T.

C
Marmara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı

TÜRKİYE’DE OKULLARDA KALİTE HAREKETİ :

“ÖZEL ROBERT LİSESİ OKULU ÖRNEĞİ”

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Berna EFEOĞLU

Tez Danışmanı: Prof. Dr. Muhsin HESAPÇIOĞLU

İstanbul 2007

i
ii
 ÖNSÖZ

Bu tez çerçevesinde, Türkiye’de okullarda kalite hareketi incelenmekte ve ‘Özel

Robert Lisesi ‘ okul örneği araştırılmaktadır.

Tez çalışmam sırasında benden yardımlarını esirgemeyen değerli hocam ve

danışmanım Sayın Prof. Dr. Muhsin HESAPÇIOĞLU’na, teşekkür ederim. Ayrıca bu
çalışmanın okul örneği araştırması sırasında büyük emeği bulunan Özel Robert Lisesi Kalite
Kurulu olarak Türk Müdürü Güler ERDUR, Kütüphane Sorumlusu Ayşe YÜKSEL, Beden
Eğitimi Öğretmeni Burçin BALKAŞ’a bilgi paylaşımlarından dolayı teşekkürlerimi sunarım.
Yüksek Lisans eğitimim sırasında bana destek olan annem, babam, eşim Erhan, oğlum
Bahadır ve kızım Begüm’e teşekkür ediyorum.

Şubat 2007 Berna EFEOĞLU

İstanbul

iii
ÖZET

Çağımızda hayatın her alanında ve özellikle eğitim alanında kalite ve sürekli

gelişimin sağlanması vazgeçilmez ve tartışılmaz bir şart olmuştur. İşte bu doğrultuda bu
kavramlar eğitim kurumlarının hedefleri belirlenirken birinci önceliği taşımaktadır. Bu
önceliklere uygun olarak günümüzde yetiştirilen öğrencilerin ömür boyu öğrenmeyi
sürdürebilen, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirmiş, sosyal ve kültürel roller
üstlenebilen bireyler olması amaçlanmaktadır.

Bu doğrultuda Millî Eğitim Bakanlığı 1999 yılından itibaren eğitim alanında

ulusal kalite hareketini başlatmıştır. Eğitimde kalite okulun kalitesidir. Bu aşamada da okul
yöneticisine çok fazla görev düşmektedir. Bu çalışmada amacımız eğitim sistemimizi
geçmişten günümüze kadar inceleyerek eğitim kurumlarında uygulanmakta olan kalite
çalışmalarını araştırmak, etkili okul, etkili lider kavramları üzerinde durmaktır. Ayrıca
okullarımızda bu çalışmaların uygulanabilirliğinin ne durumda olduğu, okullarımızın alt
yapısının buna hazır olup olmadığı, uluslar arası ölçekte öğrencilerimizin başarı durumunun
tespitidir.

Yeniden yapılanma ülkemiz eğitim sistemi için neden gereklidir ve yeniden

yapılanma sırasında nelere dikkat edilmelidir? Tüm bu sorulara, uzman görüşlerine de yer
vererek cevap aramaktayız. Bu bağlamda okul örneği olarak seçmiş olduğumuz Özel Robert
Lisesi’nin işleyişi, örgüt yapısı, öğrenci ve veli profili, hizmet alanların ve hizmet verenlerin
beklentileri nelerdir ve karşılanabilmekte midir? Özel Robert Lisesi kalite hareketinin
neresindedir, neler uygulanmaktadır, başarı nasıl elde edilmektedir? Okulun dış çevre ile
ilişkileri nasıldır? Tüm bu sorulara yanıt arayarak, Özel Robert Lisesi incelenmiştir. Araştırma
niteliksel bir araştırma olup, alan taraması ve görüşme tekniklerine yer verilmiş, birincil ve
ikincil veriler kullanılmıştır.

iv
ABSTRACT

In our age on every area of life, especially on the educational area, maintaining
quality and continuous development are an indispensable and unquestionable must. Now at
this point those concepts are being the primary targets while determining the targets of
educational institutions. According to those priorities the students who are being educated at
those days are aimed to be the ones who can learn lifelong, the ones who have developed the
ability of creative and critical thinking and also the ones who can take social and cultural
roles.

At that direction since 1999 The Ministry of Education has started the national
quality movement at educational field. Quality at education is the quality of the school. At
that stage, director of school receives quite a lot of duties. Our aim at this study is while
analyzing our educational system from past to now, making a study on quality action at
schools and emphasizing on effective school and effective leader. Besides these, we aimed to
search the position of the applicability of this action at our schools, also to see whether the
infrastructure of our schools are ready for this action or not, and to determine our students
success at international criterion.

Why is reengineering needed for our educational system and what should we
consider during the reengineering? We are looking for answers to all these questions,
mentioning expert views. At that context we are looking for construction, organizational
structure, student and parent profile of Robert College which we have chosen as a sample
school. What are the expectations of customers and service suppliers and are they being met
in that school? On which part is Robert College at quality action, what are being applied, and
how is the success gained? How are the relations of the school with external environment? By
looking for an answer to all these questions Robert College has been analyzed.

The study is a qualitative analysis, field research, interview techniques, primary

and secondary data have been used in it.

v
ÖNSÖZ------------------------------------------------------------------------------------------------ ii

ÖZET---------------------------------------------------------------------------------------------------iii

ABSTRACT--------------------------------------------------------------------------------- ---------iv

İÇİNDEKİLER--------------------------------------------------------------------------------------- v

TABLOLAR LİSTESİ--------------------------------------------------------------------- -------- ıx

ŞEKİLLER LİSTESİ---------------------------------------------------------------------------------x

BÖLÜM I GİRİŞ----------------------------------------------------------------------------------- 1
1.1 Problem Durumu-------------------------------------------------------------------------------- 1

1.2. Problem Cümlesi-------------------------------------------------------------------------------- 3

1.3. Amaçlar------------------------------------------------------------------------------------------ 3
1.4.Önem---------------------------------------------------------------------------------------------- 3
1.5.Sayıltılar------------------------------------------------------------------------------------------ 3
1.6. Sınırlılıklar--------------------------------------------------------------------------------------- 4
1.7. Araştırma Modeli------------------------------------------------------------------------------- 4

1.8. Çalışma Grubu---------------------------------------------------------------------------------- 4

1.9. Veriler ve Toplanması--------------------------------------------------------------------------5
1.10.Verilerin Çözümlenmesi ve Değerlendirilmesi ------------------------------------------- 5

BÖLÜM II KURAMSAL ÇERÇEVE---------------------------------------------------------- 7

2.1. Eğitim ve Öğrenme Tanımı---------------------------------------------------------------------7
2.2 Okul Tanımı--------------------------------------------------------------------------------------10
2.3 Okulun Altı Özel Karakteristiği Bize Okul Hakkında Anlamlı
Bilgi Vermektedir------------------------------------------------------------------------------- 11
2.3.1. Eğitim Görevi: İçeriklerin Sunumu--------------------------------------------- 11
2.3.2. Pedagojik İlişki: Teknolojileştirilebilirlik-------------------------------------- 12
2.3.3. Öğrenciler İlişkide Bulunur: Pedagojik Eylemin Temeli Örnek Olay
Anlamadır--------------------------------------------------------------------------- 12
2.3.4. Mükemmel Olmayan Profesyonel Olarak Öğretmen------------------------- 13

vi
 2.3.5. İşbölümü: Gevşek Yapılanmış İşbirliği---------------------------------------- 13
2.3.6. Eğitimden Kendi Kendine Eğitime: Amaçların Düşünümselliği----------- 14

2.4. Etkin Okul Araştırmaları-----------------------------------------------------------------------15

2.5 Okulların Etkililiğini Ölçmeye Yönelik Bazı Modeller------------------------------------ 21
2.5.1. Amaç Modeli ------------------------------------------------------------------------ 21
2.5.2. Kaynak –Girdi Modeli ------------------------------------------------------------ 22
2.5.3. Süreç Modeli------------------------------------------------------------------------ 23
2.5.4. Doyum Modeli--------------------------------------------------------------------- 24
2.5.5. Yasallık Modeli-------------------------------------------------------------------- 24
2.5.6. Örgütsel Öğrenme Modeli-------------------------------------------------------- 24
2.5.7. Etkisizlik Modeli------------------------------------------------------------------- 26
2.5.8 Toplam Kalite Yönetimi Modeli--------------------------------------------------- 26
2.5.8.1. Türk Eğitim Sisteminde Toplam Kalite Yönetimi Modeli----------- 27
2.6. Etkin Okul Üzerine Yapılan Araştırmalar--------------------------------------------------- 30
2.6.1 Outlier Çalışmaları---------------------------------------------------------- 30
2.6.2 Örnek Olaylar------------------------------------------------------- ---------30
2.6.3 Program Değerlendirme Çalışmaları------------------------------------- 31
2.6.4 Diğer Çalışmalar------------------------------------------------------------- 31
2.7. Kalite Güvence Sistemleri ISO (International Organization for Standardization) 900 Serisi,
Toplam Kalite ve Eğitim İlişkisi-------------------------------------------------------------- 33
2.8. Eğitimde Akreditasyon------------------------------------------------------------------------- 39
2.9. Genel Olarak Kalite, Etkililik, Etkenlik, Verimlilik Kavramları------------------------- 40

2.10. E.Deming Ve R. Feuerstein’in Öğretilerine Göre Eğitimde Kalite---------------------41

2.11. "Kaliteli/İyi Okul"un Özellikleri---------------------------------------------------------------- 41

2.12. Avrupa Birliği Eğitim Politikası------------------------------------------------------------ 44

2.12.1. Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri ve Eğitimde Entegrasyon--------------------------- 45

BÖLÜM III
3.1.Robert Kolejin Kuruluşu----------------------------------------------------------------------- 48
3.2. Osmanlı’da Misyonerlik----------------------------------------------------------------------- 48
3.3. Azınlık Okullarının Açılması Yönündeki Çalışmalar------------------------------------- 49

3.3.1. Tanzimat Döneminde Özel Öğretim, Azınlık ve Yabancı Okulların

Durumu------------------------------------------------------------------------------ 50
vii
 3.3.2 Yabancıların Açtığı Özel Öğretim Kurumları------------------------------------ 51
3.3.2.1.İstanbul Amerikan Kız Koleji------------------------------------------- 52
3.3.2.2. Robert Kolejin Tarihçesi------------------------------------------------ 52

BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUM

4.1.Öğretmen Beklentileri-------------------------------------------------------------------------- 57

4.1.1. Beklenti Etkisi Süreci-------------------------------------------------------------- 60

4.2. Robert Lisesi’nde Okul Yönetimi------------------------------------------------------------ 69

4.3. Robert Lisesi’nde Okul Kültürü/İklimi------------------------------------------------------ 77

4.3.1.Dış Çevre----------------------------------------------------------------------------- 82

4.3.2. İç Çevre------------------------------------------------------------------------------ 84

4.4.Etkin Okulun Örgüt Kültürü ------------------------------------------------------------------ 87

4.4.1.Özel Amerikan Robert Lisesi Toplam Kalite Yönetimi (Öğrenciler)----------90

4.4.2.Özel Amerikan Robert Lisesi Toplam Kalite Yönetimi (Veliler)---------------90
4.4.3.Özel Amerikan Robert Lisesi Toplam Kalite Yönetimi
(İyileştirilen Alanlar)------------------------------------------------------------------92

BÖLÜM V

5.1. Özet ---------------------------------------------------------------------------------------------- 105

5.1.1. Okul Yönetimi---------------------------------------------------------------------- 105

5.1.2. Öğretmen Beklentileri------------------------------------------------------------- 109

5.1.3. Okul Kültürü----------------------------------------------------------------------- 111

5.2. Öneriler-------------------------------------------------------------------------------------------112

KAYNAKÇA --------------------------------------------------------------------------------------- 117

EKLER

EK 1 New York Bağımsız Okullar Birliği Üyelik Kriterleri----------------------------------- 126

viii
EK 2: Özel İstanbul Amerikan Robert Lisesi Veli ve Öğrenci El Kitabı 2006–2007------ 130

EK 3: 2006 Özel Okullar Sınavı Taban Puanları------------------------------------------------ 151

EK 4: Özel Robert Lisesi Öğretmen ve İdareci Görüşme Soruları--------------------------- 154

EK 5: Özel Robert Lisesi Öğrenci Görüşme Soruları---------------------------------- ------- 156

EK 6: Özel Robert Lisesi Süreç ve Sonuçlarını İzleme Tablosu------------------------------ 158

Özgeçmiş--------------------------------------------------------------------------------------------- 160

ix
TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1: 2005/2006 Eğitim Öğretim Yılı Özel Robert Lisesi Öğrencileri Üniversite
Başarılarında

Yurtiçi Dağılım --------------------------------------------------------------------------- 66

Tablo 2: 2005/2006 Eğitim Öğretim Yılı Özel Robert Lisesi Öğrencilerinin Yurtdışı

Üniversite Dağılım----------------------------------------------------------------------- 67

Tablo 3 : Özel Robert Lisesi 2006–2007 Şehirlere Göre Yatılı Dağılımı-------------------- 68

Tablo 4 : Özel Robert Lisesi Yıllara Gore Disiplin Sonuçları---------------------------------100

Tablo 5: Yıllara Göre Disiplin Olayları----------------------------------------------------------- 101

x
ŞEKİLLER LİSTESİ

Grafik 1: Kalite Kavramının Geçirdiği Aşamalar----------------------------------------------- 36

Grafik 2: Özel Robert Lisesi 2006 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı Sonuçlarına Göre

2005/2006 Yılı Mezunlarının Başarı Grafiği----------------------------------------- 65

xi
BÖLÜM I
GİRİŞ
1.1.Problem Durumu
Okul, insan yaşamında büyük bir yer teşkil etmektedir. F.Varış (1994)’e göre okul, bireyin
eğitiminden sorumlu olan ve bu amaçla kurulmuş olan sosyal bir kurumdur. Yaşamımızın
çoğu okullarda geçmektedir. Okulda geçen zamanın nitelikli olabilmesi de ancak “sağlıklı bir
okul” ile mümkündür. Sağlıklı bir okulda ancak iç ve dış çevresiyle uyum içinde çalışan, bu
çevrelerden desteğini alan bir kurum ile mümkün olabilir. Bir okulun yararlı olabilmesi için
bir başka gereklilik de tutarlı ve güçlü bir yönetimdir. Okulun amaçlarının doğru bir şekilde
gerçekleşebilmesi için okul yönetimi gerekli kaynakları sağlar ve bu kaynakları âdil bir
biçimde dağıtır. Okul yönetiminde öğretmenlere ve çalışanlara rehberlik eden onlara yol
gösteren bir yöneticiye ihtiyaç duyulmaktadır. Öğretmenler boyutundan sağlıklı okulu
inceleyecek olursak öğretme ve öğrenmenin en doğru ve en verimli bir şekilde
gerçekleştirildiği, akademik başarının en önemli hedef olduğu bir ortamdır.
Belli amaçları gerçekleştirmek için oluşturulan örgütler, bu amaçlarını gerçekleştirdikleri
sürece varlıklarını sürdürebilirler. Başka bir anlatımla, örgütler etkili ve yeterli oldukları
sürece varlıklarını korurlar (M.Aydın,1994: 15). Etkililik ve yeterlilik bir örgütün var oluşu ve
yaşayışı için zorunlu özelliklerdir. Örgütlerin etkili ve yeterli olabilmeleri öncelikle yönetim
ile ilgilidir. Yönetim, uzmanlar tarafından çeşitli şekillerde tanımlanmıştır. A.Baransel
(1979)’a göre yönetim evrensel bir süreç, toplumsal yaşam kadar eski bir sanat, gelişmekte
olan bir bilimdir. Süreç olarak yönetim, bir takım faaliyet ve fonksiyonları, sanat olarak
yönetim, bir uygulamayı, bilim olarak yönetim de sistematik ve bilimsel bilgi topluluğu
olarak ifade etmektedir.
Bir başka deyişle, M.Aydın (1994)’e göre yönetimin esası ortak bir amacın
gerçekleştirilebilmesi için eldeki insan ve madde kaynağının etkili bir biçimde
kullanılmasıdır. İnsan ve madde kaynağı aracılığı ile belli bir amacın gerçekleştirilmesi
eylemidir.
Eğitim ve okulla ilgili araştırmaların birçoğu okulların etkililiği üzerinedir. Bu araştırmalarda
okulların etkililiği çeşitli başlıklar altında tanımlanmış ancak bu çalışmalar sonunda
M.Hesapçıoğlu (1991)’daki aktarımına göre G. R.Austin ve S.P. Holowenzak bu özellikleri
üç başlık altında toplamışlar:1) öğretmen beklentileri 2) okulun yönetimi 3) okulun havası.
Etkili okullarla ilgili araştırmalar incelendiğinde görülen etkin yöneticinin gerekliliğidir.
M.Hesapçıoğlu (1991)’na göre etkin yöneticiler yönetimin içinde aktif olarak görev alan,
öğretmen ve öğrencilerine yüksek beklentiler

1
yönelten yöneticiler olarak tanımlanmaktadır. Bu yöneticiler öncelikle öğretim alanında
yönetici olmak isterler, daha sonra administratif yönetici olmak isterler. A.Garibaldi ve J.H.
Lee’nin çalışmaları da J. Brookover (1985)’ın çalışmalarını desteklemektedir. Öğretimsel
liderler öğrencilerinin başarılı olabilmesi için öğretmenlerini şartlar neyi gerektiriyorsa
yapmaları için cesaretlendirirler. A.M. Garibaldi “etkili okullar”da okul iklimi üzerinde
dururken, V. Lee ise yeniden yapılanma ile yüksek öğrenci performansı ve tüm öğrencilere
daha fazla âdil bir tutumun yararları üzerine dikkat çekmektedir. Belki de bu çalışmalarda en
çok göze çarpan konu iki farklı türde çalışma olan V. Lee (niceliksel) ve A.M. Garibaldi (
niteliksel) çalışmalarının sonucunda varılan nokta aynıdır. Bir çalışmanın nasıl yapıldığından
çok sonuç üzerine odaklanmamız gerektiği konusunda bizleri teşvik etmektedirler. Sonuç
olarak baktığımızda etkili okullar ile ilgili yapılan bu çalışmalar tüm okulların etkili
olabileceğini belirtmektedir. A. Gümüşeli (2006)’ye göre okul kültürü, okulun kimliğini
oluşturan ve okuldaki tüm bireylerin davranış ve eylemlerini etkileyen maddî, manevî öğeler
bütünüdür. Bunun yanı sıra olumlu ve etkili bir okul kültürünün okula bağlılığı artırma, okul
ve yönetimine karşı güven oluşturma, yıkıcı çatışmaları önleme, okulda görev yapan öğretim
elemanları ile öğrencilerin davranış ve beklentilerini şekillendirerek okulun başarısını artırma
gibi birçok yararları vardır. Okul kültürünün korunması ve sağlanmasında da en büyük
sorumluluk okul müdürüne düşmektedir. Ancak bunun içinde müdürün kültürü oluşturan
değerler, normlar ve beklentilere uygun davranarak yaptırımları eksiksiz ve yansız
uygulayarak okulda bulunanlara örnek teşkil etmesi gerekmektedir.Öncelikle öğrenmeye açık
bir lider olduğunu göstermelidir.
Bu çalışmada ele alınacak bir başka konu ise öğretmen beklentilerinin öğrenci başarısı üzerine
etkisidir. U. Altunay (2006)’a göre öğretmenlerin, öğrenci davranışlarından elde ettikleri
algılarına ve değişik nedenlerden kaynaklanan inançları temelinde geliştirdikleri ve
öğrencilerinin ne düzeyde edimler gerçekleştireceklerine ilişkin öngörülerine öğretmen
beklentisi denir. Öğretmen beklentileri ne kadar yüksek olursa öğrenci başarısı da o derece
yüksek olur.
Araştırmada örnek okul olarak incelenen Özel Robert Lisesi’nin okul iklimi, öğretmen
beklentileri ve okul yönetimi açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca bu okulda
kaliteli/iyi okul olabilmek için ne tür çalışmalar yapılmakta, yüksek başarı grafiği nasıl elde
edilmekte? Bu sorulara yanıt bularak okullarımızda uygulanan kaliteli/iyi okul çalışmalarına
ışık tutması amaçlanmaktadır.

2
1.2. Problem Cümlesi
Türkiye okullarında kaliteli /iyi okul örneği olarak Robert Lisesi Örneği’dir.
Bir okulu kaliteli /iyi okul yapan özellikler nelerdir? Bu olgu Robert Lisesi örneğinde
incelenecektir.Özel Robert Lisesi ülkemizde başarı çizgisini yıllardır koruyan,eğitimde
kaliteden ödün vermeyen politikası ile en başarılı öğrenciler tarafından en fazla tercih edilen
bir okul konumundadır. Ayrıca öğretmen beklentileri oldukça yüksek, idarî yapısı oldukça
güçlü ve köklü bir okul kültürüne sahip olması sebebiyle okul örneği olarak seçilmiştir.
1.3. Amaçlar
Bu araştırmanın temel amacı; Türkiye’de okullarda kalite hareketini Özel Robert Lisesi
örneğinde incelemektir. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:
1. Bu okul/Robert Lisesi’nde okul yönetimi nasıldır?
2. Bu okul/Robert Lisesi’nde öğretmen beklentileri nelerdir?
3.Bu okul/Robert Lisesi’nde okul kültürü/iklimi nasıldır?
1.4.Önem
1.bu araştırma verileri ile kaliteli/iyi okul örneği olarak ele alınan Özel Robert Lisesi’nin elde
ettiği başarının dayanaklarını ortaya çıkarmak,
2. yüksek öğretmen beklentileri ile elde edilen başarının incelenmesi,
3. sağlıklı okul ikliminin eğitimin kalitesine olan etkisini ortaya çıkarmak,
4. güçlü okul yönetimin eğitimin kalitesine olan etkisini ortaya çıkarmak.
1.5.Sayıltılar
Bu araştırmada temel alınan varsayımlar şunlardır:
1.Okul yöneticisinin ya da gruptan birinin kuvvetli yönetimi varsa örgüt amaçlarına daha
kolay ulaşır ve bu kişi örgütün varlığının sürdürmesinde daha etkili olabilir.
2. Okulun amaçlarının açık olması, örgütte herkes tarafından biliniyor olması, örgütte
amaçların daha kolay gerçekleşmesini sağlar.
3.Bir örgütte öğretmen, öğrenci ve veli beklentileri eğitim yöneticisi tarafından biliniyor
olması, amaçların daha kolay gerçekleşmesini sağlar.
4. Okulda bütün çalışanlar için etkin bir hizmetiçi eğitim programı uygulanmalıdır. Sürekli
gelişim için, yeni eğitim metotlarının takip edilip uygulanabilmesi, öğrencilerin ve velilerin
yüksek beklentilerinin karşılanabilmesi için kurumda bulunan bütün çalışanlar etkin bir
hizmetiçi eğitimden yararlanmalıdır.
5. Öğrencilerin beceri ilerlemelerinin kontrolü için etkin bir sistem olmalı, böylece okul yeni
hedeflerini daha iyi belirler ayrıca amaçlarına ne kadar ulaştığı görülür. Sürekli gelişim için
yeni hedefler belirlenir.

3
6.Öğrencilerin kendilerini, yeteneklerini daha iyi tanıyabilmeleri ve başarılı oldukları alanda
ilerleyebilmelerini sağlayabilmek amacıyla öğrencilere çeşitli kültürel, sportif ve sosyal
alanda çalışma imkânı sunulmalıdır.

1.6. Sınırlılıklar
1.Yapılan araştırma İstanbul ili Beşiktaş ilçesinde bulunan Özel Robert Lisesi çalışanları,
öğrencileri ve mezunlarının verdikleri bilgilerle sınırlıdır.
2.Araştırma sonucunda elde edilecek veriler; hazırlanmış olan görüşme soruları verileri ve
araştırma kapsamında kullanılacak tekniklerle sınırlıdır.

1.7.Araştırma Modeli
Bu araştırma ile kaliteli/iyi okul özellikleri incelenmeye çalışılmış. Etkili okullar ile ilgili
ulusal ve uluslar arası alanyazını ve araştırmalar incelenerek bu okulların özellikleri ana
hatlarıyla çizilerek örnek olay çalışması olarak seçilen “Özel Robert Lisesi” bu özelliklerin ne
kadarını yerine getirebildiği incelenmiştir. Bu çalışma için nitel araştırma yapılmıştır.
H.Şimşek ve A.Yıldırım (2005) nitel araştırmayı, gözlem, görüşme ve doküman analizi, gibi
nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve
bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak
tanımlamaktalar. J.Mason (1996)’ya göre tek bir felsefî pozisyona dayalı tek bir nitel araştırma
yapmanın tek bir meşru yolu yoktur. J. Mason aynı zamanda nitel araştırmanın bir başka
özelliğinin de, araştırmanın içinde üretildiği sosyal bağlama duyarlı olması olduğunu belirtir.
Bu açıklamadan da anlaşıldığı gibi nitel araştırma, sosyal bağlama göre esneklik gösteren veri
toplama tekniklerinden oluşmaktadır. Nitel araştırmanın geniş bir tanımını yapmak oldukça
güç olsa da, bir takım temel özellikler ile tanımlayabiliriz. A.Yıldırım ve H.Şimşek (2005)
alan yazında çeşitli yazarlardan yaptıkları derlemeler sonucunda nitel araştırmaların en çok
karşımıza çıkan yedi özelliğini şu şekilde sıralamaktalar: (1) doğal ortama duyarlılık, (2)
araştırmacının katılımcı rolü, (3) bütüncül yaklaşım, (4) algıların ortaya konması, (5) araştırma
deseninde esneklik, (6) tümevarımcı analiz, (7) nitel veri. E.Kuş (2003) nitel araştırmalar ile
ilgili bir başka özellik üzerinde durmakta, araştırmacı nicel araştırmaya oranla çalıştığı
insanlarla daha fazla temas içindedir Bu tarz bir ilişkiyi geliştirme gerekliliği, nitel
araştırmacının dünyayı öznelerin gözlerinden görme gerekliliğinden kaynaklanır.

