Kahulugan ng Panitikan at mga Uri nito

Ano ang Panitikan?

Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga

karanasan, hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan
lalo na sa pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula.
Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-an" na kung saan ang
unlaping "pang" ay ginamit at hulaping "an". At sa salitang "titik" naman ay
nangunguhulugang literatura (literature), na ang literatura ay galing sa Latin
na litterana nangunguhulugang titik.
Nagsasalaysay din ito sa pamahalaan, lipunan at mga pananampatalaya at mga
karanasang may kaugnay ng iba’t ibang uri ng damdamin tulad ng pag-ibig, kaligayahan,
kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba.

Uri ng Panitikan
1. TULUYAN o PROSA - nagpapahayag ng kaisipan. Ito'y isinusulat ng patalata.

2. PATULA - nagpapahayag ng damdamin. Ito'y isinusulat ng pasaknong.

http://image.slidesharecdn.com/akdangpatula-140625020840-phpapp01/95/akdang-
patula-2-638.jpg?cb=1403680202
Dahilan sa Pag-aaral ng Panitikang Pilipino
1. Upang makilala ang kalinangang Pilipino, malaman ang ating minanang
yaman ng kaisipan at taglay na katalinihan ng lahing ating pinagmulan.
2. Upang matalos natin na tayo’y may marangal at dakilang tradisyon na
nagsilbing patnubay sa mga impluwensya ng ibang mga kabihasnang nanggaling
sa iba’t ibang mga bansa.
3. Upang mabatid natin ang mga kaisipan sa ating panitikan at makapagsanay
upang maiwasto ang mga ito.
4. Upang malaman an gating mga kagalingan sa pagsulat at mapagsikapang
ito ay mapagbuti at mapaunlad.
5. Bilang mga Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa ating sariling
kultura ay dapat nating pag-aralan an gating panitikan. Tayo higit kanino man
ang dapat magpahalaga sa sariling atin.

Mga Akdang Pampanitikan

Mga akdang tuluyan

Alamat - isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga ba

gay-bagay sa daigdig. Karaniwang nagsasalaysay ang mga ito ng mga pangyayari hinggil
sa tunay na mga tao at pook, at mayroong pinagbatayan sa kasaysayan. Kaugnay ang al
amat ng mga mito at kuwentong-bayan.

Anekdota - isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba o kakatwang pangya

yaring naganap sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao. Ito ay may dalawang uri:
kata-kata at hango sa totoong buhay. Ito rin ang mga ginagawa ng mga pagpapaliwanag
sa mga ginagawa ng mga tao.
Nobela - o kathambuhay ay isang mahabang kuwentong piksyon na binubuo ng iba't iba
ng kabanata. Mayroon itong 60,000-200,000 salita o 300-1,300 pahina. Noong ika-18 si
glo, naging istilo nito ang lumang pag
ibig at naging bahagi ng mga pangunahing literary genre. Ngayon, ito ay kadalasan may
istilong artistiko at isang tiyak na istilo o maraming tiyak na istilo. Mahabang kathang pa
mpanitikan na naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na pagb
abalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang pagkakalabas ng hangarin ng ba
yani sa dako at ng hangarin ng katunggali sa kabila -
isang makasining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring magkasunod at magkaka
ugnay. Ang mga pangyayaring ito ay may kanya-kanyang tungkuling ginagampanan sa p
agbuo ng isang matibay at kawili-wiling balangkas na siyang pinakabuod ng nobela -
binubuo ng mga kabanata -maraming tauhan at pangyayari -kinasasangkutan ng 2 o hig
it pang tauhan.
Pabula - (Ingles: fable, Kastila: fabula) ay isang uri ng kathang-isip na panitikan kung saan
mga hayop o kaya mga bagay na walang-buhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad
ng leon at daga, pagong at matsing, at lobo at kambing. May natatanging kaisipang ma
hahango mula sa mga pabula, sapagkat nagbibigay ng mga moral na aral para sa mga b
atang mambabasa. Tinatawag din itong kathang kuwentong nagbibigay-aral.
Parabula- o talinghaga ay isang maikling kuwentong may aral na kalimitang hinahango
mula sa Bibliya. Isa itong maikling salaysay na maaaring nasa anyong patula o prosa na
malimit nangangaral o nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na kadalasang isinasalara
wan ang isang moral o relihiyosong aral. Taliwas sa pabula, ang parabula ay walang inila
lahok na tauhang hayop, halaman, bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang kumikilos
at nagsasalita gaya ng tao. Isang katangian nito ang pagiging isang kuwentong naglalah
ad o nagpapakita ng kung paanong katulad ng isang bagay ang iba pang bagay. Karamih
an sa mga talinghagang nasa Bibliya ay mga kuwentong sinabi ni Hesus, na nagtuturo n
g kung ano ang katangian ng Kaharian ng Diyos.

