Lista lektur obowiązkowych (zgodna z wymaganiami egzaminacyjnymi)

1) Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad
Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy wg św. Jana;
2) Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja;
3) Homer, Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty);
4) Sofokles, Antygona;
5) Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty);
6) Legenda o św. Aleksym (fragmenty);
7) Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
8) Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
9) Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty);
10) Dante Alighieri, Boska komedia (fragmenty);
11) Jan Kochanowski, tren IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich;
12) Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty);
13) Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty);
14) William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia;
15) Molier, Skąpiec;
16) Ignacy Krasicki, wybrane satyry;
17) Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność;
Konrad Wallenrod; Dziady cz. III;
18) Juliusz Słowacki, Kordian,
19) Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia;
20) Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu;
21) Eliza Orzeszkowa, Gloria victis;
22) Henryk Sienkiewicz, Potop;
23) Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
24) Stanisław Wyspiański, Wesele;
25) Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień);
26) Stefan Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony…, Przedwiośnie;
27) Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
28) Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli;
29) Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;
30) Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
31) Albert Camus, Dżuma;
32) George Orwell, Rok 1984;
33) Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty);
34) Sławomir Mrożek, Tango;
35) Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą
„Edek” (z tomu Prawo prerii);
36) Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych);
37) Antoni Libera, Madame;
38) Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
39) Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu
bębenkach);
40) Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty);

Lektury zakresu szkoły podstawowej:

1) treny i pieśni Jana Kochanowskiego,
2) bajki Ignacego Krasickiego,
3) Dziady cz. II i Pan Tadeusz Adama Mickiewicza,
4) Zemsta Aleksandra Fredry,
5) Balladyna Juliusza Słowackiego.
Część 1. Język polski w użyciu
Tekst nr 1

Twórczość polega na tym, że zawsze jest jedno rozwiązanie więcej – takie

n+1. Na przykład hobbici zamieszkają w biednej popegeerowskiej wiosce.
Albo nieletni przestępcy – zamiast iść do poprawczaka – nakręcą film.
Dużą część dnia każdy z nas spędza na „automatycznym pilocie”.
Automatycznie rano ubieramy się, parzymy herbatę. Bez refleksji pokonujemy
drogę do pracy, ściągamy pocztę elektroniczną. Kupujemy w supermarkecie
to, co zwykle. Popadamy w schematy myślenia i działania. Z jednej strony jest
to dobre, bo trudno byłoby każdorazowo uczyć się na nowo tych czynności.
Ale schematy i rutyna są pułapką dla naszej kreatywności. Z czasem rośnie
nasze przekonanie, że każdy problem ma tylko jedno właściwe rozwiązanie.
Osób kreatywnych jest niewiele. Dlaczego? Przecież twórczość nie jest cechą
wrodzoną, jak np. inteligencja. Można się jej wyuczyć.
Bach zapytany o to, gdzie znajduje swoje melodie, odpowiedział: „To żaden
problem je znaleźć – problem w tym, by ich nie podeptać, wstając rano z
łóżka”. Sen jest prawdziwym inkubatorem twórczych pomysłów, a zasypiając
czy budząc się, mamy wielką szansę na przebłysk inspiracji. Jeśli chcemy
twórczo zacząć dzień, nie trzeba wybudzać się szybko na dźwięk budzika.
Warto zwrócić uwagę na codzienne czynności. Zaskoczyć partnera
nieoczekiwanym komplementem, rodzinę nietypowym zachowaniem i siebie
przełamaniem obaw związanych z czekającymi nas zadaniami.
Dobrze jest zatrzymać się na chwilę przed lustrem i złapać kontakt z samym
sobą. Norman Anders badał Amerykanów, którzy odnieśli sukces w biznesie,
mediach lub przemyśle rozrywkowym, a nawet w polityce. Ponad 70 procent
z nich przyznało się do rozmów ze sobą przed lustrem!
(…) Henry Ford powiedział: „Myślenie to ciężka praca. Dlatego niewielu ją
wykonuje”. Twórcze myślenie to podwójnie ciężkie zajęcie. Mitem jest
przekonanie, że ludziom kreatywnym pomysły same przychodzą do głowy.
Edison twierdził, że geniusz to 99 procent potu i tylko jeden procent bez
kłopotu”. Kluczem do twórczej pracy jest zdobywanie gruntownej wiedzy
i doskonalenie warsztatu w swojej dziedzinie, ponieważ prawie wszystkie
nowe rozwiązania, to po prostu kombinacje już istniejących idei. Cała wiedza
naszej łacińskiej cywilizacji zapisana jest na miliardach stron za pomocą
kombinacji zaledwie dwudziestu par alfabetu. Jak zauważył Colin Rose, ze
wszystkich pierwiastków chemicznych występujących na Ziemi, wartych jako
surowce około 36 dolarów, można wytworzyć towary warte stokrotnie więcej
niż ich proste połączenie.
Kreatywność wymaga gotowości do podejmowania ryzyka i odwagi
w przełamywaniu schematów. Odwaga jest konieczna, bowiem właśnie obawa
przed krytyką czy ośmieszeniem, stanowi barierę w podejmowaniu twórczego
ryzyka.
Źródło: Do przodu z głową. „Charaktery”, A. Jagiełło-Rusiłowski,
www.charaktery.eu

