Arnold Schoenberg- część II

1. Utwory graniczne ( tonalność- atonalność)

- II Kwartet Smyczkowy
a) I i II część tonalne :Fis-dur, D-dur
b) III i IV częśc atonalne, znaki przykluczowe bez znaczenia , harmonika zaprzecza odniesieniom tonalnym
- cykl pieśni Księga wiszących ogrodów -> nowe myślenie atonalne , egzemplifikacja nowej estetyki

2. Nowe myślenie atonalne:

- elementy zasady bezpowtórzeniowe, ale też obecne elementy poddawane wariantom.

3. Księga pieśni wiszących ogrodów:

a) Pieśń VII
- akord z dwóch tercji wielkich ( budowa tercjowa), bawi się naszym przyzwyczajeniem do tonalności. Te
tercje nic nie mówią.

-dalej akord kwartowy , bartokowski. Brzmi tryton i kwarta -> nic nie mówi, odpływa od tonalności. Są to
tercje chromatycznie.

- podstawa harmonicznie ucieka od centrum tonalnego. Warianty: komórki z dwóch akordów z 1. Taktu.
- wariant polega a przewrotach tych akordów. Zmiany wynikające z przesunięć ( t. 3 i 4)

- przebiegi szesnastek, akord ‘’tercjowy’’ rozłożony w melodii, potem kwartowo, komórka w postaci
rozłożonej, horyzontalnej. Głównie dzieje się to w partii fortepianu

- koniec, gdy nie ma głosu-> tylko akordy przesuwane z komórki, a końcówka utworu-> podobnie
Jest to element integrujący materiał pieśni.

- głos: nawiązuje do układów tercjowych, dużo skoków np. septyma wielka, oprócz sekund i
chromatycznych zejść, idzie niezależnie od fortepianu, który robi klimat, wyraża ekspresję tekstu.

- szesnastkowe podejścia sekundowe-> zachowanie pewnych struktur, pozwala zachować formę

- zapis-> czysto atonalny, przy nutach wszystkie znaki. Technika bezwzględnej wysokości dźwięków
( kasownik przy np. d) -> nie jest to przez kreskę taktową, określa to maksymalnie

- asymetria- wzmocniona zmianami tempa. Zwolnieniami. Wrażenie przepływu linearnego

b) Pieśń XI

- Komórka A-> tercja wielka a potem tercja mała-> burzy harmonikę wewnętrzną, podkreśla rozchwiania
w partii lewej ręki

-łamana tercja przeważa w głosie jak i w fortepianie ( głos jest też)

- nie ma ramowego zamknięcia kompozycji.

-łamana tercja - > partia głosu, ostatnie słowa

- myślenie nastrojowe, ekspresyjne

 - PPPP-> struktura podobna z początku, sugestia kody

- głos- frazy nie pokrywają się z fortepianem, a jeśli tak to jest to niezamierzone

- mikro decrescendo jednej grupy daje efekt przepływu. Buduje nastrój, nie jest podporą dla głosu.

-czasem te tercje między głosem a fortepianem wertykalnie też-> takt 10

( wykres z prezentacji)

4. Ekspresjonizm

Z. Freud F. Nietzsche
Modny wtedy Nie ma nieśmiertelności
Wiedeń Bóg umarł, bezsens istnienia ludzkiego,
Komunikacja z Schonbergiem jest bliska egzystencjalny lęk
Spotęgowane emocje: stany lękowe, strach, Brak nadziei na nieśmiertelnośc, poczucie bezsensu
przerażenie, niepokój, napięcie, mroczne wizje, Krzyk rozpaczy, UR-SCHREI
halucynacje
Dramatyczne, wewnętrzne przeżycia Abstrakcjonizm- atematyczność
twórcy/podmiotu

5. Erwartung op. 17 ( 1909)

-brak pracy motywicznej, powtórzeń, brak ciągłości muzycznych zdarzeń

-transformacje na krótkich odcinkach
- Libretto: Marie Pappenheim
- pokazana jako pacjentka psychoanalityczna. Aura lęku i strachu. Nie jest pewna czy to się dzieję w jej
umyśle czy to ona jest morderczynią
- atonalność
-odzwierciedlenie ekspresjonizmu
-sześciodźwięki i ich: transpozycje, transformacje, kombinacje
-atematyczność: brak rozwoju motywów, brak powtórzeń, brak ciągłości muzycznych zdarzeń
- konstrukcje symetryczne