మ య నమః

మద రవర న నమః

భకృ మ సంవత ర ధ స సందర ం

ంప క స క- 23
( ౖ స క)
06-01-2024

'పం తరత '

|| ఉ. . ఈ అழగ ంగ

సమర ణ: వంగల ంకట శవ అయ ం 1

ంగల ంకట శవ అయ ం
 ఉత వం

2
మ ం భయంకరం అణంగ ర
 షయ క
ర ర స త ల ణ .................................................................. 4
మ ంద న ............................................................................. 7
ఆం నవ ధభ ............................................... 9
సమ దం ............................................................... 14
బంధం అలం రం ఏ ? ................................................ 19
౼ సహ మ ................................................. 25
౼ ంచ ౼1 ......................................................... 27
౼ ంచ ౼2 ......................................................... 32
౼ ంచ ౼3 ......................................................... 38
౼ ంచ ౼4 ......................................................... 41
అరపంచక .................................................................. 47
ం అరక క ం ............................. 57
భగవ మ భవ .......................................................... 60
భగవ మ భవ ౼2 ..................................................... 66
ఎ ! ఇళ !” .......................................................................... 69
ంక శ ............................................................. 72
భగవ త- త ............................................................................ 80
కృష త ౼ త ...................................................................... 86
యణం ౼ బంధం ................................................... 96

3
 ం క స క

ర ర స త ల ణ
“ వ బంధం ద రం” అ మన ల .
దం మనం వల న అరపంచకం, అం , ఆత స పం, పర త
స పం, ఆత పర త ర త న ఉ య స పం, ఆ
పర త న త త ఆత ం పరమ రమనబ ం
క స పం, ఆ ధం ఆ ం ట న
అ వ ఆటం ల స పం౼ అ ఈ ఐ ష ల య ట ,
మన అం ం న బంధం ఈఐ ష ల
య నం న ద రం ద ఈ బం సం ం . ఈ
బంధం ర ర అ ం న .

అ , ఈ ర ర సం ఎం ? ఈ
ధం ఈ సం ఈ ఆచ ం , మనల
ఆచ ంచమ ఎం ం ?అ ష గమ ం , ప న
స ల మన ఆ య . “ ం ర హం”
( ల ర ర )అ త కృష పర త నం న,
భగవం స ప న ర ర సం ఈ ఆ
కరం అ ం క క, ఈ సం ఈ యమ మన
ఉప ం ం ౼అ ఒక స నం.

ఉత యణం, ద యనం అ ం ల క న ఒక
సంవత ర లం వతల ఒక నం. ఈ ం అయ ల , ఉత యణం

4
 ర ర స త ల ణ

పగ లం ,ద యనం లం. వతల పగ లం

అ న ఉత యణం మకర సం ష సం ం ఆరంభం అ ం .
ఆ ం సం అ న ర ర సం వతల హ
రం అ ం . ఇ ప న క న సమయం. ఈ
సం నం ద 90 ల ం లం
హ రం పబ ం . ఇ వతల , , న ల
హ ర లం. ఈ క న లం మన మన సత ణ
రం ఉం ం . ఈ ధం క న లం , సత ణం అ కం
ఉం మన , క వం అ న మ య
ఆ ం నట , కపలం అ న పరమ రం మన ం .
ఇం వల ఈ “ ర ంగ ” అ ర ర
సం హ రం ఆచ ంచమ ం .

ఇ వం ర ఒక ఉండ , క న రణం ఈ
షయం ఉన వ ద అం . తః లం వతల సంబం ం న
ఆ ధనల , ల యమ అం “ తర త ం ం
హ మ , త వ తర , తర గం షణం
హ ణస , తః మ త ం మ” అ అన . అ , ఇం ,
ద న సమస వతల సంబం ం న ఆ ధనల , ల
తః లం ల ం . అం వల అ ల కం వతల
తః లం అ నఈ ర ర స వ ధన త న లం.
వతలంద పర వత, , క వత అ న మ య

5
 ం క స క
ఆ ధన ఇంత కం త న లం క ఉండ క . పరమ న
ల య కఅ న ఈ కరహ క క,
“ ర ంగ ” అ అన .

ఇక డ, ఇం క షం గమ ంచద న ఉన . సంస ృత
ష అమర శం అ ఒక ఘం ంథం ఉన . ర ం న
అమర ం , . ఈ ంథం సం య ంథం .
అత ఆ ంథం ర ర సప యప ల “ ర రః స
రః ఆ య కశ సః” అ అ . బ “ ర ంగ ” అ
ర ర సప యప ల ఒక అ న . . ఆయనం అం ,
సంవత రం. అ అం , ఆరంభ గం. . మకర సం వసంవత రం
ఆరంభం అ ం .క క ం ఉన ధ సం, అం , ర ర
సం “ఆ య కః” అ వ వహ ంపబ న . బ ర ర
సం వతల తః లం అ కవ వ రం ఉన ద
ఏర న క .

*****

6
 మ ంద న

మ ంద న
, , ద రం ఆరంభం “మ ంద
న ” అ అన . ఇక డ “మ ” అ శ మన , చం అ ం
అ ఉ . ం , చం అ అ గమ ం. ఆ అ
అన ం గమ ం న ఏర క రహ ల ం.

చం ం ఉం నం అం , న నం. ఆ చం
కళ రం ఉం క .ఈ న ం న వన ఇక డ
ం .ఈ న న ం దం ఏమ అం న ం. ఈ
న ం ఆరం ం ఏ ల అం న ?““ డ
” (ధ స నం ల కక న రం ) అ నం
య న ం . ఇక డ నం అం , కృషసం ష . ఈ ధం
తమ భగవ మసమృ ంద .

దం న , మసమృ క గ
ం . “ ర , మ ఆజ . వ మం
సమరయ ”౼ న త న ౼ అ అన . కృష
సం షం సం ఈ య న . ఆ క ర త న
దం న న ఆరం న . ఇం వల న ఈ
ర ర ఆరం ంచడం ద అ లం.

ఈ ఆరం ం “చం ం
ఉం నం” అ ం , “న ”( నం) అ అన .
దం “ ప త ర , ఉన ధ తః ర య” అ
7
 ం క స క
“ రమ ద భ ” అ న ం అన . ఇక డ
ద ద కం న నం రశబం త ంపబ ం . ఈ
రశ “ ంద” అ పదం ం ం . ండవ కం
ఈ న నం “ భ ” అ నం ంపబ ం . ఆ అ
ఇక డ “న ” అ అం ం .

ఈ ధం బంధం ఆరంభం రం ఆరంభ

కం ప త ల ం .

*****

8
 ఆం నవ ధభ

ఆం నవ ధభ
భ ః ధన ధ ప ధ భ ,త ం
త ల శ దనత ,
ం నవ ర ౽ ధన న
ప శ రం నః.
భ అ ఒక ధనం అ కృషపర త త
ఉప ం . ఈ భ ౼ ధనభ అ , ధభ అ ం
ఉం ం . ధన భ అం , భగవం షయం ఉం భ పం
ంచడం ం , ధన పం ం , అ ంచడం. ఈ ధ న
ధనభ క అం ల క ఉం ం . ఇంతకం న
ధభ . ధభ అం , న, అం , న భగవం
షయం ఉం అం . ఆ ద , స
అ ణ న వ ం తప వ ఆ . ఆ అంద

ఇ వం ధభ . న ழி బంధం
ఆరంభం “ మయర ఱ మ నల అ న ” ( ధభ పం
ప ణ ం న భగవం అ ం ) అ అ .
ఆ ల అంద ఏ క న క అ న అంద కల
నభ ల అంత తన తం ం ం . అం వల ఆ తన
బం ల వ కం నభ ధభ తప , ధన భ ౼అ మన
ల త న అ యం. ఆ దృ ఆ బం

9
 ం క స క
ం . ఈ షయం ల త
గమ ం న మన ధప ం .

అ , మహ ల శ క న . “ఋ ం
న ం చమ ౽ వ ” (మహ ల ల అ
అ స ) అ మ క భవ అ . “ ద ర ః
నఖడధ ః, రమ య ః స ధ ద తరః”
( న అ ర అ ం న , నం అ
ఖ ధ ం న అ న దృ కం న ట
ధర ం అ ం తప , ఇం క )అ ఇం క .ఈ ల
అ స ం గమ ం న , అ ం న
బంధం ప ల సంబం ం న అ చ ంచడం ఆశ ర ం ఏ
. ఈ ష ప న ఆ ప న,
ఆస కర న అం ల మన య , య .ఇ
అ బంధం న నఅ సంబం ం న క ,
భ ం క క, అ సం ం ఆనం ంచడం
ఏ అ . ఈ మం ఇ , ఈ బంధం నవ ధభ
ఏ ధం ఆ ల ంపబ సం హం గమ ం.

గవతం సపమస ంధం నం 9 న

భ ల య ఉన ఈ ప న
గవతం న .ఆ ఏమం ,
“ వణం రనం ః స రణం ద వన ,

10
 ఆం నవ ధభ
అర నం వందనం స ం సఖ త దన ,
ఇ ం భ నవల ”
భగవం స , , లల , ల నడం వణం
అనబ ం . ఆ ణగ ల , లల , స ప ల
గడడం రనం అనబ ం . రంతరం ఆ భగవం ల త
ఉండడం స రణమనబ ం . భగవం ల ంచడం, ఆ
ఇష న వల యడం ద వనం అనబ ం . ఆ తం
అ ంచడం అర న మనబ ం . భ ర కం నమ ల
భగవం న యడం వందనం అనబ ం . “ఆ డ ”
అ వం ంచడం స ం అనబ ం .“ఆ ”
అ వన వ ంచడం సఖ ం అనబ ం .“ ! సర స ం, ఈ
ఆత మ య ఉన స “అ వన తన ఆత పర త
స ంచడం ఆత దనం అ ం .

ఈ ధం 9 ఉం భ ల , ఒ క
ఆచ ం భగవం అ ం న ఉ . ఉ హరణ ,
వణభ ప , రన కమహ , సర
ద వ ల , అర పృ మ ,
వంద అ , ఆంజ , స
అ ఆత ద బ చ వ గమ ంచవ న అం .

ఈ ధం ఉం 9 నభ ంచబ న
ఇ ద ం.

11
 ం క స క
1) వణ ౼ వణభ బంధం ఏడవ రం “ శవ
డ డ ?” ( శ నప ం ప ం
ఉ ?) అ ంపబ ం .

2) రన ౼ దవ రం “ య దవ ంద ఎ
మ పల న ” (ఆశ ర కర న లల , ధ ,
ం అ ప ల ప )అ గం ంపబ ం .

3) స రణ ౼ ఆరవ రం “ ళతర అమ న
ఉళ ం వర గ ” ( ఆ ం
అవ ల ల న హ మన స ం , ,
)అ గం ఈభ రం ంపబ ం .

4) ద వన ౼ ఈ 29వ రం “ఉ றாమ

” ( బం దప ల ం ) అ గం
గమ ంచవ .

5) అర న ౼ 5వ రం “ మల ழ ” (ప న
ల సమ ం , నమస ం )అ గమ ంచవ .

6) వందన ౼ ఈ “ “ ( మనం
నమస ం నట )అ ఎ దవ రం గమ ంచవ .

7) స ౼ ఈ భ “ఉన ఆ ” (
) అ 29వ రం గం డవ .

12
 ఆం నవ ధభ

8) సఖ ౼ ఈ ధ న భ రం “అ ఉంద

అைழతన ” ( హం రణం న నప )అ
28వ రం గం కనబ ం .

9) ఆత దన ౼ ఈ భ రం బంధం 29వ రం
ఉం “ఎంగ మ ” (మ ల క ంచ ం ఉండ
ధం )అ గం చ ం .

ఈ ధం బంధం 9 న భ ల చన
మన చ ం . ఇ వం అ త న ఎ అం ల మనం ఈ
బంధం గమ ంచవ . ఇ వం అ దల ఉప ల వల
ంచద న . స .

*****

13
 ం క స క

సమ దం
ఆం త అ ం న బంధం ప ష అ
ం ం ఇం , ఉప ష ల ంపబ న ఒక ధ న
ల సమత య యబ న .

“ త లంద భగవం షయం స ” అ సమత

“య న తమంత ” (ఏ పర త ష ఉ , అత డ
ఉండ ) అ ద న ఉప ష . ల న
మనమందరం నస లం, ణం క న రం, భగవం
మన అంద అంత ఉ ౼ అ సమత ం
ల , భగవం న ల న మనం అందరం లం అ ష
ంచగల .ఇ షత ం. “భగవం , అత
డ ,.ఆ ఆనం క ం ,ఇ
కరవ ం. ” అ త లంద క ఉం .ఈ ష
అంద అరం గ , లంద స నం ఉం భగవం న
ఉండడం అ ధ మనం అందరం క ఉ ౼ అ
ష అరం గ , మన ఏ ధ న ధ ం, షమ ం క
అవ శం క .

ప శర భట అ ఆ ర వ బం త య
అ ,
“ ంగసన తట ప ధ కృషం
ర ంస ం శత రః ద మ పయం ”

14
 ఆం నవ ధభ

( క ఎ న పర లవం సనత ల ం కృ న
, వంద ం ల ంపబ న ల
రతం పన న )అ అ .

ఈ ధం ప ఉప ష ల ద న ల
సహజ ద న భగవ రతం బంధం మన
ఉప ం న .

అ ణం ట ద రం
ప ఉం ల కన ల అంద

రழி ంగ , మ ంద న ,
డ !, ைழ !,
మ ఆ , ల !,
ழிల , నంద ప మర ,
ఏ నక ,య ఇళ ంగ ,
ంగ , క మ య గ ,
యణ , నమ ప త ,
గழ ప ం ఎ
(అంద న ఆభర ల ధ ం న , సంపద ం న ప
ఉం , కృష భ ం క న ప క ! ఆశ ర కర న ర ర
సం చం కళల ర న మం నం అ నఈ ర ఈ
కం ఉం జ లం గ ట ఈ అవ ం యడం
సం ఆశ క న , రం . ప న బ ం ర న ల
న నంద , అందం ం ఉం ల కల

15
 ం క స క
య ల ంహంవం , ఘంవం కల ,
ఎ మరలవం ల కల , ర చం ల వ
కల అ న య మన య ఆవశ క న
ఇ )

అ కృష భగ ం , యడం సం
ఆ ం ం .

ఇక డ ప కల “ డ !, !”
( ర ర నం ఆశ క న రంద రం !) అ ం .
ఇక డ “ ట ” అ పదం త ంపబ ర ర త నం ఏమం ,
భగవం న కృ సర భ ందడ . ఆ దర
ం , అత ణగ ల గ , వ రతం ణ న వ
ఆనం ంచడ .

