Professional Documents
Culture Documents
I 2024
23. Popyt na pewien gatunek herbaty z górnej półki jest dany wzorem
8 000 000
D(p) = ,
p2
gdzie p jest ceną tej herbaty (w złotówkach za kilogram), a D(p) wielkością popytu (w
kilogramach) przy cenie p. Jaką cenę sprzedaży tej herbaty powinien wyznaczyć jej jedyny
importer, jeżeli sprowadza ją po 200 zł za kilogram, i ile powinien jej zakupić?
24. Wiedząc, że w płaskim terenie pocisk wystrzelony z działa pod kątem α do poziomu z
2v 2
prędkością początkową v0 spadnie w odległości g0 sin α cos α od działa (gdzie g jest przy-
śpieszeniem ziemskim), wyznaczyć, pod jakim należy strzelać, by uzyskać maksymalny
zasięg strzału.
4 x √
20. (a) Znak pochodnej funkcji f , f ′ (x) = √ − , zależy od tego czy x x < 8,
x 2
czyli czy x < 4. Funkcja f jest więc rosnąca w przedziale [0 , 4] i malejąca w przedziale
[4 , ∞[. Wobec tego jej największą wartością w przedziale [1 , 9] jest wartość w maximum
lokalnym (i zarazem globalnym), f (4) = 12, a najmniejszą – mniejsza z wartości na
końcach przedziału, f (9) = 3 43 .
(b) Pochodna funkcjih g, gi′ (x) = cos x − sin x, w przedziale domkniętym
h i[0 , π] jest dodat-
π π
nia w podprzedziale 0, 4 (= [0 , 45 ]) i ujemna w podprzedziale 4 , π (= [45o , 180o ]).
o
h i h i
Wobec tego g rośnie w przedziale 0, π4 i maleje w π
4
,π , a więc
π √
max g(x) = g( ) = sin(45o ) + cos(45o ) = 2
x∈[0,π] 4
min g(x) = min(g(0), g(π)) = sin(180o ) + cos(180o ) = −1 .
x∈[0,π]
21.
Funkcja Pochodna Funkcja Pochodna
f (x) f ′ (x) f (x) f ′ (x)
2 2
(4x − 1)3 12 · (4x − 1)2 e3−2x −4x · e3−2x
√ 1− 1
ln(cos x) − tg x = −cos
sin x
x
x − ln x √ x
2 x−ln x
sin(2x + 5) 2 cos(2x + 5)
oraz: f ′′ (−1) = 4 > 0 , g ′′ (−1) = −18 < 0 , g ′′ (2) = 18 > 0 , a więc f ma minimum
lokalne (ln 2) w x0 = −1 , a g w x0 = 2 (g(2) = −8). (Alternatywnie można sprawdzić,
czy w tych punktach pierwsze pochodne zmieniają znak z ujemnego na dodatni).
x2 + 2x − 3 3x − 5 2x − 1
x
, tg x , , 2 .
e 2x + 1 x +2
sin x
Nie przyjmuję pochodnej tangensa z tablic czy internetu; przypominam że tg x = cos x
).
Rozwiązania
17.
Funkcja Pochodna Druga pochodna
f (x) f ′ (x) f ′′ (x)
x2 + 2x − 3 5 − x2 x2 − 2x − 5
ex ex ex
sin x
(cos x)2 +(sin x)2 1 −(−2 sin x cos x) 2 tg x
tg x = (cos x)2
= (cos x)2
= 1 + (tg x)2 (cos x)4
= (cos x)2
cos x
3x − 5 13 −52
2x + 1 (2x + 1)2 (2x + 1)3
Rozwiązania
−a a −a 2a
y = f ′ (x0 ) · (x − x0 ) + f (x0 ) = 2
· (x − x0 ) + = 2 x+ .
x0 x0 x0 x0
15.
