You are on page 1of 65

1.

YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB


04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

YAPI SAĞLIĞI İZLEME SİSTEMLERİ: UYGULAMADAKİ PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ


Prof. Dr. Erdal Şafak
Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü
Deprem Mühendisliği Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi

1
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

İZLEME SİSTEMİNİN PLANLANMASI

2
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

YÜKSEK BİR YAPI İÇİN MİNİMUM MONİTORİNG SİSTEM

Central
recorder

3
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

YÜKSEK YAPILAR İÇİN TİPİK İZLEME SİSTEMİ


Roof

GPS
Sensör gerektiren katları:
Mid-floor
1. Çatı katı
2. Zemin seviyesi katı Hesaplanabilecek bina
3. En alt bodrum tabanı parametreleri:
4. Kat yüksekliklerinin
değiştiği katlar. Mid-floor Binanın modal frekansları
5. Bina enkesitinin Modal sönüm oranları
değiştiği katlar. Mode şekilleri
6. Düşey taşıyıcı eleman Burulma modları
rijitliklerinin değiştiği katlar Rijid dönme (rocking) modları
Mid-floor Free-field
7. Bina dışında ve uzakta zemin station Yapı-zemin etkileşimi (SSI)
yüzeyi (free-field)
Ground

Basement

Horizontal
Vertical

4
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

AFAD 10.01.2020

1 Ocak 2019 tarihli Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, HN >105 m olan yüksek binalarda izleme sistemi kurulması. zorunluluğu getirmiştir.

5
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

amax
ÇATI KATINDA TEK BİR SENSÖR

1st mode • Çatıda ölçülen maksimum ivme: amax

• Maksimum tepe deplasmanı: 𝑑𝑚𝑎𝑥 =(T0 /2π)2 ∙ 𝑎𝑚𝑎𝑥 ……….. T0: Dominant periyot

• Kat ivmesi: ai = (hi /H ) amax ……….. H=Yükseklik , hi = i’th katın yüksekliği (1. mode düz çizgi)

• Taban kesme kuvveti: V=σ𝑁


1 𝑚𝑖 . a i

• Kat kütleleri yaklaşık olarak: mi = M/N ………………. (M: Toplam kütle, N: Kat sayısı)

• Düz çizgi 1. mode şekli için taban kesme kuvveti: V=0.5M.amax


2
• Kayma kirişi (shear-beam) 1. mode şekli için taban kesme kuvveti: V= M.amax
𝜋

6
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

TEK BİR SENSÖRLE EN FAZLA MODU GÖREBİLMEK İÇİN EN UYGUN KAT:


• Eğer amaç tek kayıtla en çok modu görebilmek ise, birinci kat en uygun kattır.
• Birinci kattaki kayda modların katkıları benzer genlikte olacaktır.
• Yukarı katlara doğru çıkıldıkça yüksek modların katkıları azalacaktır.

………

1st mode 2nd mode nth mode

7
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

BİNAYA GELEN YÜKLERİN ÇERÇEVE VE KAYMA DUVARI ARASINDAKİ DAĞILIMI

Çerçeve sistemi Kayma duvarı Karma system


(Eğilme deformasyonları) (Kayma deformasyonları) (Hangi tip deformasyon ?)
Kat yüklerinin çerçeve ve perde duvarı arasında dağılımını bulabilmek için dönme sensörlerine ihtiyaç var.
8
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DÖNME SENSÖRLERİNİN YÜKSEK BİNANLARIN ÜST KATLARINDAKİ KAT-ARASI ÖTELEMELERİ (INTER-STORY DRIFT) BULMADA ÖNEMİ

Drift due to Drift due to


horizontal rotational
deformation deformation

9
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

YÜZEY DALGALARININ (Rayleigh Waves) OLUŞTURDUĞU TABAN DÖNMELERİ

10
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DEPREMDEKİ YÜZEY DALGALARININ (RAYLEIGH WAVES) OLUŞTURDUĞU TABAN DÖNMELERİ

v(x,t)
 ( x, t )  v( x, t ) / x

u(x,t)

11
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

KENDİ DÜZLEMİNDE ESNEK KAT DÖŞEMELERİ DURUMUNDA SENSÖR DÜZENİ

Frame Shear wall

Sensors

Yatay yük
Yatay yük
Rijid diyafram
Esnek diyafram
12
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DATA ANALİZİ
• İçine girilemeyen veya içindeki algoritmalar bilinmeyen paket programlar güvenilir değil.