Tekst nr 2
W perspektywie psychologicznej twórczość bywa utożsamiana z procesami
myślenia twórczego. W tym przypadku pojęcie to zawęża się jedynie do sfery
poznawczej człowieka. Psychologowie poznawczy oraz zbliżeni do tej
orientacji psychologowie eksperymentalni określają twórczość jako aktywność
przynoszącą dotąd nieznane, a zarazem społecznie wartościowe, bądź jako
proces przynoszący wytwory nowe i użyteczne dla pewnej grupy osób w
pewnym czasie. Definicje te próbują określić zjawiska twórczości w sposób jak
najbardziej obiektywny, umożliwiający odróżnienie dzieła twórczego od
wytworów naśladowczych, odtwórczych, będących repliką. W związku z tym w
wielu określeniach zawarte są różnorodne kryteria weryfikowania twórczości.
Najczęściej są wymieniane następujące kryteria: nowość, użyteczność
i wartość społeczna, oryginalność, trafność.
Posługiwanie się tymi pozornie jasnymi kryteriami nie jest łatwe. Istnieją
uzasadnione, mające historyczne egzemplifikacje, obawy, iż stosowanie
kryterium nowości i wartości społecznej nie zapobiega należycie poważnym
omyłkom interpretacyjnym. Dzieła tak wybitnych twórców, jak Rembrandt, J. S,
Bach, J. F. Millet, czy odkrycia i wynalazki M. Kopernika, G. Bella, L. Pasteura
i Z. Freuda, zostały uznane za cenne i twórcze dopiero po upływie jakiegoś
czasu od chwili ich ogłoszenia. Nierzadko uznanie przychodziło po śmierci
twórcy. Podobnie zawodne jest kryterium oryginalności. To, co wydaje się
niecodzienne i pomysłowe jednej grupie odbiorców, np. młodzieży, może
budzić obawy i zastrzeżenia innej, np. dorosłych. Przykłady to moda, muzyka
młodzieżowa, film, humor.
Młodzi ludzie łatwo spostrzegają sprzeczność między postępowaniem ludzi
a głoszonymi przez nich poglądami, między teoria i praktyką, między nauką
a religią. Narastająca wiedza o świecie dostarcza im okazji do wyszukiwania
sprzeczności i niekonsekwencji, co ma bezpośredni związek ze skłonnością
do stawiania pytań, prowadzenia dyskusji i sporów, spekulacji myślowych i
tzw. filozofowania. Cechy te można wykorzystać na lekcjach twórczości do
kształtowania wrażliwości na problemy, rozwijania myślenia dedukcyjnego
i transformowania treści intelektualnych. Aktywność myślowa młodzieży
i zwiększająca się orientacja w różnych dziedzinach nauki, kultury i techniki
prowadzą do krystalizacji zainteresowań i coraz większej specjalizacji.
Źródło: Porządek i przygoda. Lekcje twórczości, Krzysztof J. Szmidt,
Warszawa 1996

Zad. 1. (0–1)
Wyjaśnij, w jaki sposób autorzy obu tekstów postrzegają zjawisko twórczości.
Uzasadnij swoje stanowisko.
……….…………………………………………………………………………………
………………...……….………………………………………………………………
…………………………….……..……….……………………………………………
……………………………………………….……..……….…………………………
…………………………………………………………………….…..……….………
………………………………………………………….……………………………….
.……….………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

Zad. 2. (0–1)
2.1. W zdaniu „Sen jest prawdziwym inkubatorem twórczych pomysłów,
a zasypiając czy budząc się, mamy wielką szansę na przebłysk inspiracji”
zastąp rzeczownik inkubator określeniem synonimicznym.

