TEMEL İŞLETME

BİLGİLERİ
Öğr. Gör. Dr. Yusuf ESMER
Kullanılacak Kaynak Kitap

Prof. Dr. İsmet MUCUK

Temel İşletme Bilgileri
BİRİNCİ BÖLÜM
İŞLETME VE
İŞLETME YÖNETİMİ
Sözlük Anlamıyla İşletme

Etimolojik olarak işletme kavramı:

 İşletmek eylemi

 İşletmeyi sağlayan yönetim

İşletme Kavramının Boyutları

 Teknik Boyut: Bir alet, makine ve bu

tür bir aracı çalıştırma ona iş gördürme.

 Fiziksel Boyut: Çeşitli iş ve faaliyetlerin

görüldüğü yer, işyeri.

 Sosyal (Organizasyonel) Boyut: Maddi

ve beşeri unsurlardan oluşan bir üretim
birimi.
İşletme İle İlgili Bazı Kavramlar
-Fayda-

 Tanımı  Fayda Oluşturma Türleri

Mal ve hizmetlerin insanların
ihtiyaçlarını giderme
niteliğidir.
– Şekil Değişikliği Yoluyla
Fayda Oluşturma
– Zaman Değişikliği Yoluyla
Fayda Oluşturma
– Yer (Mekan) Değişikliği
Yoluyla Fayda Oluşturma
– Mülkiyet Değişikliği
Yoluyla Fayda Oluşturma
İktisadi Mal ve Hizmetler

İnsanların ihtiyaçlarını
giderme niteliği ya da
“faydası” olan mal ve
hizmetlerdir.
Üretim ve Üretim Faktörleri
Üretim:  Üretim Faktörleri
Her türlü fayda oluşturma
veya faydası olan mal ve
hizmetler meydana getirme
sürecidir.
– Emek (İşgücü, insan
gücü)
– Sermaye
– Doğal Kaynaklar(Doğa,
Tabiat, Toprak)
– Müteşebbis (Girişimci)
– Teknoloji (Know-how-
teknik bilgi)
İşletmenin Tanımı

Başkalarının ihtiyaçlarını
karşılamak amacıyla mal ve
hizmet üreten ve sahibine kar
sağlamak amacıyla faaliyet
gösteren ekonomik birimlere
“işletme” denir.
İşletme ve Teşebbüs Arasındaki
Farklar

 Teşebbüs daha geniş bir kavram olarak ele

alınmakta ve iktisadi, mali ve hukuki bir birim
olarak tanımlanmaktadır. İşletme ise daha dar
kapsamda ele alınarak mal ve hizmet üreten
fabrika, atölye ve mağaza gibi bir birim olarak
nitelendirilmektedir.

 Her teşebbüs bir işletmedir, fakat her işletme

bir teşebbüs değildir. Örneğin Türkiye Şeker
Fabrikaları A.Ş. bir teşebbüs iken, Alpullu
Şeker Fabrikası bir işletmedir.
Girişimcinin Tanımı

Girişimci fırsatları
tanımlayarak ve gerekli
kaynakları sermayeye
katmak üzere toplayarak kar
elde etme ve büyüme
amacıyla risk ve belirsizliğe
katlanarak yeni bir işletme
kuran kişidir.
Yönetici

Başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal

ve hizmet üretmek için üretim faktörlerinin bir
araya getirilmesini yöneten kişidir.

Girişimcinin faaliyetlerini bir ücret karşılığında

yapan yani başkası adına ücretle iş görerek kar
ve riski üstlenmeyen, müteşebbis adına
hareket eden ve işletmeyi yöneten
uzmanlaşmış kişiye “yönetici” denir.
İşletme Biliminin Temel Odak
Noktası

İşletme bilim dalı işletme içi ve

işletmeler arası olaylar ve faaliyetlerle
ilgili sebep-sonuç ilişkilerini ele alarak
bir işletmenin amaçlarına en etkin nasıl
ulaşılacağını incelemektedir.
İşletme Biliminin Temel İlgi
Alanları

– İşletme amaç ve araçları ile

organizasyon yapısını bir bütün
olarak analiz etmek,
– Etkin bir yönetim için geçerli
işlemleri, ilke ve tekniklerle bu
alandaki değişmeleri ortaya koymak,
– Yöneticilik bilgi ve yeteneklerini
geliştirmeye çaba göstermek.
İşletme Biliminin İlişki İçerisinde
Olduğu Bilim Dalları

İktisat
(Ekonomi)

İstatistik Hukuk

İşletme
Bilimi

Davranış
Bilimleri
(Sosyoloji,
Matematik
Psikoloji,
Örgütsel
Davranış)
Sanayi Devriminin İşletme ve İşletme
Yönetimi Üzerindeki Etkileri
 Üretici ile tüketicinin karşılaşma imkanlarının azalması,
 Çalışanlar arasında çırak-kalfa-usta ilişkisinin ortadan
kalkması,
 İşçinin dar bir çevrenin üyesi olmaktan çıkarak geniş bir
grubun uzmanlaşmış bir üyesi durumuna gelerek kendi
başına buyruk olmaktan kurtulması,
 Yöneticinin küçük bir grup yerine uzmanlık alanları
açısından birbirlerini bütünleyen büyük bir grubu ortak
amaç doğrultusunda yönetme görevini üstlenmesi,
 İşçi-işveren arasında çıkar zıtlığının belirginleşmesi,
 Sermaye şirketlerinin, özellikle anonim şirketlerin
gelişmesiyle işletme sahipliği ile yöneticiliğinin birbirinden
ayrılması,
 İşçi ve işçi sendikası sayılarında artışların olması.
Geniş Bir Perspektifte Sanayi Devriminin
Çeşitli Özellikleri ve Başlıca Etkileri

 Makine ile ve pazar için üretim ekonomik hayata ve literatüre

girmiştir.
 İşbölümü zorunluluk haline gelmiştir.
 El yeteneğinin ve becerisinin yerini makine ile üretim ve
verimliliği arttırmak almıştır.
 Fabrikalarda çok kişinin çalışması yönetim ve örgütlenme
sorunlarını beraberinde getirmiştir.
 Sermaye birikimi, nakdi (parasal) birikim ve toprağa yatırım
yerini sanayi üretim araçlarına yatırıma bırakmış ve ticaret
ile uğraşanlar sanayiciliğe yönelmiştir.
 Ücret sistemleri ortaya çıkmıştır.
 Sanayiinin gelişmesiyle birlikte ekonomik, sosyal ve politik
sorunlar değişmiş, özellikle sanayi kapitalizminin sorunları
olarak büyük işletmelerin örgütlenmeleri, tekelleşme, iç ve
dış pazar bulma, finansman konuları önem kazanmaya
başlamıştır.
 Yönetim Teorisinin Gelişimi

SOSYAL
GÜÇLER

Yönetim Teorinin
Gelişimi
EKONOMİK POLİTİK
GÜÇLER GÜÇLER
İşletme Yönetim Düşüncesinin
Tarihsel Gelişimi
Kalite Yaklaşımı

Durumsallık Yaklaşımı

Sistem Yaklaşımı

Davranışsal Yaklaşım

Geleneksel Yaklaşım

1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
 Yönetim Teorileri
Yönetim Teorileri

Klasik Neo-Klasik Modern

Yönetim Teorileri Yönetim Teorileri Yönetim Teorileri

Bilimsel Yönetim Beşeri İlişkiler Sistem

Yaklaşımı (Davranışsal) Yaklaşım Yaklaşımı

Yönetimin Evrenselliği Durumsallık

Yaklaşımı Yaklaşım

Bürokrasi
Yaklaşımı