### Zjawiska przyrodnicze związane z szerokością geograficzną:

1. **Słońce i Długość Dnia:**

- Na obszarach bliżej równika, słońce jest bardziej prostopadłe, co powoduje większe nagrzewanie.

- W kierunku biegunów, promienie słoneczne padają pod kątem, co sprawia, że obszary są chłodniejsze.

- Przykład: Równik - stała długość dnia i nocy, bieguny - skrajne różnice w długości dnia i nocy.

2. **Rozkład temperatur:**

- Wzrost temperatury w kierunku równika i spadek w kierunku biegunów.

- Przykład: Klimat równikowy - wysokie temperatury przez cały rok, klimat polarny - niskie temperatury.

### Czynniki astrefowe i ich wpływ na klimat, gleby:

1. **Strefy termiczne:**

- Wpływ na kształtowanie klimatu, zależność od szerokości geograficznej.

- Przykład: Strefy termiczne decydują o występowaniu klimatów polarnych, zwrotnikowych,

umiarkowanych.

2. **Opady atmosferyczne:**

- Wzrost opadów w strefach zwrotnikowych, a zmniejszenie w strefach okołobiegunowych.

- Przykład: Pustynie w strefie zwrotnikowej ze względu na niewielkie opady.

### Rozkład stref klimatycznych i stref oświetlenia na Ziemi:

1. **Strefy klimatyczne:**

- Strefy równikowa, zwrotnikowa, umiarkowana, okołobiegunowa.

 - Przykład: Klimat równikowy w strefie równikowej, klimat umiarkowany w strefie umiarkowanej.

2. **Rozkład stref oświetlenia:**

- Wpływ na różnice w długości dnia i nocy.

- Przykład: Równik - stała długość dnia i nocy, bieguny - skrajne różnice.

### Charakterystyka różnych formacji roślinnych i obszarów geograficznych:

1. **Preria:**

- Rozległe obszary trawiaste w Ameryce Północnej.

- Przykład lokalizacji: Preria zajmuje głównie obszary środkowej części Stanów Zjednoczonych, jak
Kansas, Nebraska, czy Teksas.

2. **Pampa:**

- Argentyńskie obszary trawiaste, przypominające stepy.

- Przykład lokalizacji: Pampa rozciąga się na obszarze Argentyny i Urugwaju.

3. **Step:**

- Obszar trawiasty, zwykle występujący w strefie umiarkowanej.

- Przykład lokalizacji: Step występuje w Eurazji, np. na Wielkich Równinach w Rosji.

4. **Sawanna:**

- Tereny trawiaste z pojedynczymi drzewami, występujące głównie w strefie zwrotnikowej.

- Przykład lokalizacji: Sawanna jest charakterystyczna dla Afryki, np. Serengeti w Tanzanii.

5. **Tajga:**
 - Obszar lasów iglastych występujący w strefie umiarkowanej.

- Przykład lokalizacji: Tajga rozciąga się na obszarze północnej Europy i Azji, w Rosji, Kanadzie i
Skandynawii.

6. **Tundra:**

- Obszary charakteryzujące się niską roślinnością, zwykle mchy i porosty.

- Przykład lokalizacji: Tundra występuje w strefie okołobiegunowej, np. Tundra Arktyczna w Arktyce.

7. **Lasy równikowe:**

- Obszary o wysokich opadach atmosferycznych i bujnej roślinności.

- Przykład lokalizacji: Lasy równikowe są typowe dla obszarów równikowych, jak Amazonia w Ameryce
Południowej czy Kongo w Afryce.

8. **Pustynia:**

- Regiony o bardzo niskich opadach atmosferycznych i ograniczonej roślinności.

- Przykład lokalizacji: Pustynie występują na różnych szerokościach geograficznych, np. Sahara w Afryce,
Wielki Basen w Ameryce Północnej.

