‫د ‪ 6-59‬میاشتنیو ماشومانو د‬

‫حادی خوارځواکۍ درملنه په‬

‫غیر‪-‬بستري توګه‬
 ‫عمده مطالب‬

‫د حادی خوار ځواکۍ د تداوی پیژندګلوي‬ ‫‪‬‬

‫تغذیوي درملنه‬ ‫‪‬‬

‫ورځنی درمل‬ ‫‪‬‬

‫مشوره‪ ،‬انتقال‪ ،‬رخصتول او تقیبول‬ ‫‪‬‬

‫په امیندوارو او شیدو ورکوونکو میندو کې د حاد خوارځواکۍ د غیر‪-‬بستر تداوی‬ ‫‪‬‬

‫ثبتول‪ ،‬راپور ورکول او د خدماتو معیارونه‬ ‫‪‬‬

 ‫د ‪ /IMAM‬د غیر‪-‬بستر موخه څه ده؟‬

‫‪ IMAM‬د خوارځواکۍ لپاره یو تسلسل څرګندوي چې د څلورو برخو درلودونکی دی چې یو له بل‬ ‫‪‬‬
‫سره کار کوي تر څو د خوارځواکۍ درملنه او تعقیب ال پسی بهتر کړی‪.‬‬

‫د ټولنې بیدارول یا‬

‫خوزښت‬

‫‪OPD-MAM‬‬ ‫‪OPD-SAM‬‬

‫‪IPD-SAM‬‬
‫دټولنی متحرک کول‬
‫‪ ‬دحاد خوار ځواکی دپاملرنی او ریفر لپاره د ټولنی شامل کول‬
‫دخوارځواکی په هکله دټولنی دپوهاوی لوړول‪،‬او دخوارځواکی د خطرنو پاملرنه اوافهام کول‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬د صحی ټولنی کارنکوو ترین کول دخوارځواکی د پیژندل ‪،‬د واقعاتو کشف او ریفر کولو په هکله‬
‫‪ ‬دتغذی دفعالیتونو د تاثیراتو لوړول په ټولنه کی اودپروګرامونو دوام رکول‬
 ‫دټولنی متحرک کول‬
‫‪ ‬تفتیش دټولنی په کچه‪ :‬دټولنی دنفذ کونکو او دټولنی انکشافی جوړښت تر مینځ اړیکی رامنځته کړی په خاطر دپروګرامونو په هکله د موانعو پیدا‬
‫کولو او په موقع باندی اقدامول درفع لپاره‪.‬‬
‫‪ ‬په فعال شکل باندی دټولنی په سطح دواقعاتو پیدا کول‬
‫‪ ‬دماشومانو لټول چی دپروګرام څخه غایب شوی دی‬
‫دهغه ماشومانو تعقیب کول چی روغ شوی دی او یا د درمل الندی دی‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬دپوښښ دسطحی ستندردونه‪:‬‬

‫ستندرد های سطح پوشش‬

‫ښه‬ ‫قناعت بخش‬ ‫خراب‬
‫له ‪%60‬څخه لوړ‬ ‫از ‪ 30‬نه ‪% 60‬‬ ‫له ‪ % 30‬څخه کم‬
 ‫دحادی شدیدی خوارځواکی دپذیرش معیارونه د‪۶-۵۹‬‬
‫میلشتنی ماشومانو لپاره‬
‫د ‪SAM‬خارج بستر درملنه‬
‫د ‪SAM‬دخارج بستر درملنه‬ ‫د ‪MAM‬خارج بستر درملنه‬

