7 To Jest Fizyka

lOMoARcPSD|37460445
7 To jest fizyka
Fizyka - Zakres podstawowy (Szkoła Podstawowa im. Kai Mireckiej w Nakle Śląskim)
Zeskanuj, aby otworzyć na stronie Studocu
Serwis Studocu nie jest sponsorowany, ani wspierany przez żaden uniwersytet lub szkołę wyższą
Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)
lOMoARcPSD|37460445
18 Testy sprawdzające
Grupa A
Test Zaczynamy uczyć się 昀椀zyki imię i nazwisko
klasa data
1 (0–1) Metodami badawczymi stosowanymi przez 昀椀zyków są obserwacja, pomiar i doświadczenie. Doświadczenie
opiera się często na wykonywaniu pomiarów.
Zaznacz zdanie prawdziwe.
A. Każdy pomiar jest dokładny.

B. Każdy przyrząd ma taki sam zakres pomiarowy.
C. Niepewność pomiaru nie zależy od użytego przyrządu.
D. Kilkakrotne wykonanie pomiaru wpływa na jego dokładność.
2 (0–1) Zuzia znalazła kamyk o objętości 13 cm3.

Za pomocą której menzurki dziewczynka może odmierzyć objętość wody równą objętości kamyka.
Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
500 100 200

450 90 180
400 80 160
350 70 140
300 60 120
250 50 250 100
200 40 200 80
150 30 150 60
100 20 100 40
50 10 50 20
500 ± ± ± ± 2 ml
A. B. C. D.
3 (0–2) Uczniowie chcą wyznaczyć obwód balonika wypełnionego powietrzem. Każdy z nich ma inny pomysł na wy-
konanie tego zadania.
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest
fałszywe. Wstaw obok każdego zdania znak X w odpowiedniej rubryce.
P F
3.1 Obwód balonika powinno się zmierzyć wyłącznie raz, używając do tego linijki.
3.2 Obwód balonika najlepiej zmierzyć kilkakrotnie, używając do tego miarki krawieckiej.

lOMoARcPSD|37460445
Testy sprawdzające 19
Grupa A
Informacja do zadań 4 i 5
Konrad zmierzył prostokątną ramkę na zdjęcia. Wyniki zanotował w poniższej tabeli.
Numer
Długość ramki Szerokość ramki
pomiaru
1. 250 mm 172 mm
2. 249 mm 173 mm
3. 290 mm 171 mm
4. 251 mm 171 mm
4 (0–1) Podczas analizy wyników pomiarów Konrad zauważył, że jeden z nich był niepoprawnie wykonany, a więc jego
wynik odrzucił.
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Chłopiec odrzucił pomiar o numerze
A.1. B. 2. C. 3 D. 4.
5 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Średnia długość ramki po odrzuceniu błędnego pomiaru wynosi
A.249 mm. B. 26 cm. C. 0,025 m. D. 2,5 dm.
Przyjrzyj się ilustracjom. Na każdej z nich zaznaczono siłę napędzającą samochód i siłę oporu ruchu.

F1 F2 F1 F2 F1 F2
F1 = 0,9 kN F1 = 0,9 kN F1 = 0,9 kN

F2 = 0,9 kN F2 = 0,6 kN F2 = 0,3 kN
6 (0–1) Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

Samochód poruszający się ze stałą prędkością pokazano na rysunku I / II / III, ponieważ przedstawione na nim siły
A / B / C / D.
A. równoważą się C. mają taki sam zwrot

B. mają różne kierunki D. nie równoważą się

Siła wypadkowa działająca na samochód przedstawiony na rysunku III ma
A. wartość równą 1,2 kN, kierunek poziomy, zwrot w lewo.

B. kierunek poziomy, zwrot w prawo i wartość większą od zera.
C. wartość mniejszą od siły wypadkowej działającej na samochód II.
D. wartość o 600 N większą od siły wypadkowej działającej na samochód I.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
8 (0–1) Po równoległych pasach jezdni jadą z taką samą prędkością dwa pojazdy: autobus i samochód osobowy. Po
naciśnięciu hamulców na każdy z nich działa taka sama siła hamująca. Który pojazd trudniej zatrzymać? Wybierz
odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A albo B.
Trudniej zahamować
I. autobus, A. mniejszą masę i większą bezwładność niż drugi pojazd.

ponieważ ten pojazd ma
II. samochód osobowy, B. większą masę i bezwładność niż drugi pojazd.
9 (0–1) Dokończ poniższe zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Jednostki należące do układu SI to
A. tona, gram, miligram.

B. kilogram, sekunda, metr.
C. miligram, decymetr, milisekunda.
D. stopień Celsjusza, kilogram, sekunda.
10 (0–1) Na stół znajdujący się w spoczynku zaczęły działać siły takie jak na rysunku. Wartości tych sił wynoszą:
F1 = 60 N, F2 = 40 N, F3 = 70 N, F4 = 20 N.

F3 F2

F4 F1
Czy stół pozostanie w spoczynku? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A albo B.
I. Tak, A. działa różna od zera siła wypadkowa.

ponieważ na ten stół
II. Nie, B. działają siły, które się równoważą.
11 (0–1) Uczeń trzykrotnie zmierzył długość stołu. W tym celu użył taśmy mierniczej z podziałką milimetrową. Oto
wyniki jego pomiarów: 90,2 cm; 90,3 cm; 90,0 cm.
Średni wynik pomiaru długości stołu – z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z – dokładności przyrzą-
du – wynosi
A.89,24 cm.
B.90,1 cm.
C.90,2 cm.
D.90,456 cm.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Na rysunku obok przedstawiono pewien przyrząd.
N
Przedstawiony na rysunku przyrząd służy do pomiaru
A. siły.
B. masy.
0
C. długości. 4
8
D. temperatury.
12
16
13 (0–4) Wykonaj poniższe polecenia. 20
24
13.1. Zapisz zakres pomiarowy przedstawionego przyrządu.
28
....................................................................................
13.2. Zapisz wskazanie przyrządu. Pamiętaj o jednostce.
....................................................................................
13.3. Ustal i zapisz niepewność tego pomiaru.
....................................................................................
13.4. Zapisz wynik pomiaru z uwzględnieniem jego niepewności.
....................................................................................
14 (0–4) Na rysunkach A i B przedstawiono siły F 1 i F 2 , o odpowiednio o takiej samej wartości.

A B
F2
F2
F1
F1 0,5 kN
14.1. Skonstruuj wektory sił wypadkowych w obu przypadkach i zapisz ich wartości.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
14.2. Porównaj wartości sił wypadkowych w sytuacjach A i B. Sformułuj odpowiedni wniosek.
................................................................................................
...............................................................................................
14.3. Jaką najmniejszą, a jaką największą wartość może mieć siła wypadkowa w sytuacji przedstawionej na rysun-
ku A, jeżeli będziemy zmieniać kierunek i zwrot wektora F 2 ? Punkt przyłożenia sił pozostaje ten sam. Sporządź
odpowiednie rysunki i wykonaj obliczenia.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Test Zaczynamy uczyć się 昀椀zyki

imię i nazwisko
klasa data
1 (0–1) Metodami badawczymi stosowanymi przez 昀椀zyków są obserwacja i doświadczenie. Doświadczenie opiera się
często na wykonywaniu pomiarów.
A. Każdy przyrząd ma taki sam zakres pomiarowy.

B. Niepewność pomiaru zależy od użytego przyrządu.
C. Kilkakrotne wykonanie pomiaru nie wpływa na jego dokładność.
D. Dokładność przyrządu to maksymalna wartość, jaką można zmierzyć za jego pomocą.
2 (0–1) Tomek ma kulę bilardową o objętości 0,021 dm3.

Za pomocą której menzurki chłopiec może odmierzyć objętość wody równą objętości kuli?
500 100 200

450 90 180
400 80 160
350 70 140
300 60 120
250 50 250 100
200 40 200 80
150 30 150 60
100 20 100 40
50 10 50 20
500 ± ± ± ± 2 ml
A. B. C. D.
3 (0–2) Uczniowie chcą wyznaczyć długość skoku w dal. Każdy z nich ma inny pomysł na wykonanie tego zadania.
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest
P F
3.1 Długość skoku powinno się zmierzyć kilkakrotnie, używając do tego taśmy mierniczej.
3.2 Podczas odczytywania długości skoku ze skali przyrządu należy patrzeć na nią pod kątem większym niż 90 stopni.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Przemek zmierzył swój tablet. Wyniki zanotował w poniższej tabeli.
Numer
Długość ramki Szerokość ramki
pomiaru
1. 1,95 dm 1,29 dm
2. 1,95 dm 0,75 dm
3. 1,96 dm 1,3 dm
4. 1,94 mm 1,28 dm
4 (0–1) Podczas analizy wyników Przemek zauważył, że jeden z pomiarów był niepoprawnie wykonany, a więc jego wy-
nik odrzucił.
Chłopiec odrzucił pomiar o numerze
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Średnia szerokość tabletu po odrzuceniu błędnego pomiaru wynosi
A. 128 mm. B. 12,9 cm. C. 0,13 m. D. 1,27 dm.
Przyjrzyj się ilustracjom. Na każdej z nich zaznaczono siłę napędzającą autobus i siłę oporu ruchu.

F2 F1 F2 F1 F2 F1
F1 = 0,9 kN F1 = 1 kN F1 = 1 kN
F2 = 1 kN F2 = 0,4 kN F2 = 1 kN

Siły równoważące się działające na autobus przedstawiono na rysunku I / II / III. Dlatego ten pojazd będzie poruszał
się z prędkością, która A / B / C.
A. rośnie
B. maleje
C. nie zmienia się.

Siła wypadkowa działająca na autobus przedstawiony na rysunku I ma
A. wartość o 500 N większą od siły wypadkowej działającej na autobus II.

B. wartość większą od siły wypadkowej działającej na autobus III.
C. kierunek poziomy, zwrot w lewo i wartość większą niż 0,1 kN.
D. wartość równą 1,9 kN, kierunek poziomy, zwrot w prawo.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
8 (0–1) Pod wpływem siły napędzającej o takiej samej wartości ruszają z parkingu dwa pojazdy: samochód osobowy
i motocykl. Który pojazd łatwiej rozpędzić? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A albo B.
Łatwiej rozpędzić
I. samochód osobowy, A. mniejszą masę i bezwładność.

ponieważ ten pojazd ma
II. motocykl, B. większą masę i mniejszą bezwładność.
9 (0–1) Dokończ poniższe zdanie.

Jednostki należące do układu SI to
A. tona, gram, miligram.

B. centymetr, kilogram, mol.
C. kelwin, kilogram, sekunda.
D. sekunda, stopień Celsjusza, metr.
10 (0–1) Na szafę znajdującą się w spoczynku zaczęły działać siły takie jak na rysunku. Wartości tych sił wynoszą:
F1 = 50 N, F2 = 40 N, F3 = 70 N, F4 = 20 N.

F3 F2

F4 F1
Czy szafa pozostanie w spoczynku? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A albo B.
I. Tak, A. działa różna od zera siła wypadkowa.

ponieważ na tę szafę
II. Nie, B. działają siły, które się równoważą.
11 (0–1) Uczeń trzykrotnie zmierzył średnicę gwoździa. Użył do tego suwmiarki, której dokładność pomiaru wynosi 0,1
mm. Wyniki jego pomiarów to: 4,1 mm; 4,3 mm; 4,1 mm.
Średni wynik pomiaru średnicy gwoździa – z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności przy-
rządu – wynosi
A. 4,1 mm.
B. 4,167 mm.
C. 4,17 mm.
D. 4,2 mm.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Na rysunku obok przedstawiono pewien przyrząd.
12 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. 0,75

1 1,25
1,5
Przedstawiony na rysunku przyrząd służy do pomiaru
0,5 1,75
N
A. długości. 0,25
0
2
B. czasu.
C. masy.
D. siły.
13 (0–4) Wykonaj poniższe polecenia.

13.1. Zapisz zakres pomiarowy przedstawionego przyrządu.
................................................................................................
13.2. Zapisz wskazanie przyrządu. Pamiętaj o jednostce.
................................................................................................
13.3. Ustal i zapisz niepewność tego pomiaru.
................................................................................................
13.4. Zapisz wynik pomiaru z uwzględnieniem jego niepewności.
................................................................................................
14 (0–4) Na rysunkach A i B przedstawiono siły F 1 i F 2 , o odpowiednio takiej samej wartości.

A B

F2

F2

F1

F1 0,3 kN
14.1. Skonstruuj wektory sił wypadkowych w obu przypadkach i zapisz ich wartości.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
14.2. Porównaj wartości sił wypadkowych w sytuacjach A i B. Sformułuj odpowiedni wniosek.
................................................................................................
................................................................................................
14.3. Jaką najmniejszą, a jaką największą wartość może mieć siła wypadkowa w sytuacji przedstawionej na rysun-
ku A, jeżeli będziemy zmieniać kierunek i zwrot wektora F 2 ? Punkt przyłożenia sił pozostaje ten sam. Sporządź
odpowiednie rysunki i wykonaj obliczenia.

lOMoARcPSD|37460445
I. Zaczynamy uczyć się 昀椀zyki
Numer Numer
Sprawdzane wiadomości
wymagania wymagania Poprawna odpowiedź
Numer i umiejętności Liczba
ogólnego szczegółowego
zadania zgodnie z podstawą programową punktów
z podstawy z podstawy
Uczeń:
programowej programowej Grupa A Grupa B
1. III I.4 opisuje przebieg doświadczenia lub D B 1
pokazu; wyróżnia kluczowe kroki
i sposób postępowania oraz wska-
zuje rolę użytych przyrządów;
2. III I.5 posługuje się pojęciem niepew- B B 1
ności pomiarowej; zapisuje wynik
pomiaru wraz z jego jednostką
oraz z uwzględnieniem informacji
o niepewności;
3. III I.2 wyodrębnia zjawisko z kontekstu, F, P P, F 2
nazywa je oraz wskazuje czynniki
istotne i nieistotne dla jego prze-
biegu;
4. III I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- C B 1
macje kluczowe dla opisywanego
zjawiska bądź problemu;
5. II I.7 przelicza wielokrotności i podwie- D B 1
lokrotności (mikro-, mili-, centy-,
hekto-, kilo-, mega-);
6. II II.14 analizuje zachowanie się ciał na pod- I, A III, C 1
stawie pierwszej zasady dynamiki;
7. I II.10; II.12 stosuje pojęcie siły jako działania D B 1
skierowanego (wektor); wskazuje
wartość, kierunek i zwrot wektora
siły; posługuje się jednostką siły;
wyznacza i rysuje siłę wypadkową
dla sił o jednakowych kierunkach
8. I II.15 posługuje się pojęciem masy jako I, B II, A 1
miary bezwładności ciał;
9. I I.7 przelicza wielokrotności i podwie- B C 1
lokrotności (mikro-, mili-, centy-,
hekto-, kilo-, mega-);
10. II II.14 analizuje zachowanie się ciał na pod- II, A I, B 1
11. I I.6 przeprowadza obliczenia i zapisuje C D 1
wynik zgodnie z zasadami zaokrą-
glania oraz zachowaniem liczby cyfr
znaczących wynikającej z dokładno-
ści pomiaru lub z danych;
12. I II.18c wyznacza wartość siły za pomocą A D 1
siłomierza albo wagi analogowej lub
cyfrowej;
13. III I.5 posługuje się pojęciem niepew- Kolejno: Kolejno: 4
ności pomiarowej; zapisuje wynik 13.1) (0–28) N 13.1) (0–2) N
pomiaru wraz z jego jednostką 13.2) 12 N 13.2) 0,65 N
oraz z uwzględnieniem informacji 13.3) 1 N 13.3) 0,05 N
o niepewności; 13.4) 12 N ± 1 N 13.4) 0,65 N ± 0,05 N
14. II I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- Kolejno: Kolejno: 3
macje kluczowe dla opisywanego 14.1 a) 0,875 kN 14.1 a) 0,375 kN
zjawiska bądź problemu. (ok. 3,5 cm); (ok. 2,5 cm);
b) 1,125 kN b) 0,675 kN
(ok. 4,5 cm) (ok. 4,5 cm)

lOMoARcPSD|37460445
14.2) Wartość siły 14.2) Wartość siły

wypadkowej zależy wypadkowej zależy
od kąta, który tworzą od kąta, który tworzą
siły składowe. Wraz ze siły składowe. Wraz ze
zwiększaniem się kąta zwiększaniem się kąta
między siłami F 1 między siłami F 1
i F 2 maleje wartość siły i F 2 maleje wartość siły
wypadkowej. wypadkowej.
14.3) Najmniejsza 14.3) Najmniejsza
wartość siły jest równa wartość siły jest równa
0,25 kN dla kąta mię- 0,15 kN dla kąta mię-
dzy F 1 i F 2 równego dzy F 1 i F 2 równego
180°. Największa 180°. Największa
wartość siły jest równa wartość siły jest równa
1,25 kN dla kąta mię- 0,75 kN dla kąta mię-
dzy F 1 i F 2 równego 0°. dzy F 1 i F 2 równego 0°.
Rozwiązania zadań otwartych i zasady przyznawania punktów
Zadanie 14
Grupa A Grupa B
14.1) Skorzystanie z reguły równoległoboku dla przypadków a) i b). 14.1) Skorzystanie z reguły równoległoboku dla przypadków a) i b).
Wyznaczenie siły wypadkowej: a) ok. 0,875 kN, b) ok. 1,125 kN. Wyznaczenie siły wypadkowej: a) ok. 0,375 kN, b) ok. 0,675 kN.
14.2) Sformułowanie poprawnego wniosku. Np.: Wartość siły wypad- 14.2) Sformułowanie poprawnego wniosku. Np.: Wartość siły wypad-
kowej zależy od kąta, który tworzą siły składowe. Wraz ze zwiększa- kowej zależy od kąta, który tworzą siły składowe. Wraz ze zwiększa-
niem się kąta między siłami F 1 i F 2 maleje wartość siły wypadkowej. niem się kąta między siłami F 1 i F 2 maleje wartość siły wypadkowej.
14.3) Zapisanie poprawnej odpowiedzi. Najmniejsza wartość 0,25 kN 14.3) Zapisanie poprawnej odpowiedzi. Najmniejsza wartość 0,15 kN
dla kąta między F 1 i F 2 równego 180°. Największa wartość 1,25 kN dla kąta między F 1 i F 2 równego 180°. Największa wartość 0,75 kN
dla kąta między F 1 i F 2 równego 0°. dla kąta między F 1 i F 2 równego 0°.
Zasady przyznawania punktów
3 p. – poprawne rozwiązanie wszystkich zadań od 14.1 do 14.3.
2 p. – poprawne rozwiązanie 2 zadań.
1 p. – poprawne rozwiązanie 1 zadania.
0 p. – brak rozwiązania lub zastosowanie niepoprawnej metody.
Propozycja przeliczenia punktów na oceny
Liczba punktów Ocena
18 p. – 20 p. celująca
16 p. – 17 p. bardzo dobra
14 p. – 15 p. dobra
10 p. – 13 p. dostateczna
6 p. – 9 p. dopuszczająca
0 p. – 5 p. niedostateczna

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Test Ciała w ruchu

imię i nazwisko
klasa data
1 (0–1) Czy podczas przejażdżki na karuzeli Kasia może być jednocześnie i w ruchu, i w spoczynku?
Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A albo B.
I. Tak, A. dziewczynka jest w ruchu względem osób stojących obok karuzeli.

ponieważ
dziewczynka jest w ruchu względem osób stojących obok karuzeli,
II. Nie, B. a w spoczynku – względem swojego krzesełka.
K
Na rysunku przedstawiono położenie domów Oli, Kasi i Damiana.
30 m 30 m
2 (0–1) Damian odwiedził Olę, a następnie wrócił do domu po książkę,
którą zaniósł Kasi. Droga, którą przebył, wynosiła 70 m.
Przyjmij, że chłopiec wybrał najkrótszą trasę. D O
W jakiej odległości od siebie mieszkają Damian i Ola?
A. 15 m
B. 20 m
C. 30 m
D. 50 m

Kasia odwiedziła Olę, potem Damiana i wróciła do siebie. Odległość między początkowym a końcowym położeniem
Kasi wynosi
A. 30 m. B. 50 m. C. 0 m. D. 80 m.
W tabeli przedstawiono wyniki pomiarów czasu i drogi zdalnie sterowanego samochodzika zabawki.
Numer
t[s] s[cm]
pomiaru
1. 4 10
2. 8 20
3. 12 30

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
4 (0–2) Oceń prawdziwość poniższych wypowiedzi. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli
jest fałszywe. Wstaw obok każdego zdania znak X w odpowiedniej rubryce.
P F
4.1 Zabawka mogła się poruszać ruchem jednostajnym.
4.2 W ciągu każdych 2 sekund ruchu samochód przebywał odcinek drogi o długości 4,5 cm.
5 (0–1) Wykorzystując informacje zamieszczone w tabeli, sporządzono wykresy opisujące ruch zabawki.
s [cm] v cm s [cm]
s
30 10 30
15 5 15
0 4 8 12 t [s] 0 4 8 12 t [s] 0 4 8 12 t [s]

I II III
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

Wykres poprawnie opisujący ruch zabawki oznaczono numerem I / II / III. Na podstawie tego wykresu można
stwierdzić, że A / B do czasu. Prędkość zabawki po 1 s i 3 s ruchu wynosiła odpowiednio C / D.
A. droga rosła wprost proporcjonalnie C. 2,5 cm

s i 7,5
cm
s
B. prędkość rosła wprost proporcjonalnie D. 2,5 s i 2,5
cm cm
s
W tabeli przedstawiono prędkości wybranych pojazdów. Przyjmij, że się nie zmieniały.
szybowiec km
20 h
pociąg m
600 min
rowerzysta m
5 s
P F
6.1 Prędkość pociągu była dwa razy większa niż prędkość rowerzysty.
1
6.2 Szybowiec w ciągu minuty przebył drogę równą 3 km .

Prędkość rowerzysty wynosi
A. 0,005 km . B. 0,9 km . C. 18 km . D. 30 km .
h h h h

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
8 (0–1) Wskaż właściwe dokończenie zdania.