• Fourier transformları ve band-pass filtreler bir çok data analizi için yeterli.

13
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

FOURIER TRANSFORMLARI
Fourier transformu zaman tanım alanındaki bir sinyali değişik genlikteki ve birbirine göre ötelenmiş sinüsoidlerin toplamı
olarak yazılmasını sağlar.

Original
signal

f = f5

f = f10

f = f20

△ örnekleme aralığında N noktadan oluşan bir kayıt için:


• Gerekli sinüsoid sayısı: N/2 ()
• Frekans aralığı: 0 – 0.5/△ Hz veya 0 – 0.5*örnekleme frekans (Nyquist frekansı)
• Frekans çözünürlüğü: Ω=1/(N×△) = 1/Kayıt uzunluğu
• Sinüsoidlerin frekansları: fi = i × Ω (i=0,1,……..,N/2) 14
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DISCRETE FOURIER TRANSFRORMLARI

x(t)Original
signal

ji

f = f5
2Ai
Ti =1 / fi

f = f10

f = f20

Ai= i’th sinusoidin genliği


fi = i’th sinusoidin frekansı
j i = i’th sinusoidin fazı
15
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DÜŞÜK GENLİKLİ TİTREŞİM SİNYALLERİNDEKİ GÜRÜLTÜNÜN ORTALAMAYLA AZALTILMASI

X1(f), X2(f) ………. XM(f)


(Segmentler aynı uzunlukta olmalıdır)

1 M
X ( f )    Xk ( f )
M k 1

16
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DETRENDING (ORTALAMA DEĞERİN VE LİNEER TRENDLERİN ELİMİE EDİLMESİ)


4 RAW DATA
x 10
-2.8
None-zero mean
Non-zero mean+linear trend
-2.81

-2.82

-2.83
Counts

-2.84

-2.85

-2.86

-2.87
0 100 200 300 400 500 600
Sampling point
17
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DETRENDING GEREKSİNİMİ

Acceleration

Velocity

18
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ACCELERATION
15

10

ÖRNEK: 5

(Ham Kayıt) -5

-10

-15
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
# 10 4

VELOCITY
0.6

0.4

0.2

-0.2

-0.4

-0.6

-0.8
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
4
# 10

DISPLACEMENT
0.6

0.4

0.2

-0.2

-0.4

-0.6

-0.8
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
TIME # 10 4

19
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ACCELERATION
15

ÖRNEK: 10

(0.10 Hz den high-pass 0

filtelenmiş kayıt) -5

-10

-15
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
# 10 4

VELOCITY
0.6

0.4

0.2

-0.2

-0.4

-0.6

-0.8
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
4
# 10

DISPLACEMENT
0.6

0.4

0.2

-0.2

-0.4

-0.6

-0.8
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
TIME # 10 4
20
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

HIGH-PASS FİLTRENİN ÖNEMİ

FBA (155 dB)


MEMS (5µg/√Hz) MEMS (5µg/√Hz)

FBA (155 dB)


High pass bölge;
deplasmanlara
katkısı daha az
Low pass bölge;
deplasmanlara
katkısı çok

21
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

FILTRELEME

Freq. Band

Signal FAS of recorded


signal
Log of Amplitude

Noise

Log of frequency
22
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

BAND-PASS FİLTRELERİN SEÇİMİ

Freq. Band

Signal
?
Log of Amplitude

Log of Amplitude
Noise

Log of Frequency Log of Frequency

KÜÇÜK DEPREMLER VEYA


KUVVETLİ DEPREM
GELİŞİGÜZEL TİTREŞİMLER
(Stochastic/Optimal filtreleme gerekir)

23
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

FOURIER AMPLITUDE SPEKTRANIN DÜZELTİLMESİ

FOURIER AMPLITUDE SPECTRA


120

100

80
Smoothing
AMPLITUDE

window
60

40

20

0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
FREQUENCY (HZ)

24
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

FOURIER AMPLITUDE SPEKTRANIN DÜZELTİLMESİ


Accelerations from the first story of a 10-story building.

