YÖNETİM VE ORGANİZASYON

“İşletme Türleri I”

Dr. Çağatay YILDIRIM

2020
İŞLETME TÜRLERİ

1. Faaliyet alanlarına göre işletmeler

2. Üretim araçlarının mülkiyetine göre işletmeler
3. Büyüklüğüne göre işletmeler
4. Kullandıkları üretim teknolojisine göre işletmeler
5. Hukuki yapıları açısından özel işletmeler
1. FAALİYET ALANLARINA GÖRE İŞLETMELER
• Sanayi işletmeleri: Ham maddeyi işleyip fiziki nitelik, şekil ve
kimyasal özelliğinde değişiklik meydana getirerek yeni ve farklı bir
ürün ortaya çıkaran işletmeler
• Sanayi malı üreten işletmeler: Üretici işletmeler için üretim
• Tüketim malı üreten işletmeler: Doğrudan tüketiciye üretim
• Ticaret işletmeleri: Üretilmiş malların toptancılığını, yarı
toptancılığını ve perakendeciliğini yapan işletmeler
• Hizmet işletmeleri: Tüketici ihtiyaçlarına yönelik sağlanan, somut
olmayan araç ya da varlıklar sağlayan işletmeler
2. ÜRETİM ARAÇLARININ MÜLKİYETİ
AÇISINDAN İŞLETMELER
• Özel işletmeler: Sermayesinin tamamı veya büyük bir
bölümü özel kişilerin (Migros, Arçelik)
• Kamu işletmeleri: Sermayesinin tamamı veya büyük bir
bölümü kamunun (Belediye işletmeleri, ÇAYKUR, TİGEM)
• Karma işletmeler: Kamu ve özel sermaye (Türk Telekom)
• Yabancı işletmeler: Sermayesinin tamamı veya bir kısmı
başka ülkenin (IBM, Unilever)
3. BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE İŞLETMELER
• Mikro işletmeler: 10>çalışan sayısı, ₺3.000.000>net satış hasılatı
veya mali bilanço (berber, anahtarcı)
• Küçük işletmeler: 50>çalışan sayısı, ₺25.000.000>net satış hasılatı
veya mali bilanço
• Orta büyüklükteki işletmeler: 250>çalışan sayısı,
₺125.000.000>net satış hasılatı veya mali bilanço
• Büyük işletmeler: 250<çalışan sayısı, ₺125.000.000<net satış
hasılatı veya mali bilanço
• Dev işletmeler: Apple, Mercedes, IBM, Toyota
4. KULLANDIKLARI ÜRETİM TEKNOLOJİSİNE
GÖRE İŞLETMELER
• Emek yoğun işletmeler: Mal ve hizmetlere ilişkin toplam
maliyetler içinde işçilik maliyetleri fazla (Tekstil, torna,
döküm)
• Sermaye yoğun işletmeleri: Toplam varlıkları içinde sabit
varlıkların (tesis, donanım) değeri fazla (petrol, tütün, kimya
ve metalürji)
5. HUKUKİ YAPILARI AÇISINDAN ÖZEL
İŞLETMELER
• Türk Ticaret Kanunu
• Türk Hukuk sisteminde işletmelerin yapısını düzenleyen temel kanun
• Ticari işletme
• Ticarethane veya fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer kuruluşlar
• Ticari İşletme’nin özellikleri
• Kazanç sağlamayı amaç edinmek,
• Süreklilik niyeti,
• Esnaf faaliyetleri sınırlarını aşan belli bir büyüklük,
• Ticari yöntem ve örgütlenmeye dayalı çalışmayı gerektiren büyüklük ve
önemde faaliyet
5. HUKUKİ YAPILARI AÇISINDAN ÖZEL
İŞLETMELER
• Tek kişi işletmeleri
• Şirketler
§ Adi şirketler
§ Ticari şirketler
ØŞahıs şirketleri
üKollektif şirket, Komandit şirket
ØSermaye şirketleri
üAnonim şirketi, Limited şirketi, Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket
• Kooperatifler
• Dernek ve vakıf işletmeleri