Wielkościami wektorowymi są
A. droga i prędkość.
B. przyspieszenie i prędkość.
C. przyspieszenie, droga i czas.
D. przyspieszenie, czas i prędkość.
9 (0–1) Marek odbył podróż samochodem. Na początku poruszał się ruchem jednostajnie przyspieszonym, następnie
przez pewien czas jego prędkość nie ulegała zmianie. Pod koniec podróży jego prędkość malała wraz z upływem
czasu.
Który wykres odpowiada powyższemu opisowi?
v m v m v m v m
s s s s
0 t [s] 0 t [s] 0 t [s] 0 t [s]
A. B. C. D.
10 (0–1) Motorówka zwiększyła swoją prędkość z 1 ms do 5 m

s w czasie 8 s. Przyjmij, że poruszała się ze stałym przy-
spieszeniem przez cały czas trwania ruchu.
Po jakim czasie motorówka uzyska prędkość 11 m m
s , jeżeli początkowo poruszała się z prędkością 5 s ?
A. 5 s B. 9 s C. 11 s D. 12 s
11 (0–1) Samolot pasażerski poruszający się ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem 2,5 m
s 2
zwiększył swoją prędkość z 15 m m

s do 30 s .
Czas, w którym samolot zwiększył swoją prędkość, był równy
A. 0,2 s. B. 6 s. C. 12 s. D. 37,5 s.
12 (0–1) Struś afrykański biegł ze stałą prędkością 60 km

h
i przebył odległość 3 km.
Ile wynosił czas poruszania się strusia?
A. 0,005 h B. 3 min C. 2 h D. 20 min
13 (0–1) Samochód poruszający się ruchem jednostajnie opóźnionym z przyspieszeniem –2 m

s 2 zmniejszył swoją pręd-
kość do 25 ms w czasie 8 s ruchu.
Ile wynosiła prędkość samochodu w chwili, gdy zaczął hamować?
A. 0,3 m
s B. 9 m
s C. 16 m
s D. 41 m
s

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Informacja do zadań 14–16

Na wykresie przedstawiono zależność prędkości od czasu dla poruszającego się tramwaju.
v m
s
9
6
3
0 2 4 6 t [s]
14 (0–1) Czy tramwaj poruszał się ruchem jednostajnie przyspieszonym? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej
uzasadnienie A albo B.
I. Tak, A. w jednakowych odstępach czasu pojazd przebywał jednakowe odcinki drogi.

ponieważ
w jednakowych odstępach czasu prędkość pojazdu zwiększała się o taką samą
II. Nie, B. wartość.

Tramwaj poruszał się z przyspieszeniem, którego wartość A / B. Po 3 s. ruchu prędkość tramwaju wynosiła C / D.
A. rosła B. nie zmieniała się C. 2,5 m

s D. 4,5 m
s
16 (0–2)
16.1. Oblicz drogę, jaką przebył tramwaj w ciągu 6 sekund ruchu.
................................................................................................
................................................................................................
16.2. Oblicz średnią prędkość tramwaju w ciągu 6 sekund ruchu.
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–4) Na wykresie przedstawiono zależność prędkości od czasu dla poruszającego się pociągu.
v km
h
108
1
81 3
2
54
27
0 30 60 90 120 t [s]
17.1. Oblicz przyspieszenie pociągu na każdym etapie ruchu.
................................................................................................
................................................................................................
17.2. Oblicz drogę, jaką przebył pociąg na drugim etapie ruchu.
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Test Ciała w ruchu

imię i nazwisko
klasa data
1 (0–1) Czy podczas kołowania samolotu na płycie lotniska jego pasażer może znajdować się w tylko w ruchu?
I. Tak, A. położenie pasażera względem jego fotela się nie zmienia.

ponieważ
II. Nie, B. położenie pasażera względem płyty lotniska się zmienia.
Informacja do zadań 2 i 3 P
Na rysunku przedstawiono położenie domów Pawła, Wojtka, Asi i Damiana.
2 (0–1) Asia odwiedziła Wojtka, potem wstąpiła po Damiana 45 m 45 m

i poszli razem do Pawła. Droga, którą przebyła dziewczyna,
wynosiła 115 m. Przyjmij, że wybrała najkrótszą trasę.
W jakiej odległości od siebie mieszkają Damian i Wojtek? D W
A. 15 m
B. 20 m 45 m 45 m
C. 25 m
D. 50 m
A
Wojtek odwiedził Asię, potem Damiana i wrócił do siebie. Odległość między początkowym a końcowym położeniem
Wojtka wynosi
A. 45 m. B. 0 m. C. 90 m. D. 115 m.
W tabeli przedstawiono wyniki pomiarów czasu i drogi zdalnie sterowanej zabawki.
Numer
t[s] s[cm]
pomiaru
1. 3 15
2. 6 30
3. 9 45

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
P F
4.1 Zabawka mogła się poruszać ruchem jednostajnie przyspieszonym.
4.2 W ciągu każdej 1,5 s ruchu zabawka przebywała odcinek drogi o długości 7,5 cm.
5 (0–1) Wykorzystując informacje zamieszczone w tabeli, sporządzono wykresy ilustrujące ruch zabawki.
s [cm] v cm s [cm]
s
45 15 45
30 10 30
15 5 15
0 3 6 9 t [s] 0 3 6 9 t [s] 0 3 6 9 t [s]

I II III
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

Wykres poprawnie opisujący ruch zabawki oznaczono numerem I / II / III. Na podstawie tego wykresu można
stwierdzić, że prędkość zabawki A / B z upływem czasu. Prędkość zabawki po 1 s i 5 s ruchu wynosiła odpowiednio
C / D.
A. nie zmieniała się C. 5 cm cm

s i 25 s
B. rosła wprost proporcjonalnie D. 5 cm
s i5 s
cm
W tabeli przedstawiono prędkości wybranych obiektów. Załóż, że się nie zmieniały.
samolot pasażerski m
220 s
paralotnia km
0,015 s
śmigłowiec km
3,6 min
P F
6.1 Prędkość śmigłowca była cztery razy większa niż prędkość paralotni.
6.2 Samolot pasażerski w ciągu minuty przebył drogę o 9,6 km krótszą niż śmigłowiec.

Prędkość samolotu pasażerskiego wynosiła
A. 132 km . B. 366 km . C. 611 km . D. 792 km .

h h h h

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B

Wielkości 昀椀zyczne, które nie są wielkościami wektorowymi, to
A. czas i droga.
B. droga i prędkość.
C. przyspieszenie i prędkość.
D. przyspieszenie, droga i czas.
9 (0–1) Marek podróżował samochodem. Na początku poruszał się ze stałą prędkością, następnie jego prędkość zaczę-
ła maleć. Potem przez pewien czas poruszał się ruchem jednostajnym, a pod koniec podróży – ruchem jednostajnie
opóźnionym.
Który wykres odpowiada powyższemu opisowi?
v m v m v m v m
s s s s
0 t [s] 0 t [s] 0 t [s] 0 t [s]
A. B. C. D.
10 (0–1) Motocykl zwiększył swoją prędkość z 3 ms do 18 m

s w czasie 3 sekund. Przyjmij, że poruszał się ze stałym
przyspieszeniem przez cały czas trwania ruchu.
Po jakim czasie motocykl uzyska prędkość 38 m m
s , jeżeli początkowo poruszał się z prędkością 18 s ?
A.4 s B. 5 s C. 15 s D. 38 s
11 (0–1) Samochód osobowy poruszający się ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem 2 m

s 2 zwiększył
swoją prędkość z 10 m m
s do 20 s .
Czas, w jakim samochód zwiększył swoją prędkość, wynosił
A. 0,2 s. B. 5 s. C. 15 s. D. 20 s.
12 (0–1) Gołąb pocztowy poruszający się ze stałą prędkością równą 110 km

h
przebył odległość 27,5 km.
Ile wynosił czas przelotu gołębia?
A. 15 min B. 4 h C. 40 min D. 0,15 h
13 (0–1) Motocyklista poruszający się ruchem jednostajnie opóźnionym z przyspieszeniem –3 m

s 2 zatrzymał swój pojazd
po 10 s ruchu.
Ile wynosiła wartość prędkości motocyklisty w chwili, gdy zaczął hamować?
A. 0,3 m
s B. 3,3 m
s C. 7 m
s D. 30 m
s

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B

Na wykresie przedstawiono zależność prędkości od czasu dla poruszającego się pociągu.
v m
s
4,5
3,0
1,5
0 3 6 9 t [s]
14 (0–1) Czy pociąg poruszał się ruchem jednostajnym? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A
albo B.
I. Tak, A. w jednakowych odstępach czasu pojazd przebywał jednakowe odcinki drogi.

ponieważ
II. Nie, B. w jednakowych odstępach czasu prędkość pojazdu się zmieniała.

Pociąg poruszał się z przyspieszeniem, którego wartość A / B i po 5 sekundach ruchu wynosiła C / D.
A. malała C. 0,5 m2
s
B. nie zmieniała się D. 1 m2
s
16 (0–2)
16.1. Oblicz drogę, jaką przebył pociąg w ciągu 9 sekund ruchu.
................................................................................................
................................................................................................
16.2. Oblicz prędkość średnią pociągu w ciągu 9 sekund ruchu.
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–4) Na wykresie przedstawiono zależność prędkości od czasu dla poruszającego się samochodu.
v km
h
90,0
1
67,5 3
2
45,0
22,5
0 5 10 15 20 t [s]
17.1. Oblicz przyspieszenie samochodu na każdym etapie ruchu.
................................................................................................
................................................................................................
17.2. Oblicz drogę, jaką przebył samochód na 1. etapie ruchu.
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
II. Ciała w ruchu
Numer Numer
Uczeń:
1. I II.1 opisuje i wskazuje przykłady I, B II, A 1
względności ruchu;
2. II II.2 wyróżnia pojęcia tor i droga; B C 1
3. II II.2 wyróżnia pojęcia tor i droga; C B 1
4. II I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- P, F F, P 2
5. III II.5 nazywa ruchem jednostajnym ruch, I, A, D III, A, D 1
w którym droga przebyta w jed-
nostkowych przedziałach czasu jest
stała;
6. II II.4 stosuje do obliczeń związek pręd- P, P P, F 2
kości z drogą i czasem, w którym
została przebyta;
7. II II.4 posługuje się pojęciem prędkości C D 1
do opisu ruchu prostoliniowego;
oblicza jej wartość i przelicza jej
jednostki;
8. I I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- B A 1
9. II I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- A B 1
10. II II.8 stosuje do obliczeń związek D A 1
przyspieszenia ze zmianą prędko-
ści i czasem, w którym ta zmiana
nastąpiła ( Dy = a $ Dt );
11. II II.8 stosuje do obliczeń związek B B 1
nastąpiła ( Dy = a $ Dt );
12. II II.4 stosuje do obliczeń związek pręd- B A 1
kości z drogą i czasem, w którym
została przebyta;
13. II II.8 stosuje do obliczeń związek D D 1
nastąpiła (∆v = α ∙ ∆t);
14. I II.7 nazywa ruchem jednostajnie przy- I, B II, B 1
spieszonym ruch, w którym wartość
prędkości rośnie w jednostkowych
przedziałach czasu o tę samą
wartość;
15. II II.9 wyznacza zmianę prędkości B, D B, C 1
i przyspieszenie z wykresów
zależności prędkości od czasu dla
ruchu prostoliniowego jednostajnie
zmiennego […];
16. II I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- Kolejno: Kolejno: 2
macje kluczowe dla opisywanego 16.1) 27 m 16.1) 20,25 m
m m
zjawiska bądź problemu; 16.2) 4,5 s 16.2) 2,25 s

lOMoARcPSD|37460445
17. II II.9; II.6 wyznacza zmianę prędkości Kolejno: Kolejno: 3

i przyspieszenie z wykresów m m m m
17.1) –0,5 2 ; 0 2 ; 17.1) 0 2 ; –2,5 2 ;
zależności prędkości od czasu dla m s s s s
0,25 2 m
1,875 2
ruchu prostoliniowego jednostajnie s s
zmiennego […]; 17.2) 0,9 km 17.2) 187,5 m
wyznacza wartość prędkości i drogę
z wykresów zależności prędkości
i drogi od czasu dla ruchu prostoli-
niowego odcinkami jednostajnego
[…].
Zadanie 16
Grupa A Grupa B
1 m 1 m
16.1) s = PD ; s = 2 $ 6 s $ 9 s ; s = 27 m 16.1) s = PT ; s = 2 $ 9 s $ 4,5 s ; s = 20,25 m
sc 27 m m sc 20,25 m m
16.2) y śr= t ; y śr= 6 s = 4,5 s 16.2) y śr= t ; y śr= 9s = 2,25 s
c c

2 p. – poprawne obliczenie drogi oraz prędkości średniej.
1 p. – poprawne obliczenie tylko jednej z wielkości.
Zadanie 17
Grupa A Grupa B
m m
Dy –15 m m Dy –12,5 s m
17.1) a 1 = t ; a 1 = 30 ss = –0,5 2 ; a 2 = 0 2 ; 17.1) a 1 = 0 ; a 2 = t ; a 2 = 5s = –2,5 2 ;
m
s s m
s
7,5 m 18,75 m
a 3 = 30 ss = 0,25 2 a 3 = 10 s s = 1,875 2
s s
m m
17.2) s = yt ; s = 15 s $ 60 s = 900 m = 0,9 km 17.2) s = yt ; s = 18,75 s $ 10 s = 187,5 m
3 p. – poprawne obliczenie przyspieszenia na poszczególnych etapach oraz drogi na wskazanym etapie.
2 p. – poprawne obliczenie przyspieszenia na poszczególnych etapach, błędne obliczenie drogi
lub
poprawne obliczenie przyspieszenia tylko na dwóch etapach i poprawne obliczenie drogi.
1 p. – poprawne obliczenie przyspieszenia tylko na dwóch etapach
lub
poprawne obliczenie tylko drogi na wskazanym etapie.
22 p. celująca
16 p. – 18 p. dobra

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Test Siła wpływa na ruch

imię i nazwisko
klasa data

Na półce leży książka o masie 200 g. Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 m2 .
s
1 (0–1) Na którym rysunku poprawnie zaznaczono siły działające na książkę i podłoże?


F3 F3 F3
F I Z Y K A F I Z Y K A F I Z Y K A F I Z Y K A

F2 F1

F2 F1 F2 F1
F1
A. B. C. D.
2 (0–1) Czy siły nacisku książki i reakcji podłoża się równoważą? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasad-
nienie A albo B.
I. Tak, A. siły te przyłożone są do różnych ciał.

ponieważ
II. Nie, B. siły te mają jednakowe wartości.

Wypadkowa sił działających na książkę leżącą na półce ma wartość
A. 0 N. B. 2 N. C. 4 N. D. 6 N.
4 (0–2) Kacper niechcący strącił z półki książkę i zaczęła ona spadać na podłogę.
Oceń prawdziwość poniższych wypowiedzi. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest
P F
4.1 Prędkość książki spadającej swobodnie na podłogę rośnie.
4.2 Podczas spadania książki działa na nią siła ciężkości równa 20 N.
5 (0–1) Przyspieszenie grawitacyjne na Księżycu jest sześciokrotnie mniejsze niż na Ziemi.

A. Kamyk o większej masie upuszczony z wysokości 1,5 m na Księżycu spada krócej niż kamyk o mniejszej masie.
B. Kamyk upuszczony z wysokości 1,5 m spada swobodnie na Ziemi dłużej niż na Księżycu.
C. Po 3 s. swobodnego spadku na Ziemi kamyk uzyskał prędkość 100 km .
h
D. Masa tego samego kamyka na Ziemi jest sześć razy większa niż na Księżycu.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
6 (0–1) Na wykresach przedstawiono zależności prędkości od czasu oraz drogi od czasu dla poruszającego się samo-
chodu.
v m v m s [m]
s s
0 t [s] 0 t [s] 0 t [s]

I II III
Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

Opis ruchu samochodu w sytuacji, gdy działa na niego stała siła wypadkowa, przedstawiono na wykresie I / II / III,
gdyż pojazd porusza się ruchem A / B.
A. jednostajnym
B. jednostajnie przyspieszonym
7 (0–1) Na spadającą z kranu kroplę wody Ziemia działa siłą 0,1 mN. Ile wynosi masa tej kropli?
A. 1 mg
B. 10 mg
C. 0,01 kg
D. 0,0001 kg
Na rysunkach przedstawiono poruszające się samochody i siły działające na pojazdy w kierunku poziomym.

F2 F1
F2 F1
I II
8 (0–1) Który pojazd porusza się z większym przyspieszeniem? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnie-
nie A albo B.
samochód
I. ciężarowy, A. iloraz
Z większym przyspiesze- siły wypadkowej i masy tego pojazdu jest
ponieważ
niem porusza się samochód większy niż w przypadku drugiego samochodu.
II. osobowy, B. iloczyn
9 (0–1) Samochód przedstawiony na rysunku I ma masę 1,2 t i porusza się z przyspieszeniem 2 m2 . Siła napędzająca
s
samochód ma wartość F1= 6 kN.
Siła oporów ruchu F 2 ma wartość
A. 1,2 kN.
B. 2,4 kN.
C. 3,6 kN.
D. 8,4 kN.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Na wykresie przedstawiono zależność prędkości od czasu dla dwóch pojazdów o takiej samej masie.
v m I II
s
3,0
1,5
0 1 2 3 t [s]
P F
10.1 Na pojazd II działa dwukrotnie mniejsza siła wypadkowa niż na pojazd I.

Pojazd II będzie się poruszał z takim samym przyspieszeniem jak pojazd I, jeżeli będzie na niego działała siła
10.2 wypadkowa o dwa razy większej wartości niż wartość siły działającej obecnie.

Na pojazd I działa siła wypadkowa 4,5 kN. Masa tego pojazdu wynosi
A. 0,9 t. B. 1,5 t. C. 1,9 t. D. 2,5 t.
12 (0–1) W dwóch jednakowych pudełkach znajduje się taka sama liczba identycznych zabawek. Jedno z pudełek jest
wyposażone w kółka, a drugie nie.
Czy podczas przesuwania pudełek ze stałą prędkością siła tarcia działająca na nie ma taką samą wartość? Wybierz
I. Tak, A. siła tarcia podczas toczenia jest mniejsza niż siła tarcia podczas przesuwania.
ponieważ
II. Nie, B. ciężar obu pudełek jest taki sam.
13 (0–1) Pod wpływem stałej siły wypadkowej o wartości 25 mN moneta porusza się z przyspieszeniem 5 m
s
. 2

Masa monety wynosi
A. 0,2 kg. B. 125 g. C. 5 g. D. 0,03 kg.
14 (0–1) Na elektrowóz poruszający się ze stałą prędkością działa siła napędzająca o wartości 40 kN.
Wartość siły oporu ruchu działającej na ten elektrowóz jest
A. większa niż 40 kN.

B. mniejsza niż 40 kN.
C. równa 0 kN.
D. równa 40 kN.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A

Na wykresie przedstawiono zależność siły wypadkowej działającej na pociąg od czasu. W chwili początkowej prędkość
pociągu wynosiła 36 km , a masa pociągu to 500 t.
h
F [kN]
300
200
100
0 4 8 12 t [s]
15 (0–1) Napisz, jakim ruchem poruszał się pociąg w poszczególnych przedziałach czasu.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
16 (0–2) Oblicz i zapisz prędkość pociągu po 4 s, 6 s i 10 s ruchu. Wyraź wynik w m.

s
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–2) Narysuj wykres zależności prędkości od czasu dla ruchu tego pociągu.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Test Siła wpływa na ruch

imię i nazwisko
klasa data
Na półce stoi wazon o masie 400 g. Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 m2 .
s
1 (0–1) Na którym rysunku poprawnie zaznaczono siły działające na wazon i podłoże?


F2 F3 F3

F1 F1 F1 F1
F2 F2

F2
A. B. C. D.
2 (0–1) Czy siły nacisku wazonu i reakcji podłoża się równoważą? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasad-
nienie A albo B.
I. Tak, A. siły te mają jednakowe wartości.

ponieważ
II. Nie, B. siły te przyłożone są do różnych ciał.

Wypadkowa sił działających na wazon stojący na półce ma wartość
A. 8 N. B. 4 N. C. 2 N D. 0 N.
4 (0–2) Podmuch wiatru strącił z półki wazon i zaczął on spadać na podłogę.

Oceń prawdziwość poniższych wypowiedzi. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest
P F
4.1 Prędkość wazonu spadającego swobodnie na podłogę nie zmienia się w kolejnych chwilach ruchu.
4.2 Podczas spadania wazonu działa na niego siła ciężkości równa 4 N.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
5 (0–1) Przyspieszenie grawitacyjne na Księżycu jest sześciokrotnie mniejsze niż na Ziemi.

A. Kulka o większej masie upuszczona z wysokości 2 m na Ziemi spada swobodnie krócej niż kulka o mniejszej
masie.
B. Kulka upuszczona z wysokości 2 m spada swobodnie na Ziemi krócej niż na Księżycu.
C. Ciężar tej samej kulki na Ziemi jest sześć razy mniejszy niż na Księżycu.
D. Po 3 s spadku na Księżycu kulka uzyskuje prędkość około 18 km .
h
6 (0–1) Na wykresach przedstawiono zależność prędkości od czasu oraz drogi od czasu dla poruszającego się samo-
chodu.
v m s [m] v m
s s
0 t [s] 0 t [s] 0 t [s]

I II III

Opis ruchu samochodu w sytuacji, gdy działa na niego stała siła wypadkowa, przedstawiono na wykresie I / II / III,
gdyż pojazd porusza się ruchem A / B.
A. jednostajnie opóźnionym
B. jednostajnym
7 (0–1) Na spadający płatek śniegu Ziemia działa siłą o wartości 10 nN. Ile wynosi masa płatka śniegu?
A.1 mg
B.10 ng
C.0,001 kg
D.0,0001 kg
Na rysunkach przedstawiono poruszające się pojazdy i siły działające na nie w kierunku poziomym.

F2 F1
F2 F1
I II
8 (0–1) Który pojazd porusza się z mniejszym przyspieszeniem? Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnie-
nie A albo B.
samochód siła wypadkowa działająca na niego jest mniejsza niż siła

I. ciężarowy, A. działająca na drugi pojazd.
Z mniejszym przyspiesze- ponieważ
niem porusza się samochód
II. B. jego masa jest większa niż masa drugiego pojazdu.
osobowy,

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
9 (0–1) Samochód przedstawiony na rysunku II ma masę 12 t i porusza się z przyspieszeniem 1,25 m2 . Siła oporów
s
ruchu ma wartość F2= 10 kN.
Siła F 1 napędzająca pojazd ma wartość
A. 1,5 kN.
B. 5 kN.
C. 15 kN.
D. 25 kN.
Na wykresie przedstawiono zależność prędkości od czasu dla dwóch pojazdów o takiej samej masie.
v m I II
s
1,50
0,75
0 1 2 3 t [s]
10 (0–2) Oceń poprawność poniższych wypowiedzi. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest
P F
10.1 Na pojazd I działa dwukrotnie mniejsza siła wypadkowa niż na pojazd II.
Pojazd I będzie poruszał się z takim samym przyspieszeniem jak pojazd II, jeżeli będzie na niego działała siła
10.2 wypadkowa o dwa razy mniejszej wartości niż wartość siły działającej obecnie.

