grzuRUM KULTUR VE ESITIM VAKFI YAYINEV) ‘THE PUBLISHING HOUSE OF ERZURUM CULTURE AND EDUCATION FOUNDATION rr eee EKEV AKADEMI DERGisi EKEV ACADEMIC REVIEW SOSYAL BILIMLER SOCIAL SCIENCES *Dergintizde yayinlanan tim makaleler EBSCOHOST veritabaninda full text (leur metin) olarak yayinlanmaktadir. Makalelere www.ebscohost.com adresindaki Academic Search Premier linkinden erigilebilir." Year ] nan 3 on by 200 7Edhtbr/Editor in Chief Prof. Dr. Aart CUBUKGU Edltér Yardimeilan Ao Editors Cengiz GUNDOGDU, Sayin DALKIRAN, Nurettin CEVI2, Erkan OKTAY Editér Kurwlu/Editorial Board Abdullah AYDINU, Omer AYDIN, A. Osman GUNDOGAN, Sibknt KACTIOGLU, Mustafs KARA, Turgut KARABEY, Nadim MACIT, Ramazan OZEY. Faruk TOPRAK, Cafer Sadik YARAN, Mustafa YILDIRIM, Azmi YUKSEL, M. Erol KIUC Hakem Kurulu/Advisory Board Arana Gav, ‘Auuit rir. ‘Atatick Ont. ‘Auta Orv. ‘ata Anka Sito Manners Univ, Austra Ow. ‘oath On. ‘Atanirk nw, Wea M. Abc abt Lert Mibrabiom Acar ‘atek Oo Hakan Acun Gani frat Akan ‘ate Or st nr At cee, Taswee Akin Kost Ore yar Siner Babar Aver pantad Oave Rovia Y ashoife hn (ace LOD Bayes Mina Ayer aoa, Hatten an Seon jan Ooer Ayhe Istenbul Civ. athe Absa. raw, ‘baa Aste Soran Ga. » nog Mtaltesien Hobache ‘Salk Chie, Muatate Mate Arar Ont. fret ead Lyon Onis ee Tar ‘Aare ‘tartan Cnt fataak Cnn ance Onis Avhars Orv Mugla Upto, a ‘Ataiink Dee iad (te Haat ster «Aloe coi pet wi nti scat ae Cant Sti Vator eon ‘a Gace Vays Kite Orv, mw She Bivsore Foyt ‘Natrk Car thar ia Vance ‘oar Oe fra ie Soa ‘wate Or, eke te Famet Voytnet or fercins Ciren Cisco On, hag sia iy, ‘newt Oy “wend oe mt On, DOVE wracieia yore CQRENINITIQIY, Mion Vile Unal CieISSN-1301-6229 EKEV AKADEMI DERGISI Yi: 11, Sayn: 33, Giiz 2007 Your 11, Number: 33, Fat! 2007 Sahibi/Owner Braimum Kaltor Egitim Vakh Yayinevi Adina A, Selmi CEYHUN Yayin Miidiirii/ Legal Representative ‘Yaksel UCA Tlirkye/Angilizce Redaksiyon/ TE Redaction EKEV Akademi Dergisi VKLV AKADEMI DERGISI +o Hakemit bir dergidir. Dergide yayinta- wt yanlann sorumlulugu yazarlarina Vets aluwaadan kismen veya tamamen val bin gekilde basilamaz ve cogaltla- vaya Kuruly dergiye génderilen yazila- nulayi) yayinlamamakta serbesttir. alent yaalar jade editmez. Yaorgina Adrenl/ Correspondence Address UKLY Akademi Dergist Curnhunivet Caddest Ozel dare Sitesi Kat % No: 29 ERZURUM ‘Tek: (0442) 235 24 14 Vax: 0442) 218 60 00 @ pean dergl@ekevaliademi.org shevahadeinklergisi@hotmail.com www ckevakaderi.org Beaki/Printed by BlzIM BC2 > ASIMEVL YAYIN-DAGITIM SAN. ‘TIC. LTD. STL ele (0-117) 229 99 28-29 ANKARA Diral/Typed by 1A Yayrncale Neeatibey Cnil. 70/10 Sibhiye-ANKARA Vol (05512) 231 41 97 apo cokynyin@tinetnet.tr Heante Madell/Subscription Rate ME +35 Fae ral 230 YTL iva 2B YTL Bute TL Linap No: Sabin Goktag adina ly Hinvshaar Esecutimes skapioga Sb. No. 8401 30000. 1158409 Fusta Geld Y11. I leap No: Gahin Gokiag edina No: 1295768 ‘TEMSILCILIKLERIMIZ / REPRESENTATIVES 0.505. 745 74 99 Sanakkale Tevhit AYENGIN 0.286.218 00 18 (1520) Gorum Halil brahim SIMSEK 0.505.233 93 73 0.364.234 63 58/136 Divarbakar Yener OZTURK 0.535.737 24 94 _Etazid Sinan YORUK 0.535.247 57 08 Erzurum Sahin GOKTAS 0.505 $83 79 54 Isparta Nevin KARABELA 0.246.211 14 41 istanbul Necdet YILMAZ 0.542.548 56 15 tzmir Cuneyt EREN 0.535.727 58 10 0.422.341 00 10 (3807) 0.535.961 20 91 Rize Huseyin KARAMAN 0.464. 214 11 21 / 142 Sakerya Ramazan BIGER Sivas Sedat TORTUMLUOGLU 0.535.658 21 35 Sant Urfa Huseyin YEGIN 0.533.424 98 37 Van Omer KARA 0.432.225 10 84 (2432) Not: Diger if ve idgelerden temsilei olmak isteyenler, dergimniale irtibat kurabilirer,Sahin BFIL ‘Mahmat ATALAY Ibrahim DASKAYA Hasan AYDIN M. Hanefl PALABIYIK Abdureaknutn KASAPOGLU Sinan OG Mustafa TEKIN Ali DUMAN lbrahin ERDOGDU Hilgehan PAMUK Mehtnet DEMIRTAS Omer CAKIR Ahmet ALINOL Dilek CERAN Beyhun KESIN Ibrahim OZAY Seflka KURNAZ Sulth TUR afer KIZIKLL Abchuitatlf NEVZAD / Zafer KIZiKLT M. Furuk CATAL Gikaip N.SELCUK M. Vedat PAZARLIOGLY Kitap Tansms Murat OZCAN M, Haneft PALABIYIK Zeynep: BAYRAM ICINDEKILER Gergektigin Dukuaun figkin Bir COU MmbONG o... Kriz Psikolojial: Hriknon Palkolojisins Dale Genel bir Deerlendirtne sn. W.V.0. Quine'nin Bilgikuraminda Bigimsel Dogrutugun Dil He flgkial in DilgUnce Siste:ninde Felsefe ve Felseft Meprulugu Sor... Kuhdrtinde Kur'an’da Psikolojik Savay Ustiu'd-Din’de thtilafin Hakint ve Blegtri [Li Stimetin Cagdns Elegtiriterinin ‘Toplumsal Arkaplan: Kash Defterteri (Ser'iyye Sicilleri), Mahi Mulievalart ve islam Hukuku Agisindan {ucelennelerinin Onemi... Harput Mahkemesinde Gérulen Niza Davaian Ozerine Bass Degertendirmeler (1661-1693) .. 157 Osmantilar Doneminde Erzurum (XVLXVEL Yizyillar) .. XVII. Yaiytdn Istanbul’a Gog Onlemek Icin Alinan ‘Tedbiek Batkan Harbi‘nia Turk 19. Yiizyil Baglarinda Cankiet Hav: Uureketleri ve tsyantar. Mtisur Siirinde Atatiirk Nef ide Rindlik... ‘Abdu'l-Kerim El-Kaysi el-"Endulusi'nin Dizeleritide Duss SUrecinde Endiliis. Vauma Aliy’nin Emine Semiye'ye Bir Mektubu Gagdas Arap Slirinde Tekrir Sanaa Arapgada tkit S8zck Yaptsi Arapg Basel [I Kriterlerinin Reel Sektér Finansmamna Etkileri ... Turkiye"de Konut Tercihi: Deneysel Bir Analiz ... “Arap Gbzilyle Osmanh” Osmanti Filistininde Bir Posta Memuru - Izzet Derveze wo Th Rudolf Bultmann, Tarih ye Bskatol Sonsuzhugun Meveuddiyeti ssofukin EFL, Mehmet ATALAY dbruhim DASKAYA Hasan AYDIN M, Hanefi PALABIVIK: Abilurrubinan KASAPOGLU Psychological War in Koran ... Sinan OGE Mustafa TEKIN Ali DUMAN Ihruhtes ERDOGDU Bilgehan FAMUK Mehavet DEMIRTAS mer GAKIR abate BLIBOL ile CEKAN fevhan KESIK thr nhim OZAY Jef KURNAZ, “TUR RIZIKLD altau(f NEVZAD / 1 RIZIKLI faitwh CATAL. Ap N.SELCUR M. Wedat PAZARLIOOLU CONTENTS An Analysis on the Fabric of Reality ..... Psychology of Crisis: An Overall Account of the Psychology of Erikson... . ‘The Relation Between Formal Trubt and Language in in Quine’s Epistemology ... 35 The Problem of Legality of Philosophy and Philosophical Sciences in Amiri’s Thought ... 5S Muslim Turks in Indian History and Indian Culture. ‘The Judgement about Conflict in Usulu’d-Din and a Critique about it The Social Background of Contemporary Critiques to to Ahl-Al Sunnah ... wA2L ‘The Registers of Kadi, Their Essential Caracters, Contents and the Importance of the Study from in Respect of Istamic Law .... Suits of Conflicts (Niza’) in Harput Courts and Some Observations (1661-1693) .. Erzurum During the Reign of Ottomans (16-18 Centuries)... ‘The Taken Measures and the Encountered Breakdowns to Hinder Migration to Istanbul in 18" Century . 