Kuran'da Dnce Trleri

http://www.quran-miracle.info/kuran-dusunce-turleri.htm

Kuran'da Dnce Trleri

Ana Sayfa Kuran Mucizeleri (English) Bookmark!

Kuran'da Dnce Trleri

Bu makalede Kuranda rastladmz dnce (reasoning) trlerini belirlemeye ve bunlardan rnekler vermeye alacaz. Dnce (reasoning) trleri balca u kategorilerde snflanr:

Abduction Analogical Reasoning (Tebih) Cause-and-Effect Reasoning Comparative Reasoning Conditional Reasoning Criteria Reasoning Deductive Reasoning (Tmdengelim) Inductive Reasoning (Tmevarm) Modal Logic Pros-vs.-Cons Reasoning Set Based Reasoning Decompositional Reasoning Systemic Reasoning
Abduction
Tanm Aklayc bir hipotez oluturma sreci Bir A olay gzleniyor. Eer B doru olsayd, A doru olurdu. Dolaysyla B doru olabilir. rnek Bir doktor, daha nce karlamad bir dizi belirti ile karlayor. Doktor benzer belirtileri olan hastalklar hakknda dnerek, bu durumun hangisine uyduunu belirlemeye alyor. KURANDAN RNEK Bakara/85 Sonra sizler yine yle kimselersiniz ki kendi kendinizi ldryorsunuz ve iinizden bir zmreyi yurtlarndan karyorsunuz, aleyhlerinde gnah ve dmanlkla birleip yardmlayorsunuz. ayet size esir olarak gelirlerse fidyelemeye kalkyorsunuz. Oysa karlmalar size haram klnmt. yoksa siz kitabn bir ksmna inanp bir ksmn inkar m ediyorsunuz? u halde iinizde byle yapanlar sonuta dnya hayatnda rsvaylktan baka ne kazanrlar? Kyamet gn de en iddetli azaba kaklrlar. Allah yaptklarnzdan habersiz deildir. Bu ayette bir grup insann yaptklar (belirtiler) hakknda, olas bir tespit yaplyor. Bu ayetteki dnce ve geliimi bir abduction rneidir.

Analogy

1 -> 5

09.05.2011 21:09

Kuran'da Dnce Trleri

http://www.quran-miracle.info/kuran-dusunce-turleri.htm

Tanm Bu tr dnce tarznda bir olay ya da ey ile benzer baka bir ey arasnda bir analoji kurulur, benzer ile benzetilen arasnda ortak bir yn vardr. rnek Bu irket bir yar at. Hzl kouyor ve yar kazanyor. KURANDAN RNEK Bakara/223 Kadnlarnz, sizin iin bir tarladr. O halde tarlanza dilediiniz gibi varn ve kendiniz iin ileriye hazrlk yapn. Allah'tan korkun ve herhalde onun huzuruna varacanz bilin! Sen mminleri mjdele! Ayette kadnlar ile tarla arasnda bir analoji kuruluyor.

Cause-and-Effect Reasoning
Tanm Sebep sonu balamnda dnme ekli. rnek Eer sana yardm edersem, daha baarl olursun. KURANDAN RNEK Al-i mran/160 Eer Allah size yardm ederse, artk hi kimse sizi yenemez ve eer O, sizi yardmsz brakrsa ondan sonra size yardm etmek kimin haddine? O halde, btn inananlar yalnzca Allah'a dayansnlar!

Comparative Reasoning
Tanm Bir eyin nemini onu baka bir eyle kyaslayarak belirtme. rnek Zengin ile fakiri kyaslama. KURANDAN RNEKLER Nahl/75 Allah unu misal getirdi: Bir yanda hibir eye gc yetmeyen bir kle, dier yanda tarafmzdan gzel bir rzk verdiimiz, ondan gizli, ak olarak harcayan hr bir insan, bunlar hi eit olur mu? Btn hamd, Allah'a mahsustur, fakat oklar bilmezler. Enam/122 l iken dirilttiimiz ve kendisine insanlar arasnda yrmesini salayacak bir nur verdiimiz kimse, karanlklar iinde kalp da oradan kamayan kimse gibi olur mu? nkr edenlere, yapmakta olduklar ey ite byle ho grnr.