NO SMOOTHING 3-PT. SMOOTHING


2 2
FAS

1 1

0 0
0 2 4 6 0 2 4 6
9-PT. SMOOTHING 15-PT. SMOOTHING
1.5 1.5

1 1
FAS

0.5 0.5

0 0
0 2 4 6 0 2 4 6
FREQ. (Hz) FREQ. (Hz)
25
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DÜZELTME İÇİN OPTİMUM PENCERE UZUNLUĞU

AREA UNDER (FAS)2

Optimal
WINDOW LENGTH
Window
Length
Assumption: Noise-free Fourier amplitude is a smooth function of frequency.
26
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

GELİŞİ-GÜZEL TİTREŞİM KAYITLARI: AUTOCORRELATION FUNCTION

x(t)

τ
x(t-τ)

1 N
Autocorrelation function: R( ) 
N

t 1
x (t )  x (t   )

N 1
Power spectral density function: S ( f )   R( k )  e  i 2 f  k
k 0

• Düşük genlikli, yüksek gürültülü kayıtlarda (örn. zemin ve alt-kat kayıtları) autocorrelation
N 1
kayıttaki periyodik
S ( f ) are Fourier transform pairs: R( )   S ( f j )  e
 i 2 f j 
( ) and artırır.
bileşenlerin (modların)Rgenliğini
k 0

• Autocorrelation periyodik bileşenlerin periyodunu değiştirmez. 27


N 1
2 1 N
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DÜŞÜK GENLİKLİ SİNÜSOİDLERİN GÜRÜLTÜ KAYITLARINDAN BULUNMASI

28
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

AUTOCORRELATION AND POWER SPECTRAL DENSITY

Time Lag

Frequency (Hz) 29
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

DÜŞÜK GENLİKLİ SİNÜSOİDLERİN GÜRÜLTÜLÜ KAYITTAN BULUNMASI

30
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

GÜRÜLTÜNÜN KAYITLARININ FARKINI ALMADAKİ ETKİSİ

x1 (t) = s1 (t) + n1 (t) with n1 (t) = N[0,s 1 ]


x2 (t) = s2 (t) + n2 (t) with n2 (t) = N[0,s 2 ]

y(t) = x1 (t) - x2 (t) = [s1 (t) - s2 (t)] + [n1 (t) - n2 (t)] where m(t) = N[0, s 12 + s 22 ]
m(t)

RMS(s1 - s2 ) RMS(s1 ) RMS(s2 )


<< ,
s1 + s 2
2 2
s1
2
s 22

31
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ÖRNEK (Not: Şekillerdeki düşey eksen sınırları aynı)


RECORD 1
5

-5
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
RECORD 2
5

-5
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
RECORD 1 - RECORD 2
5

-5
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000

32
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

GÜRÜLTÜNUN İNTEGRALE ETKİSİ

x(t) = s(t) + n(t) with n(t) = N éë0,s ùû

t t
y(t) = ò s(k) × dk + ò n(k) × dk
k=0 k=0

Brownian motion
Mean = 0 and Var. = t × s 2
33
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

GÜRÜLTÜLÜ KAYITLARIN İNTEGRALİ

SIGNAL + NOISE
4
Signal+Noise
2 Signal

-2

-4
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000

INTEGRAL OF SIGNAL + NOISE

Signal+Noise
0.2
Signal

-0.2

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000

34
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

KAT-ARASI ÖTELEME (INTERSTORY DRIFT)