Na pojazd II działa siła wypadkowa o wartości 2,625 kN. Masa tego pojazdu wynosi
A. 1,5 t. B. 2 t. C. 3,5 t. D. 5,5 t.
12 (0–1) W pokoju znajdują się dwie jednakowe szafy. Jedna jest pusta, a druga wypełniona rzeczami.
Czy podczas przesuwania szaf ze stałą prędkością działająca na nie siła tarcia ma taką samą wartość? Wybierz
I. Tak, A. szafy przesuwamy po takiej samej powierzchni.

ponieważ
II. Nie, B. każda szafa wywiera inny nacisk na podłoże.
13 (0–1) Pod wpływem stałej siły wypadkowej o wartości 150 mN kamyk porusza się z przyspieszeniem 10 m
s
. 2

Masa kamyka wynosi
A. 0,15 kg. B. 25 g. C. 15 g. D. 0,07 kg.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
14 (0–1) Na samochód poruszający się ze stałą prędkością działa siła oporów ruchu równa 25 kN.
Wartość siły napędzającej ten samochód jest
A. większa niż 25 kN.

B. mniejsza niż 25 kN.
C. równa 25 kN.
D. równa 0 kN.

Na wykresie przedstawiono zależność siły wypadkowej działającej na autobus od czasu. W chwili początkowej prędkość
autobusu wynosiła 45 km . Masa autobusu to 24 t.
h
F [kN]
14,4
7,2
0 6 12 18 t [s]
15 (0–1) Napisz, jakim ruchem poruszał się autobus w poszczególnych przedziałach czasu.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
16 (0–2) Oblicz i zapisz prędkość autobusu po 6 s, 12 s i 18 s ruchu. Wyraź wynik w m.

s
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–2) Narysuj wykres zależności prędkości od czasu dla ruchu tego autobusu.

lOMoARcPSD|37460445
III. SIŁA WPŁYWA NA RUCH
Numer Numer
Uczeń: Grupa A Grupa B
programowej programowej
1. III II.18a ilustruje: I zasadę dynamiki, III zasa- A C 1
dę dynamiki;
2. I II.13 opisuje wzajemne oddziaływanie II, A II, B 1
ciał, posługując się trzecią zasadą
dynamiki;
3. III II.14 analizuje zachowanie się ciał na pod- A D 1
4. II II.16; II.17 opisuje spadek swobodny jako P, F F, P 2
przykład ruchu jednostajnie przy-
spieszonego; posługuje się pojęciem
siły ciężkości;
5. II II.16 opisuje spadek swobodny jako C D 1
przykład ruchu jednostajnie przy-
spieszonego;
6. I I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- I, B III, A 1
7. II II.17 stosuje do obliczeń związek między B A 1
siłą, masą i przyspieszeniem grawi-
tacyjnym;
8. II II.15 analizuje zachowanie się ciał na pod- II, A I, B 1
stawie drugiej zasady dynamiki;
9. II II.15 stosuje do obliczeń związek między C D 1
siłą i masą a przyspieszeniem;
10. II I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- P, P F, P 2
11. II II.15 stosuje do obliczeń związek między B C 1
12. I II.11 rozpoznaje i nazywa siły, podaje II, A II, B 1
ich przykłady w różnych sytuacjach
praktycznych […];
13. II II.15 stosuje do obliczeń związek między C C 1
14. I II.14 analizuje zachowanie się ciał na pod- D C 1
15. II I.1 wyodrębnia z tekstów […] infor- Kolejno: jednostajnie Kolejno: jednostajny; 1
macje kluczowe dla opisywanego przyspieszony; jed- jednostajnie przyspie-
zjawiska bądź problemu; nostajny; jednostajnie szony; jednostajnie
przyspieszony przyspieszony
16. II II.8;II.15;II.14 stosuje do obliczeń związek Kolejno: 11,2 s ;
m
Kolejno: 12,5 s ;
m 3
m m m m
ści i czasem, w którym ta zmiana 11,2 s ; 13,6 s 16,1 s ; 17,9 s
nastąpiła ( Dy = a $ Dt ); analizuje
zachowanie się ciał na podstawie
pierwszej zasady dynamiki; stosuje
do obliczeń związek między siłą
i masą a przyspieszeniem;
17. II II.6 wyznacza wartość prędkości i drogę patrz s. 47 patrz s. 47 3
z wykresów zależności prędkości
i drogi od czasu dla ruchu prostoli-
niowego odcinkami jednostajnego
oraz rysuje te wykresy na podstawie
podanych informacji.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 16
Grupa A Grupa B
Fw1 150 000 N m km m
a1 = m ; a 1 = 500 000 kg = 0,3 2 ; y 1 = y p + a 1 $ t ; y 1 = y p ; y 1 = 45 h = 12,5 s ;
s
m m m m m Fw2 14 400 N m
y 1 = 10 s + 0,3 2 $ 4 s = 10 s + 1,2 s = 11,2 s a2 = m ; a 2 = 24 000 kg = 0,6 2
s s
m y2 = yp + a2 $ t ;
y 2 = 11,2 s ; a 3 = 2a 1
m m m m m
y3 = y2 + a3 $ t ; y 2 = 12,5 s + 0,6 2 $ 6 s = 12,5 s + 3,6 s = 16,1 s
s
m m m m m 1
y 3 = 11,2 s + 0,6 2 $ 4 s = 11,2 s + 2,4 s = 13,6 s a3 = 2 a2
s
y3 = y2 + a3 $ t ;
m m m m m
y 3 = 16,1 s + 0,3 2 $ 6 s = 16,1 s + 1,8 s = 17,9 s
s
3 p. – poprawne obliczenie prędkości dla wszystkich przedziałów czasu, zapisanie wyniku z jednostką.
2 p. – poprawne obliczenie prędkości dla dwóch przedziałów czasu
lub
poprawna metoda obliczenia prędkości dla wszystkich przedziałów z błędnym przeliczeniem jednostek.
1 p. – poprawne obliczenie prędkości dla jednego przedziału czasu.
Zadanie 17
Grupa A Grupa B
v m v m
s s
13,6 17,9
12,4 16,1
11,2 14,3
10,0 12,5
8,8 10,7
0 4 8 12 t [s] 0 6 12 18 t [s]
3 p. – poprawne wyskalowanie i opisanie osi, poprawne naniesienie punktów oraz ich połączenie.
2 p. – poprawne wyskalowanie i opisanie osi oraz poprawne naniesienie punktów.
1 p. – poprawne wyskalowanie i opisanie osi.
23 p. celująca
16 p. – 19 p. dobra

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Test Praca i energia

imię i nazwisko
klasa data

Marek, działając siłą o wartości 40 N, przesunął plecak na odległość 80 cm zgodnie z kierunkiem działania tej siły.
Chłopiec wykonał pracę równą
A. 2 J. B. 32 J. C. 50 J. D. 320 J.
2 (0–2) Na wykresie przedstawiono zależność energii potencjalnej grawitacji książki od jej wysokości nad podłogą.
Ep [J]
10
8
6
4
2
0 0,8 1,6 h [m]
Oceń prawdziwość podanych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Wstaw obok każdego zdania znak X w odpowiedniej rubryce.
P F
Zmiana energii potencjalnej książki, leżącej początkowo na stole o wysokości 0,8 m, a następnie przeniesionej na
2.1
półkę znajdują się na wysokości 1,6 m nad podłogą, wynosi 8 J.
Energia potencjalna książki znajdującej się 40 cm nad stołem o wysokości 0,8 m liczona względem tego stołu
2.2 wynosi 2 J.
3 (0–1) Dźwig podniósł kloc drewna z ziemi i umieścił go na platformie samochodu.

W wyniku tej czynności wzrosła A / B kloca drewna kosztem C / D.
A. energia potencjalna C. pracy wykonanej przez dźwig

B. energia kinetyczna D. zmniejszenia energii mechanicznej kloca drewna

Jurek przesuwał biurko, pchając je siłą o wartości 150 N. Podczas tej czynności wykonał pracę 75 J. Biurko zostało
przesunięte na odległość
A. 20 cm. B. 50 cm. C. 200 cm. D. 500 cm.
5 (0–1) W tabeli przedstawiono informacje o czterech silnikach.

Numer
Moc silnika Czas pracy silnika
silnika
I 1000 W 0,3 h
II 1,5 kW 15 min
III 3 kW 5 min
IV 2 kW 0,1 h

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Wybierz zdanie prawdziwe.
A. Silnik I wykonał największą pracę.

B. Silnik II wykonał najmniejszą pracę.
C. Silnik III wykonał pracę równą 900 kJ.
D. Silnik IV wykonał większą pracę niż silnik III.

Energia potencjalna grawitacji żelaznej kulki o masie 100 g na pewnej wysokości nad ziemią wynosiła 20 J. Kulkę
upuszczono swobodnie z tej wysokości. Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 m2 .
s

W momencie upuszczania kulka znajdowała się na wysokości
A. 0,02 m. B. 0,2 m. C. 2 m. D. 20 m.

Całkowita energia mechaniczna kulki w trakcie spadania
A. rosła i w momencie uderzenia o ziemię wynosiła 40 J.

B. malała i w momencie uderzenia o ziemię wynosiła 0 J.
C. była niezmienna i w każdej chwili spadania wynosiła 20 J.
D. malała, następnie rosła i w momencie uderzenia o ziemię wynosiła 20 J.

W pewnej chwili podczas spadania kulka miała energię kinetyczną równą 5 J. W tej samej chwili energia potencjal-
na grawitacji tej kulki względem ziemi wynosiła
A. 5 J. B. 10 J. C. 15 J. D. 20 J.
Na wykresie przedstawiono zależność prędkości samochodu o masie 1000 kg od czasu w trakcie jego ruszania z postoju.
v m
s
24
16
0 3 6 9 t [s]

Po trzech sekundach od momentu ruszenia energia kinetyczna samochodu wynosiła
A. 4 kJ. B. 8 kJ. C. 32 kJ. D. 64 kJ.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A

Gdy prędkość samochodu wzrosła z 8 m m
s do 16 s , jego energia kinetyczna wzrosła
A. dwukrotnie. B. czterokrotnie. C. sześciokrotnie. D. ośmiokrotnie.
11 (0–1) W którym urządzeniu wykorzystuje się energię potencjalną sprężystości?

zegarków na przepływająca woda wykonuje pracę, poruszając łopatki

Energię potencjalną spręży- I. rękę, A. turbiny.
stości wykorzystuje się do ponieważ
napędzania napięta sprężyna wykonuje pracę, poruszając wskazówki
II. turbin, B. zegara.
12 (0–1) Uczeń miał wyznaczyć swoją moc podczas wchodzenia po schodach na wyższe piętro budynku.
Dokończ poniższe zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Aby wyznaczyć swoją moc, uczeń powinien zmierzyć następujące wielkości 昀椀zyczne:
A. ciężar swojego ciała oraz długość schodów s.

B. ciężar swojego ciała, długość schodów s oraz czas wchodzenia.
C. masę swojego ciała oraz wysokość h jednego piętra.
D. masę swojego ciała, wysokość h jednego piętra oraz czas wchodzenia.
13 (0–1) W czasie kozłowania piłka odbija się wielokrotnie od podłogi.

Podczas zetknięcia piłki z podłogą i odbicia się od niej kolejność przemian energii jest następująca:
A. energia kinetyczna → energia potencjalna grawitacji → energia kinetyczna.

B. energia kinetyczna → energia potencjalna sprężystości → energia kinetyczna.
C. energia kinetyczna → energia potencjalna grawitacji → energia potencjalna sprężystości.
D. energia potencjalna grawitacji → energia potencjalna sprężystości → energia kinetyczna.
14 (0–1) Czy urządzenie o małej mocy może wykonać większą pracę niż urządzenie o dużej mocy?
I. Tak, A. wykonana praca zależy wyłącznie od mocy urządzenia.

ponieważ
II. Nie, B. praca zależy nie tylko od mocy urządzenia, lecz także od czasu jej wykonywania.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
15 (0–1) Na którym wykresie przedstawiono zależność wykonanej pracy od czasu dla urządzenia o mocy 400 W?
W [kJ] W [kJ] W [kJ] W [kJ]

12 48 24 18
8 32 16 12
4 16 8 6
0 1 2 t [min] 0 1 2 t [min] 0 0,5 1 t [min] 0 0,25 0,5 t [min]
A. B. C. D.
16 (0–3) Jaskółka dymówka większą część dnia spędza, latając z prędkością 20 ms . Jej masa to około 20 g.
Oblicz energię mechaniczną jaskółki latającej na wysokości 10 m nad ziemią.
Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 m2 . Zapisz obliczenia.
s
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–2) Piłkę o masie 300 g wyrzucono pionowo w górę z prędkością 6 ms . Jak wysoko wzniesie się piłka? Pomiń opór
powietrza. Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 m2 . Zapisz obliczenia.
s
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Test Praca i energia

imię i nazwisko
klasa data

Jurek, działałąc siłą o wartości 50 N, podniósł plecak o masie 5 kg na wysokość 60 cm. Chłopiec wykonał pracę
równą
A. 30 J. B. 60 J. C. 150 J. D. 250 J.
2 (0–2) Na wykresie przedstawiono zależność energii potencjalnej grawitacji kubka od jego wysokości nad podłogą.
Ep [J]
3,2
2,4
1,6
0,8
0 0,8 1,6 h [m]
P F
Zmiana energii potencjalnej kubka, stojącego początkowo na blacie kuchennym na wysokości 0,8 m nad podłogą,
2.1
a następnie przeniesionego na półkę w szafce znajdującej się na wysokości 1,4 m nad podłogą, wynosi 1,2 J.
Energia potencjalna kubka, stojącego na półce na wysokości 60 cm nad blatem kuchennym znajdującym się na
2.2 wysokości 80 cm nad podłogą, liczona względem blatu wynosi 1,2 J.
3 (0–1) Beczka z paliwem stoczyła się po podeście z platformy samochodu na ziemię.

Podczas staczania się zmalała A / B beczki na skutek C / D.
A. energia kinetyczna C. pracy wykonanej przez siłę grawitacji

B. energia potencjalna D. zmniejszenia się energii mechanicznej beczki

Janek przesunął skrzynię na odległość 40 cm. Podczas tej czynności wykonał pracę 300 J. Chłopiec działał na
skrzynię siłą o wartości
A. 7,5 N. B. 120 N. C. 750 N. D. 1200 N.
5 (0–1) W tabeli przedstawiono informacje o czterech silnikach.
Numer
Moc silnika Czas pracy silnika
silnika
I 800 W 20 min
II 2,5 kW 10 min
III 2 kW 0,3 h
IV 1 kW 0,4 h

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Wybierz zdanie prawdziwe.
A. Silnik I wykonał pracę równą 16 000 J.

B. Silnik II wykonał większą pracę niż silnik III.
C. Silnik III wykonał największą pracę.
D. Silnik IV wykonał większą pracę niż silnik II.
Energia potencjalna grawitacji stalowej kulki o masie 200 g na pewnej wysokości nad ziemią wynosiła 10 J. Kulkę
upuszczono swobodnie z tej wysokości. Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 m2 .
s

W momencie upuszczania kulka znajdowała się na wysokości
A. 2 m. B. 5 m. C. 10 m. D. 20 m.

Całkowita energia mechaniczna kulki w trakcie spadania
A. rosła i w momencie uderzenia o ziemię wynosiła 20 J.

B. malała i w momencie uderzenia o ziemię wynosiła 0 J.
C. była niezmienna i w każdej chwili spadania wynosiła 10 J.
D. malała, następnie rosła i w momencie uderzenia o ziemię wynosiła 10 J.

W pewnej chwili podczas spadania energia kinetyczna kulki była równa 2 J. W tej samej chwili energia potencjalna
grawitacji tej kulki względem ziemi wynosiła
A. 2 J. B. 5 J. C. 7 J. D. 8 J.
Na wykresie przedstawiono zależność prędkości samochodu o masie 1200 kg od czasu w trakcie jego ruszania z postoju.
v m
s
20
10
0 4 8 12 t [s]

Po czterech sekundach od momentu ruszenia energia kinetyczna samochodu wynosiła
A. 6 kJ. B. 12 kJ. C. 60 kJ. D. 120 kJ.

Gdy prędkość samochodu wzrosła z 5 m m
s do 15 s , jego energia kinetyczna wzrosła
A. trzykrotnie. B. pięciokrotnie. C. sześciokrotnie. D. dziewięciokrotnie.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
11 (0–1) Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A albo B.

rowerów
I. A. człowiek wykonuje pracę, poruszając pedałami.
Energię potencjalną spręży- wodnych,
stości wykorzystuje się do ponieważ
napędzania zabawek me-
II. B. napięta sprężyna wykonuje pracę, poruszając zabawkę.
chanicznych,
12 (0–1) Uczeń wyznaczał pracę wykonywaną podczas wchodzenia po schodach na wyższe piętro budynku.

W celu obliczenia wykonanej pracy wystarczy, aby uczeń zmierzył następujące wielkości 昀椀zyczne:
A. ciężar swojego ciała oraz długość schodów s.

B. ciężar swojego ciała, długość schodów s oraz czas wchodzenia.
C. masę swojego ciała oraz wysokość h jednego piętra.
D. masę swojego ciała, wysokość h jednego piętra oraz czas wchodzenia.
13 (0–1) Kuba skacze na trampolinie, wielokrotnie się od niej odbijając. W trakcie skakania ulegają przemianom różne
rodzaje energii oznaczone następująco:
1. energia kinetyczna,
2. energia potencjalna grawitacji,
3. energia potencjalna sprężystości.
Dokończ poniższe zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Kolejność przemian energii podczas pojedynczego odbicia się Kuby od trampoliny, zaczynając od jego najwyższego
położenia, to:
A. 2 → 3 → 1 → 2 → 1.
B. 2 → 3 → 1 → 2 → 1.
C. 2 → 1 → 3 → 2 → 1.
D. 2 → 1 → 3 → 1 → 2.
14 (0–1) Czy urządzenie o dużej mocy zawsze wykonuje większą pracę niż urządzenie o małej mocy?
urządzenie o małej mocy może pracować na tyle długo, że wykona większą pracę niż
I. Tak, A. urządzenie o dużej mocy.
ponieważ
wykonana praca zależy głównie od mocy urządzenia, a czas jej wykonywania nie ma
II. Nie, B. istotnego wpływu na jej wielkość.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
15 (0–1) Na którym wykresie przedstawiono zależność wykonanej pracy od czasu dla urządzenia o mocy 600 W?
W [kJ] W [kJ] W [kJ] W [kJ]

18 9 48 36
6 36
9 18
3 18
0 1 2 t [min] 0 0,5 1,0 t [min] 0 1 2 t [min] 0 0,5 1,0 t [min]
A. B. C. D.
16 (0–3) Wróbel pospolity jest małym ptakiem. Jego masa wynosi około 30 g. Oblicz energię mechaniczną wróbla lecą-
cego z prędkością 10 m m
s na wysokości 20 m nad ziemią. Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 s 2 . Zapisz
obliczenia.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–2) Kamyk o masie 100 g upuszczono z wysokości 80 cm nad ziemią. Oblicz wartość prędkości, z jaką kamyk ude-
rzył o ziemię. Pomiń opór powietrza. Przyjmij wartość przyspieszenia ziemskiego 10 m2 . Zapisz obliczenia.
s
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
IV. PRACA I ENERGIA
Numer Numer
Uczeń:
Grupa A Grupa B
1. II III.1 stosuje do obliczeń związek pracy B A 1
z siłą i drogą, na jakiej została
wykonana;
2. II III.4 wyznacza zmianę energii potencjal- F, P P, P 1
nej grawitacji;
3. II III.3 opisuje wykonaną pracę jako zmianę A, C B, C 1
energii;
4. II III.1 stosuje do obliczeń związek pracy B C 2
z siłą i drogą, na jakiej została
wykonana;
5. II III.2 stosuje do obliczeń związek mocy C C 1
z pracą i czasem, w którym została
wykonana;
6. II III.3 posługuje się pojęciem energii D B 1
potencjalnej grawitacji;
7. I III.5 wykorzystuje zasadę zachowania C C 1
energii do opisu zjawisk;
8. I III.5 wykorzystuje zasadę zachowania C D 1
energii do obliczeń;
9. II III.4 wyznacza zmianę energii kinetycz- C C 1
nej;
10. II III.4 wyznacza zmianę energii kinetycz- B D 2
nej;
11. I III.3 posługuje się pojęciem energii I, B II, B 1
potencjalnej sprężystości;
12. III I.4 opisuje przebieg doświadczenia, D C 1
wyróżnia kluczowe kroki i sposób
postępowania;
13. I III.5 wykorzystuje zasadę zachowania B D 1
energii do opisu zjawisk;
14. I III.2 posługuje się pojęciem mocy; I, B II, A 1
15. III III.2 stosuje do obliczeń związek mocy C D 1
z pracą i czasem, w którym została
wykonana;
16. II III.3 posługuje się pojęciem energii kine- 6J 7,5 J 3
tycznej i potencjalnej grawitacji;
17. II III.5 wykorzystuje zasadę zachowania 1,8 m m
4 s 3
energii do obliczeń.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 16
Grupa A Grupa B
m m
E p = mgh = 0,02 kg $ 10 2 $ 10 m = 2 J E p = mgh = 0,03 kg $ 10 2 $ 20 m = 6 J
s s
m 2 m 2
E k = 0,5my 2 = 0,5 $ 0,02 kg $ `20 s j = 4 J E k = 0,5my 2 = 0,5 $ 0,03 kg $ `10 s j = 1,5 J
Ec = Ep + Ek = 6 J E c = E p + E k = 7,5 J
3 p. – poprawne obliczenie energii całkowitej, zapisanie wyniku z jednostką.
2 p. – poprawne obliczenie energii kinetycznej i energii potencjalnej grawitacji, brak obliczenia energii całkowitej
lub
poprawne obliczenie jednego rodzaju energii, błąd obliczenia drugiego rodzaju energii, obliczenie energii całkowitej zgodne ze swoimi wynikami.
1 p. – poprawne obliczenie tylko jednego rodzaju energii.
Zadanie 17
Grupa A Grupa B
Ep = Ek Ep = Ek
E p = mgh E p = mgh
E k = 0,5my 2 E k = 0,5my 2
mgh = 0,5my 2 mgh = 0,5my 2
y2 y 2 = 2gh
h = 2g
m m2
^6 ms h2 y 2 = 2 $ 10 2 $ 0,8 m = 16 2
h= = 1,8 m s s
2 $ 10 ms 2
m
y=4 s

2 p. – poprawne zastosowanie zasady zachowania energii i zapisanie wyniku z jednostką (uczeń może rozwiązywać zadanie etapami, ale
stosuje poprawną metodę).
1 p. – poprawne obliczenie jednego rodzaju energii, brak obliczenia wysokości (grupa A) lub brak obliczenia wartości prędkości (grupa B)
lub
poprawne obliczenie jednego rodzaju energii, błąd obliczenia wysokości (grupa A) lub wartości prędkości (grupa B)
lub
poprawne zastosowanie zasady zachowania energii, doprowadzenie do wzoru końcowego, brak obliczeń.
21 p. celująca
15 p. – 17 p. dobra

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Test Cząsteczki i ciepło

imię i nazwisko
klasa data

W temperaturze pokojowej (20°C) niektóre substancje są cieczami, inne – gazami, a jeszcze inne – ciałami stałymi.
W tabeli przedstawiono informacje o temperaturach topnienia i wrzenia wybranych substancji.
Temperatura Temperatura
Nazwa substancji
topnienia [°C] wrzenia [°C]
woda 0 100
rtęć –39 357
ołów 328 1756
żelazo 1538 2800
alkohol etylowy –115 78
gliceryna 18 290
1 (0–1) Wybierz zdanie prawdziwe dla substancji wymienionych w tabeli.
A. W temperaturze –20°C cieczą jest tylko alkohol etylowy.

