GİRİŞİMCİLİK

Dr. Öğr. Üyesi Koray GÜRPINAR

Afyon Kocatepe Üniversitesi
 Bu sunum;
eğitim web sitelerindeki bilgiler ile
ve
KOSGEB mevzuatı derlenerek
sadece ders notu olarak kullanılmak
için hazırlanmıştır.
 DERS PLANI
1. HAFTA: İŞLETME TEMEL KAVRAMLARI
2. HAFTA: İŞLETME FONKSİYONLARI
3. HAFTA: GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI,ÖNEMİ,ÖZELLİKLERİ BAŞARI
FAKTÖRLERİ VE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ
4. HAFTA: GİRİŞİMCİLİKTE KURULUŞ YERİ ÖNEMİ BÜYÜME VE
KOBİ KAVRAMI
5. HAFTA: GİRİŞİMCİLİKTE YARATICILIK VE YENİLİK
6. HAFTA: STRATEJİK YÖNETİM
7. HAFTA: KOSGEB YENİ GİRİŞİMCİ DESTEĞİ MEVZUATI
8. HAFTA: VİZE SINAVI

9. HAFTA: GİRİŞİMCİLİKTE YAPILAN HATALAR VE ÖNERİLER

10. HAFTA: İŞ PLANI YAZILMASI VE ÖNEMİ
11. HAFTA: İŞ PLANI KAVRAMI VE ÖĞELERİ (YÖNETİM PLANI)
12. HAFTA: İŞ PLANI KAVRAMI VE ÖĞELERİ (PAZARLAMA PLANI)
13. HAFTA: İŞ PLANI KAVRAMI VE ÖĞELERİ (ÜRETİM PLANI)
14. HAFTA: İŞ PLANI KAVRAMI VE ÖĞELERİ (FİNANS PLANI)
15. HAFTA: KOSGEB SERTİFİKALARININ ALINMASI, İŞ PLANININ
YAZILMASI VE TESLİM EDİLMESİ
16. HAFTA: FİNAL SINAVI
 SINAV BİLGİSİ
GÜZ DÖNEMİ: 1. VE 7. HAFTALAR ARASI
VİZE SINAVI: 8. HAFTA

BAHAR DÖNEMİ: 9. VE 15. HAFTALAR ARASI

FİNAL SINAVI: 16. HAFTA

ORANLAR:
• VİZE ORANI: %40
• FİNAL ORANI: %60
• DEVAMSIZLIK: 4 HAFTA
• FİNAL SINAVI İÇİN MUTLAKA BİR İŞ PLANI
HAZIRLAMANIZ GEREKMEKTEDİR.
GİRİŞ:
Yeniliklerin, teknolojik ürünlerin neredeyse ertesi gün
eskidiği günümüz rekabet koşullarında girişimci olmak zor
da olsa, ekonomileri harekete geçirebilecek,
istihdamı arttırabilecek itici güç olarak görülmektedir
girişimcilik. Bu eser girişimcinin kim olduğu, işi yapma
kararını, şeklini, küçük işletmelerin sorunlarını
değerlendirirken, girişimcilik ile ilişkili olan kurum içi
girişimcilik, sosyal girişimcilik ve stratejik girişimciliğin yanı
sıra literatürde girişimcilik konusu geçtiğinde ayrılmaz bir
parçası olan aile işletmelerine de değinmektedir.
Girişimcilik tüm dünyada ekonomik kalkınma açısından itici
bir güç olmuştur.
Literatüre bakıldığında girişimcilik kavramının birçok
yazar tarafından farklı dönemlerde farklı bakış açılarıyla
incelenmekte olduğu görülmektedir. Yapılan çalışmalarda
çoğunlukla; fırsatları görmek, kaynakları bir araya getirmek
ve risk almak gibi konular ele alınarak kavram açıklanmaya
çalışılmıştır.
 1. HAFTA:
İŞLETME TEMEL KAVRAMLARI
 İŞLETME TEMEL KAVRAMLARI
❑ İşletme ve İşletmecilik,
❑ İşletme Bilimi,
❑ İşletme,
❑ Üretim Öğeleri,
❑ Emek
❑ Girişimci
❑ Sermaye
❑ Doğal Kaynaklar
❑ Teknoloji
❑ Gereksinme ve İstekler (İhtiyaç)
❑ Talep
❑ Mal
❑ Hizmet
❑ Tüketim TEMEL
❑ Tüketici KAVRAMLAR
❑ Girişim
❑ Yönetici
İŞLETME VE İŞLETMECİLİK
İşletme, üretim ögelerinin planlı biçimde bir araya
getirmek için, mal ve hizmet üreten ekonomik ve teknik
kuruluştur. Nicklicsh işletmeyi, “sosyal bir kuruluş”
olarak tanımlar. Mellerowicz ise işletmeyi, “planlı ve sürekli
olarak işlemlerin düzenlendiği ve yüksek ekonomiklik
ilkesine göre örgütlenmiş bir kuruluş” biçiminde ifade eder.
Buna karşılık, Gutenberg işletmeyi, “finansal dengenin
sağlanarak ekonomiklik ilkesine göre üretim ögelerinin
birleşimi işlemi” olarak açıklamaktadır. Bu bilgiler ışığında,
farklı tanımların ortak yanlarını alarak işletmenin kapsamlı
ve ihtiyacı daha iyi karşılayan bir tanımı yapılabilir.
İşletme; “İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için, sınırlı
üretim faktörlerinin sistemli ve uyumlu biçimde bir araya
getirildiği, azami kâr elde etmek amacıyla üretim
sürecinden geçirilerek iktisadi mal veya hizmete
dönüştürüldüğü ve/veya pazarlandığı, bir katma değerin
oluşturulduğu ekonomik, hukuki, teknik ve aynı zamanda
sosyal bir birimdir.” biçiminde tanımlanabilir.
 İşletme;
Üretim ögelerini
planlı biçimde bir araya getirmek için,
mal ve hizmet üreten
ekonomik ve teknik
kuruluştur.
 İşletme Bilimi:

İşletmelerin kuruluşu, finansmanı,

üretim araçlarının sağlanması, üretilen mal
ve hizmetlerin pazarlanması, örgütlenip,
yönetilmeleri ve parasal olayların
izlenmesi konularını ele alıp inceleyen bir
bilim dalıdır.
İşletme:

İnsan gereksinmelerinin karşılanması

için mal ve/veya hizmet üretiminin
gerçekleştirildiği iktisadi birimlerdir.
✓ İşletmeler günlük yaşantımızın önemli bir
parçasını oluşturmakta, insan gereksinimlerinin
büyük bir bölümünü karşılamaktadırlar.

✓ Bu işletmeler
çeşitli türlerde ve
büyüklüktedir. Bir
ülke ekonomisini
oluşturan ve sayıları
yüzbinlere hatta
milyonlara varan
işletmeler
ekonominin hücreleri
gibi düşünülebilir.
✓ İşletmeler başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere
mal ve hizmet üretirler.

✓ İşletmeler iktisadi mal ve hizmet üretirler. İktisadi

mal ve hizmetlerin özelliği fayda yaratmaları ve
kıt olmalarıdır.

✓ İşletmelerin bu üretimi gerçekleştirebilmeleri üretim

faktörleri adı verilen emek, doğa, sermaye ve bilginin
bir araya getirilmesine bağlıdır.

✓ İşletmeler kar amaçlı örgütlerdir.

✓ Kişi veya kurumların ihtiyaçlarını karşılamak
üzere, üretim faktörlerini bir araya getirerek mal
veya hizmet üreten, pazarlayan, maddi ve
manevi kar elde etmeyi amaçlayan iktisadi,
teknik ve hukuki birimlerdir.
 MAL VE
HİZMET
KAR PAZARI KAR KAR

MAL VE HİZMET

İŞLETME TÜKETİCİLER

EMEK, SERMAYE, DOĞAL KAYNAKLAR, BİLGİ

ÜRETİM
ÜCRET FAİZ FAKTÖRLERİ KİRA (PARA)
PAZARI
Üretim Öğeleri:
Gereksinmelerin karşılanması amacıyla mal ve
hizmet üretiminde yararlanılan, bir ülkenin sahip
olduğu temel kaynaklardır.

• Emek
• Girişimci
• Sermaye
• Doğal Kaynaklar
• Teknoloji
Emek:
İşletmelerde üretimi ortaya koyan
insan kaynağını ifade eder.

Emek faktörü; üretimi

gerçekleştirenlerin fiziksel ve
düşünsel katkılarını içerir. Bir inşaat
işçisi kas gücünü ya da fiziksel
gücünü kullanır. Bu inşaatın
mühendisi ise, düşünsel bir emek
ortaya koymaktadır. İşgücü öğesi ile
birlikte ele aldığımız girişimci üretim
faaliyetinin gerçekleştirilmesinde
önemli rol oynar.
Girişimci:
Mal veya hizmet üretimi için üretim öğelerini bir araya
getirilmesini sağlayan kişidir. Girişimcinin temel amacı kâr
elde etmektir. Buna karşılık üretim faaliyetlerinden
doğabilecek riski de üstlenir.
Sermaye (Kapital) :
Mal ve hizmet üretimini destekleyen servet, sermaye
(kapital) adını alır.

Sermaye, üretimde yararlanılan para ve parasal değeri

olan her tür donanımı ifade eder. Paraya dönüşebilen
hisse senedi, bono gibi değerler ya da bir fabrikadaki
makine, bina, araç-gereç sermaye olarak nitelenir.
 Doğal Kaynaklar:
Doğadan elde edilen, doğrudan veya işlenerek kullanılan
her tür maddeyi içerir. Temel doğal kaynaklar toprak, su,
mineral maddeler ve araçlardır.

Ekonomik bir kaynak olarak doğa, nicelik olarak ve

içerdiği hammadde açısından sınırlıdır, arttırılması, belli
bir düzeyin üstüne çıkarılabilmesi söz konusu değildir. Bu
üretim faktörünün işletmeler tarafından özenli olarak
kullanılması, kendi çıkarları ve insanlığın çıkarları için
kaçınılmazdır.
Teknoloji:

Mal ve hizmet üretimi için

kullanılan yöntemlerdir. İnsanın
çalışmasını geliştirmek ve üretim
yeteneğini arttırmak için, bilginin
üretilmesi ve uygulanması olarak
da tanımlanabilir. Gelişmiş bir
teknoloji, daha yararlı ve yüksek
nitelikli malların, daha etkili
yollarla üretimini sağlar.
Gereksinme ve İstekler
(İhtiyaç):
Ekonomik yaşamın ve ekonomik faaliyetlerin hareket
noktasını insan gereksinmeleri ve istekleri oluşturur. Bu
gereksinme ve isteklerin bir bölümü yaşamsal önemdedir
ve kesinlikle karşılanmaları, doyurulmaları gerekir. Yoksa,
kişilerin yaşamlarını sürdürmeleri olanaksızlaşır.
Başka bir ifadeyle, karşılandığı zaman insana mutluluk ve
haz veren, karşılanmadığında acı veren her şey
gereksinme ve ihtiyaçtır.
Talep:
Satın alma gücü olan bireylerin ekonomik mal ve
hizmetlere gösterdikleri isteklerdir.