Określenie synonimiczne:

2.2. Określenie inkubator pomysłów to:

a. Hiperbola
b. Metafora
c. Epifora
d. Eufemizm

Podkreśl właściwą odpowiedź.

Zad. 3. (0–2)
Andrzej Jagiełło-Rusinowski uważa, że „kreatywność wymaga gotowości do
podejmowania ryzyka i odwagi w przełamywaniu schematów”. Rozstrzygnij,
czy sąd ten znajduje potwierdzenie w tekście Krzysztofa J. Szmidta?
Odpowiedź uzasadnij.
……….…………………………………………………………………………………
………………...……….………………………………………………………………
…………………………….……..……….……………………………………………
……………………………………………….……..……….…………………………
…………………………………………………………………….…..……….………
………………………………………………………….……………………………….
.……….………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………
Zad. 4. (0-2)
Na podstawie obu tekstów wypisz po jednym zdaniu będącym:
a. Informacją:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
b. Opinią:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Zad. 5. (0-2)
Jakie znaczenie dla rozumienia tekstu nr 1 ma użycie słownictwa
wartościującego? Uzasadnij swoją odpowiedź, podając odpowiednie
przykłady.
……….…………………………………………………………………………………
………………...……….………………………………………………………………
…………………………….……..……….……………………………………………
……………………………………………….……..……….…………………………
…………………………………………………………………….…..……….………
………………………………………………………….……………………………….
.……….………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………

Zad. 6. (0-1)
Czy można wzmocnić wypowiedź A. Jagiełło-Rusiłowskiego cytatem z artykułu
Krzysztofa J. Szmidta: „ Narastająca wiedza o świecie dostarcza im okazji do
wyszukiwania sprzeczności i niekonsekwencji, co ma bezpośredni związek ze
skłonnością do stawiania pytań, prowadzenia dyskusji i sporów, spekulacji
myślowych i tzw. Filozofowania”.? Uzasadnij swoją odpowiedź.
……….…………………………………………………………………………………
………………...……….………………………………………………………………
…………………………….……..……….……………………………………………
……………………………………………….……..……….…………………………
…………………………………………………………………….…..……….………
………………………………………………………….……………………………
.……….………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………
 Zad. 7. (0–4)
Na podstawie obu tekstów zredaguj syntetyzującą notatkę na temat: czynniki
wpływające na rozwój twórczych zachowań. Twoja wypowiedź powinna liczyć
60–90 wyrazów.
Uwaga: w ocenie wypowiedzi będzie brana pod uwagę poprawność językowa,
ortograficzna i interpunkcyjna.
……….…………………………………………………………………………………
………………...……….………………………………………………………………
…………………………….……..……….……………………………………………
……………………………………………….……..……….…………………………
…………………………………………………………………….…..……….………
………………………………………………………….………………………………
.……….………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………...……….………
Część 2. Test historycznoliteracki
Zad. 1. (0-1)
Przeczytaj załączony fragment „Księgi Wyjścia”. Wpisz z tekstu dwa przykłady stylu
biblijnego i nazwij zastosowane środki językowe.
Gdy Mojżesz pasał owce swego teścia(…) doszedł do Góry Bożej Horeb. Wtedy
ukazał mu się Anioł Pański w płomieniu ognia ze środka krzewu. Mojżesz widział, jak
krzew płonął ogniem, a nie spłonął od niego. Wtedy Mojżesz powiedział do
siebie:<<Podejdę, żeby się przyjrzeć temu niezwykłemu zjawisku. Dlaczego krzew
się nie spala?>> Gdy zaś Pan ujrzał, że podchodzi, by się przyjrzeć, zawołał <Bóg do
niego ze środka krzewu: <<Mojżeszu, Mojżeszu>> On zaś odpowiedział: <<Oto
jestem>>. Rzekł mu Bóg: Nie zbliżaj się tu! Zdejmij sandały z nóg, gdyż miejsce, na
którym stoisz jest ziemią świętą. Powiedział jeszcze Pan: Jestem Bogiem ojca twego,
Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba. Mojżesz zasłonił twarz, bał się
bowiem zwrócić oczy na Boga.

