Κριτήριο διαμορφωτικής αξιολόγησης στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Γ΄ Γυμνασίου (ωριαίο)

ΕΠΩΝΥΜΟ: _____________________________ ΟΝΟΜΑ: __________ ΤΜΗΜΑ:_____

ΚΕΙΜΕΝΟ: Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Διονύσιου Σολωμού

Στο πρώτο απόσπασμα από το Β' Σχεδίασμα της ποιητικής σύνθεσης του Διονύσιου Σολωμού Ελεύθεροι
Πολιορκημένοι αποτυπώνεται η τραγική κατάσταση των κατοίκων και των υπερασπιστών του
Μεσολογγίου, που υποφέρουν από την πείνα και την έλλειψη πολεμοφοδίων. Στο δεύτερο απόσπασμα,
που υμνεί τη χαρά της φύσης τον Απρίλη, οι άνθρωποι απουσιάζουν. Στον τελευταίο μόνο στίχο
δηλώνεται η δραματική αντίθεση ανάμεσα στην απόφαση των Μεσολογγιτών να θυσιαστούν και στην
οργιαστική χαρά της ζωής, που κορυφώνεται δίπλα τους.

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί*, κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει*·
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ' έχω 'γώ στο χέρι;
οπού συ μου 'γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός* το ξέρει».

II

O Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,

κι όσ' άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ' άρματα σε κλειούνε*.
.....................................................................................
Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,
και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
π' ολονυχτίς εσύσμιξε* με τ' ουρανού τα κάλλη.
Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ' έφθασε μ' ασπούδα*,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·
το σκουληκάκι βρίσκεται σ' ώρα γλυκιά κι εκείνο.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·
η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι.
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει*:
«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει».

Δ. Σολωμός, Ποιήματα και πεζά, Στιγμή

*σπυρί: σπόρος *μνέει: ορκίζεται *Αγαρηνός: μωαμεθανός *κλειούνε: κλείνουν, περικυκλώνουν

*εσύσμιξε:έσμιξε, ένωσε *μ' ασπούδα: με σπουδή, με βιασύνη *κρένει: μιλάει
1ο Θέμα (Κατανόηση κειμένου, 6 μονάδες)

Ποιους εκπροσωπούν η μάνα και ο Σουλιώτης και ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι πολιορκημένοι
στο Μεσολόγγι; (2μον. + 4 μον.)

2ο Θέμα (Γλώσσα του κειμένου, 6 μονάδες)

Στο δεύτερο απόσπασμα έχουμε φθίνουσα κλιμάκωση της περιγραφής. Αφού την εξηγήσετε αναλυτικά,
να γράψετε τι πετυχαίνει ο ποιητής με αυτή την επιλογή. (4μον. + 2μον.)

3ο Θέμα (Παραγωγή λόγου, 8 μονάδες)

Μπορείτε να επιλέξετε ένα από τα παρακάτω θέματα (Οδηγία για τους/τις μαθητές/τριες):

Α) Ποιες αξίες αναδεικνύονται μέσα από τη στάση των Μεσολογγιτών να θυσιαστούν; Να απαντήσετε σε
ένα κείμενο 100-120 λέξεων, αφού λάβετε υπόψη το στίχο «Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές
πεθαίνει», όσα αναφέρονται στο εισαγωγικό σημείωμα για το συγκεκριμένο στίχο και τον τίτλο του
ποιήματος.

Β) Υποθέστε ότι είστε ένας από τους επιζήσαντες Ελεύθερους Πολιορκημένους και αφηγείστε στα
εγγόνια σας την κατάσταση που επικρατούσε στο πολιορκημένο Μεσολόγγι καθώς και τα συναισθήματα
που βιώσατε κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Το κείμενό σας να έχει έκταση 100-120 λέξεις.

Στοιχεία μπορείτε να αντλήσετε από τα δύο αποσπάσματα του Β΄Σχεδιάσματος της ποιητικής σύνθεσης
του Διονύσιου Σολωμού Ελεύθεροι Πολιορκημένοι και από την παρατιθέμενη πηγή.

«Αρχίσαμεν, περί τα 15 Μαρτίου, ταις πικραλήθραις, χορτάρι της θαλάσσης πέντε φοραίς έως ότου
έβγαινεν η πικράδα, και το ετρώγαμεν με ξείδι και λάδι ωσάν σαλάτα… Εδόθησαν και εις τους ποντικούς,
πλην ήτον ευτυχής όστις εδύνατο να πιάση έναν. Βατράχους δεν είχαμεν, κατά δυστυχίαν. Από έλλειψιν
της θροφής αύξαναν αι ασθένειαι, πονόστομος και αρθρίτις. Εις τοιαύτην κατάστασιν ευρισκόμασθον
όταν μας έφθασεν γράμμα των απεσταλμένων μας εις Ναύπλιον συσταίνον και να φάγωμεν (εν ανάγκη)
ένας τον άλλον.[…] Εκείνην την ημέραν ένας Κραβαρίτης έκοψεν κρέας από το μηρί ενός φονευμένου και
το έφαγεν».

Ν. Κασομούλης, Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων.

Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις στην κόλλα αναφοράς.

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