TOP-FLOOR RECORD
400
S/N=1, Drift=0.05
200

ACC.
0

-200

-400
0 2 4 6 8 10 12

BOTTOM-FLOOR RECORD
θ 400
S/N=1, Drift=0.05
200

ACC.
0

-200

-400
0 2 4 6 8 10 12
4
x 10 FOURIER AMPLITUDE
2
AMP. 1.5

0.5

0
0 2 4 6 8 10
FREQUENCY (Hz)
35
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

GÜRÜLTÜ SEVİYESİNİN
EFFECT (S/N)
OF NOISE ON THE DRİFTINTERSTORY
CALCULATED HESAPLARINA
DRIFT ETKİSİ
0.4
ACTUAL
S/N=10 (Ave.Err.=20%)
0.2 CALCULATED

-0.2

-0.4
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

4
S/N=10
5 (Ave.Err.= x10)
2

-2

-4
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

40
S/N=10
1 (Ave.Err.= x100)
20

-20

-40
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
TIME

36
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

FİLTRELEMENİN DRİFT HESAPLARINA ETKİSİ (S/N=5)

37
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

KAT-ARASI ÖTELEMELERİN (INTERSTORY-DRIFT) HESABI

1. İvme kayıtlarını bulunan her modal frekans etrafında filtre et (bi-directional filtre).
2. Her mod için filtre edilmiş ivmeleri iki defa entegre ederek modal deplasmanları bul.
3. Modal kat deplasmanlarının farkını alarak modal interstory-drift leri bul.
4. Modal interstory driftleri toplayarak toplam kat-arası ötelemeleri bul.
θ
Notlar:
• Kayıtların zaman senkronizasyonlu olması gerekir.
• Sensör olmayan katlardaki hareketler kaydedilen katlardakilerden hesaplanabilir.

38
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

YAPI-ZEMİN ETKİLEŞİMİNİN (SSI) TAYİNİ

y(t)
• Yapı-Zemin etkileşimi:
1) Binanın hakim frekansını düşürür (periyodunu artırır)
2) Deprem yer hareketindeki yüksek frekansları filtre eder

• y(t) nin Fourier transformu, Y(f), binanın yapı-zemin


etkisi dahil hakim frekansını gösterir.
x

x(t) • y(t) ve x(t) nin Fourier transformlarının oranı, Y(f)/X(f),


binanın zemin etkisiz (i.e., fixed-base) hakim frekansını gösterir.

• Eğer Y(f) ve Y(f)/X(f) hakim frekansları çakışıyorsa SSI yoktur.

39
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

BURULMA HAREKETİNİN BULUNMASI

Y1 Y2

X1

Prosedür:

1. X, Y1 and Y2 nun Fourier spektrumlarındaki ortak frekansı bul.

2. Y1 ve Y2 ivme kayıtlarını bu frekans etrafında önce filtre sonra iki defa entegre ederek burulma modu bileşenlerini bul.

3. Burulma deplasman time-history’yi Y1 ve Y2 deplasmanlarının farkını alarak bul.

40
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

BURULMA MERKEZİNİN HESABI


Hypothesis: At G, x1 (t) - d × q (t and y1 (t) - c×q (t are minimum.
c G θ B-c
y1
y2 N
de x N
e x = å x1 (t) - d × q (t) = 0 ® 2åq (t) × x1 (t) - d ×q (t) = 0
2
B ®
d t=1 dd t=1

N de y N
e y = å y1 (t) - c×q (t) = 0 ® 2åq (t) × y1 (t) - c× q (t) = 0
2
X1 ®
t=1 dc t=1

N N

å y1 (t) ×q (t) å x (t) ×q (t)


1
Þ c= t=1
N
; d= t=1
N

åq 2
(t) åq 2
(t)
t=1 t=1

Prosedür:
1. İki uçdaki yatay ivme kayıtlarındaki ortak frekansı bul.
2. X1 , Y1 ve Y2 kayıtlarını bulunan frekans etrafında filtre et ve karşı gelen deplasmanları hesapla
3. Dönme merkezini veren c ve d değerlerini yukarıdaki denklemlerden hesapla.