1.8. Çalışma Grubu

Veriler toplanırken örneklem grubu seçilirken çeşitli yöntemler kullanılabilir.Bunlardan
biri de ‘Olasılıklı Olmayan Örneklem Alma’ dır. Bu tür yöntemlerde örneklem seçerken
4
rastlantılı seçim yapılamaz.Bunun anlamı bu tür örneklem alma olasılık kuramının
gerekçelerini kullanmaz,ona dayanmaz.Bu nedenle de araştırmacı incelemesi sonucunda elde
ettiği bulguları incelemeyle ilgili olan nüfusa genelleştirme girişiminde bulunmaz.Olasılıklı
örneklemde alınan örneklemin,nüfusu temsil etmesi için rastlantılı seçme süreçlerine
başvurulur.Olasılıklı olmayan örneklemde alınan örneklem nüfusu yeterince temsil edebilir ya
da etmeyebilir.Örneklem çıkarmaktaki amaç,normal dağılım varsayımına ve nüfusu temsil
gerekçesine dayanan bir ölçme ve sonuç çıkarma değildir.Sadece örnek çıkarılan grubun, örnek
çıkarılan ortamdaki durumuyla ilgili, dağılımı bulmaktır (İ.Erdoğan, 2003:177).
Araştırmaya Özel Robert Lisesi mezunlarından 20 öğrenci, hâlâ okumakta olan 20 öğrenci,10
öğretmen 1 idareci ve 1 yardımcı hizmetler görevlisi katıldı.Bu çalışmada da olasılıklı olmayan
örneklem alma yöntemine başvuruldu.Görüşülen grubun mümkün olduğunca heterojen
olmasına özen gösterildi.

1.9. Veriler ve Toplanması

Nitel araştırmalarda genellikle üç tür veri toplanır : “çevreyle ilgili veri,” “süreçle ilgili veri” ve
“algılara ilişkin veri” (Le Compte ve Goetz;1984: aktaran: A.Yıldırım ve H.Şimşek, 2005:
40).Çevreyle ilgili veriler, araştırmanın yer aldığı sosyal, psikolojik, kültürel, demografik ve
fiziksel özelliklere ilişkindir. Bu tür veriler sürece ve algılara ilişkin verilere temel oluşturur.
Süreçle ilgili veriler, araştırma süresince neler olup bittiği ve olanların araştırma grubunu nasıl
etkilediğine ilişkindir. Algılara ilişkin veriler ise, araştırma grubuna dâhil olan bireylerin süreç
hakkında düşündüklerine ilişkindir (A.Yıldırım ve H.Şimşek,2005: 40). Araştırma sırasında
Özel Robert Lisesi çalışanları, öğrencileri ve mezunları ile görüşmeler yapıldı. Süreçler ile
ilgili olarak kurumun vermiş olduğu belgeler ve gözleme yer verildi. Ayrıca basında,literatürde
ve toplumda yer alan okul hakkında ki görüşlerden de yararlanıldı.
1.10. Verilerin Çözümlenmesi ve Değerlendirilmesi
Yapılan çalışma bir durum (örnek olay) çalışmasıdır. Durum çalışması aşağıdaki şekilde
tanımlanabilir:
Durum çalışması; (1) güncel bir olguyu kendi gerçek yaşam çerçevesi (içeriği)içinde çalışan,
(2) olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin hatlarıyla belirgin olmadığı ve
(3) birden fazla kanıt ya da veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan, görgül bir
araştırma yöntemedir (R.Yin, 1984: aktaran: A.Yıldırım ve H.Şimşek, 2005).
Bu çalışmada durum çalışması olarak ele alınan okul Özel Robert Lisesi’nde yukarıda
belirtilen yöntemlere başvuruldu. Okulda okumakta olan öğrencilerle, okuldan mezun olan
öğrencilerle, bazı yöneticilerle ve bazı öğretmenlerle görüşmeler yapıldı. Bu görüşmeler

5
sırasında alanyazında belirtilen hususlara dikkat edildi. Mezun öğrencilerin bir kısmına internet
ortamında ulaşıldı ve görüşmeler bu şekilde gerçekleştirildi.
Görüşme soruları oluşturulurken problem ile ilgili alanyazın tarandı.Bu konu ile ilgili gerek
kuramsal alanyazın gerekse araştırma alanyazın tarandıktan sonra soruların genel çerçevesi
oluşturuldu.Açık uçlu sorular hazırlanırken konuya ilişkin genel sorulardan yola çıkarak alt
araştırma soruları hazırlandı.
Nitel araştırma yöntemlerinde açık uçlu sorular araştırmacıya,araştırmanın daha ayrıntılı hale
getirilmesi konusunda önemli bir esneklik sağlamaktadır (A.Yıldırım,H.Şimşek, 2005:93).

6
BÖLÜM II
KURAMSAL ÇERÇEVE
1. Eğitim ve Öğrenme Nedir?
“Eğitim, insanoğlunun başlangıcından bu yana, ilk zamanlar bilinçsiz daha sonraları bilinçli
olarak her an, her ortamda yürüte geldiği daha iyiyi aramaya kendini, geleceği olan neslini
arama işidir, insanoğlu geleceğini iyi ile kötüyü doğru ayırt edebilmede görmüştür”
(A.Çölmek,1998:305).
“Eğitim, çoğu zaman kelime anlamı ile ferdin sosyalleştirilmesi, hemcinslerine benzer ve
topluma faydalı bir üyenin hazırlanması anlamına gelir”(J.Leif ve G.Rustin 1980’den aktaran:
M.Hesapçıoğlu 1994: 29).
“Eğitim insanların bilgi ve görgülerinde geçerli saydığımız şeyleri gelecek nesillere
nakleden, hatta ileride kaydedilecek tekâmülü hazırlama iddiasında bulunan en üst görüş
yüceliğini isteyen bir insan eseridir” (J.Leif ve G.Rustin 1980’den aktaran: Hesapçıoğlu 1994:
29).
“Eğitim, geleceğe çok donanımlı, nitelikli, düşünen, tartışan, inançlı, hızlı ve doğru karar
alabilen, üretken bireyler yetiştirebilme sürecidir” (A.Çölmek,1998:305).
Farklı bir bakış açısıyla E.Durkheim eğitimi “yetişmiş olan kuşakların yetişen kuşakları
metotlu olarak eğitmesi” olarak tanımlamakta (aktaran: F.Varış,1994:9) .
“Eğitim,fertlerin gelecekteki yaşamlarını doğrudan etkilemesi ve sosyal yapının
oluşmasındaki önemli etkisi nedeniyle toplumların gelişmesinde en önemli süreçtir.Bir ülkenin
gelişmesi ancak,o ülkede yaşayan insanların eğitilmesi, onlara ülkenin hedeflerine uygun
beceri ve yetenekler kazandırılması, yeni teknolojiler geliştirilmesi, yeni teknolojilerin her
alanda kullanılması ile olanaklıdır” (E.Türk,1999:1).
En genel anlamıyla I. Kant eğitim şu şekilde tanımlamıştır “insanı ‘insanlığın mukadderatına
göre’ yetiştiren bir süreçtir” (I.Kant, belirtildiği yer: J.LEIF/G.RUSTIN ,1980:79, aktaran:
M.Hesapçıoğlu, 1994:30).”İnsanlığın mukadderatı”, insanlığın geleceği,insanlığın geleceğinin
ulaşacağı “genel iyilik” hali,insanın mükemmelliği halidir.Böyle bir sonda insan hürdür ve
bütün faaliyetlerini mutlaka akıl yoluyla yönetir,yani sadece vicdanın emrettiklerini yapar
(M.Hesapçıoğlu,1994:30).
Eğitimin temel öğelerinden biri, öğretme ve öğrenme etkinlikleridir (N.Fidan, 1996).

Eğitim amaçlarının gerçekleşmesinde öğretim-öğretme süreçlerinin etkililiği ise büyük

ölçüde öğretmene ve onun öğretme ortamında gerçekleştirdiklerine bağlıdır (K.Açıkgöz,
2000).

7
Eğitim her husustan önce, insanoğlunun bugünkü ve yarınki yaşamına bir müdahaledir.
Eğitimin bu ter bir müdahale olmasından dolayı, çok çeşitli eğitim anlayışları geliştirilmiştir.
Bu eğitim anlayışları,zaman ve ülkelere göre son derece değişiklik göstermişlerdir.
E.Durkheim ve sosyologlar, bu eğitim anlayışları ile onlara uygun düşen toplum biçimleri
arasında ilişkiler bulunduğunu ileri sürerler. Diğer yandan büyük pedagoji
yazarları,yaşadıkları devirlerin eğitim görüşlerini az çok aksettirmişlerdir.Yine ayrıca,bağlı
kalınan bilimsel ve felsefî görüş de bu tür anlayış farklılığına neden olmuştur.Ve yine ‘insan’
ve ‘onun özü’ne ilişkin yapılan felsefî, felsefî antropolojik ve bilimsel araştırmalar eğitim
konusunda anlayış farklılığına götürmüşlerdir (M.Hesapçıoğlu,1994:29).

Eğitim etkinliklerinin bir kısmı gelişigüzel ve kasıtsız olarak düzenlenir. Bu informal

eğitimdir. Aile içinde, akran gruplarında ve usta-çırak ilişkisi sonucu kazanılan davranışlar
informal eğitim ürünleridir. Okullarda verilen eğitim formal eğitimdir ve plânlı eğitim
etkinliklerini kapsar.
Günümüzde öğretim bir etkileşim sürecidir.Artık öğretmenin görevi öğretmek (bilgi
aktarmak) değil,öğrenme sürecini kolaylaştırmaktır.Öğretimde öğretmen kadar öğrenci de
etkin olmalı,farklı tepkilerde bulunmalı,alış-veriş içinde bulunmalı.Öğretmen ve öğrenci
sürekli bir etkileşim içinde bulunmalı.
Hesapçıoğlu’na göre de öğrenim sadece bir ‘davranış değişikliği’nden ibaret olmayıp,
‘öğrenme’de bir etkilenme olayı söz konusudur (M.Hesapçıoğlu 1994: 31).
Öğrenme, bireyin yaşam süresi içinde her zaman her an varolan bir olgudur, bir süreçtir.
Ancak bir öğretmenin gelişi güzellikten kurtularak bir sisteme bağlanması gerekir. Gerek
bireye istenen değerleri öğretme girişimleri, gerekse de bunda bir ekonomi sağlama gayesiyle
eğitim ve öğretimin plânlı olması istenmiştir. Bu plânlı öğrenme olayını gerçekleştirmek
üzere okul adı verilen kurumlar oluşturulmuştur. Z. Bursalıoğlu’nun (1987) dediği gibi okul
genel çevreye karşılık özel bir çevredir. Genel çevreden gelen iyi etki ve oluşumları
güçlendirip, olumsuz etki ve oluşumları engellemek ya da en aza indirmek okulun varoluş
nedenidir (A.Balcı, 1993: 59).

Öğrenme, kuramsal düşüncelerden uygulama ve tecrübelerden elde edilen, bilgilerle insan

inançlarını, değerlerini, tutum ve davranışlarını değiştirme sürecidir. Öğrenme sürecinin
sonucunda bireyde bilgi ve tecrübe birikimi olmaktadır. Bunun sonucunda insan değer ve
davranışlarında sürekli olarak bir yenileşme, gelişme gözlenmektedir. Öğrenme, kişisel ya da
örgütsel ölçekte olsun, bilgi edinmenin çok ötesinde bir kavramdır. Öğrenme yoluyla, insanlar
daha önceden yapamadıkları bir şeyi yapabilecek duruma gelirler (P.Senge, 1999, 10).

8
 Eğitim, bireyin tüm yaşamı boyunca sürmekte ve okul dışında ve içinde yaşam boyu
edindiği deneyimlerin bütününü kapsamaktadır. Böyle bir yaklaşımda, okulun, eğitim rolü
azalmamakta, tersine önem kazanmaktadır (F.Varış,1994:9).
Öğrenme;eylem-sonuç ilişkisi konusunda bilginin içinde bulunduğu süreç ve bu ilişkiler
üzerine çevre etkisinin gelişmesi olup hayatta kalabilmek ve süreklilik için fonksiyonel bir
kavramdır (F.Töremen,2001:1).
P.Senge (1993)’ye göre; “Gerçek öğrenme insanın özünde olan bir olgudur.Öğrenme yoluyla
önceleri hiç yapmadığımız işleri yapmaya başlar,dünyayı ve onunla olan ilişkimizi yeniden
algılarız.Öğrenme sayesinde yaşamın yaratıcı sürecinin bir parçası olan kapasitemizi
genişletiriz.Her birimizin içinde, böylesine öğrenmeye karşı büyük bir açıklık vardır”
(P.Senge,1993,aktaran:F.Töremen,2001:2).
‘Öğrenme,uyarıcı (stimulus) ile davranım (response) arasında bağ kurmadır’.
‘Öğrenme, hem zekânın, hem güdülenmenin,hem de transferin ürünüdür’.
‘Öğrenme,kişinin yeteneklerine,onun biyolojik kültürel gelişimine,içinde yaşadığı toplumdaki
kültüre,güdülenmişliğine,ilgisine, öğrenme ortamının havasına bağlıdır’(V.Sönmez,1986,
aktaran: M.Hesapçıoğlu, 1994:31).
Öğrenme etkinlik gerektiren bir süreçtir.Öğrenmenin kalıcılığı bireyin kendi yaşantısı yoluyla
işin içine girmesini gerektirir.
Tanımlardan çıkarılacak ortak sonuç şudur: İnsanın gelişmesinde ve değişmesinde eğitim,
etkili bir süreçtir. Her toplum kendi değerlerini, inançlarını ve bilgi birikimini gelecek
nesillere doğru biçimde aktarmak için bireylerini eğitmek zorundadır.
Okul bir eğitim organizasyonu olarak insan eğitiminin temel alındığı çoklu etkileşim
sistemiyle organizasyondaki herkesin birbirinden direkt olarak etkilendiği bir yapıdır.
1930’larda başını Jean Piaget’nin çektiği anlayış, her insanın kendi özel biyolojik gelişme
süreciyle birlikte, anlama, zekâ gibi bir oluşumun geliştiği ve bunun insanı diğer canlılardan
temelde ayıran en önemli özellik olduğunu vurgulamaya başladı.
Klâsik yaklaşımda yetişkinlerin ve öğretmenlerin eğitim süreci içinde en temel rolü,
çocukların öğrenmeleri gereken bilgileri onlara aktarmak, onların kafa yapılarını
şekillendirmek olmuştur. Oysa ilerici sistemler yetişkinlerin ve öğretmenlerin eğitim süreci
içinde görevini çocuğun doğal eğilimlerini zedelemeden, çevreyle uyum sağlayabileceği
şekilde olumlu yönde gelişebilmesi için çocuklara rehberlik etmek olarak tanımlamaktadır.
Toplumun sosyal zenginliği ve insanlığın gelişmesi yetişkinlerin benimsediği ‘önyargılı ve
şekillendirilmiş doğruların” çocuklara dayatılmasından geçmez. Farklılıkların korunarak
gelişebilmesi için ortam hazırlanması gerekir (İ.Betil, 2000).

9
2.2 Okulun Tanımı
Okul bir örgüttür ve aynı zamanda o belirli amaçları ya da görevleri düzenli ve mümkün
olduğunca etkili bir şekilde yerine getirmek zorunda olması nedeni ile de bir topluluktur. Okul
sistemi sanayileşmiş ülkelerde tahminen büyük kiliseler gibi kurumlar da düşünüldüğünde, her
kurumdan daha fazla üyeye sahiptir ve sadece bu nedenle bir örgüte sahip olma ihtiyacındadır.
Sadece öğretmenler, okul yönetimi ve okul müfettişleri olarak sabit personel bile dikkate
alınırsa onun muazzam büyüklüğü pek belirgin değildir ki ek olarak yaklaşık on yıl gibi bir
süre boyunca okulun sabit üyeleri olan “akıcı” ya da “zamansal” üyeler olarak öğrenciler
dikkate alındığında büyüklük daha da artar. Buna ek olarak ebeveynler de az ya da çok
çocuklarının okuluna ait kabul edilirler. Okul, ortak amaçlara ulaşmak için
oluşturulmuş/oluşmuş sürekli sosyal bir örgüttür (M.Hesapçıoğlu, 2002:1) .
Toplumda var olan bütün sosyal ve kültürel kurum, olgu ve değerler bireyin eğitimini etkiler
ancak bireyin eğitiminden sorumlu olan sosyal kurum okuldur (F.Varış,1994:9).
Okulun varoluş gerekçesi, eğitimdir. Bir hizmet örgütü olarak okul bu görevini, öğrencilerini
eğiterek, yani eğitim gereksinimlerini karşılayarak yerine getirir (F.Uluğ, 1998: 471) .

Okul, eğitimsel hedeflerin ve beklentilerin gerçekleştirilmesi yönünde öğrencilerin,

öğretmenlerin, ana-babaların, okul yöneticilerinin etkileşim içinde oldukları ve gerek bu
etkileşim gerekse de katılan üyeler açısından birinin diğerine benzemediği örgütlerdir
(Y.Yavuz,2006).

Okul,eğitim sisteminde eğitimin üretildiği yerdir.Okul,eğitim örgütünün halkla yüz yüze

gelinen kapısıdır.Okulun sorunları toplumu,toplumun sorunları da okulu daha doğdukları
anda etkiler.Bu sorunlar okulu etkiledikten sonra eğitimin üst düzeyindeki örgütlerce anca
duyulmaya başlanır (İ.E.Başaran, 2000:12).

Örgütün ne olduğuna ilişkin tanımlardan birisi tanınmış yönetim bilimci Chaster Barnard’a
aittir. O’na göre örgüt, iki ya da daha fazla kişinin bilinçli olarak eşgüdümlenmiş etkinlikleri
sistemidir (M.Aydın, 1994: 14).
C. Barnard’a göre, bir örgütün varolabilmesi için üç temel öğe zorunludur. Bunlar: (1)
birbiriyle iletişimde bulunabilecek bireyler, (2) amacın gerçekleştirilmesine katkıda bulunma
isteği ve (3) gerçekleştirilmesi gereken ortak bir amaçtır (M.Aydın, 1994: 14). Bu
açıklamalardan bir örgütün temel öğeleri olarak bireyler, isteklilik ve genel ve ortak bir amaç
anlaşılmaktadır.
Belli amaçları gerçekleştirmek için oluşturulan örgütler, bu amaçlarını gerçekleştirdikleri
sürece varlıklarını sürdürebilirler. Başka bir anlatımla, örgütler etkili ve yeterli oldukları sürece
varlıklarını korurlar (M.Aydın, 1994: 15).
10
 Örgütler, kendisini bir konuya/göreve vakfetmiş bürokrasiler olmaktan çok, çelişkili
“çatışma dolu politik ekonomiler” olarak anlaşılmalıdır ki bu tür örgütlerde maddî, kültürel ve
sosyal sermayelerin yapılandırılması konusunda kaynakların kontrolü için yarışılmaktadır
(M.Hesapçıoğlu, 2002:1).
Okul, ilk bakışta hiçbir özelliği yok gibi görünür, o da diğer biçimsel örgütler gibi bir
biçimsel örgüttür. Okul, hiyerarşik pozisyonlar/makamlar piramidine, işbölümüne, beceri
yönetimine ve yönetim eylemlerinin amaç yönelimli düzenlemelerine sahip bir öğretim
kurumudur. O, notları, sertifikaları üretir ve bürokratik bir tavırla bunları öğrencilere ve
öğretim elemanlarına dağıtır. Okul aynı zamanda, görevini yerine getirmek durumundaysa, bir
bürokrasiden daha fazlası ve daha başkası olmak durumunda olan bir eğitim kurumudur.
Ayrıca okul basitçe ürünü, girdi–çıktı karşılaştırmalı ekonomik ilkenin uygulanması ile
hesaplanabilir ekonomik ve teknik bir üretim birimi değildir (M.Hesapçıoğlu 2002:1).
Okullar örgüt özellikleri açısından değerlendirildiğinde, bürokratik bir yapıya sahip olan,
yetki ve sorumluluğun hiyerarşik olarak dağıtıldığı, biçimsel bir yapının bulunduğu birer örgüt
olma özelliği taşırlar. Temel girdisi ve çıktısının insan olması ve eğitimin temel hedefi olan
“davranış değiştirme” sürecinin oluşturulduğu özel bir çevre olması eğitim örgütlerini ve bu
örgütlerin yönetimlerinin önemini arttırmaktadır (H.Demirtaş,1997: 3).
Okul, toplumun ve bireylerin ihtiyaçlarını karşıladığı bir yaşam merkezi gibidir. Bu
yaşam merkezi, değişen ve gelişen çevresel, teknolojik, kültürel, ekonomik koşullara göre
kendi içyapısını sürekli olarak yenilemektedir.

2.3. Okulun Altı Özel Karakteristiği

2.3.1. Eğitim Görevi: İçeriklerin Sunumu
Okul, eğitim hizmeti veren bir örgüttür. Bu örgütlerin ürünü de insan olduğu için
sunulacak olan içerik önemlidir. İçeriklerin okul amacıyla aktarımı saf bilgi iletiminden daha
fazla bir anlama sahiptir. Bunun sebebi yalnızca pedagojik ilişki değildir, içeriklerin “eğitim
değeri” sebebiyle de böyledir. İçeriklerin aktarılması eğitim ve öğretim plânlarınca
yönlendirilir (Hesapçıoğlu 2002:4).
Eğitimciler arasında, okulda ne sunulmalıdır, sorusuna farklı yanıtlar verilmektedir. Bir kısım
eğitimci;”bilgi değil, bilginin yapısal karakteri ve düzenlemesi öğretilmeli ve böylece çocuğun
zihnî geliştirilmelidir” derken, bir başka akım da,”öğrenci öğrenebildiği kadar bilgi edinmeli”
savını öne sürmüştür (F.Varış,1994: 10).
Plânlı, programlı bir ortam olarak okulun birey üzerinde etkin olması gerekir
(F.Varış,1994:9).Bu bilgiler toplumsal bakımdan gerekli,yararlı bilgilerden oluşan içeriklerdir.

11
Okulu bir kurum olarak diğer kurumlardan ayıran en önemli özelliklerinden biri de en az
teknolojileştirilebilir olmasıdır.Eğitici ve çocuk arasında kendine özgü yaratıcı bir ilişki gelişir.

2.3.2. Pedagojik İlişki: Teknolojileştirilebilirlik

Okullar üyelerden oluşur. Üyelerin tamamı çocuklar ve gençlerdir. Yetişkin bir insanın
olan-büyüyen bir insana ve gerçekten bizzat onun için gösterdiği arzu dolu ilişki olan bu ilişki
“eğitimsel ilişki” olarak açıklanmaktadır. Herrmann Nohl için pedagoji çalışmasının en alttaki
sırrı, doğru pedagojik ilişkidir. Eğitici tarafında “sevgi” ve “tavır”,çocuk tarafında ise “görev,
saygı ve kendine ait bir muhtaçlık duygusu” yaratıcı eğitimsel ilişkide ortaya çıkmaktadır
(M.Hesapçıoğlu, 2002: 5).
Sevgi azlığı nedeniyle sevgiye yeterince doyamamış çocuklar sosyal ilişkilerinde diğer
insanlara karşı sevgi duymazlar.
Uyumsuz davranışlar kaynağını sevgi azlığından alır. Suç ve isyana yönelme, kin,
nefret ve düşmanlık bu duyguyla beslenmemiş olmanın belirtileridir.
Saygı, sevgi duygusu içindedir. Sevgi ortamında gelişir. Çocuğun ayrı bir varlık
olduğu ve onun kendisi olarak yetişmesinin gerekliliği ona verilen önem ve gösterilen saygı
duygusunun eseridir. Sosyal gelişimde, insanlara karşı davranışlarda saygı özel bir uyum
sürecidir.
Okullar diğer örgütler ile karşılaştırıldığında ürünü somut olarak görülemeyen,
ölçülemeyen bir kurumdur.Zaman içinde verilen eğitimin sonucu ortaya çıkar.Öğrenciye
kazandırılan bilgi ve beceriler eğitimin ürünüdür.Bu neden ile eğitim kurumları en az
teknolojileştirilebilir kurumlardır.

