Bajki terapeutyczne w domu

Bajkoterapia to jedna z metod pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

(4 – 9 r.ż.), która stosowana jest przez wielu specjalistów dziecięcych. Ma ona zastosowanie
w terapii, jak również w profilaktyce. Celem bajek terapeutycznych jest uspokojenie,
zredukowanie problemów emocjonalnych i wspieranie we wzroście osobistym.
Propagowaniem bajkoterapii w Polsce zajmuje się pani Maria Molicka. Wyodrębnia ona trzy
rodzaje bajek terapeutycznych: relaksacyjne, psychoedukacyjne, psychoterapeutyczne.

Bajki relaksacyjne

Bajki relaksacyjne zazwyczaj są krótkie (3-7 minut) i posługują się wizualizacją w celu
wywołania odprężenia i uspokojenia. Akcja takiej bajki toczy się w miejscu dobrze dziecku
znanym, a opisywanym jako spokojne, przyjazne i bezpieczne. Bajka ma wyraźny schemat:
bohater opowiadania obserwuje i doświadcza wszystkimi zmysłami miejsce, gdzie
odpoczywa. Przed opowiadaniem/czytaniem bajki osoba prowadząca wprowadza dziecko
w stan rozluźnienia, mówiąc: „teraz posłuchamy bajeczki, usiądź wygodnie, jeszcze
wygodniej, posłuchaj swego oddechu, możesz przymknąć oczy, wszystkie dźwięki oddalają
się…”. Powinny w niej też występować specyficzne wydarzenia, np. związane z piciem wody
ze źródła, kąpielą pod wodospadem, lataniem.

Bajki psychoedukacyjne

Bajki psychoedukacyjne to takie bajki, których celem jest wprowadzenie zmian

w zachowaniu dziecka. Bohater bajki ma problem podobny do tego, który przeżywa dziecko,
np. lęk przed ciemnością czy pojawienie się rodzeństwa. Zdobywa ono doświadczenia
poprzez świat bajkowy, gdzie uczy się, jakie wzory zachowań należy zastosować, poszerza
swoją samoświadomość, co sprzyja uczeniu się zachowania w trudnej sytuacji. Bajki te mają
wskazać nowe wzory myślenia o sytuacjach lękotwórczych, przedstawić inne wzory
reagowania emocjonalnego. Po przeczytaniu bajki psychoedukacyjnej warto zachęcić dzieci
do narysowania ilustracji, uzewnętrznienia emocji, porozmawiania o tym, co czuli
bohaterowie bajki. Dzieci same powinny zinterpretować bajkę, dopiero wówczas nabierze ona
dla nich znaczenia osobistego. Nie należy jednak narzucać dzieciom interpretacji i zmuszać
do rozmowy o niej, jeśli dziecko nie wykazuje zainteresowania. Warto również
w przepracowaniu bajki wykorzystać zabawy pacynkami.

Bajki psychoterapeutyczne

Bajki psychoterapeutyczne maja za zadanie obniżać lęk. Niektóre bajki przejdą,

niezauważone, innych dziecko nie zrozumie, co będzie wskazówką, że nie są to problemy
ważne dla niego, a jeszcze inne bajki będzie czytało albo prosiło o ich wielokrotne
powtarzanie. Będzie to znak, że dziecko tej właśnie bajki potrzebuje, że utożsamia się z jej
bohaterami, że daje mu to wiele satysfakcji. Bajki te mogą pomóc w trakcie przeżywania
przez dziecko sytuacji trudnej, w sytuacji „noszenia w sobie” lęku przez dziecko,
które doświadczyło lęku, w radzeniu sobie ze zwykłymi, codziennymi problemami,
a szczególnie potrzebne są dzieciom cechującym się gotowością do reagowania lękiem
w codziennych sytuacjach.
Bajki terapeutyczne w kontakcie rodzic - dziecko

Pomimo tego, iż bajkoterapia dedykowana jest w szczególności specjalistom pracującym

z małymi dziećmi, to metoda ta zalecana jest również do stosowania w domu przez rodziców
lub inne osoby bliskie. Sięganie po bajkę terapeutyczną to wspólnie spędzony czas
poświęcony wyłącznie dziecku, czas na rozmowę i bliskość. Staje się to okazją do nawiązania
lepszej relacji z własnym dzieckiem, dotarcia do jego świata emocji, których aktualnie
doświadcza. Dodatkowo, aby rodzic mógł porozmawiać z dzieckiem powinien zastanowić się,
przyjrzeć własnym emocjom, co sprzyja również jego rozwojowi osobowemu.
Bajkoterapia jest więc nie tylko świetną metodą do stymulacji rozwoju społecznego
i emocjonalnego dziecka, ale również okazją do zwiększenia poczucia kompetencji
rodzicielskich przez rodzica odnoszącego sukces w kontakcie i stymulacji rozwoju własnego
dziecka.

Na problem – bajka

Bajki terapeutyczne dla rodziców są również gotowym pomysłem na narzędzie

wychowawcze czy sposób rozmawiania i rozwiązywania problemów małego człowieka.
Można je czytać dzieciom profilaktycznie, w każdej chwili, albo wybrać bajkę, która będzie
pasowała do problemu, z jakim boryka się dziecko.
Poniżej prezentujemy Państwu spis bajek terapeutycznych (relaksacyjnych,
psychoedukacyjnych i psychoterapeutycznych) wraz ze wskazaniem głównego problemu
w nich przepracowywanego. Wiele z wymienionych publikacji, oprócz treści bajki, zawiera
w sobie komentarz psychologa i wskazówki przydatne do przeprowadzenia rozmowy
lub podjęcia zabawy z dzieckiem na dany temat.

