Dijital Kültür

ve
Fragmanları
DORUK / Kültür Çalışmaları
Dijital Kültür ve Fragmanları

Editör:
Dilge Kodak

Yayıma Hazırlayan:
Niyazi Koçak

Kapak Tasarımı:
Doruk Can Koçak

Sayfa Tasarımı:
ademsenel.com

© Doruk Yayımcılık 2022

Tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
Bu kitaptaki görüş, düşünce ve bilimsel değerlendirmeler ile arkeolojik
eserlerin kullanımının yasal sorumluluğu ilgili yazar/yazarlara aittir.

ISBN: 978-975-553-964-5
Baskı: Kasım 2022

Baskı-Cilt:
Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Ltd. Şti
Sertifika No: 48083

e-posta: info@dorukyayinlari.com
www.dorukyayinlari.com
Sertifika No: 43738
Dijital Kültür
ve
Fragmanları
Editör: Dilge Kodak
EDİTÖR HAKKINDA
2007 yılında Girne Amerikan Üniversitesi Halkla İlişkiler Bölümün-
den lisans derecesini aldı. 2011 yılında T.C. Maltepe Üniversitesi Sos-
yal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalın-
dan yüksek lisans derecesini, 2016 yılında aynı enstitünün İletişim
Bilimleri Anabilim Dalından doktora derecesini aldı. Dijital iletişim,
iletişim sosyolojisi, metodoloji akademik çalışma alanları arasında-
dır. Bu alanlarda ulusal ve uluslararası araştırmaları bulunmakta ve
dersler vermeye devam etmektedir. Halen İstanbul Ticaret Üniver-
sitesi İletişim Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
 İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .................................................................................................................. 7
EDİTÖRÜN ÖNSÖZÜ ............................................................................................ 11

SİBER ZORBALIĞA BÜTÜNCÜL BİR BAKIŞ ............................................................. 13

M. Murat Mengü

DİJİTAL KAMUSAL ALANDA HASHTAG AKTİVİZMİ VE DİJİTAL LİNÇ........................ 71

Ece Ünür

DİJİTAL SAĞLIKLA BİRLİKTE BİREYSELLEŞEN

SAĞLIK ALGISI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME.................................................... 107
Gökçesu Akşit Dudaklı, Ceren Alkan Üstün

POST-TRUTH ÇAĞDA DOĞRULAMA PLATFORMLARI ............................................ 135

Aygül Atay

“KAYIP GÜZELLİK” KEŞFET! TAKİP ET! PAYLAŞ!.................................................... 161

Cansu Kösem İşık

TRANSMEDYA HİKAYECİLİĞİ VE REKLAMCILIK .................................................... 183

Gülcan Şener

DİJİTAL TÜKETİCİ VE YOLCULUĞU........................................................................ 217

Ezgi Eyüboğlu

•5
DIJITAL KÜLTÜR VE FRAGMANLARI

DİJİTAL YERLİLER: DİJİTAL ÇAĞIN YENİ NESİL TÜKETİCİLERİ ................................ 235

G. Motif Atar

YOUTUBE VE İKNA: İÇERİK ÜRETİMİNDE RETORİK KULLANIMI ............................ 265

Enes Dönmez

SİNEMANIN DİJİTAL ÇAĞINDA FİLMLER ARASI ETKİLEŞİM .................................. 303

Emre Ahmet Seçmen

DİJİTAL DÜNYANIN TÜKETİM NESNESİ: SANAT.................................................... 333

Gürdal Ülger, Nur Gözde Tayfur

TEKNİK OLANAKLARLA YENİDEN ÜRETİLEBİLEN VE BLOCKCHAIN İLE

KORUMA ALTINA ALINAN DİJİTAL SANAT YAPITI: NFT ART.................................. 363
Övünç Ege

NFT GÖLGESİNDE SANATIN DEĞERİNİ VE MEKÂNINI

.ARTİMU. İLE YENİDEN OKUMAK: .................................................................... 389
Özlem Oğuzhan