ఈ ధ న ఆనందం అ ఏ ంతం ఒక ందద న ,

ఇ అంద త లంద స న న . అంద ంద అ .
అం త ఈ ల సమత ం న మన అందర
ఉప , ఈ ధం బంధ రంభం ప కల
అంద ఆ ం ం .

ఇక డ ఇం క ష మనం గమ ం . ప
ఉం న లకన ల ఈ యడం సం ఆ ం న
మన క ం . స గమ , అంద భగవం
షయం లవం , ఆ పర త ప . “ స ఏవ

16
 ఆం నవ ధభ

౽ ష ఉచ , య తర సర ం జగ హ రస ర ”
( న భగవం సవం , హ ం
న జగ అం ఆ షయం లవ పరతం ),“
వ వ తః” ( య ఒక అ వ వ త న షయం) అ
ద న ఈ ష . అం క, ఇక డ
లక లల న తనం ఏ న ? అ అం , తమ
ర ం స న . అవబల న న లక ల
తమ ర ం క . అం వల ఇక డ న కన
లల ంచడం ల భగవ కర , , భగవం షయం
రతం క ఉండ ం ం . ఇం , ఇక డ ఇం క
షయం ఉన . ల సంబం ం న కన ల ఇక డ ంచడం
ఎం కం , ల ం న ఏ ధం తమ ర ం గ న,
ర ం గ న ,శ పబ , ఆ ధం ,
లంద తమ ర ం గ న, ర ం గ న
శ ర ంచడం స .

ఇక డ ప ఉం , న వయ లకన ల
ఆ ంచడం అంద ఆ ం న ం . ఇ ల సమత
దృ నఆ న . అం వల, ఒక వయ ఉం , ఒక
ం న , ఒక ం న , భగవం
యడం సం ఆ ం ం ౼ అ మనం ంచ . ల ఉం
సమత దృ అంద ఆ ం న . స

17
 ం క స క
అ ణ న, అంద స న న త ంచమ ఆ ం న .
“ డ !, !” అ అం భగవం న ,
ఆనం ం ఆశ కల అంద ఆ ం న . అంద అ న
భగవం ంచ , ంగం , నం , ఉం
, ఏ నం , ఆ ం ల ఆశ
ఖ న ౼అ య ం .

ఈ ధం ఆ పలకడం
బంధం ద రం ఉప ష ల పబ న ల సమత
య ం .

*****

18
 ఆం నవ ధభ

బంధం అలం రం ఏ ?
(మ ం భయంకరం అణంగ ర
“ రం “ అ ంథం ం క ంచబ ం )

ఆ అ ం న మ ం న

“ ద అ త ఐ
అ ద డ య మప వ ” ( దం అంత అ న
బంధం ల య న ల
భ ంచడం వ రం) అ ప . అంత ( జం) అ
ఈ అ శ . స . (య ర న ట) అం వల చ ః
ద ర న భగవ ల ఈ బంధం
ఆద క ,“ య ”అ ం .
ప తనం ర ర సం , ల , గల
నం జ ధన
నం క న , అంత ఒ ధం న . ఆ ర, ఆ ల
న ల ఉత ల డ బంధ
ం యబ న . ఇ ర జ క ఆ
ం ఈ వర అంత అ హతం వ న . ఈ వర అ
ట ఎం ? ర చం న ంతవర ఈ మం ఱ .

ఇ వం ప తనం కల రణం -సక

ఇం ం ఉన ం వల . ఈ బం ఆ రప , ఈ రప ,

19
 ం క స క
రప , రప , ఐ రప , ఆ రప అ ఈ
ప అ ం న ల
రసఘనం వ కం తప , అంత ల , వం ల , ధన ల
ప వ వహ ంపబ ప ల వ కం య . అ ఉప శగ
అ , చమ త న ఊ ంచద న అ
అ యం ప ల వ కపఱచ .

ంద , ప రమ వ ంచడం అ
అ ణం ద , ల స షం ల ం అ ల ం ఇం
అ ల వం ల అం వ ంచడం తగ అ , అ వ ర యత మ
అం . న వ కమ అ ల ర న దృ క
ఉండ ం , అంత ల దృ క ఉన ద ష
అం క ం వ . గమ ంచం . ద రం
“ డ !” అ అం “ నం యడం సం వ
అంద రం ” - అ ఆ ం , లవ రం సం ం ,

“ ఙ రழி డ ఉల ” (
ర ర త ట కం వ ం ) అ వ రవమ
య ం . న నం య ( క, క )
బయ న , నం యడం స క ల ఆ న ,
నం య వల న రసమృ కలడం స వ రవమ
ఘ వత య న న . ఇ సవ న అరం అ ,
రం క ఓ ఉం . నం త క

20
 ఆం నవ ధభ

క ! ఏ న ఏ రం .
నంద భవ , అక డ “న డన
మల ర ” (న వ ప ం , క ం నవ కల )అ న
కృ ం , (న ం ,
“ హ రం ఇక డ వడం ఎం సం?- అం ,

“ఉన ேறா , ఉన ఆ ” (
సంబం కల ర గల , ంక అ
న ంచడం స అ తస . ఈ ధం వ దంప లవద
ంచడ ప ం న “ ట ” (ధ స తం) అ
స షం న .

అం వల “ డ ” ( నం యరం ) , “ ఙ

రழி డ” ( ర ర నం ట ) , “ ళ ర
” (చల అవ ం , నం య ం ) , “ఉక
త త మ ళ ఇ ఎ ” (అ , సనక
ఇ , మగ , మ ల ఇ నం ం ),“ !మ వ ! ర
” (ఆ త కల ! మ వ ! ర ర నం సం)
అ ల ంపబ న ట చ నగడం అ ,
భగవత ం , గవతసం ,ఆ ర వ టమ
అ ర ష ంచడం ఔ త ం ఉన .

రప ఖ య ,ఆ రప

ఖ అழ య మణ ళ య డ స షం

21
 ం క స క
వ ం . “ డ ” అ సందర ం యవ
ఈ ధం ఉన . “ ( డ) - ఇ ఇవరక ఱ కృషసం ష .

త ழ కల “ డ ” ఎ ర . . . “ఏష హ
త వ ద ” ఎ భగవత ం ష ష ల న మ

ప వ దృ ంత క றி ” ( డ– ఈపదం
ఉ ం న కృషసం షం. సం “ డ ” అ
అ . “ఏష హ త వ ద ”- ష లం చల
మ వ , ఈ పర హ అవ అ అం
భగవత ం ష లం చల మ న డడం దృ ంతం
పబ ం క !)

ఆ రప ఈ ధం ఉన . “ ( డ) - ఇవ
తఙ డ ఎ . య జల ఒ య

ర వ . త ழ కల డ ఎ

వ . కృషసం ష ు ఇవ క “ డ”- ఎ ఱ . “ఏష

హ త వ ద ” ఎ ” ( డ -
అవ ం ల శక !య జలం ఒక క క ర త
సలసల ం క ! త సం “ డ ” అ అ .
కృషసం “ డ” అ అ , “ఏష హ
త ద ”వ )- బ పల ఉం అరం క అ , బయట
ట ఇం క అ ర ంపబ న .

22
 ఆం నవ ధభ

“ డ” అ ఒక పదం షయం - ఇ (ఈ మం)

. ఇం ం అ ప అంతరంగ న క అ ఉ ం
ంపబ న - అ యవ . అలం ర ం ప శ అ
ఒక అలం ర న . “పశ ! త లద ం స రం శ ః” అ
ఉ హరణం పబ ం . “ ం నల క వ ల ం ప న
వ , ” అ ఇం అరం. ఇక డ నలక వ
వ తం ; వ . య క ల ం
వ క ల ప ఈ ధం పబ ం . త
“ఉ వక య న య ” అ అం . అం ఈ
అలం ర ఖ ర ంపబ ం - అ అ యం.

ఇ ం , అలం అలం ర ం
ఉ . అ , అ త శంస, ం రం, స - అ .
“అ త శం య ” (అ త న షయ
వన త షయం పర వ అ అ త శం లం రం) అ
అ త శం లం ర ల ణం. త న ( కృతసంద ం న) ఒక
షయం పడం సం అ త న ఒక ష ంచడం అ త
శంస - అనబ ం . ఈ అలం ర .
పవ .“ న తస త ం రః” ( తం రం
ంచడం ం రం) అ ం లం ర ల ణం. స షం
పబ అరం కృత , వ ంగ ం ం అరం కృత , అక డ
ం లం రం ఉన ద పబ ం . ఈ అలం ర ఖ

23
 ం క స క
అమ ఉన -అ ంచడం త న . ,
మం ఇ వం .-

“స ఃప : s తస ”( త షయంవల
అ త షయం అ స . ) అ స ల ణం.
త న ఒక ష వ ం సందర ం అ న అ
ం నట అక డ స పబ ం . ఈ
అలం రం ఉన ద ం స . ఎం ? అం , ఇం
ప ఖ న - అ మన అ యం క క, ఈ అలం
ఇం . ంద అ రం అ , ఈ అలం రం
ఇం ంచద . ఏ ధం అ ం న
వం రం ఇం షం ఉన - అ షయ టమ ం .

ఏడవ రం 'కల న చ రవ
!” (ఓ ! కల ప న ట ధ న ?) అ
పబ న .“ న చ రవ ?” అ అం .“
ట ”అ ,“ ట పడ ?” అ ఈ ధం క
కవ వ రం ఉన . ఈ “ న ?” అ అనడం
ఉండ , “ అరవ ?” అ గం ష నఅ క న .
ట నడం రసం . టవల ం

ధన వడ గ న అ ఈ
ధం ం ం .

*****

24
 ఆం నవ ధభ

౼ సహ మ
బంధం రం భగవం
ల ం ం . ద రం యణ సం
న .
ద రం అ సం ంపబ న యణ త
ల అ సంబ ంపబ న భగ ల స కరణ య
అన ం , న ల యణశ వ ం అరం
ప డం రస ం ఉన ౼అ వర ర
. అం , య పరమశబ , య
ఉత , య పద , య య ,
య ద , య ధ , య
శ , య ౼ అ ఈ ధం స కరణ మం
అన ం ,య తం అ ంచవ .
ఉ హరణ ౼
1) య పర .“ప య సః పరమః” అ పరమశబ
త . యణ కం ఉత ృష న ఇం క ౼ అ అరం.
“ య సర త ”అ త ర ం.
2) యణ ద . యణ శబం భగవం పర
ం . దరశబం అత ల ం . ఈ ం
ల ం న అరం ౼ పరత ల ల అవ య ౼అ .
3) య మగ . యణశబం, అత జగ రణం ౼ అ
అ య ం . రశబం జగ నర తం అ ం . అం వల
న ఏమం , న న భగవం జగ రణం ౼ అ . ఇం వల,

25
 ం క స క
యణ పదం భగవం జగ రణత ం వ కం అ న . అత
“మగ ” అ అనడం న .“ ణ ”
( అంత తం అ న భగవం ఈ కం తన
వం న ఒకర తం అవత ) అ
ద రం ఇక డ వ కమ న . జగ అంత తం అ న
భగవం తన ల ఒక తన తం అ మ ం ,
జ . ఇ క , భగవం అవత ం ం న ఐశ ర ం. జ ం
య ం న అత ఒక క . “ స ఉ భవ
య నః” అ ఈ ష ం .
4) య . అత హ య ,
మ య ౼అ త ర ం. ఇం వల వ ంతర వృ ం .
ఇత పర , న అవర వత ఉండ రణం ఇ .
న ర సంబంధం క . ఇత యఃప ౼ అ త ర ం.
ఈ ధం యణ మం న ల అన ం , సరసం
అ ంచవ .
సహ మ ం ఉ . , ట ద
మం శం అ మం. ఈ ద న అ
వ ౼అ ప శర భట తమ భగవ ణదర ణం అ
సహ మ నం అ ం .ఇ ధం ,
బంధం ద రం ంపబ న యణ న
ల అ సం ంపబ న వ ౼అ ం న ,
ఈ బం సహ మ మం టం అ న క .
*****

26
 ఆం నవ ధభ

౼ ంచ ౼1
“నమ స కలక ణ చ ణ ,
ష రవమ ంస దరణ త ”
ంచ ం ఒక మ స ం. ఈదడం అ
ల ధం . ప . అం క, ంచ ం న
ష ల బంధం గమ ం య యడం అ ఇం
ధం ప . “ ఎ ప ఎ
(స దం ఏర న ల స యడం న మగ
ధం క ) అ బం ప శరభట అ ర
.అ నప క స అ న అ ఆ రం
ష ల ఇక డ వన యడం జ న .“ఉ ధ
కృషం శత రః ద మ పయం ” అ భట న ధం ,
బంధం ం ల భగవం య ం క . కృష
పర త స ” ఈ త , క ం ” అ
ంత ద న అ పన ం . మనల ఉ ం , మనకందర ఆ
ఆ ంచడం కరవ ం అ ఉప ం ం . ఈ ధం భగవం న ,
త ల ఉప శ పం ఉం ఈ బంధ షం. .

ఈ బంధం “ ద అ త “ అ
మన ప న , అంత జంవం అ
ం న . రం అం పర వ ం ం ? అం , ంచ ం
పర వ న . ఏ యనం అ . ధన కం క
రం ఇం క . ఈ షయం “ ఏష ఏ య దః తః త
ః, యః ష రశ ః వ , య య పం ః

27
 ం క స క
ఏతద న ద ,త ఏ యనం మ వదం మ ణః” అ అం
ర శ ర సం త న వచ లవల ం . ఇక డ యనం అం ,
ధన ఉ యం అ అరం. అయనం అం , ఉ యం అ అరం.
ఇం వల, ంచ డ క ఉ యం ధన అ
సం వచ . భగవ ల ం న
మ ల ద న , ,
మ ట అవత ం న ంత , వరవర , రంద
ంత పన యడం ం ల , వ ల ల
ణం ం న , ంచ ల పరమ ణం
ం . ఆ ల ఉ హ ం ల ర ం . ఈ
ష ల ఆగమ బ , ల
బ , ంత ల ంచ ర బ , వరవర ల
వచన షణ న వ ం ల ల బ యవ .
ఇం క, త ం ంచ
అ స ం ,అ ం న డవ . ంత
తమ రహస ం ల అ కసంద ల ంచ ల ఉటం ం ,
ంత షయ ధన , ర . అం వల, “ య య
పం ః ఏతద న ద “అ రక న . అం వల ంచ
ఏ యన ఖఅ ఏర ం .
ఈ ఏ య ఉప ష ల వన ఉన .
ం ప ష మ కరణం ర సన
ప సందర ం చ ం ఏ యనపదం శతపథ హ ణం
పంచ పదం ద న ఈ నత అ మర ల
అ యం.
28
 ఆం నవ ధభ
ఈ ధం ఏ యన అనబ ఈ ంచ ం త న
భగవం ంద త న ఉ యం. భగవం ం ల
చరం , వలం ం వ ధమ క .
భగవం అ అం వల పబ . ఆ ధం
థమ న దం మన ఉప ం న రం ఈ ంచ ం.
( న అ ఇక డ అరం .న ం
యం క ం ,ఈ భ య యడ ఇక డ తరమ
ం ) . మ య పరతత ం య ం క క, ఈ
ంచ ం ణం.

