ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

(ΔΠΜ61)

ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΚΛΕΟΝΙΚΗ Α.Μ. 103044

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΨΥΛΛΑ ΜΑΡΙΑΝΝΑ

ΑΘΗΝΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

1
ΘΕΜΑ 3ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ανάλυση μηνύματος στο ψηφιακό περιβάλλον

2
Πίνακας περιεχομένων
Περίληψη..................................................................................................................................4
Λέξεις Κλειδιά...........................................................................................................................4
Εισαγωγή..................................................................................................................................4
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ.........................................................................................................................5
Το μήνυμα μέσα στην επικοινωνιακή διαδικασία και οι προσεγγίσεις ερμηνείας και
παραγωγής του........................................................................................................................6
1.1Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μηνύματος σε σχέση με την ερμηνευτική του
διάσταση..............................................................................................................................6
1.2 Μέθοδοι ανάλυσης μηνύματος..................................................................................8
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ.....................................................................................................................10
Ανάλυση μηνύματος στο ψηφιακό περιβάλλον.................................................................10
2.1 GR80sΗ Ελλάδα του ’80 στη Στέγη και στην Τεχνόπολη...............................................10
2.2 Επιλογή και ανάλυση μηνύματος. Η GR80s Η Ελλάδα του ’80 στη Στέγη....................11

3
Περίληψη

Το μήνυμα είναι παράγωγο της επικοινωνιακής διαδικασίας και σημείο αναφοράς για
την παραγωγή νοήματος. Στη παρούσα εργασία , εξετάζονται τα γνωρίσματα του σε
σχέση με την ερμηνεία του , καθώς και η μεθοδολογία ανάλυσής του , μέσα από την
επικοινωνιακή δράση της Στέγης Γραμμάτων και τεχνών, για την πλαισίωση της
έκθεσης «GR80’s Η Ελλάδα στην Τεχνόπολη».

Λέξεις Κλειδιά

 Μήνυμα
 Μορφή
 Περιεχόμενο
 Ερμηνεία
 Σημειωτική
 GR 80’s

Εισαγωγή

Οι θεωρητικές προσεγγίσεις της επιστήμης της επικοινωνίας έχουν εξετάσει

πολύπλευρα την έννοια, την κατασκευή, την απόδοση και την ερμηνεία του
μηνύματος, το οποίο δημιουργείται, εντάσσεται και προσδιορίζεται από το ευρύτερο
πλαίσιο μέσα στο οποίο προβάλλεται. Ειδικότερα στην περίπτωση των πολιτιστικών
οργανισμών, για την εφαρμογή της επικοινωνιακής στρατηγικής ή της εκάστοτε
επικοινωνιακής τακτικής και δράσης, η παραγωγή, η μετάδοση και η πρόσληψη του
μηνύματος από ευρύ ή συγκεκριμένο κοινό, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για
την ολοκλήρωση τους, καθώς μέσω του μηνύματος προβάλλεται και μεταδίδεται το
περιεχόμενο των δράσεων ,αλλά και τα νοήματα, οι αξίες, οι γνώσεις και οι
προβληματισμοί που επιδιώκονται να προκληθούν. Το μήνυμα έχει συγκεκριμένο
στόχο και ο σχεδιασμός του , η μορφή με την οποία επιλέγεται να μεταδοθεί, το

4
περιεχόμενο και οι σημασιολογική του αξία, αποτελούν κεντρικό άξονα της εκάστοτε
επικοινωνιακής στρατηγικής.

Στο πρώτο μέρος , θα εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μηνύματος,

μέσα από τη συμβολή θεωρητικών προσεγγίσεων που θα μας απασχολήσουν στην
παρούσα εργασία και σε σχέση με την εφαρμογή ανάλυσης του μηνύματος που
επιλέξαμε. Στόχος μας είναι, να προσδιορίσουμε πώς η μορφή και το περιεχόμενο
του, διαμορφώνουν το μήνυμα, αναφορικά με την παράγωγη νοήματος, που αποτελεί
και τη βασική του λειτουργία στην επικοινωνιακή διαδικασία.

Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε τις μεθόδους ανάλυσης του μηνύματος που θα

εντάξουμε στο πρακτικό παράδειγμα ανάλυσης . Θα γίνει αναφορά στην μορφή του
οπτικού μηνύματος, καθώς είναι το είδος που θα αναλύσουμε και θα επεκταθούμε
στο πρακτικό μέρος.