19: Reflections of the Balkan Wars on Turkish Poetry . Rebellions and Banditry Acts at the Begenning of the 1%> Century in Cankim and it's Environs .. Ataturk in Hisar Poem At Rind Approach Nef” Andalusia in the Recession Process from the Verses of ‘Abd Al-Karim Al-Qaysi Al-Andalusi a2 A Letter from Mrs. Fatma Aliye to Mrs. Emine Semiys The Reputaiton Art in the Modem Arabic Poem. The Dual Form in Arabic Language Arabic Language .. Effect of Base! 1] Criterions on Real Sector Hinancing ... Housing Choive In Turkey: An Empirical Analysis ....:EKEV AKADEM! DERGISI Yu: 11 Sayr: 33 (Gitz 2007 —————— 119 KADI DEFTERLERI (SER’1YYE SICILLER), MAHIYETLERI, MUHTEVALARI VE iSLAM HUKUKU ACISINDAN iNCELENMELERININ ONEMi Ali DUMAN (*) Out Osmant: Devleti hukuk sisteminin nasil calisngim gdstermest bakimindan cok biiyitk deere sahip olan kad: defierleri, ayn zamanda noter, belediye isleri, belde amiri, vakif- larin denetienmesi, vergi ve cizyeterin toplanmasi, fiyatarin belirlenmesi, nmukaiaa ref: tisi, ihtida kay:tlart, askeri yazigmaiarin kaytt altina alinmast gibi énemli gorevleri lize- rinde sasiyan kadJar tarafindan kaleme alnmus degerti vesitalan da igermektedir. Ba belgeler arasinda ilamlar, hitccetler, texkireler, maruzlar, temessiikler ve padigah, geyhii- lislam kazasker gibi makamlardan gelen emir ve fermantar sayitabitir. Gerek Radilarin sahip alduklart gérevler ve gerek kadt defterlerindeki kayular sadece hukuk ve Islam hus kuskis alanindaki gahsmalara degil, aym zamanda tarih, sosyoloji, psikotoji, askeri tarih, sanat tarihi gibi alantar igin de biiyitk bir énemi hnizdir. Fakat dzellikle Osmank devie- Hi gibi yedi yliz yel hitkitm stirmits bir devietin, luskuk sisteminin isleyisinin nasil oldugs konusunda mutlaka mitracaat edilmesi gereken kayitlardir. Anahtar Kelimeler: Kadi Defterleri, Ser’iyye Sicilleri, Kadi Sicilleri, Osmantt Dev- fest Hukuk Sistemi, Ferman, Ham, Hticcet, Maruz, Tezkire, Temessiik, The Registers of Kadi, Their Essential Caracters, Contents and the lrportance of the Stady from in Respect of Islamic Law Abstract The Ottoman Kadh (chief city judges) Registers are of great significance in that they show how The Ottoman State Jurisprudence System worked. These Registers include do- cuments and commentaries with regard to the records of notary, municipality, supervisi- on of charities, city administrator, tax and jizya accumulation, price assignment, embra- cing Islam, military correspondence. In addition to these, there are a great deal of topics mentioned in the Registers such as written judicial decrees, the carrespondings of Ka- chs’ among themselves, trial summaries, etc. For all these reasons, the Registers are not illuminative merely for studies of Istamic Jurisprudence, but they are also crucial for the studies of sociology, psychology, history of military and art. The main corcern of this study is to understand, analyze and evaluate Islamic jurisprudence system of The Otto- man State with an appeal to of Kadis’ Registers. Key Words: Ottoman State Jureisprudence Systera, Muslim Judge Registers, Regis- ter of the Kadi, Firman, court decisions of the Otoman trials. *) Yrd. Dog. Dr, Indnit Universitesi {lahiyat Fakiltesi Ogretim Uyesi {e-posta: afiduman200202002@ gmail.com)140 / Yrd, Dog, Dr. A! DUMAN EKEV AKADIA! DERGIS! Girly felon Hukuku (Fikh) icin tatbik-i gay kebil, yani uygulanmas: mlimkiin olmayan tur sistem olduger dstincelerinin dile getirildigi glintimizde!, mabkemelere intikal eden davalirda kararlarin gikmasi bazen aylar hatta yillar alabilmektedir. Ote yandan mahke- mnclere intikal eden davalarin yoSunlugu, hakim bagtna diigen dava dosyalaniun kalaba- UbUge gibi bir cakim dis tesirler de, adaletin geg tecelli etmesinde etken olabilmektedie. Hissizlk gibi suglar, adi sug kapsamu icerisinde, neredeyse cezalandimma harici kalmg durumdadir, Adam dldirmelerde bile veriten cezalaria caydinei olmaktan gok, tegvik edlivi bir nitelige déntigmiig olduguau sdylemek miimkin hale gelmistir. Bitiin buniar, aduletin geg tecelfi etmesine, hukuk ve adalete olan giivenin sarsilmasina ve insanlarin forkds yOntemfecle haklanin alabilme yollanna bagvurabilmelerine yot agmaktadir. Acaba adaletin vaktinde temininde, suclutann hak ettikteri cezayt alabilmelerinde, Intam Hukuku?nun giiniimiize isk tabilecek bir Gnerisi olabilir mi? Uygulanmasi im- kan déhilinde olmadgs iddia editen bu sistemin, tarihset siiregtcki pratiklerinde, giini- milla igin yo! gésterici nitelikte malzemeler bulmak miimkiin mitdiir? Bu ve buna beazer sorulartn cevaplanmasinda basvurulabilecek en uygun yéntem, yakin gegmigimizi olus- turan ve mevcut hukuk kurumlarimyz ve bu kurumlarimuin sahip olduga sistemimizin de temelleri arasinda yer alan Osmanh Dénemi hukuk sisteminin incelenmesini akla ge- themektedit Uygulenma agistndan Islam Hukuku'nun, Hulefi-i Ragidin (Rasit Halifeler) déne- minden sonra, en yuksek derecesine wlagmss oldagu dnemin, Osmanl: Devletnin din yaya hikim oldugu XIL yizyil ile XVL yézyil arasindaki devir oldugu sdylenebilir?. Os- ultantarinta, bu dénemde Hanefi mezhebine uygun olarak Islam Hukuku’au ola- luldiffince hatasiz uygulamaya calsgmis, adaletin dagstsmunda Islam Hukuku’nu ve pren- uplerini én planda tutmug olduklan gériilmektedir. Séyle uzun bir tarihe sahip olan bir devletin, bitin kurum ve kuruluslanyla birlikte meclenebilmesinin gercekten biiyiik mesailer harcamay: gerektirdigi acikti, Osmanh Devleti hukuk sisteminin nasil isledigi konusunun aydintatimasi, ézellikle giiniimiiz po- Z7itif hukoku agismdan Snemli katlalar saglayabilir. Osmanh Devietinin uygulamiy oldugu hukuk sisteminin dogmu ve yanligsiz olarak nlasilabilmesi igin bagvurulacak belgelerden biri ve hatta en nemlisi Kadi Defterlert (Ser iyye Sicilleri)dir, Bu defterter incetenmedikge, bu devletin hukuki yapist hakkinda siylenilecek her séziin, ileri stirdlecek her iddianin birer varsayimdan ibaret kalacaiting 1) Uriel Heyd, gene! olarak Islam Fukuku hakkanda olmasa bite, istam Ceza Hukuku Yetersi2fik asin: dile getirmektedir. O syle der: “Bilindigi gibi Ser’? Ceza Hukuku, islam ulkelerinde tatbiki ehemwmiyeti pek haiz olmamstis. Seriatin maddi hukuku oldukea yetersizdir. Tayin edilmis cezalar sadece mahdut suglar igin vaz"edilmig olup, bitgogu da bahis konusu edilmemistir. Bundan bagka delit ve ispat kaideleri son derece mahdut okdugundan birgok suclar yeterines cezalandsrilamamak- tadi”. Bz, Uriel Heyd, “Eski Osmanls Ceza Hukukunda Kanun ve Seriat”, cev, Selahaddin Erog- lu, Turk Hukuck ve Kidttir Tarihi Urerine Matateter, Derlerse, Ankara Okulu Yay., Ankara 2002, 45. 