→Petrucci RH,

Genel Kimya, İlkeler ve

Modern Uygulamalar,

Çeviri Edt.: Tahsin Uyar

ve ark.

PalmeYayıncılık
→S. Alpaydın, A.
Şimşek, Genel Kimya,
Nobel Yayıncılık,
→E. Erdik, Y. Sarıkaya,
Temel Üniversite Kimyası,
Gazi Kitabevi,

3
4
5
 1. ders

✓ Madde, Maddenin Özellikleri, Maddenin Sınıflandırılması

✓ Karışımların Ayrılması:
Süzme, Destilasyon, Ekstraksiyon, Kromatografi vb.
✓ SI Birim Sistemi
✓ Kesinlik-Doğruluk
✓ Anlamlı Rakamlar ve Hassasiyet
✓ Anlamlı Rakamlarla Yapılan İşlemler
✓ Problem Çözme, Birimler Arası Dönüşüm

Dr. Öğr. Ü. İbrahim UYANIK

Kimya; madde ve maddesel değişimlerle ilgilenen bir
bilim dalıdır.

Madde, boşlukta yer kaplayan, kütlesi olan her şeydir.

Sıvı Azot Altın Külçe Silisyum Kristaller

❑ Kimya bir madde bilimi olduğuna göre:

➢ Maddenin yapısı ve özellikleri bilinmeli

➢ İşlemlerin doğruluğu için ölçme ve hesaplamalar anlamlı olmalı
➢ Sonuçların doğruluğu için ise birimler doğru kullanılmalı

Dolayısıyla:

• Birim sistemleri
• Anlamlı sayılar ve bunlarla yapılan işlemler bilinmeli

8
 Maddenin Özellikleri
Özellik, madde örneğini başka madde örneklerinden ayırmak
amacıyla kullanılan niteliklere verilen addır. Maddenin
özellikleri fiziksel ve kimyasal özellikler olmak üzere
genellikle iki ana kısımda incelenirler.

Fiziksel Kimyasal
Özellikler Özellikler

Ekstensif İntensif
Özellikler Özellikler
 Fiziksel Özellikler
ve Fiziksel Kükürt
ve
Değişimler
Bakır

Fiziksel özellik bir maddenin bileşimi değişmeden gösterdiği

özelliktir. Maddenin elektron yapısında ve bağ yapısında
değişiklik meydana getirmeyen özelliklerdir.
Renk, koku, hacim, fiziksel hal, yoğunluk, erime noktası,
kaynama noktası, elektrik iletkenliği ve çözünürlük fiziksel
özelliklerdir.

Fiziksel değişiklik ise buzun erimesi, tuzun suda çözünmesi

vb. değişikliklerdir.

10
Fiziksel değişimler

➢ Sıvı suyun kaynaması veya donması

➢ Kağıdın katlanması
➢ Camın kırılması
➢ Tuzun suda çözünmesi
➢ Yumurtanın kırılması
➢ Sebzelerin doğranması
➢ Çeliğin temperlenmesi

11
 Fiziksel özellikler maddenin Kapasite ve şiddet
özellikleri olarak iki kısımda incelenebilirler.

• kütle
Ekstensif (kapasite)
• uzunluk özellik; madde
• hacim miktarı ile ilgilidir.
• şekil

• yoğunluk
İntensif (şiddet)
• sıcaklık
özellik; madde
• renk miktarı ile ilgili
• tat değildir. 12
 Kimyasal
özellikler ve Çinko ve
Altının HCl
Kimyasal içerisindeki
değişimler durumu

Kimyasal özellik belirli koşullarda bir maddenin madde

bileşiminde bir değişiklik olması veya olmamasıdır.
Maddenin elektron yapısında ve bağ yapısında
değişiklik meydana getirebilen özelliklerdir.

hidrojenin havada
yanması ve su
oluşumu
13
Kimyasal değişimler

➢ Demirin paslanması
➢ Kağıdın, mumun, kibritin, benzinin yanması
➢ Yumurtanın pişmesi
➢ Suyun hidrolizi
➢ Dinamitin patlaması, havai fişek patlaması

14
Maddelerin Ayırt edici özelliği nedir?

15
Maddelerin Ayırt edici özelliği nedir?

16
Madde bulunduğu hale göre 3’e ayrılır
1- Katı (a) 2- Sıvı (b) 3- Gaz (c)

gaz

katı

sıvı
Plazma
Sıvı kristal
 Bileşenlerine Göre Maddenin
Sınıflandırılması
Madde

Hayır Fiziksel yolla

Evet
ayrılabilir mi?