B. W temperaturze 20°C cieczami są tylko woda i gliceryna.
C. W temperaturze 120°C gazami są tylko alkohol etylowy i woda.
D. W temperaturze –50°C wszystkie substancje są w stanie stałym.

Temperatura topnienia pewnej substancji w skali Kelvina wynosi 234 K.
Tą substancją jest
A. rtęć. B. woda. C. gliceryna. D. alkohol etylowy.

Alkohol etylowy paruje w przedziale temperatur
A. od 0°C do 78°C.
B. od 0°C do 100 °C.
C. od –115°C do 78°C.
D. od –115°C do 100°C.
4 (0–2) Bryłka ołowiu ma temperaturę pokojową. Aby ją stopić, należy jej dostarczyć pewną ilość energii.
P F
4.1 Bryłka w wyniku dostarczenia energii najpierw ogrzeje się do temperatury 328°C, a następnie się stopi.
4.2 W procesie topnienia nie zmienia się energia wewnętrzna bryłki ołowiu.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Do czterech szklanek wlano wodę o jednakowej objętości, ale różnej temperaturze (patrz rysunek).
15°C 20°C 25°C 30°C
I II III IV
5 (0–1) W której szklance cząsteczki wody miały największą średnią energię kinetyczną? Wybierz odpowiedź I, II,
III albo IV oraz jej uzasadnienie A albo B.
Cząsteczki wody miały największą średnią energię kinetyczną w szklance I / II / III / IV, ponieważ woda w tej
szklance miała A / B.
A. najniższą temperaturę
B. najwyższą temperaturę
6 (0–1) Temperatura powietrza w pomieszczeniu, w którym znajdowały się szklanki z wodą, wynosiła 20°C. Po pew-
nym czasie temperatura wody w szklankach osiągnęła temperaturę otoczenia.
Czy nastąpiło przekazanie energii w postaci ciepła między wodą znajdującą się w szklance II a otoczeniem?
Wybierz odpowiedź I albo II oraz jej uzasadnienie A, B albo C.
I. Tak, A. między ciałami stykającymi się zawsze następuje wymiana ciepła.
ponieważ B. woda i powietrze nie miały takiej samej temperatury.

II. Nie,
C. woda i powietrze miały taką samą temperaturę.
7 (0–1) W tabeli przedstawiono masy porcji kilku substancji, które można ogrzać o 1°C w wyniku dostarczenia energii 1 J.
Masa substancji ogrzana

Nazwa substancji
o 1°C energią 1 J
cegła 1,2 g
ołów 7,7 g
woda 0,24 g
żelazo 2,2 g
Która z substancji wymienionych w tabeli ma najmniejsze ciepło właściwe? Dokończ zdanie. Wybierz właściwą
odpowiedź spośród podanych.
Najmniejsze ciepło właściwe ma
A. cegła. B. ołów. C. woda. D. żelazo.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
8 (0–2) Na wykresie przedstawiono zależność temperatury od dostarczonej energii w postaci ciepła dla dwóch różnych
substancji (każdej o masie 1 kg).
t [°C]
I II
50
25
0 40 80 120 Q [kJ]
P F
8.1 Ciepło właściwe substancji II jest trzy razy większe niż ciepło włąsciwe substancji I.
J
8.2 Ciepło właściwe substancji I wynosi 800 .
kgcC
9 (0–1) Nauczyciel zademonstrował uczniom doświadczenie, w którym wykorzystał wykonaną z drutu ramkę z ru-
chomą przegrodą z rączką. Tak przygotowany przyrząd zanurzył w mieszaninie wody i płynu do mycia naczyń. Po
wyjęciu ramki prostokątne wnętrze między drutem a przegrodą pokryte było cienką błonką (rysunek 1). Nauczyciel
przytrzymał jedną ręką wolne końce drutu, a drugą powoli przesuwał ruchomą przegrodę w prawo. Prostokątna
błona powiększyła się, nadal wypełniając całą przestrzeń między drutami. W pewnym momencie nauczyciel puścił
rączkę, a uczniowie zobaczyli, że błona skurczyła się, pociągając w lewo ruchomą przegrodę (rysunek 2).
drut
ruchoma
przegroda
błonka
Rys. 1 Rys. 2
Przyczyną kurczenia się błony i przesuwania ruchomej przegrody w lewo
A. było odpychanie się cząsteczek cieczy.

B. było przyciąganie się cząsteczek cieczy.
C. był powolny, chaotyczny ruch cząsteczek cieczy.
D. były małe odległości między cząsteczkami cieczy.
10 (0–1) Proces parowania cieczy polega na „uciekaniu” cząsteczek znajdujących się na powierzchni. Cząsteczki te po
oddaleniu się z zasięgu sił międzycząsteczkowych zaczynają się poruszać niezależnie – stają się cząsteczkami gazu.
Czy w wyniku parowania temperatura cieczy się zmienia?
Wybierz odpowiedź I, II lub III oraz jej uzasadnienie A, B lub C.
Tak, temperatura z powierzchni cieczy „uciekają” cząsteczki o największej energii kinetycznej,
I. cieczy wzrasta, A. więc średnia energia kinetyczna pozostałych cząsteczek maleje.
Tak, temperatura z powierzchni cieczy „uciekają” cząsteczki o najmniejszej energii kinetycznej,
II. ponieważ B.
cieczy maleje, więc średnia energia kinetyczna pozostałych cząsteczek wzrasta.
Nie, temperatura z powierzchni cieczy „wypychane” są przypadkowe cząsteczki, więc nie ma to
III. cieczy nie zmienia się, C. wpływu na średnią energię kinetyczną pozostałych cząsteczek..

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A

Zjawiska konwekcji nie można wykorzystać
A. w szybownictwie.
B. w procesie gotowania.
C. w elektrowniach wiatrowych.
D. w ogrzewaniu kaloryferem usytuowanym przy ścianie.
12 (0–1) W czterech naczyniach podgrzewano wodę (rysunki).

Na którym rysunku poprawnie zaznaczono ruch wody w naczyniu? Wybierz właściwą odpowiedź spośród po-
danych.
A. B. C. D.
13 (0–1) Wojtek wykonał eksperyment, o którym przeczytał w internecie.

Na statywie umocował w pozycji poziomej cienki pręt wykonany z pewnej substancji. Następnie w jednakowych od-
stępach za pomocą roztopionego wosku przykleił 3 nitki, do których plasteliną przymocował piłeczki pingpongowe
(rysunek). Podczas ogrzewania swobodnego końca pręta obserwował zachowanie piłeczek.
1 2 3

Wynik obserwacji zachowania piłeczek podczas tego eksperymentu pozwala uznać sprawdzany materiał za prze-
wodnik cieplny, jeśli piłeczki
A. odpadną równocześnie.
B. odpadną w kolejności: 1, 2, 3.
C. odpadną w kolejności: 3, 2, 1.
D. nie odpadną nawet po dłuższym czasie.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A

W tabeli przedstawiono ciepło właściwe wybranych substancji.
Ciepło właściwe
Nazwa substancji ;
J
E
kgcC
woda 4200
ołów 130
żelazo 450
14 (0–1) Wodę o masie 0,5 kg ogrzewano w czajniku od temperatury początkowej 20°C do temperatury wrzenia.
W czasie ogrzewania woda pobrała
A. 4200 J ciepła.
B. 16 800 J ciepła.
C. 84 000 J ciepła.
D. 168 000 J ciepła.
15 (0–1) Wodę znajdującą się w czajniku doprowadzono do wrzenia. Aby podtrzymać ten proces, czajnik elektryczny
musi być nadal włączony.
Woda w czajniku podczas wrzenia pobiera ciepło, aby zwiększyć
A. swoją temperaturę.
B. prędkość cząsteczek.
C. energię kinetyczną cząsteczek.
D. odległości między cząsteczkami.
16 (0–2) Żelazna kulka o masie 0,2 kg pobrała 7200 J ciepła i ogrzała się do temperatury 100°C. Oblicz temperaturę
kulki przed ogrzaniem. Zapisz obliczenia.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–2) Do czajnika elektrycznego o mocy 2 kW wlano 1,5 kg wody o temperaturze 20°C.

Oblicz, jak długo czajnik musi być włączony, aby zagotować wodę. Pomiń straty energii. Zapisz obliczenia.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Test Cząsteczki i ciepło

imię i nazwisko
klasa data
W temperaturze pokojowej (20°C) niektóre substancje są cieczami, inne – gazami, a jeszcze inne – ciałami stałymi.
W tabeli przedstawiono informacje o temperaturach topnienia i wrzenia wybranych substancji.
Temperatura Temperatura
Nazwa substancji
topnienia [°C] wrzenia [°C]
rtęć –39 357
woda 0 100
gliceryna 18 290
miedź 1085 2570
żelazo 1538 2800
wolfram 3420 5700
1 (0–1) Na podstawie danych z tabeli wybierz zdanie prawdziwe.
A. W temperaturze 20°C cieczami są tylko woda i rtęć.

B. W temperaturze 400°C gazami są tylko woda i gliceryna.
C. W temperaturze 2750°C cieczami są tylko żelazo i wolfram.
D. W temperaturze –40°C wszystkie substancje są w stanie stałym.

Temperatura wrzenia pewnej substancji w skali Kelvina wynosi 563 K.
Tą substancją jest
A. rtęć. B. woda. C. miedź. D. gliceryna.

Rtęć paruje w przedziale temperatur
A. od 0°C do 357°C.
B. od 18°C do 357°C.
C. od –39°C do 100°C.
D. od –39°C do 357°C.
4 (0–2) Rtęć ma temperaturę –39°C i jest ciałem stałym. Aby ją stopić, należy jej dostarczyć niewielką ilość energii.
P F
4.1 W wyniku dostarczenia energii rtęć najpierw ogrzeje się do temperatury topnienia, a następnie się stopi.
Pobrana w procesie topnienia energia zostanie wykorzystana na zwiększenie energii wewnętrznej rtęci bez
4.2 zmiany jej temperatury.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Do czterech szklanek wlano wodę o jednakowej objętości, ale różnej temperaturze (patrz rysunek).
15°C 20°C 25°C 30°C
I II III IV
5 (0–1) W której szklance cząsteczki wody miały najmniejszą średnią energię kinetyczną?
Wybierz odpowiedź I, II, III albo IV oraz jej uzasadnienie A albo B.
Cząsteczki wody miały najmniejszą średnią energię kinetyczną w szklance I / II / III / IV, ponieważ woda w tej
szklance miała A / B.
A. najniższą temperaturę
B. najwyższą temperaturę
6 (0–1) Do szklanki IV włożono żelazną kulkę ogrzaną do temperatury 30°C.

Czy nastąpiła wymiana energii w postaci ciepła między wodą znajdującą się w tej szklance a kulką?
I. Tak, A. między ciałami stykającymi się zawsze następuje wymiana ciepła.
ponieważ B. woda i kulka są zbudowane z różnych substancji.

II. Nie,
C. woda i kulka miały taką samą temperaturę.
7 (0–1) W tabeli przedstawiono masy porcji kilku substancji, które można ogrzać o 1°C w wyniku dostarczenia energii 1 J.
Masa substancji ogrzana

Nazwa substancji
o 1°C energią 1 J
benzyna 0,48 g
ołów 7,7 g
woda 0,24 g
żelazo 2,2 g
Która z substancji wymienionych w tabeli ma największe ciepło właściwe?

Największe ciepło właściwe ma
A. benzyna. B. ołów. C. woda. D. żelazo.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
8 (0–2) Na wykresie przedstawiono zależność temperatury od dostarczonej energii w postaci ciepła dla dwóch różnych
substancji (każdej o masie 1 kg).
t [°C]
I II
40
20
0 84 100 168 Q [kJ]
P F
J
8.1 Ciepło właściwe substancji II wynosi 4200 .
kgcC
8.2 Ciepło właściwe substancji II jest dwa razy mniejsze niż ciepło właściwe substancji I.
9 (0–1) Nauczyciel pokazał uczniom wykonany z drutu okrąg z niewielką rączką. Przeciwległe punkty okręgu były
połączone nitką nieco dłuższą niż średnica okręgu (rysunek 1). Tak przygotowany przyrząd nauczyciel zanurzył
w roztworze składającym się z wody i płynu do mycia naczyń. Po wyjęciu okręgu całe jego wnętrze pokryte było
cienką błonką. Nauczyciel przekłuł błonkę po jednej stronie nitki. Uczniowie zobaczyli, że druga z błonek skurczyła
się, naciągając nitkę (rysunek 2).
błonka drut błonka
nitka
rączka brak błonki
Rys. 1 Rys. 2
Przyczyną kurczenia się błonki
A. były małe odległości między cząsteczkami cieczy.

B. był powolny, chaotyczny ruch cząsteczek cieczy.
C. było przyciąganie się cząsteczek cieczy.
D. było odpychanie się cząsteczek cieczy.
10 (0–1) Proces parowania cieczy polega na odrywaniu się cząsteczek znajdujących się na jej powierzchni. Cząsteczki
te po oddaleniu się zaczynają poruszać się swobodnie – stają się cząsteczkami gazu.
Czy bezpośrednio po wyjściu z krytego basenu czujemy, że jest nam zimno?
Wybierz odpowiedź I lub II oraz jej uzasadnienie A, B lub C.
I. Tak, A. nasze ciało pokrywa woda, która paruje, pobierając ciepło z powierzchni ciała.
po wyjściu z basenu otaczające nas powietrze pobiera ciepło z powierzchni naszego

ponieważ B. ciała.
II. Nie,
wychodzimy z wody o niższej temperaturze do pomieszczenia o wyższej
C. temperaturze.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B

Zjawisko konwekcji wykorzystuje się
A. w elektrowniach wiatrowych i w szybownictwie.

B. w szybownictwie i w skokach spadochronowych.
C. w ogrzewaniu mieszkań z wykorzystaniem kaloryferów i w procesie gotowania.
D. w ogrzewaniu mieszkań z wykorzystaniem kaloryferów i w elektrowniach wiatrowych.
12 (0–1) W czterech szklanych rurkach w kształcie litery „b” podgrzewano wodę (patrz rysunki).
Na którym rysunku poprawnie zaznaczono ruch wody w rurce?
A. B. C. D.
13 (0–1) Nauczyciel nalał wody do probówki. Trzymając w ręce jej dolny koniec, odchylił ją od pionu. Następnie zbliżył
górną jej część do palnika tak, aby ogrzać powierzchnię wody (patrz rysunek). Po pewnym czasie woda zaczęła
wrzeć w górnej części probówki, ale nauczyciel mógł nadal trzymać jej dolny koniec w ręce. Uczeń, który dotknął
dolnego końca probówki, stwierdził, że jest on chłodny.
woda
wrze

Wynik obserwacji tego eksperymentu pozwala zaliczyć
A. wodę i szkło do izolatorów cieplnych.

B. wodę i szkło do przewodników cieplnych.
C. szkło do izolatorów cieplnych, a wodę do przewodników cieplnych.
D. wodę do izolatorów cieplnych, a szkło do przewodników cieplnych.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B

W tabeli podano ciepło właściwe wybranych substancji.
Ciepło właściwe
Nazwa substancji ;
J
E
kgcC
woda 4200
ołów 130
żelazo 450
14 (0-1) Wodę o masie 0,8 kg ogrzewano od temperatury początkowej 20°C do temperatury 60°C.
W czasie ogrzewania woda pobrała
A. 67,2 kJ ciepła.
B. 134,4 kJ ciepła.
C. 201,6 kJ ciepła.
D. 268,8 kJ ciepła.
15 (0–1) Wodę w zlewce doprowadzono do wrzenia. Aby podtrzymać ten proces, woda musi być nadal ogrzewana.
Aby podtrzymać proces wrzenia, woda pobiera energię, która jest wykorzystywana do zwiększenia
A. prędkości cząsteczek wody, ale bez zmiany jej temperatury.

B. prędkości cząsteczek wody i w konsekwencji wzrostu jej temperatury.
C. odległości między cząsteczkami wody, ale bez zmiany jej temperatury.
D. energii kinetycznej cząsteczek wody i w konsekwencji wzrostu jej temperatury.
16 (0–2) Ołowiana kulka o masie 0,4 kg i temperaturze 10°C pobrała 2600 J ciepła. Oblicz temperaturę, do jakiej ogrza-
ła się kulka. Zapisz obliczenia.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17 (0–2) Do czajnika elektrycznego wlano 1,5 kg wody o temperaturze 20°C.

Oblicz moc tego czajnika, jeżeli w czasie 4 min woda została doprowadzona do wrzenia. Pomiń straty energii. Zapisz
obliczenia.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
V. CZĄSTECZKI I CIEPŁO
Numer Numer
Uczeń:
Grupa A Grupa B
1. IV I.1 wyodrębnia z tabeli informacje klu- C D 1
czowe dla opisywanego zjawiska;
2. IV IV.2 przelicza temperaturę w skali Kelvi- A D 1
na na temperaturę w skali Celsjusza;
3. IV I.1 wyodrębnia z tabeli informacje klu- C D 1
czowe dla opisywanego zjawiska;
4. I IV.9 analizuje zjawisko topnienia; P, F F, P 2
5. I IV.5 analizuje jakościowo związek mię- IV, B I, A 1
dzy temperaturą a średnią energią
kinetyczną (ruchu chaotycznego)
cząsteczek;
6. I IV.3 wskazuje, że nie następuje prze- II, C II, C 1
kazywanie energii w postaci ciepła
(wymiana ciepła) między ciałami
o tej samej temperaturze;
7. II IV.6 posługuje się pojęciem ciepła właści- B C 1
wego
8. II IV.6 posługuje się pojęciem ciepła właści- P, P P, F 2
wego wraz z jego jednostką;
9. III V.8 ilustruje istnienie sił spójności; B C 1
10. II IV.5 analizuje jakościowo związek mię- II, A I, A 1
dzy temperaturą a średnią energią
kinetyczną (ruchu chaotycznego)
cząsteczek;
11. I IV.8 opisuje ruch gazów i cieczy w zjawi- C C 1
sku konwekcji;
12. III IV.8 opisuje ruch cieczy w zjawisku D C 1
konwekcji;
13. III IV.7 opisuje zjawisko przewodnictwa C A 1
cieplnego, rozróżnia materiały
o różnym przewodnictwie;
14. II IV.6 posługuje się pojęciem ciepła właści- D B 1
15. I IV.9 analizuje zjawisko wrzenia jako pro- D C 1
ces, w którym dostarczenie energii
w postaci ciepła nie powoduje
zmiany temperatury;
16. II IV.6 posługuje się pojęciem ciepła właści- 20°C 60°C 2
17. III IV.10c wyznacza ciepło właściwe wody 252 s 2100 W 2
z użyciem czajnika elektrycznego
o znanej mocy, termometru, cylin-
dra miarowego lub wagi.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 16
Grupa A Grupa B
Q 7200 J Q 2600 J
Dt = m $ c = J = 80cC Dt = m $ c = J = 50cC
0,2 kg $ 450 kgcC 0,4 kg $ 130 kgcC
t p = t k – Dt = 100cC – 80cC = 20cC t k = t p + Dt = 10cC + 50cC = 60cC
2 p. – poprawne obliczenie: temperatury początkowej (grupa A), temperatury końcowej (grupa B) i zapisanie wyniku wraz z jednostką.
1 p. – zastosowanie poprawnej metody obliczenia, błąd rachunkowy lub zapisanie wyniku bez jednostki lub obliczenie różnicy temperatur.
Zadanie 17
Grupa A Grupa B
J J
Q = m $ c $ DT = 1,5 kg $ 4200 $ 80cC = 504 000 J Q = m $ c $ DT = 1,5 kg $ 4200 $ 80cC = 504 000 J
kgcC kgcC
Q 504 000 J Q 504 000 J
t = P = 2000 W = 252 s P = t = 240 s = 2100 W
2 p. – poprawne obliczenie czasu (grupa A) lub mocy (grupa B) i zapisanie wyniku z jednostką (uczeń może rozwiązywać zadanie etapami lub
wyprowadzić wzór końcowy).
1 p. – poprawne obliczenie ciepła pobranego przez wodę, brak dalszych obliczeń lub błąd w obliczeniach
lub
doprowadzenie do wzoru końcowego, brak obliczeń lub błąd w obliczeniach.
21 p. celująca
15 p. – 17 p. dobra

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
Test Ciśnienie i siła wyporu

imię i nazwisko
klasa data

Na rysunku przedstawiono menzurki częściowo wypełnione wodą.
cm3
3
cm 30 cm3 cm3
50 25 100 75
40 20 80 60
30 15 60 45
20 10 40 30
10 5 20 15
I II III IV
1 (0–1) Uczeń zapisał wynik pomiaru objętości wody z uwzględnieniem niepewności pomiarowej: V = 30 cm 3 ! 2,5 cm 3 .
Uczeń zmierzył objętość wody w menzurce
A. I. B. II. C. III. D. IV.
2 (0–1) Objętość 30 cm3 to tyle samo co
A. 3000 mm3. B. 0,03 dm3. C. 0,003 dm3. D. 0,0003 m3.
3 (0–2) Woda w menzurkach wywiera parcie i ciśnienie na dna menzurek.

