2 Baris Erkus Deprem Ve Ruzgar Etkisinde Yuksek Bina Tasiyici Sistemleripdf

1.
YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB

04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI
DEPREM VE RÜZGAR ETKİSİNDE

YÜKSEK YAPI TAŞIYICI SİSTEMLERİ
Barış Erkuş
Çelik İnşaat
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
İçerik
• Yüksek Bina Tanımı
• Yüksek Bina Mimarisi
• Döşeme Sistemleri
• Yanal Taşıyıcı Sistemler
• Genel Özellikler ve Yük Yolu
• Rüzgar Yükleri için
• Deprem Yükleri için
5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 2 / 51

Yüksek Bina Tanımı: Deprem Yükleri İçin

• TBDY 2018: Bina Yükseklik Sınıfı, BYS = 1  Yüksek Yapı
 Bölüm 13: Deprem Etkisi Altında Yüksek Bina Taşıyıcı Sistemlerinin Tasarımı İçin Özel
Kurallar
HN: Binanın bodrum katlarının
üstündeki üst bölüm’ünün
toplam yüksekliği [m]
• Los Angeles Tall Buildings Structural Design Council (LATSDC):

• Yüksek Binalar: 160 ft (50 m) ve üzeri (ASCE 7’e atfen)
• ASCE 7-22: Yönetmeliğin geçerli olduğu bina yükseklik sınırları
• Tasarım sınıfına (D, E) ve taşıyıcı sisteme bağlı olarak: en fazla 160 ft (50 m), 100 ft (30 m)
• Perde duvarlı ve düzenli yapılarda: en fazla 160 ft (50 m)  240 ft (75 m) ve
100 ft (30 m)  160 ft (50 m)
Yüksek Bina Tanımı: Deprem Yükleri İçin

Bina yüksekliği arttıkça:
• Doğal salınım periyodu uzar
• Yüksek modların daha etkin olması, eşdeğer statik yöntem ve kat kuvvetleri
dağılımlarının geçersiz olması
• Daha karmaşık yapısal eleman davranış biçimlerinin ortaya çıkması (örnek:
perdelerde kesme davranışı)
• Depremde göçme durumunda daha büyük can kayıplarının oluşma riski
 Deprem yükleri için reçete-bazlı tasarım dışında ileri analiz ve özel tasarım
yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir.

Yüksek Bina Tanımı: Genel

• Mimari ve kullanıma yönelik sınıflandırma
• Council on Tall Buildings and Urban Habitat (CTBUH)
• Yüksek Bina: 14 kat ve üzeri veya 50 m ve üzeri binalar
• Süper Yüksek Bina: 300 m ve üzeri binalar
• Mega Yüksek Binalar: 600 m ve üzeri binalar
Kullanılan en son kat

yüksekliğine göre sıralama
Kaynak: CTBUH

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Kat Planları
Çekirdek (asansör, merdiven,

mekanik/elektrik alanlar)
Kullanım Alanları
Kirişler
Çevre Kolonları

Yüksek Bina Mimarisi: Kat Planları Kirişler

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Kat Planları
Çekirdek
Kullanım Alanları
Kirişler
Çevre Kolonları

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Olmayan Kat Planları

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Olmayan Kat Planları

Yüksek Bina Mimarisi: Tüp Sistemler – Perdesiz Çekirdek Durumu

Betonarme
Mantar Döşeme
Birbirine Çok Yakın Derin Bağ

Çevre Kolonlar Kirişleri
Çekirdek Derin Bağ Kirişleri

İç
Kolonlar
• Deprem bölgeleri için uygun değildir.
• Deprem bölgelerinde çekirdeğin
perde duvarlardan teşkil edilmesi
hemen hemen zorunludur.
• Çok yüksek binalara uygulanamaz.
Kaynak: Taranath

Yüksek Bina Mimarisi: Kesitler
Üst Yapı
HN
Transfer Döşemesi
(Podyum Döşmesi) Dengelenmemiş
Zemin Seviyesi Toprak Yükleri
Baza Katları
Podyum Katları