“ య ைழ ద నన
౼ ఎ ఉప ష కం ళ ” అ బం
ఉప ష శబం ం . ఈ ధం ఈ బంధం
ప ష అ ం న . ల అ న
క ం న ఉప ష ల ఈ బంధ పం
క ం ం . ఈ దృ
156 అ కర వ క ం ల ద అం .
(1×5×6=30.)
ఇ బంధం చ ం ంచ
న అం ల గమ ం

1) అరపంచక వన

ంచ గ ం న తసం త ౼
“ పస హ పం శ త త నః,
యం ఫలం ఃత చ,

29
 ం క స క
వదం సక ః స ణ ః,
నయశ మ ద ంత ర ః”
( ందబ న భగవం స పం, ఆ పర త
ం స పం, భగవం ంద త న ఉ యం, భగవం
ం నం వల క జనం, ఆ ఫ ందడం ఎ ర
౼ అ ఈ ఐ ష ల అ ఇ స ల ఉం
, ద ం ల అవ ద ం న న, మ న
ప )అ న .

మ అ ష ల ం అ ణం
న క .ఈఐ అ ల అరపంచకం అ .

ఈ ణం న అరపంచ బంధం న .

పరస “ యణ నమ ప త ”, ” ற ழா
యణ ”, “ యణ శవ ”, “ ం ఉంద

ఉఱ నమ ఇం ఒழிక ఒழி ” అ ఈ ధం ప ట
ం ం . యణశ , యణశబం పబ
క ణ ల ప ల ప ంచడం పరస
ం ం .

వస “ ల , , యక
, ఎ ఇళం ”అ ద న సం ధనల ం ం .

త న ఉ “ ప ం , ఉ றாమ అ

”అ ద న ల ం .

30
 ఆం నవ ధభ

ఫ “ ఉంద ఉ ேறா , ఉన

ఆ , మ ைற న మంగ ” అ ల
పబ ం .

ఇక, ఐదవ అ న “మ ைற న మంగ

” అ పబ ం .

ఈ ధం బంధం ంచ ం ప బ న ధం
అరపంచక దకం అ ష సం హం గమ ంచవ .

2) ఏ యన మ వన
అం ,ఈ బంధం ఆశ ర కరం ఏ యన మ శం
రంభం అ న . ఈ బంధం ద రం “ రழி ంగ ”
అ “ రழி” శ రణ రంభం అ న .“ రழி” అ డ
ప లం ర రం అ సంస ృతపదం. ర రశ ౼ ల ,
ఉ ల , రం, అం , న న ౼ అ అరం. ల భగవం
ంద పబ న ఉ ల న న ఉ యం శర గ .
“తద కరణం తచ ర గ వ” అ భగవ ల ష .
అ వం ప న శర గ అ ఉ య “ఏష
ఏ య దః”అ , “ య య పం ః ఏతద న ద ” అ
ఏ యనశబం ంపబ ంచ ం. ఈ ఏ యనశ ప య
ర రశబం. ఆ ర రశ ప న“ రழி” అ శబ శం
ఈ బంధం రంభమ న .
*****

31
 ం క స క

౼ ంచ ౼2
ల

ర ర ఆచ ంచడం సం ప ఉం
పకన ల ఆ “ ఆయ ల !” ( ప
ఉం సంపద క న న క !) అ సం ం ం .అ ఏ సంపద?
ప ఉం లకన ల ఉం సంపద ఏ ? అ అం ,
“జ ంతరసహ త నస ః,
న ం ణ ం కృ భ ః య ”
( గత జన ల న తప , నం, స ల రణం
న ల న ం , భగవం భ క ం ) అ
ష రసం త న .అ వం కృషభ ప ఉం కల గల
సంపద. “ఉ మ ெறா వ ழா అవ య ”
(భగవం తప , ఇం క వ ) “ ల పక
త తవృ ః, ద కం హవ ద చ , ంద దర
ధ ” ( కృ ల మగ నమ క న ఒక క
ద న అమ , భ వల ఏర న రవశ ం రణం
“ ం ! ద ! ధ !” అ అం అమ డం ఆరం ం ం ) అ
కృషక మృతం లకన ల భ అ . ఇ వం
కల కృషభ ఇక డ కల సంపద. ఇ వం కృష భ కల
కల “ ల ” అ సం ం ం .
ఇ వం భ ఎవ క ం ష రసం వచనం న .
2) “ యణ నమ ప త ” య

32
 ఆం నవ ధభ
“స ష స ంతం త ర త ం !,
సస సకం సత ం ణసత ల ణ ”
అ ష రసం త 25 వ అ యం 42 వ కం
న .

“న మయనం తం యణః, ః అయనం యస

యణః” అ ం త ల యణశ ం న .
“ రస ఎవ ఉ , అత య . రస ల
ఎవ ఆ రం క ఉ , అత య ” అ ఈ ం
త .
ఈ యణ ం ద రం
అ సం ం , ంచ ం పబ న ం న త ల
త త“ యణ ” అ ఏడవ రం ,“ ற ழா
యణ ” అ పదవ రం అ సం ం న .
యణ పబ త షస రం ఏడవ రం ,
బహ స రం పదవ రం అ సం ం న .
3) “ డ !”

ప న కల ర ర త య ఆశ
క న రమ ఈ ధం ఆ న .

ద సం త ప న ల
“ ణం వ యం వం వం త ,
మం ం నస వం నం సప ధం స త ”

33
 ం క స క
అ ౼ ణ నం, వ నం, ఆ య నం, యవ నం,
వ నం, మం నం, నస నం అ ఏ అ
ం .
నస నం ఏమం , భగవం ఎల మన
స ంచడ . “యః స ండ ంస ంతర ః” అ ఎవ
ండ స అత పల, బయట ప త
ం డ పబ ం క . “ ం మ ெறா ఱతద త
వ న ” (ప ం శ య తం క ఎవ లగ ం
ం , వ లగ ఉన ) అ ఈ న క న భగవం
రంతర న . ఈ ధ న భగవం
స ప ప ణ ల మన రంతరం ంచడం అ
న క న ఇక డ బంధం ఉ ం ం అ మన
తమ ల వ ం . హ నం మన
బయ శ దం య , ఈ న క నం ప జన మనం
న ల వల ఏర న న క ల ం దం ం .
“ అ గ త నల కழ వణం ౼౼ మననక మల మఱ
క ”( తంల క ణ ల క న ల నమస ం ,
మన ల ం ) అ న అ .
ఇ , ద సం త , ర శ ర సం త ఈశ రసం త , ఇం అ క
సం తల ప బ న, ం న న క నం.
4) “ యణ ”, “ ఱ డ న పరమ ”, “వడ మ
ంద ”

34
 ఆం నవ ధభ
బంధం కృ భగ అ
య ద రం “ యణ నమ ” అ యణ
అ సం ంచడం ఆ క పర ం న .
ండవ రం “ ఱ డ న పరమ ” అ హ
ం ం . ఐదవ రం “వడ మ ంద ” అ భవ
వన ం .
ఈ ధం పర, హ, భవ ల వన యడం
ంచ ణ క, హ వంశ ణ
అ ణం అ దలం . “పర హ భ త ధం హ ఇ
గవత ంతః” (పరం, హం, భవం అ ధం భగవం
ఉం అ ంచ ంతం) అ ప శర భట
తమ సహ మ షం అ ం . ఈ మం అ పం
భవ పం , అంత పం పర పం అంతర .

న ழி బంధం “ త !
శ ! గృ ల డం ఉం ఇ అ ఏం మ
ఆయ ల ద !” (పరమపద ! శ ! ల ల !) అ ఈ
అ స ం భగవం సం ం . ఇక డ శవ మం
హ ల ఉ ద న మ క న హ
నద ఈ ద న ల మన ల నం.
బంధం భగవం పర, హ, భవ ఈ ధం
అ సం ంపబడడం హ వంశ ణం “ఏష యణః
రవ తనః, గపర ంక త ృజ గ మ ం ” (ఈ
కృ ంఠం ఉం మ య . ఇత లకడ సం

35
 ం క స క
క న .ఆ షశయ డ అక డ ం మ నగర వ
క )అ అ ణం అ మన లఅ యం.
5) పర పంచక మం
భగవం పరం హ భవ అంత అర ల
ఐ ఉం అ ఇం క ంచ మం ఉన .
త వర ల పర పంచక ఈ అ స ం
ర ంపబ ం . ఈ
“మమ ః పం ః ంత ర ః,
ప హశ భ యం సర ,
అ వ రశ త ద ః కృ ః,
ఇ వం పంచ ః ం ంత జ ః”
(పరం, హం, భవం, ల అంద య ం అంత
పం, రం ఉన , క ణ క న అ నఅ పం
అ ఈ ధం ఐ ఉం అ ం
న ప )అ ష న సం వచనం య న .
బంధం ఈ గమ ంచవ అ న మ
య తమ ప శ నం య
ద రం యణ మ శం పరస పం ండవ
రం రస ం శయ ం ఉం భగవం ంచడం
హ పం డవ రం వ ంచడం
భవ పం గవ రం ఆழி మைழ క ” అ
పరన అంత ఉం అంత రం ఐదవ రం “వడ

36
 ఆం నవ ధభ
మ ంద ” అ అ ంచడం జ ం అ
అ యప .
*****

37
 ం క స క

౼ ంచ ౼3
బంధం స ద అనబ ప ం బంధం.

ంచ ం ఈ స ద షం ం ం . ఈ
స స
“అ ల స సంకల ః ల స వరన ,
ర ష సః ప త వరణం త ,
ఆత ప ర ష శర గ ః”
(భగవం ర ణ య అ లం వ ం ల యత ం
యడం, లం వ ంచ యడం, భగవం ర
అ క ఉండడం, భగవం ర వ ంచడం, తన
ర ణ భగవత సమ ంచడం, తన ర ంచగ న ఏ తన వద
౼ అ ఆ ంచ ంచడం ౼ అ ఈ ధం శర గ ఆ
అం ల క న ) అ ంచ ం అ ధ సం త
ర ం ం .

ఈ ధం ప బ న శర గ అ ఉ సంబం ం న ఆ
ల న అం ల బంధం ఆ ల మనం
గమ ంచవ .

“ య !” అ ండవ రం
ఈ ర ర తస య , కృ కృత
శ క ం ం . అం , శర గ అం ల ఆ ల సంక ,
ల వర య ం . “పరమ ఆ , ,

38
 ఆం నవ ధభ

ఐయ ఆంద , ఆంద ,ఉ
ఆ , ఉగం ” అ ఆ ఆ ల సంక . “ ,

, ఎ , మల , దన
, ఱ ”అ ఆ ల వర . ఈ ధం
ఈ షల రంభం శర గ ం అం ంపబ .

ఇ ధం , ఈ రం వర ఉం “ఉ ఆ ”
(ఉ ం ఆ ల ం ) అ గం శర గ
సంబం ం న ఆ అం ల మన ంచడం౼ అ అ అ
న ం న, ఇ శర గ స య నద పవ .

ఇక డ, “ , ” ( ంచ , ల
గ ) అ అనడం అరం ఏమం , “ ప స త మశనం తస
వన ” (భగవ త న ంచడం ఉప సం స నం)
అ రం , మనం మన హ షణ ఏ వ
క ంచ .“ ఉ క ంద తగ ఉ కలత ం ” (
ధ ం డ న ంబ ధ ం , ఆర ంచ డ న
ం ) అ న , భగ ష న వ ,
అ భ ంచవ తప , భగవం న ంచ ఏ వ మనం
అ భ ంచ డ ౼ అ అరం. ఈ షయం ద సం త చ దం
13వ అ యం 83వ కం ధం (“ ప స త ”౼ఇ )
న .

39
 ం క స క
ఈ ండవ రం “ ఱ డ న పరమన ”
( లకడ ఆ శయ ం ఉం పర ) అ అనడం
ంచ ణ . ఎం కం , ంచ గమం హ ల ం
క న వ ం న .

డవ రం “ఉతమ ంగ నం

றி , ం ంగ ౼౼
ం ద ల ం ” (ఉత ం మనం వరత నం
నట , కం అం ఏ ం , వరం
ం ౼౼ ఏ తరగ సంపద ం ) అ ఈ ధం అం
ర ర తఫలం ఇహ క ఫ ౼అ ం .
ఈ ధం సంబం ం న అ ంతర ఫ ల ంచడం “ఆ
ర ంశ ంశ ఆ షం ,ద ం త మపవర హ ః”
అ అ ధ సం వచ ణం.

డవ రం “ఓం ఉలగళంద ఉతమ ” అ

మ శరణం ం న పలకడం ంచ
ం న తం ం “ క ంతచర శరణం ౽ జం !
( ! ల అ న చర ల శర ం ) అ
అ స ం .

*****

40
 ఆం నవ ధభ

౼ ంచ ౼4
గవ

ఆழி మைழ క !,ఒ కర *

ఆழி , గం ఆ *
ఊழி దల ,ఉ వ క *
ழி అ ,ప ఱ బ **
ఆழி ,వల న *
ழா , ఙ ఉ త శర మைழ *
ழ ఉల * ంగ
రழி డ,మ ఏ ఎ
అ అ ం ం

ఆం ద రం భగవం పర , ండవ
రం హ , డవ రం భవ
ం న . ఈ రం ,పరన వత ఆవశ క న
సృ రవమ య న . ంచ గమ దృ ఈ
గమ ం న ,ఈ రం భగవం అ పం
ంపబ ంద పవ . (ఈ రం భగవం అంత పం
ంపబ ంద ల న మం ఉన . ఈ
త వరణ దమ ంచనక ర ఎం కం , బం
అ ణం ం అన పబ న ,ఒక అన యం క

41
 ం క స క
అన ఎ ,ఏ ధం ంచ క !) ంచ ం
చ ద అ ఉ ం క వ ం .
అ సంబం ం న ఆలయ , ష, రణం, ధ
ఉత , య ద న ఈ ల వ ంపబ .