Talepten söz edebilmek için:

• Mala karşı duyulan gereksinme ya da istek,
• Malın karşılığını ödeme isteği,
• Karşılığı ödeyebilecek gelir düzeyi.
 Mal:
İnsan gereksinmelerini ve isteklerini gidermeye
yarayan somut araçlardır.

Mallar;
• Ekonomik ve
• Ekonomik olmayan (serbest) mallar
olmak üzere ikiye ayrılır.

Ekonomik mallar ise;

• Tüketim malları-üretim malları
• Dayanıklı mallar-dayanıksız mallar
olmak üzere sınıflara ayrılır.
Hizmet:
İnsan gereksinmelerini karşılayan,
ancak somut olmayan araçlardır.

Mal ve hizmet, temelde üretim

araçlarını bir araya getirerek ulaşılan
birer sonuçtur. Bunlar aynı çabanın
ürünüdürler, ama birbirlerinden
farklı özellikler taşırlar.
Tüketim:
İnsan gereksinmelerini ve isteklerini karşılamak amacıyla
üretilen mal ve hizmetlerin kullanımıdır.

Başka bir ifadeyle, mal ve hizmetlerin sağladığı yararların

kullanılması tüketimi ifade eder.
Tüketici:
Gereksinme ve isteklerini karşılamak amacıyla mal ya da
hizmetleri kullanan bireyler ya da örgütlerdir.
Son Tüketici – Endüstriyel Tüketici

Tüketicileri de satın alma ve kullanma amaçları

yönünden bölümlendirebiliriz. Son tüketici, kişisel
yada aile gereksinmeleri nedeniyle bir mal yada
hizmeti satın alan birey ya da kuruluştur.
Endüstriyel tüketici, üretim, yeniden satma
yada işletme kurma amacıyla satın almada bulunan
bireyler yada örgütlerdir.
Girişim:
Başkalarının gereksinmelerini karşılamak üzere, pazarı
olan ve pazarda fiyatı olan ekonomik mal ve hizmetleri
ortaya koymak ve sahibine kar sağlamak amacını
güden bir işletmedir.

Girişimle, işletme arasındaki temel

farklılık:
İşletmenin girişim olabilmesi için
üretilen mal ve
hizmetlerin başkalarının ihtiyaçlarını
karşılaması,
pazarının ve fiyatının bulunması
gerekir. Girişimin
temel amacı kar sağlamaktır.
 Yönetici:
Başkalarının gereksinmelerini karşılamak amacıyla
mal ve hizmet üretimi için üretim faktörlerinin bir araya
getirilmesini yöneten kişidir. Bu işi ücret karşılığı yapar ve
riski doğrudan üstlenmemesidir.
İşletmenin Amaçları:
İşletmenin başarılı olmasında ve sağlıklı kararlar almasında
temel koşul, neler yapacağının bilinmesidir.

İşletme faaliyetlerinin başlangıcında, amaçların net ve

gerçekçi olarak belirlenmesi işletmeler için yaşamsal
önemdedir.

Temel Amaçlar:
• Kar
• Topluma Hizmet

Özel Amaçlar:
• Uzun dönemli büyüme
• Tüketicilere nitelikli mal sunma
• Çalışanlara uygun ücret verme
• Toplumsal sorumluluk
• Çevreyi koruma
 İŞLETMELERDE TEMEL VE ALT AMAÇLAR

TEMEL AMAÇ
(Kârlılık veya Topluma Hizmet)

ÜRETİM PLANLAMA FİNANS PERSONEL PAZARLAMA

BÖLÜMÜ BÖLÜMÜ BÖLÜMÜ
BÖLÜMÜ BÖLÜMÜ

Alt Amaçları: Alt Amaçları: Alt Amaçları: Alt Amaçları:

Alt Amaçları:
-Nitelikli -Strateji -Teknolojik -Eğitim -Pazar ve
Malzeme Geliştirme Yatırım Tüketici
-İşletmeler -Eğitim Araştırması
-Teknik Finansmanı
üstünlük arası -Reklam
kıyaslama
-AR-GE
İşletmelerin İşlevleri

Halkla İnsan
Üretim Dağıtım Pazarlama Muhasebe Finansman Eğitim AR-GE
İlişkiler Kaynakları

Bu işlevlerden hangilerinin uygulanacağı ya da hangileri için

ayrı bölümler açılacağı; üst yönetimin yaklaşımı, işletmenin içinde
bulunduğu özel koşullar, işletmenin büyüklüğü gibi unsurların
etkisi altında kararlaştırılır.
İşletmelerin Çevre İlişkileri ve
Sorumlulukları
İç Çevre: Sermaye sahipleri, yöneticiler, personel, örgüt
kültürü gibi unsurlardır.

Dış Çevre: Devlet ve yasalar, tüketiciler, toplum yapısı ve

kültürü, rakipler, tedarikçi işletmeler, diğer işletmeler,
fiziksel koşullar vb. unsurlardır.
İşletme Çeşitleri:
1. Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler
2. Üretim Araçlarının Mülkiyetine Göre İşletmeler
3. Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler
4. Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler
5. İşletmelerarası Anlaşmalara Göre işletmeler
İşletmelerin Sınıflandırılmasındaki
Diğer Ölçütler:

• Büyüklük
• Süreklilik
• Riske katlanma
• Yönetim biçimleri
• Alıcıların rolü
YÖNETİM KAVRAMI
Yönetim:
Yönetim ve organizasyon düşünürlerine göre yönetim,
başkaları aracılığıyla amaçlara ulaşmak ve iş görmek olarak
ifade edilir. Bu açıdan, amacı ne olursa olsun yönetim, bir
grup faaliyeti ortaya çıkmakta ve yöneten ile yönetilen
ilişkisi doğmaktadır.
Geniş tanımıyla yönetim:
Amaçların etkili ve verimli bir biçimde
gerçekleştirilmesi amacıyla bir insan
grubunda işbirliği ve koordinasyon sağlamaya
yönelik faaliyetlerin tümünü ifade eder.
Yönetim Tipleri:

❑Ailesel yönetim
❑Siyasal yönetim
❑Profesyonel yönetim
Yönetim Piramidi:

Tepe
Yönetim

Orta Yönetim

İlk Basamak Yönetim

Tepe Yönetim: İşletme Sahipleri, Yönetim Kurulu, Genel

Müdür, Genel Müdür Yardımcıları.
Orta Yönetim: Bölüm-Departman Müdürleri, Bölüm Müdür
Yardımcıları.
İlk Basamak Yönetim: Kısım Şefleri, Ustabaşılar, Gözetimciler.
Yönetim Piramidi:
YÖNETİM İŞLEVLERİ:
• Planlama
• Örgütleme
• Yöneltme
• Denetim
İşletmecilikle İlgili Bazı
Temel Kavramlar:
Kâr:
Müşteri tatmini sağlayan, mal ve hizmetlerin yaratılması
ve paylaşılması için, insan, teknoloji ve bilgiyi bir araya
getiren ve belli bir risk alan işletmecilerin kazancıdır.

(Toplam Gelir – Toplam Gider ve Amortismanlar) = KÂR

Toplam Gelirler -(Toplam Giderler) -(Amortismanlar)
Vergi Öncesi Kâr -(Vergiler) Vergi Sonrası Net Kâr
Toplam Gelir (Satış Gelirleri, Satış Hasılatı, Ciro) = Fiyat X
Satış Miktarı

KÂR = Hasılat – Maliyet

Maliyet = Direkt işçilik + Hammadde maliyeti + Genel

Üretim Maliyeti
Ekonomik Bir Birim
Olarak İşletme:
Kâr ve Kârlılık:

Belirli bir sürede elde edilen kârın, o süre içerisinde

kullanılan sermayeye oranı kârlılık düzeyini gösterir.
İşletmeye koyduğunuz sermaye
ne kadar kâr getirdi?
İşletmeler için kârlılığın yüksek olması bir başarı
göstergesidir.

Ciro Kârlılığı = Kâr / Satışlar Özsermaye Kârlılığı = Kâr /

Özsermaye
Kârlılık Ölçütü Ne İşe Yarar?
✓ İşletmenin faaliyetinin başarısını devamlı olarak
ölçmeye imkan sağlar,

✓ Sermayenin gelecekteki kullanımından beklenen gelir

üzerinden tahminler yapmaya imkan sağlar,

✓ Farklı sanayi kollarındaki işletmelerin durumlarını

karşılaştırmaya yardımcı olur.
Verimlilik:
Üretilen mal veya hizmet miktarı ile bunların üretilmesi
için gerekli insan ve diğer kaynak girdileri arasındaki
ilişkidir.

Verimlilik iki şekilde arttırılabilir:

Aynı çıktıyı daha az girdi kullanarak elde etmek,
Aynı miktar girdiyi daha etkin kullanarak.
Verimliliği Arttırma
Yöntemleri:
• Yeterlilik yeteneğini yükseltmek,
• Standardizasyona gitmek,
• Yüksek teknoloji,
• Kalifiye işgücü,
• Otomatik makineler kullanmak suretiyle seri üretim
yapmak gerekir.
Verimlilik – Kârlılık İlişkisi

1. Verimli bir işletme KÂRSIZ bir işletme olabilir mi?

2. Verimsiz çalışan bir işletme KÂRLI olabilir mi?
Etkinlik:

Faaliyetler sonucunda hedeflerine ölçüde ulaşıldığının

araştırma çabalarına etkinlik denir.

Başka bir tanımla etkinlik; işletmenin amaca ulaşabilme

yeteneği olarak da ifade edilebilir.
Etkinlik Ölçütü:

• Bir örgüt hedefe ulaşmakta ne kadar başarılı olmuşsa

o kadar etkin demektir.

• İşletme ilk kuruluş aşamasında ve üretim sürecini

planlarken etkinlik ilkesine göre hareket eder.

• İşletmede etkin bir çalışma yapacak şartların yokluğu

verimliliği de olumsuz yönde etkiler.

• Etkinlik derecesi bir işletmenin rasyonellik düzeyini

gösteren unsurlardan biridir.
İşletmelerin
Sınıflandırılması:
• İşletmelerin Ekonomik Fonksiyonları
Bakımından Sınıflandırılması,
• İşletmelerin Faaliyet Konuları Bakımından
Sınıflandırılması,
• İşletmelerin Sermaye Sahipliği Bakımından
Sınıflandırılması,
• İşletmelerin Hukuki Yapıları Bakımından
Sınıflandırılması.
İşletmelerin Ekonomik Fonksiyonları Bakımından
Sınıflandırılması:

1. Mal Üreten İşletmeler: Bu işletmeler insanların

ihtiyaçlarını karşılamak üzere şeker, tuz, masa,
sandalye, defter şeklinde iktisadi anlamda mal
üretirler.
2. Hizmet Üreten İşletmeler: Bu işletmeler insan
ihtiyaçlarını karşılayan ve elle tutulup görülmesi her
zaman kolay olmayan hizmet üretirler. Yani fayda
yaratırlar. Doktorun hastaya bakması, lokantada
müşteriye yapılan hizmet, turistik işletmeler örnek
olarak verilebilir.
3. Pazarlama İşletmeleri: Üretilen malları satın alan,
depolayan ve satan her türlü işletmeler pazarlama
işletmeleridir (Toptancı, perakendeci, acente, mağaza).
İşletmelerin Faaliyet Konuları Bakımından
Sınıflandırılması:

1. Sanayi İşletmeleri: Belirli hammaddeleri işleyerek,

şeklini değiştirerek ve birçoklarını bir araya getirip
monte ederek yeni bir mal ortaya çıkaran
işletmelerdir. Otomobil, buzdolabı, şişe, konfeksiyon
konusunda faaliyet gösteren işletmeler bu gruba girer.
2. Ticaret İşletmeleri: Üretilmiş olan malın alınıp
satılarak el değiştirdiği işletmelerdir. Halı, mobilya,
gıda maddeleri gibi her çeşit malları satan
işletmelerdir.
3. Hizmet İşletmeleri: Banka, sigorta, eğitim vb.
hizmetleri yapan işletmelerdir.
İşletmelerin Sermaye Sahipliği Bakımından
Sınıflandırılması:
1. Özel İşletmeler: Kamu kuruluşları dışında tüzel
kişiler tarafından kurulan işletmelere özel
işletmeler denir.
2. Kamu İşletmeleri: Sermayesinin tamamı devletçe
veya devlete ait kuruluşlar tarafından temin
edilerek kurulan devletin sahibi bulunduğu
işletmelerdir.
3. Karma İşletmeler: Sermayesinin bir kısmı özel bir
kısmı devlete ait kuruluşlar tarafından temin
edilerek ortaklaşa kurulan ve işletilen kuruluşlardır.
4. Yabancı Sermayeli Kuruluşlar: Sermayesinin
tamamı yabancı kişi veya kuruluşlar tarafından
temin edilerek kurulan işletmelerdir.
İşletmelerin Hukuki Yapıları Bakımından
Sınıflandırılması:

1. Tek Kişi İşletmeleri: Bir tek kişi tarafından

sermayesi tedarik edilerek kurulan ve yönetilen
işletmelerdir. İşletmenin sahibi bir tek kişidir.
2. Ortaklık Şeklinde İşletmeler: Birden fazla kişi
tarafından sermayesi tedarik edilerek kurulan ve
sahipleri birden çok işletmelerdir
ŞİRKETLER:
1. Adi Şirket: İki veya daha fazla kişi tarafından kurulur,
sözleşmesi sözlü veya yazılıdır. Ortaklığın tüzel kişiliği
yoktur. Sermayede her ortağın müşterek hakkı vardır,
kar da müşterektir. Her ortağın şirketi yönetme hakkı
vardır.
2. Ticaret Şirketi: İki veya daha fazla kişinin bir araya
gelerek belirleyecekleri konu veya konular üzerinde iş
yapmak için ülkenin kanunlarının düzenlediği şekilde
kurulan şirketlerdir. Ticaret kanununa göre ticaret
şirketleri şahıs ve sermaye olarak ikiye ayrılır.
Şahıs Şirketleri: Kollektif şirket, adi komandit
şirketlerdir.

Sermaye Şirketleri: Anonim şirket, Limited şirket,

sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirketlerdir.

Kollektif Şirket: Ticari bir işletmeyi bir ticaret

unvanı altında çalıştırmak amacıyla özel kişiler
tarafından kurulan ve ortaklarının hiç birinin
sorumluluğunun sınırlandırılmamış olan şirkettir.
Ortakları şirket alacaklarına karşı bütün mal
varlıkları ile sorumludur. Ortaklardan her biri
şirketi yönetmeye yetkilidir. Şirket sözleşmesi
yazılı olarak yapılır.
Kollektif şirketin sözleşmesinde;
• Kurucu ortakların adı, soyadı,
• Uyrukları,
• İkametgahları,
• Şirketin ticaret unvanı ve merkezi,
• Konusu,
• Her bir ortağın koyduğu sermaye miktarı,
• İmza yetkileri konularını içermektedir.