2.3.3 Öğrenciler İlişkide Bulunur: Pedagojik Eylemin Temeli Örnek Olay Anlamadır
Okul öğrenci merkezlidir. Öğreticiler sadece bilgi aktarıcılar değil aynı zamanda
eğiticidirler. Öğretmen normal şartlarda tüm sınıfla ilgilenir. Ancak bazı durumlarda tek tek
öğrencilerle ilgilenmek durumunda kalırlarsa her bir öğrenciye ayrı ayrı danışmanlık yapmak
durumundadırlar. Bazı durumlarda yenilenmesi gereken bilgiye ihtiyaç duyabilir. Bazı olayları
yalnızca davranışsal olarak değil, bilişsel ve psikoanalitik olarak da olayları tanımalıdır
(M.Hesapçıoğlu 2002:7).
Öğretmen, sınıfta kuralları oluştururken ölçülü bir biçimde ortaya koymalıdır. Basit
durumlarda sert tepki göstererek kaosa sebep olmamalı, öfke yaratmamalıdır. Sorun çıkaran
öğrencilerle hemen konuşmak yerine teneffüslerde konuşmalıdır (M.Çetin ve S.Ada,2002: 39).

12
 2.3.4. Mükemmel Olmayan Profesyonel Olarak Öğretmen
A.Uçar (2006)’a göre günümüzde öğretmenlik kendine özgü bir profesyonel uğraş
alanıdır. Genel anlamda profesyonel, bir işi kazanç sağlamak amacıyla ve ustalıkla yapan
kimse demektir. Böyle bir kimse işin tüm gerekleriyle tüm inceliklerini öğrenmiş olmak
durumundadır. Günümüzde öğretmenlik mesleği de profesyonel bir meslek olarak kabul
edilir. Öğretmenlik artık (özel) alanda uzmanlık, akademik çalışma, mesleksel formasyon ve
üniversite diploması gerektiren kendine özgü bir profesyonel meslek statüsü kazanmış
bulunmaktadır Eğitim sistemimizin en stratejik parçası olan okul örgütünün önemli iki parçası
öğretmen ve öğrencidir. Anaokulundan üniversitenin bitimine kadar süren eğitim hayatında,
zamanın büyük bölümünü birlikte geçiren öğretmen ve öğrenci arasında dinamik bir ilişki
vardır. Öğretmende başarı beklentisi varsa öğrenciler daha başarılı olmaktadır. Karamsar ve
öğrenciden beklentisi az olan bir öğretmenin sınıfında genel başarı düzeyi düşmektedir.
Öğretmenler öğrencilerini anlamaya çalışırken duygudaşlık kurabilmelidir. Bu çalışmalar
da vaka’ların tipik özelliklerinden dolayı standardize edilemeyen bir anlaşma sürecinde
gerçekleşir. Eğitimsel eylemin yönetimsel kontrolü ve dışsal değerlendirilişi/teftişi bu özel
eylem mantığından dolayı uygun değildir ve sadece kısmen uygulanabilir niteliktedir
(M.Hesapçıoğlu, 2002: 8).
Öğretmen öğrenciye uyması gereken davranışı benimsemesi gerektiğini eylemsel olarak
hatırlatabilir. Öğretmenin ikazı öğrencinin kişiliğiyle ilgili değil davranışıyla ilgili olmalıdır
(M.Çetin ve S.Ada,2002: 26).

2.3.5. İşbölümü: Gevşek Yapılanmış İşbirliği

Öğretmen diğer örgütlerde çalışanlardan farklı olarak yalnız çalışır. Öğretmenlerde “biz
ve okulumuz” yerine “ben ve sınıfım” bilinci vardır. Bu olgu okulun “hücresel” temel yapısını
belirtir (M.Hesapçıoğlu, 2002:9).
Okul örgütü işbirliğini mümkün kılar, işbirliğini söyler ve işbirliğine yöneltir. Okul
sadece dikey işbirliğini, hizmet ve öğretim işinin ayrımını belirlemez, aynı zamanda yatay
işbirliğini, öğretim maddelerinin dallara ve içeriklerin sırasına, sınıflara ve ders saatlerine göre
bölümlenmesini ve şube öğretmenlerinin dağılımını tanımlar. Öğretmen eyleminin tek tek
hücreler şeklindeki ayrımlaşması her öğrencinin kendi alanını öğrencilere gerçekte dayalı
olmak zorunda olduğu amaca götüren bir araç olması gerekirken, bu alanı kendi başına
amaçmış gibi sunması tehlikesini beraberinde getirir. Bu da yalnız öğretmenlerin team türü
işbirliği ile bu tehlikenin bertaraf edileceği, aksi takdirde okulun eğitim sürecinin öğrenciler
için aralarında hiçbir anlam ilişkisi olmayan bir sıra izole etkinliğe bölünebileceği anlamına
gelir (M.Hesapçıoğlu 2002:11). Bu sebeple öğretmen tecrübelerini, sorunlarını ya da
13
başarılarını diğer öğretmenlerle paylaşabilmeli. Yeni bazı uygulamalar diğer öğretmenlerle
paylaşılmalı, aksak giden konular görüşülmeli ve fikir alışverişinde bulunulmalı.

2.3.6. Eğitimden Kendi Kendine Eğitime: Amaçların Düşünümselliği

Örgüt olarak okulun en özel karakteristiği örgüt amaçlarının kendine has özelliğinde,
yani eğitim amaçlarındadır. Bu amaçlar pedagojik olmayan örgütlerin amaçlarından tamamen
farklıdır. Pedagojik amaçlar düşünümseldir, çelişkilidirler ve sınırlandırılamazdırlar. Bunu
öğrencilerin geliştirilmesi/teşvik edilmesi amacında açık bir şekilde görebiliriz. Burada acaba
özellikle yetenekli ya da öğrenim güçlüğü olan çocuklar mı ek olarak geliştirilmek
durumundadır. Bunlara yoğunlaşan bir öğretmen sınıfın geri kalanını ihmal etmiş olmaz mı?
Katı ayıklayıcı olan bir öğretmen, bunu kendi egosundan dolayı değil, geri kalanları daha iyi
teşvik edebilmek için yapmaktadır. Burada teşvik ve ayıklama çelişkilidir. Bu iki unsurun
dengede tutulduğu durumlarda okulda yok edilmeyen bir birlik oluşturulur (M.Hesapçıoğlu,
2002: 13).
Okulların amaçları çok çeşitlidir ve her yıl bu amaçlara yenileri eklenir. Okulların
amaçları açık uçludur Okullar amaçlarını dirik tutmalı, öğrencileri hayata hazırlarken güncel
yaşamdan kopmamalıdır. Ancak bunu yaparken de okulların amaçları netleştirilmelidir.
Pedagojik olmayan örgütlerin de amaçları vardır, ancak daha kapalı ve daha nettir.
Kamu okullarının, devlete ait olma özelliklerinden dolayı profesyonelleşmesi
engellenmektedir. Sanayi ülkelerinin çoğunda okullar özel değil, devletin ya da belediyenin
yönetimi altındadır. Devlet ya da belediyeler okulların yapması gerekenleri plânlarlar.
Profesyonel örgütler kendi kendilerine plânlarını yapar, teşhiste bulunur, ihtiyaçları belirler,
amaçları öncelikleri tespit ederler ve bunlara uygun olarak eylemde bulunurlar. Bürokratik
mekanik örgütlerde hiyerarşi kararları düzenler ve yapı örgütü aynı zamanda yoğunlaşmış
yönetim olarak kabul edilir (M.Hesapçıoğlu, 2002: 14).
Kamu okulları kamusal okullardır. Sorumlular /kurucular (devlet, belediye, vakıf ya da
özel) onun için de eyleme ve yaşama etki ederler, aynı şekilde partiler, dinî kurumlar, medya
ve her husustan önce onların öğrencilerinin ebeveynleri. Ebeveyn etkisi,”sivil toplum”da
birçok gözlemcinin, ebeveynlerin okul politikasını bundan sorumlu olan siyasetçilerden daha
kuvvetli etkilediğine ilişkin görüşleri doğrultusunda artmaktadır (M.Hesapçıoğlu, 2002: 15).
Okullar, tüm ülkelerde bazı ortak özelliklere ve süreçlere sahiptir. Ancak okullar, birer
sosyal sistem olarak aynı zamanda birbirinden farklı yapı ve özelliklere sahiptir Bu farklılıklar,
gözle görülen özellikler ve süreçlerin ötesinde daha çok okulun gözle görülmeyen niteliksel
boyutuyla, kültürüyle ve sosyal bağlamıyla ilgilidir. Her okulun kendine özgü kültürü vardır.
Bu kültür zaman içinde oluşur ve okula özgüdür. Bu kültür, okulla ilgili pek çok özellik ve
14
sürecin de temel belirleyicisidir. Aynı zamanda okullar sosyal bir bağlam içinde yer alır ve söz
konusu bağlamın özellikleri de okulu çeşitli yönlerden etkiler (A.Şişman,2002: 41).
Okul kültürü, okulun kimliğini oluşturan ve okuldaki tüm bireylerin davranış ve
eylemlerini etkileyen maddî, manevî öğeler bütünüdür. Olumlu ve etkili bir okul kültürünün
okula bağlılığı artırma, okul ve yönetimine karşı güven oluşturma, yıkıcı çatışmaları önleme,
okulda görev yapan öğretim elemanları ile öğrencilerin davranış ve beklentilerini
şekillendirerek okulun başarısını artırma gibi birçok yararları vardır (A.Gümüşeli, 2006:1).
Bir örgüt olarak okulun sağlığında rol oynayan etmenlerin başında etkili bir liderliğe sahip
olması, kendi içinde bir bütünlük taşıması, iç ve dış çevreyle etkili bir iletişim, her okulun
kendine özgü bir kimliğinin olması ve nitelikli ürünler vererek değişip ve büyümesi
gelmektedir (S.Turan,2002: 65).

2.4.Etkin Okul Araştırmaları

Günümüzde okullara bakış açısı oldukça farklı boyutlara ulaştı. Altmışlı ve yetmişli
yıllarda başlanan okulların reformu ve geliştirilmesi için yapılan çalışmalarda “okul içi”
etkenlerin farkına varıldı. Bu anlamda ‘öğretmen’ kavramı üzerinde duruldu, bir anlamda
öğretmen yeniden keşfedildi. Aynı zamanda okul içi koordinasyon, eğitim yönetimi gibi
konular araştırmacılar tarafından yeniden ele alındı. Pedagojik yönlendirmeye, eğitim
felsefesine ve bir okul ahlâkına artan bir dikkat verilmeye başlandı. Bununla bağlantılı olarak
öğretmenin meslek ahlâkı tanımlandı. Tüm bu çalışmalar sonucunda “bireysel okul” kavramı
keşfedildi ve onun üzerinde duruldu. Her okulun resmî bir organizasyonu vardır. Kendi içinde
bölünmeler, alt bölünmeler, yönetim ve koordinasyon birimleri ve destek sistemleri, öğretim
alanları vardır. Okul faaliyetlerinin yerine getirilebilmesi için gerekli uygun çerçeve koşullar
bulunmaktadır. Ancak uygun olmayan çerçeve koşullarda da iyi okullar bulunabilmektedir. Bu
da süreçsel, okul içi etkenlerin ne kadar etkili olduğunu göstermektedir
(M.Hesapçıoğlu,1991:238).
Eğitim ve okul araştırmaların da en sık ele alınan konulardan biri de ‘etkili okullar’ dır.
Ancak bu konu tamamen bir eğitim politikası ve eğitim ekonomisi sorunudur. Okullara ayrılan
sınırlı kaynaklarla eğitim yöneticileri en üst düzeyde verim almaya çalışmaktadır. Belli sayıda
öğrencinin öğrenim gördüğü bir okulun mümkün olduğunca etkin kullanılması olayı gündeme
gelmektedir (M.Hesapçıoğlu, 2004:2) .

Northwest Bölgesel Eğitim Laboratuarı’na (the Northwest Regional Educational

Laboratory) göre etkili okul hareketinin kuralları şunlardır:

15
—tüm öğrencilerin öğrenmesine odaklanılmış açık hedefler,

—eğitimsel liderlik,

—tüm paydaşların yüksek beklentileri,

—öğrenci gelişimlerinin sık aralıklarla gözlemlenmesi,

—düzenli ve güvenilir öğrenme ortamının sağlanması,

—olumlu ev, okul ve toplum ilişkilerinin gelişmesi (H.Raham,2001: 2).

Kloph ve diğerlerine göre etkili okul ‘öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor

gelişimlerinin en uygun sağlandığı optimum bir öğrenme çevresinin yaratıldığı okul olarak
tanımlanabilir (Kloph ve diğerleri,1982:35-38).

W.Brookover ise etkili okulu, ‘öğrencilere temel becerileri ve öteki davranışları

öğretmede sadece seçilmiş değil de tüm öğrencilerin öğrenmesinde etkili olan okul’ olarak
tanımlar (W.Brokover 1985,aktaran: A.Balcı,1988: 21).

Bazı araştırmacılara göre eğitimdeki başarının (çıktının) üç ana girdi ile

açıklanabileceği yönündedir. Bunlardan ilki aile girdileridir. Ailenin eğitim seviyesi, geliri,
sosyal sınıfı gibi değişkenler aile girdilerini oluşturmaktadır.

İkinci olarak, okul girdileri ele alınmaktadır. Sınıfın büyüklüğü, öğretmenin tecrübesi,
öğrenci başına yapılan harcama, öğretmen öğrenci oranı gibi değişkenler okul girdilerini
oluşturmaktadır.

Üçüncü girdi grubu olarak da öğrenci girdileri ele alınmaktadır. Öğrencinin becerisi,
yeteneği ve motivasyonu gibi değişkenler öğrenci girdilerini oluşturmaktadır (D.Robertson ve
J.Symons, 1996: 3). Birçok araştırmada öğrencinin becerisi ve yeteneği, seçilen bir öğrenci
grubuna uygulanan beceri ve yetenek testleri aracılığıyla ya da öğrencinin daha önceden almış
olduğu derslerdeki başarısı (örneğin Matematik ve Edebiyat derslerinde) ile ölçülmeye
çalışılmıştır. Motivasyon değişkeni ise öğrencinin derse devam durumu, ev ödevleri yerine
getirme yüzdesi gibi araçlarla ölçülmeye çalışılmıştır.

J.S. Coleman eğitimdeki başarıda, okul girdilerinin daha az etkili olduğunu, buna karşın
aile girdilerinin daha büyük önemi bulunduğunu ileri sürmüştür (J.S.Coleman, 1966: 11).
D.Card ve A.Krueger ise eğitimdeki başarıda ailenin rolünün önemsiz olduğunu ortaya

16
koymuştur (D.Card ve A.Kruger, 1992: 8). Ancak birçok araştırma J.S. Coleman 'ın görüşünü
destekler niteliktedir.

J.S. Coleman’ın Equality Of Educational Opputunity (1966) eseri okulların etkililiği

üzerine bir çalışma idi. J.S.Coleman’ın bu çalışması eğitimdeki başarıda, arkadaş grubunun
önemli olduğunu ortaya koymuştur (J.S.Coleman, 1966: 13). D.Robertson ve J.Symons’ da
çalışmalarında benzer tarzdaki bir sonuçla, aile (ailenin eğitim seviyesi ve sosyal sınıfı) ve
arkadaş grubunun eğitimdeki başarı üzerinde büyük önemi bulunduğunu, diğer taraftan ise,
okul girdilerinin rolünün çok az olduğunu belirlemişlerdir. Bu konu üzerine yapılan
araştırmalar Amerika’da ve 1967’de İngiltere’de yayınlanan Plowden Raporunun sonucunda
hız kazandılar. Coleman raporu’nun sonucu şöyleydi: Normalin dışındaki beceri düzeylerinin
teşvikinde tek tek okullar arasında dikkate değer farklar yoktur ve bu farkların çoğu bizzat
okulların özelliklerinden ziyade ailesel temel ile açıklanabilir.1967’de İngiltere’de yayınlanan
Plowden raporu da benzer sonuçlara ulaştı: Okul, çocukların yaşamına, diğer faktörlerden
bağımsız hiçbir kuvvetli etkide bulunmaz. Bu çalışmalar sonucunda güvenilir bir kurum olan
‘okul’ yeniden incelemeye alındı ve şu sorular sorulmaya başlandı:’Bir okul hangi koşulda
etkin olur ve onun özellikleri nelerdir? Etkin okulların bu özellikleri düşük becerili okullarda,
onları daha etkili kılmak için nasıl gerçekleştirilebilir (M. Hesapçıoğlu,1991:239).

D.Robertson ve J. Symons’un elde ettiği çalışmalar sonucunda karışık sınıf uygulamasının

başarıyı olumsuz yönde etkilediği, buna karşın özel sınıf uygulamasının olumlu bir etkisi
olduğu, ayrıca aile girdilerinin başarı üzerinde önemli etkileri olduğu ortaya çıkmıştır. Bir
tarihteki başarı bu tarih öncesindeki girdilere dayanır. Ayrıca kalıtsal yeterliliğe de bağlıdır.
Ancak D.Robertson ve J.Symons bunu aile girdilerinin bir parçası olarak değerlendirmiştir
(D.Robertson ve J.Symons, 1996: 7). Bazı etkili okul araştırmaları sırasında bir okulun etkili
ya da etkisiz olma durumlarının gözlenmesi için uzun yıllar (beşten yedi yıla kadar)
beklenmesi gerektiğini görmekteyiz. Ancak D.I.Nuttal (1989) yaptığı araştırmalarda okulların
oldukça hızlı gelişim performansı gösterdiğini ve araştırma için, iki ya da üç yılın yeterli
olduğunu belirtmekte (D.L.Nuttal,1989: 770).

D.R. Andrews’un “Louisana’daki Devlet Okullarının Toplulaştırılmış Üretim

Fonksiyonunun Tahmini” konulu araştırmasında; okulun bulunduğu bölge, aile ve toplum,
girdi olarak ele alınmıştır. Söz konusu devlet okullarında ortak bir test uygulanmış, bu test
sonuçları çıktı olarak ele alınmış ve yukarıda adı geçen girdilerle ilişkisi üretim fonksiyonu ile
açıklanmaya çalışılmıştır. D.R.Andrews regresyon analizinde öğrenci başına harcama,

17
öğretmen öğrenci oranı, öğretmenlerin tecrübesi ve kariyer durumu ve diğer sosyo-ekonomik
değişkenleri kullanmıştır.

D.R. Andrews, analizi sonucunda öğrenci başına yapılan harcama ile test sonuçları arasında
büyük bir ilişki olduğunu ortaya koymuş ve eğitimde fon dağıtımı yapan karar vericiler için
bu sonucun önemli olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca, ekonominin geliştirilmesi ve refah
seviyesinin yükseltilmesinin eğitimdeki çıktının arttırılması ile mümkün olabileceğini, bu
nedenle eğitim performansının çok önemli olduğunu vurgulamıştır (D.R.Andrews, 1991: 5).

E. Hanushek ve diğerleri mikro verileri kullanarak, öğretmenin ve okulun karakteristik

özelliklerinin etkilerini (J.Coleman’ın analizinin kriterleri üzerine) analiz etmişlerdir. Sonuç
olarak okul ve öğretmen faktörünün akademik başarı için önemli olduğunu ortaya koymuşlar
ve kamu okullarına göre özel okullardaki yüksek performansı okul girdilerine bağlamışlardır
(E.Hanushek, 1971: 9).

Greely, aile geçmişleri, kişisel karakteristikleri ve ailenin yüksek eğitim düzeyinden

dolayı Roman-Katolik liselerindeki azınlık öğrencilerin devlet okullarındaki azınlık
öğrencilere göre daha başarılı olduklarını ortaya koymuştur. Yine Greely, bu okullardaki
fakir öğrencilerin başarısının daha yüksek olduğunu ileri sürmüştür (D.R.Andrews, 1991: 8).
L.Datcher–Loury‘in araştırmasında, düşük gelirli siyah öğrenciler üzerindeki verileri
kullanarak aile davranışlarının, akademik performans üzerinde uzun süreli etkilerinin önemli
olduğunu vurgulamıştır (L.Datcher ve Loury, 1989: 11).

Okulların etkililiği üzerine araştırmalar yapan Dr.Ron Edmonds, J.Coleman’ın

araştırmalarına ters düştü ve yeni araştırmalar yaptı. Bazı büyük şehirlerde maddî güçlük
içinde olan öğrencilerin bulunduğu okulların verilerini inceledi. Maddî olanaksızlıklar
içindeki öğrencilerin de öğrendiği okullar buldular. Böylece bazı sorular açıklanamamış oldu.
Örneğin neden bazı okullar diğerlerinden daha başarılıdır. Bu karmaşık soruyu yanıtlamak
için başarılı okullar, öğrencilerin öğrenmediği ya da düşük seviyelerde öğrendiği benzer
komşu okullarla karşılaştırıldı. Bu karşıt araştırma her tür okulda uygulandı. Sonuç olarak
görülen şudur ki okulların öğrencilerin öğrenmesine etkisi vardır (H.Raham, 2001:1).

Etkili okul konusunda yapılan araştırmalar, okul ve okulun etkileri ile ilgili bazı temel
varsayımlar üzerine kurulmaktadır. Bu varsayımlar şu şekilde sıralanabilir:
1. Okullar, etkili/iyi ve etkisiz/kötü okullar olarak ikiye ayrılabilir. Yani bazı okullar,
diğerlerinden daha etkilidir ve daha başarılıdır.

18
2. Okulların, yoksul çevrelerden gelen ya da toplumdaki azınlıklara mensup çocukların
eğitiminde, onlara temel becerilerin kazandırılmasında ne ölçüde etkili oldukları, okullarda
uygulanan standart testlerin sonuçlarına göre belirlenebilir.
3. Başarılı olan okulların, söz konusu başarıya ulaşmalarını sağlayan bir takım bağlamsal
özellikler ve değişkenler vardır. Bunlar, dışardan müdahale edilerek etkilenebilir ve
geliştirilebilir niteliktedir. Başarılı okulların, söz konusu başarıya ulaşmalarını sağlayan daha
çok nitel mahiyette özelliklerdir.
4. Etkili okulların özelliklerini belirlemeye dönük olarak yapılan araştırmalar, okulların
başarısı konusunda bilgi sahibi olmanın ötesinde, okulları ıslah etmek iyileştirmek ve
geliştirmek için yapılacak çalışmalara temel oluşturur.
5. Aile ile ilgili arka plân faktörlerden ve sosyal bağlamdan bağımsız olarak okullar, bütün
öğrenciler için kaliteli eğitimi gerçekleştirebilecek bir potansiyele sahiptir.
6. Okullar, ortak bazı özelliklere sahip olduklarında, her türlü geçmişe sahip, özellikle de
dezavantajlı öğrenciler için başarılı eğitim gerçekleştirebilirler. Söz konusu özellikler daha çok
liderlik, okul iklimi, yüksek beklentiler, öğretim üzerinde yoğunlaşma, eğitimsel değerlendirme,
toplumun ve ailenin okula katılımı gibi boyutları kapsamaktadır. Başarılı okullarda iyi bir
biçimde yapılmış araştırmalarla bu boyutlara ilişkin ortak özellikler belirlenebilir.
7. Herhangi bir okul, bazı temel özellikleri sahip olarak ya da bunlar üzerinde yoğunlaşarak
öğretme ve öğrenmenin kalitesini geliştirebilir. Dolayısıyla okulun içinde yer aldığı okul
kademesine, büyüklüğüne, içinde yer aldığı coğrafî alana ve sosyo- ekonomik özelliklere
bakılmaksızın her düzeydeki okullarda yapılan araştırmalarda ulaşılan sonuçlardan yola
çıkarak belirlenen etkili okul özellikleri, bütün okul kademelerine uyarlanabilir ve
uygulanabilir (Bickel,1993, Urena,1998, AASA, 1992, aktaran: M.Şişman 2002).
Okulun etkililiği anlatılırken okulun girdileri, okul programları, okul ve sınıf içi süreçler,
okulun çıktıları, okulun içinde yer aldığı dış çevre gibi yönlerden ele alınarak tanımlanmakta
ve bunlar arasında ilişkisel karşılaştırmalardan yararlanılmaktadır (M.Şişman, 2002: 27).
Farklı okullar, öğrencilerini akademik ve sosyal yönlerden farklı biçimlerde
etkileyebilir. Yani bir okul, bir konuda daha etkili iken diğer bir konuda aynı ölçüde etkili
olmayabilir ya da az etkili olabilir. Bir başka ifade ile farklı okullar, farklı alanlarda etkili
olabilir (D.Reynolds,1993, aktaran: M.Şişman, 2002: 27).
Daha etkili bir öğrenmenin gerçekleşmesi, öğretmenlerin hem yetişme, hem çalışma
koşullarının düzenlenmesi, okul yönetiminin güçlendirilmesi ve okul-toplum bütünleşmesinin
sağlanması öncelikle halledilmelidir.
Okulun temel işlevleri arasında sosyalleştirme, sosyal yaşama ve bu yaşamda
üstlenecekleri çeşitli rollere hazırlama, bilgi ve beceri kazandırma, okur-yazar kılma,
19
yaratıcılığı ve kendine güveni geliştirme olarak ifade edilmektedir. Buna göre de okulların
etkililiği, işlevler ya da sonuçlar açısından bakıldığında da akademik, sosyal davranışsal gibi
çeşitli yönlerden ele alınmak durumundadır (M.Şişman,2002: 27).
Okulun amaçları arasında yer alan öğrencilerin benlik algısı, ileri düşünme becerileri,
problem çözme becerileri, nasıl öğreneceğini öğrenme gibi kavramların tanımlanması olduğu
kadar ölçümlere de o denli güç görülmektedir (A.Balcı,2001: 15).
Okullardan beklentiler bazen ülkeden ülkeye bazen kişiden kişiye bile farklılık
gösterebiliyor.Bu konuyu Abbas Güçlü 30/1/2006 tarihli ‘Hangi Okullar Daha Başarılı?’
başlıklı Milliyet Gazetesi’nde ki köşe yazısında şu şekilde ele almıştır “Türkiye'deki mevcut
değerlendirme kriterleri içerisinde en itibar göreni Öğrenci Seçme Sınavı’dır. Bu sınavda
hangi okul daha yüksek puan ortalaması tutturuyorsa o okul iyi lise, en iyi öğrenciler hangi
üniversiteleri seçiyorsa o da iyi üniversite.
Peki bu, ne kadar doğru bir kriter? Kimilerine göre, Öğrenci Seçme Sınavı'na yönelik
değerlendirmeler öylesine tartışmalı ki, bu sonuçlara göre çocuğa ya da kendisinin
geleceğine yön verenler büyük yanılgılar içerisine düşebilirler.
Niye dediğinizde onlarca gerekçeleri var. İşte bazıları:
 Öğrenci Seçme Sınavı’nda en başarılı liseler, fen liseleri. Tamam, fen liseleri akademik
açıdan başarılılar. Ama ya yabancı dil ve sosyal yeterlilik konusunda?
 En yüksek puanlı öğrencileri alan üniversitelerin uluslararası yayın sayısına hiç baktınız
mı? Ne kadar üretkenler? Kaçıncı sıradalar?
 İdarî ve sosyal bilimlerde başarılı bir üniversite, mühendislik, tıp, hukuk ya da diğer
alanlarda da aynı performansı gösterebiliyor mu?
 Liseler için önemli olan, Öğrenci Seçme Sınavı puanı mı, yoksa mezunlarına kazandırdığı
vizyon mu?
 Sıralama yapılırken elma ile armudun aynı sepete konulması ne kadar doğru? Yüksek
Öğretim Kurumu ve Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi'nin hatasını aynen devam ettirip
fen lisesi ile meslek liselerini ya da klâsik liseleri aynı kategori içerisinde değerlendirmek ne
kadar doğru?
 Yüksek puanlı öğrencilerin bir sonraki öğretim kurumundaki ya da iş yaşamındaki
performansı ne kadar devamlılık gösteriyor? Başarı, ne kadar kalıcı?
 Söz konusu başarı okulun mu, dershanelerin mi, yoksa özel öğretmenlerin mi? Dopingli ve
varlıklı olmak, artı bir değer getiriyor mu?
 İşverenlerin tercihi on yıl öncesine göre değişti mi? Artık neden hangi üniversiteden
mezunsunuz yerine, 'Sahip olduğunuz yetenek ve birikim ne?' sorusuna cevap arıyorlar?”