ఈ రం అ ంపబ ం ౼ అ ఏ
ణం? అ అం , ష రసం త ఈ ం బ ఈ ధం
పవ . ఆ గమ ంచం . ఈ గవ రం ఆం

“ ழ ఉల ంగ రழி డ,మ ”అ

అం న . ఇక డ “ ழ ఉల ” (ఉ ం ట
కం వ ం ) అ అనడం ఏ త ర ం ? అ అం ,
“య స మం ఃస ష ప గ ,
త వ మ ం భ ః సం హ ః”
అ ష రసం త ఒక వచనం. ఏ ధం , ఘం స ం
ఉం ఉ అంత ం , స ప వ ం ,అంద
ఉప ం వ ఉం ట మ రం ,అంత
వ ం ,ఆ ధం ,భగవం తన పర హ భవ అంత
స ప వ సంగ ం ,తన పం స ప వం
అ ట అ పం అ . “ ం త ం “అ
ష న సం త న ధం ,తన వ మంగళ హం అ
ం ఉం ,అంద దర అ ం ,సకల ల
. ల ఉ ంప .“ య ం పద ం

42
 ఆం నవ ధభ

త వ భ మహ ” అ త కృషభగ న ,“ తమ

ఉగంద ఎ వ అ వ ,తమ కంద ఎ మ ற ”

అ స ప న ,అ భగ తన వ మంగళ
హం స క ఉం ,అంద అ . ఇక డ ఈ

రం “ ழ ఉల ” అ గం న .
అంత పం ల య ఉం ం , భవ పం
త నం. ఆ అవ సంభ ం న ం ఉన
అ భవ గం ఉం ం . . అ అంద అ భవ గం అ
ప . కృ వ రం మ షత వన క న న ం న
ఎంతమం ఉ క . “ అవ నం ం ః ం త
త ,పరం వ మ నంతః” అ కృష భగ త తన
అవ రం పర ంచ క,తన పట వలం నవత
క , కం ప న ! అ రం ప .
వ రం “ శం త తం ణ ఘ ”అ
సం హప న వం ఎంతమం ఉ . హ పం
వతల ద ర న , మన ద ంచ ధం .
ఇక,పరం అ ,పరమ ప న అ భ ంచ
ధప పం. ఇ వం ఏ ం , ద ం
ఆనం ం త ంచ ఉం ట ,“ సకల మ జ నయన
షయ ం గతః” అ వ క భగవ ల

43
 ం క స క
ప న ,అంద ల షయ ఉం పం అ పం. అ ఇక డ

“ ழ ఉల ”అ ంపబ ం .

ం లసృ అ దర న భ ,
“ఆ ద పర ంతం పశ తః తమ ,
త నశ ం ం న ప త ః”
(చర ల ం ర వర ఉం భగవం అ పం
వ మంగళ ద , న న ం ,ఇక
న న ల సంగ ప వల న ఏ న ?) అ అం న .
ఏ ఒక ట,ప త న శం ం ,అ ట
నగ ల ,ప ల ,మం ల ,గృ ల ,వ ల ,న ల ,త ల ,పర
త ఖ ల అంత భగ అ పం స క
ఉ . ఇ ఇక డ “ఉల ழ” అ పబ ం .
“ఆழிమைழక !” అ సం ధన అ ం ౼అ
పవ . ఎం కం , ద ం సం ంచ న పం అ
క . భగవం లభ ల పర వ ఈ పం క ,
చ ం .
ఈ ధం లవ రం అ పరమ పవ .
ఇక,అ దవ గమ ,ఇం భగవం పర హ భవ
అంత అ ఐ ంపబ య ంచవ .
ఈ రం “ య ” అ పదం ఆశ ర కర న శ , , లల
కల ౼ అ అరం ఇ ం . భగవ జ సం యం శబం
ఆశ ర . “జనకస వ వ ” అ
యణవచనం శ “ఆశ ర కర న క న ”

44
 ఆం నవ ధభ
అ అరం ప బ ం . అం వల,ఈ “ య ” అ పదం త ల
వ న భగవం పర పం పబ న .
“మ వడ మ న ” ( ర న క న ఉతర మ నగరం
అవత ం న బల ) అ అరం. హ వంశ మ ణం
“ఏష యణః రవ తనః,
గపర ంక త జ గ మ ం ”
(ఈ కృ ంఠం ఉం య . ల స
సం క న . అత ఆ ష శయ డ ,మ ర నగ
కృ వ క )
అ అం న . అం వల ఈ గం భవ న .
“య వ ” అ గం “ “అ పదం ర .
భగవం హ పం వ సంకరణ మ అ ద ల
ల క ఉం ం . అం వల ఇక డ “ వ ” అ పదం
భగవం హ ం .
“ఆయ ల అ ళ ” ఇక డ “అ ళ ” అ పదం
అంద హృద ల వ ఉన , య ఉన అ న
భగవం అంత య న .
“ఇక, వ మం” డ ళక ద దర ”. ఇక డ
దరశబం రంగం త ం రంగ నద
ంచవ . “య న భరణం నః స ం ” (య
న క న,అంద న ఆభరణంవం రం భగవం లభ ణం
ప ష న ం న,మన ఏ త భంగప న ) అ
రంగ జసవం ర శతకం ప శర భట దర
రంగ అ పరం సమన ంచ ఇక డ స ం .

45
 ం క స క
ఈ మం బంధం ఐదవ రం భగవం పర
ఐ ంపబ య ంచవ . ంచ ం ,ఈ
ధం ,భగవం ఈఐ ల న .
ఈ ఐ ల భగవం సమసక ణ
ణ , వ మంగళ హం స క ఉం ౼ అ
ంచ ం న . పరమపదం ఎంత క ణ ణ రత
క ఉం ,ఎ వం వ మంగళ హం ం ఉం , న
ల అ వం ణ రత ,అ వం వ మంగళ
హం భగ ం ఉం . “ ంఠ థ
అనం సనసం తః, వ ః ః, ః త ౽
ః, ం కృ త ం ” ఇ త తసం త ప న .
ఇ వం ఐ ల ం భగవం శర గ
నట , ం ,అ శర గ ,మన ల న య
ం . ఆ అర ఈ ఐదవ రం “ మల
, ,మన ం క య ைழ
ద నన య ” (ప న ల సమ ం
నమస ం , ,మన నం ,భగవం శర
ంద ర ం అ నం వల న ,ఆ త త, దవశం త
న అ అ ప న వ ం న ం )
అ అ సం ంపబ ం .
*****

46
 ఆం నవ ధభ

అరపంచక
బంధం సకల ంత రం. ఆ బంధం ర న
అ ల స షం నట , అరపంచ లభం ంచవ .
ం ం ల క కల న అరపంచ య తథం
ల ల ప ంథం అ .ఆ
ఐ అ ఏమం , పరస పం, వస పం, ఉ యస పం,
ఫలస పం, స పం ౼ అ ఐ అ .

ఆం త బంధం ద రం ఈ
అరపంచ మన ఉప ం న . అం “ యణ నమ ప
త ”అ ఈఐ అ ల మనం గమ ంచవ .

1) “ యణ ” అ పదం పరస న . యణ శబం

ం అ ల ం . అ , ఆ క పర , అం ,
భగవం అంద ధ ం , ం , య ం ౼ అ
ష ం . అం క, అత లభ , అం , అంద
లభం ంద న ౼అ ష ం . భగవం
అ ఆత ల పల అంత ఉం క .

2) “నమ ” అ గం త స న . ఆత ల
భగవం న ఉ . “నమ ” అ పదం ఉం ఏవ రం
భగవం శర ంద దం ఉం
న . అం , ఎవ ఆ ంచ అనన గ క ఉ ,

47
 ం క స క
అత భగవం శర ంద గత క ఉ ౼అ
న .

3) “ యణ త ”అ ఉ యస న . అరం
ఏమం , “భగవం న య తల పరమ
ఇవ గ న ”౼అ .

4) “ప ” అ పదం ఫలస న . ఇక డ “ప ” అం ,
మన సం ఏ ధ న జ ఎ డ ం , భగవం
ఆనం క ం వల యడం.

5) స పం ౼ భగవం మనల ర ంచ ం అ ప మన
తం ంఅ స న .

బంధం ఇ ఉం ఈ ఐ ష ల మన
తమ ల స షం వ ం . సం హం
గమ ం.

1) పరస పం

“ ఱ డ న పరమ ” ( లస ం ఆ
శయ ం ఉం పర త)అ ండవ రం పర క న
౼అ ,

“ఓం ఉలగళంద ఉతమ ” అ డవ రం “

ల న , తన ం న ఎవ ”అ ,

“పఱ బ ” అ “ హ సృ న మర
క న ”అ డవ రం అనడం జగ రణస డ ,

48
 ఆం నవ ధభ

“య వ ” (య న రం హ ం న ) అ
ఐదవ రం అనడం “పరమప త క న య న
ర , సర స ల ”అ ,

“ ంద ” అ 27వ, 28వ, 29వ ల అనడం

“ప ల , ప ల ఆనం క ం ,
ఆనం క ం ” అ ౼ ఈ ధం ప ల పర త
స పం ంచబ న .

2) త స పం ౼

ఇ , ఆరవ రం ద , 15వ రం వర ఉం ప
ల , ఆ కల యబ న సం ధనల
స షప న .

ఈ ల , ఆత ష ల కల ఉం ల ఎల
అ ం ౼ అ , భగవం ష ల లం ఆ ం ౼అ
పబ ం .

ఇం క, 16వ, 17వ ల , భగవం న ఇ న

త ల ప ం ౼అ షయం పబ ం . 18వ
రం ద , 20వ రం వర “ఆత ల ష రం
భగవం శర గ ” ౼ అ తత ం పబ ం .
అవ ర న న బృం వనం కృషభగ యమ .

3) స పం

49
 ం క స క
స పం ండవ రం వరం పబ ం . భగవం
ఆ ంచ య ం ట , న క ష ల దృ
ట డ ౼ అ ష అం వరం ం .
“ , ”“ ంచ , ల గ ” అ అనడం
ఈ ష ంచవ . “మన య
మనం య డ ”అ ష “ దన ” అ అనడం
ం ం .

ఈ క, ఉ యస ప ఉ య స ల
మనం ఖం . ఈ త ల కల,
ర వన ప , 28వ, 29వ ల
వ ం ం . బం ం న య ,
య ద న తమ ల శదం ,
అ తం ఈ ష ల వ ం .ఆ ల ఇ ం ం
గమ ం.

4) ఉ య స పం ౼ 28వ రం

ఈ రం “భగవం ద ధనం” అ ం ం .
అం , దట, తన కర నభ ల అ శం ౼ అ
ష య ం . మన కర య వల న అ రం
. కర గం అ శం కల అ స ం క .
,ప ల ంట అర ల రం౼ అ అన .

50
 ఆం నవ ధభ

కర భగవం ం ఉం వ ల
ం . మమ , అర ల తప , ఏ వ
ళడం . ఈ ధం అర ల ళడం తప యడం సం
అ , అ కర అంగం ంచవ . , ఆ ధం ఆ
షయం ం అవ శం . ఎం కం , ప ల
పడం సం అర ల . ఈ ధం ప ల అర ల
పడం వరధర ం౼ అ , ఆ వరధ
అ స ం ల ఆప యడం . ప ల
ఆ ,ఆధ స ఆచ ంచడం .

ఆ క ంచడం ప య ఉ .
ఏ ం ఆచ ంచడం .న ంచడం ం ల
నడం, నం య ం ంచడం ద నఅ ల .

“అ దఆ ల ”అ న , నం ఏ ం
ల లం . అం త, న గం అన యం .

భ అ నం క ప ణత దశక . అం వల నం
భ గం అ దం.

అ , దగర ఒక ణం ం ఉన . అ ఏమం ,
“కృషం ధర ం స తన ” అ ధం , ప న ధర ం పబ
భగవం , న, ల ం .అ ,ఇ
యత ం వల జ . , ఈ ప వ , మధ
వ . అం వల, ప హ న కర నభ

51
 ం క స క
అ . ఇక, ఆంతర అ న“ భగవం ం ”
అ య ంచడం అ స గత రం దగర .

ఏ ధం అ దగర నం అ , ఆ ధం , దగర
ఉం నం ఏ రత . సమస క ణ ప లం మధ
ం డ ఉం ఈ చక . త ల మధ
ఉం ట , పరత ం ం . అ , ఇక డ
ర , కల కల ఉం ట , లభ ం అ ప ణం
ం . క ణ ం న డ , ద ధనం
ఉం డ , సమసత ల సహజ న, అ న
సంబం ల క న డ . సమ త ల పల అంత త ఉం డ .
ం ఏ వ వ . త ంప యబ న మం ం
త ల , పర త మధ సహజం ఉం ౼ ,ర ౼ర 9
న సంబం ల అందం న . అం త, ,
శర ం న ం ధ త ఉన .

అ నంవల, మ త సమ ల యణ
రస ం . ఇక డ వడం ఎం కం , , ం ,
ల ద ంచడం సం క . అ , పర
యణ మం . అం త, మ ల
మ ం అ ం . ( య తమ నం “మనం భగవం
ఆ ం ట , అత వద మన అప ల పణ ,
ఆ ం ”౼ అ ఇక డ ఉప న వ ం )

52
 ఆం నవ ధభ

“ ప ఉ యం ఉన ం వల, ఆ ంచన ం, అనన గ త ం

ఉన ం వల, మ ల ర ంచడం సం యత ం ట
య అ టక వడం అ అ ధం దగర ఉన ం వల,
మ ల అ ం , ఉతమ న ంక
అ ం .”

ఈ ధం అం , ,ఈ రం భగవం మనల
ర ం ట మన దగర ం ఎ డక వడం అ అత
ర య ం న . ఇక డ, ఖం గమ ంచవల న ఒక
ఉన . భగవం మనల ర ంచ మన దగర ఆ ంచన ం,
అనన గ త ం ఉండడం అ ఆవశ కం అ నప , అ ఏ
ఉ య ర . అ , అ న అ స పగ న
అ . ఈ , , భగవం దగర శర ం ల
తల , న త ల కం .

5) ఉ యస పం ౼ 29వ రం

ఈ రం , భగవం ఆనం అ ం
ంకర ఉతమ న ఉ యమ ం ం .

ఈ రం “ దగర శర ందడం సం
తః లం స వ ” అ అం న . య అ ఆ
ఇక డ తః లం అ భగ ఆ ంచ త న ఆరంభ
లం య .ఈ అ నం అ క ం ం ల నప ,
భగవం షయం అ శం అ ఇం ఏర డ .