Yüksek Bina Mimarisi: Baza Katları
Üst Yapı Kat Planları

Toprak Perdeleri
Baza Katları Kat Planları

Yüksek Bina Mimarisi: Birden Fazla Bina Olması Durumu
C Blok
B Blok
A Blok
Toprak Perdeleri
Ortak Temel ve
Otopark Katları

Döşeme Sistemleri: Betonarme Kirişli Plak Döşeme Çekirdek
Kirişler
Çevre Kolonları
Betonarme Plak Döşeme
•Kirişler ve kolonlar moment

aktaran çerçeve oluşturur.
•Deprem için yüksek güvenlik
sağlar.
Döşeme Sistemleri: Betonarme Çevre Kirişli Plak Döşeme

Kirişler
Betonarme Plak Döşeme
Çevre Kolonları
•Kirişler ve kolonlar çevrede moment

aktaran çerçeve oluşturur.
•Deprem için yüksek güvenlik sağlar.

Döşeme Sistemleri: Betonarme Mantar Döşeme

•Moment çerçevesi oluşturulmaz.
•Zımbalama tasarımı dikkatli
yapılmalıdır.
Betonarme Mantar Döşeme
Etriyeli Kalınlaştırılmış
Döşeme (Yatık Kiriş)
Çevre Kolonu
Döşeme Sistemleri: Çelik Kirişli Kompozit Döşeme

•Beton kalınlığı konvansiyonel
kompozit döşemelere göre daha
fazladır.
•Hasır donatı yerine normal
donatı tercih edilir.
•Çevre kolonları çelik veya
kompozittir.
•Çekirdek çoğunlukla betonarme
perdedir.
•Çevre kolonları ve kirişleri
moment aktaran çerçeve
oluşturabilir.
•Kolon çekirdek arası kirişler
çerçeve oluşturmaz.

Döşeme Sistemleri: Çelik Kirişli Kompozit Döşeme

•Beton kalınlığı konvansiyonel
kompozit döşemelere göre daha
kalındır.
•Hasır donatı yerine normal
donate tercih edilir.
•Çevre kolonları çelik veya
kompozittir.
•Çekirdek çoğunlukla betonarme
perdedir.
•Çevre kolonları ve kirişleri
moment aktaran çerçeve
oluşturabilir.
•Kolon çekirdek arası kirişler
çerçeve oluşturmaz.

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Yük Yolu

• Yanal taşıyıcı sistem yanal
yükleri etkin bir şekilde temel
ve baza sistemine
aktarabilmelidir.
• Taşıyıcı sistemler rüzgar ve
Çekirdek deprem yükleri altında
davranışları bakımından bazı
farklılıklar gösterirler.
Podyum Döşemesi
Podyum Döşemesi
Kaynak: ATC-72

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar Yükleri

Dinamik
Yerdeğiştirme
Rüzgar Yönü
Statik Yerdeğiştirme
Rüzgar Yönü
Dinamik
Rüzgara Dik Yerdeğiştirme
Yön

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar ve Deprem Yükleri

• Bina yüksekliği arttıkça rüzgar yükleri
Yüksek Alçak daha kritik hale gelmeye başlar.
Binalar Binalar
• Rüzgar yükleri frekans içeriği
Spektral Yoğunluk fs(f) / 2
bakımından durağandır (stationary) ve

davranışı modellemek nispeten daha
kolaydır.
• Deprem yükleri frekans içeriği
bakımından durağan değildir
(nonstationary) ve davranışı modellemek
oldukça zordur.
Rüzgar Deprem
Spektrumu Spektrumu
Frekans
Kaynak: ACI SP-240 Periyot

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar ve Deprem Yükleri

Rüzgar Yüklerin Etkin Olması: Deprem Yüklerinin Etkin Olması:
• Süper Yüksek ve Mega Yüksek Binalarda • Deprem yüklerinin modellemesi nispeten
• Rüzgar yüklerinin modellemesi nispeten zordur.
kolaydır • Yapı doğrusal olmayan davranış
• Yapının doğrusal davranış göstermesi gösterebilir.
hedeflenir. • Bundan dolayı yapının modellemesi ve
• Bundan dolayı yapının modellemesi ve analizi daha zordur.
analizi nispeten kolaydır. Yeterli seviyede dayanım ve rijitlik
Doğrusal davranışı sağlayacak dayanım sağlanmalıdır.
ve rijitlik sağlanmalıdır Yapı yeterli dayanıma sahip olsa bile
Salınım özellikleri kullanıma engel sünek davranış özellikleri göstermelidir.
olmamalıdır. Yapısal sistemin hipersitatikliği
Deprem yükleri altında da üst seviye (redundancy) ve göçmeye karşı ek
dayanım ve doğrusal davranış. güvenliği olmalıdır.
Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar Yükleri İçin