2) Joseph Schacht, An Introduction io islamic Law (slam Hukuluna Giris), Cov. Mehmet Dag-Abdil- kadir Sener, Ankara 1977, 12.KADI DEFTERLER? (SURTYYE SICILLERI), MAHIYETLERL, MUHTEVALART VE ISLAM HUKUKU ACISINDAN INCELENMELERININ ONEM! — Ht sdytemek yanlig olmaz diyebiliriz. Zira bu defterler, Osmanh devlet mahkemelerinde, kadilar tarafindan tutulan birinci el kaynaklardir. Bu belgelerde kadilar tarafindan veril- mis hikimlerin yan sia, hukuki ighemler, devietin ist kademesinden bildirilmis olan emir ve fermanlar da yer aldigindan dolay1, kaydedilmig oldugu dineme ait hem huku- ki, hem adli, hem de idarf veriler bulunmaktadir, Bu nedenle bu belgeler incelenmeden Osmanh hukuk sisteminin tam olarak, hig bir soru igaretine mahal birakmakstzin ortaya konulabilmest imkanstzdsr. Bu calismanin amaci, Osmanhi Devletini biitiin yOnleriyte incelemek defil, sadece, 000 kiisur sene ayakta kalmay: bagarabilmig olan bu devletin hukuk sisteminin incelen- mesi zaruretini ortaya koymak ve yapilacak olan incelemede basvurulmasi gerekli olan sna kaynaklardan biri ve en Onde geteni olan Kadi Defterleri’nin Snemini belirtmek ve bu birikimin gintimiize rgtk tutabitecek verilerle dolu oldugunu ortaya koyabilmektedic. itu gergevede galigma dig agamadan meydana gelmektedir. Birinci asamada Kadi Defter- terinin mahiyeti iizerinde durulacak; ikinci agamada da Kadi Defterlerinde yer atan bel- geler, Smekleriyle birlikte, tanitilacakty. Ugiineil ve son asamada ise istam Hukaku bi- tim dah agisindan kadi defterierinin degeri gisteritmeye cahgilacaktr. L. Kadi Defterleri’nin Mahiyeti Kadi Defterleri, mahkemelerde kadilar tarafindan tutulan ve kadilarm davalar hak- kinda verdikleri biiktimlesi, nikah, talak, ikras, vakuf, alig-verig gibi hukuki muameleleri ve kadilara ilst makamtardan bildirilen (ferman, tezkire, temessilk, miirasele vb.) gesitli haywtlan thtiva eden belgelere verilen isimdit. Kadi Defterlerini dis ve ig dzelliklerine gore de¥erlendirmek miimkiindiix. Dis Szel- hkteri itibariyle; kadi’nn cebine si gabilecek kadar klichk, dar ve uzunca, kagidi saglam, parlak, normal kahnhkta, yazmada kullantian mirekkep bugin bile parlakligim koruya- bilecek derecede sabit, yazi stili ta'lik ya da ta'lik kermasi geklinde ve dig kapags karton ciltli, sirt ve kenarlan megin kapitdir3. Genel olarak saydigumuz bu dzellikler defterterin hepsi icin gecerli olmakla beraber, defterlerin ebatlan konusunda kesin rakamilar vermek milmkiin degildir, Devlet merkezi tarafindan kesin bir standart belirlenmemis oldugun- dan dolay: defterferin hepsinin ayn: ebatlara sabip olmadigy, bilakis uzunluk, en ve ka- Jintsk agisindan farkli ebatlarda olduklan gérlilmektedir. Ig Gzelliklerine gelince; kads defterterinin baginda, genelikle Acapga olan bir giris kismn: yer alr. Burada ser'i hiikiimlere ve bunlari vazeden Allah ve Peygamberine saygt arz edilmekte, daha sonra sicili tutan kadi’nt ismi ve vazife unvami da belirtilmektedir. Gogu zoman defteri tutan kadi’nn tayin berat buyraltusu da bu giristen sonra, defterin tagina kaydedilmektedis, 3) dsmail Hakki Uzungargih, Osmanis Devietinde Ilmiye Teskilaty, Ankara 1985, 116; Ahmet AkgUn- dz, Ser'iyye SicéMeri, Istanbul 1988, 2, 19. 4) Kadi Defterierdeki girig kusmmna 1115 tarihli Kastamonu Kadh Defterinin girig Kasam Omek gosteri- lebifie: “Kad veka’a'l-esdtir fi zemeni ibtidai‘l-abdi'l-fakir bi-haze'l-emnt'L-hatir riciyen mina’lla hi'L-meliki'I-Kadir et-teshil ve't-teysir ve miitevessilen bi-sefa' ati nebiyyind Muhammedini' t-besir ve'n-nezit ve seltallahu (¢"dla “aleyhi ve “ala Alihi ve ashabibi hayrti"t-imemi ve'l-cemahir bi’ -tiffi-142 / Yrd. Dog. Dr. Ali DUMAN EKEV AKADEMI DERGI:4 Girig kismindan sonra, belli bir siraya uyuimaksizin kadilar, karsilagtiklan davalana verdikleri hikémleri, tist makamlardan gelen yazilarla, cesitli muameteferle ilgili kayst lari deftere igterler. Defterlerde yer alan belgeler istatistiki agrdan bir tahlile tabi tutulw so, i lam ve hiiccetlerin bilyuik bir yekunu olugturdugu séylenebilir. Bundan sonra ms ruz, tezkire, temessiik, kassam defteri, tereke defteri, emir ve fermanlar gibi kayitlarw geldigi goriiliiré. Kadilar hem idari, hem de adi? g6revler iistlenmis olduklan igin defterlerde her iki gorevieriyle ilgili kay:tlara rastlamak miimkiindiir, Kadilarmn idari girevleriyle ilgili ola rak memur tayini, resmi yapilarin bakim, tamir ve onarimuyla ilgili kayitlar, vakiflarin denetlenmesi ve vakaf binalannin kiraya verilmesi, vergi ve cizyelerin toplanmas, es: larm teftisi, ihtida olaylan, fiyatlanin belirlenmesi (narh), yigitbag: ve kethiida tayini, snukataa teftigi gibi kayatlar sayslabilir. Adit gérevleriyle ilgili olarak tuttuklars kay;tla- 10 baginda i lamlar, hiiccetler, vakfiycler ve ma°ruzlar gelir. Ayrica adli ve idari grey. Jerinin diginda ist makamlardan gelen emir ve fermanlan da yine defterler de gérmek uitunkiindér. IL. Kadi Defterlerinde yer alan Belgeler A. ldari gérevleriyle ligili Belgeler 1. Memur Tayini Ile ilgili Kay:tlar Kauilar, bulunduktan beldenin en Snemli amirleri arasinda yer aldigs igin o beldeya layin cdilmig olan hethangi bir resmi gérevlinin gdreve baslama berau kadiya bildirilir; adh da ilgilinin gérevine bastamasi ve sihhatli bir bigimde devam eitirebilmesi igin be- {atunu kaydetikten sonra girev yerine génderirdi. id's-sagir ve"l-Kebir ve ene efkdru'l-verd hadimu's-gerf ai'-garrd Muhammed Efendi el-kad yew meizin bi-medined Kastamoni kad veka'a'n-nlz0l fi matkemeti's-gerife fi yevmi’s-sAbi “agora min Saferi“t-hayr sene hamse “agrate ve mie ve elf min hieri men fehu'l-izzi ve's-seref”. Bu belgedeit 1115 h. / 1703 m, tarihinde Kastamonu' ya Muhammed Bfendi‘nin kadt olarak atanmas ve 17 Sufes 1115 tarihinde gorevine baslanus oldugu anlagilmaktadur, Bu defter 1994 yilinda yiksek lisans tezi olarak Ali Duman tarafindan okunmustur. bkz. Ali Duman, 1115 Tasihli Kastamonu Ser'iyye Sicill te Gére Kastamonu'da Giinlick Hayat, (Bastlmamis Yiksek Lisans Tezi, Danigevan : Prof. Dr. Za iit AKSU), Kayseri 1994, 3. Kuch Defterierindeki belgeter igin istatistiki bakumdan somut bir Grmek vermek gerekirse 1215 Ta rihli Kastamonu Kad: defterini ornek olarak verebiliriz. Bu defter 47 varak olup 104 belgeyi thin clnektedir. Bu belgelerden 48 tanesi i lam, 9 tanesi hiiccet, 29 tanesi memur tayin buyurultusu. tanesi tezkire, 7 tanesi de fermandir. Bkz. Duman, 44-148. Bir diger Srmek olarak 429-19 Nolu 124 1125 Taribli Kastamonu Kadi Defteri verlebilir. Bu defier 62 varak olup 187 belgeden meydana gel mektedie, Bu belgelerden 53 tanesi i lam, 61 tanesi hiccet, 16 tanesi temessiik, 14 tanesi buyuruldu, 15 tanesi tayin beralt, 3 tanesi tezkire ve 25 tanesi fermanlardan meydana gelmektedir, (bkz 429-1") No'tu 1124-1125 Tasihli Kastamonu Ser iyye Sicili.) Her iki defterde yer alan belge cesillerine yb ‘autucnk olursa i'Tam ve hiiccetlerin bitinci strays aldigy g6rilecektir. Bundan sonra temessik, (zk! re ile bislikte ferman ve buyurultularinda gogunlukta oldugu dikkati gekmektedir Kiulilarin mermur tayinteriyte itgili olarak Kadi Deftetlerinde yer alug belgetetin Greklerinden bin 429-19 node (bh. 1124-1125 fan. V711-1712) Kastamone Kath Defiert'nin 4). varukinds yer ukur | $f itjmarul belyedic: "Nets i Kustunensda viki? fiteeltt eg Gelebl mencidinn yew) bir skye ve affe ile ina: ofan ef Tike Mashut erties ballbkihalan sulbi ogi igbu 1a Ai tovki'Uref'i'y $m « HakAnd Alimed Halifeye tanh ve knar-1 yed tub mezbdr daht her vechite 4 byWADI DEFTERLERI (SERTYYE SICILLERI), MAHIYETLERL, MUHTEVALARI VE ISLAM HUKUKU ACISINDAN INCELENMELERININ ONEMI — a 2. Yigitbag: ve kethiida Tayini Kadt'nin gérev alan dahilindeki beldeye génderilen devlet gérevlilerinden bir kismt do yipitbag: ve kethtidalardan olugur. Bunlarin tayinleriyle ilgili beratlar da kaduya bildi- til ve kadi ilgili sahislarin beratlacim: deftere kaydettikten sonra, gérevli sahislan gérev yrilerine génderirdi®, laysk’ ve mahall u miistehak olmagin babasi