20
Daha etkili bir öğrenmenin gerçekleşmesi, öğretmenlerin hem yetişme, hem çalışma
koşullarının düzenlenmesi, okul yönetiminin güçlendirilmesi ve okul-toplum bütünleşmesinin
sağlanması öncelikle halledilmelidir.

2.5. Okulların Etkililiğini Ölçmeye Yönelik Bazı Modeller

Örgütler, açık sistemler, sosyal sistemler, koalisyonlar, politik çatışma alanları, düşünce
sistemleri, kültürler gibi değişik biçimlerde tanımlanabilmektedir. Örgüte ilişkin her tür
kavramlaştırma ve tanım, örgüt kavramına farklı açılardan yaklaşmakta ve onu farklı açılardan
çözümlemekte, sonuçta ta örgütsel etkililikle ilgili farklı yargılamalarda bulunmaktadır.
Etkililikle ilgili olarak okullar yönünden çeşitli kavramsal ve teorik modeller geliştirme
çabaları olmuştur. Okulların etkililiğini ölçmeye dönük çalışmalarda geçmişte örgüt ve
yönetim biliminde geliştirilen çeşitli modellerden de yararlanılarak eğitim örgütleri olarak
kabul edilen okulların etkililiğini ölçmeye dönük bazı modeller geliştirilmiştir. K.Cameron
(1983)’ un bu konuda geliştirilen modellere ilişkin olarak yaptığı bir sınıflamadan
yararlanılarak okulun etkililiğini belirlemeye dönük modeller belirlenmiştir. Bir başka
çalışmada (Y.Cheng,1996a) amaç modeli, kaynak girdi modeli, süreç modeli, doyum modeli,
yasallık modeli, örgütsel öğrenme modeli, toplam kalite yönetimi modeli ve etkisizlik modeli
olmak üzere sekiz başlıkta toplanmıştır (aktaran: M.Şişman 2002: 56).

2.5.1. Amaç Modeli

Okulların çok farklı ve karmaşık amaçları olabilir. Okulların amaçların eğitim ve okulla
ilgili yasalarda ve programlarda yer almaktadır. Ancak bu amaçlar farklı biçimlerde
yorumlanıp, uygulanabilir. Her kesim farklı amaçlara yönelebilir. Özellikle çok kültürlü
toplumlarda ortak amaç belirleme konusu oldukça sorunludur (M.Şişman,2002: 58).
Amaç modelinin kullanılabilir olması amaçların açık, ölçülebilir, yorumlanabilir
olmasına bağlıdır. Okulların amaçlarını ne kadar gerçekleştirebildiklerinin bir göstergesi,
yapılan sınavların sonuçlarıdır. Bunun yanı sıra öğrencilerin karakter ve kişilik gelişimleri,
meslekî bilgi ve beceri kazanmaları da önemlidir. Ancak bu amaçlar her veli tarafından farklı
şekilde ele alınıp değerlendirilebilir. Toplumda farklı farklı kişi ve kesimler eğitimin farklı
amaçlarına önem verebilmektedir. Ayrıca bu değerler ülkeler arasında da farklılık gösterebilir.
Gelişmiş birçok ülkede öğrencilerin genel sınavlardan aldıkları puanlar kullanılmaktadır.
Modelin iki temel varsayımı şunlardır: 1) Örgütte rasyonel karar alacaklara özellikli amaçlar
kümesi yol gösterir, 2) Bu amaçlar yeterli sayıda, yeterince anlaşılır ve ilgililerce katılım

21
tanımlanabilir. Modelin katkısı, okul plânında kapsanan amaçların tiplerine bağlıdır (D.Katz ve
R.Kahn 1978; Y.Cheng 1996: 28 ).
Y. Cheng (1996), okulların etkililiği ve sürekli gelişimi için vazgeçilmez bir unsur olarak okul
yöneticisinin güçlü, sorgulayan yapısının önemi üzerinde durmaktadır.
Eğitim alanı sürekli yeniliklere, değişikliklere açık bir alandır.Bu yüzden de etkili okulların
açık,net, geliştirilebilir,durağan olmayan hedefleri olmalıdır.Okul liderinin de üstlenmesi
gereken roller vardır;amaç lideri, amaç geliştiricisi, okul plânlayıcısı, okul geliştiricisi
gibi.Okul liderleri, iç ve dış paydaşların ihtiyaçlarına ve okulun karakterine uyan okul misyon
ve amaçlarının geliştirilmesinde okul çalışanlarına yardımcı olmalıdır (Y.Cheng,1999: 2).
Amaç liderleri okul çalışanlarının bütün çaba ve dikkatlerini okul amaçlarının başarılmasına
çekerler (Y.Cheng,1999: 2). Amaç liderleri okul plânlarının gerçekleşmesini kolaylaştırmalı ve
okul amaç önceliklerinin uygun bir şekilde belirlenmiş olduğundan emin olmalı. Okul
çıktılarının açık, etkililik ölçütlerinin elde edilebilir ve bütün stratejik paydaşlarca kabul
görmüş olması, kaçınılmazdır (Y.Cheng,1999:2).
Her örgütün bir amacı vardır. Örgüt ve örgüt mensupları da bir bütün olarak amaçları
gerçekleştirmeye çalışırlar. Amaç merkezli yaklaşım, örgütlerin tanımlanmış amaçları olduğu
ve bu amaçlara ulaşmak için örgüt ve üyelerince kesin bir çaba gösterildiği varsayımını kabul
eder. Bu yaklaşım çerçevesinde, eğitimde etkililik, her bir okulun ya da eğitim sistemlerinin
amaçlarına ulaşma dereceleri olarak tanımlanır. Bu yaklaşımın izlenmesi uygulamada
amaçlara ulaşma ölçekleri ve eğitim göstergeleri üzerinde yoğunlaşma sonucunu
doğurmuştur. Ancak amaçların gerçekleşmesi örgütün her zaman etkili ve verimli olduğu
anlamına gelmeyebilir. Amaçların da zaman zaman gözden geçirilmesi gerekmektedir.

2.5.2. Kaynak –Girdi Modeli

Bu yaklaşıma göre örgütler, farklı istek ve beklentilerin etkileşimi sonucu amaçlarının
kesin olarak belirlenip tanımlanmasını imkânsız kılacak derecede büyük ve karmaşık bir
yapıya sahiptirler. Örgütler öncelikle, yeterli kaynak oluşturma, yüksek moral, serbest
iletişim, demokratik liderlik ve katılımcı problem çözme yapıları gibi etkenlere bağlı olarak
örgütsel sağlığı ve yaşamlarını sürdürmeye yönelik olarak çalışırlar. Bu yaklaşım, sistem ve
örgütlerin etkililiğini tanımlamada örgüt içi süreç ve özellikler üzerinde yoğunlaşmaktadır
(E.Karip ve K.Köksal, 1996).
Örgütte istekler sayısız, karmaşık ve dinamiktir; bu nedenle uygun özellikli amaçlar
tanımlamak mümkün değildir. Oysa örgütün asıl ilgisi yaşamak ve büyümektir
(A.Balcı,2001:5).Diğer örgütler gibi okullar da kendilerinden beklenen bir takım işlevleri
gerçekleştirebilmek için bazı kaynaklara ihtiyaç duyarlar. Bu kaynaklar arasında aile ile ilgili
22
kaynaklar, okul kaynakları, öğrenci kaynağı, toplumsal özellikler ve akran grupları yer
almaktadır. Bu modele göre okulun etkililiği, okulun kaynak girdi sağlayabilme yeteneğine
bağlı görülmekte, dolayısıyla bir okul söz konusu kaynak ya da girdileri sağlayabildiği oranda
etkili okul olarak nitelendirilmektedir (M.Şişman,2002: 9).Bu bağlamda söz edilebilecek en
önemli kaynaklardan bazıları devletten, ailelerden, gönüllü kuruluşlardan ve diğer kurumlardan
sağlanan finansal girdilerdir. Okulun bir başka önemli girdisi de öğrencilerdir. Öğrenci
girdisinin kalitesi, okulun başarısının temel belirleyicilerinden biridir. Öğrenciler farklı sosyo-
ekonomik çevrelerden okula gelirken farklı donanımlara, özelliklere, davranışlara da sahip
olarak gelmektedir. Bir okulun başarısının temel belirleyicilerinden biri okulun öğrenci
girdisinin kalitesidir. Modelin en çok eleştirilen yönlerinden biri, sadece girdiler üzerine
yoğunlaşmasıdır (M.Şişman, 2002: 60).
Kaynak girdi modeli, okulların daha etkili olabilmesi için daha nadir ve değerli kaynak
girdilerine ihtiyaç duyulduğunu varsaymaktadır. Bir okul ihtiyaç duyduğu kaynakları ve
girdileri elde edebildiği ölçüde etkilidir. Bu yüzden okul liderleri, kaynak sağlayıcısı ve kaynak
geliştiricisi rolü üstlenmeliler. Okul girdi ve çıktıları arasındaki bağlantıyı açıklığa
kavuşturmalı ve okulun gelişmesi ve hayatını sürdürebilmesi için hangilerinin kritik olduğunu
belirtmeliler. Bu liderler dışarıdaki nadir kaynaklardan istifade etmek ve sağlamak için çok
çaba sarf ederler. Bu kaynakları etkili içsel fonksiyonları desteklemek ve yüksek kalitede okul
çıktıları üretmek için tahsis ederler (Y.Cheng,1999: 2).

2.5.3. Süreç Modeli

Katkı, içsel sürecin okul fonksiyonlarıyla ilişkisine bağlıdır; bilgi gelişmemiştir.
Okulun etkililiğinin belirlenmesinde, okul içi ve sınıf içi süreçler üzerinde yoğunlaşmaktadır.
Araştırmacı, kapalı bir sistem olarak görülen okulun içinde olup bitenler üzerinde durmakta,
okul kaynaklarının öğrencilere nasıl tahsis edildiğini ve kullanıldığını belirlemeye
çalışmaktadır. Dolayısıyla okul ve sınıf içi süreçlerin işleyişi ile okulun etkililiği arasında ilişki
aranmaktadır (M.Şişman,2002: 60).

Okul sürecinin yapısı ve kalitesi çıktının kalitesini ve okulun amaçlarına ulaşma derecesini
belirlemektedir. Bu yüzden okul liderleri süreç mühendisi rolü üstlenmeliler. Okul liderleri
yönetim, öğretme, öğrenme, etkili iletişim, katılım, koordinasyon ve sosyal etkileşimi
kolaylaştırmanın yanı sıra bütün bu faaliyetlerle birlikte okul süreçlerini plânlayıp
düzenlememeliler (Y.Cheng,1999: 9).

23
2.5.4. Doyum Modeli
Okulun etkiliği, okulla ilişkili çeşitli kesimlerin bakış açılarından değerlendirildiğinde
ve bunların beklentilerinin karşılanma ve memnuniyet düzeyi olarak görüldüğünde, oldukça
belirsizlikler içermektedir (M.Şişman, 2002: 61). Katkı, stratejik tarafların beklentilerinin okul
fonksiyonlarıyla ilişkisine bağlıdır; ilişkililik bilinmez ve bazı taraflar ihmal edilir
(A.Balcı,2001:5).

Okul etkililiği tatmin modeline göre, okulun tüm stratejik paydaşlarının en azından
asgarî seviyede tatmin olması gerekiyor. Okul liderleri sosyal lider ve sosyal tatmin
sağlayıcısı rolünü üstlenmeliler. Ayrıca iç ve dış paydaşların beklentilerini ifade etmelerine
yardımcı olmalılar, okulun güçlü ve zayıf yönlerini anlamalılar, ihtiyaçları ve beklentileri
tatmin etmek için uygun hedefler sunmalılar. Eğer farklı stratejik paydaşların talepleri
arasında ciddî ihtilâf olursa okul liderleri problemleri çözmelerine yardımcı olmalı ve iyi
sosyal ilişkileri güçlendirmeliler. Farklı stratejik paydaşların ihtiyaçlarını tatmin etmek için
ellerinden gelenin en iyisin yapmak için uğraşırlar (Y.Cheng,1999: 9).

2.5.5. Yasallık Modeli

Katkı, yasal sürecin ve hazırlama etkinliklerinin okul fonksiyonlarıyla ilişkisine
bağlıdır; ilişkililik kapalı ve dolaylıdır (A.Balcı,2001:5).Okullar arasında kaynaklara sahip
olma açısından ciddî bir yarış olmaktadır. Okulların ayakta kalabilmesi ve yaşamını
sürdürebilmesi, içinde yer aldıkları toplum ve kamuoyu tarafından meşru olarak
görülebilmelerine bağlıdır. Bu durumda okulların kaynak sağlayabilmek ve yaşamlarını
sürdürebilmek için meşruiyet sağlamaları, dış çevrenin (kamuoyunun) desteğini kazanmaları
ve kendilerini sorumlu hissetmeleri gerekli görülmektedir (M.Şişman,2002: 63).
Okul tercihi konusunda ailelere sağlanan haklar, gelişmiş bazı batılı ülkelerde okullar
arasında ciddî bir yarış meydana getirmekte ve okullar, ailelerin beklentilerini karşılamak için
halkla ilişkilerini geliştirmektedirler. Diğer taraftan kalite güvence sistemleri de okulların
meşruiyet kazanmalarını sağlayan formal mekanizmalardan biri olarak yer almaktadır
(Y.Cheng,1996,23–24).

2.5.6. Örgütsel Öğrenme Modeli

Örgütsel öğrenme modelinin tezine göre, çevresel değişimlerin okul üzerindeki etkisi ve
okulun işlevlerine ilişkin içsel engellerin varlığı kaçınılmazdır. Bu durumda bir okul, çevreye
nasıl uyum sağlayabileceğini öğrendiği ve söz konusu çevrenin iyileştirilmesine ve

24
geliştirilmesine katkıda bulunabildiği ölçüde etkili olarak nitelendirilmektedir. Bu modelde,
öğrenme davranışının önemini ve gerekliliği (M.Şişman, 2002:64).
Katkı, okulun, okul fonksiyonlarına ilişkin bilgisine bağlıdır; bilgi öğrenme süreci ile
elde edilir (A.Balcı, 2001:6).
Örgüsel öğrenme modeli, çevresel değişikliklerin etkisi ve okul fonksiyonlarının yerine
getirilmesinde ki içsel engellerin kaçınılmaz olduğunu varsaymaktadır. Bir içsel dışsal çevre
uyumunu nasıl sağlayacağını ve nasıl gelişim sağlayacağını biliyorsa etkilidir. Okul liderleri
çevresel çözümleyici, öğrenme destekleyicisi ve örgütsel geliştirici rollerini üstlenmeliler. Okul
paydaşlarının çevresel değişikliklere içsel engellere karşı duyarlı olmalarına yardımcı olmalı,
analiz etmeli, bunları araç gereçlere yansıtmalı, stratejiler, okul etkinlikleri geliştirmeli
(Y.Cheng,1999: 10).
Öğrenen okul modelinde okul yöneticisi, lider yönetici olarak öğretmenleri, öğrencileri
akademik olmayan personeli ve velileri sürekli öğrenmeye ve okul yönetimine katılımı
desteklemekte, davranışlarıyla örnek bir öğretim lideri olmaktadır. Okulların etkili olmaları,
yani önceden belirlenen amaçlarına ulaşabilmeleri büyük ölçüde okuldaki etkinliklerinin,
eğitim ve öğretim programının yürütülmesinden sorumlu olan müdürlerin etkili olmalarına
bağlıdır.

Öğretmen, öğrenen okul modelinin işlerliğini sağlayan en önemli etkenlerden biridir, hatta
en önemlisidir. Öğrenen bir okulda bilgiyi öğrenciye sunup, bilginin öğrenci tarafından
geliştirilmesine öğrencinin bilgiyi keşfetmesine olanak sağlayan ve onu destekleyen,
öğrenciler arasında takım çalışmasını sağlayan, sınıf içinde kendini sürekli geliştirme
yeteneğine sahip bireyler yetiştiren kişi, öğretmendir. Dolayısıyla, öğretmenlerin meslekî
gelişim düzeyleri, kişisel yeterlilikleri, becerileri ve davranışları öğrenen okulda önemli bir
etkililik ve farklılık göstermede bir hayli önem kazanmaktadır.
Öğrenen organizasyonları, kendi geleceklerini yaratan çalışanları ve üyeleri için öğrenme
kavramının yaratıcılığa ve sürekliliğe inanma ve en önemlisi, kendi bünyesindeki ve
çevredeki insanların ihtiyaçları doğrultusunda ve ürettikleri fikirler sayesinde, sürekli olarak
kendini yenileyen ve geliştiren organizasyonlar olarak tanımlayabiliriz. Öğrenen
organizasyonlar, özerk, bilinçli, sağduyulu ve sorumluluk sahibi kişilerin işbirliği içinde
çalışarak potansiyel güçlerini birleştirmeleri ve bunu organizasyonun ve kendilerinin yararı
yönünde sürekli bir gelişim için kullanmaları ile oluşur. Bunu sağlayabilmek için en önemli
araç, tüm çalışanları ortak ve paylaşılan bir amaç çerçevesinde birleştirmektir (Ö.Öğütveren,
1997: 116).

25
2.5.7. Etkisizlik Modeli

Okullar açısından, en önemli sorunlardan biri, başarının göstergelerinin

belirlenmesidir. Bu nedenle örgütsel eksiklik ve hataları, etkisizlik göstergeleri olarak
tanımlamak, örgütün güçlü yönlerini etkililik göstergeleri olarak tanımlamaktan daha kolay
görülmektedir. Bu noktadan hareketle K.Cameron ve D.Whetten (1983),örgütsel etkililiği
anlamaya yardımcı olacak şekilde, örgütsel etkisizliğin kestirilmesini önermiştir. Etkisizlik
modeli, okul etkililiğinin olumsuz yönünü ele almakta, eğer okulda etkisizlik özellikleri yoksa
söz konusu okul etkili okul olarak kabul etmektedir. Etkisizliğin başlıca göstergeleri ise var
olabilecek örgütsel çatışmalar, sorunlar, güçlükler, hatalar, örgütün zayıf yönleri, düşük
performans gibi göstergeler görülmektedir (Cheng,1996: 24–25).Bir okulda etkisizlik
özelliklerinin yokluğu söz konusuysa, o okul etkilidir. Okul liderleri danışman, problem
çözücü ve denetleyici vasıfları olmayan roller üstlenmeliler. Okul faaliyetlerine danışmanlık
etmeli, zayıflıkları, çatışmaları, yetersizlikleri, zorlukları ve bozulmaları görmeli ve üyelerin
bu sorunları çözmelerine ve ortadan kaldırmalarına yardımcı olmalılar (Y.Cheng,1999: 10).

2.5.8. Toplam Kalite Yönetimi Modeli

Son zamanlarda diğer örgütlerde olduğu gibi okullarda da kalite kavramına sıkça vurgu
yapılmaya başlanmıştır. Örgüt ve yönetim kuramındaki gelişmelere bağlı olarak örgüt içi
çevrenin bazı yönlerinde gerçekleştirilecek birtakım iyileştirmeler, örgütsel performans ya da
etkililiği sağlamak için yeterli görülmeyerek örgüt içi çevrenin bütün yönlerinde
gerçekleştirilecek iyileştirmelerin nihai hedefinin müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak olması
gerektiği kabul edilmeye başlanmıştır (M.Şişman, 2002: 64). Ortaya çıktığı 1950’li yıllarda,
yapısal ve sistemsel özellikleri ile başarılı olan Toplam Kalite Yönetimi, değişen koşullar
altında kendini yenileyerek, insana yönelik yönetimsel bazı nitelikleri de güçlendirmiştir.
Böylelikle, güçlü bir yapı-sistem-teknik üçlüsü üzerine inşa edilmiş ve kökeninde insan olan
bir felsefeyle şekillendirilmiş yepyeni bir anlayış olarak ortaya çıkmıştır (Ö.Peker, 1996: 44).
Bu modele bağlı olarak dünyada örgütlerin etkililiğini değerlendirmek için geliştirilen
ve en çok bilinen modellerden biri Avrupa Kalite Derneği tarafından geliştirilen EFQM
modelidir. Bu modelde üzerinde durulan temel kavramlar, liderlik, insanlar, politika ve
stratejiler, paydaşlar ve kaynaklar, süreçler, insan, müşteri ve topluma ilişkin sonuçlardır
(M.Şişman,2002: 65).

Okul etkililiğinin toplam kalite yönetimi modeli; örgütsel öğrenme modeli, tatmin modeli ve
süreç modeli gibi modellerin birleşimidir. Bu model içsel çevrenin toplam yönetimi ve
stratejik paydaşların ihtiyaçlarını karışılama süreci üzerinde durur. Okul liderleri toplam kalite
26
lideri olarak diğer yedi modelde bulunan rolleri; okul amaç geliştiricisi, kaynak geliştiricisi,
süreç mühendisi, sosyal ve tatmin edici lider rollerinin hepsini üstlenmelidir. Bu modele göre
okul, okul işlevlerini gerçekleştirmek için paydaşların beklentilerini karşıladığı oranda etkili
okul olarak görülmektedir (Y.Cheng,1999: 10).

Ülkemizde eğitim kurumları genel olarak devlet okullarıdır. Millî Eğitim Bakanlığı Toplam
Kalite Yönetimi yaklaşımını eğitim kurumlarında başlatmak ve yaymak için 1998 de Kalite
Derneği’nin başlattığı Ulusal Kalite Hareketine Kasım 1999 İyi Niyet Bildirgesi imzalayarak
katıldı. Önce Bakanlık bünyesinde daha sonra da İstanbul’dan başlayarak İl Millî Eğitim
Müdürlüklerinde Öz değerlendirme model eğitimleri ve öz değerlendirme faaliyetleri
başlamış durumdadır. İstanbul’da pilot olarak seçilen 180 orta öğretim kurumunda 2001
yılından itibaren çalışmalar düzenli olarak sürdürülmektedir. Aşağıdaki bölümde Türk eğitim
sisteminde toplam kalite yönetimi modelinin nasıl uygulanmakta olduğunu inceleyeceğiz.

2.5.8.1.Türk Eğitim Sisteminde Toplam Kalite Yönetimi Modeli

Toplumsal gelişmedeki hız tüm kurumlarda olduğu gibi eğitim programlarında da

değişmeyi, sürekli yenileşmeyi ve kaliteli olma olgusunu beraberinde getirir. Modernizm daha
çok klâsik liberal kuram ile açıklanırken, küreşelleşme neo-liberal kuram çerçevesinde
açıklanmaktadır. Kamu yönetimine ilişkin yeni yönetim modeli New Public Management
(=yeni kamu yönetimi)’dir. Aynı çerçeve içinde eğitim sistemi de düşünülür ve bu sistemin
kalitesinin iyileştirilmesinin aracı da eğitimde toplam kalite yönetimi modeli olarak sunulur
(M.Hesapçıoğlu, 2002:7).Yukarıda da belirtildiği gibi, 1999 yılından itibaren bu model
üzerinde çalışmalar Millî Eğitim Bakanlığı tarafından uygulanmaktadır. Beş yıllık bu pilot
çalışma devam ederken, özellikle idareci ve öğretmenlerden alınan geribildirimlerde konuyla
ilgili toplantı ve seminerlerde dile getirilen tepkilerde uygulamalarda çeşitli sorunlarla ve
güçlüklerle karşılaşıldığı görülmektedir. Tüm bu çalışmalarla amaç Millî Eğitim Sistemimiz
için daha kaliteli hizmet üretmenin yolları aranmaktadır.