Saf madde Karışım

Kimyasal Oluşan
Yolla karışım
bileşenlerine baştan sona
ayrılabilir mi? tek fazlı mı?

Hayır Evet Hayır Evet

Element Bileşik Heterojen Homojen

18
 Karışım nedir?
İki ya da daha fazla bileşenin özelliklerini yitirmeden
birleşimi karışım olarak adlandırılır. İkiye ayrılır:

1. Homojen karışım – karışımın yapısı ve özellikleri

tüm karışım içerisinde aynıdır. (Bu karışımlara
çözelti de denir). süt, benzin, lehim (Sn-Pb)

2. Heterojen karışım – bileşim her bölgede aynı

değildir.

çimento,
kum içerisindeki demir tozları
19
20
 Karışımların Ayrılması

1-Heterojen Karışımların ayrılması

a) Elektriklenme İle Ayırma. Karışımdakilerden

biri elektriksel alandan etkileniyorsa uygulanır.
Tuz ve kırmızı biber karışımının ayrılması.

Ebonit çubuk
(Dayanıklılığı kükürtle
artırılmış madde)
yaklaştırılırsa biber
parçaları çubuk
tarafından tutularak
ayrılır. 21
1-Heterojen Karışımların ayrılması

b) Mıknatıs İle Ayırma

Karışımdakilerden biri manyetik özellik taşıyorsa bu metot
uygulanabilir.

Demir tozu ve kükürt

karışımından demir tozunun
mıknatıs ile ayrılması

mıknatıslanma
22
 1-Heterojen Karışımların ayrılması

c) Süzme İle Ayırma

Katının sıvı içerisinde karışımıyla oluşan heterojen karışımların
ayrılmasında kullanılır. Bu amaç için süzme işlemi kullanılır.

Süzgeç Süzgeç
kâğıdı

Süzgeç sisteminin gözenek büyüklüğü ayrılacak maddenin

tanecik büyüklüğünden küçük olmalıdır.
23
1-Heterojen Karışımların ayrılması

d) Çözünürlük farkına bağlı ayırma

Karışımdaki maddelerden biri çözücüde çözünüyor diğeri
çözünmüyorsa uygulanabilir.

? Şeker ve yemek tuzu karışımı, su kullanarak bu yöntemle

ayrılabilir mi? Etil alkolle ayrılabilir mi?

Şeker, etil alkolde çözünür ancak tuz etil alkol içerisinde

çözünmez.

24
 2-Homojen Karışımların ayrılması

a) Kristallendirme ile ayırma

Bir katının sıvı içerisinde çözünmesi ile oluşan karışımların

yani çözeltilerin ayrılmasında kullanılır. Bu metot daha çok
maddelerin saflaştırılmasında kullanılır.

Benzoik asit ve su karışımının saflaştırılması örnek olarak

verilebilir.

25
 2-Homojen Karışımların ayrılması

b) Kaynama noktası farkından faydalanarak ayırma

Homojen sıvı-sıvı karışımlarının ayrılmasında destilasyon
(damıtma) metodu kullanılır.

26
 Basit Bir Destilasyon Düzeneği…

Su yoğunlaştırılır ve
Çözelti ısıtıldığında toplama balonunda
su buharlaşır birikir.

Yoğunlaştırıcı
Tuzlu su

Soğuk su
çıkışı Soğuk su
girişi

Su buharlaştırıldıktan sonra Toplanan saf su

geride NaCl kalır 27
Örnek

28
Element
Kimyasal yöntemlerle daha küçük parçalara ayrılamayan
maddelere element denir. Bir çeşit atomdan meydana gelen
maddelerdir. Mono atomik ve di-atomik olabilirler
• 118 tane element bulunmaktadır
• 90 element doğal
Altın, alüminyum, kurşun, oksijen, karbon, kükürt

80 element kararlı
38 tanesi radyoaktif

• Bazı elementler bilim adamlarınca sentezlenmiştir.