Feragindan teveth olunub yedine berat-1 serif-é Alisdmum virilmek babunda yedinde olan farig-i merkiim babass berati micebince ‘indyct ricé itmegin ferag vé- hn ise mezbore vech+i megrih iizere sadaka idib bu berat-t hilmaydn-1 ‘izzet-i malatim virdiim ve miyurdam ki ba’de'l-yevm mezbiir Ahmed Halife varub zikrolunan mescid-i gerifin imams olub hiz~ inct-i Hizimesin mert ve méi'eddi haldikdan sofia yevmi bir akce vazife ile mutasamf otub vaksfid tuhe ve devin ‘Omri devtetim icin du’aye miidavemet gistere syle bilib ‘alamet-i serifeye i’ \d hulalar tahwiren {Teva’i-i Sehr-i Receb lissene erba’ ve ‘igrin ve mie ve elf. Vasale ileyha fi se- ue 1124 18 Sevval Be-makam-1 KonstantiniyyetiI-mahrose™. liu betge bir imam tayin beratidu. Bey Celebi mescidinin imams Hace Mehmed efendi kendisine ait alirevi offuna devretmek istemig ve kadi bu istefi yerinde bularak ofianun babasinm yerine gegme- ¢ karar Vermig ve onun bu giirevi esnasinda tigiined gaheslar tarafindan rahatsiz edilmemesi ve gi- ini hakkayla yapabilmesi igin tayin beratina vermistir. Memur tayinteriyle ilgili olarak bir diger énemli mek de 1115 tarihli Kastamom Keds Defterinin 1¥) varakurun (a) yiziinde yer alan 77 na'lu belgedir. AVABEGL DER KASTAMONU MEDRESESI Meutese-i mezburuf vazife-i mu'ayyene ile msfina mutasarnf olan Schrani Muhammed Efendi me- dine-i mezbora kenduye teveth olundukda iki ay tasarrufufidan sofa vilayetine gitmek ilzere gid Abthuguk sene mikdari gelmeyilb el-2n nfim-1 nigins zuhor itmeyu medrese-i mezbura hat w emiat- lula kalmagla Rumeli Kazaskeri iken vefét iden “Abdurrahim zade Muhammed Efendi miilazimla- taulan Medine-i Miinevvere payestyle Yatkub Aga miiderrisi olan ‘Abdurrahim Efendi Mise vid? Iivalim Efendinifi ogtu olub Dahile payesiyle sibikan Ya'kub Aga miiderrisi olan kidveti'l-rmuhak- lukin Mevlind Ahmed Efendi 2ide faziuhu abd “an ceddi olan “ulema’dan olub bi vech-i medres lune teveth otunub sifru'l-yed katmagla kudema’-i tarikden pir u ihtiydr her vecible mahall uw miis~ tchak olmagta msf-1 medresesi mezbura teveth olunmak recasina Kastamony kealist Meviand “Ab- ‘Jullah Efendi “arz itmekle Atabeg medcesesinifi nusfi Muhammed Sehrdni nef inden méirna ileyh Ahe ted Bfendiye teveth olunmak Uzere faziletly Seyht"Lislam Meviani Muhammed Efendi Hazretle- st ryleet iimeteriyle igfretleri mAcebince tevefh olundu. 13 Cemfdi'Ievvel 1115kad vasale ileyn’ INS fi Cemidi*|-evveli.. Trbku astu'l-Alt Huseynil-me'mur ‘afallah. Hurrire ‘Abdi'I-fakir er-res- une bi'istima'y'I-urndri"g-ger"tyi'T- askeri”. 1 belgede Atabeg Medresesine, Kastamonu Kadisi Abdullah fendi'nin tektifi Uzerine Yakub Aga Mcctresesi miiderrislerinden Ahmed Efendi’nin Seyhi'l-[slam Muhammed Efendinin emriyle atan- digs ghrdimektedir, Belge tabtil edilecek ofursa; resmt iglemlerin nasil ylirdcilduginl gistermesi, hutt-eazacker, geyhO'l-islam gibi ilmiye sinif mensuplars arasindaki iigiilerin nasil yoronuldugune quiet etmesi agisindan, Osmanh ilim tarihine igik rutmanin yantnda, dtineme ait dnemli sahsiyette- hy ndtarinan gegmest hasebiyle de biyografi calismatan apisindan ve yine doneme ait egitim kurum- mnadinin gecmesi bakummdan da sanat arihi ve egitim bilimleri agisindan buyitk nem tagimak- lugu sdylenebilir, wnt Ornek olarak 429-19 No'lu 1124-1125 Taribli Kastamonu Kadi Defierinde sahife 89'da yer alan 134 numaralt belgeyi gOsterebiliriz: ““Izzetiu fazttetld efendi hazretlerinidi mectis-i gerifieri sO (tua clot da’ vit-t sifiyyat ve vafiyyet iblagiyle inh olunan badur ki hdliyen taht-1 hok@met ¢i°&nt- five vaki" Kastamon ve tevabi" nevahisinde sikin ve multemekkin olan alti boluk yoldaslann uze- fine 2Abit olmak dzere kethida miri nasb v ta’yin otanmak mu'tad-1 kadim olmagin ebni-i pendhi- hula uilsckizinei bolikte yeveni yirmibes akee ulGfeye mutasarnf olan kedvettl-emdsil ve"l-akrén Hanan b. *Abdillah zide kadruhu ocagin kidernli emektir erlerinden olub her vechile mahal w mis Whak olmagla kethida miri nasb u ta'yin olunub mektdb génderilmistir. Insaellahu te’éla vusdlun— dle gevchtir ki tnerkdrmn hizmet-i mezbarede istitidim itdirdlb Kethilda mirlige mite“ullik olan umd- a144 / Yrd. Dog. Dr. Ali DUMAN ~~————--—— EKEV AKADEMI DERGIS} 3, Resmi Yapilarn Bakim ve Tamiriyie figili Kay:tlar Kudilann gérev bilgesinde yer alan cami, vakuf, imaret, kiitiiphane gibi resmi yapi- lanin bakim ve tamiriyle ilgili kayitlar da kad: defterlerine kaydedilen belgelerdendix’. Kadi defterterinde yer alan bu kayitlar sayesinde herhangi bir beldede bulunan eski ya- pilcin, tarihi eserlerin, yapm tarihlerini, tamir gormislerse tamirat tarihlerini, tamirat gin yapilan harcamalan vs. 6greamek miimkindir. ‘ta hususi miraca’éti mia ileyhe itdidrdesiz ve siz ki oltarafta sikin alty boli yoldaslarisi2.mGima ileyhi Gzerlerifiize zibit ve Kethtda mir bili digen da'va u niza’ iuzs izn-i geri serif ve ma'rifet-i ‘merktim ile gérib ser” ve kéntin bir ferdi rencide ve Lec8vilz eylemeyesiz ve sen ki kethlid® mitt zi- de kadruhiistin olcfnibde olan aft blk yoldaslarm hilsn-i zendegim: tizere zabt w rabt idib ve sa- {fu muhalefer iizere olantan isim ve resimleriyle ve bolikleriyle yazub i’lam eyleyesiz. ve ba’2s Se- vendit 1i*ifesi mzzak ve bayrak getiirth sipahit ndmiyle re’ dy fukarasini rencide ve remide itdiinir ise olmakdleleri dikkat birle alagetirtib ser"le tzerlerine lazim geleni icré-y1 abkim-t ger'iyye itdil- resin ki siirlere mbcib-i ibret ve sebebi nasthat ola_ma-y: himmet-i “imédin lehu (..) talicen fi ovihir-i yehr-i sevval li-sene erba’ ve “igrin ve mie ve elf. Kidvetil'-kudat Hafiz el-Fakir, Kidvett'l- kudat el-Fakir Siileymdn, Silahdar Muhammed Aga, Aga-y! hiimayan”. Bu belge XVIN. Bélitk kidernli erlerinden Hasan b, Abdultah'in VI. boltige Kethiéda mizi olarak t2- rhe cdildigini gsteren bir buycultudur, } 1115 taribti Kastamonu Kadi deflerinin 25, sahifesinin (b) yilztinde kayith G1 nurnaralt bel geyi r- tek olarak gosterebiliriz: “Kastamonida Atabeg medsesesi vakfunid vazife-i muayyene ile nisfi mi ‘evel ve miiderrisi olan Hasan ile nusf-r ura Sehrani Muhammed iizerterinde olub lakin vakF- mez- tour eki-i meblag idub Cami'-i mezbuc ta mir itmekden imtina’ otmagla ahali-i_vitdyetif “ulernd u sulehd u e'imme-i hureba’ u ayn u esraf ve siyic u dab’ u serif bird mucmehdm cami*.i mezbu- fa varslub mdtevetti-yi mezbur es-Seyyid Hasan daht hazac iken kegf u nazar olundukea mibrab di- vari ile ceaub tarafinth divan harab olub Gzerifie Kurgun bozulub rahmet-i bardn oldukca bi'l-ciim- Je cdi’ -j mezburuf kapuswadan mihraba vaninca edi sulike magrOfe olacak malallim olmayub tavan kitisler Giri ve tamlede ve kalgalan dabi clriyiib eger sene ta’ mir olunmaz ise sakfi ¢i- {lb bi't-kiliyye milnhedim olub ba’de'l-mu’ayene ve" -aniigabvede ahali-yi vitiyetift ittifak u itthad- lecaiden sofia evkéf-a mezbur kara u mezéri’ u milskafat olub irdde 2iy8de olub bata-yr mesttir ha- ‘uly ta°enire bir senede hastl olan mal-1 vakf-r mezbur veld ider deyu bi'i-ciimie tema” w ittfak :t- eke husus-u mezburuh ‘abd-i senede gelmege kadir ve ta mir uv termim igtin evkaf-1 mezburvi ‘ahni cem’ w tahsit ve lazim olan mahalline sarfa ber mUstakim ve dindar kimesneler nasb w ta colunmak mucadimizdir deyu ba de'l-iuifak igbu rift -i tevkd-i eff i’-san Sehriyarl u ndksleme bi lig-t belig-i mitkerremet “tinvin tacda-r, kidvetd'l-emdsil ve'l-akran “Abdurrahman zide kadruhut ighn istikAmet ile mat rd diydnet ile mevsGf ve “uhdesinden gelmege Kadir oldugun her biri istih- sin u ittfak ve mezburufi mitevellf olmasim. 