Funkcja Pochodna Druga pochodna
f (x) f ′ (x) f ′′ (x)
4z 2 ln z 8z ln z + 4z 8 ln z + 12
cos t(sin t − t) cos t(cos t − 1) + sin t(t − sin t) cos t(t − 4 sin t) + 2 sin t
1
x ln x cos x (ln x + 1) cos x − x ln x sin x x
− x ln x cos x
16. Dla każdej z tych funkcji badamy znak pochodnej; funkcja jest rosnąca (malejąca)
w tych przedziałach, w których jej pochodna jest dodatnia (ujemna). Mamy:
Wobec tego: h i
f jest rosnąca w przedziałach ]−∞ , 31 ] i [3 , ∞], malejąca w przedziale 13 , 3 ,
g jest malejąca w przedziałach ]−∞ , −1] i [0 , 1], a rosnąca w przedziałach [−1 , 0] i
[1 , ∞[.
h jest rosnąca w przedziale [2 , ∞[ i malejąca w przedziale ]0 , 2] .
MATEMATYKA – I rok FiR Praca domowa z 20. XII 2023
gdzie k jest liczbą liter w Pani / Pana imieniu, a l – w nazwisku. Wyznaczyć nachylenia
prostych przechodzących przez każdą z par tych punktów (par jest 10, niektóre proste
mogą się pokrywać).
11. Wyznaczyć wszystkie punkty, w których proste styczne do wykresu funkcji f (x) = 13 x3 − 2x2
(a) są poziome, (b) mają nachylenie 5,
4
oraz wszystkie punkty, w których proste styczne do wykresu funkcji g(x) = x +
x
(c) są poziome, (d) mają nachylenie 2, (e) mają nachylenie −3.
(Wskazówka: użyć pochodnych.
Można sprawdzić to rozwiązanie szkicując na kartce w kratkę wykres funkcji f dla zmiennej x
w zakresie od −2 do 6 – wyliczyć jej wartości co 31 , można do tego użyć arkusza kalkulacyjnego
– i nanosząc na niego styczne w tych znalezionych punktach).
13. W sklepie stoi ”wypasiony” rower za 5000 zł. Chcesz go kupić, ale nie masz tyle
pieniędzy. Sprzedawca proponuje Ci, że odjedziesz rowerem, a zapłacisz 500 złotych teraz
i następnie po 500 zł co miesiąc przez 11 miesięcy (razem 12 rat).
(a) Obliczyć bieżącą wartość takiego schematu spłat przy założeniu, że stopa procentowa
wynosi 1,5% miesięcznie.
(b) (bez związku ze spłatą roweru) Stopę procentową 1,5% miesięcznie (jak w punkcie
(a)) banki często nazywają ”18% rocznie ze spłatą co miesiąc”. W rzeczywistości
RRSO – rzeczywista roczna stopa procentowa (którą obecnie banki i kredytodawcy
mają obowiązek podawać w ofertach) jest wyższa. Jaka?
(c) Czy bardziej opłaca Ci się kupić rower na tych zasadach, czy pożyczyć na rok 5000
zł u znajomego lichwiarza i oddać mu za rok 6000 zł, a za rower zapłacić gotówką?
(d) (trudne). Ile wynosi rzeczywista roczna stopa procentowa dla pożyczki, którą propo-
nuje Ci sprzedawca?
Odpowiedzi
11. To te punkty, w których pochodna, f ′ (x) = x2 − 4x , jest równa (a) 0 , (b) 5 , a zatem
7x − 3 7 0
2x4 + 3x3 − 4x2 − 8x + 1 8x3 + 9x2 − 8x − 8 24x2 + 18x − 8
√
√ x5 3 x 2 x4 3 1
(x + 4) x + 10
+√ + √ − √ + 2x3
2 x 2 4 x x x
√ √ √
√ 1 −2/3 5x x 1 −3/2 4 15 x 3
6 3 x − x5 − √ 2x − + x − √
3
− − √
x 2 2 3 x5 4 4 x5
3 12 60
2x3 − 6x2 + 12x −
x4 x5 x6
√
2
√
3 7/3 4/3
√
3
28 1/3 28 3 x
3x x = 3x 7x = 7x x x =
3 3
13. (a) Bieżąca wartość spłaty 12 rat po 500 zł co miesiąc poczynając od teraz (t = 0)
przy miesięcznej stopie procentowej r jest równa
11
1 − δ 12
δ t · 500 = 500 ·
X
t=0 1−δ
1
gdzie δ = r+1 . Dla r = 1, 5% = 0, 015 mamy δ = 1
1,015
≈ 0, 9852 i PV = 500 · 1−0,8362
1−0,9852
≈
5534,91 zł.