Oceń prawdziwość podanych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli zdanie jest
P F
3.1 Parcie wywierane przez wodę na dno jest takie samo w każdej menzurce.
3.2 Największe ciśnienie na dno wywiera woda w menzurce III.
4 (0–1) Na rysunkach przedstawiono wisiorki wykonane ze srebra. Mają one jednakową średnicę i grubość, ale różnią
się wielkością wydrążeń.
Który wisiorek ma największą masę? Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
A. B. C. D.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
g
5 (0–1) Masa jednego z wisiorków z poprzedniego zadania wynosi 16 g. Gęstość srebra jest równa 10,5
cm 3
.
Objętość srebra wykorzystanego do wykonania wisiorka z dokładnością do dwóch cyfr znaczących wynosi
A. 0,15 cm3. B. 0,66 cm3. C. 1,5 cm3. D. 1,7 cm3.
6 (0–1) Uczniowie wyznaczali gęstość nieznanej cieczy. Zapisali listę czynności, które muszą wykonać.
1. Nalanie do menzurki badanej cieczy.

2. Odczytanie objętości cieczy.
3. Zmierzenie masy pustej menzurki.
4. Zmierzenie masy menzurki z cieczą.
5. Obliczenie masy cieczy.
6. Obliczenie gęstości cieczy.
Wybierz ten zestaw czynności, w którym są one zapisane w kolejności wykonywania.
A. 3, 1, 4, 2, 5, 6
B. 3, 1, 2, 4, 6, 5
C. 1, 2, 3, 4, 5, 6
D. 3, 1, 4, 5, 6, 2

W tabeli przedstawiono informacje o gęstości wybranych substancji pod ciśnieniem 1013 hPa.
kg
Nazwa substancji Gęstość substancji ; E
m3
woda 1000
lód 920
ołów 11 000
żelazo 7900
alkohol etylowy 790
gliceryna 1300
7 (0–1) Dla której substancji został wykonany wykres zależności masy od objętości?
m [g]
31,6
30
20
15,8
10
0 2 4 V [cm3]
A. dla lodu B. dla żelaza C. dla ołowiu D. dla gliceryny

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
8 (0–1) Woda i lód to ta sama substancja, ale w różnych stanach skupienia.

Dlaczego gęstość wody różni się od gęstości lodu?
Różnica gęstości wody i lodu wynika z tego, że
A. cząsteczki wody i cząsteczki lodu mają różną wielkość i masę.

B. odległości między cząsteczkami w lodzie są większe niż odległości między cząsteczkami w wodzie.
C. odległości między cząsteczkami w lodzie są mniejsze niż odległości między cząsteczkami w wodzie.
D. cząsteczki wody mogą się przemieszczać, a cząsteczki lodu nie mogą (mogą tylko drgać wokół swoich położeń).
9 (0–1) Do dwóch jednakowych zlewek nalano po 0,4 l różnych cieczy. W pierwszej zlewce znalazła się woda, a w dru-
giej – gliceryna.
Czy ciśnienie wywierane przez ciecze na dna zlewek jest takie samo?
I. Tak, A. ciecze wypełniły zlewki do takiej samej wysokości.

ponieważ
II. Nie, B. gęstości cieczy nie były takie same.
10 (0–1) Kulkę o objętości 5 cm 3

wykonaną z żelaza zanurzono kolejno w wodzie, alkoholu etylowym i glicerynie.
Czy na kulkę zanurzoną w wymienionych cieczach działała taka sama siła wyporu?
A. objętości wypartych przez kulkę cieczy były takie same.

I. Tak,
ponieważ B. zanurzano w cieczach kulkę wykonaną z tej samej substancji.
II. Nie,
C. gęstości cieczy, w których zanurzano kulkę, nie były takie same.
11 (0–2) Uczniowie wyznaczali doświadczalnie wartości sił wyporu działających na sztabki wykonane z różnych metali.
Mierzyli ciężar każdej sztabki w powietrzu, a następnie jej ciężar w wodzie. Wyniki zapisywali w tabeli.
Ciężar sztabki Ciężar sztabki

Numer sztabki
w powietrzu [N] w wodzie [N]
I 0,8 0,7
II 1,6 1,4
III 1,2 1,1
IV 2,5 2,2
P F
11.1 Największa siła wyporu działała na sztabkę IV i wynosiła ona 0,3 N.
11.2 Sztabki I i III miały taką samą objętość.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
12 (0–1) Na wykresie przedstawiono zależność ciśnienia hydrostatycznego wywieranego przez wodę od głębokości za-
nurzenia ciała.
p [kPa]
40
20
0 1 2 h [m]
Ryba znajdująca się na głębokości 2 m pod powierzchnią wody wypłynęła na głębokość 0,5 m.
Ciśnienie hydrostatyczne działające na rybę zmalało o
A. 5 kPa. B. 10 kPa. C. 15 kPa. D. 25 kPa.
13 (0–1) Ryba pływa na stałej głębokości 0,5 m.

Na którym rysunku poprawnie zaznaczono siły działające na rybę?

Fw Fw
Fw Fw

Q
Q Q
A. B. C. D.
14 (0–1) Okno okrętu podwodnego ma powierzchnię 0,3 m 2

i znajduje się na głębokości, na której ciśnienie wywierane
przez słup wody wynosi 500 kPa.
Wartość siły parcia wody na okno wynosi
A. 15 kN. B. 150 kN. C. 1,5 MN. D. 15 MN.
15 (0–2) Oceń prawdziwość podanych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fał-
szywe. Wstaw obok każdego zdania znak X w odpowiedniej rubryce.
P F
15.1 Urządzeniem, w którym zastosowano prawo Pascala, jest hamulec hydrauliczny.
Ciśnienie zewnętrzne wywierane na ciecz lub gaz znajdujące się w naczyniu zamkniętym rozchodzi się tylko
15.2 w kierunku pionowym.
16 (0–1) Gęstość wody o dużym zasoleniu jest większa niż gęstość wody o małym zasoleniu.
Dlaczego zanurzenie statku zmniejsza się, gdy statek wpływa z akwenu wodnego o małym zasoleniu do akwenu
o dużym zasoleniu?
Wpływając na wody o większej gęstości, statek zmniejsza swoje zanurzenie, ponieważ objętość wypartej przez niego
wody musi A / B tak, aby działająca na niego siła wyporu C / D / E.
A. zmniejszyć się B. zwiększyć się C. zmalała D. wzrosła E. nie zmieniła się

lOMoARcPSD|37460445
Grupa A
17 (0–3) Uczniowie wyznaczali doświadczalnie siłę wyporu działającą na me-

talowy walec zanurzony w wodzie (patrz rysunek). N N
0 0
Do obliczeń wykorzystaj dane zamieszczone na rysunkach. Przyjmij przy- 2 2
kg
spieszenie ziemskie g = 10 m2 i gęstość wody równą 1000 3 . 4 3,4 N 4
s m 5,4 N
6 6
woda
17.1. Oblicz siłę wyporu działającą na walec zanurzony w wodzie.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17.2. Oblicz objętość walca.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17.3. Oblicz gęstość metalu, z jakiego wykonano walec.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
18 (0–2) Masa Bartka wynosi 60 kg. Całkowita powierzchnia podeszew jego obu butów to 400 cm . Oblicz ciśnienie
2
wywierane przez Bartka na podłoże, gdy znajduje się on w pozycji stojącej. Przyjmij wartość przyspieszenia grawi-
tacyjnego 10 m2 . Zapisz obliczenia.
s
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
Test Ciśnienie i siła wyporu

imię i nazwisko
klasa data
Na rysunku przedstawiono menzurki częściowo wypełnione wodą.
cm3 cm3 cm3 cm3

100 50 75 25
80 40 60 20
60 30 45 15
40 20 30 10
20 10 15 5
I II III IV
1 (0–1) Uczeń wyznaczył objętość wody z niepewnością 5 cm3. Której menzurki użył?
Uczeń zmierzył objętość wody znajdującej się w menzurce
A. I. B. II. C. III. D. IV.

Objętość 100 cm3 to tyle samo co
A. 10 000 mm3. B. 0,01 dm3. C. 0,001 dm3. D. 0,0001 m3.
3 (0–2) Woda w menzurkach wywiera parcie i ciśnienie na ich dna.

P F
3.1 Najmniejsze parcie wywiera woda na dno menzurki I.
3.2 We wszystkich menzurkach ciśnienie wywierane przez wodę na dno jest takie samo.
4 (0–1) Wisiorki przedstawione na rysunkach wykonano ze srebra. Wszystkie mają kształt rombu, ale różnią się wiel-
kością wydrążeń. Wisiorki mają też jednakową grubość.
Który wisiorek ma największą masę? Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
A. B. C. D.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
5 (0–1) Objętość srebra wykorzystanego do wykonania jednego z wisiorków z zadania 4 wynosi 1,6 cm3. Gęstość srebra
g
jest równa 10,5 .
cm 3
Masa wisiorka z dokładnością do dwóch cyfr znaczących wynosi
A. 0,15 g. B. 6,6 g. C. 12 g. D. 17 g.
6 (0–1) Uczniowie wyznaczali gęstość małej 昀椀gurki o nieregularnym kształcie.

Zapisali listę czynności, które muszą wykonać.
1. Wyznaczenie masy 昀椀gurki.

2. Odczytanie objętości wody z 昀椀gurką.
3. Nalanie wody do menzurki.
4. Włożenie 昀椀gurki do menzurki z wodą tak, aby cała była zanurzona.
5. Odczytanie objętości wody w menzurce.
6. Obliczenie gęstości 昀椀gurki.
7. Obliczenie objętości 昀椀gurki.
Wybierz ten zestaw czynności, w którym są one zapisane w kolejności wykonywania.

A. 1, 3, 5, 2, 4, 7, 6
B. 1, 5, 4, 3, 2, 6, 7
C. 1, 3, 5, 4, 2, 7, 6
D. 3, 5, 4, 1, 2, 6, 7

W tabeli przedstawiono informacje o gęstości wybranych substancji pod ciśnieniem 1013 hPa.
kg
Nazwa substancji Temperatura substancji [ºC] Gęstość substancji ; E
m3
tlen gazowy 20 1,3
tlen ciekły –183 1140
aluminium 20 2700
żelazo 20 7900
alkohol etylowy 20 790
gliceryna 20 1300
7 (0–1) Której substancji dotyczy wykres zależności masy od objętości?

m [g]
16,2
15
10
8,1
5
0 3 6 V [cm3]

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
A. żelaza B. gliceryny C. aluminium D. alkoholu etylowego
8 (0–1) Tlen w stanie gazowym i w stanie ciekłym to ta sama substancja.

Dlaczego gęstość tlenu gazowego jest mniejsza od gęstości tlenu ciekłego?
Różnica gęstości tlenu gazowego i tlenu ciekłego wynika z tego, że
A. cząsteczki tlenu gazowego i tlenu ciekłego mają różną wielkość i masę.

B. cząsteczki tlenu gazowego poruszają się znacznie szybciej niż cząsteczki tlenu ciekłego.
C. odległości między cząsteczkami w tlenie gazowym są znacznie większe niż w tlenie ciekłym.
D. odległości między cząsteczkami w tlenie gazowym są mniejsze niż w tlenie ciekłym.
9 (0–1) Do dwóch jednakowych zlewek nalano po 0,6 l różnych cieczy. Do pierwszej zlewki nalano alkoholu etylowego,
a do drugiej – gliceryny.
Czy ciśnienie wywierane przez glicerynę na dno zlewki było większe niż ciśnienie wywierane przez alkohol etylowy?
gęstość gliceryny jest większa niż gęstość alkoholu etylowego, a ciecze wypełniły
I. Tak, A. zlewki do takiej samej wysokości.
ponieważ
alkohol etylowy wypełnił zlewkę do wyższego poziomu niż gliceryna, a ciśnienie
II. Nie, B. zależy od wysokości słupa cieczy.
10 (0–1) Trzy kulki wykonane z różnych metali, każdą o objętości 8 cm , zanurzono w wodzie.
3
Czy na kulki działała taka sama siła wyporu?

I. Tak, A. zanurzono w wodzie kulki wykonane z różnych substancji.
ponieważ B. objętość wody wypartej przez kulki była taka sama.

II. Nie,
C. gęstości kulek nie były takie same.
11 (0–2) Uczniowie wyznaczali doświadczalnie wartości sił wyporu działających na sztabki wykonane z różnych metali.
Mierzyli ciężar każdej sztabki w powietrzu, a następnie jej ciężar w wodzie. Wyniki zapisywali w tabeli.
Ciężar sztabki Ciężar sztabki

Numer sztabki
w powietrzu [N] w wodzie [N]
I 0,8 0,7
II 1,6 1,4
III 2,5 2,2
P F
11.1 Najmniejsza siła wyporu działała na sztabkę I. Wynosiła 0,1 N.
11.2 Największą objętość miała sztabka III.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
12 (0–1) Na wykresie przedstawiono zależność ciśnienia hydrostatycznego wody od głębokości zanurzenia ciała.
p [kPa]
60
40
20
0 2 4 6 h [m]
Nurek przebywający początkowo na głębokości 2 m pod powierzchnią wody zanurzył się na głębokość 5 m.
Ciśnienie hydrostatyczne działające na nurka wzrosło
A. o 20 kPa. B. o 30 kPa. C. o 40 kPa. D. o 50 kPa.
13 (0–1) Nurek płynie ze stałą prędkością, utrzymując się na głębokości równej 5 metrów.
Na którym rysunku poprawnie zaznaczono siły działające na nurka?

Fw

Fo Fw
Fo Fw Fw
Fo

Fn Fn Fn Fn

Q Q Q Q
A. B. C. D.
14 (0–1) Pierwsze monitory komputerowe wyglądały inaczej niż współczesne. Zajmowały znacznie większą przestrzeń,
a wewnątrz szklanej lampy kineskopowej była próżnia. Ekran monitora musiał wytrzymać dużą siłę parcia powietrza.
Ekran monitora komputera ma powierzchnię 0,06 m2, a działające na niego ciśnienie atmosferyczne wynosi 1000 hPa.
Wartość siły parcia atmosfery na powierzchnię ekranu monitora wynosi
A. 0,06 kN. B. 0,6 kN. C. 6 kN. D. 60 kN.
15 (0–2) Oceń prawdziwość podanych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fał-
szywe. Wstaw obok każdego zdania znak X w odpowiedniej rubryce.
P F
15.1 Urządzeniem wykorzystującym prawo Pascala są naczynia połączone.

Ciśnienie wywierane na gaz rozchodzi się równomiernie we wszystkich kierunkach, prostopadle do ścian pojem-
15.2 nika.

lOMoARcPSD|37460445
Grupa B
16 (0–1) Gęstość wody o dużym zasoleniu jest większa niż gęstość wody o małym zasoleniu.
Dlaczego zanurzenie statku wzrasta, gdy statek wpływa do akwenu o małym zasoleniu z akwenu o większym zaso-
leniu?
Wpływając na wody o mniejszej gęstości, statek zanurza się bardziej, ponieważ objętość wypartej przez niego wody
musi A / B, tak aby działająca na niego siła wyporu C / D / E.
A. zmniejszyć się
B. zwiększyć się
C. zmalała
D. wzrosła
E. nie zmieniła się
17 (0–3) Uczniowie wyznaczali doświadczalnie siłę wyporu działającą na me- N N

talowy walec zanurzony w wodzie (patrz rysunki). 0 0
Do obliczeń wykorzystaj dane zamieszczone na rysunkach. Przyjmij war- 2 2
4 4
kg
tość przyspieszenia grawitacyjnego 10 m2 i gęstość wody 1000 3 . 6 6,9 N 6
s m 7,9 N 8 8
woda
17.1. Oblicz wartość siły wyporu działającej na walec zanurzony w wodzie.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17.2. Oblicz objętość walca.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
17.3. Oblicz gęstość metalu, z którego wykonano walec.
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
18 (0–2) Masa Zosi wynosi 9,8 kg. Całkowite pole powierzchni podeszew jej butów to 140 cm . Oblicz ciśnienie wywiera-
2
ne na podłoże przez stojącą Zosię. Przyjmij wartość przyspieszenia grawitacyjnego 10 m2 . Zapisz obliczenia.
s
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................

lOMoARcPSD|37460445
VI. CIŚNIENIE I SIŁA WYPORU
Numer Numer
Uczeń:
1. IV 1.5 posługuje się pojęciem niepewności B C 1
pomiarowej;
2. IV I.7 przelicza wielokrotności i podwie- B D 1
lokrotności;
3. IV V.3 posługuje się pojęciem parcia P, F F, P 2
(nacisku) oraz pojęciem ciśnienia
w cieczach wraz z jego jednostką;
4. I V.1 posługuje się pojęciami masy D B 1
i gęstości;
5. I V.2 stosuje do obliczeń związek gęstości C D 1
z masą i objętością;
6. I I.4 opisuje przebieg doświadczenia, A C 1
wyróżnia kluczowe kroki i sposób
postępowania;
7. II I.1 wyodrębnia z tabeli i wykresu B C 1
informacje kluczowe, ilustruje je
w różnych postaciach;
8. II V.1 analizuje różnice gęstości substancji B C 1
w różnych stanach skupienia wy-
nikające z budowy mikroskopowej
ciał stałych, cieczy i gazów;
9. III V.3 posługuje się pojęciem ciśnienia II, B I, A 1
w cieczach;
10. II V.7 analizuje siły działające na ciała II, C I, B 1
zanurzone w cieczach, posługując
się pojęciem siły wyporu i prawem
Archimedesa;
11. I V.7 analizuje siły działające na ciała P, P P, P 2
Archimedesa;
12. III I.8 rozpoznaje proporcjonalność prostą C B 1
na podstawie wykresu;
13. III V.7 analizuje siły działające na ciała D B 1
Archimedesa;
14. II V.3 stosuje do obliczeń związek między B C 1
parciem a ciśnieniem;
15. I V.5 posługuje się prawem Pascala; P, F F, P 2
16. I V.7 analizuje siły działające na ciała A, E B, E 1
Archimedesa;
17. III V.9c demonstruje prawo Archimedesa 17.1) 2 N 17.1) 1 N 3
i na tej podstawie analizuje pływanie 17.2) 0,0002 m3 17.2) 0,0001 m3
ciał, wyznacza gęstość cieczy lub kg kg
ciał stałych; 17.3) 2700 3 17.3) 7900 3
m m
18. II V.3 stosuje do obliczeń związek między 15 000 Pa 7 000 Pa 2
parciem a ciśnieniem.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 17
Grupa A Grupa B
17.1) Fw = 5,4 N – 3,4 N = 2 N 17.1) Fw = 7,9 N – 6,9 N = 1 N
F 2N F 1N
17.2) V = dgw = kg = 0,0002 m 3 17.2) V = dwg = kg = 0,0001 m 3
1000 m $ 10 ms
3 2 1000 m $ 10 ms
3 2
5,4 N 7,9 N
17.3) m = = 0,54 kg 17.3) m = = 0,79 kg
10 ms2 10 ms
2
m 0,54 kg kg m 0,79 kg kg
d= V = = 2700 3 d= V = = 7900 3
0,0002 m 3 m 0,0001 m 3 m
3 p. – poprawne obliczenie siły wyporu, objętości i gęstości ciała, zapisanie wyników oraz z jednostkami.
2 p. – zastosowanie poprawnej metody obliczenia siły wyporu, objętości i gęstości ciała, błąd rachunkowy lub zapisanie wyniku bez jednostki
lub
poprawne obliczenie siły wyporu, objętości ciała, brak obliczenia gęstości ciała
lub
poprawne obliczenie siły wyporu, błąd rachunkowy w obliczeniu objętości ciała, błędne obliczenie gęstości ciała będące konsekwencją błędu
rachunkowego
lub
błąd rachunkowy w obliczeniu siły wyporu, obliczenie objętości i gęstości ciała będące konsekwencją błędu rachunkowego.
1 p. – obliczenie siły wyporu, brak dalszego rozwiązania lub zastosowanie niepoprawnej metody.
Zadanie 18
Grupa A Grupa B
m m
Fn = mg = 60 kg $ 10 2 = 600 N Fn = mg = 9,8 kg $ 10 2 = 98 N
s s
F 600 N F 98 N
p = sn = 2 = 15 000 Pa p = sn = 2 = 7000 Pa
0,04 m 0,014 m
2 p. – poprawne obliczenie ciśnienia i zapisanie wyniku z jednostką.
1 p. – poprawne obliczenie siły nacisku, brak dalszych obliczeń lub błąd rachunkowy
lub
błąd w obliczeniu siły nacisku, obliczenie ciśnienia będące konsekwencją błędu rachunkowego
lub
doprowadzenie do wzoru końcowego, brak obliczeń lub błąd w obliczeniach.
23 p. – 24 p. celująca
17 p. – 19 p. dobra

lOMoARcPSD|37460445
Test powtórzeniowy
Poniżej przedstawiono fragment rozkładu jazdy pociągu. Korzystając z niego,
rozwiąż zadania 1–3.
Stacja Odległość Przyjazd Odjazd

Kraków Główny 0 km 14:00
Warszawa Centralna 302 km 16:45 16:55
Gdańsk Główny 631 km 20:55 21:00
Sopot 643 km 21:16 21:17
Gdynia Główna 652 km 21:27
1. Trasę z Warszawy Centralnej do Gdańska Głównego pociąg przebywa z prędkością

średnią:
km,
A. ok. 70 — km, km, km.
B. ok. 80 — C. ok. 90 — D. ok. 160 —
h h h h
2. Pociąg jedzie z prędkością średnią ponad 100 km
—
h
na odcinku:
A. Kraków–Warszawa, C. Warszawa–Gdańsk,
B. Gdańsk–Sopot, D. Sopot–Gdynia.
3. Gdyby pociąg jechał bez przystanków z prędkością średnią 120 —

km, a godzina
h
odjazdu z Krakowa nie zmieniła się, przybyłby do Gdyni o godzinie:
A. 6:52, B. 19:43, C. 19:26, D. 20:43.
4. Pociąg jechał z prędkością 70 —

km. Gdy wjechał na Centralną Magistralę Kolejową,
h
km, co zajęło 1 min 40 s. Z jakim przyspieszeniem poruszał się
rozpędził się do 160 —h
pociąg w czasie rozpędzania?
A. 0,18 m2 B. 0,25 m2 C. 0,64 m2 D. 0,9 m2
s s s s
5. Ala, Wojtek, Staś i Mariusz mieszkają w miejscowości, przez którą pociągi

pospieszne przejeżdżają bez zatrzymania. Kiedyś postanowili zmierzyć prędkość
takiego pociągu. Najpierw obejrzeli w internecie zdjęcie satelitarne stacji i korzystając
z zamieszczonej skali, obliczyli długość peronu. Otrzymali wynik 340 m. Następnie
stanęli w bezpiecznej odległości od toru na końcach peronu: Ala na jednym, a chłop-
cy na drugim. Kiedy przód lokomotywy mijał początek peronu, Ala podniosła rękę,
a chłopcy włączyli stopery. Wyłączyli je, gdy przód lokomotywy dojechał do końca
peronu. Ich stopery wskazywały: 19,4 s, 21,5 s, 18,9 s. Jaką prędkość mogli wyznaczyć
na podstawie tych danych?
km m km m
A. 17 — B. 17 — C. 51 — D. 51 —
h s h s

lOMoARcPSD|37460445
Test powtórzeniowy
1. Wycięty z drewna prostopadłościenny klocek ma wymiary 23 mm x 52 mm x 17 mm.
Jego masa wynosi 14 g. Na podstawie tych danych można wyznaczyć gęstość drewna,
z którego wykonany jest klocek. Wynosi ona około
g g g g
A. 0,5 cm 3, B. 0,7 cm 3, C. 1,4 cm 3, D. 2 cm 3.
2. W którym z naczyń woda wywiera największe ciśnienie na dno?