1as itmeleriyle mez! bur “Abdurrahman vakf-1 mez- bora mitevel nasb wi yin ve He neghler vakf- mecbur tal muhasebesin grmege ve bi tahsil Camiv-i mezburufi ta’ miine hare u saef itmek Gzere berdt- serifim vitilmek eicasina Kastamon aii Kiehsi Mevldnd "Abdullah zid fazhuhu “ara itmekle Anatoly muhasebesinde zikr clunan “Atabey. medresesine tevliyet u nezaret u miiderrislik vazife-i mu ayyeneler ile nusfi Mevland Hasan ve nist vuhra Muhammed Schréni Gzerinde bulundugu derkenar olunmagla mezbur tevliyet w nezaret Sehrini Uzerinde olan nisfi hissesi merkim *Abdurrahmana teveih olunmak izere Plemé’|-"ule-ma i'i-mutebahhirin efdalu’l-fudela'i'I-mitekarin bi'l-f') Seyhifl-istam olan Mevidna es-Seyyid Feyzullan eddmallahu tela fezdileh igaret iumegin hakkinda mezid-i “indyet emir sahinem 2u- fuura getucub Kadi moms ileyhifi“arzi ve Mevidnd-y1 musartin ileyhiti igaretleriyle cu’ us-u hamay®. sun mucebince tevcth idub bu berdt-a hmaytin-u ca 4det u mufarrdnu virdim ve buyurdumski mer- Kou» “Abdurrahman zide kadruhu varub vech-i mesrdh Gzere evkéfa mezburda tevliyet u nezaretiy Schutt Uzerinde olan rusf-t hisseye mutasamf olub hizmets lazimesin mer't ve mitted? luldikdaw sofia bundan akdem ne vecihle mutasarnif olagetmisler ise mezkOr “Abdurrahman daht olvecihle muiasiunif of of-bibda ref olunan Sehrani Muhammed ve taraf-1 ahardan ferd vechani'I-viieoh slabt a ta wuz kilmayub muni’ u_mifzahim u raft" u dafi’ olmayalar sByle bilcler “aldmet-i gerffe 1 tuondil Jalubne tabetren fi"l-yeveni's-s8ni min Saferi'I-hayr sene hamse ayn ve mie ve elf Kad var sale dey TITS RebTHI-evveli 6” Fayzula :KAD! DEFTERLER! (SERIYYE SICILLERI), MAHIYETLER, MUHTEVALARI VE {SLAM HUKUKU AGISINDAN INCELENMELERININ ONEM! 4. Vakaflarin Denetlenmesi ve Valaf Binalarmn Kiraya Verilmesi ite ilgili Kayitlar Kadi’'nin gérev yaptigi beldede bulunan vakiflanin denetlenmesi ve kiraya verilmesi iylemleri de kadi tarafindan ydrutulmekte oldugu icin kadi defterlerinde bununla ilgili kayitlar da yer almaktadu®, 5. Vergi ve Cizyelerin Toptanmasi Osmanlt Devletindeki idari yapilanma vergilerin ve cizyelerin toplanmas: gorevini de kaciya vermistir, Bu sebeple Kadi Defierterinde cizye ve vergiyle ilgili kayutlar da yer whirl, Bu belge Kastamonu’daki Atabeg Medresesinin tamirine ve bu tamir islemini kimlerin nasil yiin- tecetine iliskin bir belge olup, sanat tarihcileri agisindan gayet biyUk bir Onemi haizdir. Nitekim bu belgeye gore Kastamonu Atabeg Medresesinin h. 1115/ m, 1703 yilinda tamir gormbg oldugu ania silmakiadir. Bayle bie tarihin belirlenmis olmasinin, eski yapularm hangi doneme ait oldugumu belir- lemeye galisan sanat tarihgileri agisinda oldukga kolayhklar saglayacagi ortadadir ¢) Bu tir kayittann Omeklerinden biri 1115 tatihli Kastamonu Kadi Defterinin 24 varakamm (b) yi ziinde yer alan 59 numaral belgedir. “Vech-i muharter hurif oldvki Medine-i Kastamonida viki methGm w mefgarun teh Isma'il Beg cimi-i serifi evkafindan yine Medine-i mezburda vaki' Kur- sunlu Hani dimekle ma rdf han beher yevm icdresi yliz-kark akga olub bi is-i tezkire Mustaf Be- 3 vakf igtin karkiki akga dabi ziyadeye kabdl idub beher yew yuzseksenikiger aka vakf iin ic&- fe ile kabal itmegin merkim Mustafa Beseye hn-1 mezbur zenbilin tathiritmek garuiyta igbu bidyi- zonbes RebTi'l-evveli senesine tamamina degin ber minval-i muharrer icar eylemigdir tarafinezdan ve ahardan mudahale olunmays hurrire fi"-tisi'i'|-meabur. Mine'l-fakir Ahmed vekil-i maevellf Is- mail”. Bu belgede Ismail Bey Camisinin vakfi olan Kurgunlu Haninin gtinluk 140 akce olmasina ragmen Mustafa Bese tarafindan 182 akceye kiralandigs kaydedilmektedir, Kiraya verme gart ofarak hazun pisliginin tezmizlenmesi ileni surilmektedir, (429-19 No‘lu 1124-1125 Tarihti Kastamonu Kadi Defterinin 18 sahifesinde yer alan 34 numaral bbelge vergi tahsili te iigiidir. ““An ashibitshrir ve'l-katem divan-1 hlimayOn katiblerinden mci Mustafa Efendinifi Liv3-i Kastamoni'da bi-emerdti ‘If mutasamf oldugi ze’ met voyvodal unt de-~ rahte iden Ibrahim Aga b. Ya’kub Efendi ndm kimesne meclis-i ser’ serif tazuni't-tesrifde yine mezbir Mustafa Efendi etba'sndan isbu rifi’U'l-kitib Suleyman Beg b. Muhammed nim kimesne ‘mahdarmda Gzerine da’va w takriri keldm idUb tarih-i kitébdan dért sene mukaddem voyvodasi ol- dugum ze"émei-i mezbite re’éy4-lanndan mahsilati ve rustimat-1 mezbar ile me’an com’ u tabsil ve bir ay mukaddem birbirimiz ite hisab gorub ba'de kulli sey’ Ovce nam karye te“dyasi zimmetterin- mahsulden mahallesi ‘ad& tarih-i ki- ‘aid de'ava-ys mUtélebat ve eyman- ibrd uw iskae itdi-gimizi nauk bir biri- — 165 mize temesstk virmig iken mezbir Siileyman Begiti tu’z-zikr ydzotuzbir kile mablot mahstilesi taleb iderin su’Al oluasun didikde gibbe's-su’al mezbGr ‘Suleyman Beg cevabinda fi'l-vaki, isbu miidde"f-yi mezbdnfi mtidde’st ofan mahsO] mezbiir tara- findan bi'l-vekfle ahz u kabz ve kendllye def” u testim ve tarih-i mezbGrde hisab-1 merkume dahil ‘olmak tizere karye-i mezbire ahalilerinden bi’l-yekdle makbazif ve kendilye medfu'um olan sati- (a'z-2ike yOzotudbir kite mahlOt mahsile mike’ allika ‘2°id da’ vadan zimmetimi ibra-y1 ‘mm ile ib- f.u iskat eyledi deyu def"le mukabelo iddcek gibbe'l-istintSk ve ‘akabi'|-inkfir mezbOr Silleyman- dan def"-i mezbiriti mubeyyine beyyine tateb olundikda ‘udul-1 ahrar-1 ricdl-i mlstiminden Liva-i tuezbdr mutesellimi [smal Aa etba'indan Hasan Beg b. el-Hac Muhammed ve el-hic Muhammed ‘>. Mustafa nam kimesneler li-ecli’-sebade meclis.i ger’a hazirin olub istishd olunduklarinda fi'l- hiakika tarih-i rakamdan bir ay mukaddem igbu mudda’i-yi mezbar lbrahim Aga mezbér Suleyman Beg ile bizim huzurumuzda histh périb mezbor Ibrahim Aganii mudde’ési olan ydzotuzbir kile inbIA mabsul dai hisublarina aatal almuk Uzere tarih-i mezhdre gelince beynlerinde hannun iden aya make’ all 4 de'avé w imiltwlebsidan her bir Ahdrifl zimmetint ibrd itdiklerink nBtikEKEV AKADEMI! DERGISi 146 / Yrd. Dog. Dr, Ali DUMAN 6. Fiyatlarm Belirlenmesi (Narh), Kadilar bulunduklan beldenin fiyat hareketlerinin belirlenmesinde de olduk¢a jnem- Ji roller oynamaktaydilar. Fiyatlar devlet tarafindan belirlendigi ve kadilar da bulundugu belde de devieti temsil ettigi icin fiyatlann belirlenmesi (narh) islemini yaparlardh, Fiyat belirleme iginde yetkili makam olan kadh bu istevi yerine getirirken, yOrenin muhtesip, pazarbagi, esnaf geyhi, ayan ve egrafiyla da istigare eder bundan sonra fiyatlan belirler- di, Her ne kadar bu ig igin ayn narh defterleri de tatuluyor olsa da5, kadi defterlerinde de narh drmeklerini gormek mumkiindir®. 