6 •
 ÖNSÖZ

Bu çalışmanın sorunsalı olan Dijital Kültür, 4.0 endüstri

devrimini yaşadığımız bu günlerde küreselleşmeyle tartışıl-
maya başlanan en önemli konulardan biri olmuştur. Pan-
demi sürecinde değişen toplumsal davranışlar, kültürel ve
ekonomik politikalar tüm dünyanın artık yeni bir düzene
geçiş sürecinde olduğunun göstergeleriydi. Diğer bir de-
yişle insan- makine dinamikleriyle yeni algoritmalar oluş-
turulmaya başlandı. Gerçekte dijital kültür olgusu ve onun
yansımalarından oluşan yeni bir dünya şekillendi. Bu Ma-
novich’ın aktardığı bir yazılım kültürü veya Striphas’ ın al-
goritmik kültür anlayışı olabilir. Tüm bu kültürel yaklaşım-
lar, yıllar içerisinde farklı anahtar sözcüklerle ifade edilseler
de, her biri biz insanlara günlük yaşamlarımızda kolaylıklar
sağlamak amacıyla sunulan iletişim araçlarıdır.
Bu ortak çalışmada katılımcı yazarların bir kısmı diji-
tal kültürün faydalarından çok toplumsal yaşamımızı olum-
suz olarak nasıl etkilediğini anlatmaya çalışmışlardır. Örne-
ğin, bir siber zorba olarak karşımıza çıkmaları halinde yasal
yaptırımların ancak caydırıcı bir etkisi olabildiğini ve ön-
lemlerin eylem öncesi alınması gerektiğini belirtmişlerdir.
Dijital dünyada oluşan Hashtag Getto tehlikesinden uzaklaş-
mak için bireyin bilinçlendirilmesi veya Dijital Okur Yazar-
lık eğitimi verilmesini önermişlerdir. Dünya Sağlık Örgütü-
nün her bireyin sağlık hizmetlerine erişiminin sağlanmasını

•7
DIJITAL KÜLTÜR VE FRAGMANLARI

öngörmesine rağmen sosyo-ekonomik eşitsizliklerin büyük

bir engel olduğunu anlatan diğer bir makalede ise sağlık
sisteminde dijital dünyada eşitsizlik yarattığı aktarılmıştır.
Pandemi sürecinde üre-tüketici konumuna geçen kul-
lanıcının Post-truth çağda bir haber kaynağı haline gelerek
ve dezenformasyon oluşturarak insanları nasıl polarize et-
tiklerini anlatan makalede günümüz dijital dünyasının bu
önemli sorunu irdelenmiştir.
Birey farkında olmadan Maddi Olmayan Emek ürete-
rek, sermaye lehine yeniden üretim yaparak kapitalist sis-
temin bir parçası haline gelir. Diğer bir makalede ise birey
sanal ilişkiler içerisinde özne olarak kullanıldığında “gü-
zellik” olgusunun nasıl bir tüketim aracına dönüştüğü an-
latılmaktadır.
Transmedya sürecinde her platformda kendine özgü bir
hikâye anlatılarak tüketiciyle buluşma gayreti dijital kültürle
gelen bir diğer yeni olgudur. Tüketicinin dijitalleşme ile sı-
nırsız bir enformasyona ulaşması ve karar verme anının de-
ğişmesi de bir başka önemli bir sorunsaldır.
Aslında günümüzde yeni oluşan yeni bir insandan bah-
sedebiliriz Teknolojiyi yakında takip eden, sürekli içerik üre-
ten, büyük veriyi sorgulayan dijital yerliler, diğer bir deyişle
araştırmacı bir Alfa kuşağı geliyor. İçerik üreticilerinin ikna
çalışmalarında kullandıkları retoriklerin ne kadar etkili oldu-
ğunu anlatan makale bu kitabın önemli başlıklarından biri.
Kitabın sonunda yer alan üç makale çok güncel bir konu
olan NFT’yi ele almıştır. Dijital kültürün oluşturduğu yeni
sanat anlayışı ile birlikte yapay zeka, kripto para, sanal ger-
çeklik, NFT gibi yeni anahtar kavramların irdelendiği ilk
makalede sanatın Alfa kuşağının elinde yok olma ihtimali
aktarılıyor. İkinci çalışmada yazar, Walter Benjamin’in bu-
gün yaşıyor olsaydı NFT ‘lerin hakiki birer sanat eseri olarak