Το μήνυμα που θα αναλύσουμε στο πρακτικό μέρος αφορά στην επικοινωνιακή

δράση του Ιδρύματος Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, η όποια πλαισιώνει την
έκθεση : «GR80’s Η Ελλάδα στην Τεχνόπολη». Θα ακολουθήσουμε για την ανάλυση
του μηνύματος, την κλασική θεματική προσέγγιση , αναφορικά με την εμφάνιση
περιεχομένου συγκριτικά με τις δύο δράσεις, ενώ η ανάλυση του οπτικού μηνύματος,
θα προσεγγιστεί, μέσω Σημειωτικών μεθόδων ανάλυσης για την παραγωγή
νοήματος. Για το γλωσσικό μήνυμα, θα αναλύσουμε με ποιοτικά κριτήρια την
παραγωγή νοήματος , ως προς το αποτέλεσμα στην πρόκλησης συναισθημάτων και
συμμετοχής.

Για την εξέταση του θέματος, χρησιμοποιήθηκαν πηγές από αρθρογραφία,

βιβλιογραφία και διαδικτυακές πηγές και social media .

5
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Το μήνυμα μέσα στην επικοινωνιακή διαδικασία και οι προσεγγίσεις ερμηνείας

και παραγωγής του.

1.1Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μηνύματος σε σχέση με την ερμηνευτική

του διάσταση

Το μήνυμα δημιουργείται μέσα στην επικοινωνιακή διαδικασία και ταυτόχρονα η

ερμηνεία και η πρόσληψη του, είναι αποτέλεσμα και στόχος της. Κυρίαρχη σημασία
στην παραγωγή, την μετάδοση και την ερμηνεία του μηνύματος, κατέχει ο τρόπος
που το μήνυμα δομείται από τους δομικούς συντελεστές του, το περιεχόμενο και τη
μορφή του , αλλά και η πολυδιάστατη ερμηνευτική διαδικασία που συντελείται από
τον αποδέκτη για να καταλήξει στην ερμηνεία του και στην διαδικασία της
σημασιοδότησης. Επιδιώκοντας να κατανοήσουμε τη θέση και τη λειτουργία του
μηνύματος, σκόπιμο είναι να εξετάσουμε τα γνωρίσματα που παρουσιάζει μέσα στην
επικοινωνιακή διαδικασία. Σημείο αναφοράς όλων των επιστημονικών προσεγγίσεων
είναι η παραγωγή νοήματος που προκύπτει από το μήνυμα και η ερμηνεία του από
τον συμμετέχοντα στην επικοινωνιακή διαδικασία.

Οι προσεγγίσεις που εξετάζουν το μήνυμα ως μέσο για την πρόκληση στοχευμένων

αντιδράσεων και συμπεριφορών στον αποδέκτη, προσδιορίζουν γνωρίσματα του
μηνύματος όπως το περιεχόμενο , η δομή και η μορφή από τα οποία αποτελείται. Η
επιλογή συνεπώς του κατάλληλου περιεχομένου του μηνύματος, σκόπιμο είναι, να
περιλαμβάνει ή να αναφέρεται σε προσωπικές εμπειρίες και εκτιμήσεις, που μπορούν
να ανακαλέσουν μνήμες και να προκαλέσουν αντίστοιχες σκέψεις και συναισθήματα
στον αποδέκτη και σε συμπεριφορές κοινώς αποδεκτές σε σχέση το θέμα του
μηνύματος. (Bigsby E., & Shen, L. (2013)

Η δομή του μηνύματος σκόπιμο είναι να μεταβιβάζει με σαφήνεια το περιεχόμενο

του μηνύματος καθώς επιβεβαιώνει την αξιοπιστία της πηγής του, χωρίς να
παραβλέπεται και η άποψη ότι η αντίστοιχη αξιοπιστία παρέχεται και από ένα έμμεσο
μήνυμα , που εκλαμβάνεται από τον ερμηνεύοντα ως πιο αυθεντικό και μη
κατευθυνόμενο και απευθύνεται σε κοινό που προσεγγίζει με επιπλέον παραμέτρους
την ερμηνεία του, όπως για παράδειγμα η προγενέστερη εμπειρία που έχει σε σχέση
με το περιεχόμενο του μηνύματος, η οποία επιδρά αντίστοιχα. ( ο.π. σελ. 25)

6
Η μορφή του μηνύματος, σχετίζεται άμεσα με το περιεχόμενο του και
προσδιορίζεται από αυτό. Το κανάλι με το οποίο μεταδίδεται το μήνυμα, διαθέτει και
αξιοποιεί κωδικοποιημένα συστήματα επικοινωνίας, όπως η γλώσσα, η εικόνα, τα
σύγχρονα ψηφιακά και οπτικοακουστικά μέσα, ανάλογα με το περιεχόμενο που
επιδιώκει να μεταφέρει και τις δυνατότητες που ανταποκρίνονται στο εκάστοτε
κανάλι επικοινωνίας. ( Ψύλλα Μ., 2004) Στο ψηφιακό περιβάλλον, λόγω των
διευρυμένων δυνατοτήτων που παρουσιάζουν τα διαθέσιμα κανάλια επικοινωνίας ,
όπως για παράδειγμα το είδος των κοινωνικών δικτύων που θα εξετάσουμε στην
παρούσα εργασία , συνδυάζεται η χρήση ποικίλων κωδικοποιημένων συστημάτων
επικοινωνίας, για τη δημιουργία και τη μετάδοση των μηνυμάτων .