(b) 19,6% (= (1,015)12 − 1).
(c) Bardziej się opłaca pożyczyć od lichwiarza 5000 zł, nawet przy jego wysokiej stopie
procentowej 20% w skali rocznej: w obu przypadkach do spłacenia jest nominalnie ta sama
suma (6000 zł), a w sklepie musimy ją spłacić wcześniej.
(d) Miesięczna stopa procentowa r jest taką wielkością, dla której wartość bieżąca sumy
12
spłat, 500 · 1−δ
1−δ
1
(gdzie δ = 1+r ) równoważy wysokość kredytu, 5000 zł. Zatem δ jest
rozwiązaniem równania
1 − δ 12
500 · = 5000 ,
1−δ
czyli 1 − δ 12 = 10(1 − δ) ; δ(10 − δ 11 ) = 9 , zaś r = 1δ − 1. Rozwiązaniem jest δ ≈ 0,967 i
wobec tego r ≈ 3,41%. Przy tej miesięcznej stopie procentowej rzeczywista roczna stopa
oprocentowania wynosi prawie 50% (49,58%).
Innymi słowy, sprzedawca proponuje Ci pożyczkę w wysokości 4500 zł (pierwsze 500 zł
płacisz na miejscu), którą masz spłacić 11 ratami miesięcznymi po 500 zł. Zastanów się
czy warto...
MATEMATYKA – I rok FiR Praca domowa z 13. XII 2023
7 (łatwe). Załóżmy, że przez najbliższe ćwierć wieku produkt krajowy brutto na głowę
mieszkańca w Polsce będzie – tak jak średnio w ostatnich kilku latach – wzrastać o 3%
rocznie, a w strefie euro o 1% rocznie.
(Załóżmy też, że przez ten czas skład strefy euro się nie zmieni :-)) )
(a) Za ile lat Polska prześcignie strefę euro, jeżeli obecnie polski PKB na głowę stanowi
73% PKB na głowę mieszkańca strefy euro?
(b) Za ile lat dogoni ją Bułgaria, której PKB na mieszkańca stanowi obecnie 55% tego co
w strafie euro, jeżeli będzie rozwijać gospodarkę w tym samym tempie co Polska? A jeżeli
przyśpieszy do 4% wzrostu rocznie?
8. Obliczyć granice
x2 − x − 6 x2 − x − 6 x2 − x − 6
lim , lim , lim ,
x→∞ x−3 x→2 x−3 x→3 x−3
3 2
√ 3
√
2 3 4
lim (x − 5x x) , lim (x − 5x x) , lim ,
x→∞ x→−∞ x→5 1 − x
1 x2 + 5x x2 + 5x
lim , lim , lim ,
x→1 (1 − x)2 x→∞ 2x2 − 3 x→3 2x2 − 3
5x2 + 3 5x2 + 3 1 3
∗
lim , lim 3 , ( ) lim − ,
x→∞ x3 − 3 x→3 x − 3 x→1 1 − x 1 − x3
4x2 − 3x 4x2 − 3x e6x − 1 ex − 1
lim 3 , lim , lim , lim
x→∞ x − 3x2 + 5 x→2 x3 − 3x2 + 5 x→0 2x x→−1 x
(posłużyć się podstawowymi granicami oraz przykładami w materiałach z zajęć).
9. Obliczyć granice:
7. (a) Za n lat polski PKB na głowę mieszkańca będzie przy tych założeniach wynosić
(1, 03)n · p0 , a produkt strefy euro (1, 01)n · e0 , gdzie p0 i e0 są dzisiejszymi wielkościami
PKB odpowiednio dla Polski i dla strefy euro. Szukamy najmniejszego n, dla którego
n (log 1, 03 − log 1, 01) > − log 0, 55 i n (log 1, 04 − log 1, 01) > − log 0, 55 .
