Machine Translated by Google

Αυτοεξέταση Μαστού

Η αυτοεξέταση περιλαμβάνει την κλινική αξιολόγηση του μαστού από την ίδια τη
γυναίκα, μετά από εκπαίδευση από επαγγελματία υγείας. Εκτελείται
συνήθως στο πρώτο μισό του εμμηνορροϊκού κύκλου σε γυναίκες
αναπαραγωγικής ηλικίας ή ανά πάσα στιγμή σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Αρχικά, η γυναίκα παρατηρεί το στήθος της μπροστά από έναν καθρέφτη, πρώτα
με σηκωμένα χέρια και στη συνέχεια πιέζοντας τη μέση και τέλος με τα χέρια κολλημένα
στον κορμό. Η σειρά μπορεί να ποικίλλει. Τα παθολογικά ευρήματα κατά την επιθεώρηση
περιλαμβάνουν ασυμμετρία που δεν υπήρχε πριν (αν και οι μαστοί είναι συνήθως
ασύμμετροι, με τον αριστερό μαστό συνήθως μεγαλύτερο και τοποθετημένο
χαμηλότερα από το δεξί), συστολή του δέρματος ή των θηλών, έκκριμα, ερυθρότητα
δέρματος, λακκάκια, πάχυνση δέρματος, πορτοκαλί εμφάνιση φλοιού, εξανθήματα
και διαρροή υγρού από τη θηλή.

Μετά τον οπτικό έλεγχο, η γυναίκα χρησιμοποιεί τα τρία μεσαία δάχτυλα του αντίθετου
χεριού (π.χ. δεξί χέρι για αριστερό στήθος) για να ψηλαφήσει τους μαστούς ενώ είναι
ξαπλωμένη και καθιστή. Ουσιαστικά, κατά την ψηλάφηση, ο μαστικός αδένας στο
θωρακικό τοίχωμα συμπιέζεται για να μειωθεί το πάχος και να αποκαλυφθούν
τυχόν παθολογικές δομές. Η κατεύθυνση της ψηλάφησης μπορεί να επιλεγεί από τη
γυναίκα, αρκεί να εξασφαλίζει ολοκληρωμένη εξέταση και των δύο αδένων του
μαστού. Προηγουμένως, η συνήθης μέθοδος ήταν η σπειροειδής ψηλάφηση,
ξεκινώντας κοντά στη θηλή και σπειροειδή προς τα έξω για να καλύψει ολόκληρη την
επιφάνεια του μαστού. Ακολούθησε ψηλάφηση της ουράς του μαστικού αδένα
προς τη μασχάλη και συμπίεση της θηλής. Επί του παρόντος, οι περισσότερες
διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν μια εξέταση πάνω-κάτω για να καλύψει
ολόκληρο τον αδένα και τη μασχαλιαία περιοχή. Τα παθολογικά ευρήματα
περιλαμβάνουν την ανίχνευση ψηλαφητών μαζών, ευαισθησίας και εκκένωσης
υγρών από τη θηλή.

Ιστορικά, η έννοια της χρήσης της αυτοεξέτασης του μαστού ως μέσου

πρόληψης του καρκίνου του μαστού χρονολογείται από τη δεκαετία του 1930. Το
σκεπτικό ήταν ότι η αυτοεξέταση θα οδηγούσε στον έγκαιρο εντοπισμό παθολογικών
μαζών, βελτιώνοντας έτσι τα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο του μαστού. Χώρες
με ενσωματωμένα προηγμένα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης
Machine Translated by Google

αυτοεξέταση μαστού σε προληπτικούς ελέγχους για γυναίκες.

Πληροφορίες σχετικά με πιθανά οφέλη παρέχονταν συνήθως κατά τις
επισκέψεις γυναικών σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, μέσω
φυλλαδίων, άμεσης εκπαίδευσης και επίδειξης της τεχνικής από
επαγγελματίες υγείας, καθώς και μέσω μέσων όπως τηλεοπτικές και
ραδιοφωνικές εκπομπές. Επίσης διανεμήθηκε πληροφοριακό υλικό από
πόρτα σε πόρτα και οργανώθηκαν δημόσια σεμινάρια για να
τονιστεί η συμβολή της αυτοεξέτασης στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού.

