870-101 ชุดวิชาความรู้ พืน.

ฐานและทักษะทีจ9 าํ เป็ นสํ าหรับผู้เริ9มต้ นศึกษากฎหมาย

“การใช้ การตีความกฎหมาย”

ธรรมรักษ์ จิตตะเสโน
ภาคการศึกษาที+ --/0

1
Jump to first page
ป.พ.พ. ม. 4
“กฎหมายนั9น ต้ องใช้ ในบรรดากรณีซึEงต้ องด้ วยบทบัญญัตใิ ดๆ แห่ งกฎหมายตาม
ตัวอักษร หรื อ ตาม ความมุ่งหมายของบทบัญญัตนิ 9ันๆ
เมืEอไม่ มบี ทกฎหมาย...........”

2
Jump to first page
 1. การใช้ กฎหมาย

ขอบเขตการบังคับใช้ กฎหมาย (ด้ านเวลา สถานที= และ

บุคคล)
วิธีการใช้ กฎหมาย

3
Jump to first page
 “ขอบเขตการบังคับใช้ กฎหมาย”

ก) เวลา “ใช้ กฎหมายเมืEอใด”

ข) สถานทีE “ใช้ กฎหมายทีไE หน”
ค) บุคคล “ใช้ กฎหมายกับใคร”

4
Jump to first page
 หลักการบังคับใช้ กฎหมายด้ านเวลา

1) เวลาเริ=มต้ น ?
2) เวลาสิEนสุ ด ? ! !
3) กฎหมายใช้ ได้ ตลอดไป... จนกว่ า ! ?? !

5
Jump to first page
 หลักการบังคับใช้ กฎหมายด้ านสถานที=

การใช้ กฎหมายในดินแดน หรื อในราชอาณาจักร (หลัก

ดินแดน)

6
Jump to first page
 ขอบเขตการใช้ กฎหมายด้ านสถานที= (ต่ อ)

Ø การใช้ กฎหมายในดินแดน หรื อในราชอาณาจักร

Ø ใช้ กฎหมายนอกเหนือจาก หลักดินแดน
1) หลักป้ องกันตนเอง
2) หลักป้ องกันเศรษฐกิจ
3) หลักป้ องกันสากล

7
Jump to first page
 ขอบเขตการใช้ กฎหมายด้ านบุคคล

§ บุคคลสั ญชาติไทย
§ คนต่ างด้ าวในประเทศไทย
ข้ อยกเว้ น
ü พระมหากษัตริย์

8
Jump to first page
รัฐธรรมนูญแห่ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.PQRS ม.R

องค์ พระมหากษัตริย์ ทรงดํารงอยู่ในฐานะอันเป็ นทีเE คารพสั กการะ ผู้ใดจะละเมิดมิได้

ผู้ใดจะกล่ าวหาหรื อฟ้ องร้ องพระมหากษัตริย์ในทาง ใด ๆ มิได้

9
Jump to first page
 ขอบเขตการบังคับใช้ กฎหมายด้ านบุคคล

§ บุคคลสั ญชาติไทย
§ คนต่ างด้ าวในประเทศไทย
ข้ อยกเว้ น
ü พระมหากษัตริย์
ü สมาชิกรัฐสภา (สมาชิกสภานิตบิ ัญญัตแิ ห่ งชาติ)

10
Jump to first page
รัฐธรรมนูญฯ พ.ศ.PQRS ม.UPV UPQ
ในทีป9 ระชุมสภาผู้แทนราษฎร ทีป9 ระชุมวุฒสิ ภา หรื อทีป9 ระชุมร่ วมกันของรัฐสภา สมาชิกผู้ใดจะกล่ าวถ้ อยคําใดในทาง
แถลงข้ อเท็จจริง แสดงความคิดเห็นหรื อออกเสี ยงลงคะแนนย่ อมเป็ นเอกสิ ทธิRโดยเด็ดขาด ผู้ใดจะนําไปเป็ นเหตุฟ้องร้ องว่ า
กล่ าวสมาชิกผู้น.ันในทางใด ๆ มิได้
เอกสิ ทธิRตามวรรคหนึ9งไม่ คุ้มครอง ……….

11
Jump to first page
 ขอบเขตการบังคับใช้ กฎหมายด้ านบุคคล

§ บุคคลสั ญชาติไทย
§ คนต่ างด้ าวในประเทศไทย
ข้ อยกเว้ น
ü พระมหากษัตริย์
ü สมาชิกรัฐสภา (สมาชิกสภานิตบิ ัญญัตแิ ห่ งชาติ)
ü ประมุข หรื อผู้แทนรัฐอื=น
ü กองกําลังทีเ= ข้ ายึดดินแดน

12
Jump to first page
 “วิธีการใช้ กฎหมาย”
ปพพ. ม. 4
“กฎหมายนั9น ต้ องใช้ ในบรรดากรณีซึEงต้ องด้ วยบทบัญญัตใิ ดๆ แห่ งกฎหมายตาม
ตัวอักษร หรื อ ตามความมุ่งหมายของบทบัญญัตนิ 9ันๆ
เมื=อไม่ มบี ทกฎหมาย...........”

13
Jump to first page
วิธีใช้ กฎหมาย
(นิตวิ ธิ ี ; วิธีหาคําตอบจากข้ อคําถามทางกฎหมาย)

พิจารณาข้ อเท็จจริง และประเด็นทีตE ้ องวินิจฉัย

พิจารณาข้ อกฎหมาย ทีสE อดคล้ องกัน
วินิจฉัยข้ อเท็จจริง ร่ วมกับ ข้ อกฎหมาย
ผลทีเE กิดขึน9 “ผลตามกฎหมาย”

14
Jump to first page
นอกจากรู้ กฎหมายแล้ ว การใช้ กฎหมายให้ ถูกต้ อง.......
ผู้ใช้ กฎหมายต้ องประมวลความรู้ ในเรืA องต่ าง ๆ ด้ วย คือ ........