Maikling kwento - isang maigsing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayaring kin
asasangkutan ng isa o ilang tauhan at may iisang kakintalan o impresyon lamang. Isa ito
ng masining na anyo ng panitikan. Tulad ng nobela at dula, isa rin itong paggagad ng rea
lidad, kung ginagagad ang isang momento lamang o iyong isang madulang pangyayarin
g naganap sa buhay ng pangunahing tauhan. Si Edgar Allan Poe ang tinuturing na "Ama
ng Maikling Kuwento."

Dula - isang uri ng panitikan na itinatanghal sa mga teatro. Nahahati ito sa ilang yugto na
maraming tagpo. Pinakalayunin nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o ent
ablado.

http://www.slideshare.net/asanet2015/dula-40376935

Sanaysay- isang maiksing komposisyon na kailimitang naglalaman ng personal na kuru-

kuro ng may-akda.

http://www.slideshare.net/nicholeobillo/halimbawa-ng-impormal-na-sanaysay-at-
pormal-na-sanaysay
Talambuhay- isang anyo ng panitikan na nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng isang ta
o hango sa mga tunay na tala, pangyayari o impormasyon.

Halimbawa:

Talambuhay ni Dr. Jose Rizal

Si Dr. Jose Protacio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas. Siya ay isinilang sa
Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861. Ang kanyang mga magulang ay sina G.
Francisco Mercado at Gng. Teodora Alonzo.

Ang kanyang ina ang naging unang guro niya, maaga siyang nagsimula ng pag-aaral sa
bahay at ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Biñan, Laguna. Nakapag tapos
siya ng Batsilyer sa Agham sa Ateneo de Manila noong Marso 23, 1876 na may mataas
na karangalan. Noong 1877 ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Unibersidad ng
Santos Tomas at Unibersidad Central de Madrid hanggang sa matapos niya ng sabay
ang medisina at pilosopia noong 1885. Natuto rin siyang bumasa at sumulat ng iba’t
ibang wika kabilang na ang Latin at Greko. At nakapagtapos siya ng kanyang masteral sa
Paris at Heidelberg.

Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo.” naglalahad ng

mga pang-aabuso ng mga prayle sa mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng
Kastila.

Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal. Nagtatag siya ng samahan
tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang layunin ng samahan ay ang pagkakaisa ng mga
Pilipino at maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agricultura.

Noong Hulyo 6, 1892 siya ay nakulong siya sa Fort Santiago at ipinatapon sa Dapitan noong
Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi sa Dapitan kung saan nanggamot siya sa
mga maysakit at hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng paaralan, hinikayat
din niya ang ito sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran.

Noong Setyem bre 3, 1896 habang papunta siya sa Cuba upang magsilbi bilang siruhano at
inaresto siya. Noong Nobyembre 3, 1896 ibinalik sa Pilipinas at sa pangalawang
pagkakataon nakulong siya sa Fort Bonifacio.

Noong Disyembre 26, 1896 si Dr. Jose Rizal ay nahatulan ng kamatayan sa dahilang
nagpagbintangan siya na nagpasimula ng rebelyon laban sa mga Kastila.

Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo Adios” (Ang Huling
Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang henerasyon na maging makabayan.

Noong Disyembre 30, 1896, binaril si Dr. Jose P. Rizal sa Bagumbayan (na ngayon ay
Luneta).
Talumpati- isang buos ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagita
n ng
pagsalita sa entablado. Layunin nitong humikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng
kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala. Ito ay isang uri ng komunikasy
ong
pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.

Balita - mga mahahalagang nangyayari sa loob at labas ng ating bansa.

Kwentong bayan- (Filipino: folklor) ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga ta
uhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan, katulad ng matandang hari, isang m
arunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang kwentong-
bayan ng isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito ang alama
t at mga mito.

