BÁO CÁO THU HOẠCH THAM QUAN BẢO TÀNG DÂN TỘC HỌC VIỆT NAM

Bảo tàng dân tộc học Việt Nam là một bảo tàng lớn trưng bày, lưu trữ những giá
trị đặc trưng của các dân tộc Việt Nam. Không chỉ giới thiệu về các dân tộc, con người
mà còn tái hiện những bản sức văn hóa đặc trưng của từng dân tộc. Cả không gian ngoài
trời và trong nhà trưng bày đều có những ngôi nhà thực tế của một số dân tộc, trong đó
đặc biệt có ngôi nhà của người Thái Đen ở tầng 2 của tòa nhà chính.
Nhà sàn của người Thái mang một nét đẹp riêng biệt, đơn sơ nhưng trang nhã. Ngôi nhà
được làm bằng các loại cây thân gỗ và các loại cây như tre, vầu, nứa... lợp bằng cỏ gianh
hay lá cọ. Thay vì đóng đinh thì giữa các mấu nối được buộc bằng dây chằng, thắt nút khá
công phu và tinh xảo. Dây buộc là cây giang, mây hoặc vỏ những cây chuyên dùng như
năng hu, năng xa. Khi làm nhà để nối cái cột kèo, người Kinh thường lắp mộng còn nhà
sàn người Thái sử dụng những đòn dầm xuyên suốt qua các cột. Kiến trúc của nhà sàn
của người Thái nhìn đơn giản nhưng chắc chắn.
Nhà của người Thái đen có mái giống hình con rùa, họ cho rằng con rùa dạy
người ta làm nhà cho nên ngôi nhà khum khum giống lưng rùa. Với người Thái đen, ngôi
nhà là sự giao hòa giữa trời đất và thiên nhiên nên các gian nhà và cầu thang luôn mang
mang số lẻ. Mỗi ngôi nhà thường có 2 cầu thang. Cầu thang ở cuối nhà dành cho phụ nữ
đi, còn cầu thang phía trước nhà dành cho nam giới và khách đi. Với cầu thang phía nữ
giới, khi một cô gái trong gia đình chưa có chồng hoặc lấy chồng rồi mà chưa có con thì
cô ta sẽ sờ vào cây cột này để mong là lấy được chồng và có những đứa con khỏe mạnh.
Đây là thể hiện giới tính của người đàn ông. Số bậc cầu thang luôn là số lẻ tượng trưng
cho sự may mắn và tránh được tà ma.
Mỗi gian nhà được bố trí và có vai trò rất rõ ràng. Trong ngôi nhà, thì gian chính
giữa trang trọng nhất và là nơi người Thái đen đặt ban thờ. Trong gian này chỉ có nam
giới mới được ngủ lại. Còn người phụ nữ, nhất là người con dâu khi đi qua gian nhà này
phải cúi người xuống. Với người Thái đen đó là gian nhà linh thiêng . Không gian phía
trên ngôi nhà dành cho cha mẹ hoặc người con trai còn người con gái hay con dâu thì ở
phía dưới ngôi nhà.
Người Thái rất chú trọng đến không gian dành cho việc dệt vải. Họ quan niệm
con gái mà không biết dệt vải thì không lấy được chồng vì những của hồi môn của người
Thái ngày xưa do chính bàn tay các cô gái làm ra. Chính vì vậy không gian dệt trong ngôi
nhà được người ta xem trọng. Trong gia đình có con gái Thái thì phải có khung dệt. Nếu
không có khung dệt thì họ cho rằng người con gái đó lười không biết làm gì, lười sẽ bị xã
hội chê cười. Thường là đặt ngay cửa sổ, gần chỗ ngủ của cô gái. Chỗ đó làm sao để
người ngoài dễ dàng nhìn thấy.
Nhà sàn của người Thái có 2 bếp lửa. Bếp lửa chính thường đặt ở giữa ngôi nhà
thường dùng để tiếp khách. Bên ánh lửa bập bùng cả chủ và khách ngồi quây quần, chia
sẻ những câu chuyện về cuộc sống để thấy mối quan hệ thêm khăng khít, gần nhau hơn.
Còn bếp lửa phía dưới nhà dùng vào việc nấu nướng, sinh hoạt hàng ngày. Cái bếp là linh
hồn của ngôi nhà. Người Thái sợ nhất là ngôi nhà không có ai nhóm bếp, đó là ngôi nhà
không hạnh phúc. Bếp lửa còn là nơi sưởi ấm, tâm tình của các chàng trai, cô gái khi họ
quen thân nhau rồi. Bếp lửa còn là nơi gia đình quây quần. Trên bếp có gác bếp là Xạ và
Thàn. Xạ là phía dưới và họ để những gì thường xuyên sử dụng như mắm muối, nồi niêu,
vật dụng đan lát còn những gì ít sử dụng như dây mây dùng dần, mẹt, cót để ở cót trên”.
Với người Thái đen, cửa sổ của ngôi nhà chính là đôi mắt nên lúc nào cũng để
thông thoáng, không che khuất. Chính vì vậy khi đến chơi nhà người Thái đen, khách chớ
quay lưng lại với cửa sổ. Dù cuộc sống đổi thay thì thì người Thái đen ở Tây Bắc vẫn ăn
cơm nếp, chấm chẩm chéo, mặc áo cóm và ở nhà sàn. Bởi nhà sàn là linh hồn, là biểu
tượng muôn đời của dân tộc thái đen ở Tây Bắc.
Ngôi nhà tưởng như mộc mạc, đơn sơ, nhưng mỗi chi tiết đều có những ý nghĩa đặc trưng
của nền văn hóa của người Thái đen. Dù có sự phân biệt giữa nam và nữ trong một gia
đình, nhưng cũng có những nét đẹp dịu dàng, thiêng liêng của người phụ nữ.