“Gerek Millî Eğitim Bakanlığının çıkardığı ‘Eğitimde Toplam Kalite Yönergesi’ gerekse
İstanbul Millî Eğitim Müdürlüğünün çıkardığı ‘Toplam Kalite Yönetimi Uygulama Kılavuzu,
İstanbul, 2001’ bir noktada korkunç bir hata yapmaktadır. O da öğrencinin ‘müşteri’ olarak
algılanmasıdır. Şüphesiz ekonomi/işletme kökenli toplam kalite anlayışında mal üreten
örgütler/kurumlar için bu sözcük uygundur. Fakat ekonomi/işletme kökenli bilimsel
kavramların eğitim sistemine aktarılmasında dikkatli olunmalıdır. Ekonomi/işletme yazınında
müşterinin bir tanımı vardır ve o da şöyledir: cebinde parası (alım gücü) olan ve değişik mal ve

27
hizmetler talep eden kişi. Eğitime ilişkin ilk kuramsal düşüncelerin oluşturulduğu Antik
Yunan’dan, yani yaklaşık 2000 yılından bu yana eğitilme durumunda olan kişi için sürekli
‘öğrenci’ denmektedir. Bir eğitim sisteminin temelini öğretmen – öğrenci ilişkisi oluşturur. Bu
ilişki öğretmen-müşteri ilişkisine dönüştürülürse bunun o eğitim sisteminin geleceği için
sonuçları çok ağır olur” (M.Hesapçıoğlu, 2002:7).

Mart 1924 tarihli “Tevhid-î Tedrisat Yasası” Türkiye’de eğitimde Maarif-î Misak’ın
taçlanışıdır. Bu yasa insanlarımızın vatandaş kategorisinde yetiştirilmelerini belirtir. Millî
Eğitim Bakanlığı, eğitimde öğrenciyi “müşteri olarak görmekle bizzat bu Tevhid-î Tedrisat
Yasası’nın ruhunu temelden geçersiz kılmaktadır. Müşteri için değişim ve kullanım değeri olan
mal ve hizmetler söz konusudur. Tevhid-î Tedrisat’ın getirdiği ‘biz duygusu’, ‘Atatürk
İlkeleri’, ‘vatandaşlık bilinci’ acaba müşteri için değişim ve kullanım değeri olabilecek midir
(M.Hesapçıoğlu,2002:8).

Ayrıca öğrenciyi müşteri olarak algılamakla bir ülkede doğrudan gelir dağılımı
sorununa varılır: Bir ulus devlet içinde yeterli geliri/alım gücü olmayanlar bu eğitim
hizmetinden yaralanamayacaklar mıdır? 2002 yılı itibariyle hem ulusal hem de uluslar arası
istatistiklerin gösterdiği gibi Türkiye dünyada gelir dağılımı en bozuk ülkeler arasında yer
almaktadır. Eğer Millî Eğitim Bakanlığının getirmek istediği bu müşteri odaklılık ile “öğrenci
merkezilik” kastediliyorsa, bu konuda hem klâsik Avrupa hem de Türk eğitim tarihinin çok
zengin bir bilgi birikim vardır (M.Hesapçıoğlu,2002: 8). Türk Eğitim tarihi incelenecek olursa
1930’lardan Köy Enstitüleri hareketine kadar uzanan dönemlerde öğrenciyi merkeze alan
zengin bilgi birikimi olduğu görülür.

Millî Eğitim modern adı altında aldığı yaklaşım ve kavramları eğitim alanına aktarırken
çok dikkatli olmalıdır. Ekonomi/işletme kavramları öyle sorunsuz biçimde eğitim alanına
aktarılamaz.”Öğretmen –müşteri ilişkisi” bir çıkar ilişkisidir, buna karşın “öğretmen –öğrenci
ilişkisi” ise bir sevgi ilişkisidir. Bu ilişki çıkar üzerine kurulduğunda orada eğitim olayı biter.
Diğer taraftan da 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nda vatandaşlık kategorisi ile ilgili
amaçlar yer alırken, diğer yanda Millî Eğitim Bakanlığı, ister bilinçli isterse bilinçsiz olarak,
eğitim sisteminde “öğrenci” yerine “müşteri”yi koymakla, Türkiye Cumhuriyeti devletinin
yurttaşlık kategorisini resmen yok etmektedir. Bu olgunun eğitim sistemimiz ve toplumumuz
için uzun vadeli sonuçları gerçekten çok ciddi olacaktır ( M.Hesapçıoğlu,2002: 8).

28
 Toplam kalite yönetimi uygulanırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus ise alt
yapı sorunudur. Toplam kalite yönetiminin uygulanacağı okulların buna hazır olması gerekir,
ülke genelinde düşünecek olursak Türkiye’de birçok okul buna hazır görülmemektedir.

Toplam kalite anlayışı eğitim sistemine getirilmek istenirken, diğer yanda bu eğitim
sisteminin alt yapısına ilişkin olarak tüm uluslar arası göstergeler olumsuz işaretler
vermektedir. Şöyle ki: 2001 İnsanî Geliştirme Raporu’na göre Türkiye 162 ülke arasında
82.sırada bulunmaktadır. Dünya Ekonomik Kurumu’nun “Gelecek İçin Hazır Olma” konulu
raporunda ise, Türkiye geleceğe en az hazır olan ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye’nin
zayıflıkları olarak gelir dağılımı, eğitim, medenî haklar sıralanmıştır. Ülkemizde gerek ulusal
gelirden gerekse genel bütçeden eğitim sektöründe ayrılan paylar son yıllara doğru inanılmaz
boyutlarda azaltılmıştır. Ülkemizin birçok okulunda ciddî altyapı sorunları mevcuttur. Toplam
kalite yönetimi felsefe olarak, uygulanacağı bir okulda en azından bu tür altyapı sorunlarının
halledilmiş olduğunu varsayar. Yine şu da bir gerçektir ki okulları kaliteli hale getirme
çalışmasında bir okul bürokratik bir emir ile kaliteli hale gelmemektedir. Okul kalitesi her
husustan önce bir gelenek ve kültür işidir (M.Hesapçıoğlu, 2002: 8).

Toplam Kalite Yönetimi; paydaş doyumunu ve mutluluğunu sağlamak amacıyla,

kurumdaki tüm bireylerin etkin katılımıyla ve sürekli gelişim süreciyle, toplum yararına
gerçekleştirmiş oldukları ortak kültürdür (W.Kanji,1995,aktaran: Köksal,2003: 23).

Eğitimde toplam kalite yönetiminin uygulanmasında ki hedef tüm eğitim paydaşlarının

memnuniyetini ve doyumunu sağlamaktır. Bu grubun içinde öğrenciden öğretmene, veliden
yöneticilere, toplumdan iş dünyasına kadar herkes vardır. Söz edilen diğer bir konu, tüm
paydaşların bu değişim süreci içinde yer alması ve bundan da öte, etkin olarak bu çalışmalara
katılmasıdır. Durum böyle olunca sekreterden servis şoförüne, müdür yardımcısından okul-aile
birliği temsilcisine ve de okulun karşısında dükkânı olan esnafa kadar herkes, o kurumun kalite
iyileştirme sürecinin içinde aktif olarak yer almak ve sonuçta da o okula ait “kurum kültürü”nü
birlikte oluşturmak durumundadır. Aynen bir zamanların “Haydarpaşa Lisesi Kültürü”
denildiğinde zihinlerde yer alan güçlü, heybetli bir tarihî yapı içerisindeki, köklü bir eğitim
ocağı imajının uyanması gibi. Ya da zamanımız kurumlarından Robert, Üsküdar Amerikan,
Kabataş, Galatasaray, Vefa Lisesi kültürü gibi (H.Köksal,2003: 24).

Her örgütün kendine özgü baskın bir ortak kültürü olduğu kabul edilmektedir. Bu
kültür, örgüt içindeki alt kültürlerin bir toplamı olmayıp örgüt üyelerinin ortaklaşa paylaştıkları
inançlar, değerler, normlar semboller gibi bir takım görülmeyen öğelerden oluşmaktadır. Bu

29
kültürle ilgili olarak işlevsel-işlevsel olmayan kültür, etkili-etkili olmayan kültür ve güçlü –
zayıf kültür gibi sınıflamalar yapılmaktadır. Bu bağlamda işlevsel, etkili, güçlü örgüt kültürü
kavramları, bazen birbirine yakın anlamlarda kullanılarak etkili örgütlerin aynı zamanda güçlü
kültürlere sahip oldukları, bununla birlikte güçlü örgüt kültürüyle etkili ve mükemmel örgüt
kavramlarının birbirini bütünleyici anlamda kullanıldığı görülmektedir (M.Şişman,2002:179).
“Etkili ve başarılı okullar, güçlü, işlevsel örgüt kültürlerine sahip olup bu kültür, bir
davranış düzenleyicisi olarak bir okulda kimin ne yapması ve nasıl yapması gerektiğini
belirlemektedir” (T.J.Sergiovanni,1995:959).

2.6.Etkin Okul Üzerine Yapılan Araştırmalar

Etkin okul üzerine yapılan araştırmalar dört grupta toplanmaktadır:
2.6.1 Outlier Çalışmaları
Etkin okul çalışmalarının bu grubunda çok etkin okullar ve aşırı derecede etkinsiz okullar
istatistikî yolla tespit edilmektedir. En çok kullanılan yöntem regresyon analizidir. Bu analizde
okulun ortalama becerileri bağımlı değişken olarak, öğrencilerin sosyo ekonomik faktörleri de
bağımsız değişken olarak ele alınmaktadır. Bu konuda yapılan çalışmalar sonucunda etkin
okulların ortak unsurları şunlardır: daha iyi kontrol ya da disiplin, öğretmen grubunun
öğrencilerin becerilerine ilişkin olarak yüksek bir beklenti tavrı göstermeleri
(M.Hesapçıoğlu,1991:239).
2.6.2 Örnek Olaylar
Bu gruptaki etkin okul araştırmalarının metodolojisi şöyledir: Öğrencileri belli derslerde
fevkalâde yüksek beceriler gösteren ya da bir sıra dersteki beceri ortalamasının fevkalâde
yüksek olduğu okullar ele alınıp inceleme konusu yapılmaktadır. Etkin okul konusunda örnek
olay çalışmaları olan araştırmaların etkin okulun özelliklerine ilişkin olarak belirttikleri beş
faktör şöyledir:
—okul yönetici ya da gruptan birinin kuvvetli yönetimi,
—yüksek beceri beklentileri,
—okul için amaçların açık olması ve okula sahip çıkılması,
—bütün çalışanlar için etkin bir hizmet-içi- eğitim ve öğrencilerin beceri ilerlemelerinin
kontrolü için bir sistem.
—yukarıda sayılan özelliklerin yanı sıra ele alınan okulların her biri çok özel faktörler
belirlenmeli (M.Hesapçıoğlu,1991:240).
Örnek olay çalışmaları, klinik türde araştırmalar olmaları yanında, bazı sınırlılıklara da
sahiptir. Bu tür araştırmalar temelde, gözlem yapmaya ve doküman analizine dayanmaktadır.
Ancak bu tür çalışmalarda her olgunun gözlenebilmesi mümkün görülmemektedir. Buna bağlı

30
olarak karşılaştırmalı örnek olay çalışmaları da sıkça kullanılmaktadır. Bu tür araştırmalarda
bir ya da birkaç etkili okullar olarak, buna karşılık bir ya da birkaç okul da etkisiz okullar
olarak ele alınmakta ve bu iki grup okul arasında karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bu
sınıflamada etkililik ölçütü olarak çeşitli değişkenler kullanılmaktadır (M.Şişman,2002: 75).

2.6.3 Program Değerlendirme Çalışmaları

Bu gruptaki okul etkinlik araştırmaları son yıllarda gerçekleştirilmiş bir sıra eğitim
programlarının değerlendirmesini yapmaktadırlar, bir başka deyişle etkili olmuş eğitim
programlarını gerçekleştirmiş okulları incelemektedirler. Çeşitli program değerlendirme
çalışmalarının önemli sonuçları ortak bir tablo ortaya koymaktadırlar. Etkin programları
gerçekleştiren çoğu okul şu özelliklerle karakterize edilmektedirler: yüksek beklentiler, yüksek
çalışma morali, dersleri ve hizmet içi eğitimi ilgilendiren kararlarda öğretmenlerin hatırı sayılır
bir şekilde katılımı, okul yöneticisi ya da öğretmenlerden birince açık bir yönetim, okul için
açık amaçlar, okuldaki düzene ilişkin bir anlayış (M.Hesapçıoğlu,1991:240).

2.6.4 Diğer Çalışmalar

Yukarıdaki üç gruba girmeyen çalışmalar burada yer alır. Bu gruptaki çalışmalara bir
örnek olarak J.S.Coleman, T.Hoffer, S.Kılgore’nin belirtilebilir. Bu çalışmada genel eğitim
bakımından özel okulların kamu okullarına üstün olduğu iddia edilmektedir. Yazarlar özel
okulların okulsal beceriyi teşvik eden bazı özelliklere sahip olduklarını belirtmektedir. Bu
özellikler şunlardır: öğrencilerin okulda derste/ daha fazla süre bulunmaları, daha çok ev ödevi,
zorunlu derslerin olması, genel olarak görüldüğünde daha geniş okulsal talepler. Buna karşın
özel okullarda dersle ilgili becerileri olumsuz olarak etkileyen özellikler daha azdır
(M.Hesapçıoğlu,1991:240).
Bu yazarların metodolojisine ağır eleştiriler de bulunmaktadır. Bu gruptaki diğer çalışma
da National Institute of Education’ın “Safe School Study”sidir. Çalışmanın amacı daha çok
okulları öğrenmenin güvenli, şiddetten arınmış ve düzenli kurumlar yapan faktörleri
belirlemekti. Çalışmanın yan ürünü olarak etkin okulun özellikleri elde edildi. Bunlar
şunlardır:1) tutarlı, haklı ve kararlı olarak uygulanan açık belirlenmiş kurallar, 2)meslekleriyle
mutlu olan ve genel olarak okul yöneticisinin öğretimsel ve yönetimsel stilini kabul eden
öğretmenler, 3) öğretmenler arasındaki dayanışma 4)üst makamlar tarafından maddî ve moral
destek, 5) okulsal başarının vurgulanması ve ilerlemelerin ve tek tek öğrencilerin becerilerinin
ödüllendirilmesi, 6) uygun sınıf büyüklükleri ve okulsal örgüt biçimleri yoluyla öğrenciler ve
öğretmenler arasındaki şahsi ilişkiler duygusunun geliştirilmesi, 7) öğretmenlerde yüksek
çalışma morali, 8) koyu bir okul ruhu, 9) öğrenciler öğrenilenin anlamlı ve değerli olduğuna
31
inanmaları,10) öğrencilerde okulun bir sosyal sistem olarak anlamsız ve kendileri tarafından
çok az etki edilebilen bir çevre olmadığı duygusunun olması. Bu on özelliği taşıyan okullar
sadece güvenli olarak değil, aynı zamanda genel olarak diğer eğitim alanlarından daha başarılı
olarak kabul edilmektedir (Hesapçıoğlu,1991: 241).Ancak uzmanlar arasında etkili okul
konusunda çeşitli değerlendirmeler ve çalışmalar yapılmakta ve G.r. Austin ve
S.P.Holowenzak ise bu maddeleri üç kritik maddeye indirgemekteler:1) öğretmen beklentileri
2) okulun yönetimi ve 3) okulun havası (M.Hesapçıoğlu,1991:241).
Etkili Okullarda öğretmenler ve yöneticiler ile ilgili bir başka özellik sınıflandırması da
şöyledir:
a.Öğrenci başarıları için yüksek beklentiler; tüm öğrencilerin de birinci öncelliklerinin
öğrenmek olması beklenmektedir.
b. Sürekli olarak eğitimsel programın gelişmesi için sürekli beklentilerini ifade etmektedirler.
c. Okul politikaları ve amaçları belirlenirken akademik başarı üzerinde durmalılar.
d. Okulun akademik amaçlarını hayata geçirirken sloganlar, simgeler, özdeyişler belirlemeliler.
e. Kararlar alınırken en önemli ölçüt olarak öğrencilerin öğrenmesi üzerine odaklanmalılar
(K.Cotton,1995).
Etkin okul çalışmalarında dikkat edilmesi gereken bir konuda okulların bir gece de
değişmeyeceğidir. Değişiklikler adım adım gerçekleştirilmelidir ve okullar bir değişikliğe hazır
olmadan bu değişikliğe tâbi kılınmamalıdır. Çok anî ve köktenci değişiklikler arzu edilen
sonuçlardan çok arzu edilmeyen sonuçlara neden olurlar. Bazı araştırmacılar bu değişikliğin
oluşması için üç, bazıları beş yıllık gibi bir süreyi şart koşuyorlar. Yine böyle bir değişiklik
programı merkezî ve yukarıdan bir strateji izleme yerine, ilgili yeri ve değişiklikten etkilenecek
olanların aktif katılımını sağlamalıdır. Etkinlik yönünde bir değişiklik stratejisinin dikkat
etmesi gereken bir husussa, kendine özgü zayıflıklarına yönelebilmelidir
(M.Hesapçıoğlu,1991:242).
Millî Eğitim Bakanlığı’nın 1999 Kasım ayında, yurt genelinde başlatmış olduğu
“Eğitimde Kalite Seferberliği” son derece olumlu ve çağdaş bir karardır. Bu karar, ancak kalite
felsefesi doğru şekilde öğretilir, doğru yönlendirilir ve gereğince yol alınırsa doğru sonuçlar
getirecektir. Kalite iyileştirme seferberliği, zorlaması ve aceleye getirilmeyen uygulamalarla;
her okulun Millî Eğitim’in birleştirici ilkeler şemsiyesi altında, kendi kurum kültür, yapı ve
paydaş profiline uygun yapacağı, taklitten uzak çalışmalarla, gerçek bir yaşam görüşü ve
uygulamasına dönüşecektir (H.Köksal,2003:viii).Toplam Kalite Yönetiminin son derece
güncel olduğu günümüzde, Uluslararası kalite standart serisi olan ISO (International
Organization for Standardization) 9000 serisinin eğitim ile ilgisinin ne olduğu sorusu

32
eğitimcileri ve okul liderlerini çok yakından ilgilendirmektedir (H.Köksal,1998: 89).Aşağıdaki
bölümde bu konuya açıklık getirilmeye çalışılacaktır.

2.7. Kalite Güvence Sistemleri

ISO (International Organization for Standardization) 9000 Serisi, Toplam Kalite ve
Eğitim İlişkisi
Son yıllarda ekonomik alandaki değişimler yeni yönetim anlayışlarını da beraberinde
getirmiştir. Yaşamın her alanında yaşanan hızlı değişim, rekabet olgusunun da gelişmesine
sebep olmuştur. İşletme yönetimlerinde yaşanan rekabet olgusu çağdaş bir yönetim biçimi olan
“kalite yönetimi”ni zorunlu hale getirmiştir. ”Artan sayıda ekonomik girişimin ve dolayısıyla
artan sayıda müşterilerin ihtiyaçlarını karşılarken avantaj olarak birden fazla tercih karşısında
bulunmaları günümüz piyasasının bir özelliğidir. İşletmelerde daha değişik, daha kaliteli ve
daha ekonomik ürün sunma yarışını kazanmak için sürekli bir geliştirme faaliyeti içindedirler”
(M.Halis, 2000: 34).
Şirketler çeşitli kalite sistemleri geliştirmektedirler bunların arasında JIT= tam zamanında
üretim, Kanban, Poke Yoke, yalın üretim (=Lean Production),esnek üretim, insan kaynakları
yönetimi, toplam kalite yönetimi gibi. Şirketler, üretim süreçlerinde kalite olgusunu
belgelemekle karşı karşıya kalmaktadır. Bir başka deyişle, şirketler kalite güvence sistemleri
oluşturmak durumundadırlar. Bu çerçevede ilk akla gelen uluslararası kalite güvence sistemi,
/S0–9000 Kalite Standartları serisidir. 1947 yılında kurulmuş olan ISO (Uluslararası
Standardizasyon Organizasyonu) 138 ülkenin ulusal standart hazırlama kuruluşlarını
bünyesinde toplayan sivil bir federasyondur. ISO (International Organization for
Standardization) 'nun yayınladığı bir uluslararası standart üyesi, olan tüm ülkeleri temsil eden
kuruluşların anlaşması sonucunda ortaya çıkar (M.Hesapçıoğlu 2003:2).
ISO 9000 Kalite Standartları Serisi, 1987 yılında Uluslararası Standartlar Örgütü
(=/nternational Organizationfor Standardization) tarafından geliştiriIdi. Merkezi Cenevre'de
olan Uluslararası Standartlar Örgütü dünyada birçok üye ülkeye sahiptir.
ISO (International Organization for Standardization) 9000 serisi “Kalite Sistemleri”adıyla
1979 yılında ilk kez İngiltere’de yayınlandı ve 1990’lı yılların ortalarına kadar da BS 5750
olarak biliniyordu.1980 yılında uluslar arası bir standart oldu. Tam adı; BS/EN/ISO
(International Organization for Standardization) 9000’dir.Ardındaki felsefe; kurum sistem ve
prosedürlerin içine kaliteyi yerleştirmektir (H.Köksal,1998: 90).
1990’lı yıllarda ülkemizdeki üretim şirketlerinde kendini gösteren Toplam Kalite Yönetimi,
artık, hizmet şirketlerinde, kamu kurumlarında hatta kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda başarıya
ulaşmanın en etkin yollarından biri olarak görülmeye başladı.
33
 Üretim ve hizmet sektöründeki iş çevrelerinden eğitime, askerî kuruluşlardan diğer
resmî kurumlara kadar, tüm alanlarda görev yapan üst düzey yöneticilerin karşısına çıkan,
önemli stratejik konuların başında gelmektedir. Kalite bugün “amaca uygunluk derecesi” ya
da “kullanıma uygunluk” gibi çerçeve tanımlamalarla ifade edilmektedir. Daha açıklayıcı
bir şekilde:

ii.. Kalite, bir mal ya da bir hizmetin belirli bir gerekliliği karşılayabilme yeteneklerini
ortaya koyan özelliklerin tümüdür.
iiii..Bir malın ya da hizmetin tüketicinin isteklerine uygunluk derecesidir (N.Oğuz,
2006).

• Kalite kavramını ilk kez ortaya koyan J.Deming, kalitenin 14 ilkesini “Eğitimde Kalite”
için, eğitime şu şekilde uyarlamıştır:

• hizmet ve ürünlerin geliştirilmesi için amaçlarda süreklilik yaratmak,

• yeni bir ‘Toplam Kalite’ ve ‘Sürekli Gelişim’ felsefesi benimsetmek,

• kaliteyi yakalamak için bütün halindeki kontrol (denetim) bağımlılığına son vermek,
• başarıyı sınavla değil ölçme bağımlılığına son vermek, kalite ve verimi artırmak için
örgütteki hizmet ve üretim sistemlerini sürekli iyileştirmek,
• iş başında sürekli mesleki eğitim vermek,
• liderliği tesis etmek,
• hata yapma korkusundan arınmış olmak,
• bölümler ve öğretmenler arasındaki engelleri kaldırmak,
• slogan, öğüt ve sayısal kotaları kaldırmak,
• çalışanlar ve yöneticilerin amaçları için konan iş kotalarını kaldırmak,
• çalışanların elde ettikleri başarılarla gurur duymalarını engelleyen unsurları ortadan
kaldırmak,
• zengin bir eğitim ve kendini yenileme programı oluşturmak,
• değişimi sağlamak için sistemdeki herkesi seferber etmek ve tüm olanakları kaldırmak.

Bu nedenle okulda bulunan her birim, kalite görevini yürütmek amacıyla açık ve etkin bir
hareket plânı hazırlamak zorundadır. Bu plân okuldaki herkesi kapsamalıdır. Çünkü değişim
herkesin işidir ve ekip ruhu içinde sürekli gelişme ilkelerine dayanmaktadır. Bir öğrencinin
kendisini en iyi biçimde nasıl yetiştirebileceğine, bir öğretmenin bu konuda öğrencisine en iyi
nasıl yardımcı olabileceğine odaklanan bir sürece geçiş eğitimde reform olacaktır. Böyle bir

34
düşünce tarzı kaliteyi ön plâna alan bir düşünce tarzıdır. Öğretmenin öğretme sorumluluğunun
yanı sıra, öğrenciye de öğrenme sorumluluğu veren bir sistemdir. Sorumluluğun öğrenci ile
paylaşılması, öğrencinin kendi yeteneklerini ortaya koymasını ve kullanmasını zamanla
kendine olan güvenin artmasını, eğitim olayına sahip çıkmasını sağlar ve pasif olan öğrenci;
Toplam Kalite düşüncesinin olduğu sistemde araştıran, hep daha iyi için çaba gösteren, ilgili
etkileşime açık, aktif bir katılımcı olur. Öğretmenin liderliğinde sınıfın ekiplere ayrılması
öğrenmeyi hızlandırır ve ekipler arası rekabeti doğurur. Öğrenci merkezli eğitim ortamı
oluşturularak öğretmenin, tek yönlü haberleşme kanalını kullanarak bilgi aktaran
konumundan çıkıp; öğrenmenin sağlayacağı ortam hazırlayan, yol gösterici, ilgi ve
yeteneklerin gelişimini destekleyici, dolayısıyla sürekli ilerlemeyi sağlayıcı bir konuma geçer.
Lider konumundaki öğretmenin diğer öğretmenlerle de işbirliğini yaparak, onları da ekip
çalışmasına dâhil etmesi; konuların bütün boyutlarıyla anlaşılmasını, böylece öğrencinin geniş
kapsamlı düşünmesini ve analizci bir yeteneğe sahip olmasını mümkün kılar (N.Oğuz, 2006).