8.
x2 − x − 6 x − 1 − x6 limx→∞ (x − 1 − x6 ) ”∞”
lim = lim 3 = 3 = =∞
x→∞ x−3 x→∞ 1− x limx→∞ (1 − x ) 1
2
x −x−6 limx→2 (x2 − x − 6) −4
lim = = =4
x→2 x−3 limx→2 (x − 3) −1
2
x −x−6 (x + 2)(x − 3)
lim = lim = lim (x + 2) = 5
x→3 x−3 x→3 x−3 x→3
(można w ten sposób wyliczyć także obie poprzednie granice),
√ √ √ √ √
lim (x3 − 5x2 x)) = lim x2 x( x − 5) = lim x2 · lim x · lim ( x − 5) = ∞ · ∞ · ∞ = ∞
x→∞ x→∞ x→∞ x→∞ x→∞
√ √ √
lim (x3 − 5x2 3 x) = lim x2 3 x(x2/3 − 5) = lim x2 · lim 3 x · lim (4x2//3 − 7) = −∞
x→−∞ x→−∞ x→−∞ x→−∞ x→−∞
4 limx→5 4 4 1
lim = = = −1 , lim =∞
x→5 1−x limx→5 (1 − x) −4 x→1 (1 − x)2
x2 + 5x x2 (1 + x5 ) 1 x2 + 5x limx→3 (x2 + 5x) 8
lim = lim 3 = , lim 2 = =
x→∞ 2x − 3
2 x→∞ x (2 −
2 ) 2 x→3 2x − 3 limx→2 (2x − 3)
2 5
x2
5x2 + 3 x3 · ( x5 + x33 ) 5
+ x33
x
limx→∞ ( x5 + x33 ) 0
lim = x→∞
lim 3 = lim = =
x→∞ x3 − 3 x · (1 − x33 ) x→∞ 1 − 3
x3
3
limx→∞ (1 − x3 ) 1
5x2 + 3 limx→3 5x2 + 3 48
lim = = =2
x→3 x3 − 3 limx→3 x − 3
3 24
4x2 − 3x 4x2 − 3x
lim 3 = 0 , lim = 10
x→∞ x − 3x2 + 5 x→2 x3 − 3x2 + 5
!
e6x − 1 e6x − 1 6x
lim = lim · =1·6=6
x→0 x x→0 6x x
1 3 x2 + x + 1 − 3 (x + 2)(x − 1)
lim − = lim = lim 2 = −1 .
x→1 1 − x 1−x 3 x→1 1−x 3 x→1 (x + x + 1)(1 − x)
9.
(t − 1)2 − 1 t2 − 2t + 1 − 1
lim = lim = lim(t − 2) = −2
t→0 t t→0 t t→0
(a + t)2 − a2 a2 + 2at + t2 − a2
i ogólnie : lim = lim = lim(t + 2a) = 2a ;
t→0 t t→0 t t→0
2+t 2 t t
e −e e −1 e −1
lim = lim e2 · = e2 · lim = e2 · 1
t→0 t t→0 t t→0 t
ea+t − ea et − 1
i ogólnie : lim = lim (ea · ) = ea .
t→0 t t→0 t
MATEMATYKA – I rok FiR Praca domowa z 6. XII 2023
n3 −9 n 6n4 −5n2 −1
(c) 5n2 +4n
− n+2
(d) n5 +3n
2n5 −3
√
n 4
√
n
(e) n5 +6n4
· 2+ n+1
(f) 3n + 4n (tw. o trzech ciągach)
Rozwiązania
4 (a) Ciągi (an ) , (ln ) i (pn ) są monotoniczne i oganiczone, a więc mają skończone
granice (odpowiednio 2 , 2 i 0), natomiast ciąg (bn ) jest rosnący i nieogrraniczony z góry,
więc jest rozbieżny do ∞. Pozostałe dwa ciągi nie są monotoniczne, więc ich ewentualną
zbieżność trzeba stwierdzić w inny sposób (rozbieżne nie mogą być, gdyż są ograniczone).
4n − 5 4(n + 1) − 5 4n − 1
(b) an = , an+1 = = > an
3n + 1 3(n + 1) + 1 3n + 4
(bo (4n − 1)(3n + 1) > (4n − 5)(3n + 4)), a więc ciąg (an ) jest rosnący. Ponieważ zaś
23
a6 = 1 i a7 = 22 , żaden wyraz ciągu o numerze większym niż 7 nie znajduje się ani w
przedziale ]0,74 , 0,76[ , ani w przedziale ]0,99 , 1,01[ , czyli ani liczba 0,75 , ani 1 nie
może być gtranicą ciągu.
