Professional Documents
Culture Documents
net/publication/350879415
CITATIONS READS
0 44
2 authors:
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
Production Of Weight-Reduced Building Elements Such As Bricks And Tiles View project
All content following this page was uploaded by Hasan Hasirci on 15 April 2021.
1
Makina Mühendisi, Nurol Makina ve Sanayi A.Ş - sefa.kayir@nurolmakina.com.tr
2
Öğretim Görevlisi, Gazi Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü - hasirci@gazi.edu.tr
üstüne takip eden katmanlar halinde bir temel mantığı rinde yerleşim planı, destek yapıları, katmanlara ayırma
olan üretim biçimidir (Şekil 2). Bir tabakanın partikülleri ve proses parametrelerinin atanmasını içerir. İnşa (yazdır-
ısı ve kimyasallarla birleştirdikten sonra yeni tabaka ek- ma), parçanın seçilen malzemeden, gerektiğinde destek
lenerek süreç tekrarlanmaktadır. Bu metotla katmanlı yapılardan yardım alınarak katmanlı imalat tezgahında
üretim sonrasında diğer yöntemlere göre göreceli ola- katman katman oluşturulmasıdır. Çıkarma ve ikincil iş-
rak daha kısa sürede parça üretilebilir, tasarım değişikliği lemler, parçanın gerekli ise altlık veya inşa platformu ile
için hiçbir maliyet ya da süre gerekmez. Katmanlı imalat; birlikte tezgahtan uzaklaştırılmasıdır. Altlığın kesilmesi,
tasarım sınırlamalarını ortadan kaldırdığından, karmaşık destek yapıların sökülmesi, kumlama, parlatma ve talaş-
geometrilere sahip üretim için elverişlidir. lı imalat yapılması ve gerekli diğer işlem süreçlerinden
oluşmaktadır (Şekil 3).Lazer sinterlemeli katmanlı imalat
2. KATMANLI İMALAT YÖNTEMİ için hazırlık tanımlanmasından sonra, uygulama için toz
yatağına serilen partiküllerin temel tanecik türü olarak
Katmanlı imalat prosesinde, bilgisayar destekli tasarım seçilmiş tozlar (yapıda istenen özelliklere göre toz çeşidi,
(CAD) ile parçanın üç boyutlu geometrisini temsil eden tane büyüklükleri ve gerekli bağlayıcı kimyasallar değiş-
katı veya yüzey model dosyasının bilgisayar ortamında kenlik göstermekte) lazer yardımıyla sinterleme işlemi
oluşturulmasını, parça model dosyasının (stl) katmanlı yapılarak ilk katman oluşturulur (Şekil 4). İlk katmanda ta-
imalat tezgahlarının kabul yapabileceği formata dönü- nımlanan bölgelere yapılan lazer uygulaması tamamlan-
şümü aşaması, yazdırma öncesinde farklı yazılımlar [3, dıktan sonra tekrar istenen kalınlıkta toz serimi yapılmak-
4] vasıtası ile iş hazırlıklarının yapılması ve kullanılacak tadır. Toz büyüklüklerinin ve yapısının yanı sıra ortamın
tezgâha hazırlanan iş dosyasının yüklenmesi gerekmek- atmosferi, lazer ve optik sistemlerin yetkinliği son ürüne
tedir. Hazırlık işlemi, parça model dosyasının tezgah üze- doğrudan etki etmektedir.
Lazer
Işın
Lazer Katman
Ofseti
Hızı Sınırları
Lazer Kontur
Odaklı Çizgileri Tarama
Çapı Mesafesi
Tarama
Çizgileri
İnşa Yönü
Toz Yatağı
Katman
Kalınlığı Katılaşmış
Kısım
prototip ve/veya endüstriyel parça imalatı mümkün hale iyi bir metalürjik bağ kurma, porozitesiz, çatlaksız ve iyi
gelmiştir. Bu çalışmada, özellikle toz yataklı/beslemeli yüzey pürüzlülük değerlerine ulaşma yönündeki çalışma-
eklemeli imalat yöntemleri, bu yöntemlerde kullanılan ların gelecekte devam edeceği öngörülmektedir [12].
partiküllerin karakterleri ve toz imalat yöntemleri ile ilgili
2002 yılında yapılan Sexton ve çalışma arkadaşlarının
literatür araştırması yapılmıştır. Ayrıca yapılan bu literatür
çalışmalarında, son yıllarda havacılık endüstrisinde gaz
araştırmasında, partikül tane boyutunun, şeklinin, fiziksel
türbin motorlarının onarımlarında kullanılacak yeni tek-
özelliklerinin ve kimyasal saflığının, toz yataklı/beslemeli
nolojilerin araştırılması ve geliştirmeleri için yeni ve bü-
eklemeli imalat ile elde edilen ürünlerin özelliklerine etki-
yük hacimli kaynakların ayrıldığını belirtilmektedirler. Bu
si ifade edilmeye çalışılmıştır [10].