41
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

TEMEL DÖNMELERİNİN (ROCKING MOTIONS) HESABI

Prosedür:
X
1. V1 , V2 , ve X in FAS’lerinde ortak frekans ara

2. V1 and V2 ivmelerini bulunan frekans etrafında filtre et ve


karşı gelen deplasmanları hesapla.
V1 V2
3. Deplasmanların farkını alarak dönme hareketinin zamanla değişimini bul.

42
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ZAMANLA-DEĞİŞEN FOURIER
TRANSFORMLARI (SPECTROGRAM)

43
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

FOURIER vs. WAVELET TRANSFORMLARI


x(t)

Ψ(0,0,t) – Base function

 

 x(t ) e
 i t
F ( )  dt C ( s, p )   x(t ) (s, p, t ) dt
 

44
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

MODAL SÖNÜM ORANLARININ HALF-POWER BANDWIDTH METODUYLA HESAPLANMASI

Not: Band-pass filtrelerle hesaplanmış modal deplasmanların FAS lerini kulan.

w 2 - w1
Modal damping ratio: x =
2w n
1
Friction damping factor (i.e., Quality factor ) : Q =
2x
45
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

MODAL SÖNÜM HESABI USING PSD: HALF-POWER BANDWIDTH METODU

Düşük genlikli ve gürültüsü fazla kayıtlarda orjinal kaydın Fourier transformu


yerine kaydın auto-correlation’ının Fouier transformunu (Power Spectral Density) kulanılmalıdır.

1 N
Cross-correlation
Auto function: R( )   x(t )  yt  𝝉)
x(t-
N t 1

N 1
Power spectral density function: S ( f )   R( k )  e  i 2 f  k

k 0

46
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

GELİŞİGÜZEL TİTREŞİM KAYITLARINDAN MODAL SÖNÜM HESABI (AUTOCORRELATION FUNCTION’I KULLANARAK)

x(t) + 2x0w 0 x(t) + w 02 x(t) = w(t); w(t) = N(0, s )

x(t) = ò w(t - s)× h(s)× ds

loge[Rxx(τ)]
s=0
ξ0ω0

1.0
1
h(s) = × e- x0w 0s ×sin(w d s); with w d = w 0 1 - x 2
mw d
τ
N
1
Rxx (t ) = × å x(t)× x(t - t ) ® Rxx (t ) » C× e- x0w 0t
N - t t=t +1

log e [ Rxx (t )] = -x0w 0t + log e (C) ® Straight Line in Semi-Log plot with slope = - x0w 0

47
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

P1

P2
IMPULSE-RESPONSE KAYITLARI VEYA
P3 DEPREM KAYITLARI SERBEST-TİTREŞİM
(KAYIT SONU) BÖLGESİNDEN
Pn MODAL SÖNÜM ORANI HESABI

DEPLASMANLAR

1 æ P ö x
By using two succesive positive (or negative) peaks: × ln e ç k ÷ = » x (for low values of x )
2p è Pk+1 ø 1- x 2

1 æ P ö x
By using two n - cycle- apart positive (or negative) peaks: × ln e ç k ÷ = »x
2p n è k+n ø
P 1- x 2

48
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

MODE ŞEKİLLERİ VE ORANTILI SÖNÜM TESTİ


Modal deplasman

• Katlardaki kayıtlar senkronize olmalı.