Kollektif şirketin kuruluş işlemleri; sözleşmenin

hazırlanarak kurucular tarafından imzalanması,
sözleşme ve imzaların noterden tasdik edilmesi,
şirketin ticaret siciline tescil edilmesi ve şirket
sözleşmesinin Ticaret Sicili gazetesinde ilan
edilmesi şeklinde olmaktadır.
Komandit Şirket: Komandit şirketler kollektif
şirketlere benzerler. Bu şirketlerde ortakların bir
kısmının sorumluluğu sınırlı bir kısmının ise
sınırsızdır.
Sorumluluğu sınırlı olan ortaklara komanditer ,
sorumluluğu sınırsız olanlara ise komandite ortak
denir.
Komandit şirketler ticaret siciline tescil ile tüzel
kişilik kazanırlar.
İŞLETME TÜRLERİ (HUKUKİ
YAPILAR) İŞLETMELER:
Kuruluşlarını ve faaliyetlerini düzenleyen kanunlarla bir
sınıflandırmaya tutulmuştur. Bu kanunlar;
• Türk Ticaret Kanunu (Ttk-6102)
• Borçlar Kanunu (6098)
• Kooperatifler Kanunu (1163)
• Medeni Kanun (4721)
• İş Kanunu (4857)
Hukuki yapılarına göre işletmeler, Türk Ticaret
Kanununda kapsamlı olarak ele alınmakta ve ticaret
şirketleri;
• Tek Kişi İşletmesi
• Adi Şirket
• Kollektif Şirket
• Komandit Şirket
• Limited Şirket
• Anonim Şirket
• Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
• Kooperatifler
olarak belirtilmektedir (TTK md.136).
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1- KİŞİ (ŞAHIS) İŞLETMELERİ:
• İşletmeler, güç ve itibarlarını işletme
ortaklarından alır.
• İşletme borç ve yükümlülüklerine karşı
ortaklar sınırsız yani tüm mal varlıkları ile ve
zincirleme sorumludur.
• Kişisel emek ve ticari itibar da sermaye
olarak konulabilir.
• Dört gruba ayrılır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-a) TEK KİŞİ İŞLETMESİ:
• En basit olarak kurulabilen, en eski ve en çok görülen
işletme tipidir.
• İşletme sahibi, tek bir şahıstır.
• İşletme sahibi; işletmenin faaliyetlerine ilişkin tüm
kararları alma, uygulama ve denetleme yetkisini
sahiptir.
• İşletme sahibi ile işletme, hukuki bakımdan birbirinden
ayrı düşünülemez.
• İşletme sahibi, işletmenin tüm borç ve yükümlülüklerine
karşı sınırsız yani tüm mal varlığı ile sorumludur.
• İşletme ömrü, genellikle sahibinin ömrü ile sınırlıdır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-b) ADİ ŞİRKET:
• Borçlar Kanunu'na göre 2 yada daha çok kişinin sermaye
ve emeklerini birleştirerek kurdukları bir ortaklık
türüdür.
• Tüzel kişiliğe (hukuki bakımdan birçok kişinin veya malın
topluluğundan doğan ve tek bir kişi sayılan varlık) sahip
değildir.
• Ortaklar ve ortaklıkla ilgili bilgileri içeren yazılı veya
sözlü bir sözleşme ile kurulur.
• İş bölümü ve etkin işletmecilik söz konusudur.
• Ortaklar arasında sık görülen anlaşmazlıklar, yetki ve
sorumluluk çatışmaları ve farklı düşünce tarzları nedeni
ile çabuk dağılabilir.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)

1-b) ADİ ŞİRKET:

• Ortaklığın bitmesi durumunda; önce işletme borçları,
sonra ortakların işletmeden olan alacakları ödenir.
• Sözleşmede aksine hüküm olmadıkça her ortağın
kar-zarar payı birbirine eşittir.
• Kararlarda ortaklar arası oybirliği aranır.
• Diğer ortakların rızası alınmadan, ortaklık payı
devredilemez.
• Ortakların, şirket ve işler hakkında bilgi alma, defter
ve evrakları inceleme yetkisi vardır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-c) KOLLEKTİF ŞİRKET:
• Kollektif şirket, özellikle küçük ve orta ölçekli perakende,
yarı toptancı ticaret işletmeleri ile, orta ölçekli
işletmeler için uygundur.
• Asgari bir sermaye koyma zorunluluğu yoktur.
• Birbirine güveni olan kimseler arasında kurulur.
• İşletme masrafı sermaye şirketlerine kıyasla oldukça
düşüktür.
• Vergi açısından da kurumlar vergisine değil, gelir
vergisine tabidir.
• Yalnız gerçek kişiler hissedar olabilir.
• Asgari sermaye gereksinimi olmayıp, hissedarların
sorumluluğu hisseleri oranında sınırlıdır.
• Hissedarların sorumluluk ve yükümlülükleri şirket
kuruluş sözleşmesi ile belirlenir.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-c) KOLLEKTİF ŞİRKET:
• Gerçek şahıslar arasında kurulur.
• Ortakların kişisel yetenek, beceri ve emeklerinden
faydalanmak için kurulur.
• Ortaklarından hiçbirisinin sorumluluğu şirket
alacaklarına karşı sınırlandırılmamıştır.
• Ortaklar arasında güven unsuru önemlidir. Ortaklar,
kanunlara aykırı olmamak şartı ile istedikleri
hükümleri koyabilirler.
• Her ortağın işletmeyi yönetme hakkı vardır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-c) KOLLEKTİF ŞİRKET:
• Sözleşmede şirketi temsile yetkili olan bir veya birkaç
ortak ta yönetici olarak belirlenebilir.
• Şirketi yönetenlerin, şirket adına yapmış olduğu her
türlü anlaşmanın sonucunda doğan alacak/borçlara
karşı şirket alacaklı/borçlu olur.
• Şirket, yazılı kuruluş sözleşmesinin noterde ortaklar
tarafından imza edildikten sonra 15 gün içerisinde
ticaret siciline tescil ettirilmesi ile tüzel kişilik kazanır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-d) KOMANDİT ŞİRKET:
• İki yada daha çok kişi tarafından bir ticari işletmeyi
müşterek bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla, bir
sözleşme ile kurulan ve şirket alacaklarına karşı
ortaklardan bir kısmının sorumluluğu sınırlanmamış ve
diğer ortakların sorumluluğu belirli bir miktar ile
sınırlanmış olan, hak ehliyeti işletme konusu ile sınırlı,
tüzel kişiliğe sahip bir şirket tipidir.
• TTK'nda «adi komandit» ve «sermayesi paylara bölünmüş
komandit» olmak üzere iki türe ayrılmaktadır.
• Komandit şirketlerin en belirgin özelliği; ortakların bir
kısmının sorumluluğunun sınırlı, bir kısmının
sorumluluğunun da sınırsız olmasıdır. Bu şekilde;
doğrudan ticaret ile uğraşmadan kazanç elde etmek
imkanı sağlandığı gibi, ticari yeteneği ve bilgisi olup,
yeterli sermayesi olmayan kimseler için de ticaret ile
uğraşma olanağı elde edilmiş olur.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-d) KOMANDİT ŞİRKET:
• Ortakların hepsinde gerçek şahıs olma şartı aranmaz.
• Şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının
sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortakların
sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlandırılmıştır.