Οι προσεγγίσεις που αναγνωρίζουν το μήνυμα ως πυρήνα της επικοινωνιακής

πράξης για την παραγωγή νοήματος, προσδιορίζουν χαρακτηριστικά του , που
σχετίζονται με την δομή του και τις διαφορετικές ερμηνευτικές διαστάσεις που
λαμβάνει , ανάλογα με υποκειμενική αντίληψη του συμμετέχοντα στην
επικοινωνιακή πράξη. Σημαντική εδώ, είναι η συμβολή της Σημειωτικής στην
έννοια της «σημασιοδότησης» της παραγωγής δηλαδή νοήματος, καθώς αναγνωρίζει
στο μήνυμα συνδιαμορφωτικό ρόλο. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους σημαντικότερους
εκπροσώπους της Σημειωτικής Saussure και Peirce, το νόημα , το οποίο εμπεριέχεται
στο μήνυμα, δομείται από την οργάνωση σημείων μέσω κωδίκων ή συστημάτων, που
αποτελούν προϊόν κοινής συμφωνίας ανάμεσα στα υποκείμενα που τα
χρησιμοποιούν. Τόσο στο δυαδικό σχήμα «σημαίνον – σημαινόμενο» κατά τον
Saussure, όσο και στο τριγωνικό «σημείο- ερμήνευμα- αντικείμενο», σύμφωνα με τον
Peirce, το νόημα δομείται από την ερμηνεία του σημείου που περιλαμβάνει την
έννοια, σε σχέση με τις έννοιες και τις ερμηνείες που αποδίδει και τις εμπειρίες που
έχει ο ερμηνεύων για αυτό. ( Fiske J., 2010). Προκύπτει συνεπώς, μια διαλεκτική
σχέση ανάμεσα στο μήνυμα και τον ερμηνεύοντα για την παραγωγή του νοήματος.
Ειδικότερα και σε σχέση με το παράδειγμα που θα εξετάσουμε, η κατηγοριοποίηση
των σημείων κατά τον Peirce, προσδιορίζει ότι ένα μήνυμα μπορεί να δομείται από
εικονικά σημεία, τα οποία παρουσιάζουν σχέση ομοιότητας ανάμεσα στο σημείο
(εικόνα, αντικείμενο) κατά την ερμηνεία, από ενδεικτικά σημεία τα οποία
συνδέονται με σχέσεις αιτιότητας μεταξύ του αντικειμένου και της ερμηνείας και από
συμβολικά σημεία , όπου το ερμηνευτικό αποτέλεσμα είναι αποτέλεσμα σύμβασης
και προϋποθέτει την κοινή και συμφωνημένη γνώση εμπειρία , ανάμεσα σε αυτούς

7
που το ερμηνεύουν. Επιπλέον το μήνυμα μπορεί να συνδυάζει και περισσότερες από
μια κατηγορίες σημείων, που συμβάλλουν στην πολύπλευρη παραγωγή νοήματος, σε
σχέση πάντα με τη γνώση και τις υιοθετημένες συμβάσεις των υποκειμένων που το
εκλαμβάνουν. (Χαλεβελάκη Μ., 2010)