‫‪MUAC: 115 mm to <125 mm‬‬

‫‪MUAC: <115 mm‬‬
‫• مشابه د ‪ OPD-SAM‬خو سره له طبی‬ ‫یا‬
‫یا‬
‫اختالطات‬ ‫‪WFH/L: < -2 to -3 Z-Score‬‬
‫‪WFH/L: < -3 Z-Score‬‬
‫• د‪ ۶‬میاشتو څخه کم ماشوم خو وزن یی ‪۴‬کیلو‬ ‫یا‬
‫یا‬
‫گرام څخه کم‬ ‫اذیما‪ :‬موجود نده‬
‫اذیما‪ + :‬یا ‪++‬‬
‫• مرسموس ‪ +‬کواشیورکور‬ ‫او‬
‫و‬
‫• د ‪ ۶‬میاشتم څخه کم ماشومان سره د ‪SAM‬‬ ‫اشتهاء د ‪ RUSF‬لپاره موجوده ده‬
‫اشتهاء د ‪ RUTF‬وجود لری‬
‫• ماشومان سره د ‪ +++‬اذیما‬ ‫طبی اختالطات وجود نلری‬
‫طبیی اختالطات وجود نلری‬
 ‫دماشوم مراجعه کول ‪OPD‬ته‬
‫‪ ‬اخذ تاریخچه از مادر طفل‪.‬د ماشوم تاریخچه اخیستل د مور څخه‪.‬‬
‫‪ ‬د ماشوم ارزونه دخطرنښانی دپیداکولو لپاره‪.‬‬
‫‪ ‬ارزونه د اودیما دموک تعین کول ‪ ،‬اونه‪ ،‬سن‪ ،‬دوزن اوقددتناسب تفسیر‬
‫‪ ‬دخوارځواکی تصنیفول که ماشوم په خوارځواکی اخته وی‬
‫‪ ‬که ماشوم هایپو ګالیسمیک وی نو ‪50‬ملی لیتر گلوکوز ‪%10‬ورکړی‪.‬‬
‫‪ ‬دالزمه درملنی لپاره دسرویس دریفر ورقی اماده کړی‪.‬‬
‫یادداشت‪:‬که ماشوم په متوسطه حادخوارځواکی اخته وی او یو طبی اختالت هم ولری نو ماشوم دداخله وارد ته دبستر کولو لپاره ریفر کړی او که ماشوم په‬
‫شدیدی حادخوارځواکی اخته وی او طبی اختالطات هم ولری نو ماشوم دداخله وارد ته دشدیدی حادی خوارځواکی د داخل بستر وارد ته د بستر کولو لپاره‬
‫ریفر کړی ‪.‬‬
 ‫ادامه‪...‬‬
‫که ماشوم د خطر نښانی او طبی اختالطات ونلری نو بیا ‪:‬داشتها تست‬
‫وکړی که ماشوم له دی تست څخه کامیاب ووته دسراپا په ډول درملنه‬
‫یی وکړی او که اشتها یی نه درلوده او خوراک یی ونشو کړی داخل‬
‫بستر خدماتو ته یی راجع کړی ‪.‬‬
‫وروسته دپذیرش معیارونوپه ماشوم ‪ OPD-MAM‬اویا هم ‪OPD-‬‬
‫‪ SAM‬ته راجع کړی‪.‬‬
‫په غیر‪-‬بستري توګه د حادی خوار ځواکۍ تغذیوي‬
‫درملنه‬
‫د متوسطی حادی خوار ځواکۍ تغذیوي درملنه‪:‬‬

‫د ‪ RUSF‬توصیه د ‪ MAM‬پیښو‪ ،‬د ټولو ماشومانو لپاره پرته د وزن په پام کې نیولو سره یو شان‬ ‫‪‬‬
‫دی‪.‬‬

‫د پاکټونو شمیر په اونۍ د پاکټونو شمیر په ورځ‬ ‫د ماشوم وزن‪ ،‬کیلو‬

‫کې‬ ‫کې‬ ‫ګرام‬

‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ټول ماشومان‬

‫په غیر‪-‬بستري توګه د حادی خوار ځواکۍ تغذیوي درملنه‬
‫د شدیدې حادی خوارځواکۍ تغذیوي درملنه‪:‬‬
‫د ‪ RUTF‬توصیه د ‪ SAM‬پیښو لپاره د ماشوم د وزن په نظر کې نیولو سره توپیر لري‪.‬‬