Mga akdang patula

Mga tulang pasalaysay - pinapaksa nito ang mahahalagang mga tagpo o pangyayari sa
buhay, ang kagitingan at kabayanihan ng tauhan.

Awit at Korido - Ang awitin ay musika na magandang pakinggan. Kadalasang itong maga
nda kung gusto rin ito ng makikinig. Mayroon itong tono at sukat. Naglalaman ang isang
awiting ng bahaging pang-tinig na ginagampanan, inaawit at pangkalahatang tinatangh
al ang mga salita (liriko), karaniwang sinusundan ng mga intrumentong pang-musika (m
aliban sa mga awiting acapella at scat). Kadalasang nasa anyong tula at tumutugma ang
mga salita ng mga awitin, bagaman, may mga relihiyosong mga taludtod o malayang pr
osa. Ang mga salita ay ang liriko.

Ang korido ay isang uri ng panitikang Pilipino, isang uri ng tulang nakuha natin sa
impluwensya ng mga Espanyol. Ito ay may sukat na walong pantig bawat linya at may a
pat na linya sa isang stanza.Ang korido ay binibigkas sa pamamagitan ng pakantang pag
papahayag ng mga tula.

Epiko- uri ng panitikan na tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng isan

g tao o mga tao laban sa mga kaaway na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagp
uang makababalaghan at di-kapani-paniwala. Kuwento ito ng kabayanihan na punung-
puno ng mga kagila-gilalas na mga pangyayari. Bawat pangkatin ng mga Pilipino ay may
maipagmamalaking epiko.
 Sa mahigpit na kahulugang pampanitikan, ang epiko (may titik o sa huli, isang pandi
wa) ay isang paglalahad na makabayani o bumabayani, samantalang ang epika (may ti
tik a sa huli, isang pangngalan) ay tulang-bayani, paglalahad na patula hinggil sa bayani.
May mga epikong binibigkas at mayroong inaawit.

Balad - Ang balada ay isang uri o tema ng isang tugtugin.

Sawikain - Ang sawikain ay maaaring tumukoy sa:

1. idioma, isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi komposisyunal.
2. moto, parirala na nagpapahiwatig ng sentimiento ng isang grupo ng mga tao.
3. salawikain, mga kasabihan o kawikaan.
Salawikain - Ang mga salawikain, kawikaan kasabihan, wikain, o sawikain ay mga maiik
sing pangungusap na lubhang makahulugan at naglalayong magbigay patnubay sa ating
pang-araw-araw na pamumuhay. Naglalaman ito ng mga karunungan.

Bugtong - Ang bugtong, pahulaan, o patuuran ay isang pangungusap o tanong na may d

oble o nakatagong kahulugan na nilulutas bilang isang palaisipan (tinatawag ding palais
ipan ang bugtong). May dalawang uri ang bugtong: mga talinghaga (o enigma, bagama
n tinatawag ding enigma ang bugtong), mga suliraning ipinapahayag sa isang metapora
o ma-alegoryang wika na nangangailangan ng katalinuhan at maingat na pagninilay-
nilay para sa kalutasan, at mga palaisipan (o konumdrum), mga tanong na umaaasa sa
dulot ng patudyong gamit sa tanong o sa sagot.

Sa panitikang Pilipino, nilalarawan nito ang pag-uugali, kaisipan, pang-araw-araw na

buhay at katutubong paligid ng mga Pilipino. Bilang isang maikling tula, madalas itong n
aging paisipan sa tuwing naglalaro ang mga bata.

Kantahin – (katulad din ng awit) mga awitin na matatagpuan sa iba't ibang panig ng
lugar sa bansa.

Tanaga- Ang tanaga ay isang maikling katutubong Pilipinong tula na naglalaman ng pang
-aral at payak na pilosopiyang ginagamit ng matatanda sa pagpapagunita sa mga kabata
an.
May estrukturang itong apat (4) na taludtod at pitong (7) pantig kada taludtod.

