1

●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha …… ‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ‬

 ‫ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ رﻋﺪی آذرﺧﺸﯽ‬

‫زﻧﺪه ﯾﺎد "ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ رﻋﺪی آذرﺧﺸﯽ" ادﯾﺐ و ﺷﺎﻋﺮ و‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهی ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ اﻓﺘﺨﺎر ﻟﺸﮑﺮ‪،‬‬
‫در ﻣﻬﺮ ‪۱۲۸۸‬ﺧﻮرﺷﯿﺪی در ﺗﺒﺮﯾﺰ دﯾﺪه ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﮔﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ را در دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن ﻓﺮدوﺳﯽ در ﺗﺒﺮﯾﺰ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ۱۳۰۶‬ﺑﻪ ﺗﻬﺮان رﻓﺖ و ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ‬
‫در داﻧﺸﻜﺪه ﺣﻘﻮق و ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﺧﺬ‬
‫ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﺣﻘﻮق‪ ،‬در آﺑﺎن ﺳﺎل ‪ ۱۳۱۵‬ﺑﺮای اداﻣﻪی ﺗﺤﺼﯿﻞ‬
‫ﻋﺎزم ﭘﺎرﯾﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﻧﯿﺰ در ژﻧﻮ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻛﺮد و‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم در رﺷﺘﻪی ﺣﻘﻮق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ و ادﺑﯿﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ‬
‫دﻛﺘﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﯾﺮان در ﺳﺎل ‪ ۱۳۲۰‬در‬
‫وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ ۱۳۲۰‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻓﻨﯽ وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و رﯾﺎﺳﺖ ادار ٔه ﻛﻞ ﻧﮕﺎرش‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬رﻋﺪی در اﻣﺮ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن اﯾﺮان‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﻓﺮوﻏﯽ و ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮ ﺣﻜﻤﺖ ﻫﻤﻜﺎری ﻛﺮد و‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﻋﻬﺪهدار رﯾﺎﺳﺖ دﺑﯿﺮﺧﺎﻧﻪی ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن اﯾﺮان‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻼﻣﻌﻠﯽ رﻋﺪی آذرﺧﺸﯽ در ﺳﺎل ‪ ۱۳۲۴‬ﺑﺮای ﺷﺮﻛﺖ در‬
‫ﯾﻮﻧﺴﻜﻮ ﻧﺎﻣﺰد ﺷﺪ و ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮ ﺣﻜﻤﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن رﻓﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ اﯾﺮان در ﻛﻤﯿﺴﯿﻮن‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ آن ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﻪ ﻧﯿﺎﺑﺖ رﯾﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﯾﻚ ﺳﺎل ﺑﺎ ﺳﻤﺖ رﯾﺎﺳﺖ ﻫﯿﺌﺖ‬

‫‪2‬‬
‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ …… ‪●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ اﯾﺮان در ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﯾﻮﻧﺴﻜﻮ در ﭘﺎرﯾﺲ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮد و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ۱۳۴۲‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻋﻨﻮان وزﯾﺮﻣﺨﺘﺎری و ﺑﻌﺪ‬
‫ﺳﻔﯿﺮﻛﺒﯿﺮی‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهی داﺋﻤﯽ اﯾﺮان در ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﯾﻮﻧﺴﮑﻮ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ‪.‬‬
‫وی در ﺳﺎل ‪ ۱۳۴۷‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯿﺲ داﻧﺸﻜﺪه ادﺑﯿﺎت‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻠﯽ ﮐﺮد‪ .‬وی ﻣﺪﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﺠﻠﻪی‬
‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و رﯾﺎﺳﺖ ﻫﯿﺌﺖ ﺗﺤﺮﯾﺮﯾﻪی روزﻧﺎﻣﻪی‬
‫اﯾﺮان را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم او در روز ‪۱۷‬ﻣﺮداد ‪۱۳۷۸‬در ﺗﻬﺮان درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎبﺷﻨﺎﺳﯽ‪:‬‬ ‫
▪‬
‫‪ -‬ﭘﻨﺞ آﯾﻨﻪ‬
‫‪ -‬ﺟﻬﺎنﺑﯿﻨﯽ ﻓﺮدوﺳﯽ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻌﺮ‪:‬‬ ‫
▪‬