Για περισσότερο από μισό αιώνα, μεγάλοι διεθνείς αντικαρκινικοί

οργανισμοί συνιστούσαν την αυτοεξέταση ως μέσο πρόληψης του
καρκίνου του μαστού. Τα περισσότερα πρωτόκολλα συνέκλιναν στη
μηνιαία αυτοεξέταση ή όσο το δυνατόν πιο κοντά σε αυτή τη
συχνότητα, σε συνδυασμό με ετήσια κλινική εξέταση από επαγγελματία
υγείας μέχρι την ηλικία των 40 ή 50 ετών και εξαμηνιαίες
εξετάσεις μετά την ηλικία των 50 ετών. Ο στόχος ήταν νωρίς ανίχνευση
βλαβών, έγκαιρη παρέμβαση και κατά συνέπεια αυξημένη επιβίωση από τη
νόσο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την καθιέρωση, δικαίως, της αυτοεξέτασης στη
συνείδηση του γυναικείου πληθυσμού και των επαγγελματιών υγείας ως
ακρογωνιαίο λίθο στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού ή, πιο
συγκεκριμένα, στην έγκαιρη διάγνωση.

Ωστόσο, στα ίδια συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, τα επίπεδα

συμμόρφωσης με τις κατευθυντήριες γραμμές βρέθηκαν να είναι χαμηλά.
Η συμμόρφωση εξαρτιόταν από τη μέθοδο και τη συχνότητα των
πληροφοριών, καθώς και από τα ειδικά χαρακτηριστικά του υπό εξέταση
πληθυσμού. Ακόμη και τότε, το ποσοστό των γυναικών που έκαναν μηνιαία
αυτοεξέταση ήταν εξαιρετικά χαμηλό, με παρόμοια χαμηλά ποσοστά (21%)
να αναφέρονταν ακόμη και μεταξύ των Αμερικανών γιατρών. Οι λόγοι
για τη μη συμμόρφωση ήταν ποικίλοι, με το άγχος να είναι ένας σημαντικός
παράγοντας. Οι περισσότερες γυναίκες που δεν έκαναν αυτοεξέταση
δήλωσαν ότι η διαδικασία προκάλεσε φόβο και αγωνία για την πιθανή ανακάλυψη παθολο
Επιπλέον, μια σημαντική μερίδα του γυναικείου πληθυσμού βρήκε το να
αγγίζει το στήθος τους δυσάρεστο και απωθητικό. Άλλοι λόγοι
περιελάμβαναν τα υψηλά ποσοστά ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων, το
πρόσθετο άγχος σε περίπτωση εντοπισμού μάζας που απαιτούσε περαιτέρω
παρέμβαση, την ψευδή αίσθηση προστασίας από τον καρκίνο του
μαστού και, τέλος, την απροθυμία για επανεξέταση σε γυναίκες που είχαν ήδη
Machine Translated by Google

υποβλήθηκε σε επεμβατική εξέταση στο παρελθόν, η οποία ήταν αρνητική.

Τα χαμηλά ποσοστά συμμόρφωσης, σε συνδυασμό με τη χαμηλή ευαισθησία της

αυτοεξέτασης και την έλλειψη δεδομένων που να υποστηρίζουν την
αποτελεσματικότητά της στην έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του
μαστού και τη βελτίωση της επιβίωσης, κατέστησαν απαραίτητες μελέτες για την
αποσαφήνιση της χρησιμότητας της αυτοεξέτασης. Η ανάγκη για τυχαιοποιημένες
μελέτες τονίστηκε ήδη από το 1983 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Η αρχική μεγάλη τυχαιοποιημένη προοπτική μελέτη πραγματοποιήθηκε στη Ρωσία υπό

την αιγίδα και τη χρηματοδότηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ξεκινώντας το
1985. Η μελέτη σχεδίαζε να ιδρύσει δύο κέντρα, ένα στην Αγία Πετρούπολη (Λένινγκραντ
κατά τη διάρκεια της μελέτης) και ένα στη Μόσχα.
Ωστόσο, το υποκατάστημα της Μόσχας εγκαταλείφθηκε νωρίς λόγω
μεθοδολογικών ζητημάτων. Πάνω από 120.000 γυναίκες ηλικίας 40-64 ετών στην Αγία
Πετρούπολη χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Στόχος της μελέτης ήταν να
διερευνήσει τη συμβολή της αυτοεξέτασης στη βελτίωση της επιβίωσης και στην
έγκαιρη ανίχνευση κακοηθειών του μαστού.