Üretim sürecinde kalite olgusu yeni değildir. Ancak 1980’den sonra yeni bir anlam
kazanmıştır. ISO (International Organization for Standardization) 9000 Kalite Güvence
Sistemi Standartları Kalite Güvencesi Sistemi, ilk olarak 1963 yılında Amerika'da askerî
alanda kullanılmış, ISO kalite alanına yönelik ilk standardını, ISO 9000 standartlar serisi
olarak ilk defa 1987 yılında geliştirmiştir.ISO (International Organization for Standardization)
9000 standartlar olarak adlandırılırlar. Bu özelliği ile ISO (International Organization for
Standardization) 9000 yönetim standardı kuruluşa yönetim sistemlerini kurmak ve işletmek
amacıyla bir örnek model gösterir.

Toplam Kalite Yönetimi ile ISO (International Organization for Standardization) 9000
arasındaki gerçek ilişki, ikisini de uygulamaya karar veren kurumun niteliğine uygun olarak
farklı bir anlam taşıyacaktır.Toplam Kalite Yönetimi, okulu belirli bazı çözüm yollarını
uygulamaya zorlamaz.Her eğitim kurumu kendine has bir kurum kültürüne,belirli bir çevre
içinde işlemesi gereken kendine özgü bir takım gereksinimlere sahiptir

Rekabet ortamında hayatta kalmak, yüksek kalite ve yüksek verimlilikle mümkündür. Yüksek
rekabet gücüne sahip işletmelere ve çalışanlara ait ortak özellikler şunlardır:
•müşteri odaklılık,
•katılımcı,
•hedef birliği içinde,
•yüksek moralli,
•kaliteli iş gücü,
35
•bilgiye dayalı,
•dinamik yapılı,
•plânlı programlı,
• sorumluluğunun bilincinde yönetim (İ.ŞALE, 2001, s.18–20,aktaran: Hesapçıoğlu,2003:1).

Grafik 1: Kalite Kavramının Geçirdiği Aşamalar

ISO (International Organization for Standardization) 'nun misyonu, tüm dünyada

standardizasyonu teşvik ederek entellektüel, bilimsel, teknolojik ve ticarî faaliyetlerde
işbirliğini geliştirirken, ürün ve hizmetlerin uluslararası dolaşımını sağlamaktır.
ISO (International Organization for Standardization) 9000 Standartları, tüm Avrupa Birliği
ülkeleri, EFTA üyesi ülkeler, Japonya, ABD ve Türkiye'de kabul edilmiştir. Bilindiği gibi
ülkemizde de bir kalite güvence sistemi olan (Türk Standardları Enstitüsü) uygulamaları
vardır. ISO (International Organization for Standardization) 9000 Kalite Standartları ile (Türk
Standardları Enstitüsü) uygulamalarının aksine, ürünler değil, bizzat ürünün üretildiği kalite
sistemi, diğer bir ifade ile kalite sistemini kuran firmalar belgelendirilmektedir.
Diğer yandan şu da belirtilmelidir ki, bir kaliteli yönetim anlayışını kurmuş bir
işletme, sözgelimi toplam kalite yönetimi anlayışını kurmuş bir işletme, illa da ISO 9000
sistemini almak durumunda değildir. Yine, ISO (International Organization for
Standardization) 9000 sistemini kullanan her örgütün de toplam kalite yönetimini uygulaması

36
şart değildir. ISO (International Organization for Standardization) 9000 müşterilerinin
güvenini sağlamaya yönelik bir kalite güvence sistemidir (M.Halis, 2000: 227–228).
Müşterinin güvenini sağlamaya yönelik kalite güvence sisteminin genel adı
akreditasyon' dur. Ürünlerin belirlenmiş kalite ve güvenlik kriterlerine göre yeterliliğini tespit
etmek için yapılan deney, muayene ve belgelendirme işlemleri "uygunluk değerlendirmesi"
kavramı içinde yer almaktadır.

Akreditasyon birçok ülkede ve birçok sektörde topluma sunulan program ve hizmetlerin

niteliğinin sistematik bir yaklaşımla güvence altına alınması için geliştirilen bir yöntemdir.
Akreditasyon, bir örgütün, programımın ya da grubun standartlar ya da kriterler ile uyumunun
yetkili bir kuruluş tarafından incelenmesi ve onaylanmasını içeren resmi bir işlemdir. Yani,
ISO (International Organization for Standardization) 9000 Standartları da bir tür
akreditasyondur, fakat aralarında bazı farklar vardır:"ISO (International Organization for
Standardization) sertifikasyonu bir ürünün müşterinin istekleri doğrultusunda üretim süreci
için oluşturulmuş bir kalite sistemidir, dolayısıyla süreçler üzerine yoğunlaşır. Akreditasyon
ise bakım kalitesini ve çalışanlara verilen hizmeti geliştirmesini amaçlar, dolayısıyla alt yapı
ve süreçler üzerine odaklanır. ISO (International Organization for Standardization)
standartları servis endüstrileri için geneldir ve sonuçlardan çok yapabilirlik üzerinde
odaklanmıştır, sonuçları müşteri mutluluğu üzerinden değerlendirir. Akreditasyon, müşteri
memnuniyetini dikkate almakla birlikte bu unsurun gücünün sonuçlarını da hesaba katarak
yasal süreçleri ve çıktıları ortaya koyar. ISO (International Organization for Standardization)
standartları üretimi kapsayan süreçlere kolay uyum sağlamakla birlikte hizmetlere
uygulanmasında yorumlama açısından farklılıklar gerektirmektedir. Akreditasyon standartları
ise, alımlar, donanım kontrolü, ölçümleme, doküman kontrolü gibi konularda ISO
(International Organization for Standardization) 'ya göre daha zayıftır.

Eğer ISO (International Organization for Standardization) 9000 onayı alınmak isteniyorsa,
hizmet ya da ürünün oluşması için gereken her prosedür ve eylemin kaydedilip, standartlara
olan uygunluğu belgelenmelidir. Örneğin bir eğitim kurumunun eğitim vermek için
uyguladığı programının her safhasını; öğrenci seçiminden, görüşmeye, ders uygulamalarından
ölçme sitemine, başarının belgelendirilmesinden rehberlik hizmetine kadar belgelemesi
gerekmektedir (H.Köksal,1996: 91).Bazı kurumlarca son derece detaylı yazılı talimatlara
uymak zor gelmektedir. Eğitim kurumlarında bazı öğretmenlerce bu işlemler aşırı bürokratik
engeller olarak görülebilmektedir. ISO (International Organization for Standardization)
9000 kalite sistemi için gerekli olan stardartları ortaya koyar. Ancak okul yöneticilerinin ve

37
öğretmenlerin görevi olan öğrenme ve öğretmeyi gerçekleştirmez. Okul çalışanları öğretmen
ve idareciler, öğrenciler ve diğer tüm sorumlular öğrenme/öğretme standartlarının
hakemleridir (H.Köksal,1996: 91). ISO (International Organization for Standardization)
9000 uygulayan kurumlarda daha önceden belirlenmiş olan standartların işlemesi garanti
altına alınmaktadır.

Tüketiciler, artık, kaliteli ve uygun fiyatlı ürün ya da hizmetler talep etmektedirler. Kaliteli
ve uygun fiyatlı ürün ya da hizmetler; izlenebilir kalibrasyon hizmetlerini alarak doğru ölçüm
yapmakla, üretimde ya da hizmette ürün ya da hizmet standartlarına uymakla ve Kalite
Yönetim Sistemi Standartlarını uygulamakla sağlanabilmektedir. Bu uygulamanın
gerçekleşebilmesi için zamanla,tüketicilerin güvenliği ve sağlığını da dikkate alan güvenlik
ve sağlık standartları oluşturulmuştur. Ürün ve hizmetlerin uygunluğunu belgelendiren
kuruluşların ise, dünya pazarlarında geçerli olacak sertifikalara ve akreditasyon ile ilgili
belgelere sahip olmaları gerekmektedir. Dünyada ve Avrupa’da belgelendirme faaliyetleri iki
ana grupta değerlendirilmektedir. Bunlar; zorunlu ve ihtiyari belgelendirme çalışmalarıdır.
Mevzuat açısından can güvenliği ve sağlığının korunmasına yönelik olarak Dünya Ticaret
Örgütü anlaşması referans olarak alınır. İhtiyari belgelendirme ise piyasa hareketleri
tarafından belirlenen ve ana dokümanı standartlar olan bir belgelendirme türüdür (Kalitenet,
2006).

ISO (International Organization for Standardization) altı ayda bir değerlendirmeyi uygun
görür. ISO (International Organization for Standardization) sertifikasyonun maliyetini
değerlendirmeyi yapan uzman sayısı ve değerlendirmenin gün cinsinden süresi belirler.
Akreditasyon genellikle daha düşük bir maliyete sahiptir. Akreditasyon organizasyonun her
1–3 yılda bir yeniden değerlendirilmesini gerektirir (M. Halis,2000:307).

Konu ile ilgili bazı uzmanlar,”ürün”ün; “öğrenciler” değil, programın uygulanması sonucunda
ortaya çıkan “öğrenme’nin” olduğunu vurgulamaktalar ( H.Köksal,1998: 92).
Eğitimde öğrenci- öğretmen etkileşimi ya da öğrenme işlemi sonucunda ortaya çıkan
çıktılarının öğrenci –öğretmen amaçlarıyla, kurum politikasıyla amaçlarına uygunluk
göstermesi gerekiyor. Eğitim sistemi içinde öğrenci ve okuldan beklenen hak ve görevler, açık
ve seçik olarak belirlenir ve tanımlanırsa, bu süreç içinde yer alacak öğrenci-öğretmen
etkileşimi öğrenme sürecini çok fazla etkileyecektir (H.Köksal,1998: 93).Eğitimin toplumsal
bir kurum oluşu nedeniyle,her toplumun kendine özgü bir eğitim sistemi bulunmaktadır.Bu
sistem o toplumun,milletin kültürel,sosyal,ekonomik özelliklerine ve değerlerine göre
kurulur,biçimlenir ve gelişir (M.Hesapçıoğlu,1994:37).Her iyi ders,çocukta mevcut olan
38
bireysel güçleri ve yetileri uyandırmayı ve geliştirmeyi amaç edinir ve çocuğun ilgisini, onun
ortak çalışmasını kazanmaya çalışır (M.Hesapçıoğlu,1994:37). Öğrencinin kazanılan bilgiyi
mümkün olduğunca uzun zaman kullanması ve kuvvetlendirmesine gayret edilir.Burada
eğitimin ürünü olarak ele alacağımız unsur dersin öğrenci de yaratacağı derin eğitim etkileridir.
2.8. Eğitimde Akreditasyon

Günümüzde hayatın her alanında yaşanan rekabet ortamına eğitim kurumları da uyum
sağlamak durumunda kaldılar. Bu sebeble eğitim kurumları kaliteli eğitim için gerekli her türlü
koşulu yerine getirmek için çalışmalar yapmaktalar. Yapılan çalışmaların her geçen gün daha
iyiye gitmesini sağlamak ve kaliteli eğitim hizmetlerini belgelendirmek için akreditasyon
yoluyla belgelendirme çalışmalarına girdiler.

Burada akreditasyon işlemi, yaptırımları olan bir denetim sistemi değildir, akreditasyon,
kuruluşlarında bir anlamda öz denetimini sağlayan, içinde bulunduğu standartlara ne ölçüde
uyduğunu belirleyeni fotoğrafını çeken bir sistemdir. Akreditasyon, programların yüksek
kalitede olduğunu garantilemez. Akredite olamayan programların da kalitesiz olduğu kanısına
varılamaz. Akreditasyon, sadece akredite olmuş kurumların minimum standartları sağladığını
gösterir (M.Hesapçıoğlu,2003:3).

Eğitim kurumlarındaki yetersizliklerin teşhisi, eğitim-öğretimin farklı kademeleri göz

önünde bulundurularak belirlenecek bir kalite değerlendirmesi ve akreditasyon sisteminin
hayata geçirilmesi ile mümkün olabilir. Türkiye'de ulusal standartların belirlenmesi ve
akreditasyon için bir sistem oluşturulması gündeme gelmiştir. Eğitim alanların nitelikli
öğretmenler tarafından yetiştirilmesini hedefleyen ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve Millî
Eğitim Bakanlığı işbirliği ile gerçekleştirilen, Türkiye'de öğretmen eğitiminde uygulanabilecek
bir akreditasyon sistemi üzerine çalışmalar yapılmışdır (YÖK,1999). Yükseköğretim Kurulu
tarafından tüm yükseköğretim kurumlarına uygulanabilecek bir akreditasyon sisteminin
oluşturulması yönünde girişimler başlatılmıştır (Z.Öğeli ve Z.Dursunkaya: 2001).Türkiye’de
özel okullar ve vakıf üniversitelerinin kurulması ile eğitim sektöründe oluşan rekabet ortamı,
hem özel, hem de devlet kuruluşları için kendini geliştirme ve yenileme yönünde itici bir güç
oluşturmuştur. Buna karşılık, özel okullar ve vakıf üniversiteleri, müşteri odaklı yapıları ve
maddî zorunluluklar nedeni ile yalnızca Türkiye'nin belli başlı büyük şehirlerinde kurulmakta,
bazı bölgelerde ise, değil eğitim kalitesinden, en temel eğitim ve okul gereksinimlerinin
varlığından bile söz etmek mümkün görünmemektedir. Modern eğitimin olduğu öne sürülen
yerlerde ise okullarda öğretilen bilgilerin gerçek hayatı yansıtmadığı, eğitimin gençleri hayata
yeterince hazırlamadığı ve istenmeyen, ezbere dayalı bir eğitimin verildiği, öğrencilerden ve
39
velilerden gelen eleştiriler arasındadır. Eğitim alanındaki eksiklik ve dengesizliklerin
giderilmesi yönünde, şüphesiz, alınması gereken pek çok önlem ve yapılması gereken
çalışmalar vardır. Bu bakımdan, eğitimde kaliteye ulaşma yolunda, yalnızca ilgili devlet
birimlerine değil, başta öğretmenler ve öğretim üyeleri, eğitim ile ilgili sivil toplum kuruluşları
olmak üzere, tüm topluma belirli ölçülerde görev ve sorumluluk düşmektedir (Z.Öğeli ve
Z.Dursunkaya: 2001).

Araştırmamızda okul örneği olarak yer alan Özel Robert Lisesi New York Bağımsız Okullar
Derneği tarafından iki yılda bir değerlendirilmekte ve akreditasyon raporu verilmektedir. Bu
rapor doğrultusunda okul yapılan eleştirileri dikkate almakta ve eksiklerini tamamlamaktadır.

2.9. Genel Olarak Kalite, Etkililik, Etkenlik, Verimlilik Kavramları

Etkililik, verimlilik ve etkinlik hatta etkenlik kavramları birbirinden çok farklı olgular ifade
ediyor gibi görünseler de, gerek işletme gerekse iktisat alanında birbirlerinden farklı anlamlara
gelmektedirler.
Etkenlik mevcut kaynakların kullanımı ile ilgili bir kavram olmasına karşın, etkililik
amaçlarla ve çıktılarla ilgili bir kavramdır. Bir firma etken olmakla birlikte etkili
çalışmayabilir ya da tam tersi. Etkililik; çıktılarda sağlanan başarı, amacı /amaçları
gerçekleştirme düzeyi şeklinde de ifade edilebilir. Etkililik daha çok şu soruların cevabı gibi
gözükmektedir:
—gerçekten ihtiyaç duyulan, yararlı mal ve hizmetler üretildi mi?
—çıktı üretiminde ne sağlanmak isteniyorken ne sağlandı?
—ve sonuç olarak dönem başındaki plânlarımızın % kaçı gerçek oldu
( E.Yaldız, 2003: 1).

Etkinlik (=efficiency) (=yeterlilik) girdide yapılan bir harcama ile maksimum çıktı ya da bır
çıktının üretiminde kullanılan girdilerin azaltılması.
Verimlilik dar anlamda üretim odaklı bir kavram olup asıl olarak etkenlik ve etkililik
bileşenlerinden oluşmakla birlikte randıman, yenilik çalışma yaşamının kalitesi gibi
performans boyutlarını da içine almaktadır (M.Baş/ A.Artar,1990: 36).
Uluslararası Standardizasyon Örgütünün tanımına göre kalite, "Bir ürün ya da hizmetin,
belirlenen ya da olabilecek ihtiyaçlarını karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin
toplamıdır."

40
2.10. Edwards Deming Ve Reuven Feuerstein’in Öğretilerine Göre Eğitimde Kalite
Myron Tribus ( 1996)’ya göre, E.Deming ve R.Feuerstein’in öğretileri birleştiğinde
kendini kaliteye adayan bir okulda aşağıdaki özellikler görülür:
1. Bütün öğrencilere onların daha etkili öğreniciler olmalarına yardımcı olacak
araç-gerece dayalı zenginleştirilmiş bir eğitim-öğretim ortamı sunulur.
2. Bütün öğrencilere, öğretmen ve yöneticilere, kalite yönetim problem çözme
teknikleri, özellikle gelişim fırsatlarının teşhisinde takım olarak nasıl çalışılacağı,
bu fırsatların nasıl tanımlanacağı ve gelişiminden kazanç sağlamak için hep
birlikte nasıl çalışılacağı konusunda eğitim verilir.
3. Bütün sınıflar, kalite yönetim prensiplerine göre çalışırlar. Bunun anlamı şudur:
Öğrenciler,
• başarı standartlarını,
• başarıyı sağlayacak teknikleri,
• öğretmenin görevlerinin ne olduğunu,
• öğrencilerin görevlerinin ne olduğunu,
• üçüncü şahıslara başarılarını hep birlikte, nasıl belgeleyeceklerini,
göstereceklerini, belirlemek için öğretmenlerle iş birliği içine girerler.
Öğrenciler, kendi çalışmalarını değerlendirecekler ve bu sayede standartların
oluşmasında ve değerlendirme tekniklerinde katkı sahibi olacaklardır.
4. Öğrencileri, fakülteyi, yöneticileri, destek personeli ve velileri kapsayan
okuldaki bütün herkes, sürekli gelişim sürecine katılacaktır.
5. Öğrenciler ve öğretmenler, öğretme-öğrenme sürecinin gelişiminde aktif olarak
rol alacaklardır.
6. Okul yönetimi, kalite yönetim prensiplerini anlayacak ve uygulayacaktır.

2.11. "Kaliteli/İyi Okul"un Özellikleri

Eğitim kurumları tarih boyunca daha iyi/kaliteli eğitim için arayış içinde bulunmuşlar.
Daha önceki bölümlerde de değindiğimiz gibi, kaliteli/iyi okul geliştirebilmek için çeşitli modeller
geliştirilmiş ve denenmiştir. Son yıllarda eğitim alanında en popüler model olarak toplam kalite
yönetimini duymaktayız. Ancak bu modellerden yalnızca birine körü körüne bağlı kalmak yanlış
olacaktır. Kalite yönetim sistemleri içinde tüm modeller incelenmeli ve bunlardan da
yararlanılmalıdır. İlgili literatürü incelediğimizde araştırmacılar kaliteli/iyi /etkili okulu
tanımlayan bir dizi özelliğe ulaşmışlar. Bu özellikler birçok açıdan birbirlerini destekler
niteliktedir.

41
İ. E. BAŞARAN, "okul kalitesi"ni, "okul etkililiği" bağlamında inceliyor. Ona göre okul etkililiği
(=school effectiveness), okulun örgütsel/eğitsel ve yönetsel amaçlarının plânlanan/tasarlanan
düzeyde gerçekleştirilmesi halidir (aktaran: M.Hesapçıoğlu 2003:7).
Kaliteli okulun oluşumunda vazgeçilmez bir unsur olarak örgüt sağlığı kavramını
görmekteyiz. Örgüt sağlığı kavramı bir metafor olarak okulun bütüncül anlaşılması için ilgili
araştırmacılar tarafından kullanılan bir kavram olup bir çok boyutu bulunmaktadır. Bunlardan
en popüler ve klâsik olanı üç boyutu içermektedir. Bu boyutlardan birincisi görev ihtiyaçları
ile ilgili olup başarılabilir amaçların ifade edilmesi, serbest bir iletişim ortamı ve gücün eşit
dağılımına göndermede bulunur.
İkinci boyut ise yaşamı sürdürme ihtiyaçları ile ilgili olup kaynakların kullanımı, birbirine
bağlılık ve moral konularını inceler. Son boyut ise büyüme ve gelişme ile ilgili olup
yenileşme, özerklik, uyum ve problem çözme yeteneği ile ilişkindir (S.Turan,2002: 65).
Kaliteli okul sorunu ülkemizde “okul seçimi” sorunu haline de gelmektedir. İlköğretim seçimi
sırasında velilerin en çok dikkat ettikleri faktör öğretmen faktörü olarak görülmektedir. Daha
sonra okulla ilgili kriterler devreye girmektedir. Bunlarda iyi bir yönetim, sosyal faaliyetlere
verilen önem ve okulun fizikî yapısı gelmektedir. Ortaöğretimde kaliteli okulun en belirleyici
özelliği olarak Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı’ndaki başarısı ve yabancı dil
eğitimindeki kalitesine dikkat edilmektedir. Türkiye’de “iyi okul”u karakterize eden özel okul
ilgililerince aşağıdaki gibi farklı şekilde belirtilmektedir. Aşağıda dört ayrı öneri
sunulmaktadır:
“iyi okul”/seçiminde ölçütler:
(A) 1.Öneri
Bir okulda eğitim ve öğretime aynı oranda ağırlık veriliyor ve uygulanıyor mu?
Öğretmen kadrosu yeterli mi?
Okul kuralları herkese eşit uygulanıyor mu?
Öğretim başarıları sürekli artıyor mu?
Eğitim teknolojileri kullanılıyor mu?
Okulun kadrosu kendini geliştiriyor mu?
Sınıf mevcutları çok mu?
Gelenekleri ve kuralları yerleşmiş mi?
Yeterli araç gereçleri var mı?

(B) 2.Öneri
yabancı dil kalitesi,
anadolu liseleri ya da Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı’ndaki başarısı,
42
 okulda uygulanan eğitim öğretim modeli,
sürekli gelişme ilkesi,
öğrenmeyi öğrenme ilkesi,
takım anlayışı ilkesi,
güçlü ve deneyimli öğretmen kadrosu,
kurumsal geçmişi,
okul içi öğretim plânlaması (=öğrencilerin yaş gelişim basamaklarına uygun olması),
bireysel farklılıkların dikkate alınması,
eğitim ve öğretimde teknolojik olanaklardan yararlanma.
(C) 3.Öneri
(1) fizikî yapı:
kütüphane,
sınıflar,
laboratuarlar,
dış alanlar,
spor alanları.
(2) akademik yapı:
geçmişi olan köklü bir okul,
akademik başarısı,
çocuğun sosyal, fiziksel, zihinsel gelişiminin tümüne yer vermesi,
öğrencinin ilgi ve yeteneklerini ortaya çıkaran okul,
yabancı dil (haftada saat, bölüm, ikinci bir yabancı dil).
(3) kadro
Okul bir
öğretmen eğitimi,
personel eğitimi,
hizmet içi eğitim
politikasına sahip olmalı (F.Atalay,.2002:9,aktaran: M.Hesapçıoğlu,2003:10).

(D) 4. Öneri
azamî 20 kişilik sınıflar,
bilgisayarlı fen bilimleri laboratuarları,
sosyal bilimler araç gereçleri,
geniş ve ferah kantin,
yemekhane,
43
 sosyal aktivite alanları,
her öğrenciye bir öğrenci dolabı,
okul afet merkezi,
rehberlik öğretmeni ve rehberlik odası,
aylık veli toplantısı,
seviyeye göre sınıflar,
eğitsel kollarda eğitim,
test usulü ödev,
her öğrenci için hedef belirleyip hedeflere ulaşma konusunda kontrol mekanizması
oluşturma,
ulaşım(servis) araçlarının rahatlığı ve güvenliği,
genel sınavlara hazırlık,
sözleşme (F.Dinler,29.08.2002:4, aktaran: M.Hesapçıoğlu,2003:10).
Etkili/kaliteli okul konusunda ülkemizde ve uluslararası yazında birçok çalışma vardır. Bu
arada Avrupa Birliği’nin Mayıs 2000’de belirlediği “Avrupa’da Okul Eğitiminin Kalitesine
İlişkin Rapor”unda belirtilen kalite göstergeleri bulunmaktadır (M.Hesapçıoğlu,2003: 11).
Aşağıdaki bölümde“Avrupa’da Okul Eğitiminin Kalitesine İlişkin Rapor”da yer verilen
kalite göstergeleri incelenecektir.