7. Mukataa Teftist Mokataa, bir arazinin belirli bir kargiliginda birine birakilmasi demektir ve dev- lete ait mukataalarin denetlenmesi gérevi de kaduya aittir. Bu sebeple kaci defterlerinde moukataalarla ilgili kayitlan bukmak miimkiin oldugu gibi, tist makamlardan mukataala- rim denetteamesiyle ilgili olarak gelen emir ve fermanlara da rastlamak miimkiindiir’. ‘birbirlerine temesstk virib birbirinin zimmetlerini ibré itdiklerine gahitleriz. sehdet dahi idertiz de- yu her biri eda-y1 gehddet-i ger'iyye eylediblerinde ba'de't-ta’dil u tezkiye gebiidet-teri makbale ol- ‘magin mucebince mudde'i-yi mezbar Ibrahim Aga bi vech-i mu’a-razadan men’ bitle mahallesi ve- ka‘a bi'tialeb ketb olundu. Fi evahiri Zilhic-cett’s-serife ti-sene erba’ ve “igrin ve mie ve elf, Su- hid “Udal (...)", Bu belge Divan-1 HimayGin katibi Mici Mustafamin Kastamonudaki ze"amet-i voy vodaligant yarll- ten Ibrahim Aganin, kendisine tabi bazi koylerden mahsulat vergisi olarak dont sene Onceden Kalan 131 kile karigik mahsulttalip, verdikterine dair aralarinda temessik ile ibrazs huccetidir. Bu belge- ‘ye gore dim sene Snceden beri kalmts olan mansulat vergisinin tabeil editerek teslim edildigi anla- gilmaktadie. 5) Mubahat S. Kibtikoglu, Osmanhidarda Nark Mitessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Itanbul 1983, 36, 4) 52no'lu Amasya Kadi defterinin 15. belgest et fiyatlannin belicledigi bir narh Omegidir: Kell Lahm-Ganem: 1 kaye 15-18 akge : Laded Gakge Ciger: Laded 9 akge Munbar: 1 aded 3 akge Revgan-: Kuyruk: 1 aye 30 akce Ig yath: { batman F gurug Lahm: luyye Wake Bu belgede teker teker et ve et Uriinleri ve fiyatian sayilmaktadir, fh) Bu tir belgelere mek olarak 429-19 No'tu 1124-1125 Tarihli Kastamonu Kadi Defterinin 109. fasinda yer alan 163 no'lu belgeyi gosterebiliriz: “Kidvetu'-kudat ve'l-hkkém ma‘dent"I-feza’ili ve'l-keldem kadisi ve Boyabad kadisi nd’ibi zide fazluhuma ve kidvetb'l-emndsit ve'l-akran Kastamo- ‘ni sancagi mutesellimi zide kadruho tevki"-i refi hdmdyan vast olicak ma'ldm ota ki kidveti'l- emdcid ve'l-a'yan mizan-1 havir ibneyi’|-Hac ‘Ali 2ide mecdulu ca’d-t sa’ddetime ‘are’ nal idub Boyabid kazasinda vaki’ Kirag mukata’asina ber vech-i malikane mutasamf olan Ahmed Aga di- mekle ma'rif kimesne Dik Ahmed nim kimesne bidylizyirmidort senesine altmg bir gtin vide ile istikraz eyledikleri dortyliz gurus hakkin vadesinden sekiz. ay marr itmig iken gindermeyub te'2d- di eyledilderin bildirab temessiikleri mdcebince ger'le tahstl olunmak babinda hukm-i himaydmim fica itmegin mahalfinde ser'le tahsil olunmak emrim olmugdir buyurdumki hokm-i serifimle visdl buldukda bu babda sfdir olan emrim tzere ‘amel daht ihzir daht Kalub mukaddema bir def'a ger’le gorulub fast olunmayan hususiann lemma hak tere tefabhis u temessiklerine nazar idib gore- sin ("14m olundig: tizere ise olbabda muktezi-y1 ser’-i kavim ile “amel idub daht meabGrdeun zim- metlerinde mtieveccih u sabit olan olmikdar guruy bakkan hiikm idub bi kusur alavirlb ferd-yt jer” uw ihkak-1 hak eyleyesin min ba’d ger’-i gerife ve emr-i himyGmma mubilif ki yilb husus-1 mezbar igtin bir dah emnr-i gerifien vanlu eylemeyesin giyle bi nad kalasinz tahriren fl eva’il-i Zilhicceti’s-gerife li-sene erha’ ve ‘igrin ve mic ve elf. be makame1 Kostantiniyyeti"t-mahrase”.KADI DEFTERLERI (SER‘IYYE SICILLERL), MAHIYETLERL MUHTEVALART 7] VE ISLAM HUKUKU ACISINDAN INCELENMELERININ ONEMI 8. ihtidd ile giti Kaywdar Kadi Defterlerine baska dinlere mensup olup da, islam’: segenlerin de kaydedilinig oldugu da gorilmektedir, Bunun en dnemli sebebi ihtida etmis kimselerin Musitinanta- mm sahip oldukian stattiyii elde ettiklerini gésterebilmeleri agisindan kadai bu mexe- lede sahitliginin ve ona verecegi ihtid4 delgesinin, glinluk hayatunda karstlagabitecepi bir takum sikinuilardan muhafaza etmesi olarak belirlenebilir! Bu ihtida ile ilgili kayitlar dist makamiann eline gectigi zaman, kimi durumlarda sh tiday: kaydeden kadilara ihtidanin gerekgelerinin soruldugu da gonilmektedir. Bunun en énemli sebeplerinden birinin Islam’1 segen kimsenin ne maksatta islam’a gegtigi ve | lam’1 segerken herhangi bir zorlamaya maruz kahip kalmadigunin belirlenmesidi¢. 9. Askeri Belgeler Seriyye sicillerinde kimi zaman devletin iist makamlanndan asker toplanmasi, ts Kerlerin herhangi bir yere gotiiriilmesi vs. ile itgifi kayitlar bulmak da mimkindurk, Bu belge Kastamonu ve Boyabat'ta Kadiara ve miitesellime yazitarak, Boyahatta bir mukats' aya aa: hip olan iki kiginin borglannt didemediklerinden bahiste incelenip ger’? muhakeme edifrmesini emce- den bir fermandir i) Bu fir thtida belgelerine mek olarak 1261-1271 Tarihli Antep Kadi Defieri*nin 70, varakinda yer alan 190 numarah belgeyi gdsterebilitiz, “Ma’riz da’fleridir ki, Ba’isi‘Li’lim User veled-i Sahdde nim sabb-t merd Ermeni Diyar1 Bekrde Kebes Mahallesi mitemekkinlerinden olab der mahmiye-! Medine-i ‘Ayintabda misaferet izere me’a Ohannes timet-i Bermehannek ile Medine-i mezbur mec- lisi ve mahfeli'@-din-i ominif-i ezherde gafil ve bali oldhgr halde imana gelmesi gchddeteyn ile la- Jams Kabul ve edyan- banleden beri idUb ismi Ahmed Behzot milsemma oldigi huzur- lilerine tam lunch baki'l-emr-i hazret uli'l-emei ve'L-ihsanindit. Fi 19 Cemziye’t-evvet 270", Bu belgede Sahdar oBlu User isimli bir Ermeni gencinin Ahmed Behzat ismini alarak Miisluman ol- dugu kaydt yer almaktadi, J) Bu tiir bir drnck 53 No'iu Amasya Kadi Defierinin 167 numaral: belgesinde yer almaktadis, “Seri “at si'ar amasya kadiss izzeilii Efendi zide fazluhu ve kadveti’ Lemasil ve'l-akran miitesellin we #t de Kadruhu inha olunur ki Medine-i Amasya’ da bie Ermeni kizi seref4i tslamia miigerref olds taea fire inha olunmakdan nsf mezbtrenin (tdonta mnGyerrefoldipine vechiledic ve gird ve gle usd ise ta°yin olanan milbasir ma'rifetiyle geregi gibi teftig ve tethis idib sibhat u hakikaliu ta rafimiza i'lash eylemege..”. Bu belgeden antagildigana gore bit Ermeni kizinin Misliman oldugu ust makamlar tarafindsn bist diginde, kadyya bunun nasil oldugu ve durumunun ne oldugunun aragtinimast emreditmektedir, k) 1125 Tarihi Kastamonu Kadi Defterinin 28, varakunin (a) ve (b) yiziinde yer alan 69 ve 70 muna ralt belgelerde askeri agidan buyuk Onem arzetmektedir. “Effdi-u Kud4tt‘l-mdstimin evvel 1 vila 4i'|-muvabhidin ma dinu’L-feadi-} ve'-yakin ig- gertati ve'd-din varistl-‘uldnun't enbiya-i ve'l-mérselin el-muhtassu yizid-i “indyeti’t-meliki ve'l-mutin Anatolunufi sol kolun dt vf olan mevali-i hithmn zid fazluhumn neefahii’t-kud ve"T-hikkam ma’ dini|-fazty ve'l-Kel hud lar id fazluhum ve meféhiru’l-ferman ve'l-Kur'an zikr olunan kazalarda vaki’ yefiigeri ve senlaitn fn ve'lat yant vildyet ve igerteri zide kadruhum tevkt=i reff'-i htimaytn vast) olucak ma’ lOns efski dundan zkdem Hildavendigara s&bikinihi zaman-1 sa &detle-rinde hatt- hiimaylinlariyla ocak tn dan muharresier ta’ yin olanub muharrer kazalarda vSki" nevabi u kurrdfizda dergah- mualld ye geri ‘uleméla olanlar yoklayub defterde sahihi't-esam? olanlar yefiigeriterler defterine ve esimesi