Teknesyum, prometyum… 29
Bileşik
İki veya daha fazla element atomunun belirli oranlarda
kimyasal bağlarla birleşerek oluşturduğu yapılara bileşik
denir.

Bileşikler saf bileşenlerine (elementlere) sadece

kimyasal yollarla ayrılabilirler.

Lityum florür Kuartz: Silisyum dioksit Kuru buz-karbon dioksit

30
✓ Karışımların Ayrılmasında kullanılan önemli bir metot

Bir diğer saflaştırma metodu: Kromatografi

Çözücü akış yönü

Çözücü

Bileşik
karışımı

Adsorbent
(sabit faz)
Cam
a, b ve c bileşikleri katı pamuğu Musluk
sabit faz üzerinde farklı
derecelerde adsorplanır

31
 Maddenin Ölçülmesi: Birim Sistemi

Uzunluk ölçümü
Yıllarca her ulus veya
Genişlik ölçümü
bölge kendine has
Kütle ve ağırlık ölçümü
yöntemler kullanmıştır.
gibi ölçümler

Ancak standart bir ölçüm sistemi

gerekli?
32
33
 Uluslararası birim sistemi (SI)
Ölçüm. Bir sayı ile bir birimin çarpımı olarak ifade edilir.
Birim. Ölçülen niceliğin karşılaştırıldığı standarttır.

kg olarak Metre diye

bilinen bir bilinen bir
standart 3.5 kg 100 metre standart
ağırlığın 3.5 uzunluğun 100
katı katı

Temel birimler

Türemiş birimler

34
 Temel birimler-
Uluslararası birim sistemi (SI)

Temel SI birimleri
Fiziksel Miktar Birim Kısaltma
Uzunluk metre m
Kütle kilogram kg
Zaman saniye s
Sıcaklık kelvin K
Madde miktarı mol mol
Elektrik akımı amper A
Aydınlık Şiddeti kandil cd

35
 Türemiş birimler-
Uluslararası birim sistemi (SI)

Türemiş SI birimleri
Kimyada çok küçük ve çok büyük sayıları ifade
etmek için bazı ön ekler kullanılır. Bu ön
eklerden bazıları sıkça kullanılır ki bunları
öğrenmemiz gerekir…

Örneğin mili ön eki, 10-3 katı temsil eder; bir birimin

binde biridir (1x10-3): 1 miligram ( 1 mg) 1x10-3 g’dır.
1 milimetre (1 mm) 1x10-3 m’dir vb.

37
 Uluslararası birim sistemi (SI)

Ön ekler

SI birimlerinin askatları ve üskatları

Önek Sembolü Anlamı Örnek
Uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan her şeye
Madde demiştik.
Kütle – madde miktarının ölçüsüdür.
Kütlenin SI’de karşılığı kilogram (kg)’dır.
1 kg = 1000 g = 1 x 103 g

Ağırlık – bir nesne üzerine uygulanan yerçekimi

kuvvetinin etkisi altındaki madde miktarıdır.
ağırlık = c x kütle
dünyada, c = 1.0 Dünyada 1 kg
ayda, c ~ 0.1 Ayda 0.1 kg

39
Hacim – SI’de hacim birimi metreküptür (m3)

1 cm3 = (1 x 10-2 m)3 = 1 x 10-6 m3

1 dm3 = (1 x 10-1 m)3 = 1 x 10-3 m3
1 L = 1000 mL = 1000 cm3 = 1 dm3
1 mL = 1 cm3
Yoğunluk – SI’deki birim kg/m3
1 g/cm3 = 1 g/mL = 1000 kg/m3

kütle m
yoğunluk = d= V
hacim

21.5 g/cm3 yoğunluğa sahip bir platin parçasının

hacmi 4.49 cm3’dür. Kütle nedir?
m
d= V

m = d x V = 21.5 g/cm3 x 4.49 cm3 = 96.5 g

41
Sıcaklık – SI’deki birim K (Kelvin)

Bir nesnenin sıcaklığının veya soğukluğunun

ölçüsüdür. Isının akış yönünü belirleyen fiziksel bir
özelliktir.