53
 ం క స క
తః లం అ నం ల వ , నం ఉం దశ
ంపబ న .

“ మ ల ర ం . ఎం కం , క క.
అ , అ ం , దగర వ దండ రణ తన
దగర వ న , అ ం వల ఉండ ,
తన అ ం వ , తన దగర ం సంభ ం ం క ! అ
మన ధప . ఇక డ , ఆ ధం ఉం ఏర ం .
స గత రం అ ఆత ల స ఎత ం తగ అ నం వల,
భగవం న ధ క ం కృత అ పర వ ం ౼ అ ఇక డ
వ ంపబ ం .

“ ఇక డ వడ ం , నమ ల
. కం న వత తమ భ తమ ఎల
ఉం ల ఆశపడ . అ , భగవం ం , అం ,
లభం ఆ ంచద న . అత , “తన భ తన నమస ం ”౼
అ ఎ డ . భగవం ప తనం ఎ వం ? అం , ఏ
ధం ఒక తం తన తన డ వ ౼అ
, ఆ ధం , భగవం , తన భ దగర ం
ఎ డ .

, ఆశప బం దప ల ం .
ఏ జనం సం ంచ . ంచడ
జనం ం , అ ఉ యం , అ ఫలం ం , ం .

54
 ఆం నవ ధభ

ఇ త ఆల ం . ఇంత ం “ప ”
అ న ట అరం ఏ ? అం , వ ,
ఇక డ , బృం వ వడం ం ల . ఆశల
ర . ప లం వ . , మ ల త న
అంతరంగ ంకర ం అ శం క ఉం ట ,
ం . ఈ ప . మ ల సంస ం ,
దగర ఉం భ అ వృ నం న, ంకర ం అ
ం ట మ ల ౼అ అ .

అ , కృ ఆఆ “ ర ర తఫ ం
ఇ ”అ . , “ఈ తం అ షయం అ
ంద ఒక జ తప , ఒక ధనం , ఒక జ
ందడం సం య . ఇ వలం ంకర ప . అంతరంగ
ంక తప , ఏ జ ర ౼ అ త త
వ న .
, , పరమపదం , సం రం , ఎక డ ఉన ప ,
భగవం స కల ఉం ల న వ న . ఏ
ధం ల ఉండ ం , అర ల అత ంట ,
అక డ అ న వల న ◌ో, ఆ
ధం కృష భగ ఏ ంచ ం , అత ంట ఉం , ఆ
ఎల ంక ల న ప న .
అం క, భగవం క క, క క, ఆ సంబంధం చక
ం ౼అ న .

55
 ం క స క
వ , , ప ఫలం భగవం న ఆనం
క ం ంక అ ంచమ న . ఆ , , భర వ
ర లం భగవం డ రం ఉండడం ం , ల వ ,
భగవం ఎల కల ఉం , ఆ ఇష న అంతరంగ
ల ఆశప న . “ మ ைற న మంగ ” (
ంకర ం కం న కల అ ం ) అ
ంచడం “తన సం ఏ ధ న ఆనం ఎ డ ”అ ,
తన సం న భగవం ంచ డ ౼అ శ ం ,
ప న .
ఇ ష న “ తన గ ఎ
” ( ఆనందం స న ప ం )( ழி౼ 2 ౼9)
అ ప , భగవం , తన ఆనందం స తమ
ం ౼అ ం .
, ఈ ధం , బంధం , , ప ప న
భగవం ంకర స వ ం ం . అం , భగవం ఆనందం సం
య ం , మన ఆనందం సం వ యడం తగద ం .
ఈ ధం , అరపంచ బంధం ఆ ల
మన ఉప ం ం . ఈ ష ల ల
అ ం నప మన తమ ల అ తం
వ ం .స .
*****

56
 ఆం నవ ధభ

ం అరక

క ం
బంధం భగవం ప ల ,ఆ
క క ణ ల ,ప రచ ల మన ద ంప ం .
ఈ బంధం ఆరవ రం ద , 15వ రం వర ఉం ప
ల తన కల ప మం సందర ం చ ం .
ఈ ల ఆం త ఒ క క , భగవం ప
ల ం ,అ వం భ క న భగవం ం ,ఆ
స ర ర ఆచ ంచ తమ కల రమ
న . ఈ మం , ద ఐ ల , అం , ఆరవ రం
ద , పదవ రం వర కల ఐ ల , భగవం ఎ
ల ం ం .
11వ రం “ వణ “ ( ఘవ ) ం రమ
ం . 12వ రం “ లం త మన ”
(అందం ఉం లం నగ అ ప అ న వ న ంప న
మన మ ర న ) ం , రమ ం . ఇక డ “మన
మ ర న ” అ అన , క అంద
ల ంచడం రం ం . త త క ఇం దగర
ట ,, వృ ం ల ఉండ , 13వ రం
ఆరంభం అ న . ఒక రచ వ ం ఒక అ త న
మం ఈ రం దల న .

57
 ం క స క
ఈ మం ఏమం , “ ం అరక
క ం ”అ .
ఈ మన “ ం ”, , “
అరక క ం ”అ ం న క ం .
ద మం కృ బ వ ం న సంద న ,
ండవ మం వ వ ం న సంద వ ం న సంద
న ం .
అ ,ఈ ం ల క ,ఒ ద మం ం ,ఇ
అం భ య మం ం , అరం అవ శం
ఉన . ఆ మం ఏ ధం ం ం వన ం.
ం , మ భ య ఈ
అ సం నం , పల ఉం క పవల న ఆవశ కత ఏ
ం. ఇక డ పల ఉం క ఉ ం సం , “ ద
క !” అ ఆం వడం జ ం . ఈ కక క లవ
ఉన వట. క ల శ లవం క ల క న , ఈ . అం , ఈ
క ల ందర ం ప ? క, క ల ందర ం ప ? అ సం ం
ఈ ందర ం ఉన ద వం. అ వం ప ందర ం
క న క ఈ . ఈ ధం ఈ క క ల అం గ
సం ం ,ఆ సందర ం, ఇ .
యణం ఒక బం ఒక శ ప ణ ం ం .
అ ఎవ ? అం , క ! బం ంట , ప
రమ ఆ పం ం నం వల క అంత అనరం జ ం !
క ల వం క ల క న . “ ைழ
మడ ” అ ఈ ష ఆ ం . ఈ ధం
58
 ఆం నవ ధభ
ఇ ంపబ క, వ , ప న ంద
క న . ఈ ధం వ ఉం ఈ క
ఉండ ఏ ధం న ? అం ,ఎ వం అత ?”
ం అరక క ం ”. అంద న క న
ప న న ర న క !
ప ప చ ం యణం మన ఒక అంద న ప
క ం , ఆ ప ఎవరం , జ .అ మ ర న ల
ప క న .“ ష ష ! అ ష వ ” ( రం !
ఓష వ ఏ వనం ) అ న
మంగ సనం న . ఈ ధం మ ర న ల ప ప క క
ఇ “ఇ ” అ పద న . అ అరణ ం
సంచ ం జ ,ఆ వ అపహ ం
అ ష య న . న ఓ క ం
మ ర న టల జ ం . అం వల ఈ జ
“ఇ ”అ ం ం .ఇ వం భగవన ంగ స
పరమ ప న క నజ ఒక . అత
పరమ న వ క . అం వల అత “ అరక ” ( ష
) . ఇ వం పరమ గవ న జ వ ం న పరమ
డ ఉ శం వ ం న ఏ ?
అం , ఆ వ క, అత సంబం ం న బం ల , ల ,
అ చ ల , లంక శనం . అత ప ర ల
అవ ల ర .ఇ వం ప మ ,క స అ న
ం ట , తవ అంద న ంద క న
వడం స న ? , క , ఆ ంచ ం
ఉండడం య ?అ పల ఉం క న .
*****

59
 ం క స క

భగవ మ భవ
అవ ర జ అనం అ ఒక
చ ః అ ఒక న ం ,
“క హ స యం జన తం దృ న స త
కం స స చ రనం పదనం స రణ ,
స ం కటం మ శం ధ న
ం క తతన ం ం మః”
(ఈ కల రంభం భగవం ల అంద మన
, తన మసం రనం యడం, తన ఆ ంచడం, తన ల
అ చడం౼ అ ఉ ం ఉప ంపబ . భగవం వల
న లకంద ఎల ఆచ ం ట
యడం సం, అ వ ం పరమ న ల
య క అ అవత ం న . ఉ ర న క న
అ నఆ నమస )అ అ .

ఈ ధం భగవం తన ఉప ం న, భగవం
మసం రన, పదన, అర ల ఉ వన ల
బం అ ంచడం మన ఉప ం ం . రం
భగవం ల న ల ఆ ంచడం మన చ ం .
అ , ఈ భగవ అ ఆ ల నం
ంపబ అ ల అ ణ ఉండడం గమ ంచద న షయం. ఈ

60
 ఆం నవ ధభ

ఇం ం అ ల సమన ం , అ
ంచవ . ఉ హరణ , ం ద గమ ం ం.

బంధం ద రం “ రழி ంగ ” అ ఆరంభం

అ న ఈ రం న న మన
య ,ఇ ప పక సం య నద అ . అం ,
భగవం న మ య పరమ ంద త న,
ఉతమ న ఉ యం అ , ఆ రం ఆ భగవం , అం , ఆ
భగవం మన ఆనం క ం ంకర అ
య యబ నద అ .ఈ ప ప ఈ బంధం రం
ఉప ంపబ రమ , అ సం హం ద రం
ంపబ ంద అ యం. అ ణం
యణ ంచడం ఇక డ గమ ంచవల న షయం.

యణశ ం న త పబ .
అం ,“ అనబ వస ల ఆయనం” అ ఒక త .ఇ
త ష స సం ం . ఇక డ, ఆయనం అ ప ం
నఅ ల అవ శం ఉన . “ఈయ ఇ అయన , అయ౼గ ”
అ త ం న , ఆయన శ ఉ యం అ అరం వ ం .
“ఈయత ఇ అయన ” అ త ం న , ందబ
జనం, అం , ఉ యం అ అరం వ ం . ఈ ధం త ల
ంచ ఉ య ఉం , ందబ
ఉ య ఉం ౼ అ అ ఇ యణ ఆ అ

61
 ం క స క
ం ద రం ంచడం సంద తంక .
ఇ వం యక న మనం అ ల
గమ ంచవ .

ఇ ఐదవ గమ ం. బంధం ద
రం , ల ం , ఉ యం య ం న ,ఆ
త ఆచ ం ట , ఆ త అ న పర ండవ
రం ం . డవ రం , అంత మం
అ ం ఆ ఉత ం . ఆ ణ న వ
ంచడం అ ంచడం సం పరన
త ంచవల న లవ రం ఆ ం ం . ఈ ధం
ర ర భ తన కల య న సం షం
క ం .ఆ క ల సం షం క ం .అ , ఒక
సం హం ం ం . “మనం ఈ తం ఘం
ర ం ? మనం న కన కర ఈ అ పడ ?” అ
సం హం మన క ం . ఆ సం క అంద
య య , అ స నం అ దవ
అ ం ం .

ఈ రం “ య ,మ వడమ ంద , య
య వ ఆయ ల అ ళ , డ
ళక ద దర ” (ఆశ ర కర న శ కల , ర న
క న ఉతరమ నగరం అవత ం న వ ,ప న, ప

62
 ఆం నవ ధభ

క నయ న రం హ ం న , లం అవత ం న మంగళ
పంవం , త క ంప న ద ) అ ఐ
భగవం ల ం ం . ఈ ఐ ల మనం
నట , మన అ అ ప న వ
౼అ అన . భగవం అ ల హ ం
అ నప , ఈ అ ఏ ధం ం
టగ న ం ం గమ ం.

ఈ ఐ ల ద మం “ య ” అ .
ఆశ ర కర న శ కల , లల ౼అ ఈ అరం.
ఈ ఉచ , మన ప త క ం అ అన
రణం, ఈ తం న భట తమ బంధం ఆ ధం పలకడ .
“ అ వ ” అ దశకం వ రం
“ యవ మ దన దవ మ ర ఏ
ఆయర ఏ றி అ ద అరంగతరవ ప ”
(ఆశ ర కర న లల , మ ద , ధ ,
ం ల లం వృషభం వం ,అ , రంగం
ఆ శయ ం ఉం న ) , “ య మనతన
వ మ వణ ఆళ “ (ప న మన క న ,
ప న, ఏ షం మ వం వ క న
గల ) అ అ . అ స “ య ” అ
అ సం , మన ల ౼ అ అం న .

63
 ం క స క
ండవ మం “వడ మ ంద ” అ . మ నగరం అ
భగవం ఇష న . “మ భగ న స హ ః” అ
అం క . ఈ మ నగర ఒ క సమయం మ వనం అ
వ వహ ంపబ ం . భగవద న ఇక తప
భగవం అ ం . ఇక డ తప నం వల అత మన
ప త ం ం .అ వం ప త క ంచగ నశ క న ం,
ఇ .అ వం మ మ మ ం , ఇక డ అవత ం న భగ
ం. మన ల ల ౼ అ అం న , .

డవ మం “య వ ”అ .ఎ వం “య
వ ” ఇత ? య న రం న , ఈ కృష
భగ . ఈ య న ఎ వం ? అం , “ య
య ” ౼ పరమ ప న జ లల క న , ఈ య న . ఈ
య న జ ల కల ప త ఏ ? అం , య న ం అ
. “క ం దమయ ఇ ం ”అ ఈప కల త .క
టగ న, అ ప న క న , ఈ న . క ంద పర తం ం
వ న , ఈ న . ఆ పర తం క ప హ ంచగ న .
క అనద న ర ల ,ప త క ంచగ న ౼అ
ఈ పర సంబం ం న చ న .ఇ వం ప న
క న య న రం హ ం న కృ ం. మన ల
స లం ల ౼ అ అం న , .

64
 ఆం నవ ధభ

లవ మం “ఆయ ల అ ళ ”. అ
అంత ఒక మంగళ పం కృ అవత ం ౼ అ
అం న . పం క హ ం . ఇక డ క అం , మనం న
. లం మంగళ పం ఆ ర ం న కృష భగ మన
అ క హ . అత తప ఎవ మన ల
టగల ? అం వల ఈ మంగళ ం ౼ అ అం న .
ఇక, వ మం “ డ ళక ద దర ”
అ .ఈ ద ఎ వం ? అం , , అం , , తన
న ఆభరణం క న .య కృ న రం
క న వృ ం మనం స మన ల ల ౼అ అ ,
దవ దయ మ వం , ంత . “బదం త వయ ం
ంద మయత కర బం ” అ . అం వల, కృష
భగ ఉ ఖలబంధ వృ ం మన వన , మన కర
బం ల , మన ణ ల ప పంచ అ .
అ వం ప హర న దర భగ చ .అ వం దర
మనం ం. మన ల ల . మన ర
న ంచడ క, ఉతర మనల అంట . అ అ ప న
వ ం అ ఈ ర ర య
ఆవశ క న అర త మనం ందగలం౼ అ అం న , .
ఈ ధం ల హ ం ఈ కరణం
అ సం ం న భగ అ షం పహ వడం షం.

