गमावर वाणदृष्टि सुरु केळी. रामानें
विद्यत गतीनें बाण सोडून ते बाण अडवले
बशंकर्डो राक्षसांना ठार केलें. राक्षसांची
बाणवृष्टि चाळत्व होती. रामाच्या अंगावर
जांगोजागौ जखमा झाल्या. पण राग एक
पाऊल देखील मार्ग सरकला नाहीं व त्याने
राक्षसांबर बाणवृष्टि चाळू. ठेवली. राक्षस
पटापट मरून पडले.
राक्षस सेनेचा रामानें केळेळा संहार
सैन्य होतें. त्याचा बाकटा माळ वूषण त्या पाहून कित्येक राक्षल आपल्या राजाच्या
सैन्याचा सेनापति होता. खर रथ'त बसून रथाकडे धांबले. तेञ्हां दूषणनेंत्यांना चौर
पुढें निघाळा आणि त्यार्चे सेन्म त्याच्या दिका व तो रामावर! चाळून गेळा. रामातें
मागून निघ ले. त्याच्या सैन्यांत बारा मुछ्य त्याच्यावर ब त्याच्य़ा असुयायांवर गेधर्वोस्राचा
अधिकारी होते. दूषनपण एका रथांतं प्रयोग केळा. संडखावत्रि राक्षयांचा संहार
बखून त्याच्यावरोजर निघ्रला. झाळा. आतां रास ब दृषण यांखेंयुद्धसुरू
दा खेपेस राक्षसांगे एक अफाट सैन्य झालें. त्या य॒द्धांतरामानें दूषणाचा
सारथी
येत आहे हेंपाहून रामानें लक्ष्मणाला, सीतेला व घोडे यांचा प्रथभ बध केला व दूषणाचे
ब्लेऊन गुहेत, कोठें तरी सुरक्षित जागीं वसायला दोन्हीं हात वाणानें विद्ध केळे. दूषणवरोवर
सांगितलें. दोर्ष निघूनगेल्यावर राम धनुष्यबाण पांच हजार राक्षत आळे होते. रामानेंत्या
जेऊन राक्षस सैन्याची वाट पहात बसला. सवाचा संहार केला.
ह व्यक
औ४. ६”. ६” ६”
40/30/0073 , 6] की डा और का स्का ळा च्या ळे
- अ... केशो...
"२४५ ७७».
५,» » >» ५»»

राम एकटा होता पण त्याले चवदा हजार त्यानंतर राम व खर यांचे युद्ध
राक्षसांना ठार केले, आतां फक्त खर व खरानें रामाचे बाण तोडून
जिशुर नांवाचा राक्षस दोघेच उरछे होते त्याचें कवच पण तोडून टाकळें व त्याला
रामानें राक्षसांचा केळेळा संहार पाहून खर ममंस्थानी एक बाण मारठा. रक्ताची
राक्षसाळा भयेकर राग आळा. तो चवताळून चिरकांडी उडाली. पण राम मार्ग हटळा
रामाशीं युद्ध करण्यास जात असलेला पाहून नाहीं. त्याने अगत्त्य मुनींकडून मिळा-
त्रिशर राक्षस त्याला म्हण मी रामाच्या ळेळा ब्राण सोडून खर राक्षसाला विस्थ
समाचार घेतलो. जर्‌ रामाचा हातून माझा केळा. खरनें आपली गदा रामावर फेकली.
सृत्यु झाळा तर तूं त्याच्याशीं युद्ध कर.” रामानें एक बाण सोडून गदेचे तुकडे
सवर्‌ त्याला कबूल झाला. करून टोकले. तेव्हां त्यानें एक झाड
त्रिशुर वब रामाचे घोर यद्ध झालें. धप (ष्‌
हन रामावर टाकलें. रामानें ते मध्येच
त्रिुराचे घोडे व सारथी पृत्युसुखी पडले व नष्ट करून टाकलं व क्षणाधांत खर राक्ष-
स्याचा ध्वज रामानें खालीं पाडळा. त्यांच्या सांचा बघ केला
छातीला रामांचा पक बाण ठागल्यामुळं रामानें खर, दूषण वगरे प्रतांपी राक्षसांचा
तो मूच्छित होऊन जेमिनीबर आदळला वधव त्यांच्या चवदा सह अनुयायांचा नाश
तेन्हा रामार्न तीन वाण सोडून त्रिराचा केळेळा पाहून सीतेनें रामाच्या शोर्याचे
शिरच्छेद केला. कौतुक केलें