• Sorumlulukları, alacaklılara karşı

sınırsız (komandite) ve
sınırlı (komanditer) olan 2 ortak türü görülür.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
1-d) KOMANDİT ŞİRKET:
KOMANDİTE ORTAKLAR,
• Gerçek kişi olmak zorunda,
• Ticari itibar veya emeğini sermaye olarak koyabilir,
• Şirket yönetiminde yer alabilir.

KOMANDİTER ORTAKLAR İSE,

• Gerçek kişi olmak zorunda değil,
• Ticari itibar veya emeğini sermaye olarak koyamaz,
• Şirket yönetiminde yer alamaz. Ancak iş saatinde denetim
yapabilir,
• Ortaklar, kanunlara aykırı olmamak şartı ile istedikleri
hükümleri koyabilirler,
• Şirket, yazılı kuruluş sözleşmesinin noterde ortaklar
tarafından imza edildikten sonra 15 gün içerisinde ticaret
siciline tescil ettirilmesi ile tüzel kişilik kazanır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
2- SERMAYE İŞLETMELERİ:
• İşletmeye sermaye koymak suretiyle herkes ortak
olabilir.
• Ortaklar, koymuş oldukları sermaye kadar pay sahibidir.
• Ortaklar, paylarını başkasına devredebilir.
• Ortaklar geçici, sermaye kalıcıdır.
• Pay sahiplerinin, işletme borçlarına karşı sorumlulukları
işletmeye koydukları sermaye ile sınırlıdır.
• Üç gruba ayrılmıştır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
2-a) ANONİM ŞİRKET:
• Sermayesi belirli ve paylara bölünmüştür.
• Borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumludur.
• En az 1 ortak tarafından ve en az 50.000 TL sermaye ile
kurulur.
• Ortakların sorumlulukları, sermayeye katıldıkları pay ile
sınırlıdır.
• Sermaye ihtiyaçlarını ihraç edecekleri hisse senetleri ile
karşılar.
• Finansman açıklarını tahvil adı verilen borçlanma
senetleri ile karşılar.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
2-a) ANONİM ŞİRKET:
• Diğer sermaye şirketlerinden farklı olarak ana
sözleşmede belirtilmek şartı ile kanuna aykırı olmayan
her türlü faaliyette bulunabilirler.
• Kurulmaları izne ve bir takım şekil şartlarına bağlıdır.
• Şirket sözleşmesinin yazılı olması ve bütün kurucuların
imzalarının noterce onaylanması (imza sirküleri) gerekir.
• Şirket, yazılı kuruluş sözleşmesinin noterde ortaklar
tarafından imza edildikten sonra ana sermayenin
%10’unun ödendiğini gösterir belge ile birlikte Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı'na verilerek gerekli izin alınır (TTK 280.
Md). Bu izinden itibaren 15 gün içerisinde ticaret siciline
tescil ettirilmesi ile tüzel kişilik kazanır.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
2-a) ANONİM ŞİRKET:
• GENEL KURUL, YÖNETİM KURULU ve
DENETLEME KURULU olmak üzere üç organ vardır.
• Genel kurul en yetkili karar organıdır ve tüm ortaklardan
oluşur.
• Her ortağın hisse sayısı kadar oy hakkı vardır.
• Yönetim kurulu, genel kurulun vermiş olduğu kararları
uygular.
• Yönetim kurulu, şirketi temsilde yetkili olup en az 1
kişiden ve en çok üç yıllığına ortaklardan seçilir. Yönetim
kurulu üyelerinin pay sahibi olması zorunlu değildir.
• Genel kurul, yönetim kurulunu istediği zaman azledebilir.
• Denetleme kurulu üyeleri, genel kurul tarafından en fazla
üç yıl için en çok beş kişiden oluşturulur.
• Denetçiler, yönetim kurulu üyesi ve şirket çalışanlarından
olamaz.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
2-a) ANONİM ŞİRKET SÖZLEŞMESİNDE OLMASI GEREKEN
HUSUSLAR:
• Ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer,
• Faaliyet konuları,
• Ana sermayesinin miktarı ile her payın itibari kıymeti,
ödeme suret ve şartları,
• Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve mallarla
bunlara karşılık verilecek hisse senetlerinin miktarı,
• Kurucularla idare meclis üyelerine ve diğer şahıslara şirket
kazancından sağlanacak özel menfaatler,
• Şirket işlerini idare ve denetleme ile sorumlu olanların nasıl
seçilecekleri, bunların hak ve vazifeleri ile imza koymaya
yetkili olanların isimleri
• Genel kurulun ne suretle davet edileceği, toplantıların
zamanı ve oy verme ile görüşmelerin ve kararların
verilmesine ait kayıt ve şartlar,
• Şirket için bir süre belirlenmiş ise bu süre yoksa “süresiz”
şeklinde beyan edilmeli şirkete ait ilanların ne suretle
yapılacağı,
• Her ortağın taahhüt ettiği sermayenin çeşidi ve pay miktarı.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
2-b) LİMİTED ŞİRKET:
• 1 veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından
kurulur.
• Ortaklarının sorumlulukları, koymayı taahhüt ettikleri
sermaye ile sınırlı ve ana sermayesi belirlidir.
• Hisse senedi çıkaramazlar.
• Ortakların sayısı en az 1, en fazla 50 kişi olup, en az
sermayesi ise 10.000 TL'dir.
• Bankacılık ve sigortacılık yapamazlar
• Kuruluş sözleşmesi; yazılı, bütün kurucular tarafından
imzalanmış ve noterce onaylanmış olması gerekir.
• Sözleşme hazırlandıktan sonra, Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı'ndan izin alınması gerekir.
• İzin alındıktan sonra ticaret siciline kaydettirilir.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
ANONİM ŞİRKETLER İLE LİMİTED ŞİRKETLER
ARASINDAKİ FARKLAR:
• Limited şirketler bankacılık ve sigortacılık yapamazlar,
• A.Ş.’ler ve LTD.ŞTİ.’ler en az 1 kişi ile kurulabilirler,
• A.Ş.’lerde ortak sayısı açısından üst sınır bulunmazken
LTD.ŞTİ.’lerde en fazla 50 ortak olabilir,
• LTD.ŞTİ.’lerin kuruluş ve kuruluş maliyeti A.Ş.’lere göre
daha basit ve düşük maliyetlidir,
• LTD.ŞTİ. ve A.Ş.’lerde süre belirlenmeli süre yoksa
“süresiz” şeklinde beyan edilmedir.
ANONİM ŞİRKETLER İLE LİMİTED ŞİRKETLER
ARASINDAKİ FARKLAR:
• LTD.ŞTİ.’ler menkul kıymet ihraç edemezken A.Ş.’ler
menkul kıymet ihraç edebilir,
• LTD.ŞTİ.’ler ortak sayısı kadar pay vardır ve şirket
sermayesi bölünmez bir bütündür,
• LTD.ŞTİ.’ler halka açılamazken A.Ş.’ler halka açılabilir,
• LTD.ŞTİ.’lerin kuruluşu ve sermaye artırımı
işlemlerinde mahkeme onayının alınması
gerekmezken A.Ş.’lerde gerekmektedir,
• LTD.ŞTİ.’lerde her ortak yönetime katılabilirken
A.Ş.’lerde bu mümkün değildir.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
2-c) SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET:
• Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya
birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket,
diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi mesuldür.
• Komandite ve komanditer olmak üzere iki ayrı ortak türü
vardır.
• Komanditer ortaklar için şirket hisse senedi çıkarır.
• Ana sözleşmenin yazılı şekilde düzenlenmesi ve
kurucularla komandite ortakların hepsi tarafından
imzalanıp, imzaların noterce tasdik edilmesi gerekir.
• Ana sözleşmenin düzenlenmesine katılanlar kurucu
sayılır.
• Kurucular, beş kişiden az olamaz ve en az birisinin
komandite ortak olması gerekir.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
3- KOOPERATİFLER:
• 1163 sayılı kooperatifler kanunu kapsamında düzenlenir.
• Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli
ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve
geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım dayanışma
ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla kurulur.
• Gerçek ve kamu tüzel kişiler ile özel idareler, belediyeler,
köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulur.
• Değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllerdir.
• En az yedi ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme
ile kurulur.
İŞLETME TÜRLERİ
(HUKUKİ YAPILAR)
3- KOOPERATİFLER:
• Ana sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması
zorunludur.
• Sermaye miktarı sınırlandırılarak kurulamazlar.
• Bir şirket olmayıp tüzel kişiliği olan bir kuruluştur.
• Karşılıklı yardım ve dayanışma, belirli ekonomik
çıkarların sağlanması temel amaçtır.
• Kuruluş amaçlarına göre; üretim, tüketim, tarım satış,
yapı, kredi gibi türlere ayrılır.
• Ana sözleşme sanayi ve ticaret bakanlığına verilerek
kuruluş izni alınır ve ticaret siciline tescil ettirilir.
İŞLETME BİRLEŞMELERİ:
CENTİLMENLİK ANLAŞMALARI:
Aynı iş kolunda faaliyet gösteren işletmeler arasında ortaya
çıkan, belirli amacın gerçekleşmesine yönelik karşılıklı söz
vermeye (güvene) dayalı yasal açıdan bağlayıcı niteliği olmayan
yazılı veya sözlü anlaşmalardır. Bu anlaşma sonucunda
işletmeler hukuki bağımsızlıklarını kaybetmezler.