Η θεωρία των συμβόλων, κατέχει πολύ σημαντική θέση στην Σημειωτική

προσέγγιση. Ειδικότερα, τα σύμβολα που εμπεριέχονται στο μήνυμα είναι η
υπέρβαση των «απλών σημείων» και υποδηλώνουν νοήματα πέρα από αυτά.
(Littlejohn, Stephen W., & Foss, Karen A. 2012 σελ. 125) Σxετική με την εμφάνιση
συμβόλων στα μηνύματα, είναι η διατύπωση του Roland Barthes, για το διπλό
επίπεδο σημασίας στην παραγωγή του νοήματος. Σύμφωνα με αυτήν, το πρώτο
επίπεδο είναι η «καταδήλωση», όπου παρουσιάζονται οι αντικειμενικές και εμφανείς
ερμηνείες του μηνύματος, ενώ το δεύτερο επίπεδο είναι η «συνδήλωση» που
εξαρτάται από τις καταδηλωτικές έννοιες, αλλά περιλαμβάνει συμβολικούς κώδικες
που η ερμηνεία τους, βασίζεται σε αποδοχή και κατανόηση συμβάσεων για την
ερμηνεία των εκάστοτε συμβολισμών ,στο πλαίσιο επικοινωνίας που εντάσσεται ο
συμβολισμός και την ερμηνευτική διάσταση που αποδίδει ο ερμηνεύων.
(Χαλεβελάκη Μ., 2010) Συνεπώς στο συνδηλωτικό επίπεδο, παρουσιάζεται η
δυνατότητα πολλαπλής ερμηνείας και παραγωγής συμβολικών νοημάτων,
συναισθημάτων και αντιδράσεων.

1.2 Μέθοδοι ανάλυσης μηνύματος

Οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις που ακολουθούνται για την ανάλυση του μηνύματος,

επιδιώκουν να ανταποκριθούν στο ποικίλο περιεχόμενο και μορφές που
χαρακτηρίζουν ένα μήνυμα στα πλαίσια της εκάστοτε επικοινωνιακής δράσης.
(Ψύλλα Μ., 2004) Για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας ,θα αναφερθούμε στις
προσεγγίσεις που συνδυάζονται για να καλύψουν τις ερμηνευτικές ανάγκες του τύπου
μηνύματος που αναλύεται. Θα αναφερθούμε σε αυτές εστιάζοντας στις
συγκεκριμένες μεθόδους ανάλυσης, που σχετίζονται με το μήνυμα που θα
επιδιώξουμε να αναλύσουμε στην παρούσα εργασία.

Η θεματική ανάλυση εφαρμόζει ποσοτικά κριτήρια στην ανάλυση του μηνύματος ,

καθώς στοχεύει στην καταμέτρηση και κατηγοριοποίηση των θεμάτων σε σχέση με
το περιεχόμενο και τη μορφή τους. Το ποσοτικό κριτήριο έγκειται στην καταμέτρηση

8
της συχνότητας που εμφανίζονται θέματα με κοινή σημασία, και ο στόχος της
ανάλυσης είναι η διεξαγωγή συμπεράσματος για την ερμηνεία του μηνύματος που
επιδιώκεται να μεταδοθεί, εφόσον η συχνότητα αποτελεί κριτήριο και για την
σημασία που επιδιώκεται να παραχθεί μέσω του μηνύματος. Ο χαρακτηρισμός και ο
εντοπισμός των μορφών που αποδίδονται το μήνυμα, οι οποίες παρουσιάζονται μέσα
στην επικοινωνιακή πράξη, δίνουν συνδυαστικά με το περιεχόμενο του μηνύματος
επιπλέον προσδιορισμό στην ερμηνεία του. ( Ψύλλα Μ.,2007)

Οι γλωσσολογικές προσεγγίσεις για την ανάλυση του μηνύματος, που θα μας

απασχολήσουν σε σχέση με το μήνυμα του θα εξετάσουμε, αναφέρονται με ποιοτικά
κριτήρια στην διαδικασία ανάλυσης του. Οι αποφαντικές μέθοδοι ανάλυσης του
μηνύματος, αναγνωρίζουν πέραν από τη δομική λειτουργία της γλώσσας για την
μετάδοση μηνύματος και την παραγωγή νοήματος, την επίδραση του υποκειμένου ,
του πομπού που μεταδίδει το μήνυμα, σε επίπεδο πλέον μεταγλωσσικό, όπου
επιδιώκεται η πρόκληση συναισθημάτων, δράσης, και έναρξη επικοινωνιακού
διαλόγου. (Ψύλλα Μ., 2004)

Το οπτικό μήνυμα , έχει κυρίαρχη παρουσία στο ψηφιακό περιβάλλον που θα

εξετάσουμε. Συχνά συνοδεύεται από το λεκτικό μήνυμα, το οποίο συμπληρώνει και
υποστηρίζει την ερμηνεία για την σημασία της εικόνας Η ερμηνεία αντίστοιχων
μηνυμάτων, προσεγγίζεται μέσω σημειωτικών προσεγγίσεων , καθώς ο μικτός τύπος
του μηνύματος, βασίζεται κυρίως στην παρουσία συμβόλων και μετωνυμικών
στοιχείων , που οδηγούν τον αναγνώστη 1 του μηνύματος σε πολλαπλές ερμηνείες και
συναισθήματα. .(Sifaki E., Papadopoulou M.,2015)