*****

65
 ం క స క

భగవ మ భవ ౼2
(“ றா றழிక వ య ”)
ర ర ఆచ ంచడం సం తన కల
అంద అ తల , ఒక వ డ
అ ఉ ర న ఆశయం , ప మం కల సందర ం మన
బంధం ఆరవ రం ం 15వ రం వర ప
ల చ ం . ఇళ దగర , భగ ల
అ సం నం , తం ప స శం మన చ ం .ఈ
మం , 15వ రం పదవ క పబ న . ఆ
“ றா றழிక వ , య ”అ ం
అ త న భగవ ల అ సం నం ం .
ఈ రం ంపబ క వయ న .
కవ మ రం ప కగ న . అం వల ఈ “ఇళ
!” అ షణం సం న . ఇ వం ఈ ,
“ றா றழிక వ , య ” అ భగవ ల
అ సం ంచడం ఉం తరంఏ ?అ గమ ంచద న షయం.
ఆం త ఇంతవర 9 మం కల ం .
పడం 13 ల అ సం ం ం . ఈ ల అ
ఆల ం న , ఈ రం పబ న వయ ఉం క.
తన మ ర న కంఠస రం నం యడం ఆరం ం ం . ఈ మ ర న
న ఆం ఈ “ఇళ !” అ సం న .

66
 ఆం నవ ధభ
హ మం ప
“మ మ ల ” అ అ న ఈ
“ ழி ”( కవ మ రం )
అ అ . అం వల ఇక డ, “ఇళ !” అ సం ం న
క తవం స క న ౼అ న క . ఇ వం
స క న క ప ట ఈ ఇష న
క అ సం ం . తద ణం ఇక డ ఆం
భగవ సం ం .ఈ ష ం ం గమ ం.
వ మ రం ప కగ న స క న ఈ క
ట ఈ మన సం ం ధం భ
య ల అ సం ంచడం క ఉ తం. కృతం ఆం ”
றா றழிక వ , య ” ( ల
బలప ల న ంప యగ న ఆశ ర కర న లల ) అ
ం ల ం ం .ఈ ం భ ఏ ధం
ం.
లంక న , వ నన మధ కర న దం
జ న . శర ల వ ఎ వ క .
అత ర యప . అత టం ంద ప ం . అత
ధ ం న ం , ం తన ల భగ ం
. ఇక ఏ ధం ల సం ం ంచగ న
వ . , త అత లబడ గమ ం న
అత ల ంచడం , “గ
ర న స ” “ వ ! అ మ . ఇం .

67
 ం క స క
ఆ ం . మ దం ల అ ” అ తన
త న శ అ న వ ఉ రం డ . అ వం
ప మ , ఉ అ న వ ఆశ ర పడడ
, భయప . “ హ దండ ం జ తవర ,
సర ఘవ ం వ శ రః” ( యణం౼ ద ండ
౼60౼3) ( హ దండంవ క న , క న
అ న ల వ మన
భయప ).అ మహ ఈ సంద .
ఆ ధం , ఇం క ప యం రణరంగం ల
వ ం . అ అత ర అత
ర ంచడం సం దరంగం ం పక . ంత ప
ప న వ ర “శ ః త ర స రంజ యస ః,
పశ ద హం కృతః షః త ” ( యణం
౼ ద ండ౼ 106౼6) ( ర ! ఎంత ప ? ప మం
శ ల ఆనం క ం క . అత దం ల
కక నన అత ం త ?) అ అ .
ఈ ధం హ దతవరబ క న , ల తన
వశం న , బదశ అ న వ మన తం తన ర
ప ల ఆక ం , అత బలప ల న ంప యగ న ,
అ వం ఆశ ర కర న యగ న అ న
ఈ ం ల ఆం ంచడం. కృతం వం క
ం సందర ం అ ణం క .
*****

68
 ఆం నవ ధభ

ఎ ! ఇళ !”
బంధం ఆం త ఆరవ రం ం 11వ
రం వర వ స ప ల 10 మం కల న .
ప శరం , అం , త రం ఈ క క , ఆ .
ఆ ల రస ం భగవం ఆ ం ౼అ ష
అ స ం వ ఈ ధం ప మం ఆ ల , ఆ ల
న అ అ న మన నం .
అ స ం న ,ఈప ల ఆ కల
ఆం త ం న ష , సం ధన ఆ ర పరం
సమన యం అవ శం ఉన . ఈ మం దల నం
ఉన .

ఆం 15వ రం క “ఎ ! ఇళ
!” అ అం క సం న . స ల క కల
ప ల సం ంచవ . మ
భయంకర అణంగ ర న మం ం.

1) “ కః పంజరబంధ మ ం ం ఫల ” అ న ,
క మ ర న ల ప కగ న క క, పంజరం బం ంపబ
ఉం ం .ఆ ఆ ధం మ ర న ల క న
క క, ద న రం ల వశ ఉం , అం ,
రనల అం క ం వ . మ ర న ఉప ల
అ . అం వల కవం .

69
 ం క స క
2) ం న టల కప ం . అం తప ,
య ం ఏ ధం ఏ ధ న ట ప క ,ప స క న
.స ఆ ధం , తమ ం న ఆ న
అ ల అ ణం ఉప . త ఒక సృ ం

ల ఏ య ంచ . “ ழிన వழி త మ ,
అద ” (తమ ం న ప న
తప ం అ స ం ప ) స
ఉం , క క, కవం .
3) క ప ందర ం ప . ఎల పచ వరం
స స ఉం ం .ఆ హ జ .“
వస హృ స త చ త భవ జగ ౽ స మ పః”
( ణం౼ తృ ంశం ౼ 7౼ 24) (ఎవ హృదయం స త న
పర త ఉం , అత జగ మ క ) అ
ధం ఎల పర త హృదయం నం
స ల పం మం , డ చట ఉం ం .“ హ ద
ఇవ మ ఖం ” అ ఉప ష క ం ఇక డ స ర యం.
అం వల ఆ కవం .
4) క పం, ం మ హరం ఉం ం .
స ల పం ల అందం , ఆ ధ ం ఉం ం .“
ఆ య చ ఆ మవ , చ అవ వ ”
(స ఆత అ ం , ఆ
అ ం )అ మణ ళ మ ఉప శర న బంధం
ప న స ంచద న . ఈ ధం ఆ క వం
70
 ఆం నవ ధభ
5) క వల ం ం . ఆ అ క “ ఉ
మ క ణ వழிగ అగవ ప ” ( మర లవం
ల వల బం ంచడం సం) అ న ల రం
భగవం అ వల ం .
6) క, తన ం న తన టల
ఆనం క ం . స తమ న ఆ ల
తమ నభ ల ,అ నం ఆనం క . “వళ తద
పయ ேற వ గ ఎ మడ వణం ” (“
ం నం లవల త న ఫల ం , దగర ”అ ం న
క దగర , పర ల య నమస ం ం )అ మం
ఆ ల ం ండక బంధ స ర యం. నం య తమ
అ న నం అ ం న వృ ంతం ఇక డ స ంచద న
7) “ఇన ల తఎ ల !” ( య
యసం ల ం ం న అంద న !) అ
అం తన బంధం ప న , చక మ ర ప ల
క ంచబ ం . “ ఎన అ ద య
మ ౼౼ న యణ ” అ భగ పరమ
గ న మం ం ద న తమ ఆ ల ంచబ న క
స .ఈ స ల క మ ం ఉన .
ఈ ధం ప ల స ల , క మధ ల
ంచవ . ఈ సందర ం , వ ం ఉం అం త
అ హం అంద న క అమ ఉం , మన దర
అ ంచడం స ంచద న . స .
*****
71
 ం క స క

ంక శ
వ లంద న క ంపబ కృషభగ
సం , ఆచ ం , ఆచ ం న అ
ఒక వ బంధం అ ం ం . భగవత ం షం సం
ఆచ ం ం అ ంచనం న ఆ ం ,
అ ఇం క బం అ , అం
భగ అ ం ల తన ఢ న క ప వ కం
ం . అం ఆరంభం కృషభగ అ హం తన క ట
స యపడవల నద మ ం ం . ఆ సందర ం
కృ ంక శ ం ప న మన స షం
చ . “ మ ! ఉ ఉ త
. ంగడవ ఎ ” ( మ ! త
న ంక శ క ) ద న
ఉ హర .

ఆ ప ంక శ కృ ం ప న
అ కం చ . న బంధం
“ న మ తవ . పర ఙడ మ ఒ ళ
న ఓ ” ( వరనపర ఎ చల వరం ం
న న పర త వ న ంక చ ం , మన
)అ ంక శ కృ -అ అ .ఇ వం
క .
72
 ఆం నవ ధభ

ంక శ వ తమ బం ల ప ట
ం . అక డ ంక శ న ం న ష ల ,
కృ ఉ ం ం న ష ల మధ
సష న మం శబం , అరం చ ం . వ లంద
ఐకకం కల ర షయం “ శల ఇ బ ణ దం.
తమ ల ప సంద ల
ం .ఇం వల, కృ న ం న
ష ల , ఆ ంక శ న ం న ష ల మధ
ం అర , శబ బ , ఆ ల ల ,
ల మధ గల ఐకకం బ ,
కృ న , ంక శ న మధ అ ద వన ప ంద ంచడం ఏ
ధ న అ పప ఉండ క ! ఈ ఆంశం ఉ హరణల
వ ంపబ న .

1) ద రం “ యణ నమ ప త ”
( య అ న కృ మన )అ కృ
యణ మం ం ం .

మం ఆ య బంధం “భగ
ల ప న ” అ ప సందర ం
మల భ ల ల రడ సం ం న ంక శ
,“ మ వ త
ఉయ ఙయ ఱప డ . ఙడమ జ ”(1–8–9)

73
 ం క స క
అ ంక శ యణ మం ం .అ మం మ న
యణ జన ల ం , ంక
భగ క — అ ఆ అ . అం వల
అ “ య య” అ పదం ంక శ మమ
వ కమ న క !అ వం య మన “ప ” అ ంక
అ -అ ం .

2) ండవ రం కృ “ ఱ డ న పరమ ”
అ ం ం .

శం ల క న ల న లస ం ప ం ఉం
ండ కృ అవత ం , త త మల
ంక శ ల వఅ -అ ఈఐ మం
ఆ “శబ తఙ తడబ డ మ క న . ఙడమ ”(1) (ఓ
మన ! శం ల కల ల నస ం ప ం ఉం ండ న
ంక శ శర ం )అ గం ఈ శయ
ంక శ –అ అ .

3) డవ రం కృ “ఓఙ ఉల అళన ఉతమ ”

( ల న ఉత )అ ం ం .

మం ఆ ంక శ “
మ ఇర . ఙడమ జ !” (1–8–5) (ఓ
మన ! గం మ బ దగర , అత వద ల ం న న
ంక శ శర ం ) అ అ . ఆ ఇ

74
 ఆం నవ ధభ

అ ద వ బంధం (76) అ సం “మణళన

ఙడ ” ( న అ దవ రం కల
ంక శ అ అ . ఈ ధం న భ కల
ంక శ – అ “ఓఙ ఉలగళన ఉతమ ” అ
అం అ భ ం .

4) ఐదవ రం కృ “ య ” (ఆశ ర కర న స
కల )అ మం ం ం .

మం ఆ య బంధం “ య
అ య ఎ న న య ఙడమ జ !” (1–10–8)
(తన ఇషపడ అంద , తన ల న
ంక శ ,ఓ మన ! ఆ ం )అ అ .అ వం ఆశ ర కర న
స కల ంక శ క “ “ య ” అ
షణం అ భ ం ం .

5) ఆ రం కృ “ఆయ ల అ ళ ”
అ లం అవత ం న అంద న మంగళ పం ప ం .

మం అ “ య ఙడమ య ఆయ
యక అ అ ” (2–1–8) అ రం ల
వ ం అ న మల సం ఆద ం న ,
మంగళ పం, ల య న ంక శ న తమ మన ంకర ం
నద ఆనం ప . ఇం క, కృ వ రం ఎ న ,
ంక శ ఒ వ -అ ట ఆ “ఆయ యక ”అ

75
 ం క స క
అ ర మ ం అణంగ ర వ ం . అ వం
ంక శ “ఆయ ల అ ళ ”అ ప ం .

6) ఈ అ దవ రం “ డ ళక ద
దర ” (త క ంప న ద ) అ కృ
ం ం .

ఈ దర న బంధం “ఎ
అ ద ఙడన ఱ .ఎ దర ” (
2–7-11) ( అమృతంవం , నల ఘంవం ,
ంక శ , తం అ న ద ) అ ంక శ
షయం దర అ సం ం . ఈ ధం
దర న ంక శ క ం ం .

7) ఏడవ రం కృ “ ళ తర అమ న ”
( ఆ ప ం ఉం జగ రణ )అ ం ం .

ల ఖ ంక శ “ఒ పవళ
ల త ఱ డ క ”(4–4) (పగ
వ కల లస ం ం ఆశ ర కర న స
కల ) అ ం . కృ శయ క
ం ం .

8) ఎ దవ రం “ ళ ”అ
అ అ వ ం న –అ కృ ం ం .

76
 ఆం నవ ధభ

ద ండవ వం బంధం (8) ంక శ

“ ఙడ ళన మక ” ( ర ం ఒక అ
అ న ంక శ ) అ ఈ అ ంక శ
షయం అ సం ం . ఇ వం ంక శ “
ళ ”అ ప ం .

9) ఈ రం కృ “ వ ”అ ం ం .

ద ండవ వం (28) ం శ
“ఎ ప ల వ ఎనప ” అ ం . ఈ
మం కృ ం ం .

10) ప ండవ రం కృ “మన ఇ ”

(మన మ ర న ) అ అన .

న ంక శ బంధం “ఎణ
అ . ఙడ ” (మన ం , మ రం
ఉం ! ంక శ !) (6–10–3) అ ం .

11) దవ రం కృషభగ “ య ధవ ”
అ ం ం .

మం ఆ య ంక శ ర
“ య ! ధవ ! ఙడ !) అ ఈ ప ల ం .

12) ప గవ రం కృ “శ శక ర ఏ తడ
య ” అ శంఖ చ ప ం .