Conditional Reasoning
Tanm Eer ile kurulan dnce yaplar bu gruba girmektedir. Eer A ise o zaman B. rnek Eer kartn bir yznde sesli harf varsa, o zaman dier yznde bir ift rakam var. KURANDAN RNEK Sebe/14 Sonra onun lmne hkmettiimizde onlara onun lmn sezdiren olmad, yalnz bir gve (bcei) dayand asasn yiyordu. Bu sebeple yere ykldnda besbelli oldu ki, eer cinler gayb bilselerdi, o horlayc azap iinde bekleyip durmazlard.

2 -> 5

09.05.2011 21:09

Kuran'da Dnce Trleri

http://www.quran-miracle.info/kuran-dusunce-turleri.htm

Criteria Reasoning
Tanm Bir kstas belirleyerek balayan ve sonucu bu kstasa gre belirleme eklindeki dnce tarz. rnek Sanrm ein desenli bir kazak alman ister. Buna ne dersin? KURANDAN RNEK Bakara/258 Baksana, Allah kendisine hkmdarlk verdi diye, Rabbi hakknda brahim ile tartmaya kalkana! brahim ona: "Benim Rabbim, hem dirilten hem ldrendir." dedii zaman, O: "Ben, diriltir ve ldrrm." demiti. brahim: "Allah, gnei doudan doduruyor, haydi, sen de batdan getir!" deyince, o inkarc herif donakald. yle ya, Allah zulmedenleri muvaffak etmez. Bu ayette anlatlan olayda Hz. brahimin ileri srd dnce tarz kstasla dnmeye gzel bir rnektir. Hz. brahim Rabbi iin bir kstas belirlemekte ve muhatabndan bunu gerekletirmesini talep etmektedir. Hz. brahimin Kuranda bu tarz bir dnce tarzn sergilerken verilmesi gerekten ilgintir. Hz. brahimin yksnde hep bu tarz dnce tarz hakim olmutur. O ocukken de Rabbi iin kstaslar belirlemi ve Rab olamayacak eyleri bu kstaslarla elemitir. Hepimiz Onun gne ve ay Rab zannetmesi ve daha sonra bundan vazgemesinin yksn biliriz. O, Batan eyleri sevmem demek suretiyle Rabbi iin batp gitmeme kstasn belirlemi ve bu sayede gne ve ayn Rab olamayacaklar sonucuna varmtr.

Deductive Reasoning
Tanm Genel bir kural veya ifade ile balayp zel bir sonuca ulama sreci. rnek Yerekimi eyalarn dmesine sebep olur. Bama den elma yerekimi yznden dt. KURANDAN RNEK Al-i mran/110 Siz insanlar iin karlm en hayrl mmet oldunuz. yilii tevik eder, ktlkten sakndrr, Allah'a hakkyla iman edersiniz. Eer Kitap Ehli de iman etseydi, onlar iin hayrl olurdu. Geri onlardan m'minler de vardr; fakat ou yoldan km kimselerdir.

Inductive Reasoning
Tanm zel bir durum veya rnekten yola kp genel bir kurala varma sreci. rnek u insanlarn davranlarna bak! lgn olmallar. KURANDAN RNEK Maide/43 Ellerinde Tevrat, Tevrat'ta da Allah'n hkm varken, nasl oluyor da onlar senin hakemliine bavuruyor, sonra senin hkmnden de dnveriyorlar? Aslnda onlar hibir eye inanm deillerdir.

Modal Logic
Tanm Olaylar olaslk ve gereklilik ynnden deerlendirme. Olaylar mutlak anlamda doru yanl olarak deerlendirmek yerine olaslk olarak ifade etme. rnek Kap ak olmal.