A. B. C. D.
3. Na nurka znajdującego się na dużej głębokości działa bardzo wysokie ciśnienie

wody, ponieważ im głębiej, tym
A. wyższy jest znajdujący się nad nurkiem słup wody,
B. większa jest gęstość wody,
C. większe jest przyspieszenie grawitacyjne,
D. niższa jest temperatura wody.
4. Wykonany z żelaza prostopadłościan ma wymiary 1 cm x 2 cm x 3 cm. Jeśli

położymy go na najmniejszej ściance, będzie wywierał na podłoże ciśnienie równe
około:
A. 8 Pa, B. 48 Pa, C. 800 Pa, D. 2400 Pa.
5. Adam przykleił do drewnianej deski

osiem półtoralitrowych butelek. Wykonana
w ten sposób tratwa ma masę 2 kg. Adam
położył ją na wodzie (deską do góry).
Jaką masę może mieć ciało, aby można
je było położyć na tratwie, nie zatapiając
jej? Pomiń objętość plastiku, z którego
wykonano butelki. Zapisz obliczenia.

lOMoARcPSD|37460445
Test powtórzeniowy
1. Poparzenie ręki litrem wody o temperaturze 85°C może być groźniejsze niż
poparzenie kroplą wody o temperaturze 95°C, bo:
A. im niższa temperatura, tym groźniejsze poparzenia,
B. im niższa temperatura, tym niższa energia wewnętrzna wody,
C. litr wody, mimo niższej temperatury, oddaje ręce więcej energii,
D. litr wody, z powodu niższej temperatury, oddaje ręce więcej energii.

J J
Ciepło właściwe żelaza wynosi 450 kg $ °C , a ołowiu 130 kg $ °C .
2. Aby ogrzać żelazny element o masie 20 kg o 5°C, potrzeba energii

A. 900 J,
B. 4500 J,
C. 9 kJ,
D. 45 kJ.
3. Dwie metalowe kulki – żelazna i ołowiana – mają taką samą masę, a ich temperatura
jest jednakowa. Jeśli dostarczymy im taką samą ilość ciepła, to
A. obie ogrzeją się do takiej samej temperatury,
B. żelazna ogrzeje się do wyższej temperatury niż ołowiana,
C. ołowiana ogrzeje się do wyższej temperatury niż żelazna,
D. obie się ogrzeją, ale nie można stwierdzić, która mocniej.
4. Jeśli siedzisz przy ognisku, czujesz gorąco, bo energia dociera do ciebie

A. głównie przez przewodnictwo cieplne,
B. głównie przez konwekcję,
C. głównie przez promieniowanie,
D. w podobnym stopniu przez przewodnictwo cieplne, konwekcję i promieniowanie.

lOMoARcPSD|37460445
5. Poniższy wykres przedstawia zmiany temperatury pewnej substancji

z upływem czasu.
2000
1800
1600
Temperatura, °C
1400
1200
1000
800
600
400
200
0 t1 t2 t3 t4 t5 Czas
Jeśli wiemy, że substancja oddawała energię w takim samym tempie, możemy

stwierdzić, że najmniejsze ciepło właściwe ma w postaci:
A. gazu,
B. cieczy,
C. ciała stałego,
D. we wszystkich stanach skupienia ciepło właściwe jest takie samo.

lOMoARcPSD|37460445
Test powtórzeniowy
Zapoznaj się z tablicą informacyjną wyciągu narciarskiego i rozwiąż zadania 1–3.
Wyciąg orczykowy
Dolna stacja: 728 m n.p.m.
Górna stacja: 928 m n.p.m.
Długość trasy: 900 m
Czas jazdy: 5 min
Przepustowość: 1000 osób/h
1. Adam jedzie na górę wyciągiem, poruszając się ruchem jednostajnym. Wówczas

jego energia:
A. kinetyczna się zwiększa, a potencjalna – zmniejsza,
B. kinetyczna się zmniejsza, a potencjalna – zwiększa,
C. kinetyczna nie zmienia się, a potencjalna się zmniejsza,
D. kinetyczna nie zmienia się, a potencjalna się zwiększa.
2. Narciarz ma masę 70 kg, a jego ubranie i sprzęt 20 kg. Gdy zjedzie ze stacji górnej
do stacji dolnej wyciągu, jego energia potencjalna:
A. zmniejszy się o 18 kJ, C. zwiększy się o 18 kJ,
B. zmniejszy się o 180 kJ, D. zwiększy się o 180 kJ.
3. Jaka jest energia kinetyczna narciarza o masie 70 kg ze sprzętem o masie 20 kg

jadącego opisanym wyciągiem? Zapisz obliczenia.

lOMoARcPSD|37460445
Test powtórzeniowy
1. Siłą, która powoduje rozpędzanie roweru, jest
A. siła, którą rowerzysta naciska na pedały, C. siła tarcia między oponą a drogą,
B. siła ciężkości, D. siła oporu powietrza.
2. Magda waży 45 kg, a rower, na którym jedzie, waży 15 kg. Działająca na rower siła
wypadkowa 120 N spowoduje, że będzie się on poruszał
m
A. ze stałą prędkością 2 s ,
m
C. ze stałym przyspieszeniem 2 ,
s2
m
B. ze stałą prędkością 0,5 ms , D. ze stałym przyspieszeniem 0,5 2 .
s
3. Samochód o masie 1000 kg jechał z prędkością 90 gdy kierowca zdjął nogę km

h
,
z gazu i zmienił bieg na luz. W ciągu 10 s samochód zwolnił do 72 km
h
. Jaka była
wartość siły oporów ruchu działająca na samochód w tym czasie?
A. 500 N B. 1000 N C. 2000 N D. 2500 N
4. Dwóch mężczyzn, Adam i Bartek, siłowało się na ręce. Adam wygrał. W czasie
walki
A. ręka Adama działała na rękę Bartka większą siłą niż ręka Bartka na rękę Adama,
B. ręka Bartka działała na rękę Adama większą siłą niż ręka Adama na rękę Bartka,
C. obie opisane siły były równe,
D. obie opisane siły były początkowo równe, ale potem siła Adama przeważyła.
5. Wykres przedstawia zmiany prędkości wagonika o masie 90 kg.

v, m
s
16
12
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 t, s
W chwili t = 5 s na wagonik działała siła wypadkowa o wartości

A. 22,5 N, B. 30 N, C. 45 N, D. 60 N.

lOMoARcPSD|37460445
Test powtórzeniowy
Na rysunku zaznaczono wektor siły napędzającej wagon oraz wektor siły oporów
ruchu. Odpowiedz na pytania 1–4.
1. Jaką wartość ma siła, którą lokomotywa ciągnie wagon?

A. 4 N B. 5 N C. 4000 N D. 5000 N
2. Jaką wartość, kierunek i zwrot ma siła wypadkowa działająca na wagon?

A. 1000 N w przód. C. 9000 N w przód.
B. 1000 N w tył. D. 9000 N w tył.
3. Zakreśl zdanie prawdziwe.

A. Siła oporów ruchu ma wartość 4000 N. C. Wagon przyspiesza.
B. Wagon zwalnia. D. Wagon nie zmienia prędkości.
4. Jak należałoby zmienić siłę napędzającą wagon, aby jechał on ze stałą prędkością?
A. Zmniejszyć o 1000 N. C. Zmniejszyć o 9000 N.
B. Zwiększyć o 1000 N. D. Zwiększyć o 9000 N.

lOMoARcPSD|37460445
D Ciepło właściwe
– trudniejsze zagadnienia
Zadanie 1. Pod każdą ilustracją znajduje się schemat przemian energii
w przedstawionym na niej zjawisku. Uzupełnij go, wpisując odpowiednie nazwy
form energii wybrane z ramki.
energia elektryczna • energia kinetyczna • energia potencjalna grawitacji

• energia wewnętrzna
a) Klocek drewniany b) Szczęki hamulcowe c) Ogrzewamy wodę

spada ze stołu. zaciskają się na kole za pomocą
roweru. grzałki.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 2. Przykład 1 ze str. 173 podręcznika jest dość złożony. Za pomocą schematu
można jednak przedstawić, jak rozłożyć go na prostsze zadania.
Ile energii elektrycznej zużyje Ile energii potrzeba, aby zagotować

czajnik elektryczny o mocy 2300 W litr wody o temperaturze
w ciągu 3 minut? początkowej 20°C?
Ee = Ew =
Jaki procent Ee stanowi Ew?
a) Uzupełnij podobny diagram, ilustrujący przykład 2 ze str. 174 podręcznika.
Jaką energię potencjalną ma ?
Ep =
O ile ogrzeje się , gdy

dostarczymy mu energię 12 Ep?
b) Narysuj podobny schemat dla przykładu 3 ze str. 174 podręcznika.

lOMoARcPSD|37460445
Policzmy razem
Uderzając w podkowę o masie 800 g, kowal
wykonuje nad nią pracę 4 kJ. O ile stopni
Celsjusza rozgrzeje się podkowa po 10
uderzeniach? Przyjmij, że nie stygnie ona
między uderzeniami.
Ciepło właściwe żelaza odczytaj z tabeli
zamieszczonej na końcu podręcznika.
Dane: Szukane:
m= kg – masa podkowy Dt = ? – przyrost temperatury
W1 = J – praca przy
jednym uderzeniu
W10 = J – praca łączna
przy 10 uderzeniach
c= – ciepło właściwe
żelaza
Rozwiązanie:
Aby ogrzać podkowę o 1°C potrzebujemy energii:
E1 = m • c • 1°C =
Dostarczona przez kowala energia równa jest wykonanej pracy:
E = W10,
W10
a więc jest razy większa od E1 (bo = ).
E1
Zatem temperatura podkowy podniesie się o:
Dt =
Odpowiedź: .
Teraz możesz rozwiązać zadanie 2 ze str. 175 podręcznika.

lOMoARcPSD|37460445
D Droga w ruchu
prostoliniowym jednostajnie
przyspieszonym
Zadanie 1. Ciało porusza się z przyspieszeniem a = 8 m
s2
.
a) Oblicz, jaką drogę przebędzie w ciągu pierwszej sekundy ruchu, pierwszych dwóch
s .
i trzech sekund ruchu, jeśli wiadomo, że jego prędkość początkowa była równa 0 m
Wskazówka: Dla t = 4 s, 8 8 64
b) Wyniki wpisz do tabeli.
Czas t 0s 1s 2s 3s 4s
Droga s 0m m m m 64 m
c) Zaznacz odpowiedzi na osi liczbowej zgodnie ze wzorem:

t=0s t=4s
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Zadanie 2. Uzupełnij tabelę tak, aby zawarte w niej dane obrazowały ruch
m.
jednostajnie przyspieszony z prędkością początkową 0 —
s
Czas t, który upłynął

1s 2s 3s 4s 5s 6s
od początku ruchu
Przebyta droga s m 20 m m m m m
Wskazówka: W 3 razy dłuższym czasie ciało przebywa 9 razy dłuższą drogę.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 3. Na rysunku pokazano w pewnej skali położenie samochodu w chwili

rozpoczęcia jazdy oraz jego położenie po 1 s, 2 s itd. od chwili rozpoczęcia ruchu.
Widać, że samochód zwiększał prędkość. Czy poruszał się on ruchem jednostajnie
przyspieszonym? Uzasadnij odpowiedź.
Policzmy razem
km. Jaką drogę przebył
Samochód ruszył i w ciągu 5 s rozpędził się do prędkości 36 —h
w tym czasie?
Dane: Szukane:
km
Prędkość początkowa: vp = 0 —h
Droga s = ?
Prędkość końcowa: vk =
Czas rozpędzania: t=5s
Rozwiązanie:
Obliczamy zmianę prędkości i wyrażamy ją w metrach na sekundę:
km · 1000 m m m
v = vk – vp = = = =
h · 3600 s s s
m
v s m
Przyspieszenie: a = = =
t s s2
at 2
Wzór na drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym: s = 2
at 2
Zatem: s = 2 =
Odpowiedź:
Teraz możesz rozwiązać zadanie 3 ze strony 67 podręcznika.

lOMoARcPSD|37460445
D Dźwignie
Zadanie 1. Z której strony na tej
huśtawce powinna usiąść osoba
lżejsza, a z której cięższa, aby łatwiej
było się huśtać? Naszkicuj te osoby.
Zaznacz na rysunku ramiona dźwigni.
Zadanie 2. W każdym z poniższych przykładów dorysuj tyle klocków, ile trzeba

położyć w miejscu oznaczonym strzałką, aby dźwignia była w równowadze.
a) c)
b) d)
Zadanie 3. Na poziomej belce uwiązanej do sufitu zawieszono obciążnik. Gdzie

zawiesić obciążnik o masie 100 g, aby belka była w równowadze? Zmierz odpowiednie
odcinki i dorysuj ten obciążnik.
a) c)
b) d)

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 4. Odczytaj z rysunku długość ramion dźwigni pozostającej w równowadze

i oblicz masę ważonego ciała.
Moneta: r1 = m1 = 5 g
Ważone ciało: r2 = m2 =
Fizyka poza szkołą

Łamanie zapałek
1. Złam zapałkę w połowie, a następnie jedną z połówek złam na pół. Kiedy musiałeś
działać większą siłą?
2. Spróbuj złamać jedną z ćwiartek zapałki na pół, a jeśli się to uda – znów na pół itd.
Na jak krótkie części jesteś w stanie połamać zapałkę?
3. Sprawdź, na jak krótkie części połamiesz zapałkę, chwytając jeden

koniec kombinerkami, a drugi opierając o deskę do krojenia mięsa.

lOMoARcPSD|37460445
D Energia, człowiek
i środowisko
Zadanie 1. Na osi zaznaczono energię kinetyczną rowerzysty. Połącz strzałkami
pozostałe przykłady energii z odpowiednimi miejscami na osi. Korzystając z tabeli
przedrostków, znajdującej się na końcu podręcznika, odczytaj wartość energii.
Energia Energia Energia Energia

kinetyczna 4 kJ kinetyczna 300 kJ kinetyczna 1,5 MJ pioruna 1 GJ
10 kJ 100 kJ 1 MJ 10 MJ 100 MJ 1 GJ
1 kJ
Wartość Wartość Wartość

odżywcza 250 kJ odżywcza 1 MJ odżywcza 2,5 MJ
Zadanie 2. Przedstaw na diagramie kołowym

(w procentach), wykorzystanie w Polsce
poszczególnych źródeł energii.
• Węgiel (60% całej zużywanej w kraju energii)
zaznacz kolorem czerwonym.
• Ropę naftową i jej pochodne (22%) zaznacz
kolorem niebieskim.
• Gaz ziemny (13%) zaznacz kolorem zielonym.
• Inne (5%) zaznacz kolorem czarnym.

lOMoARcPSD|37460445
Policzmy razem
Podczas biegu na dystansie 1 km człowiek zużywa 4000 J energii na 1 kg swojej masy.
Ile kilometrów powinna przebiec osoba o masie 50 kg, aby zużyć energię uzyskaną
z jednego jajka o wartości energetycznej 90 kcal?
Wskazówka: Pamiętaj, że 1 kcal = 4200 J.
Dane: Szukane:
Bieg na 1 km – 4000 J na 1 kg masy ciała Ile kilometrów ma przebiec
osoba o masie 50 kg, aby
zużyć energię 90 kcal?
Rozwiązanie:
Aby przebiec 1 km, osoba o masie 50 kg musi zużyć: J energii.
Wartość energetyczna jajka: kcal = J
Na ile kilometrów wystarczy taka energia?
Odpowiedź:

Kiedy dorównasz piorunowi?
Energia pioruna wynosi średnio około 1 GJ (czyli 1 000 000 000 J).
Sporządź swój dzienny jadłospis i zapisz przy produktach
ich wartość energetyczną. Skorzystaj z tabeli kaloryczności
znajdującej się na końcu tego tematu. Oblicz, ile energii dostarczasz
organizmowi, spożywając te produkty w ciągu kolejnych dni.
Po jakim czasie będzie ona równa energii pioruna?
Wartość energetyczna Wartość energetyczna

Produkt Masa na 100 g zjedzonego produktu
kcal J kcal J
Śniadanie
Razem

lOMoARcPSD|37460445

kcal J kcal J
Obiad
Razem

kcal J kcal J
Kolacja
Razem

kcal J kcal J
Inne posiłki
Razem
Energia pokarmów (J):

na dobę:
na tydzień:
na miesiąc:
na rok:
Energia produktów będzie równa energii pioruna po latach ich spożywania.

lOMoARcPSD|37460445
Tabela kaloryczności
Zawartość w 100 g Zawartość w 100 g
Produkty Produkty
produktu, kcal produktu, kcal
Chleb zwykły 260 Jabłka 54
Bułki grahamki 280 Mandarynki 49
Bułki kajzerki 300 Pomarańcze 51
Płatki śniadaniowe 380 Truskawki 35
Chipsy 590 Winogrona 74
Frytki smażone 240 Rodzynki 300
Parówki 270 Dżem niskosłodzony 150
Śledź marynowany 250 Dżem wysokosłodzony 250
Mleko zaw. 3,2% tł. 60 Powidła śliwkowe 220
Mleko zaw. 2,0% tł. 50 Orzechy laskowe 680
Śmietana zaw. 18% tł. 190 Orzechy włoskie 680
Jogurt naturalny zaw. 2% tł. 61 Cielęcina 110
Kefir zaw. 2% tł. 51 Boczek wieprzowy 520
Ser żółty 350 Wieprzowina 270
Serek homogenizowany 160 Wołowina na pieczeń 120
Ser twarogowy chudy 100 Mięso z piersi indyka 83
Ser twarogowy tłusty 180 Mięso z piersi kurczaka 100
Lody śmietankowe 160 Kiełbasa krakowska sucha 330
Jaja kurze 150 Kiełbasa podwawelska 250
Sok owocowy 40–50 Mielonka 170
Coca-cola 42 Polędwica sopocka 170
Kalafiory 31 Szynka wiejska 250
Kapusta biała 39 Pasztet pieczony 400
Marchew 41 Polędwica z indyka 110
Ogórki 15 Pasztet z kurczaka 230
Papryka czerwona 36 Szynka z piersi indyka 100
Pomidory 20 Cukier 400
Pory 34 Miód pszczeli 320
Rzodkiewki 23 Baton 500
Sałata zielona 19 Czekolada 550
Ziemniaki 82 Delicje szampańskie 370
Ogórek kwaszony 13 Herbatniki 440
Keczup 105 Paluszki słone 380
Pieczarki świeże 25 Ciasto francuskie 440
Banany 100 Napoleonka 350
Grejpfruty 43 Jagodzianka 320
Gruszki 62 Sernik z rodzynkami 300

lOMoARcPSD|37460445
D Jeszcze o bezwładności ciał

Zadanie 1. Kierowca samochodu (narysowanego poniżej) z powodu hamowa-
nia lub rozpędzania odczuwa, że jakaś siła wbija go w fotel lub z niego wyrzuca.
Uwzględniając podpis pod rysunkiem, narysuj schematycznie sylwetkę kierowcy
w danej sytuacji, tak aby pokazać, w którą stronę działa ta pozorna siła.
a) b) c) d)
hamowanie w ruchu rozpędzanie w ruchu do hamowanie w ruchu rozpędzanie w ruchu

do przodu przodu do tyłu do tyłu
Zadanie 2. Na rysunku pokazano tor ruchu wózka, na którym znajduje się piłka.
Naszkicuj dwa kolejne położenia pojazdu (w połowie i na końcu widocznego frag-
mentu drogi). Na każdym z nich zaznacz:
• na czerwono, jakie byłoby położenie piłki, gdyby była przyklejona do wózka,

• na zielono, jakie byłoby jej położenie, gdyby mogła toczyć się swobodnie.
Przyjmij, że w położeniu widocznym na rysunku wózek i piłka poruszają się ruchem
jednostajnym z takimi samymi prędkościami względem podłoża. Później zmienił się
kierunek wektora prędkości wózka, ale jej wartość pozostała bez zmian.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 3. Rysunek przedstawia tor ruchu i kilka położeń samochodu jadącego

z prędkością o stałej wartości. Pasażerowie odczuwają, że jakaś siła pcha ich raz
w lewo, raz w prawo. Na zielono narysuj strzałki wskazujące, w którą stronę działa ta
pozorna siła w kolejnych położeniach samochodu.