Zapraszamy do lektury.

Bibliografia
M. Molicka, (2002). Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Poznań:
Wydawnictwo Media Rodzina.
M. Molicka, (2002). Bajki terapeutyczne dla dzieci (część 1 i 2), Poznań: Wydawnictwo
Media Rodzina.
www.ABCbaby.pl
Poruszany problem
Lęk przed cieniem, hałasem,
ciemnością; radzenie sobie z
tęsknotą; bajka o śmierci
dziadka
Koszmary i lęki nocne ; lęk
przed psami; narodziny
rodzeństwa; pierwsze dni w
przedszkolu; rozwód
rodziców; śmierć kogoś
bliskiego
Pogodne i optymistyczne
opowiadania o stracie,
tęsknocie i dziecięcych lękach;
o śmierci zwierzątka; o
przeprowadzce i tęsknocie za
poprzednim mieszkaniem; o
lęku przed śmiercią rodzica; o
chorobie i śmierci
Zazdrość, gdy pojawia się
rodzeństwo
Niechęć do noszenia okularów
Lęk przed ciemnością
Lęk
Lęk przed burzą
Lęk przed niespełnieniem
oczekiwań rodziców
Lęk, nieśmiałość
Nieśmiałość, stawianie granic,
odmawianie, prawo dziecka do
mówienia „nie”, lęk ,
nadmierna ufność
asertywność, obrona przed
przemocą w szkole, złość
rozwiązywanie problemów
Szukanie swoich mocnych
stron, wzmacnianie poczucia
własnej wartości, tolerancja,
uczciwość, współdziałanie,
szacunek
Tytuł bajki Autor
Przygody Fryderyki, czyli bajki Joanna Brodowska
terapeutyczne
Wyd. Harmonia
"Bajki, które leczą cz 1 i""Bajki, Doris Brett
które leczą cz 2" Doris Brett
Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne
„Motylek dla dzieci” Elżbieta Zubrzycka
Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne
„Posłuchaj, mały!” Steve Smallman i Gill
Wyd. Zielona Sowa McLean
“Krótkowzroczna żyrafa” A.H.Benjamin i Gill
McLean
“Strachy na lachy! Jak pokonać Catherine Leblanc,
wilki?” Roland Garrigue
Wyd. Bis
„Każdy się czasem boi” Molly Wigand
Wyd. Święty Paweł
"Franklin boi się burzy" Paulette Bourgeois
Wyd. Debit
"Franklin ucieka z domu" Paulette Bourgeois,
Wyd. Debit Brenda Clark
„Już się nie boję. Bajki Julia Śniarowska
terapeutyczne dla
przedszkolaków”
Wyd. CEBP
„Bajki z sensem” Gdańskie praca zbiorowa
Wydawnictwo Psychologiczne
„Wchodzenie w świat 3-7” Diane Tillman, Diana
Wyd. WSiP Hsu
 Szukanie swoich mocnych „Brzuchatek” Tim Warnes
stron, Wyd. Egmont
Poruszany problem Tytuł bajki Autor
Lęk przed niespełnieniem "Piłeczka" w: "Bajki Maria Molicka
oczekiwań rodziców, terapeutyczne część II"
nadruchliwość Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne
Lęk przed nocnymi „Joasia i wilk” Gdańskie Ted Lobbyskie
koszmarami Wydawnictwo Psychologiczne
Lęk przed nową sytuacją "Duch krecik" w: "Bajki Maria Molicka
terapeutyczne część II"
Wyd. Media Rodzina”
Codzienne problemy, Seria „Basia” Zofia Stanecka
narodziny rodzeństwa, Wyd. Egmont
przedszkole, relacje z rodziną i
rówieśnikami
Lęk przed nową sytuacją "Niesamowita noc" w: "Jakub Erika Meyer-Glitza
pogromca strachu"
Kontrolowanie złości „W krainie smoków’
Biblioterapeuta 2008 nr 4 s. 16-
17 (dostępne w Internecie)
Odmienność, różnorodność, „Zebra” Ifi Ude
tolerancja Wyd. Poławiacze pereł
Mówienie „nie”, stawianie „Moje ciało należy do mnie” Gudrun Dittrich, Ursula
granic, rozmowa o Wyd. Prószyński Hagedorn, Martina
seksualności dla młodszych Neukrich-Seibert
dzieci

Lęk, nieśmiałość i in. "Bajkoterapia czyli dla małych i praca zbiorowa

dużych o tym, jak bajki mogą
pomagać"
Zabawy pomagające poznawać „Małe dzieci duże uczucia, Heike Baum
i rozumieć emocje Dzieci odkrywają w zabawie
swoje emocje”
Wyd. Jedność
Wsparcie rodziny „To, co najbardziej lubię…
rodzina”
Wyd. Debit
Smutek, złość „7 opowieści, aby pozbyć się wydanie zbiorowe
złości i ukoić smutki „
Wyd. Olesiejuk

Asertywność, intymność „Dobre i złe sekrety” Gdańskie Elżbieta Zubrzycka

Wydawnictwo Psychologiczne
Złość „Kiedy Pani złość przychodzi” Erika Meier - Glitza
Wyd. Jedność
Złość, zazdrość, radość, strach, Seria: Smok Lubomił Wojciech Kołyszko,
smutek, wstyd Gdańskie Wydawnictwo Jovanka Tomaszewska
Psychologiczne

Przygotował zespół psychologów przedszkolnych Poradni P-P nr 8