42
Sıcaklık skalasının kıyası
Suyun K = 0C + 273.15
kaynama
noktası
273 K = 0 0C
373 K = 100 0C
Vücut
sıcaklığı

Oda
sıcaklığı

Suyun 0F = 9 x 0C + 32
donma
noktası
5
32 0F = 0 0C
212 0F = 100 0C

43
172.9 0F ? Derece Celsius (santigrat
derece).
0F = 9 x 0C + 32
5
0F – 32 = 9 x 0C
5
5 x (0F – 32) = 0C
9
0C = 5 x (0F – 32)
9
0C = 5 x (172.9 – 32) = 78.3
9

44
 Bilimsel Gösterim
12 g karbondaki atom sayısı:
602,200,000,000,000,000,000,000
6.022 x 1023
Tek bir karbon atomunun gram olarak
kütlesi:
0.0000000000000000000000199
1.99 x 10-23
N x 10n
N : 1 ile 10 n pozitif veya negatif
arasında bir sayı tam sayı.
45
 Bilimsel Gösterim
568.762 N x 10n 0.00000772
Virgül sola Virgül sağa

n>0 n<0
568.762 = 5.68762 x 102 0.00000772 = 7.72 x 10-6

Toplama-Çıkarma
1. Her bir miktarı aynı üs (n) 4.31 x 104 + 3.9 x 103 =
ile yaz.
2. N1 ile N2 yi topla 4.31 x 104 + 0.39 x 104 =
3. n aynı kalır. 4.70 x 104

46
 Bilimsel Gösterim
Çarpma
(4.0 x 10-5) x (7.0 x 103) =
1. N1 ile N2 yi çarp
(4.0 x 7.0) x (10-5+3) =
2. n1 ile n2 yi topla
28 x 10-2 =
2.8 x 10-1

Bölme 8.5 x 104 ÷ 5.0 x 109 =

1. N1 i N2 ye böl (8.5 ÷ 5.0) x 10 4-9 =

1.7 x 10 -5
2. n1 ve n2 arasında çıkarma işlemi yap

47
 Ölçümlerdeki Belirsizlik…..

İki tür sayı vardır:

1- Tam sayılar

- Sınıftaki öğrenci sayısı

- Bir düzine yumurta

2- Ölçümlerden elde edilen sayılar

Ölçümlerden elde edilen sayılarda belirli miktarlarda
belirsizlikler, hatalar bulunur. Ölçüm aletinden kaynaklanan
belirsizlikler veya hatalar olabilir, ölçümü yapan kişiden
kaynaklana hatalar olabilir.
10 öğrenciden kendi tartısı ile bir
metal parçasını tartması isteniyor.
Aynı sonuç elde edilebilir mi?

49
Aşağıdakilerden hangisi belirsiz (kesin olmayan)
bir miktardır?

( ) Kimya dersine katılan öğrenci sayısı

( ) Bir metal paranın kütlesi
( ) 1 kg’daki g sayısı

50
Kesinlik ve Doğruluk

Bu iki terim ölçümlerdeki belirsizlikler tartışılırken kullanılır.

Doğruluk – Ölçümün doğru değere yakınlığı

Kesinlik – Her bir ölçümün birbirine yakınlığı

Kesinlik ve doğruluk genellikle atış tahtası üzerinde

açıklanmaya çalışılır….

51
kesin kesin Kesin değil
& fakat doğru değil &
doğru Doğru değil
Kesinlik ve Doğruluk
Laboratuvarda tekrar deneyleri yapılır: Sunulan sonuçlar birden
fazla tekrar deneyinden elde edilen sonuçların ortalaması
şeklindedir.
Ölçümlerin kesinliği ise çoğunlukla standart sapma ile birlikte
verilir. Standart sapma bireysel sonuçların ortalama değerden ne
kadar farklı olduğunu ifade etmek için kullanılır.

Eğer her bir ölçüm sonucumuz birbirine oldukça yakınsa

ölçümlerimize güveniriz ve bu durumda standart sapmamız
küçüktür.

Ancak güvenilirliğimizin iyi olduğu yerde sonuçlarımız doğru

olmayabilir. Örneğin yanlış kalibre edilen bir ölçüm aletinde hep
benzer sonuçlar elde ederiz ama bunlar yanlış sonuçlardır.
53
 Anlamlı Rakamlar
Bir metal paranın kütlesini 0.0001
hassasiyete sahip bir tartı ile ölçtüğümüzü
düşünelim. Sonucumuzu da 2.2405 ± 0.0001
g olarak rapor edelim. ± (artı eksi) gösterimi
ölçümdeki belirsizliği ifade eder. Çoğu
bilimsel çalışmada ölçümün son rakamında
belirsizlik olduğu kabul edilerek ± ifadesi
yazılmaz.
54
 Anlamlı Rakamlar
27 oC deki ikinci
rakam tahminidir ve
bu yüzden belirsizdir.