Na karuzeli
1. Przygotuj gruby sznurek (ok. 30 cm) oraz dwa ciężarki (np. nakrętki metalowe).
Doświadczenie wykonaj z kolegą lub koleżanką na karuzeli.
Uwaga! Pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa na placu zabaw. Zadbaj o to, aby w pobliżu
nie przebywały dzieci. Mocno trzymaj w dłoni sznurek z ciężarkiem.
2. Usiądź na karuzeli i weź do ręki sznurek

z zawieszonym ciężarkiem.
3. Poproś kolegę (lub koleżankę), aby obracał
karuzelę, i obserwuj, jak zachowuje się ciężarek.
4. Zanotuj, w którą stronę względem środka
karuzeli ciężarek odchyla się od pionu.
5. Zanotuj, kiedy ciężarek odchyla się bardziej od pionu.
6. Przywiąż dodatkowo drugi ciężarek i powtórz doświadczenie.

7. Zanotuj, jakie zauważasz różnice w porównaniu z poprzednią sytuacją.

lOMoARcPSD|37460445
D Maszyny proste
Zadanie 1. Emilia zamykała drzwi tak, jak na rysunku. Drzwi przesunęły stojący
na podłodze karton. Niebieskie linie przedstawiają ślady punktów przyłożenia sił.
Zmierz te linie za pomocą nitki i uzupełnij rachunki.
Skala długości: 1 : 10
Skala sił: 1 cm – 10 N
Siła, którą Emilia pchała drzwi: N

Droga, na której działała ta siła: m
Praca wykonana przez Emilię: J
Siła, którą drzwi pchały pudło: N
Praca wykonana przez drzwi: J
Co zauważasz?
Zadanie 2. Ania podnosi ciężki przedmiot za pomocą dźwigni. Na rysunku (patrz

następna strona) zaznaczono jego ciężar. Zmierz długości ramion dźwigni i podpisz
je. Dorysuj:
• na niebiesko – siłę, którą ciało ciągnie dźwignię,
• na czarno – siłę, którą dźwignia podnosi ciało,
• na czerwono – siłę, którą Ania działa na dźwignię,
• na zielono – siłę, którą dźwignia działa na Anię.
Wskazówka: Pamiętaj o odpowiednich proporcjach wektorów! Ciężar dźwigni pomiń.

lOMoARcPSD|37460445
a) c)
Q Q
b) d)
Q Q
Zadanie 3. Na każdym z rysunków

widzisz wiadro o masie 4 kg wiszące
na lince nawiniętej na kołowrót
(widziany z boku).
• Dorysuj strzałkę oznaczającą ciężar
wiadra. Przyjmij skalę 1 cm – 20 N.
• Dorysuj w tej samej skali strzałkę
oznaczającą siłę, którą trzeba działać
na korbę, aby zrównoważyć ciężar m = 4 kg m = 4 kg
zawieszonego wiadra.
Zadanie 4. Dwa walce o różnej

średnicy zamocowano na wspólnej osi
tak, że mogą obracać się tylko razem.
Na każdy z nich nawinięto linę.
Na każdej linie zawieszono ciało. Ciężar
ciał zaznaczono na rysunku
przedstawiającym sytuację z boku.
Narysuj za pomocą strzałki kierunek
ruchu układu walców.
Q1
Q2

lOMoARcPSD|37460445

Lżejsze w dół, cięższe w górę
1. Przygotuj plastikową butelkę, np. po wodzie mineralnej.
2. Przymocuj do niej dwa kawałki sznurka długości
około 1 m każdy, jeden w połowie wysokości, a drugi
na szyjce. Możesz po prostu przywiązać sznurek do butelki,
potem jednak przymocuj go tak, aby przy obrocie butelki
nawijał się na nią, a nie ślizgał po niej.
3. Nawiń każdy z kawałków sznurka w inną stronę. Sznurek
umocowany pośrodku wysokości nawiń prawie do końca,
1 jego długości.
a sznurek na szyjce – mniej więcej do —
4
4. Do końców sznurka przywiąż przedmioty o niewiele różniących się ciężarach, np.
większą i mniejszą łyżkę. Cięższy przedmiot powinien być przywiązany do sznurka
nawiniętego na szyjkę (patrz zdjęcie).
5. Do szyjki butelki włóż długi ołówek lub patyczek, który będzie stanowił oś obrotu.
Ustaw butelkę prawie w poziomie – tak, aby mogła się obracać, ale nie spadała. Możesz
też wyciąć otwór pośrodku dna butelki i przewlec przezeń patyczek do szaszłyków.
6. Gdy puścisz oba przywiązane przedmioty, butelka zacznie się obracać. Jednak to
cięższy przedmiot zacznie się podnosić, a lżejszy – opadać.
7. Który z przedmiotów przebywa w czasie tego ruchu dłuższą drogę?
8. Zbadaj, przy jakim ilorazie mas obciążników cięższy przedmiot podnosi się
w górę. Jaki ma to związek z wymiarami kołowrotu? Zaprojektuj i wykonaj
odpowiednie doświadczenie.

lOMoARcPSD|37460445
D Prawo Archimedesa
Zadanie 1. Dorysuj wektory ciężaru sztabek różnych substancji i działających na nie
sił wyporu. Przyjmij, że strzałka długości 1 cm odpowiada sile 1 N.
a) b) c)
Zadanie 2. Styropian obciążony kawałkiem metalu włożono do naczynia z wodą.

Oblicz objętość wypartej wody. Jak głęboko zanurzy się ten układ? Dorysuj poziom
wody w naczyniach.
a) b) c)

lOMoARcPSD|37460445
Policzmy razem
a) b)
Gdy metalowy obciążnik powieszono

na siłomierzu, przyrząd wskazał 0,27 N (rys. a).
Gdy obciążnik zanurzono w wodzie, wskaza-
nie siłomierza zmieniło się na 0,17 N (rys. b).
Jaka jest gęstość metalu, z którego wykonano N N
obciążnik? Jaki to może być metal?
Wpisz dane na odpowiednich rysunkach.
N
Przyjmij g = 10 kg
.
Dane: Szukane:
Qo = 0,27 N – ciężar obciążnika do =? – gęstość obciążnika
F = 0,17 N – wypadkowa ciężaru
i siły wyporu
Rozwiązanie:
Masa obciążnika: mo = kg = g
Ponieważ: F = Qo – Fw, to Fw =
Zatem siła wyporu: Fw = N
Ciężar wypartej wody: Qw = N, bo Fw = Qw
Masa wypartej wody: mw = kg = g
Objętość wypartej wody: Vw = cm3
Objętość Vw jest równa objętości obciążnika, więc: Vo = cm3
g
Zatem gęstość obciążnika: do = cm3
Odpowiedź: Obciążnik wykonano z metalu o gęstości . Metalem tym

może być .

lOMoARcPSD|37460445

Tonący lód
1. Do szklanki nalej denaturatu schłodzonego
w lodówce i wrzuć kostkę lodu. Lód zatonie.
Uwaga! Denaturat jest silną trucizną!
2. Bardzo powoli dolewaj strzykawką wody,

także schłodzonej w lodówce. Zapisz, ile wody
wlewasz do szklanki.
Vw =
3. Obserwuj i opisz, co dzieje się z kostką lodu.
4. Sprawdź i zapisz, co się stanie z kostką lodu, gdy do szklanki dolejesz wody lub
denaturatu.
5. Wlej jeszcze raz do szklanki schłodzony denaturat i wrzuć kostkę lodu. Tym
razem odmierz strzykawką jego objętość (np. 50 cm3). Następnie nabierz całą
strzykawkę wody. Wlewaj ją, ciągle mieszając, aż kostka zacznie unosić się w cieczy.
Zapisz, ile wody i ile denaturatu znalazło się w mieszaninie. Wyznacz gęstość lodu.
Gęstość lodu wynosi d =

lOMoARcPSD|37460445
D Prędkość średnia
Zadanie 1. Wpisz odpowiednie liczby w wolne miejsce. W każdą z pustych
środkowych ramek wpisz działanie arytmetyczne, które trzeba wykonać, aby obliczyć
wpisaną liczbę.
36 pisanek na 3 koszyki 36 kilometrów na 3 godziny

to Êrednio pisanek na koszyk to Êrednio kilometrów na godzin´
pisanek na 4 koszyki kilometrów na 4 godziny

to Êrednio 15 pisanek na koszyk to Êrednio 15 kilometrów na godzin´
40 pisanek na koszyki 40 kilometrów na godziny

Zadanie 2. Na rysunkach przedstawiono samochodowy licznik kilometrów oraz

zegary dla dwóch odcinków trasy. Wykonaj obliczenia i wpisz wartości całkowitej
drogi, całkowitego czasu i prędkości średniej. Pamiętaj o jednostkach.
a) Początek jazdy Koniec jazdy
sc =
tc =
vśr =
b) Początek jazdy Koniec jazdy

sc =
tc =
vśr =

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 3. Prędkość średnia Stacja Odległość godz.

pociągu jest jednakowa na każdym Mysikiszki Główne 0 km 13:30
z odcinków przedstawionej w tym
zadaniu trasy. Oblicz tę prędkość. Mysikiszki Płn. 10 km 13:45
Pamiętaj o jednostkach. Uzupełnij
Szczurołapki 13:57
rozkład jazdy.
Szczurołapki Miasto 14:12
vśr =
Doły Górne 36 km
Doły Wielkie 50 km
Policzmy razem
Samochód jechał przez pół godziny z prędkością 100 km
h
, a następnie przez godzinę
km
z prędkością 40 h . Oblicz prędkość średnią samochodu na całej trasie.
km
I odcinek drogi: prędkość: v1 = 100 h
czas: t1 = 0,5 h
droga: s1 = v1 · t1 =
II odcinek drogi: prędkość: v2 =

czas: t2 =
droga: s2 =
Cała trasa: całkowita droga: sc = s1 + s2 =

całkowity czas: tc = t1 + t2 =
sc
prędkość średnia: vśr = — =
tc
Odpowiedź:

lOMoARcPSD|37460445

Prędkość samochodu
Uwaga! Pamiętaj o ograniczeniu prędkości pojazdu na drodze. Przygotuj zegarek lub stoper.
1. Jadąc samochodem jako pasażer, zwróć uwagę na wskazania prędkościomierza.

Zapisz maksymalną prędkość.
2. Korzystając z licznika kilometrów oraz zegarka, odczytaj i zanotuj potrzebne
wielkości, aby obliczyć prędkość średnią. Zapisz obliczenia i uzupełnij tabelę.
3. Oblicz, ile razy większa była prędkość maksymalna od prędkości średniej.
km
Maksymalna prędkość vmax h
Całkowita droga sc km
Całkowity czas tc h
km
Prędkość średnia vśr h
Prędkość maksymalna była większa od prędkości średniej razy
4. Czy odpowiedź w punkcie 3. byłaby taka sama podczas jazdy po mieście, jak
podczas jazdy autostradą? Odpowiedź uzasadnij.

lOMoARcPSD|37460445
D Prędkość względna
Zadanie 1. Trzy łódki oznaczone numerami 1, 2 i 3 wypłynęły z jednego miejsca w tym
samym momencie. Płynęły z prądem rzeki ze stałymi prędkościami odpowiednio:
h , v2 = 5 h i v3 = 12 h względem wody. Na rysunku zaznaczono i opisano
v1 = 0 km km km
położenie łódki 2 po godzinie od wypłynięcia. Zaznacz i opisz w podobny sposób,

gdzie po godzinie od wypłynięcia znalazłyby się pozostałe łódki.
Pr´dkoÊç pràdu rzeki
Zadanie 2. Trzy łódki oznaczone numerami 1, 2 i 3 wypłynęły z jednego miejsca

w tym samym momencie. Zaznacz na rysunku położenie każdej z nich po godzinie
od wypłynięcia, wiedząc, że poruszały się pod prąd z prędkościami odpowiednio:
h , v2 = 7 h , v3 = 12 h względem wody. Opisz pod rysunkiem prędkości
v1 = 4 km km km
łódek względem brzegu i względem wody tak jak w zadaniu 1.
Zadanie 3. Korzystając z informacji zapisanych na rysunkach a), b), c), narysuj

schematycznie samochody, wskazując ich położenie po jednej sekundzie ruchu.
Uzupełnij tekst obok rysunków. Przyjmij, że jednej działce na rysunku odpowiada 1 m.
Uwaga!
Odległość w tym zadaniu mierzymy
między przednimi zderzakami
samochodów, tak jak pokazano
na rysunku.

lOMoARcPSD|37460445
a)
Odległość między samochodami wynosiła:

na początku m, po sekundzie m.
Zmiana odległości między samochodami była równa m.
Prędkość względna samochodów to s .
m
b)

m
c)

m
Zadanie 4. Samolot podczas lotu kilkakrotnie zmieniał prędkość z powodu

silnego wiatru. Uzupełnij tabelę. Wszystkie prędkości wyraź w km
h
.
Prędkość vs samolotu
Samolot leci: Prędkość wiatru vw
względem powietrza względem ziemi
• z wiatrem 500 km
h 200 km
h
h 700 km
h
• pod wiatr 700 km
h 200 km
h
h 100 km
h
km km
• 600 h 900 h

lOMoARcPSD|37460445
D Siła wypadkowa
Zadanie 1. Dorysuj na czerwono wektor wypadkowej sił działających na ciało.
a) b)
Zadanie 2. Używając linijki i ekierki, dorysuj wektor wypadkowej sił działających

na ciało.
a) b) c)
Zadanie 3. Rozłóż siłę działającą na ciało na składowe: pionową i poziomą.

a) b) c)
Zadanie 4. W którą stronę powinien ciągnąć sanie drugi koń, dwa razy słabszy
od pierwszego, aby sanie jechały prosto do przodu? Narysuj wektor tej siły.

lOMoARcPSD|37460445

Pękła wątła nić...
1. Przywiąż dwa końce nitki na tej samej
wysokości, np. do klamek regału, tak aby
nić zwisała swobodnie.
2. Zaznacz mazakiem punkt mniej więcej
1
w— długości nitki. Przyłóż w nim palec
3
i ciągnij pionowo w dół.
3. Z której strony nitka się zerwie, gdy
będziesz ciągnąć coraz mocniej? Spróbuj
przewidzieć wynik doświadczenia.
Aby przewidzieć wynik eksperymentu,
rozłóż siłę działającą na nitkę na składo-
we. Jedna ze składowych powinna być
skierowana wzdłuż niebieskiej przerywa-
nej linii, a druga – wzdłuż czarnej.
Która z nich ma większą wartość?
Którą część nitki napina siła o większej
wartości?
4. Sprawdź, czy twoje przewidywania były prawidłowe. Zrywanie trwa tak szybko,
że nie zdążysz dokładnie zaobserwować całego procesu, ale potem możesz zobaczyć,
na którym kawałku nitki znajduje się ślad mazaka.
5. Powtórz doświadczenie kilkakrotnie. Czy nitka zawsze przerywa się z tej samej
strony?
Opisz, jak przebiegało doświadczenie.

lOMoARcPSD|37460445
D Ciepło właściwe
Zadanie 1. Pod każdą ilustracją znajduje się schemat przemian energii
w przedstawionym na niej zjawisku. Uzupełnij go, wpisując odpowiednie nazwy
form energii wybrane z ramki.
energia elektryczna • energia kinetyczna • energia potencjalna grawitacji

• energia wewnętrzna
a) Klocek drewniany b) Szczęki hamulcowe c) Ogrzewamy wodę

spada ze stołu. zaciskają się na kole za pomocą
roweru. grzałki.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 2. Przykład 1 ze str. 173 podręcznika jest dość złożony. Za pomocą schematu
można jednak przedstawić, jak rozłożyć go na prostsze zadania.
Ile energii elektrycznej zużyje Ile energii potrzeba, aby zagotować

czajnik elektryczny o mocy 2300 W litr wody o temperaturze
w ciągu 3 minut? początkowej 20°C?
Ee = Ew =
Jaki procent Ee stanowi Ew?
a) Uzupełnij podobny diagram, ilustrujący przykład 2 ze str. 174 podręcznika.
Jaką energię potencjalną ma ?
Ep =
O ile ogrzeje się , gdy

dostarczymy mu energię 12 Ep?
b) Narysuj podobny schemat dla przykładu 3 ze str. 174 podręcznika.

lOMoARcPSD|37460445
Policzmy razem
Uderzając w podkowę o masie 800 g, kowal
wykonuje nad nią pracę 4 kJ. O ile stopni
Celsjusza rozgrzeje się podkowa po 10
uderzeniach? Przyjmij, że nie stygnie ona
między uderzeniami.
Ciepło właściwe żelaza odczytaj z tabeli
zamieszczonej na końcu podręcznika.
Dane: Szukane:
m= kg – masa podkowy Dt = ? – przyrost temperatury
W1 = J – praca przy
jednym uderzeniu
W10 = J – praca łączna
przy 10 uderzeniach
c= – ciepło właściwe
żelaza
Rozwiązanie:
Aby ogrzać podkowę o 1°C potrzebujemy energii:
E1 = m • c • 1°C =
Dostarczona przez kowala energia równa jest wykonanej pracy:
E = W10,
W10
a więc jest razy większa od E1 (bo = ).
E1
Zatem temperatura podkowy podniesie się o:
Dt =
Odpowiedź: .

lOMoARcPSD|37460445
D Droga w ruchu
prostoliniowym jednostajnie
przyspieszonym
Zadanie 1. Ciało porusza się z przyspieszeniem a = 8 m
s2
.
a) Oblicz, jaką drogę przebędzie w ciągu pierwszej sekundy ruchu, pierwszych dwóch
s .
i trzech sekund ruchu, jeśli wiadomo, że jego prędkość początkowa była równa 0 m
Wskazówka: Dla t = 4 s, 8 8 64
b) Wyniki wpisz do tabeli.
Czas t 0s 1s 2s 3s 4s
Droga s 0m m m m 64 m
c) Zaznacz odpowiedzi na osi liczbowej zgodnie ze wzorem:

t=0s t=4s
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Zadanie 2. Uzupełnij tabelę tak, aby zawarte w niej dane obrazowały ruch
m.
jednostajnie przyspieszony z prędkością początkową 0 —
s
Czas t, który upłynął

1s 2s 3s 4s 5s 6s
od początku ruchu
Przebyta droga s m 20 m m m m m
Wskazówka: W 3 razy dłuższym czasie ciało przebywa 9 razy dłuższą drogę.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 3. Na rysunku pokazano w pewnej skali położenie samochodu w chwili

rozpoczęcia jazdy oraz jego położenie po 1 s, 2 s itd. od chwili rozpoczęcia ruchu.
Widać, że samochód zwiększał prędkość. Czy poruszał się on ruchem jednostajnie
przyspieszonym? Uzasadnij odpowiedź.
Policzmy razem
km. Jaką drogę przebył
Samochód ruszył i w ciągu 5 s rozpędził się do prędkości 36 —h
w tym czasie?
Dane: Szukane:
km
Prędkość początkowa: vp = 0 —h
Droga s = ?
Prędkość końcowa: vk =
Czas rozpędzania: t=5s
Rozwiązanie:
Obliczamy zmianę prędkości i wyrażamy ją w metrach na sekundę:
km · 1000 m m m
v = vk – vp = = = =
h · 3600 s s s
m
v s m
Przyspieszenie: a = = =
t s s2
at 2
Wzór na drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym: s = 2
at 2
Zatem: s = 2 =
Odpowiedź:

lOMoARcPSD|37460445
D Dźwignie
Zadanie 1. Z której strony na tej
huśtawce powinna usiąść osoba
lżejsza, a z której cięższa, aby łatwiej
było się huśtać? Naszkicuj te osoby.
Zaznacz na rysunku ramiona dźwigni.
Zadanie 2. W każdym z poniższych przykładów dorysuj tyle klocków, ile trzeba

położyć w miejscu oznaczonym strzałką, aby dźwignia była w równowadze.
a) c)
b) d)
Zadanie 3. Na poziomej belce uwiązanej do sufitu zawieszono obciążnik. Gdzie

zawiesić obciążnik o masie 100 g, aby belka była w równowadze? Zmierz odpowiednie
odcinki i dorysuj ten obciążnik.
a) c)
b) d)

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 4. Odczytaj z rysunku długość ramion dźwigni pozostającej w równowadze

i oblicz masę ważonego ciała.
Moneta: r1 = m1 = 5 g
Ważone ciało: r2 = m2 =

Łamanie zapałek
1. Złam zapałkę w połowie, a następnie jedną z połówek złam na pół. Kiedy musiałeś
działać większą siłą?
2. Spróbuj złamać jedną z ćwiartek zapałki na pół, a jeśli się to uda – znów na pół itd.
Na jak krótkie części jesteś w stanie połamać zapałkę?
3. Sprawdź, na jak krótkie części połamiesz zapałkę, chwytając jeden

koniec kombinerkami, a drugi opierając o deskę do krojenia mięsa.

lOMoARcPSD|37460445
D Energia, człowiek
i środowisko
Zadanie 1. Na osi zaznaczono energię kinetyczną rowerzysty. Połącz strzałkami
pozostałe przykłady energii z odpowiednimi miejscami na osi. Korzystając z tabeli
przedrostków, znajdującej się na końcu podręcznika, odczytaj wartość energii.
Energia Energia Energia Energia

kinetyczna 4 kJ kinetyczna 300 kJ kinetyczna 1,5 MJ pioruna 1 GJ
10 kJ 100 kJ 1 MJ 10 MJ 100 MJ 1 GJ
1 kJ
Wartość Wartość Wartość

odżywcza 250 kJ odżywcza 1 MJ odżywcza 2,5 MJ
Zadanie 2. Przedstaw na diagramie kołowym

(w procentach), wykorzystanie w Polsce
poszczególnych źródeł energii.
• Węgiel (60% całej zużywanej w kraju energii)
zaznacz kolorem czerwonym.
• Ropę naftową i jej pochodne (22%) zaznacz
kolorem niebieskim.
• Gaz ziemny (13%) zaznacz kolorem zielonym.
• Inne (5%) zaznacz kolorem czarnym.

lOMoARcPSD|37460445
Policzmy razem
Podczas biegu na dystansie 1 km człowiek zużywa 4000 J energii na 1 kg swojej masy.
Ile kilometrów powinna przebiec osoba o masie 50 kg, aby zużyć energię uzyskaną
z jednego jajka o wartości energetycznej 90 kcal?
Wskazówka: Pamiętaj, że 1 kcal = 4200 J.
Dane: Szukane:
Bieg na 1 km – 4000 J na 1 kg masy ciała Ile kilometrów ma przebiec
osoba o masie 50 kg, aby
zużyć energię 90 kcal?
Rozwiązanie:
Aby przebiec 1 km, osoba o masie 50 kg musi zużyć: J energii.
Wartość energetyczna jajka: kcal = J
Na ile kilometrów wystarczy taka energia?
Odpowiedź:

Kiedy dorównasz piorunowi?
Energia pioruna wynosi średnio około 1 GJ (czyli 1 000 000 000 J).
Sporządź swój dzienny jadłospis i zapisz przy produktach
ich wartość energetyczną. Skorzystaj z tabeli kaloryczności
znajdującej się na końcu tego tematu. Oblicz, ile energii dostarczasz
organizmowi, spożywając te produkty w ciągu kolejnych dni.
Po jakim czasie będzie ona równa energii pioruna?

kcal J kcal J
Śniadanie
Razem

lOMoARcPSD|37460445

kcal J kcal J
Obiad
Razem

kcal J kcal J
Kolacja
Razem

kcal J kcal J
Inne posiłki
Razem
Energia pokarmów (J):

na dobę:
na tydzień:
na miesiąc:
na rok:
Energia produktów będzie równa energii pioruna po latach ich spożywania.

lOMoARcPSD|37460445
Tabela kaloryczności
Zawartość w 100 g Zawartość w 100 g
Produkty Produkty
produktu, kcal produktu, kcal
Chleb zwykły 260 Jabłka 54
Bułki grahamki 280 Mandarynki 49
Bułki kajzerki 300 Pomarańcze 51
Płatki śniadaniowe 380 Truskawki 35
Chipsy 590 Winogrona 74
Frytki smażone 240 Rodzynki 300
Parówki 270 Dżem niskosłodzony 150
Śledź marynowany 250 Dżem wysokosłodzony 250
Mleko zaw. 3,2% tł. 60 Powidła śliwkowe 220
Mleko zaw. 2,0% tł. 50 Orzechy laskowe 680
Śmietana zaw. 18% tł. 190 Orzechy włoskie 680
Jogurt naturalny zaw. 2% tł. 61 Cielęcina 110
Kefir zaw. 2% tł. 51 Boczek wieprzowy 520
Ser żółty 350 Wieprzowina 270
Serek homogenizowany 160 Wołowina na pieczeń 120
Ser twarogowy chudy 100 Mięso z piersi indyka 83
Ser twarogowy tłusty 180 Mięso z piersi kurczaka 100
Lody śmietankowe 160 Kiełbasa krakowska sucha 330
Jaja kurze 150 Kiełbasa podwawelska 250
Sok owocowy 40–50 Mielonka 170
Coca-cola 42 Polędwica sopocka 170
Kalafiory 31 Szynka wiejska 250
Kapusta biała 39 Pasztet pieczony 400
Marchew 41 Polędwica z indyka 110
Ogórki 15 Pasztet z kurczaka 230
Papryka czerwona 36 Szynka z piersi indyka 100
Pomidory 20 Cukier 400
Pory 34 Miód pszczeli 320
Rzodkiewki 23 Baton 500
Sałata zielona 19 Czekolada 550
Ziemniaki 82 Delicje szampańskie 370
Ogórek kwaszony 13 Herbatniki 440
Keczup 105 Paluszki słone 380
Pieczarki świeże 25 Ciasto francuskie 440
Banany 100 Napoleonka 350
Grejpfruty 43 Jagodzianka 320
Gruszki 62 Sernik z rodzynkami 300

lOMoARcPSD|37460445
D Jeszcze o bezwładności ciał

Zadanie 1. Kierowca samochodu (narysowanego poniżej) z powodu hamowa-
nia lub rozpędzania odczuwa, że jakaś siła wbija go w fotel lub z niego wyrzuca.
Uwzględniając podpis pod rysunkiem, narysuj schematycznie sylwetkę kierowcy
w danej sytuacji, tak aby pokazać, w którą stronę działa ta pozorna siła.
a) b) c) d)
hamowanie w ruchu rozpędzanie w ruchu do hamowanie w ruchu rozpędzanie w ruchu

do przodu przodu do tyłu do tyłu
Zadanie 2. Na rysunku pokazano tor ruchu wózka, na którym znajduje się piłka.
Naszkicuj dwa kolejne położenia pojazdu (w połowie i na końcu widocznego frag-
mentu drogi). Na każdym z nich zaznacz:
• na czerwono, jakie byłoby położenie piłki, gdyby była przyklejona do wózka,

• na zielono, jakie byłoby jej położenie, gdyby mogła toczyć się swobodnie.
Przyjmij, że w położeniu widocznym na rysunku wózek i piłka poruszają się ruchem
jednostajnym z takimi samymi prędkościami względem podłoża. Później zmienił się
kierunek wektora prędkości wózka, ale jej wartość pozostała bez zmian.

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 3. Rysunek przedstawia tor ruchu i kilka położeń samochodu jadącego

z prędkością o stałej wartości. Pasażerowie odczuwają, że jakaś siła pcha ich raz
w lewo, raz w prawo. Na zielono narysuj strzałki wskazujące, w którą stronę działa ta
pozorna siła w kolejnych położeniach samochodu.

Na karuzeli
1. Przygotuj gruby sznurek (ok. 30 cm) oraz dwa ciężarki (np. nakrętki metalowe).
Doświadczenie wykonaj z kolegą lub koleżanką na karuzeli.
Uwaga! Pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa na placu zabaw. Zadbaj o to, aby w pobliżu
nie przebywały dzieci. Mocno trzymaj w dłoni sznurek z ciężarkiem.
2. Usiądź na karuzeli i weź do ręki sznurek

z zawieszonym ciężarkiem.
3. Poproś kolegę (lub koleżankę), aby obracał
karuzelę, i obserwuj, jak zachowuje się ciężarek.
4. Zanotuj, w którą stronę względem środka
karuzeli ciężarek odchyla się od pionu.
5. Zanotuj, kiedy ciężarek odchyla się bardziej od pionu.
6. Przywiąż dodatkowo drugi ciężarek i powtórz doświadczenie.

7. Zanotuj, jakie zauważasz różnice w porównaniu z poprzednią sytuacją.

lOMoARcPSD|37460445
D Maszyny proste
Zadanie 1. Emilia zamykała drzwi tak, jak na rysunku. Drzwi przesunęły stojący
na podłodze karton. Niebieskie linie przedstawiają ślady punktów przyłożenia sił.
Zmierz te linie za pomocą nitki i uzupełnij rachunki.
Skala długości: 1 : 10
Skala sił: 1 cm – 10 N
Siła, którą Emilia pchała drzwi: N

Praca wykonana przez Emilię: J
Siła, którą drzwi pchały pudło: N
Praca wykonana przez drzwi: J
Co zauważasz?
Zadanie 2. Ania podnosi ciężki przedmiot za pomocą dźwigni. Na rysunku (patrz

następna strona) zaznaczono jego ciężar. Zmierz długości ramion dźwigni i podpisz
je. Dorysuj:
• na niebiesko – siłę, którą ciało ciągnie dźwignię,
• na czarno – siłę, którą dźwignia podnosi ciało,
• na czerwono – siłę, którą Ania działa na dźwignię,
• na zielono – siłę, którą dźwignia działa na Anię.
Wskazówka: Pamiętaj o odpowiednich proporcjach wektorów! Ciężar dźwigni pomiń.

lOMoARcPSD|37460445
a) c)
Q Q
b) d)
Q Q
Zadanie 3. Na każdym z rysunków

widzisz wiadro o masie 4 kg wiszące
na lince nawiniętej na kołowrót
(widziany z boku).
• Dorysuj strzałkę oznaczającą ciężar
wiadra. Przyjmij skalę 1 cm – 20 N.
• Dorysuj w tej samej skali strzałkę
oznaczającą siłę, którą trzeba działać
na korbę, aby zrównoważyć ciężar m = 4 kg m = 4 kg
zawieszonego wiadra.
Zadanie 4. Dwa walce o różnej

średnicy zamocowano na wspólnej osi
tak, że mogą obracać się tylko razem.
Na każdy z nich nawinięto linę.
Na każdej linie zawieszono ciało. Ciężar
ciał zaznaczono na rysunku
przedstawiającym sytuację z boku.
Narysuj za pomocą strzałki kierunek
ruchu układu walców.
Q1
Q2

lOMoARcPSD|37460445

Lżejsze w dół, cięższe w górę
1. Przygotuj plastikową butelkę, np. po wodzie mineralnej.
2. Przymocuj do niej dwa kawałki sznurka długości
około 1 m każdy, jeden w połowie wysokości, a drugi
na szyjce. Możesz po prostu przywiązać sznurek do butelki,
potem jednak przymocuj go tak, aby przy obrocie butelki
nawijał się na nią, a nie ślizgał po niej.
3. Nawiń każdy z kawałków sznurka w inną stronę. Sznurek
umocowany pośrodku wysokości nawiń prawie do końca,
1 jego długości.
a sznurek na szyjce – mniej więcej do —
4
4. Do końców sznurka przywiąż przedmioty o niewiele różniących się ciężarach, np.
większą i mniejszą łyżkę. Cięższy przedmiot powinien być przywiązany do sznurka
nawiniętego na szyjkę (patrz zdjęcie).
5. Do szyjki butelki włóż długi ołówek lub patyczek, który będzie stanowił oś obrotu.
Ustaw butelkę prawie w poziomie – tak, aby mogła się obracać, ale nie spadała. Możesz
też wyciąć otwór pośrodku dna butelki i przewlec przezeń patyczek do szaszłyków.
6. Gdy puścisz oba przywiązane przedmioty, butelka zacznie się obracać. Jednak to
cięższy przedmiot zacznie się podnosić, a lżejszy – opadać.
7. Który z przedmiotów przebywa w czasie tego ruchu dłuższą drogę?
8. Zbadaj, przy jakim ilorazie mas obciążników cięższy przedmiot podnosi się
w górę. Jaki ma to związek z wymiarami kołowrotu? Zaprojektuj i wykonaj
odpowiednie doświadczenie.

lOMoARcPSD|37460445
D Prawo Archimedesa
Zadanie 1. Dorysuj wektory ciężaru sztabek różnych substancji i działających na nie
sił wyporu. Przyjmij, że strzałka długości 1 cm odpowiada sile 1 N.
a) b) c)
Zadanie 2. Styropian obciążony kawałkiem metalu włożono do naczynia z wodą.

Oblicz objętość wypartej wody. Jak głęboko zanurzy się ten układ? Dorysuj poziom
wody w naczyniach.
a) b) c)

lOMoARcPSD|37460445
Policzmy razem
a) b)
Gdy metalowy obciążnik powieszono

na siłomierzu, przyrząd wskazał 0,27 N (rys. a).
Gdy obciążnik zanurzono w wodzie, wskaza-
nie siłomierza zmieniło się na 0,17 N (rys. b).
Jaka jest gęstość metalu, z którego wykonano N N
obciążnik? Jaki to może być metal?
Wpisz dane na odpowiednich rysunkach.
N
Przyjmij g = 10 kg
.
Dane: Szukane:
Qo = 0,27 N – ciężar obciążnika do =? – gęstość obciążnika
F = 0,17 N – wypadkowa ciężaru
i siły wyporu
Rozwiązanie:
Masa obciążnika: mo = kg = g
Ponieważ: F = Qo – Fw, to Fw =
Zatem siła wyporu: Fw = N
Ciężar wypartej wody: Qw = N, bo Fw = Qw
Masa wypartej wody: mw = kg = g
Objętość wypartej wody: Vw = cm3
Objętość Vw jest równa objętości obciążnika, więc: Vo = cm3
g
Zatem gęstość obciążnika: do = cm3
Odpowiedź: Obciążnik wykonano z metalu o gęstości . Metalem tym

może być .

lOMoARcPSD|37460445

Tonący lód
1. Do szklanki nalej denaturatu schłodzonego
w lodówce i wrzuć kostkę lodu. Lód zatonie.
Uwaga! Denaturat jest silną trucizną!
2. Bardzo powoli dolewaj strzykawką wody,

także schłodzonej w lodówce. Zapisz, ile wody
wlewasz do szklanki.
Vw =
3. Obserwuj i opisz, co dzieje się z kostką lodu.
4. Sprawdź i zapisz, co się stanie z kostką lodu, gdy do szklanki dolejesz wody lub
denaturatu.
5. Wlej jeszcze raz do szklanki schłodzony denaturat i wrzuć kostkę lodu. Tym
razem odmierz strzykawką jego objętość (np. 50 cm3). Następnie nabierz całą
strzykawkę wody. Wlewaj ją, ciągle mieszając, aż kostka zacznie unosić się w cieczy.
Zapisz, ile wody i ile denaturatu znalazło się w mieszaninie. Wyznacz gęstość lodu.
Gęstość lodu wynosi d =

lOMoARcPSD|37460445
D Prędkość średnia
Zadanie 1. Wpisz odpowiednie liczby w wolne miejsce. W każdą z pustych
środkowych ramek wpisz działanie arytmetyczne, które trzeba wykonać, aby obliczyć
wpisaną liczbę.
36 pisanek na 3 koszyki 36 kilometrów na 3 godziny

to Êrednio pisanek na koszyk to Êrednio kilometrów na godzin´
pisanek na 4 koszyki kilometrów na 4 godziny

40 pisanek na koszyki 40 kilometrów na godziny

Zadanie 2. Na rysunkach przedstawiono samochodowy licznik kilometrów oraz

zegary dla dwóch odcinków trasy. Wykonaj obliczenia i wpisz wartości całkowitej
drogi, całkowitego czasu i prędkości średniej. Pamiętaj o jednostkach.
a) Początek jazdy Koniec jazdy
sc =
tc =
vśr =
b) Początek jazdy Koniec jazdy

sc =
tc =
vśr =

lOMoARcPSD|37460445
Zadanie 3. Prędkość średnia Stacja Odległość godz.

pociągu jest jednakowa na każdym Mysikiszki Główne 0 km 13:30
z odcinków przedstawionej w tym
zadaniu trasy. Oblicz tę prędkość. Mysikiszki Płn. 10 km 13:45
Pamiętaj o jednostkach. Uzupełnij
Szczurołapki 13:57
rozkład jazdy.
Szczurołapki Miasto 14:12
vśr =
Doły Górne 36 km
Doły Wielkie 50 km
Policzmy razem
Samochód jechał przez pół godziny z prędkością 100 km
h
, a następnie przez godzinę
km
z prędkością 40 h . Oblicz prędkość średnią samochodu na całej trasie.
km
I odcinek drogi: prędkość: v1 = 100 h
czas: t1 = 0,5 h
droga: s1 = v1 · t1 =
II odcinek drogi: prędkość: v2 =

czas: t2 =
droga: s2 =
Cała trasa: całkowita droga: sc = s1 + s2 =

całkowity czas: tc = t1 + t2 =
sc
prędkość średnia: vśr = — =
tc
Odpowiedź:

lOMoARcPSD|37460445

Prędkość samochodu
Uwaga! Pamiętaj o ograniczeniu prędkości pojazdu na drodze. Przygotuj zegarek lub stoper.
1. Jadąc samochodem jako pasażer, zwróć uwagę na wskazania prędkościomierza.

Zapisz maksymalną prędkość.
2. Korzystając z licznika kilometrów oraz zegarka, odczytaj i zanotuj potrzebne
wielkości, aby obliczyć prędkość średnią. Zapisz obliczenia i uzupełnij tabelę.
3. Oblicz, ile razy większa była prędkość maksymalna od prędkości średniej.
km
Maksymalna prędkość vmax h
Całkowita droga sc km
Całkowity czas tc h
km
Prędkość średnia vśr h
Prędkość maksymalna była większa od prędkości średniej razy
4. Czy odpowiedź w punkcie 3. byłaby taka sama podczas jazdy po mieście, jak
podczas jazdy autostradą? Odpowiedź uzasadnij.

lOMoARcPSD|37460445
D Prędkość względna
Zadanie 1. Trzy łódki oznaczone numerami 1, 2 i 3 wypłynęły z jednego miejsca w tym
samym momencie. Płynęły z prądem rzeki ze stałymi prędkościami odpowiednio:
h , v2 = 5 h i v3 = 12 h względem wody. Na rysunku zaznaczono i opisano
v1 = 0 km km km
położenie łódki 2 po godzinie od wypłynięcia. Zaznacz i opisz w podobny sposób,

gdzie po godzinie od wypłynięcia znalazłyby się pozostałe łódki.
Zadanie 2. Trzy łódki oznaczone numerami 1, 2 i 3 wypłynęły z jednego miejsca

w tym samym momencie. Zaznacz na rysunku położenie każdej z nich po godzinie
od wypłynięcia, wiedząc, że poruszały się pod prąd z prędkościami odpowiednio:
h , v2 = 7 h , v3 = 12 h względem wody. Opisz pod rysunkiem prędkości
v1 = 4 km km km
łódek względem brzegu i względem wody tak jak w zadaniu 1.
Zadanie 3. Korzystając z informacji zapisanych na rysunkach a), b), c), narysuj

schematycznie samochody, wskazując ich położenie po jednej sekundzie ruchu.
Uzupełnij tekst obok rysunków. Przyjmij, że jednej działce na rysunku odpowiada 1 m.
Uwaga!
Odległość w tym zadaniu mierzymy
między przednimi zderzakami
samochodów, tak jak pokazano
na rysunku.

lOMoARcPSD|37460445
a)

m
b)

m
c)

m
Zadanie 4. Samolot podczas lotu kilkakrotnie zmieniał prędkość z powodu

silnego wiatru. Uzupełnij tabelę. Wszystkie prędkości wyraź w km
h
.
Prędkość vs samolotu
Samolot leci: Prędkość wiatru vw
względem powietrza względem ziemi
h 200 km
h
h 700 km
h
h 200 km
h
h 100 km
h
km km
• 600 h 900 h

lOMoARcPSD|37460445
D Siła wypadkowa
Zadanie 1. Dorysuj na czerwono wektor wypadkowej sił działających na ciało.
a) b)
Zadanie 2. Używając linijki i ekierki, dorysuj wektor wypadkowej sił działających

na ciało.
a) b) c)
Zadanie 3. Rozłóż siłę działającą na ciało na składowe: pionową i poziomą.

a) b) c)
Zadanie 4. W którą stronę powinien ciągnąć sanie drugi koń, dwa razy słabszy
od pierwszego, aby sanie jechały prosto do przodu? Narysuj wektor tej siły.

lOMoARcPSD|37460445

Pękła wątła nić...
1. Przywiąż dwa końce nitki na tej samej
wysokości, np. do klamek regału, tak aby
nić zwisała swobodnie.
2. Zaznacz mazakiem punkt mniej więcej
1
w— długości nitki. Przyłóż w nim palec
3
i ciągnij pionowo w dół.
3. Z której strony nitka się zerwie, gdy
będziesz ciągnąć coraz mocniej? Spróbuj
przewidzieć wynik doświadczenia.
Aby przewidzieć wynik eksperymentu,
rozłóż siłę działającą na nitkę na składo-
we. Jedna ze składowych powinna być
skierowana wzdłuż niebieskiej przerywa-
nej linii, a druga – wzdłuż czarnej.
Która z nich ma większą wartość?
Którą część nitki napina siła o większej
wartości?
4. Sprawdź, czy twoje przewidywania były prawidłowe. Zrywanie trwa tak szybko,
że nie zdążysz dokładnie zaobserwować całego procesu, ale potem możesz zobaczyć,
na którym kawałku nitki znajduje się ślad mazaka.
5. Powtórz doświadczenie kilkakrotnie. Czy nitka zawsze przerywa się z tej samej
strony?
Opisz, jak przebiegało doświadczenie.

7 To Jest Fizyka

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7 To Jest Fizyka

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

lOMoARcPSD|37460445

Zeskanuj, aby otworzyć na stronie Studocu

Test Zaczynamy uczyć się 昀椀zyki imię i nazwisko

A. Każdy pomiar jest dokładny.

2 (0–1) Zuzia znalazła kamyk o objętości 13 cm3.

500 100 200

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

5 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

A.249 mm. B. 26 cm. C. 0,025 m. D. 2,5 dm.

F1 = 0,9 kN F1 = 0,9 kN F1 = 0,9 kN

6 (0–1) Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

A. równoważą się C. mają taki sam zwrot

7 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

A. wartość równą 1,2 kN, kierunek poziomy, zwrot w lewo.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

I. autobus, A. mniejszą masę i większą bezwładność niż drugi pojazd.

9 (0–1) Dokończ poniższe zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

A. tona, gram, miligram.

I. Tak, A. działa różna od zera siła wypadkowa.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

14 (0–4) Na rysunkach A i B przedstawiono siły F 1 i F 2 , o odpowiednio o takiej samej wartości.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

Test Zaczynamy uczyć się 昀椀zyki

A. Każdy przyrząd ma taki sam zakres pomiarowy.

2 (0–1) Tomek ma kulę bilardową o objętości 0,021 dm3.

500 100 200

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

5 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

A. 128 mm. B. 12,9 cm. C. 0,13 m. D. 1,27 dm.

6 (0–1) Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

7 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

A. wartość o 500 N większą od siły wypadkowej działającej na autobus II.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

I. samochód osobowy, A. mniejszą masę i bezwładność.

9 (0–1) Dokończ poniższe zdanie.

A. tona, gram, miligram.

I. Tak, A. działa różna od zera siła wypadkowa.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

12 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. 0,75

13 (0–4) Wykonaj poniższe polecenia.

14 (0–4) Na rysunkach A i B przedstawiono siły F 1 i F 2 , o odpowiednio takiej samej wartości.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

I. Zaczynamy uczyć się 昀椀zyki

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

14.2) Wartość siły 14.2) Wartość siły

Rozwiązania zadań otwartych i zasady przyznawania punktów

Propozycja przeliczenia punktów na oceny

Liczba punktów Ocena

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

Test Ciała w ruchu

I. Tak, A. dziewczynka jest w ruchu względem osób stojących obok karuzeli.

3 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

4.1 Zabawka mogła się poruszać ruchem jednostajnym.

0 4 8 12 t [s] 0 4 8 12 t [s] 0 4 8 12 t [s]

Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych.

A. droga rosła wprost proporcjonalnie C. 2,5 cm

7 (0–1) Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Pobrane przez Wojciech Zarychta (wojzarychta1@gmail.com)

8 (0–1) Wskaż właściwe dokończenie zdania.

0 t [s] 0 t [s] 0 t [s] 0 t [s]

10 (0–1) Motorówka zwiększyła swoją prędkość z 1 ms do 5 m

zwiększył swoją prędkość z 15 m m