ทีมE า บ่ อเกิดกฎหมาย
ระบบกฎหมาย
ประเภทและหมวดหมู่ของกฎหมาย
รู ปแบบ และศักดิ]ของกฎหมาย
หลักและแนวคิดเกียE วกับการตีความกฎหมาย

15
Jump to first page
 2. การตีความกฎหมาย

ก. การตีความกฎหมาย คือ …….?

การค้ นหา "ความหมาย" ของบทบัญญัตกิ ฎหมาย
ซึ=งอาจจะ …….
ไม่ ชัดเจน
กํากวม หรื อเคลือบคลุม
แปลความได้ หลายทาง
ขัดแย้ งกันเอง

16
Jump to first page
 การตีความกฎหมาย

การตีความกฎหมาย คือ / หมายถึง ......

กระบวนการ (process) ค้ นหาความหมายของกฎหมาย จากการพิเคราะห์ บทบัญญัตขิ องกฎหมายตามถ้ อยคํา
ตัวอักษร และคํานึงถึงเหตุผล ความมุ่งหมาย (เจตนารมณ์ ) ของกฎหมายไปในขณะเดียวกันนัhนด้ วย

17
Jump to first page
 ข. การตีความกฎหมายทําเพื=ออะไร ?

เพืEอให้ สามารถ .....

“ใช้ กฎหมาย” ได้ อย่ างถูกต้ อง......

18
Jump to first page
 ค. ใครเป็ นผู้ตคี วามกฎหมาย

ประชาชนทัว= ไป
เจ้ าหน้ าทีฯ= ผู้ใช้ กฎหมาย
นักกฎหมาย
ศาลรัฐธรรมนูญ
(ตีความรัฐธรรมนูญ กรณีพเิ ศษ)

19
Jump to first page
 ง. หลักการตีความกฎหมาย

1) การตีความกฎหมายทัวE ๆ ไป
1.1 การตีความตามตัวอักษร
1.2 การตีความตามความมุ่งหมาย (เจตนารมณ์ ) ของกฎหมาย
2) “เพิมE เติม” การตีความกฎหมายทีมE โี ทษทางอาญา

20
Jump to first page
 1) การตีความกฎหมายทัวE ไป

1.1) การตีความตามตัวอักษร
เมืEอบทบัญญัตขิ องกฎหมาย ......
1.1.1 ใช้ ภาษาสามัญ
1.1.2 ใช้ ศัพท์ กฎหมาย / ศัพท์ เทคนิค / ศัพท์ ทางวิชาการ
1.1.3 มีกฎหมายกําหนด “นิยามศัพท์ ” ไว้

21
Jump to first page
 1) การตีความกฎหมายทัว= ไป

1.2) การตีความตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย
สามารถค้ นหาเจตนารมณ์ (ความมุ่งหมาย) ของกฎหมายจาก ......
1.2.1 ชื= อกฎหมาย
1.2.2 คําขึนh ต้ น / คําปรารภ ของกฎหมาย
1.2.3 หมายเหตุท้ายกฎหมาย / หลักการและ
เหตุผลในการบัญญัตกิ ฎหมาย
1.2.4 บทบัญญัตขิ องกฎหมายโดยรวมทัhงฉบับ

22
Jump to first page
1.2) การตีความตามเจตนารมณ์ ของกฎหมาย (ต่ อ)
1.2.5 สภาพการณ์ ของสั งคมก่ อน หรื อขณะที=
กฎหมายใช้ บังคับ
1.2.6 เอกสารการพิจารณาร่ างกฎหมาย หรื อ
รายงานการประชุมในการร่ างกฎหมาย

23
Jump to first page
 ทฤษฎีการค้ นหาเจตนารมณ์ ของกฎหมาย

• ทฤษฎีอาํ เภอจิต หรื อ ทฤษฎีอตั ตวิสัย (Subjective Theory)

– ยึดเอาเจตนารมณ์ ของผู้บัญญัตกิ ฎหมายเป็ นหลัก
• ทฤษฎีอาํ เภอการณ์ หรื อ ทฤษฎีภาววิสัย (Objective Theory)
– ยึดเอาเจตนารมณ์ ของบทบัญญัตกิ ฎหมายเป็ นหลัก

24
Jump to first page
 การตีความกฎหมาย

การทําความเข้ าใจ “ความหมาย” ในทางกฎหมาย โดยแนวคิดทางวิชาการ 4 หลักเกณฑ์

1.การตีความตามหลักภาษา (grammatical interpretation)
2.การตีความตามความสั มพันธ์ กนั อย่ างเป็ นระบบของกฎหมาย (systematical interpretation)
3.การตีความตามประวัตคิ วามเป็ นมาของกฎหมาย (historical interpretation)
4.การตีความตามความมุ่งหมายของตัวบทกฎหมาย (teleological interpretation)
ใช้ “คุณธรรมทางกฎหมาย” (คุณค่ าหรื อประโยชน์ ของการมีกฎหมาย) ประกอบในทุกหลักเกณฑ์

25
Jump to first page
 2) การตีความกฎหมายทีม= โี ทษทางอาญา
(กฎหมายพิเศษ)

ต้ องตีความเคร่ งครัด ไม่ ขยายความ

จะตีความเพื=อมุ่งลงโทษ หรื อเพิม= โทษให้ หนักขึนh ไม่ ได้
กรณีเป็ นทีส= งสั ยต้ องตีความให้ เป็ นผลดีแก่ ผู้ต้องหาหรื อจําเลย (ยกประโยชน์ แก่ความ สงสั ยให้
จําเลย)

26
Jump to first page