Kat Sayısı
Deprem tehlikesinin düşük
Kayma Çerçeveleri olduğu veya yükseklik nedeni ile
Etkileşimli Sistemler deprem etkilerinin düşük
Kısmi Tüp Sistemleri durumlarda, özellikle yeterli
Tüp Sistemleri rijitliği sağlayan herhangi bir
sistem kullanılabilir.
Çerçeve ve Çekirdek
Çekirdek ve Dıştan Destek
(Outrigger)
Çekirdek ve Dış Tüp

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Moment Çerçevesi
Kolon
Rijit Düğüm
Noktası
Kiriş
Kaynak: Taranath
Yanal Taşıyıcı Sistemler: Moment Çerçevesi ve Çekirdek Perdeleri

Perde (Çelik Çaprazlı
veya Betonarme) Moment Çerçevesi Etkileşim Kuvvetleri
Eğilme Kesme Etkileşimli Sistem

Kaynak: Taranath
Yanal Taşıyıcı Sistemler: Çekirdek ve Dıştan Destek (Outrigger)
Yükseklik
Dıştan Desteksiz Sistemde
Çekirdek Momenti
Dıştan Destek
...
...
...
...
Dıştan Destekli Sistemde

Kolonlar Çekirdek Momenti
Çekirdek Momenti
Dıştan Destek
Yan Çaprazlar

Kemer Kafesi Kemer Kafesi
Kemer Kafesi Kemer Kafesi



Yanal Taşıyıcı Sistemler: Sönümleyicili Dıştan Destek
Sönümleyiciler
Çevre Kolonları
Betonarme
Kapılar Çekirdek
Dıştan Destek
Yanal Taşıyıcı Sistemler: Tüp Sistemler
Betonarme
Mantar Döşeme
Birbirine Çok Yakın Derin Bağ

Çevre Kolonlar Kirişleri
Çekirdek Derin Bağ Kirişleri

İç
Kolonlar
Kaynak: Taranath
Yanal Taşıyıcı Sistemler: Dış Tüp

Mega Çaprazlar
Birbirine
Derin
Çok Yakın Transfer Bölgeleri
Bağ
Çevre
Kirişleri
Kolonlar
Mega Kolonlar

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Dış Tüp ve Çekirdek

Otel Mega Çapraz
Transfer Kafesi
Ofis
Mega Kolon
B/A Çekirdek
Gömülü Çelik • Yanal yüklerin büyük bölümü dış tüp
Plaka
tarafından alınır
• Dış ve iç sistem arasındaki yanal yük
Baza
Mega Çapraz Tüp Sistemi dağılımı döşemeler ile sağlanır
Mega Çerçeve Çekirdek

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Kolon Çeşitleri

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Çekirdek Perde Çeşitleri

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Deprem Yükleri İçin

Taşıyıcı systemin yüksek dayanım ve rijitlik, doğrusal olmayan sünek davranış ve
yüksek hiperstatiklik ve stabilite için ek Güvenlik göstermesi beklenir
Moment Çerçevesi ve Betonarme Çekirdek
Bağ Kirişli Perdelerden Teşkil Edilmiş Çekirdek
Sönümleyicili Bağ Kirişi
Burkulması Önlenmiş Çelik Çaprazlı (BÖÇÇ) Dıştan Destek

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Moment Çerçevesi ve Betonarme Çekirdek

• Çerçeveler yüksek hiperstatiklik ve göçmeye
karşı yüksek güvenlik sağlar.
• Çekirdek büyük oranda yanal rijitliği sağlar
ve deprem yüklerini taşır.
• Şiddetli depremlerde kirişlerde hasar
beklenebilir.

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Bağ Kirişli Perdelerden Teşkil Edilmiş Çekirdek



Kaynak: Nofal v.d.

