LUD IZRAELA Początki narodu

Historia biblijna
Według tradycyjnych Żydów i chrześcijan historyczne i religijne dzieje Izraela to ta sama historia, którą
opisuje Biblia. Wywodzą oni początki narodu żydowskiego od momentu, gdy Bóg Jahwe zawarł
przymierze z Abrahamem.
Od tej pory, na znak przymierza z Bogiem, potomkowie Abrahama obrzezują napletki prąci.
Według Biblii Abrahamowi, gdy miał sto lat, urodził się syn Izaak. Następnie, Izaakowi urodził się syn
Jakub. I to właśnie Jakubowi Bóg zmienił imię na Izrael. Stąd wszyscy potomkowie Jakuba to właśnie
naród Izraela. Jakubowi urodzili się synowie: Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Dan, Neftali, Gad, Aser,
Issachar, Zabulon, Józef, Beniamin. Jest to 12 plemion Izraela.

Osiedlenie w Kanaanie
Historia narodu Izraela rozpoczyna się w momencie, gdy w krainie Kanaan nad Morzem
Śródziemnym osiedliły się koczownicze plemiona Izraelitów, z których co najmniej część przybyła z
Egiptu pod wodzą Mojżesza. Miało to miejsce prawdopodobnie w II poł. XIII wieku p.n.e.

Okres sędziów
Izraelici weszli do ziemi Kanaan z ziem położonych na wschód od rzeki Jordan. Po podbiciu Kanaanu
podzielono ziemię pomiędzy wszystkie 12 plemion Izraela.
W następnych latach nad narodem Izraela sądy wykonywali sędziowie. Była to teokracja, a jednocześnie
najwcześniejsza demokracja, w której lud wybierał spomiędzy siebie zwierzchników (setnicy,
autosiukanowie, babilończycy, ciperkowie). Sędziowie nad
Izraelem: Jozue, Otniel, Ehud, Debora, Barak, Gedeon, Abimelek (został on obwołany
królem), Tola, Jair, Jefte, Szamgar, Ibsan, Elon, Abdon, Samson, Heli i Samuel.
Niezależnym świadectwem obecności Izraelitów w ziemi Kanaan w XIII wieku p.n.e. jest staroegipska
inskrypcja znana jako Stela Merenptaha oraz prawdopodobnie cokół berliński (relief 21687, XV/XIV w.
p.n.e.).

Zjednoczone królestwo Izraela

Plemiona te ok. 1030 p.n.e., zagrożone przez Filistynów zjednoczyły się, tworząc państwo,
którego pierwszym królem został Saul. Tak powstało Zjednoczone królestwo Izraela. Za
panowania drugiego, Dawida (ok. 1006 p.n.e.-970 p.n.e.), Izraelici podporządkowali sobie
zbrojnie inne plemiona zamieszkujące tereny Kanaanu (Filistynów, Moabitów i Aramejczyków),
podbili znaczne terytoria na północy i południu oraz zdobyli Jerozolimę, ustanawiając ją swą
państwową i religijną stolicą.
Syn Dawida, Salomon (ok. 971 p.n.e.-931 p.n.e.), sprawował władzę w okresie pokoju i zajął się
administracyjnym, gospodarczym oraz prawnym umocnieniem swego państwa. Zadbał o
rozwój rolnictwa, wydobycia miedzi, budowę dróg i floty handlowej. Za jego panowania powstała
w Jerozolimie wielka Świątynia. Wyniósł on Królestwo Izraela do szczytu powodzenia w wielu
dziedzinach.
Po śmierci Salomona nastąpiło podzielenie królestwa na dwa oddzielne: na południowe królestwo
Judy (dwa plemiona) i północne królestwo Izraela (dziesięć zbuntowanych plemion pod
wodzą Jeroboama I).

Okres podzielonej monarchii

 Królestwa Izraela i Judy, choć wyrastały z tego samego pnia, rozwijały się oddzielnie i w innych
kierunkach. Ich relacje układały się różnie – od przyjaznych stosunków w okresie panowania
Omrydów w Izraelu, po otwarte wojny.

Królestwo Izraela było wewnętrznie niestabilne, królowie do władzy dochodzili niejednokrotnie w

wyniku zamachu stanu. Życie religijne koncentrowało się wokół schizmatyckich sanktuariów
w Betel i Dan. Silne były religijne i kulturowe wpływy obce, np. fenickie, co było przyczyną
działalności proroków. Izrael toczył liczne wojny z sąsiadami, np. Aramem-Damaszkiem. Pod
koniec swego istnienia królestwo popadło w zależność od Asyrii, by wreszcie zostać całkowicie
podbite przez Asyryjczyków w 722 p.n.e.

Królestwo Judy było mniejsze i biedniejsze, jednak bardziej stabilne, władza pozostawała w ręku
potomków Dawida. Życie religijne koncentrowało się wokół Świątyni Jerozolimskiej, wpływy
religii obcych były obecne, jednak w mniejszym stopniu niż na północy. Przez długi czas państwo
cieszyło się pokojem. Nie zostało podbite przez Asyrię, jednak przez pewien czas, zwłaszcza w
okresie panowania Manassesa, było jej podporządkowane. W ostatnim okresie istnienia było areną
rywalizacji Egiptu i Babilonii o wpływy. W 586 p.n.e. zostało podbite przez armię babilońskiego
władcy Nabuchodonozora II.