### Prądy morskie na kuli ziemskiej:

### Prądy morskie na kuli ziemskiej - rozmieszczenie i ich wpływ na klimat:

**1. **Prądy ciepłe:**

- Prądy Golfskie: Warme prądy morskie, np. Prąd Zatokowy w północno-wschodnim Atlantyku.

- **Wpływ na klimat:** Podnoszą temperaturę na wybrzeżach, wpływ na klimat umiarkowany.

- Prąd Kuro Shio: Ciepły prąd morski w zachodnim Pacyfiku.

 - **Wpływ na klimat:** Podnosi temperaturę w Azji Wschodniej, wpływ na klimat zwrotnikowy.

**2. **Prądy zimne:**

- Prąd Kalifornijski: Zimny prąd morski na zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej.

- **Wpływ na klimat:** Chłodzi klimat na zachodnim wybrzeżu.

- Prąd Peruwiański: Zimny prąd w południowym Pacyfiku.

- **Wpływ na klimat:** Oziębia wybrzeża Ameryki Południowej, wpływ na klimat zwrotnikowy.

**3. **Prądy równikowe:**

- Prądy równikowe, takie jak Prąd Ekwatorialny w Oceanie Indyjskim.

- **Wpływ na klimat:** Przemieszczają ciepło w kierunku równika, wpływ na klimat równikowy.

**4. **Prądy okołobiegunowe:**

- Prądy Arktyczne i Antarktyczne: Zimne prądy okołobiegunowe.

- **Wpływ na klimat:** Chłodzą obszary polarno-morskie, wpływ na klimat polarny.

### Mechanizm działania prądów morskich na klimat:

1. **Transport ciepła:**

- Prądy ciepłe przenoszą ciepło z obszarów o niższej szerokości geograficznej na obszary o wyższej
szerokości, równoważąc temperatury.

2. **Kształtowanie warunków atmosferycznych:**

- Ciepłe prądy morskie mogą wpływać na kształtowanie się niżów i wyżów atmosferycznych, co ma
wpływ na opady atmosferyczne i temperatury.
3. **Wpływ na mikroklimat:**

- Lokalne prądy morskie mogą tworzyć mikroklimaty, np. łagodząc temperatury wzdłuż wybrzeży.

4. **Wpływ na zjawiska atmosferyczne:**

- Prądy morskie mogą wpływać na cykle El Niño i La Niña, które mają globalne skutki na klimat.

Przykłady:

1. **Prąd Zatokowy:**

- Znany z podnoszenia temperatury w Europie Zachodniej, wpływając na klimat umiarkowany.

2. **Prąd Peruwiański:**

- Powoduje zjawisko "La Niña", wpływające na susze w Australii i obniżenie temperatury w rejonie
Pacyfiku.

3. **Prądy Arktyczne:**

- Oziębiają obszary arktyczne, wpływając na topnienie lodu morskiego i życie morskie.

4. **Prądy równikowe:**

- Prąd Ekwatorialny transportuje ciepło w kierunku równika, wpływając na obszary wokół równika.

### Strefy klimatyczne:

1. **Rozmieszczenie i cechy:**

- Strefy równikowa, zwrotnikowa, umiarkowana, okołobiegunowa z różnymi charakterystykami

klimatycznymi.
 - Przykład: Strefa zwrotnikowa - gorące, suche klimaty.

### Formacje roślinne:

1. **Rozmieszczenie i cechy:**

- Przykłady to lasy deszczowe, lasy liściaste, pustynie roślinne.

- Przykład: Las deszczowy równikowy o bujnej roślinności.

### Gleby:

1. **Strefowe i astrefowe gleby:**

- Gleby tundrowe, borealne, brunatne, czerwone.

- Przykład: Gleby tundrowe charakterystyczne dla obszarów polarnych.

### Komórki cyrkulacyjne - Hadleya, Ferrela, okołobiegunowa:

1. **Rozmieszczenie i wpływ na klimat:**

- Komórki cyrkulacyjne wpływają na rozkład opadów i temperatur na Ziemi.

- Przykład: Komórki Hadleya - obszary równikowe z dużą ilością opadów.