Przykłady stylu biblijnego Nazwa zastosowanego środka

językowego

Zad.2 (0-2)
Zapoznaj się z załączonym wierszem Horacego:
Opanowany w godzinie klęski
i obcy szałom radości
takim pamiętaj być zawsze
na zgon skazany Deliuszu

Pamiętaj o tym czy smutnie mija

każdy dzień życia czy święto
leżąc na trawie w ustroniu
pijesz starego falerna

Sosna ogromna i biała topól

na cóż gałęzie splatają
w gościnnym cieniu i na cóż
pędzi wijący się potok?

Tu wina wonne olejki róże

szybko więdnące każ znosić
dopóki starczy dobytku
i czarnej nici trzech Parek

Ustąpisz z wszystkich gruntów nabytych

i z willi nad płowym Tybrem
ustąpisz i górę złota
zgarnie po tobie kto inny

Czyś potentatem z rodu Inacha

czyś z dołów nędzarz bezdomny
na jedno wyjdzie to w oczach
bezlitosnego Orkusa

Los na każdego z podziemnej urny

wypadnie prędzej czy później
wyrok na wieczne wygnanie
miejsca wyznaczy nam na barce.
Wskaż dwie inspiracje mitologiczne występujące w pieśni Horacego. Wyjaśnij, jaką
pełnią rolę w utworze.
Inspiracje mitologiczne Rola, jaką pełnią w utworze
Zad.3. (0-1)
Do jakiego epizodu z „Dziejów Tristana i Izoldy” nawiązuje obraz? W uzasadnieniu
przywołaj sytuację z utworu, ilustrującą twoją odpowiedź.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....

Zad. 4. (0-1)
Wyjaśnij znaczenie związku frazeologicznego dantejskie sceny.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………

Zad. 5. (0-1)
Rozstrzygnij, czy wiersz Daniela Naborowskiego ma związek ze światopoglądem
epoki, w której powstał. Uzasadnij odpowiedź.
Świat hołduje marności
I wszytkie ziemskie włości;
To na wieki nie minie,
Że marna marność słynie.
Miłujmy i żartujmy,
Żartujmy i miłujmy,
Lecz pobożnie, uczciwie,
A co czyste, właściwie.
Nad wszytko bać się Boga —
Tak fraszką śmierć i trwoga.

……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....

Zad. 6. (0-1)
Zapoznaj się z Hymnem do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego.
Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe
.
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umysłach rozkoszy prawdziwe,
Byle cię tylko wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.

Przedstaw koncepcję patriotyzmu ukazaną w utworze.

……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....

Zad. 7. (0-2)
Zapoznaj się z fragmentem „Ody do młodości” i obrazem Francisco de Zurbarána pt.
„Zgładzenie hydry lernejskiej”.
Tekst 1.
Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze,
Ten młody zdusi Centaury,
Piekłu ofiarę wydrze,
Do nieba pójdzie po laury.
Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie:
Młodości! orla twych lotów potęga,
Jako piorun twoje ramię!

Tekst 2.

Zad. 7.1. (0-1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń w odniesieniu do wiersza Adama
Mickiewicza oraz obrazu Francisco de Zurbarána. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Wiersz Adama Mickiewicza i obraz Francisco de Zurbarána nawiązują P F
do mitu o Heraklesie.
2. Obraz i wiersz nawiązują do stylu klasycznego. P F
3. Z wiersza Mickiewicza i obrazu Francisco de Zurbarána wynika, że P F
młodość jest synonimem potęgi.

Zad.7.2. (0-1)
Odwołując się do przytoczonego fragmentu Ody do młodości Adama Mickiewicza
oraz własnej wiedzy, wskaż w utworze elementy stylu klasycystycznego.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....
Zad. 8. (0-2)
Zad.8.1 (0-1)
Zapoznaj się z poniższym tekstem.
Adam Mickiewicz, „Konrad Wallenrod”
“Dovate adungue sapere, come sono due generazoni da combattere... bisogna essere volpe e
leone”

„Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia... trzeba być lisem i lwem”
Niccolo Machiavelli, „Książę"

Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Powyższy fragment dzieła Adama Mickiewicza jest