77
 ం క స క
ల ఖ బంధం ంక శ
“ శఙ డ న ఙడ ” అ శంఖచ ప .

13) 16వ రం , ఆ ధం , ఇర ఆరవ రం కృ

“మ వణ ” అ లమ వ ం .

మం ఆ ంక శ “ ఙడ మ యమ
ర మ వణన ”( ర ల మల ద ల వ ం న,
బ ష న ల కల న ంక శ మ వ )(1–8–2)
అ మ వ ప .

14) 22 వ రం కృ “ఉల న డ !”
( కం అవత ం న స !) అ ం ం .

న “ ల డ
” (6–10–1)అ , “పర డ ”(3–3–4)అ
ర ం .

15) ఇర ఆరవ రం కృ “ఆ ” అ
వటప సం ం ం .

మం ఆ “ప ప ణవ ఙడ మ
జ !” ( ర ం ఒక అ య న మ శయ ం న
ం ఉం ంక , ఓ మన ! ఆ ం ) (1–8–6) అ
ంక శ వటప ం .

16) వ , ఇర ఆరవ రం కృ “ ” (ఆ త
కల )) అ షణం సం ం ం .

78
 ఆం నవ ధభ

తం న ంక శ “క
ల ఙడ ! క ! !” (3–3–4) ( గం
టల కల, అంద న ంక ఉం నల ట తవం ంక శ !
భ ల పట కల !) అ సం ం .

ఈ ధం కృ ఉ ం బంధం
ం న ష ంక శ న త ఉన ం న, కృ
ంక శ సం ం ం అ అనడం ఏ ధ న అ మంజస ం
ఉండ . క . అం క, తన ండవ బంధ న
ంక శ ఉ ం ఘసం పం ంచడం ఇక డ
స ం .ఈ ధ న వన సం యం ధ కమ .
బం ంక శస ణః,
భవం ద కం కృష తం త .
వ క ంయ ల ,
త తద సం య యం మ .
ర రన షయం మృశం ,
ప మ యం సమర .

79
 ం క స క

భగవ త- త
భగ డ ం న భగవ త , అ ం న
అ క ల పవ . త అ భగవ త
ద న అ న , న త అ
పద న . క, అరం ఈ ం ప న
ఉ . భగవ త అ యం వర “ఇ భగవ ఉప ష హ
” అ షణం అ సం ంపబ న . “ ” అ
బ వచనం ఒ క అ యం ఒ క త అ పవ . ఆ
ధం , ఒ క ఒ క ,
భగ న సమ ం ం . ల రం ఉప ష . అ దవ ద న
మ ర రం భగవ ప ష . ఆ ధం , డ ద న
రం ర న ఒక ఉప ష . ఉప ష హ
ద . హ ఫలం రంతర భవ .
ఆ ధం , “ ట ” అ రంతర భ
న .అం వల హ ద అ పవ .

–భగవ తల మధ ఉం ఇం మ ంత
గమ ం డవ . భగవ త న ల న భ
ందబ పర హ అ న య భగవ త శదం
న . ఈ ష “స ధర న గ ధ భ క చరః,
యణః పరం హ స తః” అ భగవ
రసం హం అ . యణ శ అరం ఏమం అత సృ ం ,
80
 ఆం నవ ధభ

ర ం , లయం జగ , ఆ మధ ఉం సంబంధ . ఆ
సంబంధ న అత పట భ కలగ రణం. అ అత మనల
అ ంచ రణం అ న . చక వ న —
కృ ఉప ం న ం. ” యణ నమ ప
త ” - మన య అ –అ ద
రం శ ం ప ం . ఇతర ఎంద ఉండ ,
య ఇ అ అన ం న ల
ఫ అ ం య –అ నట న . “నమ ప
త ” (మన ఇ ) అ అవ రణ ర కం అన ం న
“ఇత ల ” అ న . ఇక డ “ఇత ” అం - భగ
ఆ ం అత వద న జ ం సం ,
వత ద న .

కం ఆచ ం న క ల ణ న స వం
కల . శం సం మం వరం ర ల జ ఉ ం , “ వలం
ప అ జనం ందడ సం ఈ తం యడం ,
త న సంబం ఏ క ఉం . స త న
ంక ” అ ం న క తమ “నమ “అ
పలకడం క న . ఈ ధం ప నఫ ంద
న ణం ఏ ? అ ష వ “ఉంద ఱ
ఱన య “ న ల లం టడ
న ణ ం” అ అత తమ గల డ య సంబంధ అ అ .

81
 ం క స క
ఇ క యణ శ రం. ఇ త వ ంపబ న యణ
శబం అరం. క క, భగవ త షయం మ య -
అ ఏర న .

అం క, ఉప శ న న త , అ న
అ భవ ర ప న ఉం ఆంతర న అ బ ఈ
ం మధ పవ . త భగ తన స ప ప
ణ ల స ం ప కడ క, తన ం ల
అ న ఉప ం .ఆ - కర నభ ప అ .

కర వ ం ట - కర ల ఆచ ం వలం
కర ల ఆచ ం , న ర కం కర ల – అ కర
ల ం న ల భగ ం . ల
ప బ న కర ల అంతర ం న , న ధ – అ
ఆచ ం కర అనబడ . ఆ నం
ం . అ త న కృ కం ల ణ న - త న ఆత -అ
న నం. అ వం , త న ఆత భగ న షం అ ,
అత ఆనం ఉప గప ల భ ం న న ఇం క
ధ న, ల ణ న, ప ర న నం. కృ క న
ఆత పర ంతం వ ం , పర త , అత త న ఆనం
అ భ ంచడ ఆత స త న – అ ఆత సంబం ం న
న ర న నం ఆనబ ం . ఇ వం భ య
భగ ఆనందం సం త ధ అ –అ త కర

82
 ఆం నవ ధభ

నభ లస పం ంపబ ం . ఈ కర నభ ల ల
కం ల ణ న , కం అ ప అ న ప అ
త భగ వ ఉప ం . తన అ న
కృ , ర లం న ణ ప ప కర ల , తన
శ ,అ , ఃఖపడ ం , సర శ , తన శర ం న ,
ల డ ం , ర ం స కల న భగ శర
ం , అత పరతం ఉండడ ప . ఇ స రం. శ
ల య .ఇ త ర న అరం.

ఈ ష సృతం పబడడం
గమ ంచవ . క ఆచ ం . ఈ య వలం
జ . జనం ఖం ఉ ం న ఏమం –
భగ ప ల ఆనం ం , అత ఆనం ంప యడ .
క క ఈ భగ న ఒక ధ న ంకర ం , అత
ఆ ధ పం ఉన ం న, భగవ త ప బ న కర గ
కల ఉ హరణ పవ . నం కృ త కం వ న
అ అన అవ శం . న ఆచ ంచ అ
. అ , స శ లం అవత ం , తన
బం – అ అత ం న . మనవం నం
అత అ హంవల ందవల ఉన . కల ఆ నం క
వ ం . అం వల అ కర న గసహకృత న ధభ . నం,
భ జన తః ంద . ఇ వం పత క న క భగవ త

83
 ం క స క
పబ న నభ లకం ప ఈ ధం డ య
సంబం భగ క ఉన ష అత ం , తమ
ద షం ఫలం ం ర ంచ ం , అత
జన అ వసంబం క ఉం , ఆ అంతరంగ ంకర ం
యడ తమ తం తం ఉ శంఅ క ప ల కం
ప అ అనడం సం హం . ఈ ధం భగవ త కృ
ఉప ం న త ల ఆచ ంచడం ఇత ల క
ఉప ం ఈ ధం . ప అ ద కృ వద అ ం
తవృ ంతం ప త భగవ తవ అంద ఉప వ ం
అ న అ అనడం ఏ సం హం .
ఇం ఇం క ఈ ం తల మధ
పవ . కృ త భ వ ం సందర ం భ
ం దశల , అ భ ం ల “మ మదత
ధయంతః పరస ర , కథయంతశ ం తం ష ం చ రమం చ” అ
ఒక ప . ( సప శ లవ ) మన న ,
(న ఆ లవ ) న ణం కల ,
( తృ- స య దశల ం ,ప న లవ ) షం న
ప , ఆనం ల - అ భ ల
ం వ ం . భగవద భవం అ న క న సం ష ష పం
ఉం ం . ఈ ధ న న క సం షమ ఏ ంతం , షమ
కం ఉం ంద ష అ క మన
యజ . బంధం ఇ వం అ భ మనం

84
 ఆం నవ ధభ
గమ ంచవ . కృష భగ స ంచ క ఆ
సం ఆచ ం . అంద కల ం కృషభగ న
పలకడం సం య ం . ఈ సందర ం ంద
ఉన ,మ ంద తం ప న బంధం
క ం . ఈ ధం ప ల ప మం క పబ .
పబ రంద వ అ తమ ల
య . అ , ఇక డ ఆ ర పబ న ఎ వం ?
ఏ ంతం నం న పబ న ష గమ ,
కం న ఏ ంతం సం షం ,ఉ ప ం
ఉం వ , ప ర న భవం ఆ ఉ ర
పవ . ఈ ధం భగ షం ఆ ం న క , ఈ
వ ఏ ం భ , కల భగవద భ
ం —అ వం పడం త న . స న నస వం
క న వ , క ఒక ఒక క , భగ వద , తమ
ఆశ న ంచడం బంధం కనబ ం . వ
తమ బం ల ఏ ంతం ం న భగవద భ ప ల
వ కం . అంద కల కకంఠం “ ఏ
ంచ . ంక ” అ భగ స న ంచడ
అంత రం. అం వల న వ ల బం ల
దస , బం అ ల రతమ న అ ల
ఉప ష ల నం , మన ఆ బం
ఆద ం .
*****

85
 ం క స క

కృష త ౼ త
యతత ం చ తం పరం ఫలమ కృష వః స యం
ం క చ ర వచ ః య ంత ః,
త మ కృ వ ౽ త యం
సమ త లస చ ః.
ఏ ప న త , , ఫ కృషపర త స యం
ఉప ష న, మంగళక న వచ ల భగవ త వ కం ,
అ ప న బంధం ప ం ౼అ రణం త ఈ
బంధం భగవ త ం న ౼ అ ఆ
అం .

ర ల న మనం లం. మన మతం క మతం. ద

మన ట ద ణం. ఈ దం అ . ఈ జగ ట ం
అ సం ర పం ఉన . భగవం సృ లం
స ం , ర ం ఉన మ హ ఉప ం . న ం
అ ఎవ ఒక కర త ర ంపబ న , ఎవ త ర ంపబ న
. అం వల అ అ . మహ మం ష
. తమ తపఃశ వల ల ద ం . అం తప ,
ర ంచ . ల న ంప యడం ఎవ వల . న
అ నం న, అ ర . ఏ ధం స తన న ,
త న ,ఆ ల ఆ రం వ ం న క మతం
స తన న , త న అ ంపబ న .

86
 ఆం నవ ధభ

ఈ దం కర ండ అ , హ ండ అ ం ఉన .
ఉప ష అ పబ ద అ ఇం ం న ండ
ఉ . రత శం రం ఉం క మ ల మ
నం ం . అ అ తం తం అ మ .
ఈ ల ఆ రం వ ం న .

ఇ వం భ క న దం అంత
కృష భగ , మ రతం అంతరత , ఆ మ రత రం
ప బ భగవ త పం ఉప ం . ఆ శంక ల పరంపర ం న
మ దన సరస అ పం భగవ న ర ఈ
ధం అ .
“స ప ష లనందనః,
వత ః ః గం మృతం మహ ”
(ఉప ష అ లవం . కృ ఆ ల దగర ం
ల ల . అ గ డ వం . పం ఆ
ల అ భ ం క . కృష భగ అ ల అ
ల దగర ం న అమృతం వం భగవ త )

ఈ బ న , త ఉప ష ల రం అ
ం . కృ భగవ త 15 అ ల ఉం ఏ వందల ఇర
ఒక ల ద ం వ కం . ఈ భగవ త రం
పద న ఉ . అం ద కం
“మతః పరతరం న ం ద ధనంజయ!,
మ సర దం తం మ గ ఇవ. ”(7౼7)

87
 ం క స క
అరం ఏమం ౼ “అ ! ం న ఏ పరతత ం .ఈ
కం అం , ఒక రం మ ల స హంవ , రబ
ఉన ”౼అ .

ఈ కం మన “మతః పరతరం న ం ద ధనంజయ!” అ

ద కం ఖ న . ఈ క ం “ కృ పరతత ం” అ
న . కృ మ య అవ ర క క, య
పరతత ం అ ప బ నట న . దం య కం
“ యణః పరం హ తత ం యణః పరః” అ పబ ం .

ఇక భగవ త ఖ న ండవ కం ఏమం ,

“ ణమ మమ రత ,
వ పద ం ం తరం ”(7 ౼ 14)
వం ఏమం , వ న ఈ య టడం కషం.
ఎవ న శర ం , అత ఈ య టగల ౼
అ .

బ ఈ సం రం అ య ట ఉ యం
కృ అవత ం న మ య అ నట న .

ఇక, డవ కం, కృష చరమ కం ప బ , భగవ త వర క ం

కం.
“సర ధ ప తజ కం శరణం జ,
అహం సర చః” (18 ౼65)
అ ఆ కృష చరమ కం.

88
 ఆం నవ ధభ

ఇం రం కృ ఏమ డం ౼ అ ! అ
ధ ల , న ఒక శర ం . అ
ల ం . అ .
ంచవ ౼అ .

ఈ ధం కృ భగవ త ఉప ం నఈ
షవ సం యం అ ఖ న అ ల , అం , తత ం,
తం రం అ ష ల శ క .

1) మ యణ పరతత ం అ తత ం ద కం వల,

2) అత ఒక శర ందడ ఉ వ అ తం
ండవ కం వల,

3) ందద న ల ం ం ఇ మ య అ
రం డవ కం ండవ గం వల వ కమ .

దం అ మన మ ల ణం ఉన ప , అధ యనం
య , అ వ య ఉ .
ఏ ధం ప ధన ఆవశ క న ఉపకర , షం, ఇం ద న
మ ఆవశ క ఉన , ఆ ధం ల వ
ప కర సంప ఆవశ క ఉన . ంచడం అంద ధం .
అ , మనవం న జ దం ర న అ
అ ఋ , ఎంత య ం . అం వ
ల శ క ం ఇ స ల ర ం మన అం ం .