‫د پاکټونو شمیر په اونۍ د پاکټونو شمیر په ورځ‬ ‫د ماشوم وزن‪ ،‬کیلو ګرام‬
‫کې‬ ‫کې‬
‫‪2‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪4.0-4.9‬‬
‫‪2.5‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪5.0-6.9‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪7.0-8.4‬‬
‫‪3.5‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪8.5-9.4‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪9.5-10.4‬‬
‫‪4.5‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪10.5-11.9‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪35‬‬ ‫له ‪ 12‬کیلو څخه ډیر‬
 ‫د حادی خوار ځواکۍ لپاره ورځنۍ درمل له بستر‬
‫څخه دباندې‬
‫ټول هغو ماشومانو ته چې ‪ MAM‬او ‪ SAM‬لري‪ ،‬د چنجیو ضد دوا ورکول کیږي‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫سربیره پر دې‪ ،‬هغو ماشومانو ته انتی بیوتیلک ورکول کیږي چې ‪ SAM‬لري‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫د ‪ SAM‬لپاره لومړنی درمل ‪ Amoxicillin‬دی‬ ‫•‬

‫که چیرې ‪ Amoxicillin‬موجود نه وي‪ ،‬دویمه ټاکنه ‪ Cotrimoxazole‬دی‪.‬‬ ‫•‬

‫کیدای شي چې د درملنې لپاره ځینې اضافي درمل د اړوندو حاالتو لپاره له ځینې مهمو توپیرونو سره‬ ‫•‬
‫تجویز شي‪.‬‬
‫د حادی خوار ځواکۍ لپاره ورځنۍ درمل په غیر‪-‬بستر کې‬
‫(له بستر څخه دباندې)‬
‫تجویز‬ ‫مقدار‬ ‫عمر‬ ‫درمل‬

‫په پیل کې‪ ،‬یو دوز‬ ‫‪ 250‬ملي ګرام‬ ‫‪ 24 -12‬میاشتې‬

‫میبندازول‬
‫(‪ )Mebendazole‬له ‪ 24‬میاشتو څخه‬
‫په پیل کې‪ ،‬یو دوز‬ ‫‪ 500‬ملي ګرام‬
‫پورته‬

‫په پیل کې‪ ،‬د‬ ‫‪ 125‬ملي ګرام‬ ‫‪ 11 - 6‬میاشتې‬

‫آموکسیسیلین‬
‫ورځې درې وخته‪،‬‬
‫(‪)Amoxicillin‬‬
‫‪ 7‬ورځې‬ ‫‪ 250‬ملي ګرام‬ ‫‪ 59 -12‬میاشتې‬
 ‫نور درمل‬

‫د ‪ 59-6‬میاشتنیو حاد لرونکو ماشومانو لپاره د درمل د تجویز توپیرونه‪:‬‬

‫د ‪ A‬ویتامین‪ :‬پرته له شری څخه یی مه ورکوئ‪ ،‬د ‪ A‬ویټامین کموالی (‪ )xeropthalmia, Bitot spots‬یا شدید او‬ ‫‪‬‬
‫مزمن اسهال‪( .‬اړتیا لري چې راجع شي)‬
‫‪ ORS ‬او ‪ :ReSoMal‬په خفیب او متوسط د وجود د ابو ضایع کیدلو (‪ )dehydration‬کې یی مه ورکوئ (ټول‬
‫الکترولیت چې په ‪ ORS‬کې دي‪ ،‬په همدې توګه په ‪ RUSF/RUTF‬کې هم موجود دي)‪ ،‬ماشوم اړتیا لري ترڅو یواځې‬
‫ډیرې اوبه وڅښي‪( .‬اړتیا لري چې راجع شي)‬
‫اوسپنه‪ :Folate/‬په خفیبف او متوسطه وینې کموالي کې یی مه ورکوئ (اوسپنه او ‪ folate‬په ‪ RUSF/RUTF‬کې‬ ‫‪‬‬
‫موجود دي‪ ،‬اضافي اوسپنه کیدای شي د جدي عفونت خطر لوړ کړي)‪.‬‬
‫زینک (‪ :)Zinc‬په اسهال کې یی مه ورکوئ (په ‪ RUSF/RUTF‬کافي زینک موجود دي تر څو د دوز له ډیر والي‬ ‫‪‬‬
‫څخه مخنیوی وشي‪ ،‬اضافي زینک کیدای شي چې د مس حل کیدنه له ‪ RUSF/RUTF‬څخه بې ځایه کړي او ماشوم‬
‫ډیر عفونت ته مایل کړي)‬
‫د کوچنیو مغذي خوړو تابلیت‪ :‬دا مه ورکوئ (په ‪ RUSF/RUTF‬کې د کوچنیو مغذي خوړو تناسب په غور سره ځای‬ ‫‪‬‬
‫پر ځای شوی دی‪ ،‬اضافي د کوچنی مغذي خوړو تابلیتونه به دا توازن زیانمن کړي)‪.‬‬
 ‫تمرین‪:‬‬