A. mottem.
B. przypisem.
C. przedmową
D. dedykacją.
Zad.8.2.
Zapoznaj się z zamieszczonym niżej fragmentem tekstu.
Machiavelli rozgrzeszał z dwuznacznych moralnie decyzji księcia,
którego okoliczności zmusiły do zdrady, kłamstwa i podstępu.
Mickiewicz nie tworzy bohatera przyjmującego taką perspektywę.
Problematykę poematu skupia wokół zagadnienia niemożności pełnej
asymilacji makiawelizmu przez osobowość uformowaną w duchowej
atmosferze kultury rycerskiej. Wallenrod to rycerz chrześcijański
zmuszony do wyboru metod walki niezgodnych z etosem rycerskim.
Przeżywany przezeń konflikt norm moralnych ma charakter
doświadczenia tragicznego i współtworzy bardziej złożoną sytuację
duchową bohatera, w której tragizm przejawia się także i na innych
płaszczyznach. Decyzja o przedsięwzięciu tajnej misji pociąga za sobą
doświadczenie tragiczności w sferze życia prywatnego. Aby ocalić
ojczyznę, Wallenrod musi zniszczyć własne szczęście, musi też
zniszczyć szczęście kobiety, którą kocha [...]; [...] musi popełnić czyny
w jego odczuciu niemoralne [...], musi wybrać sposób walki, który
splami jego honor rycerski: musi dopuścić się kłamstwa i zbrodni.
Wybiera sposób działania nie mieszczący się w granicach
chrześcijańskiego etosu rycerskiego – niczym zamaskowany
skrytobójca zadaje wrogowi „cios w plecy”. [...] Wallenrod staje przed
koniecznością zabijania z ukrycia, działa z „zasłoniętą” twarzą – co jest
dla niego tym bardziej bolesne, że – jak się dowiadujemy – swój prestiż
zdobył przecież walcząc otwarcie w turniejach na dworach Europy.
Stefan Chwin, Wstęp do: Konrad Wallenrod.
Zad. 8.2. (0-1)
Określ, co jest istotą tragizmu Konrada Wallenroda, o którym pisze Stefan Chwin?
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....
Zad. 9 (0-1)
Przeczytaj poniższy fragment tekstu.
Dosadnymi określeniami najbardziej nasycony jest pełen humoru i melancholii
„Pamiętnik starego subiekta”, który stanowi estetyczny i nastrojowy kontrapunkt dla
dramatycznych i gorzkich zmagań wewnętrznych Wokulskiego. Jego językową
materią jest żywa, familiarna odmiana polszczyzny trzeciej ćwierci XIX w., w której
zdarzają się potknięcia i nieporadności, zdania są krótkie, a wyrazy silnie
nacechowane ekspresywnie. Tylko tu, poza drobnymi wyjątkami, do głosu dochodzą
plebejscy bohaterowie.
Małgorzata Szeja, „O języku i stylu Lalki Prusa”
Zad. 9.1 (0-1)
Sformułuj argument, którym uzasadnisz tezę, że język jest istotnym elementem
kreacji bohatera. W odpowiedzi odwołaj się do konkretnego przykładu z „Lalki” B.
Prusa.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....
Zad.10. (0-2)
Zapoznaj się z załączonym fragmentem dramatu Wyspiańskiego:
Scena 19 Pan Młody, Rachel
RACHEL
Ensemble jak z feerii, z bajki,
ach, ta chata rozśpiewana,
jakby w niej słowiki dźwięczą,
i te stroje ukąpane tęczą,
PAN MŁODY
Ma pani słuszność, ćmy brzęczą
najwięcej wokoło świec;
gdzie błyska, muszą się zbiec.[…]
PAN MŁODY
Tak to czuję, tak to słyszę:
i ten spokój, i tę ciszę,
sady, strzechy, łąki, gaje,
orki, żniwa, słoty, maje.
Żyłem dotąd w takiej cieśni,
pośród murów szarej pleśni:
wszystko było szare, stare,
a tu naraz wszystko młode,
znalazłem żywą urodę,
więc wdecham to życie młode;
teraz patrzę się i patrzę
w ten lud krasy, kolorowy,
taki rześki, taki zdrowy -
choćby szorstki, choć surowy.
Wszystko dawne coraz bladsze,
ja to czuję, ja to słyszę,
kiedyś wszystko to napiszę;
teraz tak w powietrzu wiszę
w tej urodzie, w tym weselu;
lecę, jak mnie konie niosą -
od miesiąca chodzę boso,
od razu się czuję zdrowo,
