Akcent – wyróżnienie niektórych sylab przez wzmocnienie za pomocą środków

fonetycznych:
- dynamiczny (przycisk) – wzmocnienie wydechu i siły artykulacyjnej sylaby
- toniczny (muzykalny) – podniesienie tonu sylaby
- iloczasowy – wydłużenie czasu sylaby
Akcent stały (paroksytoniczny) – druga sylaba od końca

Trzecia sylaba od końca:

1) Słowa zapożyczone zakończone na -ika/-yka (dynamika, muzyka)
2) Osoby związane z dyscyplinami na -ika/-yka w dopełniaczu i formach o liczbie sylab
jak w dopełniaczu (matematyka, matematykiem), w pozostałych sylaba przedostatnia
(matematyk)
3) 1 i 2 os. l. mn. Czasu przeszłego (pisaliśmy)
4) Osoby l. poj. I 3 os. l. mn. Tryby przypuszczającego (pisałbym, wygraliby)
5) Trójsylabowe formy liczebników od 400 do 900 (pięciuset), formy (częstokroć,
kilkakroć)
6) Inne wyrazy zapożyczone, nieliczne rodzime (komitet, okolica, w ogóle)

Czwarta sylaba od końca - 1 i 2 os. l. mn. trybu przypuszczającego (napisalibyśmy)

Ostatnia sylaba (oksytoneza):

1) Wyrazy zapożyczone z francuskiego (jury, menu)
2) Skrótowce literowe (ujot, pekape, uesa), grupowce (Pafawag), skrótowce mieszane
(Pekao)
3) Derywaty z obcymi formantami arcy-, eks-, super-, wice-, od wyrazów
jednosylabowych (arcyleń)
4) Formy nacechowane ekspresywnie (wykrzyknik – aha!

Wyrazy mające akcent – ortotoniczne

Niemające akcentu – atoniczne (klityki)

Proklityka – akcent z wyrazem następnym

- wyraz nie z czasownikiem (nie pisze, nie wychodzi), nie z jednosylabowym czasownikiem
na przeczenie nie (nie wie), nie z wyrazem jednosylabowym drugi wyraz (nie ja)
- przyimki (pod oknem, od miesiąca), przyimek z jednosylabowym rzeczownikiem (bez psa),
utarte zwroty (we dnie, na noc)

Enklityka – akcent z wyrazem poprzednim:

- jednosylabowe zaimki bez mianownika (widziałem go, kocham cię)
- zaimek zwrotny się i morfem się (goli się)
- partykuły no (przynieś no, napiszże)
- końcówki -śmy, -ście i cząstki -bym, -byś, -by trybu przypuszczającego

Proklityki i enklityki (na mnie, nad nią)

Enklityka i przyimek – sylaba druga od końca (przeze mnie, nade mną)