2.12. Avrupa Birliği Eğitim Politikası

Avrupa Birliği eğitim politikasının temel amacı; üye ülkeler arasında işbirliğini ve dayanışmayı
sağlamak amacıyla, üye ülke yurttaşları arasındaki karşılıklı anlayışı özendirmek ve
Avrupalılık bilincini aşılamak, bu süreçte öğrenci ve öğretmenleri eğitmek ve tüm ar-ge
alanlarına etkin katılımlarını sağlamak şeklinde özetlenebilir. Birlik, üye ülkeleri bağlayıcı
ortak bir eğitim politikası oluşturmamasına karşın, diğer bir deyişle ulusal eğitim sistemlerinin
bütünleştirilmesini uygun görmemekle birlikte, uyumlaştırılmasını Avrupa’nın geleceği
açısından kaçınılmaz görmektedir.

Avrupa Birliği’nin Mayıs 2000’de belirlediği "Avrupa 'da Okul Eğitiminin Kalitesine İlişkin
Rapor"unda belirttiği "kalite göstergeleri"ni alalım:"Avrupa'da Okul Eğitiminin Kalitesine
İlişkin Rapor" una göre 16 kalite göstergeleri (European Report On Quality Of School
Education, May 2000).

44
(a) bilgi düzeyi ile ilgili göstergeler:
1.Matematik,
2.Okuma,
3.Doğa bilimleri,
4.Bilgi ve iletişim teknolojisi,
5.Yabancı diller,
6.Nasıl öğrenileceğini öğrenme yeteneği,
7.Vatandaşlık bilgisi.

(b) başarı ve okullar arası geçişlerle ilgili göstergeler:

8.Okulu terk oranları,
9. Ortaöğretimi bitirenler,
10.Yüksek öğrenime katılım oranı.

(c) eğitim yönetimi ile ilgili göstergeler:

11.Okulsal eğitimin değerlendirilmesi/geliştirilmesi ve yönetimi,
12.Ebeveynlerin katılımı.
(d) kaynaklar ve yapılara ilişkin göstergeler:
13.Öğretmenlerin eğitimi ve yetiştirilmesi,
14.Okul öncesi alandaki bağlantısı,
15.Bilgisayar başına öğrenci sayısı,
16.Öğrenci başına eğitim harcaması

(European Report On Quality Of School Education, May 2000).

2.12.1. Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri ve Eğitimde Entegrasyon

Türkiye Avrupa Ekonomik Topluluğu’na 31 Temmuz 1959 tarihinde başvurmuş, AET ile 12
Eylül 1963’te imzalanan Ankara Anlaşması imzalanmış, 1 Ocak 1973’te Katma Protokol
uygulamaya konulmuş, 6 Mart 1995 tarihli Ortaklık Konseyi Belgelerinin 1 Ocak 1996
tarihinde yürülüğe girmesi sonucunda gümrük birliği kurulmuştur.AB’nin genişleme sürecinde
yer alma girişimlerini yoğunlaştıran Türkiye,10-11 Aralık 1999 tarihinde gerçekleştirilen
Helsinki Zirvesi’nde, diğer aday ülkelerle eşit şartlarda Avrupa Birliği’ne aday ülke olarak
kabul edilmiştir.Helsinki Zirvesi Sonuç Bildirgesi’nde Türkiye için Katılım Öncesi Stratejinin
temel uygulama aracı olan bir Katılım Ortaklığı Belgesi, Avrupa Birliği Komisyonu’nca
hazırlanmıştır.8 Kasım 2000 tarihli Belge’de Türkiye’nin demokrasi, makroekonomik

45
istikrar,sanayî sektöründe yeniden yapılanma, nükleer güvenlik ve Avrupa Birliği
müktesebatını uyum konularında kesin hükümler yer almıştır.Bu bağlamda Belge,22 Haziran
1993 tarihli Kopenhag Kriterlerine (siyasî ve ekonomik) uyum için yapılması gerekenleri,
Avrupa Birliği müktesebatına uyum yükümlülüklerini,sağlanması gereken malî yardımları ve
üyelik için gerekli kısa ve orta vadeli öncelikleri kapsamaktadır (Resmî Gazete,2000, aktaran:
M.Hesapçıoğlu, C.Topsakal, 2006,13).

Avrupa Birliği oluşumunda eğitimden yararlanılmakta ve sürekli eğitimle ilgili yeni politikalar
üretilmektedir.Kapsamlı eğitim politikaları içinde, geleceğin insanı ve toplumu olarak, Avrupa
Birliği kimliği / Avrupa Birliği vatandaşı oluşturulmak istendiği belirtilmektedir. Avrupa
Birliği’ne aday ülkeler içinde yer alan Türkiye, özellikle Ulusal Program’larında Avrupa
Birliği eğitim politikalarına uyum sağlamak istediğini dile getirmiştir.Son derece önem arz
eden bu konunun kamuoyunda daha çok tartışılması ve ileri adımlar atılması zorunludur
(M.Hesapçıoğlu, C.Topsakal, 2006,16).

Eğitim sisteminin Avrupa Birliği ülkeleri eğitim sistem ve standartlarına uyumunu sağlamak
amacıyla; Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde Avrupa Birliği Masası oluşturulmuş ve
çalışmalarını aşağıdaki başlıklar altında sürdürmektedir:

• ülkemiz vatandaşlarına ve çocuklarına en iyi eğitim koşullarını sağlamak,

• Avrupa ülkeleri ile ülkemiz arasındaki eğitim alanında bilgi alış verişini geliştirmek,
• Avrupa ülkeleri eğitim sistemlerine ilişkin doküman ve istatistikler toplamak,
• Avrupa Birliği ile yüksek öğretimde iş birliği sağlamak,
• yabancı dil öğretimini etkin bir şekilde gerçekleştirmek,
• tüm eğitim kurumlarına girişte eşitliği sağlamak,
• çocukları iş hayatına hazırlamak,
• sürekli eğitim uygulamasıyla işsizliğin önüne geçmek.

Her tür ve kademedeki eğitim kurumları için:

• okul tür ve kademeleri,

• başlama ve tamamlama yaşları,
• öğretim yılı süresi,
• zorunlu öğrenim süresi,
• öğretim programları ve ders kitaplarının hazırlanması,
• okutulan derslerin türü ve ders saati sayıları,

46
• ölçme ve değerlendirme sistemi,
• öğrenci kişilik ve yönlendirme hizmetleri,
• üniversiteye giriş sistemi,
• öğretmen yetiştirilmesi, atanması ve zorunlu olarak okutması gereken ders saati
sayıları,
• araştırma geliştirme çalışmaları,
• yaygın eğitim ve işleyişi gibi

konularında Avrupa Birliği ülkelerinin eğitim sistemlerini inceleme çalışmaları devam

etmektedir. İnceleme sonuçlarına göre sistemin ihtiyaç duyduğu konularda gerekli
düzenlemeler zamanında yapılmaktadır (MEB,2003).

Ülkemizde de Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde Avrupa Birliği eğitim standartlarını

yakalamış bazı devlet okulları, özel okullar ve vakıf okulları da bulunmaktadır. Bu okullar
arasında çeşitli kalite ödülleri alan, ISO (International Organization for Standardization)
belgesi alan ya da bazı yabancı kuruluşlardan akreditasyon alan okullar bulunmakta.
Araştırmamızda okul örneği olarak ele aldığımız Özel Robert Lisesi de New York Bağımsız
Okullar Kuruluşundan akreditasyon almaktadır. Üçüncü Bölümde Özel Robert Lisesi’nin
tarihçesi, idarî yapısı, gibi konuları ele alarak inceleyeceğiz.

47
BÖLÜM III

3.1.Robert Kolejin Kuruluşu

Harput Koleji’nden sonra 1863’te açılan Robert Kolej hem Amerikalıların Türkiye’deki
faaliyetleri, hem de Türk eğitimine olan etkileri bakımından oldukça önemlidir. Türk eğitimine
etkisi modern bir okul olarak örnek olmasından ve yabancı dil eğitimi açısından olumlu yönde
olmuştur. Amerikan eğitimi açısından incelemek için okulun kuruluşundan başlayarak
gelişmesine ve bugünkü durumunu üzerinde durmak gerekir. Bu süreç kolejin tarihi gelişimi ile
birlikte Amerikan eğitim sisteminin Türk toprakları üzerindeki durumuna da açıklık
getirecektir (C.Yalçın,2002:132).
New York’lu bir tüccar olan Christopher Robert’in girişimi ile Rumeli Hisarı’nın üzerindeki
arazide kurulmuş ve 16 Eylül 1863’te açılmıştır. Okulun yöneticileri uzun vadeli hesaplar
yaparak en çok Bulgar ve Ermeni öğrencileri almış, bunların siyasî bakımdan
bilinçlendirilmeleri ve Osmanlı Devletini parçalamaları amacını gütmüşlerdir. Bulgaristan’daki
Amerikan misyonerleri, Bulgar gençlerini bu okula gitmeye yöneltmişlerdir (George
Washburn, aktaran: Y.Akyüz,1994,153).1879’da toplanan Bulgar Parlemontosu,yetiştirdiği
Bulgar aydınları,Bulgar çetecileri ve devlet adamları için Robert Kolej’e teşekkür etmiştir
(Y.Akyüz,1994,154).
Robert Kolej’in tarihçesini daha detaylı bir şekilde incelemeden önce misyonerlik ve misyoner
okullar konusuna biraz açıklık getirelim.
Misyonerliğin özü dindir. Bu yolla kullandıkları araçların başında okul, matbaa ve hastane
gibi kurumlar gelmektedir.16.yy’dan beri Hristiyanlığı yayıp ayinler yönetmek yetkisiyle
donatılmış din adamlarının belirli ülke ve topluluklarına gönderilmesine misyon, bu görevlilere
de misyoner denir (B.Günay,2006).
3.2. Osmanlı’da Misyonerlik
Osmanlı topraklarındaki ilk misyoner İngiliz bir papazdır.1815 tarihinde Mısır’da
görev yapmıştır. Onu 1820’de İzmir’e gelen ABCFM (Amerikan Misyoner Teşkilâtı ya da
Amerikan Misyonerlik Komisyonu Amerikan Misyoner Teşkilâtı) adlı örgütün elemanları
takip ettiler.Bu örgüt 1810 yılında kurulmuş, dünyanın dört bir yanına misyonerler göndermiş
ve çok etkili olmuş büyük bir misyoner kuruluşudur.

48
Amerikan Misyoner Teşkilâtı ya da Amerikan Misyonerlik Komisyonu Amerikan
Misyoner Teşkilâtı (ABCFM)
“Amerika Birleşik Devletleri’ni Orta Doğu’ya ve özellikle Osmanlı Devleti’ne bağlayan en
önemli etken, Amerikan Misyoner Teşkilâtının (American Board of Commisioners for Foreign
Missions)’nun bu ülkedeki XIX. yüzyılın ilk yarısından beri okul, hastane, dinî kurumlar ağıydı.
American Board, Orta Doğu’da inançlarını yayma çabalarına araç olarak kiliseyi değil de
okulları kullanmayı tercih etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırları içindeki en etkin iki
Amerikan Kurumu, Robert Kolej (İstanbul) ve Suriye Protestan Koleji (Beyrut) idi. Robert
Kolej, Rothschilds ailesinin Fransa branşına mensup New Yorklu tüccar Christopher
Rinlender Robert’in maddî katkısıyla 1863’te kurulmuştur. Robert, Sultan Mehmet İstanbul’u
nasıl Rumelihisarı’nı yaptırarak fethetti ise, kendisinin de oradan aynı şehri -bu defa kültürel
açıdan- alacağını düşünerek okulun Bebek sırtlarında yapılmasında ısrar etmişti. 1866’da
kurulan Suriye Protestan Koleji’nin tüzüğünde ise: Bu kolejin misyonerlik tabiatı üzerinde
olması ve her profesörün de Hristiyan bir misyoner olmasında ısrar ediyoruz deniyordu.
Bulgar İhtilâli liderlerinin, Ermeni ayrılıkçılarıyla, Beyrut’taki Arap milliyetçilerinin hepsinin
Amerikan tedrisatından geçtiklerini bir kere daha hatırlatmakta fayda vardır” (M.K.
Öke,1986:1).
Misyoner faaliyetlerinin ticaret ile ilişkisini en iyi açıklayan biri olan James L. Barton
kitabında da konuyu şöyle açıklamıştır:
“Türkiye’de ki modern eğitim kurumları bu ülkenin insanlarının yaşam, düşünce, adet ve
alışkanlıklarını yeniden biçimlendirmede önemli bir güçtür. Sık sık ifade edilmiş olduğu gibi,
Türkiye’deki Amerikan Kolejleri’ni kurmak ve desteklemek için Amerika’dan gönderilen
paranın, bu ülkeyle artan ticaret sayesinde, yüklü faiziyle birlikte fazlasıyla geri ödendiğini
söylemek doğru olacaktır.”

3.3. Azınlık Okullarının Açılması Yönündeki Çalışmalar

“Bir misyonerin öncelikli amacı fikirlerini dinletebileceği bir topluluk bulmaktır. İkinci
aşama bulduğu topluluğa dağıttığı kitap, dergi, makale gibi malzemelerle yazılı ve sözlü olarak
ideolojik bir bombardıman düzenlemektir. Daha sonra bölgedeki insanların çocukları için
eğitim çalışmaları başlatmak için düğmeye basar. Bu arada kurulması gereken bir kilisede İncil
eğitimi gereklidir. Yetişkinler için Pazar Okulları (Sabbath School) çocuklar için de ilkokullar
(Primary School) faaliyete geçirilir” (B.Günay,2006).
İlk aşmada yeterli görülen bu okulları daha sonra gelişimin devamı kabul edilen İlahiyat
Okulları takip eder. Yalnızca dinsel bir olgu olmayan misyonerlik ekonomik, sosyal ve kültürel

49
boyutlara nüfuz etme amacındadır. Amerikan Okulları’nın açılmasının temel nedeni budur.
Çünkü okul ideoloji, bilgi ve beceri aktarır. Toplumun maddî ve manevî ilişkilerinin yeniden
yapılandırılmasını sağlayan kurumların başında okullar gelir (B.Günay,2006).

3.3.1. Tanzimat Döneminde Özel Öğretim, Azınlık ve Yabancı Okulların Durumu

Türk, azınlık ve yabancıların özel olarak açtıkları okullar esas olarak aynı yasal
düzenlemeler içine girmektedirler.
18 Şubat 1856 tarihli Islahat Fermanının getirdiği hükme göre, azınlıklar cemaat olarak
okullar açma ve geliştirmeye izinli sayıldılar. Fakat bu okulların öğretim biçimi ve
öğretmenlerin seçimi, Padişah’ın tayin edeceği üyelerden oluşan “muhtelit” (yani azınlıklardan
da üyeler bulunan) bir Maarif Meclisinin nezaret ve teftişi altında bulunacaktı
(Y.Akyüz,1994:151).
“1 Eylül 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, Türk olsun olmasın Osmanlı
tebaasının ve yabancıların özel okul açmaları konusunu 129.ve 130.maddelerinde
düzenlemiştir:
Md.129-Özel okullar, toplumlar ya da Osmanlı ya da yabancı devletlerin tebaası fertler
tarafından ücretli ya da ücretsiz olarak kurulan okullardır. Masraflarını kurucuları ya da bağlı
oldukları vakıflar karşılar. Kurulmalarının şartları şunlardır:
a) Bu okulların öğretmenlerinin elinde Maarif nezareti tarafından ya da mahallî maarif
idaresi tarafından verilmiş şahadetname bulunması,
b) Bu okullarda terbiye ve ahlâk kurallarına ve politikaya (Devletin Politikası) aykırı ders
okutturulmaması ve ders programları ve kitaplarının Maarif Nezareti ya da mahallî maarif
idaresi ve vali tarafından tasdik edilmesi,
c) Maarif Nezareti ya da mahallî maarif idaresi ve vali tarafından resmî izin verilmesi.
Md.130- Özel okullarda çocukların uygunsuz hareketleri ve tembellikleri nedeniyle dövülmesi
ve onlara yakışıksız sözler söylenmesi yasaktır. Bu tür çocuklar özel talimata göre
cezalandırılacaktır”(Y.Akyüz,1994:151).
Azınlıkların Giriştiği Özel Öğretim Kurumları
3 Kasım 1839 Tanzimat ile beraber bir yıl sonra , Tıbbiye ve daha sonra kurulan öteki teknik
ve meslekî okullar kapılarını azınlık çocuklarına da açtılar. Tanzimat döneminde yasal
düzenlemelerin ve kendilerine tanınan imkânların etkisiyle, azınlık okulları büyük gelişme
gösterdiler.
Rumlar bu dönemde, Heybeliada’da papaz yetiştirmek için bir ortodoks ilâhiyat okulu
kurdular(1844).Patrikhane burada papaz görünüşlü ihtilâlciler yetiştirip ülkenin en ücra
yerlerindeki Rumlar ve yüzyıllardır Türkçe’den başka dil bilmeyen ortodoks azınlıklar arasına
50
göndererek Türk düşmanlığı yapıyor, ‘büyük Yunanistan’ idealini geliştiriyordu
(Y.Akyüz,1994:152).
Yahudiler,1854’te Musevi Asrî Mektebi’ni kurdular.1875’te Allians Israellit adında bir
örgüt, çok sayıda okul açmaya girişti.
Ermeniler de birçok yeni okul açtılar. Tanzimat döneminde azınlıklar, bazı okullarından
yararlansalar da, Osmanlılık idealini benimsemiyorlar, ayrılıkçı emellerinden ne olursa olsun
vazgeçmiyorlardı. Tanzimat’ın “eğitim yoluyla Osmanlılık “politikası başarılı olmadı
(Y.Akyüz,1994,152).
Azınlık okulları ülke bütünlüğü için, gittikçe büyüyen bir tehlike haline gelmeye başladılar.
Galatasaray Lisesinin ilk yıllarında okulda bir süre yöneticilik yapan De Salve,1874 tarihli bir
yazısında der ki :”Avrupa’nın hiçbir başkentinde, aynı şehir halkını oluşturan çeşitli gruplar,
İstanbul’daki kadar birbirlerinden bıçakla kesilmiş gibi zıt özellikler taşımaz. Eğitim, her
ülkede çocukları ve gençleri ortak kurumlarda toplayıp, onların fikir ufuklarını genişleterek,
aralarında yavaş yavaş birlik ve kardeşlik bağları kurarken, burada eğitim şimdiye kadar, daha
ziyade her türlü yakınlaşmadan uzaklaştırmaya yönelmiştir; çünkü her toplum, parası ile kendi
okullarını kuruyor ve eğitim kendi ana dilleri ile veriliyor, dinî gelenekler ile siyasî art
niyetlerin sürüp gitmesine çalışılıyor” (De Salve , aktaran: Y.Akyüz:1994:153).

3.3.2 Yabancıların Açtığı Özel Öğretim Kurumları

Yabancı okullar bu dönemde birçok gelişme gösterdiler. Fransızların açtığı okullara
Katolik, Lâtin, Amerikan ve İngilizlere ait olanlara Protestan okulları denir.
a) Katolik Okulları
Bunlar Cizvit ve Kapüsen, Lazarist gibi denen dinî örgütler, misyonerler ve kişiler
tarafından açılmıştır.1839’da İstanbul’da 21 erkek,19 kız okulu bulunuyordu.İlk ve orta
öğretim düzeyinde eğitim vermekteydiler.En tanınmışları,Saint- Benoit,Saint- Louis,Saint-
Joseph erkek okulları ile Notre Dame de Sion kız okuludur.
b) Portestan Okulları
1830’da imzalanan ilk Osmanlı-Amerikan anlaşmasından sonra faaliyetini arttıran Board
örgütü, misyonerlik çalışmalarını da hızlandırdı. Kısaca Board Okulları diye bilinen Amerikan
Protestan okullarının hemen hepsi,1830’dan sonra açıldı (N.Sakaoğlu, 1991: 91).
Osmanlı Devleti’nde kalıcı Amerikan bağı misyonerlerce kurulup işletilen eğitim ve hayır
kuruluşlarının faaliyetleri sonucunda oluşmuştur. Amerikan misyonerlerinin sahip oldukları
mülk varlığının 1879’da 100 milyon Amerikan dolar olduğu tahmin edilmektedir1914’lere
gelindiğinde Osmanlı ülkesinde 1000’den fazla Amerikan misyoner’in değişik kisveler altında
ve çoğunlukla doktor ve eğitmen olarak çalıştıkları bilinmektedir (H.Vahapoğlu, 1990:22).
51
Amerika’ya en ayrıcalıklı ülke statüsü tanınarak tüm imtiyazlardan yaralanma hakkı verildi.
Bir diğer imtiyazda Amerikan tüccarlar istedikleri milletten simsar ulanabiliyorlardı.Bunların
arasında da Ermeni ve Rumlar bulunmaktaydı.Amerikalılar Ermenilerle ilişkilerini bu sırada
geliştirdiler.Osmanlı Devliti üzerinde söz sahibi olup yönetimde etkin olmak isteyen her ulus
gibi Amerika da Ermenileri kullanmak istedi.Amerikan eğitim kurumları ile misyoner
faaliyetleri ve Ermenilerle ilişkilerin oluşturduğu üçgen birbirine girifit konuları
içermektedir.Bu üç unsurun birbirine yardımcı olmalarını göstermesi bakımından da dikkat
çekicidir.Amerikan eğitim kurumları ancak misyonerlerin yardımıyla etkin olmuş ve bu eğitim
kurumları sayesinde Ermeniler koruma altına alınarak Amerikalılarca kullanılmıştır
(H.Vahapoğlu, 1990:22).
Taşrada çok sayıda açılan ve Mutlakıyet döneminde (1878-1908) yer alan okulların en
önemlileri şunlardır:
3.3.2.1.İstanbul Amerikan Kız Koleji
1871’de yine Robert Kolej bünyesinde Dr.Cyrus Hamlin’in gayretleriyle Gedikpaşa’da
kiralan bir evde kızlar için “Home School” olarak bilinen bir okul açıldı. İlk yıl 3 öğrencisi
vardı ve hepsi 6 yaşlarındaydı. İlk akademik binanın 1875’te bitimine kadar site yakınında bir
ev kiralandı. Okulun 1873’te anaokulu seviyesinde öğrenci sayısı 40 idi. Bu Amerikan Kızlar
okulunun ilk müdürü Mary Mills Patrick’tir.1890’da okul tam bir kolej görünümündedir.
Sonradan Arnavutköy Amerikan Kız Koleji denmiştir. 1891’de Amerikan Kız Koleji ilk 7
mezununu verdi. Kolejin ilk yıllarında Müslümanlara yasak olmasına rağmen, her nasılsa,
birkaç Müslüman kız öğrenci bulunmaktaydı. Yakalanma korkusu içindeydiler ve gizlilikle
gidip geliyorlardı.”Home School’dan diploma alan ilk Müslüman kızı Gülisten İsmet idi.
Annesi Sultan Abdülaziz’in sarayında gözde, babası ise subaydı.1884 doğumlu Halide Edip
Adıvar Amerikan Kolejinden lisans derecesi alan ilk müslümandı (Y.Yavuz,2002:134).
Amerikan kız koleji 1871’de Congregational Church’e (Bağımsız Cemaatler Kilisesi ) bağlı
Misyoner kadınlar Kurulu tarafından kurulmuştur. İki okul 1971 ‘de Amerikan Kız Koleji’nin
yerleşkesinde, Robert Lisesi adı altında birleştirilmiştir. Robert Koleji’nin eski yerleşkesi,
bugünkü Boğaziçi Üniversitesi’dir (Özel Robert Lisesi Resmî İnternet Sitesi, 2006 ).
Çocuklarını yabancı okullarına gönderen ilk Türk, Müşir Fuat Paşa’dır (1835–1931).O,sekiz
oğlunu da, Kadıköy’deki Fransız Saint Joseph Kolej’inde okutmuştur.