‫)‪(۱‬‬
‫ﯾﺎر ﺑﺎز آﻣﺪ و ﻏﻢ رﻓﺖ و دل آرام ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺑﺨﺖ ﺧﻨﺪﯾﺪ و ﻟﺒﻢ‪ ،‬از ﻟﺐ او ﮐﺎم ﮔﺮﻓﺖ‬

‫‪3‬‬
‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ …… ‪●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha‬‬
 ‫آن ﺳﯿﻪ ﭘﻮش ﭼﻮ از ﭘﺮدهی ﺷﺐ رخ ﺑﻨﻤﻮد‬
‫ﺟﺎن ﻣﻦ روﺷﻨﯽ از ﺗﯿﺮﮔﯽ ﺷﺎم ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ راز درون ﻓﺎش ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﯾﺎر ﻧﺨﻮاﺳﺖ‬
‫ﻧﮕﻬﯽ ﮐﺮد و ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺷﯿﻮهی اﺑﻬﺎم ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دور از ﻟﺐ و ﮐﺎﻣﻢ‪ ،‬ﻟﺐ و ﮐﺎم ﺗﻮ ﭼﻪ ﮐﺮد؟‬
‫ﮔﻔﺘﻤﺶ‪ :‬ﺑﻮﺳﻪی ﺗﻠﺨﯽ ز ﻟﺐ ﺟﺎم ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﮐﻮرهی ﻫﺠﺮان‪ ،‬ﺗﻦ و ﺟﺎﻧﺖ ﮐﻪ ﮔﺪاﺧﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آن ﺷﻌﻠﻪی ﻋﺸﻘﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﻣﺤﻨﺖ اﯾﺎم دﻟﺖ ﮔﺸﺖ ﺻﺒﻮر؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﭘﻨﺪ ﻫﻢ از ﮔﺮدش اﯾﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫)‪(۲‬‬
‫ﺑﺎز آ و در آﯾﯿﻨﻪی ﺟﺎن ﺟﻠﻮهﮔﺮی ﮐﻦ‬
‫ﻣﺎ را ز ﻏﻢ ﻫﺴﺘﯽ ﺑﯿﻬﻮده‪ ،‬ﺑﺮی ﮐﻦ‬
‫وﯾﻦ ﺗﯿﺮه ﺷﺐ ﺣﺴﺮت و ﻧﻮﻣﯿﺪی‪ ،‬ﻣﺎ را‬
‫از ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ رخ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺮی ﮐﻦ‬