Οι γυναίκες χωρίστηκαν σε ομάδες των 5-20 ατόμων και εκπαιδεύτηκαν στην

αυτοεξέταση από επαγγελματίες υγείας. Μετά την εξέταση τους παρασχέθηκαν
φυλλάδια και άλλο υλικό για ενίσχυση και γενική ευαισθητοποίηση. Γυναίκες
με παθολογικά ευρήματα παραπέμφθηκαν για περαιτέρω αξιολόγηση σε ογκολογικό
κέντρο. Οι παράμετροι που καταγράφηκαν και στις δύο ομάδες περιελάμβαναν
τη συχνότητα εμφάνισης και την επιβίωση του καρκίνου του μαστού, τις παραπομπές
για ύποπτα ευρήματα, τη συμμόρφωση με τις οδηγίες αυτοεξέτασης και το μέγεθος
του όγκου κατά την αρχική ανίχνευση. Τα αρχικά αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν
εντός 15 μηνών από την έναρξη της μελέτης, έδειξαν περισσότερες κακοήθειες με
μικρότερα μεγέθη στην ομάδα αυτοεξέτασης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου.

Ωστόσο, περισσότερες γυναίκες στην ομάδα αυτοεξέτασης παραπέμφθηκαν για

περαιτέρω αξιολόγηση.
Machine Translated by Google

Η επόμενη καλά σχεδιασμένη τυχαιοποιημένη προοπτική μελέτη

πραγματοποιήθηκε στην Κίνα, στην οποία συμμετείχαν περισσότερες από 266.000 γυναίκες στη Σαγκάη.
Χωρίστηκαν σε δύο ομάδες με παρόμοια δημογραφικά χαρακτηριστικά. Μια ομάδα
εκπαιδεύτηκε στην αυτοεξέταση του μαστού από επαγγελματίες υγείας και αυτές οι γυναίκες
παρακολουθούνταν τακτικά στους χώρους εργασίας τους. Παρόμοιες υπενθυμίσεις
χρησιμοποιήθηκαν για γυναίκες που συνταξιοδοτήθηκαν. Χρησιμοποιήθηκαν διάφορες
μέθοδοι για να τονιστεί η σημασία της αυτοεξέτασης, όπως διανομή φυλλαδίων,
επισκέψεις στο σπίτι, παρουσιάσεις οπτικού υλικού και ενημερωτικά σεμινάρια.

Γυναίκες που ανέφεραν ψηλαφητές μάζες μαστού υποβλήθηκαν σε κλινική εξέταση

και εάν επιβεβαιωθεί, παραπέμφθηκαν σε εξειδικευμένα κέντρα.

Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη σχολαστική καταγραφή των επιμέρους χαρακτηριστικών

καλοήθων και κακοήθων ευρημάτων, συμπεριλαμβανομένων των διαστάσεων,
της συμμετοχής των λεμφαδένων, των απομακρυσμένων μεταστάσεων και όλων των
διαδικασιών μέχρι τη διάγνωση της νόσου. Όλα τα δεδομένα στάλθηκαν στις Ηνωμένες
Πολιτείες για επεξεργασία.

Η τρίτη προοπτική τυχαιοποιημένη μελέτη ξεκίνησε στις Φιλιππίνες το 1995, με στόχο να

διερευνήσει τη συμβολή της κλινικής εξέτασης μαστού στην έγκαιρη ανίχνευση
και τη βελτίωση της επιβίωσης.
Περίπου 405.000 γυναίκες εγγράφηκαν και χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Ωστόσο, η
μελέτη τερματίστηκε πρόωρα, μόλις δύο χρόνια μετά την έναρξη, λόγω της απροθυμίας
των γυναικών με ύποπτα ευρήματα να υποβληθούν σε περαιτέρω εξέταση.

Από αυτές τις μελέτες, ήταν προφανές ότι η ομάδα που έλαβε εκπαίδευση για
την αυτοεξέταση είχε αρχικά καλύτερα ποσοστά ακρίβειας σε μοντέλα στήθους σιλικόνης,
αλλά αυτή η ικανότητα μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου, όπως και η πρακτική της
αυτοεξέτασης. Αν και βρέθηκαν περισσότεροι όγκοι στην ομάδα αυτοεξέτασης, η διαφορά
δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές
στη μακροχρόνια επιβίωση μετά από 10 χρόνια παρατήρησης ή στο στάδιο στο οποίο
ανιχνεύθηκε η νόσος. Ωστόσο, οι γυναίκες στην ομάδα αυτοεξέτασης υποβλήθηκαν σε
πολλαπλές διαγνωστικές βιοψίες για καλοήθη ευρήματα σε σύγκριση με την ομάδα
ελέγχου.
Machine Translated by Google

Αντίθετα, ορισμένες μελέτες παρατήρησης πρότειναν μια συσχέτιση μεταξύ της

συχνότητας αυτοεξέτασης και του μικρότερου μεγέθους του πρωτοπαθούς
όγκου. Ωστόσο, αυτό απαιτεί τακτική και προσεκτική πρακτική, καθιστώντας το
εφαρμόσιμο μόνο σε ένα υποσύνολο γυναικών που επιθυμούν να τηρήσουν αυστηρά
το πρωτόκολλο αυτοεξέτασης.