Bir termometredeki sıvı kolonunun yerini ölçtüğümüzde;

sayılardan biri kesin, diğer rakam tahmini olarak okunur.
Sıvı 25 ile 30 derece arasındadır ve biz tahmini olarak
sıcaklığı 27 derece olarak okuruz. 27 derecede ikici rakam
kesin değildir. Kesin değilden kastımız sıcaklık güvenilir
bir şekilde 27 oC dir ancak ne 28 ne de 26 oC dır demektir.
Ancak biz kesinlikle sıcaklık 27 derecedir diyemeyiz.
Bir ölçümden elde edilen rakamlar belirsiz
olan da dahil olmak üzere anlamlı rakam
alarak adlandırılır. Anlamlı rakam sayısı ne
kadar fazlaysa ölçümümüz o kadar
kesindir/güvenilirdir/hassastır diyebiliriz.

56
 Anlamlı Rakamlar
• Anlamlı rakamlar, ölçüm yapan kişinin
doğru olduğuna inandığı sayı
basamaklarıdır.

• Ölçülen nicelikteki anlamlı rakam sayısı

ölçüm aletinin duyarlılığının ve
ölçümlerin kesinliğinin bir ölçüsüdür.

57
Anlamlı rakamlar (Significant Figures/Digits)

10.5 10.4978

58
59
60
 Anlamlı Rakamlar
• Sıfır dışındaki tüm rakamlar anlamlıdır.
1.234 kg 4 anlamlı rakam
• Sıfır dışındaki rakamlar arasındaki sıfırlar anlamlıdır.
606 m 3 anlamlı rakam
• Sıfır dışındaki ilk rakamın solundaki sıfırlar anlamsızdır.
0.08 L 1 anlamlı rakam
• Eğer bir sayı 1’den büyükse noktadan sonraki tüm sıfırlar
anlamlıdır.
2.0 mg 2 anlamlı rakam
• Eğer bir sayı 1’den küçükse sadece sondaki ve rakamın
ortasındaki sıfır anlamlıdır.
0.00420 g 3 anlamlı rakam
61
Anlamlı Rakamlar

62
 Aşağıdaki ölçüm değerlerinde kaçar
tane anlamlı rakam vardır.?
24 mL 2 anlamlı rakam

3001 g 4 anlamlı rakam

0.0320 m3 3 anlamlı rakam

6.4 x 104 molekül 2 anlamlı rakam

560 kg 2 anlamlı rakam

63
 Anlamlı Rakamlar
Toplama-Çıkarma
Sonuç noktadan sonra en az anlamlı rakam içeren bileşen
cinsinden verilir.

89.332
+1.1 noktadan sonra bir anlamlı rakam
90.432 90.4’e yuvarla

3.70 noktadan sonra iki anlamlı rakam

-2.9133
0.7867 0.79’a yuvarla
64
 Anlamlı Rakamlar
Çarpma-Bölme
Çarpma ve bölme işlemlerinde elde edilen sonuçların
içerdiği anlamlı rakam sayısı, çarpma ve bölme işlemine
katılan sayılardan en az anlamlı rakam içerene göre yapılır.

Örneğin 0.24 kg ile 4621 m yi çarptığımızda hesap

makinesinde 1109.04 sonucunu görürüz.
Ancak anlamlı rakam sayıları dikkate alındığında sonuç 1100
veya 1.1 x 103 kg m olacaktır. Çünkü 0.24 kg sadece iki
anlamlı rakam içerir ve sonuç da iki anlamlı rakam içermelidir.

65
 Anlamlı Rakamlar
Çarpma-Bölme
Sonuç en az anlamlı rakam içeren sayılarca belirlenecek:

4.51 x 3.6666 = 16.536366 = 16.5

3 tane 3 anlamlı rakam alınır.

6.8 ÷ 112.04 = 0.0606926 = 0.061

2 anlamlı rakam 2 anlamlı rakam alınır.