Z drugiej strony wszystkie wyrazy ciągu są mniejsze niż 43 , więc granicą ciągu nie może
być ani 2 , ani 4 , bo dla odpowiednio małego ϵ (np. 0,1) żaden wyraz ciągu nie leży bliżej
niż o ϵ ani od 2 , ani od 4.
Natomiast a = 43 jest granicą ciągu an : biorąc dla ustalonego ϵ > 0 np. K = ⌈ 3ϵ ⌉ dostajemy
4K − 5 4K + 34 − 19
3 4 19 4 19 4 19 4
aK = = = − = − 3 > − 27 > − ϵ
3K + 1 3K + 1 3 9K + 3 3 9⌈ ϵ ⌉ + 3 3 ϵ
3
aby to spłacało kredyt, musi ona być równa 48 000 zł, stąd 20,024 X = 48 000 ,
X = 2397,18 zł.
(Warto zauważyć, że całkowita suma spłaconych rat przy tym schemacie jest większa niż
przy malejących ratach jak w zadaniu 3 - dlaczego?)
√ n
√ n
6. (a) limn→∞ (4 n 9 − 3 2n+1 ) = 4 limn→∞ n 9 − 3 limn→∞ 2n+1 = 4 · 1 + 3 · 12 = 52 ,
(b) , (c) , (d) z wzorów na granice ilorazów wielomianów:
3n3 − 5n2 − 99n n3 − 9 n 6n4 − 5n2 − 1
lim
n→∞ n3 + 99n2 + 11
= 3 , lim
n→∞ 5n2 + 4n
− = ∞−1 = ∞ , lim =0
n+2 n→∞ n5 + 3n
2n5 − 3 √ n 4 2n5 − 3 √
n 4
(e) n→∞
lim ( 5 4
· 2 + ) = lim 5 4
· lim 2 + n→∞
lim =
n + 6n n+1 n→∞ n + 6n n→∞ n+1
3
2−
n5
= limn→∞ ·1+0=2
6
1+ n
√
n
√ √
n
√n
√
n
(f) ponieważ 4n < n 3n + 4n < 2 · 4n , a lim 4n = lim 4 oraz lim 2 · 4n =
√
n
√
n
n→∞ n→∞ √ n→∞
lim 2 · lim 4n = 1 · 4 , z twierdzenia o trzech ciągach także lim n 3n + 4n = 4 .
n→∞ n→∞ n→∞
MATEMATYKA – I rok FiR Praca domowa z 29. XI 2023
2n + 3 (−1)n
an = , cn = √ ,
n+1 n
3n
bn = n2 − 2n , dn = n ,
2
Xn
1 √ √
ln = k
, p n = n − n − 1 (trudniejsze)
k=0 2
3. (a) Nie posługując się arkuszem kalkulacyjnym obliczyć dzisiejszą bieżącą wartość
kwoty 50 000 zł wypłaconej (a1) za trzy lata, (a2) za 5 lat, jeżeli roczna stopa procentowa
wynosi (a3) 5%, (a4) 10%. (Kalkulator będzie przydatny, a nawet potrzebny).
(b) Wzięliśmy w firmie pożyczkowej kredyt w wysokości 48 000 zł, który będziemy spłacać
w 24 miesięcznych ratach. Kredyt jest oprocentowany na 1,5% miesięcznie. Rozpisać sche-
mat spłaty kredytu, jeżeli co miesiąc spłacane są jednakowe raty kapitałowe plus odsetki
od jeszcze nie spłaconej części kredytu.