ga hk olaniar re’ aya ziimresine ilhak oluoub ve dahi sem’-i htimaydn ilké olmagla mukaddimen seter- i himayfinda mevcud olub agur- hilmdyGnda emegi ve hizmet-i sebkat iden yeiiigeniler ta'ifesitiden tbu mekdle te’addi-yi viicGd olanlar dabi niza-y1 himiyan olmayub keméni olan yeftigeri ta" dflacin- dan ma'dim olub biyikler ve s2'ir chi-i “rf taraflanndan katan mu'ahaze ve bir sene olmainak Ozere sudur olan hatt-+ himéyOn gevket mularrtin mucebince sath-1 hikdmetifizde vaki" olan nevile hiw karyelere tavibik-1 mezbur dahi bundan akdem yoklanub esdmileri calik buluomnagta te’ dye det: terlerine kayd olanlar kemani olan yefligeri zilmresinden ma‘ddm ofub fina bud buyakler ve ole448 / Yrd, Dog. Dr, All DUMAN EKEY AKADEMI DER 10. Digerteri Kadilanin idari gorevieriyte ilgili olarak defterlere kaydettikleri belgelerden biri de hava raporianyla ilgili olanlardar!, Kadk defterlerine kaydedilen belge tiirlerinden biri de mefkudlarla ilgili belgelerdir. Bilindigi gibi mefkud kaybolan ve hayatta mi yoksa lil mii oldugu belli olmayan kim- acler igin Kullamtan bir istilahtir™. Bir diger belge gegidi de Arpalik tayinleriyle ilgili olan belgelerdix®. eh-T Orf varaflanndan kat‘an mut ahaze ve bir sene mutabik olmayub kema kane yetiigeri a’ ddlann- ‘dan ma'diim eyteyesin ve senki serdarlansin vech-i mesrh Uzere ‘amel idtb bundan akdem sefer- lerde ve serhadlerde mevsil oluaub ague hilmaydnda emegi ve hizmet-i sebkatlerinden neferterin mezburinifi esimileri galtk olunmagla reaya defierlerine kayd olanlan kemd kane yefiger ta'déla- rinda ma‘dim ve kindn-u kadim tizere ocak tarafindan sahib cikub iktizalarindan umis-u ser'iyye- lerinde “indyet w himayetleriiditb min ba'd biytkler ve si’ir ehl-i “bef 19°ifesi tarsfindan ber tartk-i hile rencide ve remide itdirmeyu serefyfasa sudut olan hatt-1 hiimaydn gevket mukierOn mucebin- ce ‘amet olunsun deyu bi'l-i'l dergah-t mu'allé yecigerilerim serdartant olan distir-wt miikerrem miisir-i methami nizAmi’l- alem vezirim Ahmed Pasa edamallahu iclalehu tarafindan miihiirlit mek tub virilmekle vech-i mesri iizere “amel olunmak beyaninda ferman-t “éligéinim sudur olmusdur buyurdumid vusul oldukda bu babda sadir ofan ferman-i celli'l-kadrim ve vezir v misartin ileyh ta- tafindan virilen mahirli mektub mucebince “ame! olunub dahi min ba'd hilSfina za ve cevaz gis- termeyesin syle bilinsin “atdmet-i gerife itimad kolinsin tahriren fi evahiri gebri Rebi i'l-ahir sene hamse “agara ve mie ve elf..”. Bu belgede Anadolu eyatetinin sol kolunda bulunan mevieviyet idarecilerine hitap edilmekte yeni- geri ulemalarimn kaydedildigi defterterin gizden geciriterek, re aya zlimresine kaynth olmayaniarin Kaydedilmesi ve bu durumda olan kimselerin rencide edilmemeleri korunmalan isteamektedir. 1) 1261-1271 tarihti Antep Kadi Defterinin bicinci varakinda yer alan 3 numaral: belge bunun senek- lerindendic: “Sevval-i Mikerremifi yirmi ve yirmibir giinlen sedid riizgar olmugdw . 268”, m) 1261-1271 Tarihli Antep Kadi Defterinin 97. varakintn (b) yllzdinde yer alan 256 numeral: belge mefkudla ilgitidir. “Medine-i ‘Aymtabda vali’ Sehre Kiisti Mahallesi sakinlernden iken akderm fevt olan Babucc: Mustafa b. Abenif veraseti zevce-i metrikesi Zileyh bt. Ebu Bekr ile sulbi-i kebir o8- lu Mehmed ve kebire kizs Fatima ile gaib-i ani'l-beled kebir ou Hac: Halile ba’ de'l-ihdari's-ger'i kaim-i makam-1 medine-i mezbira Tahir Beg Efendi tarafindan beyrt'l-mal me’ murs Emin Efendi talebiyle gaib-i mezbdr hissesi sanduka teslim olunmak tizere ma’ rifet ‘le tahrir ve tevzi" olu- nan tereke defteridic ki tahrir olundi, Fi 17 Muharrem 271". Bu belgede Antep'in Sehre Kiisti Mahallesi sakinlerinden iken vefat eden Babucci Mustafa b. Abe- nif mirasimin zevce-i metrOkesi Zilleyh bt. Ebu Bekr ile biyiik ogfu Mehmed ve bilytk kizi Fatima ile mefkud olan biiyik oglu Haca Halile kaldhfs beliniloekte ve mefkud ofan ofulun hissesinin san- diga teslim oldugu gistesilmektedir. n) Bunlardan biri 1115 Tarihli Kastamonu Kadi Defterinin 35. varokinm (a) yilatinde kayidh 96 numa- salt belgedir : “Tibla aslubu''- ali hurrire'l-fakiri rw’ es Muhammedi'l-Mevla li-medine-i Konstan- finiyyeti'I-mahrisa DistGr-u mikercem mugiei mUfahham nizémi’l- lem midebbiri umari’l- cumbar bi’t-fikri’s-siki> mutemmim-i mahabbit'I-endm bi’r-teyi's-si'ib mumtehi-di bunyanu'd- devle ve'l-ikbal miisir-i erkdni's-sa’adet-i ve'|-iclali'l-mahftz bi-sun6ti avauifi'I-meliki'I- ald halen Kabbe negin olan vilzerd-i a zirumdan” Ali Paga ed4mallahu te’ ai vasil igin ma‘Idm olaki sen vizeri-yi a'zimumefi yarar u namdin ve vilkel4-y1 fehhamumift um dru diye ve kar giiziri olub her vecihte miistehaldk.1 ‘infyet ve sezAdar-a afer oldugun ecilden baliyen haklutida mezid-i “indyet “Sliye-i gahéne ve mezid-1 re'fel-i seniyye-i padighanem aubura getiri- Tiib isbu sene hamse “asara ve mie ve elf gehr-i Recebifiin sofunda ber veeh-i arpalik Kastamonu sancagim sata tevcth idib Yam igiin t2°yin olunmugdur buynrdumki vusdl buldakda bu babda sé dvr olan fermfn- celi-i kadrims micebince te’hir u tevakkuf eylemeyub ber vech-i arpalik Hiv mezbura sen mutasamf olub zabt u rabtinda ve re’aya u berdydnnit himnayet u siyanetinde ve sé’ir fermanm ofan badernit-1 “aliyemifi eda u temsit u tekmilinde mecd u sa'yf olub min ba'd sikkant vildyet ve kaltdn-i memlekete ber vecihle zuli u ta'diye ve tecdivilzden be-gayet-i ihtiraz u ietinabKAD! DEFTERLERI (SERTYYE SICILLERD, MAUILYETLARE MULEL EVALARI he VE ISLAM HUKUKU ACISINDAN INCELENMELERININ ONEMI B. Adli gérevieriyle ilgili Belgeler i. Pamlar Kadi tarafimdan verilmig ger't bir hilkmii ve gerekgesini, ayrica hiikmil veren kadi'tun Imza ve milhriinit tagryan belgelere Pam adi verilmektedir®. Konulanina gore borg ikrar ni, alacagin ispat, kargi tarafa yemin teklifi, alacagin tecili, kefalet, havale ve istihkak, twhayyerlik hakla, icare, vakaf, evienme, boganma, ta’ zir, iffete iftira (kazf), igki igme (girb-i hamr) ve zina cezasi, sQ'i hal, maktdlin kesfi, diyet, Misltiman olma (ihtida) ve dknden gikma (rtidad), harsizhk sugu ve cezasiyla ilgili konularda ete alman i taralur, defterlerde Gnemli bir yekun tutarlar°, 2. Hiiccetler Herhangi bir karan ibtiva etmeyen, sadece taraflardan biri tarafindan yapalan ikrar ile kargi tarafin bu ikran tasdik etmest ve hakimin bu olayt imza ve mihrtini kullanarak bel- gelemesi sonucunda kad tarafindan taraflara verilen ve bir sureti de sicil defterine kay- tare olasin goyle bitesin “alamera gerife Ftimad kilasin tabriren fi evahin gehri Receb sene hamse *agara ve mie ve elf, IMZA Konstanuniyyete’|-mabrti Bu belgeye gore Vezir Ali Pasa'ya Kasiamonu sancafinin arpalik olarak verildigi antagilmaktader 6) Abditaziz Baymndhr, /slam Muhokeme Hukuks Osmanis Devei Uygutamas:, Istanbul 1986, 1-2. ©) Mamlara konu olan vakalar gogunlukta oldugu igin burada @mamina dmnek vermek imkani yoktur. Bu nedenle émek olarak sadece 1115 Tarihli Kastamonu defterinde 3. varakan a yiizindeki 6. beige: yi veriyoruz: “Medine-i Kastamoni muzafatindan Buh nim Karye siikkénndan Muhammed ibn Tb- ‘ahi ve