1
Στις σημειωτικές προσεγγίσεις , ο όρος δηλώνει την ενεργό συμμετοχή του ερμηνέυοντα. ( Sifaki
E., Papadopoulou M.,2015)
9
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Ανάλυση μηνύματος στο ψηφιακό περιβάλλον

2.1 GR80sΗ Ελλάδα του ’80 στη Στέγη και στην Τεχνόπολη

Ο τίτλος που επιλέγουμε για την ενότητα που ακολουθεί είναι ένας συνδυασμός από
τον τίτλο της διεξαγωγής των παράλληλων δράσεων , με τις οποίες συμμετέχει η
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, και της έκθεσης που
διοργανώνει από την 25 Ιανουαρίου ως την 19 Μαρτίου του 2017 , η Τεχνόπολη του
Δήμου Αθηναίων, στην οποία συμμετέχει.

Η «έκθεση GR80s. Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη» , παρουσιάζει την

δεκαετία του 80’ , μέσα από θεματολογίες που χαρακτήρισαν την σημαντική αυτή
δεκαετία για τη χώρα μας . Οι βασικές θεματικές κατηγορίες που προβάλλονται μέσω
ποικίλων επικοινωνιακών μεθόδων και μέσων ( οπτικοακουστικών, διάδρασης και
μετάδοσης πληροφοριών) , είναι η πολιτική, η κουλτούρα της αστικής κατοικίας, οι
μορφές τέχνης που αποτυπώθηκαν με τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της περιόδου, η
τεχνολογία και η αυτοκίνηση, τα ΜΜΕ, η πνευματική δραστηριότητα, η γλώσσα.
(http://www.gr80s.gr/index.php/ekthesi-gr80s 6/3/2017) Ο χαρακτήρας της δεκαετίας
του 80΄που αποτυπώνεται μέσα από το περιεχόμενο των δράσεων, έχει στόχο να
προσφέρει αναβιωτική εμπειρία και προσέγγιση των πολιτικών, κοινωνικών
καλλιτεχνικών , πνευματικών αναζητήσεων και ιδεολογιών της εποχής, μιας εποχής
που χαρακτηρίζεται από αλλαγές στον τρόπο ζωής και απελευθερωτικές τάσεις,
εισβολή νέων τεχνολογιών, πολιτικές και ιδεολογικές αλλαγές, κοινωνικές
μεταρρυθμίσεις και ανάδυσης κυριάρχων κοινωνικών κουλτούρων. Το μήνυμα που
αναγνωρίζεται στο σύνολο των δράσεων, πέραν από τον εξιστοριστικό και
αναβιωτικό χαρακτήρα της, είναι ο στοχασμός και η ανάπτυξη διαλόγου για
ερμηνείες για μία εποχή της οποίας οι ιδεολογικές, πολιτικές και κοινωνικές
παράμετροι, επηρέασαν την πορεία της χώρας μας .

Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών έχει ως αποστολή της , την καλλιέργεια και την
προαγωγή του πολιτισμού, των τεχνών και των γραμμάτων.
(http://www.sgt.gr/gre/SPG1531/) 6/3/2017. Συμμετέχει στην παραπάνω διοργάνωση
μέσω επικοινωνιακών δράσεων με αντικείμενο τη φωτογραφία, τη μουσική
κουλτούρα της εποχής, παιχνίδια , αθλητισμός , τεχνολογία, ταινίες. Το μήνυμα που

10
αναγνωρίζετε, εντάσσεται στα πλαίσια της επικοινωνιακής στρατηγικής της για την
προβολή και την πλαισίωση της έκθεσης με δράσεις που παροτρύνουν το κοινό στο
οποίο απευθύνεται να συμμετάσχει ενεργά και να ερμηνεύσει το νόημα μέσω της
εμπειρίας. Ο ρόλος του μηνύματος είναι να προσελκύσει το κοινό και να το
πληροφορήσει σχετικά με το περιεχόμενο της έκθεσης αλλά και να προκαλέσει
συναισθήματα που θα παράγουν ερμηνείες, να ανακαλέσει μνήμες , να αναβιώσει
εμπειρίες και να προκαλέσει την συμμετοχή του.