konudaki çalışmalarda kullanılan geleneksel onarım ara-
Katmalı imalat yöntemleriyle üretilen malzemelerin kay- cının TIG (“Tungsten Inert Gas”) kaynağı olduğunu işaret
naklanabilirliği ile ilgili araştırmalar devam etmektedir. etmekle birlikte, çalışmalarında Şekil 7’de şematik olarak
İmal edilen malzemelerin kaynağının en uygun paramet- gösterilen lazer kaplama (“laser cladding”) olarak isimlen-
reler sağlandığı takdirde başarılı birleştirme sonuçları ve- dirilen yeni bir yöntemi uzay-havacılık uygulamalarında
rebildiği tespit edilmiştir. Katmanlı imalat ile üretilen mal- kullanılan parçaların koruyucu malzemeler ile kaplama iş-
zemeler anizotropik özellik göstermektedir. Bu durum leminde kullanmışlardır. Lazer kaplama işlemindeki temel
kaynak yöntemi sonrasında yöne bağlı olarak mikroyapı amaç, altlık olarak kullanılan malzeme ile bunun üzerine
ve mekanik özelliklerde farklılık oluşturmaktadır. Bunlara katman şeklinde kaplanacak metalik tozların oluşturacağı
ilave olarak, parçalara kaynak yöntemi sonrasında ısıl iş- alaşım arasında eritmeye dayalı bir bağı, porozitesiz, çat-
lem uygulanması kaynaklı yapının mikroyapı ve mekanik laksız ve yüzey özelliklerinin iyileştirici bir şekilde oluştur-
özelliklerini arttırıcı etkide bulunmaktadır [11]. maktır [13].
detaylı bir şekilde incelenmiştir. Yanal kayma mesafesi, uygulandıktan sonra numuneler fırında 1200 °C’de belirli
tarama hızı ve katman kalınlığı gibi üretim parametre- süreyle bekletilmiş, ardından da oda sıcaklığında soğu-
lerinin yanı sıra, üretim yöntemi, üretim sonucu parçada tulmuştur. Üretilen numunelerde meydana gelen kapla-
oluşan artık gerilmeler ve ısıl işlem uygulanması gibi fak- maların sürekliliği ve kalınlık karekterizasyonları için me-
törlerin de mekanik özellikler üzerindeki etkileri araştı- talografik incelemesi yapılmıştır. Metalografik inceleme
rılmıştır [14]. sonucu kaplama tabakalarının altlığa paralel tabakalar
halinde, inceleme yüzeyi boyunca sürekli bir halde ve
Tobias Gabriel, Daniel Rommel, Florian Scherm ve ça- kaplamada kullanılan malzemelerin tümünü içeren kat-
lışma arkadaşları lazer kaplama yönteminin, metaller lardan oluşan bir yapının olduğu tespit edilmiştir [16].
üzerine kaplama uygulamak için iyi bilinen bir işlem ol-
duğunu göstermek istemişlerdir. Bu düşünceyle birlik- 6. SONUÇLAR VE DEĞERLENDİRME
te, 1 mm'den oldukça ince alt tabakalarda, literatürde
sadece nadiren açıklık bulunur. Yaptıkları bir çalışmada, Dünya üzerinde katmanlı imalat yöntemiyle her geçen
200 µm'lik ince nikel bazlı süperalaşım 718 levhalar, la- gün piyasaya katmanlı imalat için kullanılacak yeni mal-
zerle kaplama ile kobalt bazlı bir alaşım olan Co – 28Cr zemelerin sürülmesi, üç boyutlu baskı ekipmanının CNC
– 9W – 1.5Si tozuyla kaplanmıştır. İşlem penceresi çok tezgahlar gibi tekrarlanabilen kontrollü süreçler gerçek-
dardır, bu nedenle hassas bir şekilde kontrol edilen fi- leştirebilecek seviyeye getirilmesi ve analiz yöntemleri-
ber lazer kullanılmıştır. Alt tabakaya enerji girişini en aza nin genişletilmesi gibi adımlarla birlikte bu teknolojinin
indirmek için, tekli üst üste binen noktalar ayarlanarak gittikçe yaygınlaştığı görülmektedir.