Ano ang Diaspora /Migrasyon?(Magsaliksik ng mga usapin at iba pang impormasyon

patungkol sa Diaspora/ Migrasyon
 Ang pandarayuhan o migrasyon ay ang tawag sa pagpunta o pag dayo ng isang
tao/grupo ng tao sa isang lalawigan, barangay, bayan, ibang bansa o isang mas
malayong lugar. Sa Estados Unidos, tinatawag na new immigrant o “bagong dayuhan”
(bagong dayo, bagong imigrante) ang isang mandarayo o imigrante na dumating sa
Estados Unidos noong simula ng dekada ng 1880. Samantala, tinatawag namang old
immigrante (dating dayuhan, dating dayo, matandang imigrante) ang isang imigrante
na dumating sa Estados Unidos bago ang dekada ng 1880.
Reference: https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Pandarayuhan

Ang migrasyon ay ang paglipat ng tao o isang grupo ng tao mula sa isang lugar papunta
sa ibang lugar sa loob ng maikli o mahabang panahon. Ang pangyayaring ito ang
prosesong ginagawa ng mga indibidwal upang manirahan o mamasukan sa ibang pook
o bansa. Ayon sa pag-aaral na isinagawa noong 2009, ang bilang ng mga Pilipinong
lumalabas ng bansa upang manirahan sa iba’t ibang teritoryo ay tinatayang umaabot na
sa bilang na 8.6 milyon. Samantala, sa loob naman ng bansa, ang Maynila ang lugar na
nagtataglay ng pinakamaraming migrante. Isa sa itinuturong sanhi ng migrasyon ay ang
pagnanais na kumita ng mas malaki ng mga tao upang matugunan ang pangangailangan
ng kanilang sariling pamilya.
Reference: https://www.panitikan.com.ph/glossary/migrasyon

Ang isang diaspora (mula sa Griyego διασπορά, “pagkalat, paghiwalay”)[1] ay isang

nakakalat na populasyon na ang pinagmulan ay mula sa isang mas maliit na lokasyon sa
heograpiya. Maaring tumukoy din ang diaspora sa paggalaw ng populasyon mula sa
orihinal na bayang pinagmulan.[2]
Reference: https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Diaspora

ANO ANG DIASPORA AT MIGRASYON?DIASPORA

Ito ay isang termino na ginamit upang ilarawan ang pagpapakalat ng isang
populasyon sa ibat-ibang kontinente at ang pagbuo ng isang pagkakakilanlan bilang
isang natatanging pamayanan. Sa ibang kaso naman ay ang paghahanap ng
konesksiyon sa isang tunayo naisip na tinubuang bayan.MIGRASYON-Ito ay ang
paggalaw ng mga tao sa paglipat ng tirahan mula sa kinagisnang bansa papunta sa
ibang bansa. Ito’y aspeto ng kasaysayan ng tao at inalam ng mga pandaigdigang pang-
ekonomiya, pampulitika at pwersang panlipunan. Ang pag-aaral ng migrasyon ay may
kinalaman sa sosyolohiya, agham panlipunan, kasaysasayan, ekonomiya , batas at pang
international na Gawain.Ang migrasyon at diaspora ay laganap hindi lamang sa Asya
kung hndi maging sa buong mundo. Lahat naman tayo ay may kamalayan sa kung
gaano kahirap ang lumuwas ng bansa paralamang makapagtrabaho at makapaglaan ng
pera para sa mga iniwang pamilya.Kahit wala nang matira sa kanila basta
makapagpadala lamang sa kanilang pamilya ay ayos na. Nagdodoble kayod upang
makapag-ipon at may maipadala lamang, “selfless” ika nga. Ngunit sa kabila ng lahat ng
ito’y wala pa ring kasiguraduhanan ang mga OFW’s, nakapangibang bansa man ay salat
pa rin sila sa batas na naglalayong pumrotekta sa kanila. Isa na rito ay ang kawalan ng
suporta ng gobyerno natin sa ating mga OFW’s. Silang nakakapagpasok ng salapi sa
ating bayan ay sila pang isa sa hindi pinagtutuunan ng badyet n gating gobyerno.Iba-iba
ang dahilan ng diaspora at migrasyon ito ay maaaring dahil sa: Konti lang ang mga
opportunities sa kanilang bayan, Mas malaki ang kita sa ibang bansa, kaya mas
makakatulong ito sa kanilang pamilya, Hanapbuhay, Pagkakaroon ng oportunidad at
malaking sahod sa ibang bansa o ibang lugar, Pag-aaral, Ligtas na lugar, Maayos na
Sistema sa pangkapayapaan, kalusugan, edukasyon at iba pa. #1 na trabaho ng mga
OFW ay domestic helper,pangalawa naman ang pagiging nars, 44% ng mga OFW ay
nasa Middle East, 8.6% ang nasa Europe. Ayon sa commission on Filipino
Overseas/Diaspora, may tinatayang 10.2 Milyong mga Pilipino noong 2013 ang
naninirahan sa ibat-ibang bansa. Sa loob naman ng bansa , nakatatanggap ng
pinakamaraming migranteng Pilipino ang malaking lungsod, lalo na sa kalakhang
MAYNILA.Mayroong dalawang uri ng migrasyon ito ay ang PANLOOB NA MIGRASYON
(internalmigration)-ay ang migrasyon sa loob lamang ng bansa. At MIGRASYON
PANLABAS(international migration)-ang tawag kapag lumilipat na ang mga tao sa ibang
bansa upang doon na manirahan o mamalagi nang matagal na panahon.May mga
pelikulang nagpapakita rin ng diaspora at migrasyon tulad ng: Caregiver, Dubai,Milan,
Four Sisters and a Wedding, Anak at Thelma
Reference: https://www.studocu.com/ph/document/colegio-de-montalban/beed-
gen/kabanata-4-chapter-summary-of-diaspora-migrasyon/31577506