Rozwiązania
1 1 1 1 1 1
1. a1 = 2 , a2 = 2 , a3 = 2 , a4 = 2 , a5 = 2 , a5 = 2 ;
2 3 4 5 6 7
^ 1 ^
ciąg jest malejący – łatwo sprawdzić że an = 2 + , więc an > an+1 ,
n n n
jest ograniczony z dołu przez 2 i z góry – jako malejący – przez swój pierwszy wyraz, 2 12 ;
b1 = −1 , b2 = 0 , b3 = 3 , b4 = 8 , b5 = 15 , b6 = 24 ;
ciąg jest rosnący (bn+1 = (n + 1)2 − 2(n + 1) = n2 − 1 > n2 − 2n = bn )
i wobec tego ograniczony z dołu przez −1, z góry nie (dla dowolnego M 3 bM > M );
1 1 1 1 1
c1 = −1 , c2 = √ , c3 = − √ , c4 = , c5 = − √ , c6 = √ ;
2 3 2 5 6
ciąg nie jest monotoniczny jak widać, jest ograniczony (z dołu przez −1 , z góry np. przez 1)
3 3 9 3 15 9
d1 = , d2 = , d3 = , d4 = , d5 = , d6 = ;
2 2 8 4 32 32
ciąg jest nierosnący, a poczynając od trzeciego wyrazu nawet malejący (gdy n 2 ,
dn+1 = 3n+3
2n+1
6n
< 2n+1 = dn ) i jest ograniczony z dołu np. przez 0, z góry np. przez 1,5 ;
1 3 7 15 31
l1 = 1 , l2 = 1 , l3 = 1 , l4 = 1 , l5 = 1 ;
2 4 8 16 32
ciąg rosnący (ln+1 − ln = 21n ), ograniczony przez 1 i 2;
√ √ √ √ √
p1 = 1 , p2 = 2 − 1 , p3 = 3 − 2 , p4 = 2 − 3 , p5 = 5 − 2 ;
ciąg ograniczony przez 0 i 1 , malejący gdyż
√ √ n+1−n 1 1
pn+1 = n + 1 − n = √ √ =√ √ <√ √ = pn .
n+1+ n n+1+ n n−1+ n
czyli gdy dla każdego n q(c1 q n−1 ) > c1 q n−1 . Gdy q < 0, jest to niemożliwe, bo wtedy znak
wyrazów zmienia się naprzemiennie, a więc ciąg nie jest monotoniczny Gdy natomiast
q > 0, dla c1 > 0 ta nierówność jest równoważna q > 1, a dla c1 < 0 – nierówności
0 < q < 1. Zatem ciąg geometryczny jest rosnący gdy c1 > 0 i q > 1 oraz gdy c1 < 0 i
0 < q < 1. Podobnie jest malejący, jeżeli c1 > 0 i 0 < q < 1 oraz gdy c1 < 0 i q > 1.
Natomiast ciąg geometryczny jest ograniczony wtedy i tylko wtedy, gdy |q| < 1 – przez
swój pierwszy wyraz i zero jeżeli iloraz q jest dodatni, a jeżeli q < 0, to przez pierwszy i
drugi wyraz. (Należy zauważyć, że gdy |q| < 1, wartości bezwzględne kolejnych wyrazów
ciągu cn tworzą malejący ciąg geometryczny o ilorazie |q|). Gdy natomiast |q| > 1, to ciąg
cn jest nieograniczony – z jednej strony gdy q > 1 (wtedy ograniczeniem z drugiej strony
jest c1 ), a z obu gdy q < −1.
3 5
1 1
3. (a1) - (a3) 1,05
· 50 000 ≈ 43 191,88 zł, (a2) - (a3) 1,05
· 50 000 ≈ 39 176,31 zł,
3 5
1 1
(a1) - (a4) 1,10
· 50 000 ≈ 37 565,74 zł, (a2) - (a4) 1,10
· 50 000 ≈ 31 046,07 zł.
(b) Oznaczamy: K = 48 000 – wysokość kredytu, n = 24 – liczba okresów oprocentowania
(miesięcy), r = 1, 5% = 0, 015 – stopa oprocentowania za każdy okres.
Na koniec każdego miesiąca spłacamy ratę kapitałową w wysokości Kn = 2000 zł oraz
odsetki w wysokości rKt , gdzie Kt jest kapitałem jeszcze nie spłaconym do tego momentu
t. Te odsetki wynoszą:
1
w pierwszym miesiącu r · K = 720 zł, w drugim r · (1 − 24 )K = 690 zł,
. . . w t-tym r · (1 − t−1
24
)K = (1 − t−1
24
) · 720 zł, . . . w ostatnim 30 zł,
więc raty miesięczne wynoszą kolejno 2720, 2690, 2660, . . . , 2060, 2030 zł.