çizgiler yerleştirilmiştir. Bir deney tasarımı çalışmasın- Katmanlı imalat yöntemi, farklı sektörlerde kullanılmakta
da, kaplama genişliği, kaynak penetrasyonu ve alaşım olup arzu edilen numune özelliğine göre kullanılan toz,
derinliği incelenerek lazer gücü, lazer nokta alanı, adım sinter yöntemi ve sistem parametrelerinin değişkenlik
boyutu, maruz kalma süresi ve katılaşma süresinin pro- göstermesi, bu parametrelerin doğrudan numuneye
ses parametreleri değiştirilmiş ve optimize edilmiştir. etkisiyle ölçülebilmektedir. Yapılan çalışmalardan genel
Numunelerin mikro yapısı, elektron geri saçılım kırınımı olarak işlem parametrelerinin etkisi şu şekilde özetlene-
(EBSD) ve enerji dağıtıcı X-ışını spektroskopisi (EDX) ile bilir; kaplama genişliği artan lazer gücü ile artar, azalan
birleştirilen optik mikroskop (OM) ve taramalı elektron lazer nokta alanı ile kaynak penetrasyonu artar ve artan
mikroskobu (SEM) ile araştırılmıştır. Daha kalın alt taba- lazer gücü ile alaşım derinliği genişler. Genel olarak hem
kaların lazer kaplamasına benzer şekilde, lazer gücünün metalürjik hem de mekanik özelliklerinin gerçek parça
ortaya çıkan kaplama üzerinde en yüksek etkiyi göster- malzemesine yakın olmasıyla, ortaya konulan ürünler
diği belirlenmiştir. Daha yüksek bir lazer gücü ile kapla- çeşitlenmektedir. Gün geçtikçe katmanlı imalat faaliye-
ma genişliği ve alaşım derinliği artmakta ve daha büyük terinin ve imalat sınırlarının genişlemesi bu alandaki bul-
bir lazer nokta alanı ile kaynak penetrasyonu azalmak- guları artıracaktır. Türkiye ve tüm dünyada firmaların son
tadır. Süreç parametreleri hassas bir şekilde kontrol edi- teknolojilerinde katmanlı imalat yöntemlerini kullan-
lirse, bu tür ince tabakaların lazerle kaplanması yöneti- ması ve bu yöntemle ürettikleri parçalar için uluslararası
lebilmektedir [15]. otoritelerden onay alması, katmanlı imalat yönteminin
gelecekte imalat sektörüne yön vereceği açıkça anlaşıl-
Gazi Üniversitesi’nden Murat Kayaalp ve Hasan
maktadır.
Hasırcı’nın yapmış olduğu ‘’Termokimyasal Yöntemle
AISI 304L Çeliğinin Kaplanabilirliğinin İncelenmesi’’ ça- Yapılacak çalışmayla mevcut araştırmalar sonucu, plaka-
lışmasında, AISI 304L paslanmaz çelik malzeme yüzeyi- ların katmanlı imalat yöntemleriyle kaplanabilirliği, lazer
nin seramik ile kaplanmasında çok düşük maliyet olan ile toz sinterleme yapılarak balistik dayanımın artırılma-
termokimyasal yöntem kullanılmıştır. Bu yöntem basit sı hedeflenmekte. Bu yöntemde birden fazla parametre
ısıl işlem fırını ve yüzeye uygulanacak malzeme yeterli ürüne etki ettiği için, örnek numune bu parametrelere
olmaktadır. Metal+seramik toz karışımı altlık yüzeyine göre değişkenlik gösterebilir. Temel olarak bu paramet-
4. h t t p : / / e k l e m e l i i m a l a t . i n fo. t r / 2 - e k l e m e l i - i m a l a t - 14. Gulcan O., Konukseven E.İ., Temel S. 2017. ‘’ Katmanlı İma-
teknolojileri/ 20.12.2020 latla Üretilen Ti6Al4V Parçalarının Mekanik Özellikleri’’ Maki-
na Tasarım ve İmalat Dergisi, Cilt 15, Sayı 1, Mayıs 2017.
5. Gibson I, Rosen D, Stucker B. ‘’Directed Energy Deposition
Processes. Additive Manufacturing Technologies: 3D Prin- 15. Gabriel, T., Rommel, D., Scherm, F., Gorywoda, M., Glat-
ting, Rapid Prototyping, And Direct Digital Manufacturing’’. zel, U. 2017. “Laser Cladding of Ultra-Thin Nickel-Based Su-
New York, NY: Springer; 2015. p. 245–68. peralloy Sheets. Materials”, 2017, 10, 279.
6. Poyraz Ö., Kuşhan M.C. 2018. ‘’Metallerin Lazer Katmanlı 16. Kayaalp, M. ve Hasırcı, H. 2019. “Termokimyasal Yöntem-
İmalatında Farklı Proses Parametrelerin Etkisinin İncelenme- le AISI 304L Çeliğinin Kaplanabilirliğinin İncelenmesi”, 2nd
si’’, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of International Turkish World Engineering and Science Cong-
Gazi University, 33 (2), 730-742, 2018. ress, 7-10, 2019, Türkiye.