2.2 Επιλογή και ανάλυση μηνύματος. Η GR80s Η Ελλάδα του ’80 στη Στέγη

Ο στόχος της επικοινωνιακής τακτικής για την προβολή της έκθεσης και της

προσέλκυσης του κοινού που απευθύνεται, επιλέγουμε να εξεταστεί, με το οπτικό

ψηφιακό μήνυμα που προβάλλεται μέσω του Facebook της Στέγης Γραμμάτων και

Τεχνών ,έχει τη μορφή σύντομου αφηγηματικού vibeo, και συνοδεύεται από λεκτικό

κείμενο το οποίο ενισχύει την σηματοδότηση για την ερμηνεία του μηνύματος που

επικοινωνεί.(https://www.facebook.com/Stegi.Onassis.Cultural.Centre/videos/

1317410444996097) 6/3/2017 Οι μέθοδοι που θα ακολουθήσουμε για την ανάλυση

του μηνύματος, είναι η θεματική προσέγγιση για την ανάλυση του περιεχομένου του

μηνύματος, σημειωτικές προσεγγίσεις , αναφορικά με την ανάλυση του οπτικού

μηνύματος και γλωσσολογική προσέγγιση που σχετίζονται με την πρόκληση

αντιδράσεων και συναισθημάτων.

Η κατηγορία του οπτικού μηνύματος που θα αναλύσουμε , σύμφωνα με τις

σύγχρονες μελέτες για την οπτική επικοινωνία, θεωρείται ότι υπερέχει συγκριτικά με
άλλες μορφές μηνυμάτων αναφορικά με την αμεσότητα της επίδρασης που προκαλεί
και της κινητοποίησης.(Σηφάκη Ε., 2015) Η επιλογή συνεπώς της μορφής αυτής,
συνδέεται με το επικοινωνιακό στόχο που μεταφέρει το μήνυμα.

Το περιεχομένου του μηνύματος, παρουσιάζεται μέσα από την διαδοχική παρουσίαση

εικόνων που η κάθε μια έχει διπλή χρήση: πληροφορεί το κοινό για τη θεματολογία
της έκθεσης που πλαισιώνει , παρουσιάζοντας αυθεντικό φωτογραφικό υλικό της
εποχής, και όχι ανασκευασμένο μέσω ψηφιακής επεξεργασίας , επιδιώκοντας να
προκαλέσει άμεση σύνδεση με κοινές εμπειρίες που κατέχει το κοινό στο όποιο
απευθύνεται.

11
https://www.facebook.com/Stegi.Onassis.Cultural.Centre/videos/13174104449960
97) 7/3/2017 Στο σημείο αυτό διαπιστώνουμε ότι με το εύρος της θεματολογίας που
παρουσιάζει, απευθύνεται και επιδιώκει την προσέλκυση κοινού με ποικίλα
ενδιαφέροντα. (μουσική, τεχνολογία , παιχνίδια, αθλητισμός, κινηματογράφος, χόμπι)
Διαπιστώνεται μια απουσία θεματικών που περιλαμβάνονται στην έκθεσης της
Τεχνόπολης, χάριν παραδείγματος η πολιτική, η γλώσσα, οι κοινωνικές
κουλτούρες , γεγονός που υποδηλώνει τους στόχους του μηνύματος , που αφορούν
στην επικοινωνία των δράσεων της Στέγης που πλαισιώνουν την έκθεση ( Ψύλλα Μ.,
2007)

Η δομή και η μορφολογία του μηνύματος αναλύονται με βάση Σημειωτικές

προσεγγίσεις σε σχέση με την ερμηνευτική διαδικασία του αναγνώστη για την
παράγωγη νοήματος. Η εικονική απεικόνιση του μηνύματος , αποτυπώνεται με ένα
κυκλικό γεωμετρικό σχήμα που σχηματίζεται από παράλληλες γραμμές που δεν
ενώνονται μεταξύ τους. Τα χρώματα του σχήματος και το φόντο στο οποίο
τοποθετείται το εικαστικό είναι οι χρωματισμοί των «ντίσκο» κέντρων διασκέδασης
της εποχής των 80΄ς . Σε όλη την επιφάνεια του σχήματος με άξονα το κέντρο είναι
τοποθετημένο το λογότυπο – συνθετικό του τίτλου και των δύο δράσεων “ GR 80’S
“. Με την έναρξη της προβολής του video, ξεκινά η διαδοχική σύντομη παρουσίαση
φωτογραφικού υλικού αντιπροσωπευτικού της θεματολογίας των δράσεων. Σύμφωνα
με την Σημειολογική θεώρηση, το μήνυμα αυτό, περιλαμβάνει «μικτή
κατηγοριοποίηση σημείων» που το κωδικοποιούν και ο συσχετισμός αυτών οδηγεί
στην παραγωγή νοήματος. ( Χαλεβελάκη Μ,. 2010 σελ. 80) Στην εικονική κατηγορία
αναφέρονται το κυκλικό εικαστικό σχήμα, το λογότυπο, και οι φωτογραφίες που
περιλαμβάνονται στο video. Τα εικονικά σημεία παρουσιάζουν ομοιότητα με το
αντικείμενο της ερμηνείας τους, χάριν παραδείγματος οι φωτογραφίες απεικονίζουν
πρόσωπα, αντικείμενα κτλ., ο αριθμός 80 με την απόστροφο είναι η ορθογραφική
διατύπωση της δεκαετίας. Τα ενδεικτικά σημεία είναι ο χρωματισμός και το κυκλικό
σχήμα , τα οποία σε συνδυασμό με την ερμηνεία του πλαισίου που προβάλλονται – οι
μωβ αποχρώσεις του φωτισμού των κέντρων διασκέδασης της εποχής και σε σχέση
με την εμπειρία και την γνώση του αναγνώστη ερμηνεύονται ως η περίφημη
«ντισκομπαλα» αναγνωρίσιμο αντικείμενο της δεκαετίας και σύμβολο της νεανικής
ποπ κουλτούρας της εποχής. Τα ενδεικτικά σημεία, διατηρούν φυσική ή αιτιατή
σχέση με το αντικείμενο ερμηνείας .( ο.π. σελ 72) Επιπλέον στην κατηγορία των