‫په ورځنیو‪/‬او نورو درملو کارکول‬

 ‫کومه مشوره‪/‬کلیدي پیغام باید مورته ورکړل شی ؟‬
‫پاملرونکي (مراقب ) ته د ‪ RUSF/RUTF‬کارولو لپاره کلیدي پیغام ورکړئ‪:‬‬

‫مور باید د ماشوم د تقاضا پر مهال خپلو شیدو ورکولو ته دوام ورکړي تر څو ماشوم ‪ 2‬کلنۍ ته‬ ‫‪‬‬
‫ورسیږي‪ .‬د مور شیدې د نورو خوړو په پرتله غوره خواړه چمتو کوي‪ .‬یو ماشوم ته چې شپږ میاشتو‬
‫ته رسیدلی یا له هغه څخه پورته وي‪ ،‬سربیره پردې چې د مور شیدې ورته ادامه ورکړل شي باید‬
‫اضافي خواړه ور وپیژندل شي‪.‬‬
‫شپږ میاشتني یا له هغه څخه پورته ماشومانو لپاره د عمر مناسب بشپړوونکي تغذیی په اړه باید‬ ‫‪‬‬
‫مشوره ورکړل شي‪.‬‬
‫‪ RUSF/RUTF‬یواځې د ‪ MAM/SAM‬ماشومانو لپاره یوه درملنه ده‪ .‬دا باید د کورنۍ له نورو‬ ‫‪‬‬
‫غړو سره شریک نشي‪ .‬تل ‪ RUSF/RUTF‬د نورو کورنیو خوړو څخه مخکې ورکړئ‪.‬‬
‫مخکې له تغذیی څخه د ماشوم مخ او السونه پریمنځئ‪ RUSF/RUTF .‬پاک او پوښل شوی وساتئ‪.‬‬ ‫‪‬‬
 ‫کومه مشوره‪/‬کلیدي پیغام؟‬

‫پاملرونکي (مراقب) ته د ‪ RUSF/RUTF‬کارولو لپاره کلیدي پیغام ورکړئ‪:‬‬

‫د ‪ RUSF/RUTF‬د خوړلو پر مهال ماشوم ته باید د هرې مړۍ (ګولې) تر منځ د مور شیدې یا اوبه‬ ‫‪‬‬
‫ورکړل شي‪ .‬له خوړلو څخه مخکې یی له اوبو یا نورو مایعاتو سره مه یو ځای کوئ‪.‬‬
‫ماشوم باید د ‪ RUSF‬خوړلو ته دوام ورکړي‪ ،‬حتی که هغه اسهال هم وي‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫کوم ماشومان چې په خوار ځواکۍ اخته وي‪ ،‬ژر یی ساړه کیږي‪ .‬ماشوم تل پوښل شوی او ګرم‬ ‫‪‬‬
‫وساتئ‪.‬‬
‫هر کله چې د ماشوم وضعیت خراب شي یا که چیرې ماشوم په کافي اندازه خوراک ونکړي‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫روغتیایی مرکز ته یی بیرته ستون کړئ‪.‬‬
‫ډاډمن شئ چې مور‪/‬پاملرونکی پوهیږي چې کله د تعقیب لپاره بیا مراجعه وکړي‪.‬‬ ‫‪‬‬
 ‫دې لپاره چې کله باید ماشوم د تعقیب لپاره بیرته‬
‫مراجعه وکړي د پریکړې دالیل‬
‫د ‪ SAM‬یا ‪ MAM‬درلودونکی ماشوم باید د تعقیب لپاره روغتیایی مرکز ته هره ‪ 2-1‬اونۍ‬ ‫‪‬‬
‫وروسته مراجعه وکړي‪.‬‬
‫د دې لپاره پریکړه چې کله ماشوم بیرته کلینک ته مراجعه کوي باید د کلینیکي عواملو پر بنسټ وی‬ ‫‪‬‬
‫‪:‬‬
‫روغتون ته انتقالول‬ ‫وروسته له ‪ 1‬اونی‬ ‫وروسته اه ‪ 2‬اونیو‬ ‫کلینیکي عوامل ‪/‬معیار‬
‫حاضریدل‬ ‫حاضریدل‬
‫اشتها نلري‬ ‫یواځې یی له هڅونې سره‬ ‫ښه اشتها‬ ‫د ‪ RUSF‬لپاره اشتها‬
‫خوري‬