Hiiscyn ibn Muhammed nam kimesneler meclis-i ger'i serif lazimut-testitde medine-i mier. dura a’ malinden Canakviran nam karye sikkinndan igbu rafi'u'l-kitab Hasan ibn Muhammed nln Kkimesne mahdarmda her biri iizerine dav ve takrir-i kelaim idtib mezbur Hasan karye-i mezbutda sakin-i ra°iyyet ve ra iyyed ogullarindan olub resnv-i ra'iyyeti mirlivaya“ayid olmagla mitlivé mal smaktu’ ile bizden ahz ve biz dahf tizerine edasi_lazim gelen resm-i ra'iyyeti taleb u da'vé cyledi Bimizde edéda te°allil ider su’al olonub takriti tabi aliverilmesi matlubumuzdur didiklerinde git be's-su'al mezbur Hasan cevabinda yirmibes sene mukaddem ceddim karye-i mezburdan nakl idub karye-i mezkGra Canakviranda sakin u miitemekkin ve bendabi karye-i mezburde dogup biiyilyith smharrer-i vilfyet olanlarim karye-i mezbura Canakvirinii hane-i “avanzina kayd itdigine bind'en mezbur Buh ahalisi resm-i ta'iyyet talebiyle rencide eylernemek babanda yedimde emr-i ye align vitilmig idi deyu bra w fethi kird’at olundukda mazmun- iti at makrdnetde buauii de- » desi mezbur thrirden on sene mukaddem kasaba-i mezburda sakin bulunmagia muharrer-t vilfyet hhiyni tahrirde kayd iduib babast bu kasabada viiciida gelmis ise dedesi olkaryenif defterinde mukay- ‘yed-i raviyyet ve ra iyyeti oldugu takdirce tahrirden on sene mukadvem kasabe-i mezburede sskin “bulunmagla olkaryeniii re"ayast olmus olmaz kerye-i mezbura sipahisine ra iyyetim ogtusua dey m-i tiyele talebiyle bunu tencide itditrmeyib men’ u def eyleyesiin deyu buyurulmagin gibbe'l- * jstinték Sa" ban iba “Ali ve Ahmed Dede ibn Hasan ibn Receb ve Sa’irleri_fi'l-hakika hal-i bast olu- nan minvél Gzere olduguns her biri ‘ald tariki’s-sehade haber vimmeleriyle ber mbceb iddi alt mud- dxiyan-1 mezburin Muhammed ve Hilseyn resm-i et talebiyle bi-vech-i mu’ : otunub mi veka‘a bi'ttaleb ketb olundu fi sabi Saferi'I-hayr sene hamse “agara ve mie ve elf. “SUHUDIUL-HAL ¢i-Haci Hasan Aga el-miitevelli, el-Hact Dervig Ahmed b Ma’din, Hiseyn b “Ali, Receb Beg b “Abdillah”. Bu belgede, Canakviran kéytinde oturan Hasan b. Muhammed’in raiyyeti oullanodan oldugu ge- rekgesiyle, Buh kéyit sakinterinden Muhammed b. Ibrahim ve Huseyin b. Muhammed adh kis ago dava vardir. Dava Hasan b. Muhammed'in hakh oldugu ve aym konuda hakkinda dava aya- mayacagt hukmuyle son bulmustur. [lamlarta ilgili olarak diger Omekler igin Ziyadddin Efendi, Sék-s Cedtd (Cami'u Envari’s-Sukak ve Lam! iz'-Ziya’i Li-Zevi's-$tktk), Matbaa-i Anire, (274, Debbajizade Numan Efendi, Terciime-i Cdmiti'sSok, ysz., 1248 gibi Séklar incelenebilir.150 / Yrd. Dog. Dr. Ali DUMAN ———————— EKEV AKADEMI DERGIS/ dedilen belgelere hiiccet adi verilmektedir?, Tanimmdan da anlagilacags gibi hiiccetler, i'lamlar gibi, mahkemeye intikal etmig, hasumlar arasi bir davalagma sonucunda ortaya cikan belgeler olmaysp, bugiinkii noterlerin belgeteri resmilestirmesinde olduge gibi, sa- dece kadilann sahitlik yaptig: hethangi bie duramu, sonradan ortaya gtkabilecek herhan- gi bir anlagmazhikta belgelemig olmasindan ibaret olan kay:tlardir. Ganiimiizde Szelli Je alim-satim akitlerinde, yaptlan alig verigin iki tarafin icab ve kabulilyle gergeklestigi- ai tespit etmekte noterler tarafmdan bu iglem gergeklestitilmektedir?. 3. Maruzlar Maruz, kelime anlam. itibariyle arz olunmus demektir. Ishlahta ise kiigiiklerin, bi- yiiklere Kargi sifabt ve tabyiri olarak yapnklarr ifade gekli manasinda kullanulus. Kadilar tarafindan, icra makamlanna idari bir durumun arz edildigi yazilt kayitlara veya halkin kadiya yahut icra makamana hitaben yazdigi sikayet dilekgclerine, Osmankt hukuk isti- lahinda “maruz” denilir®. Diger bir ifadeyle astin, UstUne yazdigi bir istek veya duramun arz edildigi yazth belge ve kayitlar maruz adint almaktadirs. 7) Ali Haydar Efendi, DireraI-Haktam Serhi Mecelleti't-Abkam., Istanbul 1300, 1V, 718 Omer Nasu- hi Bilmen, Hukuk-« Islamiyye ve Istilahdt-: Fikhiyye Kémusu, Istanbul (985, VIEL, 118. p) Huccetlere mek olarak 1115 tarihli Kastamomu ser iyye sicilinin 15. varakinan (a) yiziindeki 55 no- lw belge gasterilebilir. “Medine-i Kastamoni mahallatindan “Anz mchaliesi sikinlerinden iken bun- dan akdem fevt olan Saban ibn Sbrahim nam kimesneniti verdseti 2evce-i metrikesi *Alime birti Muhammed dede ile Kizkarindass Sehribind nam hatdna miishasiea oldupu lede’g-ger’?'I-kavim 2a- hir u mitebeyyin oldukdan sofire mezbura *Alime tarafindan ibrs'-} 4tiI-beyAnt ikedra vekil olub zat-1 mezburayi ma‘ rifet-i ger"Iyye ile “ariffn Abmed Bege ibn Sa’ban ve Ahmed Efendi ibn” Abdil- kadir Bfendi sehddetleriyie yec'an vekdleti sibite olan mezbur Muhammed Dede mectis-i ger’i hatir lazimi*t-tevkirde mezbura Sehribant tarafindan ber vech-i iti vekil olub ber nehe-i ger'l vekale-i sh- bite olan rafi'i'l-vestka “AbdU'I-kadir ibn Mahmid mahdarinda ikrar-s tém ve takriri kelam idtb miivekkilem mezbura*Alime miirise-yi miiteveffi-ys mezburuf mahalle-i mezburda vaki" bir tarafi el-Hac “Ali menziline ve bie tarafi Ustid Receb menzitine ve bir tarafi Ustid Ibrahim menziline ta- raf-1 rabri tarik-i “amm ile mahdid menzilinden ve tereke-i sf'iresinden hisse-t irsiyyesini vazr ti'L-yed oldugu hasebiyle mivekkile-i mezbura Sehriband-dan taleb u da’va sadrinada iken misli- ma ve muslihin tavassut idub bes gurus iizerine beynlerinde ingd’-i‘akd-i sulh eylediklerinde mu- vekkilem mezbura “Alime ber vech-i muharrer sulh-t mezkdru Kabtll ve bedel-i sulh olan meblag-1 mezk0r bes gunugu mezbura Sehriband yedinden tamamen ahz u kabz idilb fima ba'd milteveffi-yt mecburuft terekdtndan ve tereke-i sQ’iresinden mirasa mélte'allk “mme-i da'va-y1 mutilibStdan niivekkile-i mezbura Sehriband-nui zimmetini ibrd’-i “mm ile ibra* u iskit eyledim didi didikde ibbe’t-tasdiki's-er’T ma veka’a bi'ttaleh ketb ve terkim olundu {i'l-yevmi’I-had? ve So bani'l- murazzam senc hamse “ayara ve mie ve elf” SUTUDU'L-HAL Zahra -kudd Efendi Muharrem-zade, Hafte Mustafa Efendi b Ahmed Efendi, el-Hlac “Ali Kazganci, Mii'ezzin » i Celebi, ve gayruhun”. 8} Zeki Pakatin, Osmant Tarih Deyimleri ve Terimleri Soxlugtu, tstanbul 1993, 1, 410. 9) Bayindu, 18. q) Maruclara dmek olarak 1115 tarihfi Kastamonu sicil de(tetinin 8. varaknin a yiiziindeki 26 numara In belgeyé gisterebilitiz: “Medine-i Kastamonu a'malinden Ismaifli nam karye skKanundan ighu ri Wi'l-Kitab Imam Omer Efendi b, Abdi ve Ahmed b. Mehmed ve Mustafa b. Sa’ban ve Mehmed |i Ali ve sa’irteri mectis-i ger'i kavim vacibii't-tekrimde yine karye-+ mezbura siikkanundan Osman | Mchmed nar kimesne makdatinda her iizerine da’ va ve takrir-i kelam idib mezbur Osman hi emrillahi te’dla ciizzam rmarazina mibteta olub teva’ if-iciizzama irsal vbe keyfiyeti ahvali tefah hus ve bichasebi's-ger karye-i mezburdan ihrac oluamak matlubumuzdue didiklerinde mezbur Os man truf-t ser'den secmahdar Huseyin Beyin ve sa’ir huddirn-1 mahkemede mu'temedia “aleyl kKimesneler ite teva ii mezbGraya irsal olunub mezburlar dahi ber vefk-i mutid.t “uluvvet-i kad meteri Wzere mezbur Osemag'tn a2A-i mittefertikalare ba'de'r-ru'ye ve"l-mligatus fl hakika wer