66
 Sayısal sonuçların yuvarlanması
Atılan rakam 0,1,2,3 veya 4 ise; kalan rakam aynen kalır.
8,42 8,4
3,784 3,78
5,2333 5,233
Atılan rakam 6,7,8 veya 9 ise; kalan rakam bir artırılır.
8,7866 8,787
3,2339 3,234
5,3597 5,360
Atılan rakam 5 ise; kalan rakam çiftse (sıfırda çift) aynen
kalır, tek ise bir artırılır.
1,105 1,10
25,65 25,6
67
74,35 74,4
Örnek
Aşağıdaki şeklin alanını hesaplayınız.

6.8 cm Alan = ?

11.3 cm

(Sonuç iki anlamlı rakam içermelidir)

 Örnek
Aşağıdaki şeklin hacmini hesaplayınız.

İki anlamlı
rakam

Üç
anlamlı
rakam

Üç anlamlı rakam

Hesap makinesi= 2.5 x 1.25 x 5.50 = 16.5625 cm3

Sonuç iki anlamlı rakam içermelidir. Sonuç = 17 cm3

Örnek

Hesap makinesi = 1.333

Hesap makinesi = 92.133

Hesap makinesi = 3.233256351 x 10-4

70
Soru
Aşağıdaki işlemleri doğru sayıda anlamlı rakam
içerecek şekilde yapınız.

71
Anlamlı rakam sayıları

dakika

atom 72
Aşağıdaki soruları doğru sayıda anlamlı rakam
içerecek şekilde çözünüz.

1. Bir atlet 100.00 m’lik mesafeyi 10.5 s’de koşmaktadır.

Hızını doğru sayıda anlamlı rakam içerecek şekilde
hesaplayınız.

2. Yeni aldığı bir hibrit aracın yakıt tüketimini

hesaplamak isteyen bir vatandaş, araç deposunu 651.1
mi’de doldurmuştur. 1314.4 mi’de boşalan depoyu 16.1
gal yakıt ile tekrar doldurmuştur. Araç deposunun her
seferinde aynı miktar yakıt ile doldurulduğunu
varsayarak yakıt tüketimini mi/gal olarak hesaplayınız.

73
Mutlak sayılar anlamlı rakam sayısını etkilemez !...

• Bir günde 24 saat vardır, ne eksik ne fazla

3.0 gram x 9 = 27 gram
• Çoğu otomobilin 4 tane tekeri vardır
• 1 kg=1000 g’dır
• ….
Soru
2 saat ve 35.8 dakika toplam kaç dakikadır?
Soru
Bir aracın bir lastiği 32.2 kg gelmektedir. Toplam lastik miktarını h

Soru

74
Aşağıdaki ölçümlerin sonuçlarını bulunuz.

ve
Ortalamaları bulurken toplama/çıkarma kuralını uygula !!!

Doğru Değer

75
 Kimyada ve Mühendislikte
Problem Çözme……

❑ Hesaplamalar kimyasal çalışmalarda ve onun gerçek yaşamdaki

uygulamalarında önemli bir yer tutar. Bir mühendis tasarımları
için rutin olarak pek çok hesaplama yapar. Kimyacı, örneğin
alüminyum cevherini göz önüne alırsak: alüminyum ve oksijen
arasındaki bağın kuvvetini nasıl azaltabilirim diye sorarken,
mühendis ise alüminyumun rafinasyonu esnasında gerek
duyulduğunda ne kadar elektrik vereceğim şeklinde soru
sorabilir.

❖ Problem çözümünde birimler ve birim okunması oldukça

önemlidir.
 Boyut analizi
Birimler arası dönüşüm

veya

Anlamlı sayılarla yapılan çarpma ve bölmeyi hatırlayalım.

Sonuç neden 3 değil de 4 anlamlı rakam içerecek şekilde
verilmiştir?
Mutlak sayılar anlamlı rakam sayısını etkilemez !...
57.8 m kaç cm’dir?

Anlamlı sayılarla yapılan çarpma ve bölmeyi hatırlayalım.

Sonuç neden 3 anlamlı rakam içerecek şekilde verilmiştir.