‫هغه ناروغي چې د انتی‬ ‫پرته له ناروغۍ یا لږ څه‬

‫د ‪ IMCI‬د خطر نښه‬ ‫کلینیکي وضعیت‬
‫بیوتیک درملنې ته اړتیا لري‬ ‫ناروغ‬

‫په ‪ 5‬کتنو کې یی وزن‬

‫په ‪ 3‬کتنو کې یی وزن والړ‬
‫والړ دی یا په ‪ 3‬لیدنو‬ ‫د تعقیب پرمهال‪ ،‬وزن ډیر‬
‫دی یا په ‪ 2‬لیدنو کې یی وزن‬ ‫د وزن ډیر والی‬
‫کې یی وزن له السه‬ ‫شویدی‬
‫له السه ورکړی دی‬
‫ورکړیدی‬
‫په روغتیایی مرکز کې د درملنې پر مهال تعقیبي پاملرنه‬

‫‪ MUAC, WFH/L‬اندازه او پړسوب چک کړئ‬ ‫‪‬‬

‫لوړ والی اندازه کړئ (په هرو ‪ 4‬اوونیو کې)‬ ‫‪‬‬

‫د ‪ IMCI‬کلینیکي اروزنه وکړئ‬ ‫‪‬‬

‫که چیرې اړتیا وي‪ ،‬یو ‪ CHW/CHS‬د کورنۍ لیدنې لپاره وغواړئ‬ ‫‪‬‬

‫مورته مشوره ورکړئ‬ ‫‪‬‬

‫د درملنې پر کارت د هرې کورنۍ لیدنې یا ورکړل شوي مشورې په شمول ټول معلومات بشپړ کړئ‬ ‫‪‬‬

‫د پاملرونکي د خرڅ (‪ )ration‬د کارت پرمخ معلومات بشپړ کړئ‬ ‫‪‬‬

‫پام لرونکي ته ووایاست چې کله باید د تعقیب لپاره بیا مراجعه وکړي‬ ‫‪‬‬
 ‫د ‪ SAM/MAM‬د درملنې پر مهال د ‪ 6-59‬میاشتنیو‬
‫ماشومانو لپاره کاري پروتوکول‬
‫ماشوم د بستر‪-‬دننه (داخل بستر) پاملرنې لپاره‬ ‫کورنۍ لیدنې لپاره د ‪CHS/CHW‬‬ ‫معیار‬
‫راجع کړئ‬ ‫غوښتل‬
‫له ‪ 3‬ورځو څخه وروسته پړسوب ندی کم شوی پړسوب د لوړیدو په حال کې دی‬ ‫پړسوب‬

‫په ‪ 5‬لیدنو کې وزن ندی لوړ شوی‬ ‫په ‪ 3‬لیدنو کې وزن ندی لوړ شوی‬ ‫وزن‬
‫په ‪ 3‬پرله پسې لیدنو کې وزن کم شویدی‬ ‫په ‪ 2‬پرله پسې لیدنو کې وزن لږ شویدی‬