KONSORSİYUMLAR:
Belirli bir amacı gerçekleştirmek ve amacın gerçekleşmesine
kadar geçen süresi için iki veya daha fazla benzer alanda veya
değişik alanlarda faaliyette bulunan işletmelerin geçici olarak
bir araya gelmeleri konsorsiyum olarak tanımlanabilir.
İşletmeler hukuki bağımsızlıklarını kaybetmezler.

KONSERN:
İki veya daha fazla işletmenin tasarruf amacı ile ekonomik ve
hukuk açısından bağımsız kalarak mali yönden birleşmeleridir.
Bu tip işletmeler , hisse senetlerini birbirleriyle değiştirerek
aralarında ortaklık oluştururlar.
İŞLETME BİRLEŞMELERİ:
KARTELLER:
Aynı üretim alanında faaliyet gösteren işletmelerin, içinde
bulundukları piyasa şartlarında aralarındaki rekabeti kaldırmak
ve çıkarlarını korumak amacıyla yaptıkları sözleşmedir.
İşletmeler hukuki bağımsızlıklarını kaybetmezler.

TRÖSTLER:
Kartellerde olduğu gibi belirli bir ürünün pazarını ele geçirerek
daha fazla kar elde etmeyi amaçlar. Ancak burada işletmeler
hukuki ve ekonomik bağımsızlıklarını kaybettikleri gibi ayrıca
farklı üretim dalı ve faaliyet alanlarında da kurulabilirler.

HOLDİNGLER:
Bir şirketin başka şirketlerin hisse senetlerinin büyük bir
bölümüne (en az %51) sahip olarak bu şirketlerin yönetim ve
denetimini ele geçirmesiyle oluşan şirketler topluluğuna holding
denir.
1. HAFTANIN
SONU