89
 ం క స క
ఉ హరణ ప ష , ఆ , ల
ం న త త, ఆ క వ ఆరం ం ట అత
వల న ధ ల ద గం ( య
ఉప ష వ వ ) “ సత ం వద, ధర ం చర, స న
మ తవ ం, ధ న మ తవ ” అ ద ఉప ౼ అ
పబ ం . అరం ఏమం , “ ,ధ ఆచ ం , సత ం
పలకడం ం దపడ , ధర ం ఆచ ంచడం ం దపడ ” అ .
ఈ అ ల వ ంచడం స సభగ మ రతం
హ శం నం ం . మహ య ర ం .
ఇ అం ఇక డ ఎం పబ న అ అం , అ ,
ఇ ల వ ంచడం సం వ ం ౼ అ ప డం
స .

ఇ వం ఇ ల ఒక న యణం
ష న అభ ఇ ట ఈ ధం ప .
“సకృ వ ప యత చ చ ,
అభయం సర ద తద తం మమ”
(ఎవ , “ డ ఉ ”౼ అ దగర శర
ం , అత ంట అభ ఇ .ఇ తం).

ఇ చరమ కంవం . అం త, దం మన ఉప ంపబ న ఒక

ఖ న తత ం ఏమం , భగవం శర ందడ మన త ంచ
త న ఉ యం ౼అ .

90
 ఆం నవ ధభ

షవ సం యం దల ఉభయ ంత వర అ
వ వహ ంచడం ప . అరం ఏమం , ం ం ల
న , అ ల ర ం ౼ అ అరం. సంస ృత
ంతం, డ ంతం అ ం చక న , .
వ అనబ ఆ అ ం న వ బం డ
ం అ ప బడ . 12 మం ఆ ఇం ం
ల ల క న 24 బం ల అ ం . అంద
ల అవత ం .అ , న న త
స షం తమ బం ల వ కం . మ య షయం భ
క ఉండడ మన కరవ ం, ందడం మన ల ం, ఆ
పరమ ఇ ఆ మ య ౼ అ , దం ప బ న,
త పబ న తత త ల ఆ తమ బం ల
మన ఉప ం .

ఈ 12 మం ఆ ల అవత ం న .
ఈ ఆం అ .ఈ అ ం న బం ం . అ
ఈ డ మం. ఈ అంద న శ క న అ అరం. ఇ
సంస ృతం అ ం . అ ఈ డ అ
సంస ృత మం ం న ట ద ఆ భట .
అ ప సంస ృత ష తఅ ంపబ న ౼ అ అరం ఈ
వ అ జ, అం , త క గర సం
జ ం న . . ఈ నందనవనం , ఆదరం

91
 ం క స క
తమ ఇం వ , బం ం . ఈ అంశ
అవత ం ం అ ద అం . ంత తమ అ
ం ద కం అ య .
“ ంక ణ కమ ం
మనన శరణః శరణం ప ”
అ .

వ హ ణం వ హ ర ం
ర ం న ,ఆ ధ ల ఉప శం .
ఆచ ం , మన పడం సం ఆ అవత ం , 143
ల కల, క బం అ ం ం .

ழி అ ఈ బం . ఈ అ ం న ఇం క
బంధం 30 ల క న బంధం. భగవ ఈ
30 ల ఎల అ సం నం ఉం . అం వల
య అ వ ం .

15వ శ బం ం న ద భట అ ంగ

సం ం నఆ ల ఒక . ழி మం
ర ం . అం , అవత ం న , ఇం ,
బం ఉన తం ం . బం
గ ట ,

“ ద అ త ఐ ం ం
అ ద డ య మప వం ”( అంత తనం

92
 ఆం నవ ధభ

వం అ ం న డ బంధం అ న 30 ల క న
బం య యడం వ రం) అ అ .
ఈ 30 అంత జ యం వం .

అ , ఇక డ మన ఒక సం హం క ం . దం
అ లం ఉన క . త న క . ఈ క గం
అవత ం ం . ఆ ధం ఉండ , ఈ బందం ఏ ధం
తనం అ న ?అ .

రం త ర ం౼ బంధ రణం
౼అ . తనం అ వృ ం, ఖ , ,ప అ అ
తన పల ం అంతర ం ఉం ం . ఆ వృ రం ఉం ం .
ఆ ధం , బంధం దం రం ఉన ౼ అ
ఇక డ త ర ం. ఇ ఏ ధం ద ర ఉన అ ష ఇ
సం హం ం.

1) మనం, దం ర న త పరతత ం మ య ౼అ
కృ న ష . కృ త , ఏడవ
అ యం .అ , ఆం త బంధం ద
రం “ యణ నమ ప త ”( య మన
ఇ ) అ రణ ఏవ ఉప ంచడం
పరతత ర న . కృ య అ ష ద
ఉం “నంద ప ర , య ఇళ ంగ ” అ ద న

93
 ం క స క
ల వ ం ం . గవతం “కృష భగ సయ ” ౼
అం , కృ మ య అ శ ం ప ం .

2) ఆ పరత శర ందడ మనం యవల న కరవ ం. ఈ ష

న ం న త 7౼ 14, 18 ౼66 .

ఈ ష ఐదవ రం “ దర ”అ ద నప
ల మన ం .

3) ందవల న, ందద న ల ం ం. ఆశ ఇ ఆ
మ యణ . ద రం ఈ ష ఆం త
“ యణ నమ ప త ”( య మన ఇ )
అ రణ ఏవ ం , శ ం ప ం . ఇక డ
“ప ” అ పదం ఆవశ క న ద షం, అ ,ఇ హ న
అరం. ఇక డ ప అరం ఏమం , ర . భగవం ంకర .
బంధం యణ ద రం , పదవ
రం ం ం . అక డ అంతట “ప ” అ ప
ం ం . అం త ం ఇ య ౼< అ
స షం శ ం ప ం .

4) షవ సం యం ంఅ ం , భగవం న త
ంకర ం యడ . ఆం 29వ రం వర భగవ ంక
“ఉన ఆ ”( ) అ అం అ ం ం .

ప ల మం ల మన య నఅ ల కృ ప
ర ల య . ఆ అ ల ఆం త సం ం , 30

94
 ఆం నవ ధభ

ల మన అం ం ం . అం వల దం అం ఒక వృ ం ,
బంధం జం వం అ ం . అం ,
రహస ం న ష ల కరత మలకం , స షం ట
ఆం త మన ం ం . అం త భగవద ల న మనమందరం
బం అధ యనం , అ ల దల
, మన జన ర ం ం. ఆ ధం యక , న
ద భట న ,“ అ ం న 30 ల క న
బం య యడం దం గ “అ ట
రకం న రం అ ం. అం , మనం ర అ .

*****

95
 ం క స క

యణం ౼ బంధం
మన సం యం భగవ జ సం యం. మన సం యం
ఉభయ ంతసం యం. మన అంద సంస ృత
ం , డ పబ వ బం ల మధ ఉం
అర ల అ క , స ణం వ బంధ ల
ం . తం, అ ం న బం ,
య మధ ఉం అర ల ర ల
లం సం హం గమ ం.
బంధం ద రం

“ రழி ంగ మ ంద న ”( ర ర సం, చం ం
ఉం ర , మం నం) అ , ప ం ం . ఈ ధం
ంచ గల రణం ఏ ? అ వ ం త
య , భగవత ంబం క ఉండడ ంచ రణం౼
అ స నం .ఏ లం మనల భగవం దగర ం ,
అ క మం లం. ఇంత లం మనం ప క ష ల
ఆస క ఉ . ఇ ఆ భగవం , ఆ
ఆ ం ౼ అ ఆస క , అం సం య . అం వల ఈ
సమయం మం సమయం ౼అ ఉ శం ఇక డ
గ న . భగవం త “ ం ర ౽„హ ”
అ ర ర సమ అ . చం ం ఉం న నం
భగవద హం వల ల ం ం ౼. అ ఉ శం ఇక డ ల శంస
న .
96
 ఆం నవ ధభ

ఈ ధం ం న సందర ం ఏ ఉన ?అ ం ,
త య , ఆ రప నం యణం ఒక
సంద ఉ హరణ . యణం . “ ః
నయం సః ణః త ననః” అ ఉ హ ం ,
అంద న వరణ అ . సం “ . “, అం ,
సంపద క న సం. మచం న ఈ సమయం ప కం
౼అ ర ం న సం క . అం తఆ సం చక , మం సం
అ న . కం అలంక ంచవల న అక ర ం , సహజం
అంత ల అలంక ంపబ న వ ల క ఉన ం న, ందరం
ఉన . ల ం న వసంత ఋ న ౼అ
ప కం సంబంధం క నం న ం ౼ అ
య వ ం . న లంద కం భగవం న ఒక ల ణ ం
ఉన , అత లంద ద అ న , అ
ఒక షత ఉన . అ సం ద
సం అ న . భగవం ఏ ధం ల అంద ఉ ,
ఆ ధం , సం ల ఉన . “అయం
సః”౼ ప స త న పత క న సం, ఇ ,
“ ణ ః” ౼ ప న ౼అ య ం . ఆ ధం
భగవం ఉ ం ధ స తం పరమ ప న .
ఆచ ంచ స త న సం, నం, క క, పరమ ప న .
ఈ “న ”అ న .
త త, ప కల “ ల ”
(సంపద క న న ల !) అ సం ం ం . ఇక డ కల కల

97
 ం క స క
సంపద ఏ ? అ ష ం , త, స నం ఇం క
యణ ఉ హ ం వ ్. ఇక డ కల ఉం
సంపద భగవం షయం ఉం భ . భగవం దగర అ
అ శ . భగవం ఆ ం , ఆ ం అ
మ రధథ . అ ఇక డ సంపద పబ న . ఇక డ
“ ల ” అ పదం ం ం .
భగవద జ న సంపద పబ న ౼అ ష
ంచ న చ వ య యణం
ం కర ల ణం ం , వ ం . అం ద
౼”ల ల సంపన ః “అ . ల అ ధ ఐశ ల
అ భ ఉం సమయ అత “ల సంపన ః” అ అన .మ
ఎ అ ? అం , ర బటల క , న ంక
య వల న ధ న త ల, పళ ట ద న
తబ , ద ంట అర ల సమయం
అత “ల ల సంపన ః “౼ ల ఐశ ర సంప ౼అ
మహ అ . అంతః , జ , అ ల న వ ల ,
ఆభర ల , ఖ ల అ డ , న “ అహం
సర ంక “అ ధం సర శ సర లస వసల త న వల
య దప న ల ఉ ం ఈ ధం మహ అ .
అ ధం , ష లంక డ , తన ప ప జ ల
డ , అ ల డ , ఆ ంచ వ న
సందర ం , “అంత గతః ” అ ల సంప డ మహ

98
 ఆం నవ ధభ

అత ం . “ప త మ లం చధ చ”( లంక
ల ధ వ ) అ అం ష న
సమయం అత ఈ ధం మహ ఐశ ర వం డ అ .ఈ
ధం అ సంపదల , బం ల , ల అంద వ న
ష “ ” అ అనవ ? స అప ఇం ష న
భగవత ంబంధం ఏర డ . భగవత ంబం ం , భగవం
ఆ ంచ ష , అం . వ దశ ఉం
ష “ ” అ మహ ం క . ఇ ఎం

ం ? అం , “ ற ” (భగవ షయం కం ఇతర న

అ ష ల వం ) అ న వవల న
అ డ క , ష . అత మహ
ల సంప డ అ . ఈ ధం , ఇక డ క అన ష ల
అ , కృ సర స ం ం , అత సంబం
ం ల , ఆ ఆ ం డ హలం ఉన క .
అం వల సంపద క న ౼అ ఉ శం. అం వల ఇక డ
కల ప బ న సంపద భగవత ంబంధం ఏర డ త న అ న
. ంచ త యణ ం ల ,
ష ఉ హరణ ం వ ం . , ఇహ క సంపద ఉ ం
ం భగవ సంబంధమ సంపద దృ ల ,
ష ల క న ర న , ఇక డ
భగవ షయం ఆస ,ఆ ఆ ం ల ఆశ ఇక డ సంపద
య న ౼అ త వ ం .

99
 ం క స క
ఇ ధం , కృష పర త ““ ంగ ” అ అం
ఎ ల క న డ ం ం . భగవం ఎ దనం క
ఉండ గల ర ల ం , త య
ర ం . భగవం తలం క ఉండ ఆ క ల
ఎ దనం ం ౼ అ ఒక ధ న య న త త,
క అంద న య య . రంగం
అధ య త ల ప ఉత ం న క వల
ఎ ఉం ట , భగవం క ఎ ఉం . ఎం కం ,
అత ఇంత లం భ ల ం ఉ క .ఆ షం వల క న
ఆ త అత క ఎ బడ .భ ల ఇంత లం డ ఉన
వల అత క న ఆ భగవం క ల ఎ దనం ం అం ,
య . న భగవం ప , “ఎ న
” ( కం ం ఆశప ) అ తమ కం ం భగవం
తమ షయం ఎ వ ఆశప డ అ . ఆ ఆశ భగవం
క ల ఎ దనం నద అ .
ఈ ధం భగవం న భ న కం ఎ వ ఆ , ఆశ ఉం ంద
షయం ఎక పబ ం ? అ అం , త
యణం ఒక ణం ఉ హ ం .
హ మం మచం డ ఒక ం ఉండ న
ప , “ఊర ం న ”( డ ఒక ల ం
ంచ ) అ అన . ఈ ష హ మం న
య న , బ ప , తఅ న డ ఒక

100
 ఆం నవ ధభ

ల న అన , ంచగలన అన . , ఆ డ ఒక
ణం ంచ . “న యం ణమ ” అ అ . త
డ ఒక ల లం న అన . , ఆ డ ఒక
ణం తక న అ ఈ ధం అనడం ఏ త ర ం? అ
గమ ం న , షయం త ఉం మ కం , ఆ
షయం న ఉం మ అ కం అ క అరమ న . అం ,
భ న భగవం షయం ఉం కం , ఆ భగవం న భ
షయం ఉం అ కం౼ అ త ర ం. ఈ అ క న
భగవం క ల ఉం ఎ దనం ం . భగవం ందడం సం
ప ఆ టం కం , ఆ భ ందడం సం భగవం ం
ఆ టం ఎ వ. ఈ షయ ఇక డ ం న “ ంగ ” అ
పద గం ధ న ౼ అ య వ ం . ఈ
ం క న రహస క భగవ త “ ౽ తర
మహం స చ మమ యః” అ కం “స చ మమ అత రం యః” అ

ప ల జన ధ న . ఈ రహస ழி

బంధం వ రం గల “ ఎన అఱ ”అ గం
ధ న .
ఈ ధం మన బంధం ఒ క
దం గల ఆ ల ర వ ం ట , ఆ బంధం
అ ల , యణం అ ల కల హృద ం
వ ం .
*****

101