USAPIN TUNGKOL SA MIGRASYON

Migrasyon sa Pilipinas
https://mypersonalblog-anareta.blogspot.com/2016/11/migrasyon-sa-pilipinas.html?
m=1

https://www.academia.edu/35095208/MIGRASYON

EPEKTO NG MIGRASYON
Positibong Epekto
1. Nababawasan ang ‘unemployment’ o kawalan ng trabaho at ang mga tao ay
nakakakuha ng mas magandang oportunidad sa pagtatrabaho.
2. Ang migrasyon ay nakatutulong sa pagpapabuti ng kalidad ng buhay ng mga tao.
3. Nakakatulong ito sa pagpapahusay ng buhay panlipunan ng mga tao habang
natututo sila ng mga bagong kultura, kaugalian, at wika na makakatulong upang
mapabuti ang kapatiran o relasyon nila sa iba.
4. Ang migrasyon ng mga bihasang manggagawa at talentadong propesyunal ay
nagbubunga ng paglago ng ekonomiya ng isang rehiyon.
5. Ang mga kabataan ay nakakakuha ng mas magandang oportunidad para sa mataas o
magandang edukasyon.

Negatibong Epekto
1. Ang pagkawala ng mga tao sa isang lugar ay may epekto sa pag-unlad sa dakong
iyon. Nagkakaroon ng ‘brain drain’ o pagkaubos ng kapaki-pakinabang na ‘human
resources’ sa isang bansa sapagkat ang kanilang mahuhusay na propesyunal ay sa ibang
bansa naghahanapbuhay.
2. Ang pagdagsa ng mga manggagawa sa mga lungsod o bayan ay nagdaragdag ng
kumpetisyon sa trabaho, matitirhan, mapapasukang paaralan, at iba pa. Nagbubunga
rin ng overcrowding at heavy traffic sa mga kalsada.
3. Ang pagkakaroon ng malaking populasyon ay nagbubunga ng kakapusan sa mga likas
na yaman, serbisyo, at amenities. Pinalalawak ng migrasyon angmga slum o squatter
area sa mga lungsod na nakapagdadagdag sa mga suliranin tulad ng polusyon, krimen,
at iba pa.
4. Mahirap para sa mga galing sa liblib na probinsiya na mabuhay sa mga lungsod o
bayan dahil walang malinis na hangin. Kailangan din nilang magbayad para sa halos
lahat ng bagay. Kapag hindi kaya ang gastusin, ang mga anak ay lumalaki sa kahirapan
at walang sapat na nutrisyon at edukasyon.
5. Binabago ng migrasyon ang komposisyon ng populasyon ng isang lugar (gaya ng
naganap na hindi pantay na pagkakabahagi ng populasyon sa India). Minsan, ang mga
migrante o dayuhan ay napagsasamantalahan
REFERENCE: https://www.studocu.com/ph/document/baliuag-university/file-
organization/mag-bigay-ng-limang-epekto-ng-migrasyon/25210052