78
 Problem çözümünde birimler arası
dönüşüm

1. Hangi birim dönüşüm faktörü kullanılacak belirle

2. Birimleri sürekli yaz
3. İstenilen birim harici tüm birimler birbirini götürüyorsa
problem çözülmüştür.

Verilen miktar x Dönüşüm faktörü = İstenen miktar

İstenilen birim
Verilen birim x = İstenilen birim
Verilen birim
79
 SORU

1.63 L kaç mL’dir?

Dönüşüm birimi: 1 L = 1000 mL

1000 mL
1.63 L x = 1630 mL
1L
1L L2
1.63 L x = 0.001630
1000 mL mL

80
 SORU
Dünyadaki okyanuslar yaklaşık 1.36 x 109 km3
su içerir. Bunu litre olarak hesaplayınız.

Litre
81
SORU
Sesin havadaki hızı yaklaşık olarak 343 m/s’dir. Bu hızı
mi/saat olarak hesaplayınız. (1 mi=1609 m)

Dönüşüm birimleri
Metre → mil saniye → saat

1 mi = 1609 m 1 dak = 60 s 1 saat = 60 dak

m 1 mi 60 s 60 dak mi
343 x x x = 767
s 1609 m 1 dak 1 saat saat

82
SORU

Bir insanın günlük glikoz alımı (şeker formunda) 0.0833

pound’dur (lb). Bu miktarı mg olarak hesaplayınız.

libra = lb = pound.

(1 lb = 453.6 g)

83
SORU

Sıvı azot sıvılaştırılmış havadan elde edilir ve eşyaların

dondurulmasında ve düşük-sıcaklık gerektiren çalışmalarda
kullanılır. Bu sıvının kaynama noktasındaki (-196 oC veya 77 K’de)
yoğunluğu 0.808 g/cm3’tür. Bu değeri kg/m3 olarak hesaplayınız.

84
SORU

Bir yetişkinin sahip olduğu ortalama kan miktarı 5.2 L dir.

Bu miktarı m3 olarak miktarını hesaplayınız.

1 L = 1000 mL = 1000 cm3 = 1 dm3

SORU

Bir aracın yakıt sarfiyatı 41.2 ga/mi’dir. Bu değeri L/km

olarak hesaplayınız. (1 mi = 1609 m; 1 gal= 3.785 L)
Temel Kimya Kanunları

1-Kütlenin Korunumu Kanunu

2-Sabit Oranlar Kanunu
3-Katlı Oranlar Kanunu

Temel Kimya Kanunları

Cıva + Oksijen → Cıva(II) Oksit
Cıva Cıva(II) oksit

1-Kütlenin Korunumu Kanunu. Tepkimeden çıkan ürünlerin

kütleleri toplamı tepkimeye giren maddelerin kütleleri
toplamına eşittir.(Lavoisier yasası, 1774)
Bütün olaylarda toplam kütle sabittir.

87
Kütlenin Korunumu Kanunu- Örnek:
Bir Mg örneğinin 0.455 gramı 2.315 g oksijen ile yakılıyor. Oluşan tek
ürün magnezyum oksittir. Tepkime sonunda Mg kalmayıp, 2.015 g
oksijen tepkimeye girmeden kalıyor. Oluşan oksitin kütlesi nedir?

88
2-Sabit Oranlar Kanunu. Bir bileşiğin bütün örnekleri aynı
bileşime sahiptir. Yani bileşenler kütlece sabit bir oranda
birleşirler.

Bu yasa:
Bir bileşiği meydana getiren elementlerin oranı (yüzdeleri)
sabittir diye de ifade edilir.

Na2CO3 deki elementlerin yüzdeleri kaçtır?

89
Örnek
Bir magnezyum örneğinin 0.455 gramı 2.315 g oksijen ile
tepkimesinden 0.755 g magnezyum oksit elde edilmiştir.
0.5000 g magnezyum oksit örneğindeki magnezyumun
kütlesini bulunuz.

90
3-Katlı Oranlar Kanunu. Eğer iki element birden fazla bileşik
oluşturuyorsa birinin sabit miktarı ile birleşen diğer elementin
miktarları arasında tamsayı ile ifade edilen basit bir oran vardır.

91
92
Kaynaklar

1. Petrucci, Genel Kimya, 2012.

2. Chang, Genel Kimya, 2010.
3. Brown, Kimya, 2014.
4. Alpaydın, Şimşek, Genel Kimya, 2014.