12
συμβολικών σημείων του οπτικού μηνύματος, που συμβάλλουν στον συσχετισμό για
την παραγωγή νοήματος, εντάσσονται επίσης το κυκλικό εικαστικό, ο χρωματισμός,
αλλά και οι φωτογραφίες , καθώς απαιτείται για την κατανόηση του νοήματος από
τον αναγνώστη, να συνδυάσει τις συμβολικές ερμηνείες των αντικειμένων που
προϋποθέτει τη γνώση της πολιτισμικής σύμβασης , για την κουλτούρα και τα
γεγονότα της εποχής. Στο συγκεκριμένο μήνυμα δηλαδή, την αναγνώριση του
χαρακτηριστικού φωτισμού της εποχής, των προσώπων- συμβόλων που
απεικονίζονται στις φωτογραφίες ( καλλιτέχνες, αθλητές), ταινιών, παιχνιδιών, κτλ.

https://www.facebook.com/Stegi.Onassis.Cultural.Centre/videos/
1317410444996097) 7/3/2017 Τα συμβολικά σημεία του μηνύματος, είναι αυθαίρετα
σε σχέση με το αντικείμενο της ερμηνεία του μηνύματος, ( Χαλεβελάκη Μ,. 2010)
και αυτό γίνεται κατανοητό, αν επιδιώξουμε να ερμηνεύσουμε μεμονωμένα τα
συστατικά σημεία που δομούν το συγκεκριμένο μήνυμα, χωρίς να τα συνδυάσουμε
μεταξύ τους και έξω από την γνώση ή και την εμπειρική προσέγγιση της
συγκεκριμένης δεκαετίας.

Επιπλέον στην ερμηνευτική προσέγγιση για την παραγωγή του νοήματος και σε
σχέση με την αποκωδικοποίηση των συμβόλων που προϋποθέτουν την αποδοχή
συμβάσεων , στην ανάλυση μηνύματος εντοπίζουν τα δύο επίπεδα σημασίας,
σύμφωνα με τον Roland Barthes, την καταδήλωση και την συνδήλωση. Χάριν
παραδείγματος, η απεικόνιση των θεμάτων στις φωτογραφίες που παρουσιάζονται
στο video , αποτελούν καταδηλωτική περίπτωση κατανόησης που σχετίζεται απλά με
την αναγνώριση του αντικειμένου ενώ στο επίπεδο της συνδήλωσης , ενεργοποιείται
η χρήση συμβόλων , για να ερμηνευτεί το μήνυμα μέσα από πολιτισμικά, κοινωνικά
και βιωματικά φίλτρα ερμηνείας. ( Χαλεβελάκη Μ,. 2010)

Το γλωσσικό μήνυμα κειμένου που συνοδεύει το οπτικό, λειτουργεί συμπληρωματικά

για την ερμηνεία του. Το περιεχόμενό του, περιλαμβάνει πληροφόρηση για το ρόλο
της Στέγης στην έκθεση και για τις θεματικές των δράσεων που υλοποιεί . Περά από
την μετάδοση της πληροφορίας, το μήνυμα , αποτελεί σαφώς την πρόσκληση για την
συμμετοχή του κοινού. Το ύφος του μηνύματος και η διατύπωση του, περιλαμβάνει
ερωτήσεις με τη χρήση η δεύτερου προσώπου , το οποίο επιδιώκει την έναρξη
διαλόγου και την εμπλοκή του κοινού.
https://www.facebook.com/Stegi.Onassis.Cultural.Centre/videos/13174104449960

13
97) 7/3/2017 Η χρήση του δευτέρου προσώπου με την αντωνυμία «εσύ» σε
συνδυασμό με τη χρήση παρατατικού χρόνου των ρημάτων ( χόρευες , ήσουν )
μεταφέρει την επικοινωνία σε προσωπικό επίπεδο για να τονίσει την ύπαρξη σχέσης
και εμπειρίας του κοινού και να προκαλέσει συναισθήματα νοσταλγίας και να
αναβιώσει μνήμες ( Γκάζη Α., Νικηφορίδου Α., 2004) με στόχο να παρακινήσει τη
συμμετοχή του κοινού στις διοργανωθείσες δράσεις .