chadzam boso, z gołą głową;
pod spód więcej nic nie wdziewam,
od razu się lepiej miewam.
Na podstawie fragmentu dramatu pt. „Wesele” Wyspiańskiego oraz wiedzy z całości
utworu wskaż przyczyny fascynacji Pana Młodego wsią.
Przyczyny fascynacji
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
Przykłady
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
Zad. 11. (0-1)
Przeczytaj poniższy fragment tekstu.
Epoka ta bowiem z niespotykaną dotychczas siłą wyraziła zagadnienie konwekcji i
spontaniczności, dopowiedziała wiele istotnych prawd do romantycznych opozycji:
jednostka i społeczeństwo, nieskrępowane indywiduum i normy społeczne. Dodajmy
do tego sprawy, o których sądzi się pochopnie, iż są wynalazkiem naszych czasów.
Chodzi o problematykę alienacyjną oraz kształtowanie się „cywilizacji mrowiska” w
środowisku zurbanizowanym, rolę masowych środków upowszechniania i
standaryzacji kultury.
Andrzej Z. Makowiecki, „Wokół modernizmu”, Warszawa 1985.
O jakiej epoce jest mowa w tekście Andrzeja Makowieckiego? Podaj nazwę tego
okresu w kulturze i uzasadnij swoją odpowiedź.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zad.12. (0-2)
Zapoznaj się z fragmentem „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego.
Trzeba było jednak iść na robotę do Gajowca. Cezary miał nadzieję, że „starego” nie
zastanie o tej porze w domu, więc można będzie spokojnie pracować, można będzie
doprowadzić do ładu imaginację sflaczałą. Jak za złość, Gajowiec sterczał w domu.
Ujrzawszy go Baryka, zamiast pożądanego uspokojenia sflaczałej imaginacji, poczuł
najpiekielniejszą zaciekłość. Ledwie przywitał się, rzekł z diabelską uciechą:
-Wracam z zebrania komunistów.
-Powinszować znajomości!
-A gdzież mam chodzić?
-Jak to-gdzie masz chodzić? Masz się uczyć medycyny.
-Ja teraz od komunistów pobieram lekcje wiedzy o Polsce.
-Uczył Piotr Marcina.
-Nie! – zawołał Cezary. – Nie! Gdyby nie oni, byłbym ciemny jak tabaka w rogu. Pan
także nie wiesz całej prawdy.
- Od was się jej dowiem!
- Tak! Moja umarła nie z biedy i nie z bicia, i nie z samych chorób, lecz z tęsknoty za
Polską. Mój ojciec…Mój ojciec i moja matka! A wy, wielkorządcy, coście zrobili z tego
utęsknienia umierających? Katownię! Biją! Biją na śmierć w więzieniach! Katują!
Policjant uzbrojony w narzędzia tortur – to jedyna ostoja Polski!
- Bluźnisz młodzieńcze!
- Nie bluźnię. Mówię prawdę. Jeślibym zaczął „bluźnić”, to już do pana nie wrócę.
Jeszcze raz wróciłem.
- Jeszcze raz? Pytam się, czemu nie dajecie ziemi ludziom bez ziemi?
- Nie mamy pieniędzy na wykup.
- Wykup! Nie stać was na złamanie magnaterii, która już raz pchnęła Polskę w
niewolę. Nie ma w was duszy Ludwika XI, żeby złamać szlachecką przemoc i
przemienić ten kraj w gminę ludzi pracowitych. Czemu gnębicie w imię Polski nie-
Polaków? Czemu tyle nędzy? Czemu każdy załamek muru utkany jest żebrakami?
Czemu tu dzieci zamiatają z ulic mokry pył węglowy, żeby się wśród tej okrutnej zimy
troszeczkę ogrzać?
Zad. 12.1. (0-1)
Scharakteryzuj istotę sporu pomiędzy Cezarym Baryką a Szymonem Gajowcem..
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....
Zad. 12.2. (0-1)
Określ, jakimi argumentami posługuje się w dyskusji Baryka? Uzasadnij swoją
wypowiedź.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
Zad 13. (0-1) Zapoznaj się z mottem „Innego świata” Gustawa
Herlinga-Grudzińskiego: „Tu otwierał się inny, odrębny świat, do niczego nie podobny
(…)”. W kontekście znajomości powieści wyjaśnij metaforyczny tytuł powieści.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....