Όσον αφορά τη συμβολή της κλινικής εξέτασης στην έγκαιρη διάγνωση και επιβίωση
στον καρκίνο του μαστού, τα δεδομένα είναι παρόμοια. Η κλινική
εξέταση οδηγεί τις γυναίκες με καλοήθη ευρήματα να υποβάλλονται σε
περισσότερες διαγνωστικές βιοψίες σε σύγκριση με εκείνες που δεν εξετάστηκαν.
Ο συνδυασμός κλινικής εξέτασης με μαστογραφία βελτιώνει την επιβίωση. Από
μόνη της, η αυτοεξέταση δίνει αποτελέσματα με υψηλή ειδικότητα (94%),
μέτρια ευαισθησία (53%), υψηλά ψευδώς θετικά και χαμηλή θετική προγνωστική
αξία. Τα αποτελέσματα επηρεάζονται από την τεχνική, τον χρόνο εξέτασης, την
εμπειρία της εξέτασης μαστού και την εμπειρία του εξεταστή.
Παρά τη χαμηλή αξιοπιστία της μεθόδου, οι γυναίκες φαίνεται να συνεχίζουν
να επιθυμούν την κλινική εξέταση.

Μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί συμφωνούν για την αξία της ευαισθητοποίησης

του μαστού στον καρκίνο του μαστού. Τα περισσότερα, όπως τα Κέντρα Ελέγχου και
Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), η Canadian Cancer Society, το Cancer Council
Australia και το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), δεν συνιστούν την αυτοεξέταση ή
την κλινική εξέταση ως προληπτικά μέτρα, αλλά μόνο εγκρίνουν τη μαστογραφία
(Εθνικό Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion 2013,
Canadian Cancer Society 2014, Cancer Council Australia 2014, NHS Breast Screening
Program 2013). Αντίθετα, το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων
δεν υιοθετεί τις κατευθυντήριες γραμμές της Ειδικής Ομάδας Προληπτικών
Υπηρεσιών των ΗΠΑ (Προληπτικές Υπηρεσίες Task Force Recommendation, 2012)
και συνιστά κλινική εξέταση κάθε 1-3 χρόνια για τις ηλικίες 20-39, μαζί με τον εαυτό
του μαστού. - εκπαίδευση ευαισθητοποίησης.

Υπάρχουν αντιφατικά δεδομένα σχετικά με τη χρησιμότητα αυτών των

μεθόδων (αυτοεξέταση και κλινική εξέταση) σε πληθυσμούς χωρίς πρόσβαση σε
υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και μαστογραφία. Μελέτες που
πραγματοποιήθηκαν σε αναπτυσσόμενες χώρες διαπίστωσαν ότι αυτές οι
μέθοδοι συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση και τη διάγνωση σε πρώιμο στάδιο (223.24). Ωστόσ
Machine Translated by Google

τέτοια συστήματα υγειονομικής περίθαλψης με περιορισμένες υπηρεσίες προληπτικού

ελέγχου, αυτές οι μέθοδοι δεν συνιστώνται λόγω αμφισβητούμενης
αποτελεσματικότητας.

Από τα παραπάνω, προκύπτει μια τάση προς σταδιακή κατάργηση της

αυτοεξέτασης και της κλινικής εξέτασης ως μεθόδων προσυμπτωματικού ελέγχου για
τον καρκίνο του μαστού σε όλο τον πληθυσμό. Τα περισσότερα συστήματα
υγείας συνιστούν περιοδική μαστογραφία αλλά αποφεύγουν την κριτική αυτών
των καθιερωμένων μεθόδων, ευρέως αναγνωρισμένων ως προληπτικών μέτρων. Οι
επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να παρέχουν ενημερωμένες πληροφορίες,
ευαισθητοποιώντας τις γυναίκες στον καρκίνο του μαστού, σεβόμενοι παράλληλα
τις προσωπικές πεποιθήσεις και αντιλήψεις σχετικά με την πρόληψη.