Professional Documents
Culture Documents
bezokolicznik:
1. najczęstszy typ: temat czasu przeszłego (rdzeń z ewentualnym prefiksem lub nawet
prefiksami i sufiksem tematycznym) + sufiks bezokolicznika -ć
na-pis-a - ć
2. dotyczy czasowników typu: pi̯̯̯ ec, bi̯ ec, muc: temat bez sufiksu tem., wykładnikiem
bezokolicznika jest alternacja k,g :c
3. dotyczy czasowników typu: tšeć, džeć, mžeć, pšeć: temat bez sufiksu tem. (z alternacją
r:ž,š) + -eć (suf. bezokolicznika rozszerzony o fonem /e/, /e/ jest uwarunkowane fonologicznie
- występuje po rdzeniu złożonym z samych spółgłosek)
dž - eć
czas teraźniejszy (tylko od czasowników niedokonanych!)
temat czasu nieprzeszłego (rdzeń + ewentualnie sufiks tematyczny) + sufiks osoby, wtórnie
liczby
rys-ui̯ - e
lič - y
kox-a - Ø
sufiks os./licz. jest uzależniony od koniugacji (istnieją trzy różne serie końcowek – patrz:
podręcznik)
czas przyszły prosty (tylko od czasowników dokonanych)
budowa jest taka sama, jak czasu teraźniejszego, czyli inaczej jest to forma cz. teraźniejsz. w
funkcji przyszłego:
temat czasu nieprzeszłego (rdzeń, zwykle poprzedzony prefiksem, ewentualnie sufiks
tematyczny) + suf. os./licz.
na-rys-ui̯ - e
czas przeszły
temat czasu przeszłego (rdzeń, ewentualnie z prefiksem i sufiksem tematycznym) + u̯ - suf.
cz. przeszłego + suf. rodzaju/liczby + końcówka osoby/liczby
Morfem os./licz. ma charakter analityczny (jest odrębnym wyrazem tekstowym, tzw.
końcówka ruchoma)
na-pis-a - u̯-a-m
na-pis-a - u̯-Ø-em
(Uwaga! W rodzaju męskim końcówka osoby/liczby to -em rozszerzone o fonem /e/, który
pojawia się po spółgłoskach)
na-pis-a - l-i-śće - alternacja :u̯:l
na-pis-a - u̯-Ø-Ø
Ważna jest liczba i kolejność morfemów zerowych!
czas zaprzeszły (występuje tylko szczątkowo) składa się z form czasu przeszłego + 3. osoba
czasu przeszłego czasownika być w odpowiednim rodzaju
na-pis-a-u̯-Ø-em by-u̯-Ø
tryb przypuszczający
temat czasu przeszłego + suf. czasu przeszłego (tu tylko w funkcji strukturalnej) + suf.
rodzaju/liczby + morfem trybu przypuszczającego by (mający charakter odrębnego
wyrazu tekstowego – modulantu) + morfem (końcówka ruchoma) osoby/liczby
na-pis-a - u̯-a-by-m
na-pis-a - u̯-Ø-by-Ø
na-pis-a - l-i-by-śmy
tryb rozkazujący
temat czasu nieprzeszłego + suf. (końcówka) os./licz.
na-rys-ui̯ - Ø
na-rys-ui̯ - my
na-rys-ui̯ - će
kox-ai̯ - Ø
Druga seria końcówek występuje po zbitce spółgłoskowej, wówczas pojawia się grupa
fonemów ii̯ :yi̯
pad-ń- - ii̯
pad-ń- - ii̯ my
Istnieje także analityczna forma 3. os.: składa się z modulantu ńex i formy 3. os. cz. nieprzesz.
czas przyszły złożony (tylko od czasowników niedokon.) - forma analityczna, czyli złożona,
czyli opisowa
osobowa forma czasownika być w czasie przyszłym + bezokolicznik (złożony oczywiście
zwykle z tematu czasu przeszłego + suf. bezokolicznika) albo zamiast bezokolicznika - forma
3. os. cz. przeszłego
bend - ę pis-a-ć
bend - ę pis-a-u̯-Ø