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Sönümleyicili Bağ Kir.
Kaynak: Damptech

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Sönümleyicili Bağ Kirişleri
Kaynak: Kinetica

Yanal Taşıyıcı Sistemler: BÖÇÇ’lı Dıştan Destek

Ayarlı Sıvı Sönümleyici Betonarme Ard-germe Döşeme
Kompozit Kiriş
Betonarme Çekirdek Dıştan Destek Çekirdek
Kolonları
BÖÇÇ
Dışdestek Kolonları
Kaynak: Magnusson Klemencic BÖÇÇ



Yanal Taşıyıcı Sistemler: Dıştan Destek

Rüzgar yüklerinin etkin olduğu yüksek Deprem yüklerinin etkin olduğu yüksek
binalarda: binalarda:
Rüzgar yükleri altında dıştan destek Rüzgar yükleri altında BÖÇÇ’ların
sisteminin elastik kalması esastır. ve tüm diğer dıştan destek
Benzer şekilde bu elemanların elemanlarının elastik kalması gerekir.
deprem yükleri altında da elastik Şiddetli depremlerde BÖÇÇ’ların
kalması istenir. enerji sönümlemesi ve kalıcı
şekildeğiştirmeye maruz kalması kabul
edilebilir. Ancak diğer tüm dıştan
destek elemanlarının elastik kalması
istenir

Dengesiz Toprak Yükü için Perdeler

TEŞEKKÜRLER

2 Baris Erkus Deprem Ve Ruzgar Etkisinde Yuksek Bina Tasiyici Sistemleripdf

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2 Baris Erkus Deprem Ve Ruzgar Etkisinde Yuksek Bina Tasiyici Sistemleripdf

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB

DEPREM VE RÜZGAR ETKİSİNDE

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 2 / 51

Yüksek Bina Tanımı: Deprem Yükleri İçin

• Los Angeles Tall Buildings Structural Design Council (LATSDC):

Yüksek Bina Tanımı: Deprem Yükleri İçin

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 4 / 51

Yüksek Bina Tanımı: Genel

Kullanılan en son kat

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 5 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Kat Planları

Çekirdek (asansör, merdiven,

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 6 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Kat Planları Kirişler

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 7 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Kat Planları

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 8 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Olmayan Kat Planları

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 9 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Tipik Olmayan Kat Planları

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 10 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Tüp Sistemler – Perdesiz Çekirdek Durumu

Birbirine Çok Yakın Derin Bağ

Çekirdek Derin Bağ Kirişleri

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 11 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Kesitler

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 12 / 51

Yüksek Bina Mimarisi: Baza Katları

Üst Yapı Kat Planları

Baza Katları Kat Planları

Yüksek Bina Mimarisi: Birden Fazla Bina Olması Durumu

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 14 / 51

Döşeme Sistemleri: Betonarme Kirişli Plak Döşeme Çekirdek

Betonarme Plak Döşeme

•Kirişler ve kolonlar moment

Döşeme Sistemleri: Betonarme Çevre Kirişli Plak Döşeme

•Kirişler ve kolonlar çevrede moment

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 16 / 51

Döşeme Sistemleri: Betonarme Mantar Döşeme

Betonarme Mantar Döşeme

Döşeme Sistemleri: Çelik Kirişli Kompozit Döşeme

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 18 / 51

Döşeme Sistemleri: Çelik Kirişli Kompozit Döşeme

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 19 / 51

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Yük Yolu

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 20 / 51

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar Yükleri

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 21 / 51

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar ve Deprem Yükleri

bakımından durağandır (stationary) ve

Kaynak: ACI SP-240 Periyot

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 22 / 51

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar ve Deprem Yükleri

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Rüzgar Yükleri İçin

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 24 / 51

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Moment Çerçevesi

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Moment Çerçevesi ve Çekirdek Perdeleri

Eğilme Kesme Etkileşimli Sistem

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Çekirdek ve Dıştan Destek (Outrigger)

Dıştan Destekli Sistemde

Yanal Taşıyıcı Sistemler: Çekirdek ve Dıştan Destek (Outrigger)

5/3/2023 Yüksek Yapı Taşıyıcı Sistemleri B. Erkuş 28 / 51