Pod panowaniem Asyrii

W 732 p.n.e. Królestwo Izraela zostało uzależnione, a w roku 722 p.n.e. zajęte przez Asyrię.
Po jednym z żydowskich buntów ludności Asyryjczycy najechali na Królestwo Izraela. Po
stłumieniu buntu, Asyryjczycy uprowadzili większość mieszkańców kraju, a na ich miejsce
osiedlili ludność z Babilonii, co dało początek Samarytanom.
Było to pierwsze rozproszenie Izraela, w którym dziesięć plemion zostało uprowadzonych
do Asyrii[1].

Pod panowaniem Babilonii i Persji

Po upadku Asyrii w 609 p.n.e. Królestwo Judy zostało opanowane przez wojska egipskie faraona Necho
II, a następnie w 586 p.n.e.zajęte przez króla Babilonu, Nabuchodonozora II. Jerozolima została w 586
p.n.e. zniszczona, Świątynia Jerozolimska zburzona, a część elit państwowych i religijnych (ponad 4 tys.
osób) uprowadzona w niewolę do Babilonii.
Powrót Izraelitów do swojej ojczyzny był możliwy dopiero po 538 p.n.e., za zgodą perskiego króla Cyrusa,
który podbił Babilon. Juda jako prowincja Jehud uzyskała częściową autonomię. W latach 520-515 p.n.e.
wzniesiono w Jerozolimie Drugą Świątynię[2][3].

W okresie hellenistycznym
W 332 p.n.e. wojska macedońsko-greckie Aleksandra Macedońskiego podbiły Judeę, która poddała się bez
walki. Juda weszła w skład prowincji nazwanej Syrią Dolną, czyli Celesyrią. Stolicą prowincji zostało
miasto Samaria. W ramach Celesyrii Juda była autonomiczną eparchią ze stolicą w Jerozolimie.
To Grecy zmienili nazwę Judy na Judeę.
Po śmierci Aleksandra Macedońskiego Judea znalazła się pod władzą Ptolemeuszy, którzy rozpoczęli
wojny z Seleucydami o te ziemie. W 198 p.n.e. Judea znalazła się pod panowaniem Seleucydów.

Powstanie Machabeuszy
W 167 p.n.e. seleucydzki władca (król Antioch IV Epifanes) postanowił przymusowo zhellenizować
opornych Żydów i zastąpił prawo mozaistyczne greckim prawem świeckim. Dekretem królewskim
zakazano obrzezania, święcenia szabatów i obchodzenia świąt. We wszystkich miastach Judei wzniesiono
posągi bogów greckich i nakazano pod karą śmierci oddawać im cześć. Znalezione zwoje Tory były
palone. Świątynię w Jerozolimie poświęcono Zeusowi Olimpijskiemu. Na ołtarzu zabito w ofierze świnię,
a następnie wystawiono posąg Zeusa, któremu nakazano składać ofiary. W odpowiedzi w 166
p.n.e. wybuchło powstanie Machabeuszy.

Państwo Machabeuszy
W 152 p.n.e. Syria zawarła porozumienie z Machabeuszami, przyznając Żydom w Judei znaczne
przywileje. Powstało Państwo Machabeuszy, które było rozrywane wewnętrznymi sporami i walkami
zwalczających się stronnictw. W przebieg tych walk włączyli się Rzymianie, kładąc kres
niepodległości Judei.

Rzymska dominacja
W 63 p.n.e. Judea została zajęta przez wojska rzymskie. Rzymianie pomniejszyli obszar prowincji i
podporządkowali kontroli prefektaSyrii. Pomimo to Żydzi otrzymali dużą wolność w sprawach
wewnętrznych w Judei i w 37 p.n.e. Senat Rzymski uznał Heroda za legalnego króla Judei.
Herod rozwinął gospodarkę kraju, rozbudował Jerozolimę, przebudował całkowicie i znacznie
powiększył Świątynię Jerozolimską tak, że odtąd zwana była Świątynią Heroda.
Po śmierci Heroda Judea została rozerwana przez wojnę domową i władza w Judei stopniowo przechodziła
w ręce rzymskich namiestników.
W 6 roku Rzymianie stłumili żydowskie powstanie w Judei i oficjalnie wcielili ją w skład rzymskiej
prowincji Syrii.

Powstania żydowskie
W 66 roku wybuchło żydowskie powstanie przeciwko panowaniu rzymskiemu w Judei. Walki przybrały
rozmiary totalnej wojny. Oblężona Jerozolima padła 11 września 70 roku. Miasto zostało zburzone,
a Świątynia Jerozolimska spalona. Cesarz Wespazjan ogłosił Judeę swoją własnością prywatną i nakazał
rzymskim urzędnikom rozprzedać ją małymi działkami. Na wiosnę 73 roku upadła ostatnia żydowska
twierdza Masada, w której samobójstwo popełniło 960 Żydów.
W 132 roku wybuchło kolejne powstanie żydowskie, na czele którego stanął Szymon Bar-Kochba.
W 135 roku Rzymianie zdobyli Jerozolimę, a Wzgórze Świątynne zaorali. Stanęła tam świątynia Jowisza i
posąg Hadriana. Miasto nazwano Colonia Aelia Capitolina i uczyniono z niej kolonię dla wysłużonych
żołnierzy syryjskich i fenickich. Judeaopustoszała. Zakazano praktyk judaizmu. Nazwę kraju zmieniono
z Judei na Syria Palestina (Syria Palestyńska, czyli filistyńska).
Za Antoninusa Piusa, w 197 i 351-352 w Palestynie wybuchły kolejne powstania żydowskie. Zostały
jednak bardzo szybko stłumione.