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Από την ανάλυση του οπτικού και λεκτικού μηνύματος της επικοινωνιακής δράσης
του Ιδρύματος Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και από το συσχετισμό της με το
γενικότερο μήνυμα της έκθεσης « GR 80s η Ελλάδα του 80 στην Τεχνόπολη,
συμπεραίνουμε ότι το μήνυμα παράγεται μέσα στα πλαίσια της επικοινωνιακής
στρατηγικής του οργανισμού και είναι προσανατολισμένο σε συγκεκριμένο στόχο. Το
μήνυμα που αναλύσαμε , εντάσσεται στην κατηγορία των μικτών μηνυμάτων, καθώς
χρησιμοποιεί για να δομηθεί ,συνδυασμό οπτικού ψηφιακού μηνύματος και λεκτικού
κειμένου. Η δομή του και η παρουσίασή του, λόγω του συνδυασμού των
επικοινωνιακών μεθόδων του, παρέχει στον αναγνώστη εκτός από το πρωταρχικό
στάδιο που είναι η πληροφόρηση, τα κίνητρα και την συναισθηματική παρότρυνση
για να συμμετέχει. Στο πλαίσιο της ερμηνευτικής του διάστασης από το κοινό ,
εκλαμβάνει τον συμμετέχοντα ως ενεργό μέρος της επικοινωνιακής διαδικασίας, ενώ
ενισχύει την δυνατότητα για παραγωγή νοήματος με άξονα την υποκειμενικότητα ,
την πολλαπλή σηματοδότηση , την εμπειρία και ενισχύει την εμβάθυνση στα
νοήματα που παράγει .

14
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χαλεβελάκη, Μ. (2010). Μια εισαγωγή στη σημειολογία: Θεωρία και εφαρμογές.

Αθήνα: Καστανιώτης

Ψύλλα, M. (2007). Oλυμπιακοί αγώνες και εφημερίδες. Η παρουσίαση ενός

γεγονότος από τον έντυπο λόγο. Στο Τ. Δουλκέρη (Επιμ.), Αθλητισμός, κοινωνία και
ΜΜΕ: H περίπτωση των Ολυμπιακών Αγώνων Αθήνα 2004. Αθήνα: Παπαζήσης

Ψύλλα, M. (1998). Το μήνυμα ως αντικείμενο ερμηνείας και ανάλυσης στο πλαίσιο

της επικοινωνιακής πράξης. Στο Γ. Παπαγεωργίου (Επιμ.), Μέθοδοι στην
κοινωνιολογική έρευνα (σσ. 73-118). Αθήνα: Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός.

Littlejohn, S. W., & Foss, K. A. (2012). Θεωρίες ανθρώπινης επικοινωνίας. Αθήνα:

Εκδόσεις Πεδίο.

Shen, L., & Bigsby, E. (2013). The effects of message features: Content, structure,
and style. Στο J. P. Dillard, & L. Shen (Επιμ.), The SAGE handbook of persuasion
(2η έκδ., σσ. 20-35). Thousand Oaks, London, New Delhi, Singapore: SAGE
Publications.

Fiske, J. (2010). Εισαγωγή στην επικοινωνία. Αθήνα: Αιγόκερως.

Αρθογραφία

Γκαζή, Α., & Νικηφορίδου, Α. (2004). Κείμενα για μουσεία και εκθέσεις.
Προβληματισμός, μεθοδολογία, μελέτη περίπτωσης. Museology, 2, 2-50.

Sifaki, E., & Papadopoulou, M. (2015). Advertising modern art: A semiotic analysis
of posters used to communicate about the Turner Prize award. Visual
Communication, 14(4), 457-484.

Διαδίκτυο

http://www.gr80s.gr/index.php/ekthesi-gr80s 6/3/2017

http://www.sgt.gr/gre/SPG1531/ 6/3/2017

15
https://www.facebook.com/Stegi.Onassis.Cultural.Centre/videos/1317410444996097)
7/3/2017

16