‫‪4‬‬
‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ …… ‪●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha‬‬
 ‫ﯾﺎ رب! ﻗﺪم ﻣﻮﮐﺐ آن ﺳﺮو روان را‬
‫رﻫﻮار ﺗﺮ از ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺎد ﺳﺤﺮی ﮐﻦ‬
‫ای ﻣﺎه ﻓﻠﮏ! اﯾﻦ ره ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه ﺑﮕﺬار‬
‫رو! ﻗﺎﻓﻠﻪی ﻣﺎه ﻣﺮا راﻫﺒﺮی ﮐﻦ‬
‫از وﺻﻞ ﺧﻮد ای ﮔﻞ‪ ،‬ﺛﻤﺮی ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻋﻤﺮم‬
‫و آﺳﻮدهام از ﺳﺮزﻧﺶ ﺑﯽﺛﻤﺮی ﮐﻦ‬
‫ای ﻋﺸﻖ! ﭼﻮ از ﺧﺒﺮی ﺑﺎ ﺧﺒﺮی ﺗﻮ‬
‫ﻣﺎ را ز ﮐﺮم‪ ،‬ﻣﺮد ره ﺑﯽﺧﺒﺮی ﮐﻦ‬
‫ور ﻋﻘﻞ ﮐﻨﺪ ﺳﺮﮐﺸﯽ و داﻋﯿﻪ داری‬
‫زودش ادب از ﺳﯿﻠﯽ ﺷﻮرﯾﺪه ﺳﺮی ﮐﻦ‬
‫ﺑﺎ اﻫﻞ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﭼﯿﺮﮔﯽ ﺑﯽﻫﻨﺮان ﺑﯿﻦ‬
‫وﯾﻦ ﺳﯿﺮ ﻋﺠﺐ در ﻫﻨﺮ ﺑﯽﻫﻨﺮی ﮐﻦ‬
‫ﭼﻮن ﻋﺮﺻﻪی ﺗﻨﮕﺖ ﻧﺪﻫﺪ رﺧﺼﺖ ﭘﺮواز‬
‫رو! آرزوی ﻧﻌﻤﺖ ﺑﯽﺑﺎل و ﭘﺮی ﮐﻦ‬
‫)رﻋﺪی(‪ ،‬ز در ﻋﺸﻖ ﻣﺮو ﺑﺮ در دﯾﮕﺮ‬
‫ﻫﺸﺪار و ﺣﺬر‪ ،‬از ﺧﻄﺮ در ﺑﻪ دری ﮐﻦ‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ …… ‪●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha‬‬
 ‫)‪(۳‬‬
‫ﻋﺸﻖ آﻣﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ در اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫آﺗﺸﮑﺪهﻫﺎ زﯾﻦ دل وﯾﺮاﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﻋﺸﻖ آﻣﺪ و از ﻣﺴﺘﯽ ﭼﺸﻤﺖ ﺳﺨﻨﯽ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻏﻮﻏﺎی ﻣﺮا ﺑﺮ در ﻣﯿﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﻋﺸﻖ آﻣﺪ و اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﻮن دل ﻣﺎ زد‬
‫ﺗﺎ ﻧﻘﺶ ﮔﻞ از ﭘﯿﮑﺮ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﻋﺸﻖ آﻣﺪ و ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ درﯾﺎی ﺧﺮد دﯾﺪ‬
‫ﻃﻮﻓﺎن ﺑﻼ در دل دﯾﻮاﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﻓﺮﯾﺎد ز ﺧﺎﻣﻮﺷﯽات ای ﺳﺮو ﺳﺮاﻓﺮاز‬
‫ﮐﺰ ﺟﺎن ﻣﻦ اﯾﻦ ﻧﻌﺮهی ﻣﺴﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﯾﮏ ﺑﻮﺳﻪ ﻧﺪاد آن ﻟﺐ اﻓﺴﻮﻧﮕﺮ و اﻓﺴﻮس‬
‫ﮐﺰ راز و ﻣﻦ و ﻧﺎز ﺗﻮ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻣﻮی ﺗﻮ ﺑﺮ ﺟﺎن ﻣﻦ اﻓﮑﻨﺪ‬
‫ﻫﺮ ﻓﺘﻨﻪ ﮐﺰ آن زﻟﻒ ﺳﯿﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻮج ﺗﻬﯿﺪﺳﺖ ﺧﺮوﺷﯿﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‬

‫‪6‬‬
‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ …… ‪●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha‬‬
 ‫ﻣﺎ را ﻫﻮس ﮔﻮﻫﺮ ﯾﮏ داﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﭼﻮن ﺑﺮق ﭼﺮا ﺧﺮﻣﻦ ﺧﺎﺻﺎن ﺣﺮم ﺳﻮﺧﺖ؟‬
‫آن ﺷﻌﻠﻪ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﮔﺮدی ﮐﻪ زﻧﺪ ﺑﻮﺳﻪ ﺑﺮ آﯾﯿﻨﻪی ﺧﻮرﺷﯿﺪ‬
‫از ﻫﺴﺘﯽ ﻣﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‬
‫ﻧﺎزم ﺑﻪ ﺷﮑﺮﺧﻨﺪ ﺗﻮ ﮐﺰ ﺧﺎﻣﻪی رﻋﺪی‬
‫اﯾﻦ ﻧﻐﻤﻪی ُﭘﺮ ﺷﻮر ﺑﻪ ﺷﮑﺮاﻧﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮدآوری و ﻧﮕﺎرش‪:‬‬

‫‪#‬زاﻧﺎ_ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ‬

‫‪7‬‬
‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ …… ‪●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha‬‬
 ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

www.behesht ezahra.tehran.ir/default.aspx?tabid=250&ArticleId=2151

www.asrislam.com/fa/news/18825

www.wikijoo.ir/index.php

www.poempersian.ir

8
●○ ……… @anjoman_sheroadab_raha …… ‫■□ ……… اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻌﺮ و ادب رﻫﺎ‬