Zad. 14. (0-1)

Zapoznaj się z fragmentem powieści George’a Orwella pt. „Rok 1984”.
Partia postawiła sobie za cel nie tylko powstrzymanie mężczyzn i kobiet od tworzenia
związków, nad którymi nie miałaby żadnej kontroli. Uparcie, acz skrycie, dążyła do
odarcia stosunku płciowego z wszelkiej przyjemności. Za wroga uważano nie tyle
miłość, ile zmysłowość, zarówno w małżeństwie, jak i poza nim. Każdy związek
małżeński między członkami Partii musiał zyskać akceptację specjalnej komisji i
–choć nie istniał na to specjalny paragraf – nie udzielano zgody kandydatom, którzy
sprawiali wrażenie, że czują do siebie pociąg fizyczny. Jedynym akceptowanym
celem małżeństwa było płodzenie przyszłych członków Partii. Sam stosunek płciowy
należało traktować jako coś wzbudzającego odrazę, niczym lewatywa. Tego również
nie mówiono wprost, lecz w pośredni sposób wpajano od dzieciństwa każdemu
członkowi Partii.
Na podstawie fragmentu powieści oraz wiedzy z całości utworu, wymień sposoby
wpływania Partii na życie ludzi w orwellowskiej rzeczywistości.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
Zad. 15.(0-2)
Zapoznaj się z tekstem piosenki Agnieszki Osieckiej:
Madonno Polska Madonno
Panno z dzieckiem mów
Jak ty sobie radzisz
Nocą wśród złych snów
Madonno Polska Madonno
Skąd masz pieniądze na czynsz
Czy cię nie przeraża
Pająk albo mysz
Damy ci kwiatek na Święto Kobiet
Czapkę na bakier i Polski obie
Damy ci wódki i bilet do kina
Kace i smutki i dwóje na szynach
Damy przyrzeczeń starych tysiące
I niedorzecznie małe pieniądze
Damy ci bełkot i stracha w polu
A dla małego miejsce w przedszkolu
Madonno Polska Madonno
Panno z dzieckiem mów
Jak ty sobie radzisz
Nocą wśród złych snów
Madonno Polska Madonno
Pusto w łóżku twym
Jaki w twojej głowie
Śpiewać musi rym
Damy ci kwiatek na Święto Kobiet
Czapkę na bakier i Polski obie
Damy ci wódki i bilet do kina
Kace i smutki i dwóje na szynach
Byle do nocy byle do jutra
Tłucze się w tobie litania smutna
Sen cię otuli jak łaska boska
Polska Madonno Madonno polska
Sen ci daruje szminkę francuską
Piersi okryje szkarłatną bluzką
Sen ci daruje nadzieję płonną
Polska Madonno Polska Madonno

Agnieszka Osiecka odwołuje się w swoim tekście do kreacji utrwalonej w tradycji

literackiej. Określ, jaka to postawa i jakie znaczenie dla sensu piosenki ma to
odwołanie. Uzasadnij swoją odpowiedź.
……….…………………………………………………………………………………………
………...……….………………………………………………………………………………
…………….……..……….……………………………………………………………………
……………………….……..……….…………………………………………………………
…………………………………….…..……….………………………………………………
………………………………………………………………………………………………....

CZĘŚĆ 3.
Wypracowanie

Wybierz jeden z poniższych tematów i napisz wypracowanie.

● W wypracowaniu rozważ problem podany w temacie. Przedstaw również

swoje zdanie i je uzasadnij.
● W rozważaniach przedstaw argumenty, odwołując się do utworów
literackich wskazanych w temacie oraz do wybranych kontekstów (co
najmniej dwóch spośród: historycznoliterackiego, literackiego, biograficznego,
 kulturowego, religijnego, mitologicznego, biblijnego, historycznego,
filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego).
● Jednym z utworów literackich musi być lektura obowiązkowa wybrana
spośród lektur wymienionych w arkuszu egzaminacyjnym.
● Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.

TEMAT 1

Marzenie – siła motywująca do osiągania wyznaczonych celów czy

przynosząca rozczarowanie mrzonka?

W pracy odwołaj się do:

● „Lalki” Bolesława Prusa

● innego utworu literackiego (może to być również wiersz)
● wybranych kontekstów.

TEMAT 2

Powinności rządzących wobec narodu.

W pracy odwołaj się do:

● „Odprawy posłów greckich” Jana Kochanowskiego

● innego utworu literackiego (może to być również wiersz)
● wybranych kontekstów.