• Modal deplasmanlar faz değişimini önlemek için iki-yönlü band-pass
filtreler kullanarak bulunmalı.
• Eğer modal deplasmanların pikleri aynı zamanda değilse bu orantılı sönüm
olmadığını ve klasik anlamda modlar olmadığını gösterir.
49
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ROOF MODAL PARTICLE DEPLASMANLARINI KULLANARAK MODE ŞEKİLLERİNİN TAYİNİ

74 2nd mode
1st mode
65

55

45
41

30 3rd mode 4th mode

20

10

Grnd.
Bmt
50
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

5th mode 6th mode


74

65

55

45
41

30 7th mode
8th mode

20

10

Grnd.
Bmt
51
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ACİL MÜDAHALE VE ERKEN UYARI SİSTEMLERİ

52
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ÇATI-KATI MERKEZ DEPLASMANLARI (Particle Motions)

Y
X

53
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ÇATI DEPLASMANLARINI KULLANARAK YAPI GÜVENLİĞİ TAYİNİ

DANGER

WARNING

SAFE

54
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ENDÜSTRİYEL PLANTLAR İÇİN YAPISAL GÜVENLİK

YER İSTASYONU

55
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

TEPKİ SPEKTRUMU (RESPONSE SPECTRUM)

PSEUDO-SPECTRAL ACCELERATION
Design spectrum

Spectrum of
recorded

To be checked
earthquake

To be checked
STRUCTURAL PERIOD
56
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

KÜÇÜK DEPREM KAYITLARININ PRATİKTE KULLANIMI


Büyük depremde kırılan fay

Küçük deprem
fay kırığı
……………..

……………..

57
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

GELİŞİGÜZEL TİTREŞİM VE KÜÇÜK DEPREM KAYITLARININ PRATİKTE KULLANIMI

• Binanın değişik büyüklükteki depremlerde ölçülen davranış parametreleri (örneğin tepe deplasmanı) ile
depremin uzaklığı ve büyüklüğü arasındaki korelasyonları bul ve daha büyük depremler için extrapolasyon yap.

• Binanın lineer modelini 10-15 dakikalık gelişigüzel titreşim kayıtlarından bulunan dinamik parametrelerle
(periyot, mod şekli, sönüm gibi) uyumlu olacak şekilde kalibre et; nonlineer davranışı ve hasarı kalibre edilmiş
linner modeli başlangıç olarak alarak analitik yöntemlerle bul (data portatif aletlerle de alınabilir).

58
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

İSTANBUL İÇİN ERKEN UYARI SİSTEMİ

Erken uyarı
merkezi

Erken uyarı
istasyonları

Epicenter

P Dalgası S Dalgası

59
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

ERKEN UYARI SİSTEMİNDE ÖLÜ BÖLGELER

R≅
��
R≅ �� R≅
�� ��
�� ��
R≅
��
��

Marmara Bölgesi’nde, İzmit, İstanbul, Silivri ve Tekirdağ açıklarında olabilecek dört deprem için kör bölgeler
60
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

SAFİR BİNASI İÇİN ERKEN UYARI ALGORİTMASI ADIMLARI:

1. 35 deprem kayıdınıı kullanarak her bir erken erken uyarı istasyonu için ölçülen yer hareketi parametreleri ile Safir
davranışının kritik parametreleri arasındaki korelasyonları bul (tepe deplasmanı, kat-arası öteleme, taban kesme kuvveti gibi).

2. Safir davranış parametreleri için tasarımda kabul edilen eşik değerlerinine ulaşmak için her bir erken uyarı istasyonunda
ölçülmesi gereken yer hareketi parametrelerini bul.

3. Erken uyarı istasyonlarının herhangi birinde bu değere ulaşıldığında binaya uyarı gönder. 61
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

Burgaz erken uyarı istasyonu ile Safir tabanı yer hareketlerinin korelasyonu (from K. Şeşetyan)
62
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

Alarm %80 x Tepe deplasmanı eşik değeri

63
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

YER HAREKETİ PARAMETRELERİNİN GERÇEK ZAMANLI HESAPLANMASI

PGA
SD at T=2.0 sn

64
1. YÜKSEK YAPILAR SEMPOZYUMU TMMOB
04 – 05 MAYIS 2023 İSTANBUL İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

TEŞEKKÜRLER

65

You might also like