‫ځینې طبي اختالطات‬ ‫کوچنۍ مکرري ناروغۍ‬ ‫کلینیکی وضعیت‬

‫وروسته له درې میاشتو څخه عالج ته ندی رسیدلی‬ ‫درملنې ته جواب‬

‫نه ورکوي‬
 ‫د غیر‪-‬بستر (خارج‪-‬بستر) د رجعت ورکولو سیستم‬

‫هیڅکله هم ماشوم د ‪ OPD-SAM‬څخه ‪ OPD-MAM‬ته مه راجع کوی‬ ‫‪‬‬

‫له رخصتولو څخه وروسته‪ :‬که چیرې په سیمه کې خدمتونه د السرسي وړ وي‪ ،‬مراجعه اړینه ده‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫دوامداره ‪ /IYCF‬تغذیې مشوره‬ ‫‪‬‬

‫کورنیو متنوع خوړو ته مراجعه او الرښوونه‬ ‫‪‬‬

‫د ودې په یو نظارتي پروګرام کې شاملیدل‬ ‫‪‬‬

‫‪IPD-SAM‬‬ ‫‪ + SAM‬طبي اختالط‬ ‫‪‬‬

‫د ماشومانو د بستر څانګه‬ ‫‪ + MAM‬طبي اختالط‬ ‫‪‬‬
‫له ‪ OPD-SAM/MAM‬څخه د ‪ 6-59‬میاشتنیو ماشومانو د‬
‫رخصتولو معیارونه‬
‫د مراجعه کوونکو له رخصتولو څخه مخکې‪ ،‬میندو ته مشورې ورکړئ‬
‫د ‪ MUA‬پواسطه د پذیرش لپاره‪:‬‬
‫‪ :MUAC‬مساوی یا اضافه تر از ‪12.5‬سانتی (د ‪ 2‬پرله پسې کتنو لپاره) یا‬
‫د ‪ WFH/L‬پواسطه د پذیرش لپاره‪:‬‬
‫‪ :WFH/L‬مساوی یا اضافه اه ‪ 2-‬زی سکور (د ‪ 2‬پرله پسې کتنو لپاره)‬
‫عالج شویدی‬
‫او‬
‫پړسوب وجود نلري (د ‪ 2‬اونیو لپاره)‬
‫د طبي اړخه ماشوم ښه وی‬

‫د درملنې لپاره د ‪ 3‬پرله پسې کتنو لپاره غیابت‬ ‫‪Defaulted‬‬

‫د ‪ SAM/MAM‬د تداوی پر مهال (په هر علت) مړ شویدی‬ ‫مړ شوی‬
‫وروسته له ‪ ۴‬مباستو څخه د رخصتیدو معیار ته ندی رسیدلی‬ ‫عالج‪-‬ندی شوی‬
‫د غیر‪-‬بستر درملنې لپاره ماشوم بل مرکز ته د غیر‪-‬بستر درملنې لپاره انتقال شویدی تر څو ورته درملنه د‬
‫‪ MAM/SAM‬درملنه دوام پیدا کړي‬ ‫بل مرکز ته انتقال‬
‫د وضعیت د خرابیدو له کبله‪ ،‬ماشوم داخل‪-‬بستر ته انتقال شویدی‬ ‫داخل‪-‬بستر ته انتقالول‬
 ‫تمرین‪:‬‬

‫پریکړه وکړئ چې مراجعه کوونکي‬

‫باید کله رخصت شي‬
 ‫له ‪ OPD-SAM/MAM‬څخه له رخصتیدلو‬
‫وروسته تعقیب‬
‫د روغتیایی ودې د دوام او له بیرته پخواني حالت ګرځیدلو د مخنیوي لپاره تعقیبي پاملرنه اړینه ده‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫که چیرې په سیمه کې د السرسي وړ وي‪ ،‬ماشوم‪/‬کورنۍ یو یا ډیرو الندینیو خدمتونو ته راجع کړئ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫د ‪/IYCF‬تغذیی دوامداره مشوره‬ ‫•‬

‫کورنیو متنوع خوړو ته مراجعه او الرښوونه‬ ‫‪‬‬

‫د ودې په یو نظارتي پروګرام کې شمول‬ ‫‪‬‬

‫هغه کلینک ته چی دماشومانو دصحت خدمات وړاندی کوی‬ ‫•‬

‫ماشوم کوم بل اړوند د ټولنیز تغذی پروګرام ته رجعت ورکړی‪.‬‬ ‫•‬

‫منــنــه‬