8 •
 ÖNSÖZ

kabul edebilme ihtimalini tartışmaya açıyor. Bu kitabın en

son makalesinde ise sanat yapıtının estetik ve ekonomik de-
ğerinin dolaşıma girdiği araç ve mekanla doğrudan bir iliş-
kisi olduğu belirtiliyor.
Dijitalleşmenin sağlıktan iletişime, pazarlama teknikle-
rinden sanata kadar her alanda etkilerinin olduğu, dolayısı
ile yaşamlarımızı doğrudan ilgilendirdiği yadsınamaz bir
gerçeklik. Genç akademisyenlerin konulara ilişkin hakimi-
yetlerini ifade eden geniş kapsamlı ve akademik değeri yük-
sek 13 makaleden oluşan bu kitabın, alana ilgi duyan herke-
sin yararlanabileceği bir kaynak olduğunu belirtmek isterim.
Başta kitabın editörlüğünü yapan Dr. Dilge Kodak olmak
üzere çalışmaya katkıda bulunan herkesin emeğine sağlık.

Prof. Dr. Gül BATUŞ

•9
 EDİTÖRÜN ÖNSÖZÜ

Son yirmi yılın en merkezi tartışmalarından biri dijital-

leşme. Teknolojik gelişmelerin toplumsal yapıları bu denli
güçlü ve hızlı bir şekilde dönüştürdüğü bu çağa yakından
tanıklık ediyoruz. Dijitalleşmenin yeni bir kültürel dil ya-
rattığı ve çok sayıda alışkanlığı değiştirdiği yadsınamaz bir
gerçek. Bu ölçüde bir değişim sürerken, dijitalleşmenin bir
devrim mi yoksa bir evrim mi olduğu tartışmalarına da ay-
rıca eşlik etmekteyiz. Dijitalleşme, tarihsel olarak henüz çok
kısa bir zaman dilimini refere etse de, şimdiden çok kap-
samlı, çok sesli ve türetilmeye elverişli küresel bir alanya-
zına sahip durumda. Dijitalleşme sürecini ve beraberinde
getirdiği kültürel kodları yıllar içerisinde hep avantaj ve de-
zavantajları ile birlikte düşündüm. Bu denli bir hızla geli-
şirken, eş zamanlı olarak karşısındakini ve/veya içindekini
dönüştürebilme gücüne sahip olan bu süreç karşısında, söz
konusu avantaj ve dezavantajların da merkezsizleştiğini far-
kettim. Daha da önemlisi merkezsizlikle sonuçlanan bu ve
benzeri süreçlerin küresel bir olguya dönüştüğü gerçeği üze-
rinde düşünmeye başladım.
Dijitalleşme hem kültürel hem de tarihsel olarak an-
laşılmayı ve sentezi hak eden, hem kendi içinde sorunlu,
hem de fırsatlara çevrilebilir, büyük çıktıları olan bir alan.
Bu nedenle beraberinde getirdiği pratikler, davranış kalıp-
ları, yeni sistem ve modeller, anlayışlar, riskler, kolaylıklar,

• 11
DIJITAL KÜLTÜR VE FRAGMANLARI

zorluklar ve daha nice kavram ve durumların, tek bir ya-

zar tarafından, tek bir çalışmada hakkının verilemeyece-
ğini düşündüm. Bu çalışmada amaçladığım şey; dijitalleşme
gibi kendi içinde majör çelişkileri ve pozitif sahaları ile aynı
anda büyümeye ve gelişmeye devam eden bir süreci, alan-
larında uzman bilim insanlarının gözünden, fikrinden ve
kaleminden göstermeye ve anlatmaya çalışmak. Bu kitapta
benimle yol alan hocalarıma, meslektaşlarıma ve öğrencile-
rime en içten teşekkürlerimi sunarım. Henüz çok genç ol-
masına rağmen, şimdiden oldukça yoğun olan alanyazına
katkıda bulunması dileği ile.

Dilge KODAK
İstanbul, 2022

12 •