3 -> 5

09.05.2011 21:09

Kuran'da Dnce Trleri

http://www.quran-miracle.info/kuran-dusunce-turleri.htm

KURANDAN RNEK Araf/130 Yemin olsun ki biz, Firavun hanedann yakalayp rn eksikliiyle senelerce sktk ki, dnp t alabilsinler.

Pros-vs.-Cons Reasoning
Tanm Bir eyi fayda ve zarar ynnden deerlendirme. rnek Bu alet faydal ve ucuz ama uzun mrl deil. KURANDAN RNEK Bakara/219 Ey Muhammed! Sana arap ve kumardan soruyorlar. De ki: Bu ikisinde byk bir gnah, bir de insanlar iin baz menfaatler vardr. Fakat gnahlar, menfaatlerinden daha byktr. Yine sana neyi infak edeceklerini soruyorlar. De ki: htiyatan fazlasn infak edin. te bylece Allah, size yetlerini aklyor. Umulur ki siz dnrsnz.

Set based Reasoning

Tanm Bu tip dnmede eylerin isimlendirilmi bir gruba ait olup olmadklarna gre bir yargya varlr. rnek Eer o Microsoft iin alyorsa, zeki biri olmal. KURANDAN RNEK Enbiya/99 Eer onlar ilh olsalard, oraya girmeyeceklerdi. Hepsi orada temelli kalacaktr.

Decomposition
Tanm Bir eyi paralarna ayrp deerlendirme. Paralar ve nasl birbirine uyduklarn vurgulama. rnek Bir aletin paralarn dnme ve paralarn teker teker nemini vurgulama. KURANDAN RNEK Muminun/78 Halbuki sizin iin o kula, o gzleri ve o gnlleri yaratan O'dur. Ne de az krediyorsunuz!

Systemic Reasoning
Tanm Bir eyi btn bir sistem olarak dnerek anlama. Sadece paralar deil, bunlar arasndaki ilikileri vurgulama. rnek Btn tek tek paralarn toplamndan fazla bir eydir. KURANDAN RNEK Yasin/40 Ne gnein aya atmas yarar, ne de gece gndz geebilir; onlarn her biri kendi yrngesinde yzerler.

Bebaber Kullanm
Kuranda ayrca bu dnce trlerinin birlikte kullanld ayetler de mevcuttur. Aadaki ayette decomposition ve induction birlikte kullanlmtr:

4 -> 5

09.05.2011 21:09

Kuran'da Dnce Trleri

http://www.quran-miracle.info/kuran-dusunce-turleri.htm

Araf/179 Andolsun ki, cinlerden ve insanlardan birounu cehennem iin yarattk. Onlarn kalbleri vardr, fakat onunla gerei anlamazlar. Gzleri vardr, fakat onlarla grmezler. Kulaklar vardr, fakat onlarla iitmezler. te bunlar hayvanlar gibidirler. Hatta daha da aadrlar. Bunlar da gafillerin ta kendileridir.
Makaleye Balant (Link) vermek iin, Aadaki HTML kodunu kopyalayp web sayfanza koyabilirsiniz:

Dnce Trlerinin tanmlar ve 'dz rnekler' iin bu kaynak kullanlmtr: Types of Reasoning

Yorum Gnderin
Dier Makaleler: Kuran ve God of the Gaps Hatas Kuran ve Komnizm Kuran ve 19 slam'da Miras 6 Gnde Yaratl Yaratanlarn En Gzeli Kuran: Dnya Dnyor Kuran'da Zamann Grelilii

Puan(3)
Ortalama oylama: - - yorumunuzu buraya yazn - -

Oylamanz
Gnder

aydnlatc bilgilerinize teekkr Bilinmiyor 2/21 Yantla Bizi aydnlattnz iin teekkrler... Bilinmiyor 1/16 Yantla mkemmel tesbitler beni fefkalede aydnlattnz.teekkrler Bilinmiyor 3/2 Yantla

evir

5 -> 5

09.05.2011 21:09