3.3.2.2. Robert Kolejin Tarihçesi

Robert Kolej ABD'nin kendi ülkesi dışında açtığı ilk kolej olarak bilinir. 1963 Boğaziçi
Üniversitesi için de anlamlı bir tarihtir. 1871'de şimdiki Güney Kampüs'e geçilmiş, 1912'de
52
Mühendislik Mektebi kurulmuş, 1957'de Robert Kolej Yüksekokulu doğmuş ve 1971'de Türk
yönetimine devriyle adı Boğaziçi Üniversitesi'ne dönüşmüştür. Cumhuriyetle birlikte
gündeme gelen Tevhid-i Tedrisat (1924) ya da eğitimin birliği ilkesi, Türkiye'de ulusal eğitim
politikasının ana hatlarını çiziyordu. Osmanlı'nın eğitim anlayışından kopuş anlamına gelen
Tevhid-i Tedrisat özellikle Osmanlı topraklarında faaliyette bulunan yabancı okulları
etkiliyordu. Bu okulların birçoğu yeni düzenlemelere uyum sağlayamamış ve kapanmak
zorunda kalmıştı. Robert Kolej istisnalardan biriydi. Kısa sürede yeni eğitim anlayışını
benimsemiş ve Türk eğitim sisteminin bir parçası olmuştu. Boğaziçi Üniversitesi işte bu tür
bir mirası devralmıştı (Z.Toprak, 2003 ).
Robert Koleje bir irade ile Amerikan bayrağı taşıma hakkı tanındı (C.Hamlin,1893:450).
1863–64 ders yılı sonunda Kolejde 20 öğrenci vardı. Müslümanların yabancı okullara gitmesi
yasak olduğundan, kolej büyük ilgiyi gayr-ı Müslim ailelerden gördü. Bu arada
Dr.C.Hamlin’in büyük atağını, dil kursu düzenleyişini görüyoruz. Saat 6.30’dan 22.00’ye
kadar sürecek olan bu kursta birkaç modern dilin yanı sıra Lâtince ve klâsik diller bulunuyordu
(C.Yalçın,2002:132).
Uzun çalışmalar sonucunda Rumeli tepelerinde “Hamlin Hall “ adlı binanın yapımı için izin
alındı ve ilk taşı Amerikalı bakan Hon.E.Joy Morris tarafından 5 Temmuz 1865’te
kondu.Binanın biriket ve demirleri İngiltere ve Avrupa’dan ithal edildi.Bu malzemeler
gümrüksüz ve işlemsiz olarak getirtilmişti.Bina ateşe dayanıklı tarzda inşa edilmişti
(C.Yalçın,2002:133).
1891’de Bebek kampüsüne ikinci bir bina Dr.C.Hamlin’in oğlu Dwight Foster Hamlin
tarafından yaptırıldı. Binaya “Science Hall “ adı verildi..Yine 1891’de kolej müdürlerinin John
Stewart Kenndy 15 odalı profesörlerin ikameti için düşünülen “Kennedy Lodga” adlı binayı
yaptırdı.1910’da 1.500.000 dolara çıkan mühendislik bölümü binası “Gates Hall” ve
“Anderson Hall” yaptırıldı.Mühendislik bölümü binası ancak 1912-1913 ders yılında hazır
oldu.Elektrik ve ve Mekanik mühendisliği dallarında eğitime başladı (C.Yalçın,2002:134).
1912’lerde artık Robert Koleji adını “Robert Akademisi” şeklinde değiştirmişti.4senelik lise
öğrenimi Türk okullarında olduğu gibi 3 seneye indirilmişti. Kolej düzeninde bazı değişiklikler
yapılmış, birbirine bağlı şu üç eğitim bölümü oluşturulmuştur:
1.Mühendislik Okulu,
2.İş İdaresi Okulu,
3.Fen ve Yabancı Dil Okulu.
1930’lu yıllarda yapılan idarî düzenlemeler ile öğretim derecesi lise düzeyine indirilmişse de
1858’de Robert Koleji Yüksekokulu kurulmasına Bakanlar Kurulunca izin verilmiştir.1971’de

53
Robert Kolej Kampüsü Boğaziçi Üniversitesi çalışmalarının sürmesi için Türk hükümetince
devr alınmıştır (C.Yalçın,2002:134).
Okul bir Protestan Kurumu olarak kurulmuştu. Ancak giderek laik bir eğitim kurumu haline
geldi. Okulun ilk müdürü C.Hamlin misyonerlikten ayrılarak bu görevi almıştı
(Ergin,1977:785).
C.Hamlin yöneticiliği boyunca mütevelli heyeti ile sorunlar yaşadı. Hamlin’in anti misyoner
tavrı ve idaresi hoş karşılanmıyordu. C.Hamlin öğrencilerin, kendi kilise ve sinagoglarına
devam edebilmelerini sağlamak amacıyla, kolejdeki dinî uygulamalara katılmalarına izin
vermekteydi. Kolejde o esnada Müslüman öğrenci yoktu, ama demek ki onlar da olsa aynı işler
yapılacaktı (K.M.Greenwood,1965: 82).Kolej tüzüğüne göre bütün öğrenciler öğretim kadrosu
ve öğretmenler tarafından kabul edilen özel ve acil nedenler olmadıkça dinî uygulamalara
katılacaklardı (K.M.Greenwood,1965: 88).
6 Kasım 1867’de Kolej mütevelli heyeti toplanarak, C.Robert’le birlikte C.Hamlin’le yazışacak
bir kurul teşkil etti. Kurulun üzerinde durduğu konulardan biri; öğrencilerin harçlarını
ödemeyip, kolejden malî yardım aldıkları halde iyi bir Protestan New England eğitimi almakla
ilgilenmemeleriydi. Bu öğrenciler koleje İngilizce öğrenmek amacıyla gelmişlerdi. Amaçlarına
yetecek kadar İngilizce öğrenir öğrenmez kolejden ayrılmaktaydılar. C.Hamlin, koleji bu
şekilde suistimal eden öğrencilerle ilgili bir istatistik çıkarmamıştı, fakat bu durum dikkate
alınmalıydı (G.Washburn,1909: 75).
C.Hamlin ülkenin kanunlarını tamamen hiçe sayarak tamamen bağımsız olunmasının mümkün
olmadığın belirtmektedir. Böyle bir durumda o koleji boşaltmak zorunda kalınacağını
söylemekteydi. Hiç bir kolejin bu kadar bağımsız olamayacağı üzerinde durmaktadır
(E.Kocamanoğlu,2003: 54).
C.Hamlin’i kontrol için gönderilen üyeler misyoner çalışmalardan ümitsiz olduklarını
belirtmekte ve C.Hamlin hakkında olumsuz raporlar yazdılar. C.Hamlin Eylül 1871’de
C.Robert tarafından para toplama kampanyası için Amerika’ya gitmek zorunda bırakıldı.
C.Hamlin’in yokluğunda George Washburn kolejin müdürü olarak atandı. Para toplama
kampanyası başarısız oldu. Dönüşte G.Washburn ile uyumlu çalışamayan C.Hamlin kız koleji
açma konusunda karalıydı. C.Hamlin 20 Haziran 1877’de, C.Robert’e ve kolej Mütevelli
Heyeti’ne istifa mektubunu sundu ve istifası kabul edildi. C.Hamlin 7 Ağustos 1900’de öldü.
C.Hamlin o güne kadar ki misyoner eğitim anlayışından farklı bir yaklaşımı hayata geçirmeye
uğraşması nedeniyle, daha muhafazakâr misyonerler kendisini yanlış değerlendirmiş
olabilirler.C. Hamlin daha stratejik düşünebilen bir misyonerdi (K.M.Greenwood, 1965:228–
238).

54
16 Eylül 1863: Bebek Seminer Okulunda Robert Kolej 4 öğrenci ile eğitime başlar. C.Hamlin
Başkan seçilir.
20 Aralık 1868: Rumelihisarı’nda inşaat izni alır.
5 Temmuz 1869: Bebek Kampüs'te ilk binanın temeli atılır.
17 Mayıs 1871: İlk bina biter ve Hamlin adı verilir.
1877: George Washburn Başkan olur.
1878: Robert Kolej'e adını veren Christopher Rhinelander Robert 76 yaşında Paris'te ölür.
1888: Robert Kolej'de Kurucular Günü kutlanmaya başlar.
1891: Vakıf Başkanı Kennedy, Bebek Kampus'ta kendi adına Başkan evi yaptırır (Kennedy
Lodge) .
1897: Robert Kolej'de ilk Atletizm karşılaşması yapılır.
1900: C. Hamlin 89 yaşında Lexington'da ölür.
1902: Theodorus Hall'un (Robert Kolej Hazırlık Binası) Olivia Eggleston P. Stokes tarafından
yaptırılması.
1903: G. Washburn Robert Kolej’den ayrılır ve Dr.Caleb Gates Başkan olur.
1904: William E. Dodge ve oğlu Cleveland Dodge tarafından yaptırılan Dodge Cimnastik
Salonunun bitişi.
1906: C. Hamlin'in oğlu Alfred Dwight Foster tarafından yapılan Washburn Hall'un
tamamlanması.
1907: Basketbol Türkiye'ye Robert Kolej sahalarından girdi.
1908: İlk 'Charter Günü' Amerikan Kız Kolejinde kutlandı.
1908–1909: Robert Kolej'de ilk öğrenci Konseyi kuruldu.
1912: Mühendislik Fakültesi binasının tamamlanması ve Caleb Frank Gates'in adının
verilmesi (Gates Hall) .
1913: Alfred Dwight Foster Hamlin tarafından yatakhane olarak kullanılmak üzere Anderson
Hall'ın yapılması.
1914: C.Hamlin'in kızı Henrietta Washburn adına yapılan binanın (Washburn Hall)
tamamlanması - John Sloane dispanserinin yapılması.
1922: C.Gates ve Hüseyin Pekta Lozan Konferansına katılır.
1932: C.Gates başkanlıktan istifa eder ve ilk olarak hem Robert Kolej 'in hem de Amerikan
Kız Koleji'nin başına Dr. Paul Monroe getirilir. Romanya Kraliçesi Marie ve kızkardeşi
Amerikan Kız Koleji'nde misafir olurlar. Robert Kolej Kütüphanesi Bebek Kampus'ta
tamamlanır ve Alexander Van Millingen adı verilir.
1935: Dr. P.Monroe'dan sonra, Dr. Walter L. Wright Başkan olur. Hüseyin Pekta, ilk Türk
Müdür olur.
55
1944: Dr. W.L.Wright'tan sonra, Dr. Floyd Black Başkan olur.
1946: Missouri gemisinin Amirali Hewitt Bebek Kampus'u ziyaret eder.
1955: Dr. Duncan Ballantine, Dr. Black'den sonra Başkan olur.
1957: Robert Kolej Yüksekokul olur.
28 Kasım 1960: 1863–1971 Robert Kolej (Özel Robert Lisesi Resmî İnternet Sitesi,2006).

56
BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUM

Tümevarımcı/nitel yaklaşımda süreç araştırmacının bir probleme duyduğu merakla başlar,

veri toplama ile devam eder. Veriler araştırmacının hipotez oluşturması amacıyla toplanıp
analiz edilir. Parçalardan bir bütün oluşturulmaya çalışılır. Veriler kendi doğal çevreleri içinde
ve derinlemesine betimlenir. Araştırmayı oluşturan karakterlerin dizaynı nicel araştırmada
önceden, sistemli ve kontrollü olarak yapılırken, nitel araştırmalarda araştırma sırasında
oluşturulabilir. Nitel araştırmalar, doğal ortamda, etkileşimli ve kişisel olarak yapılır. Nitel
araştırmaların bu esnekliği, üstün olduğu yanlardan biridir.Nitel araştırma sözlü ifadelerin yer
aldığı araştırmalardır (A.Yıldırım ve H.Şimşek, 2005).
Nitel araştırmalarda iç güvenirlilik konusunda çeşitli stratejiler önerilmektedir.Bunlardan bir
tanesi de önceden oluşturulmuş ve ayrıntılı olarak tanımlanmış bir kavramsal çerçeveye bağlı
olarak yapılan veri analizi iç güvenirliği zenginleştiren etkenlerden biridir.Bir başka strateji
ise görüşmeler yoluyla elde edilen bulguların teyit edilmesine ilişkindir.Bu şekilde elde edilen
bulguların doğruluğu test edilebilir ve bu bulgulara ilişkin ek veriler, ulaşılan sonuçların
inandırıcılığını arttırabilir (A.Yıldırım ve H.Şimşek, 2005:262)
Çalışmada elde edilen bulgular öğretmen ,öğrenci ve idarecilerle yapılan görüşmelerin yanı
sıra okulun bizlerle paylaşmış olduğu New York Bağımsız Okullar Derneği Akreditasyon
Raporu ve son beş yıla ait özdeğerlendirme raporları temel alınarak elde edilmiştir.Özel
Robert Lisesi’ne ait resmî internet sitesinde yapılan açıklamalar, haberler, faaliyetler,
öğrencilerin hazırlamış olduğu okul dergileri okul hakkında bilgi edinmemizi sağladı. Bunun
yanı sıra Özel Robert Lisesi’nin tarihi ile ilgili literatürler tarandı.Özel Robert Lisesi’nin
Öğrenci Seçme Sınavı’ndaki başarı grafikleri ,Orta Kurumlar Seçme Sınavı’nda tercih edilme
yüzdesine ait bilgiler bulguların elde edilmesinde bizlere yardımcı oldu.

4.1.Öğretmen Beklentileri

Öğrenme kuramının bulgularından bir tanesi de, öğrencilerin okul davranışının ve

becerisinin okulun alışılmışın dışındaki beklentilerini büyük ölçüde yansımasıdır. Çocuklar
kendileriyle ilişkiye giren, kendileri için önemli olan insanlar tarafından düzgün ve uygun
beklendiği gibi davranmayı öğrenirler (M.Hesapçıoğlu,1991: 241).

Öğrenme, öğretmen ve öğrencinin karşılıklı etkileşimi ile gelişir. Eğer öğrencilerin

duydukları ve karşılaştıklarını anlama çabası içinde olmaları bekleniyorsa, öğretmen ve

57
öğrencilerin beraberce, karşılıklı güven içerisinde ve birbirilerinden yüksek beklentiler
içerisinde çalışmaları gerekmektedir (J.Brooks ve G.Brooks1993).

Öğretmenlerin, öğrenci davranışlarından elde ettikleri algılarına ve değişik nedenlerden

kaynaklanan inançları temelinde geliştirdikleri ve öğrencilerinin ne düzeyde edimler
gerçekleştireceklerine ilişkin öngörülerine öğretmen beklentisi denir (U.Altunay, 2006).

Okul örgütünün birinci amacı ve ilgi odağı öğretim olgusudur. Okulun asıl işi eğitim ve
öğretimdir. Bu da sınıf ortamında öğretmenin yönlendirmesi ve denetimi altında öğretmen-
öğrenci etkileşimiyle gerçekleşir. Burada okul iklimi, normlar, tutum ve inanışlar,
uygulamalar, öğrenci özellikleri, öğretmen ve öğrenci beklentileri çok önemlidir.

Öğrenci başarısı ve öğretmen beklentileri üzerine yapılan araştırmalar gösteriyor ki öğrenci

başarısı ve öğretmen beklentileri arasında kuvvetli bir bağ bulunmaktadır.

Öğretmen beklentileri öğrenci başarısını nasıl etkiler? Birçok araştırmacı T.Good and
J.Brophy's (1980)’de belirtilen öğretmen beklentileri ve öğrenci başarısı etkileşiminde geçen
süreçlerle ilgili tanımlarını kabul etmektedir:
1) Okul yıllarının başında öğretmenler öğrenci başarısı ve davranışları için farklı farklı
beklentiler oluşturmaktadır.
2) Bu farklı beklentilerle uyumlu bir şekilde öğretmenler çeşitli öğrencilere karşı farklı
davranmaktadırlar.
3) Bu tutum öğrencilere sınıfta nasıl davranmaları ve akademik çalışmalarını nasıl
sergilemeleri gerektiği konusunda bilgi vermektedir.
4) Eğer öğretmenlerin tutumları zaman içinde tutarlı ise, öğrencilerin kendilerine
güvenlerini, başarılarını, motivasyonlarını, tutku seviyelerini, sınıf içi davranışlarını ve
öğretmen ile olan etkileşimlerini etkiler.
5) Bu etkilerin öğretmenlerin beklentilerini tamamlar ve daha da güçlendirir ve
öğrenciler de kendilerden beklenenden daha fazlasını karşılar.
6) En sonunda, bu öğrenci başarılarını ve diğer çıktıları da etkileyecektir. Yüksek
beklentili öğrenciler gizil güçlerine ya çok yakalaşırlar ya da tam olarak ortaya
çıkarırlar. Düşük beklentili öğrenciler ise yapabileceklerinin en azını bile başaramazlar
(J.Brophy ,1980, aktaran: T.L.Good 1987: 33).
Özellikle sınırlı potansiyele sahip olduklarını düşünen öğrenciler için öğretmenler nasıl
beklenti oluşturacak ve onlarla iletişim kuracaklar? Aşağıdaki öneriler J.E. Brophy (1983),
H.M. Cooper ve D.Y.H Tom (1984), K. Cotton (1989), T.L.Good ve J.E. Brophy (1984),
58
 H.H.Marshall ve R.S.Weinstein (1984), L.A. Patriarca (1986), ve A.E. Woolfolk (1985)
çalışmalarında şu şekilde yer almaktadır (aktaran: K.Cotton,1989) :
1) Öğrencilerin öğrenme potansiyelleri ile ilgili yanlış bilgi kaynaklarından kaçınılmalı,
örneğin sosyal klişeler, diğer öğretmenlerin önyargıları gibi.
2) Makul ölçülerde, kabul edilebilir seviyede amaçlar hazırlayın (bireyler için, gruplar
için, sınıf için, bütün okul için).
3) Heterojen gruplar oluşturun, mümkün olan durumlarda işbirlikli öğrenme metodlarına
yer verin, bu tür yaklaşımlar dikkati zayıflıklardan çok kuvvetli yönlere çevrilmesini
sağlar.
4) Öğrencilerin çalışabileceği görevler oluşturun, bu görevlerin tek doğrusu olmamalı,
farklı yollardan yerine getirilebilecek görevler olmalı. Bu zararlı karşılaştırmaları en
aza indirgeyecektir.
5) Öğretmenler herkesin farklı konularda başarılı olabileceği konusu üzerinde durmalı.
Bunun doğru olduğunu da birbirlerinin farklı performanslarını fark etmelerini
sağlayarak göstermelidir.
6) Bireylerin beklentilerin güncel tutabilmek için öğrencilerdeki gelişmeleri yakından
gözlemleyin.
7) Sıcak, arkadaşça ve cesaretlendirici bir ortam oluşturmaya çalışın.
8) Ders anlatımları sırasında tüm öğrencilere eşit ve yeterli süre verin, böylece derse
katılımın hem oranı hem de kalitesi artacaktır.
9) Öğrencilere gelişimleri ile ilgili geri bildirimlerde bulunduğumuzda, onların daha
önceki durumlarından yaralanarak bilgi vermeliyiz, diğer öğrencilerle karşılaştırarak
ya da istatistikî değerler vererek yapmamalıyız.
10) Öğrenciler geri bildirimde bulunurken faydalı bilgiler de verin, yalnızca başarı ya da
başarısızlığa odaklanmayın.
11) Öğrenciler herhangi bir konuya anlamadıkları zaman konu ile ilgili öğrenme
güçlüğünün nereden kaynaklandığını teşhis edin ve konuya ara verip, konuyu aynı
şekilde tekrar etmek yerine, yeniden farklı bir yolla anlatın.
12) Öğrenciler utanırlar ya da başarısızlığa düşerler diye onları korumak için uğraşmak
yerine onları öğrenmeye güdülerken düşünme becerilerini ne kadar esnetebiliriz diye
uğraşmalıyız.

R.S. Marshall ve H.H. Weinstein (1984) ,ve diğer araştırmacıların da belirttiği gibi,
öğretmenler öğrencilerinden, katı gerçekleşmeyecek, zoraki beklentiler içinde olmayı bırakıp,
zekâyı geliştirilebilir, çok yönlü, sürekli daha kaliteli hale getirilebilir bir durum olarak
59
görebilmeleri için eğitilebilirler. Öğretmen beklentilerinin öğrencilerin öğrenme, kendileri
hakkındaki duygularını tanıma gibi bir gücü olduğunu gördükten sonra öğretmenlerimizi bu
konuda eğitmek eğitim sistemimiz için gerekli ve önemli bir yatırım olacaktır
(K.Cotton,1989).
Öğretmen beklentileri öğrencilerin seviyesine uygun olmalıdır. Sınıf içinde yaşanan uygun
olmayan davranışların bir sebebi de öğretmen beklentileri olabiliyor. Öğretmenin istekleri ya
da beklentileri öğrencinin yeteneklerine uygun değilse: Öğrenciye yönelik öğretmen
beklentileri çok yüksekse, öğrenci yoğun bir baskı altında kaldığını hissedecek ve bunun
doğal sonucu olarak başarısızlık yaşayacaktır. Çok düşük beklenti düzeyi de öğrencide
dersten sıkılma, ödev yapmama ve huzursuzluk davranışları gözlenmesine neden
olabilecektir. Bu nedenle beklenti düzeyi öğrenci seviyesine uygun olmalıdır.

4.1.1 Beklenti Etkisi Süreci

- Öğrencilerle ilgili girdilerin gelmesi ve öğretmenin etkilenmesi,
- Öğretmenin kendi özelliklerine uygun olarak girdileri yorumlaması,
- Yoruma uygun beklenti geliştirilmesi, önyargılar oluşturulması,
- Öğrencilere yönelik olarak, beklentiler doğrultusunda davranışa girilmesi,
- Öğrencilerin, öğretmen davranışını algılaması ve yorumlaması,
- Öğrencinin içsel ve dışsal etmenlerin etkisiyle kendini sorgulaması,
- Öğrencilerin etkinliklerini, öğretmene ve arkadaşlarına yönelik ilişkilerini düzenlemeleri,
- Öğrencilerin belirledikleri düzenlemeye uygun davranmaları,
- Öğretmenin öğrencilerin davranışlarını algılaması,
- Beklentilerini sürdürmesi ya da değişiklikler yapması.

Çalışmamızda örnek okul olarak seçilen Özel Robert Lisesi’nin çizgisini belirleyen Robert
Lisesi Amaç Bildirgesi’nin daha önceki metni üzerinde en son Mart 2004’de değişiklikler
yapılmıştır. Bu bildirge Robert Lisesi topluluğunun çeşitli kesimlerinin görüşleriyle
oluşturulmuş ve 2002’de Zümre Başkanları Kurulu tarafından gözden geçirilerek Mütevelli
Kurulunca onaylanmıştır. Bu bildirgeye Ek:3’te Öğrenci ve Veli El Kitabı’nda yer verilmiştir.
Üç paragraflık bildirgede Robert Lisesi’nin kökeni, misyonu ve okuldan mezun olan
öğrenciler için uzun vadede ne gibi beklentiler olduğu ele alınmıştır.
Özel Robert Lisesi öğrencileri ile yapılan görüşmelerde okul içinde öğretmenlerin
beklentileri ve öğrencilerle ilişkileri gözlemlendiğinde yukarıda, sayılan amaçların
birçoğunun gerçekleştiğini görmekteyiz. Görüşmeye katılan öğrencilerin tamamı
öğretmenlerin öğrencilerle yakın ilişkiler içinde olduğunu ve onları sürekli daha iyi olmaları

60
için motive ettiklerini belirtmekteler. Öğretmenler, sıcak, arkadaşça ve cesaretlendirici bir
ortam oluşturdukları için derslerde öğrencilerin sürekli aktif olduğu konusu üzerinde
durmaktalar. Öğrencilere verilen ödevler, görevler onların yaratıcı ve eleştirel yönlerini
geliştirmeye yönelik çalışmalar olmakta. Amaçlar bildirgesinde yer verilen öğrencilerin
dürüstlüğe hayatın her alanında değer vermesi maddesine ayrı bir önem verilmekte.
Öğrencilerle yapılan görüşmelerde 2005 / 2006 eğitim öğretim yılında disiplin cezası alan
öğrencilerin sayısında artış olduğunu belirttiler, ceza alan öğrencilerinde birçoğu yapılan
çalışmalarda etik olmayan alıntılar yaptıkları ya da kopya ödev vermeleri sebebiyle cezalar
aldıklarını belirttiler. Disiplin cezası alan öğrencilerin burs olanakları da ellerinden alınıyor.
İlerleyen yıllarda Amerika’da eğitim görmek isteyen öğrencilerin burs başvurularını da
etkiliyor. Bu şekilde alınan cezalar hazırlık sınıfında alınmış ise sonraki yıllarda
affedilebiliyor, ancak üst sınıflarda alınmış ise affedilmiyor. Bilimsel çalışmaların özgün ve
etik olması konusunda gösterilen bu kararlı tutum sayesinde öğrenciler araştırmacı ve yaratıcı
yönlerini daha iyi bir şekilde geliştirebilmekteler. Okulun Rehberlik Servisi öğretmenleri de
öğrencilerle sosyal faaliyetler esnasında beraber olarak öğrencilerle yakın olarak, sorunlarını
daha kolay paylaşmalarını sağlamaktalar.
Amaçlar bildirgesinde yer verilen konulardan biri de akademik ve müfredat bağlantılı
faaliyetlerle, öğrenciler eğitim ve araştırma, teknoloji, resmî konular, sosyal hizmetler, ticaret
ve sanat dalları gibi konularda topluma katkıda bulunmalarına olanak verecek bireysel ilgi ve
becerileri geliştirirler. Bu amaçların okulda ne kadar yerine getirildiğine bakacak olursak,
teknoloji konusunda öğrencilere çok geniş imkânlar tanınmakta. Derslerin birçoğunda
teknolojiden yararlanılmaktadır. Öğretmenlerin dizüstü bilgisayarlarından en iyi şekilde
yararlanabilmesi için çeşitli eğitimler verilir. Bilişim teknolojisi uygulamaları yapılır,
sorunları olan öğretmenlerle bire bir görüşülür, belli bir yazılımı (örneğin Excel) kullanmak
için gereken bilgi düzeyini arttırmak üzere işlikler düzenlenir, öğretmenlerin bireysel düzeyde
ya da bölüm olarak teknolojiyi derslerinde uygulamaları amacıyla (örneğin fen dersinde
mikroskobun ekrana yansıtılması) bire bir ya da proje bazında toplantılar yapılır. New York
Eyaleti Bağımsız Okullar Birliği denetleme komitesi akreditasyon raporunda eğitimcilerin
teknoloji kullanımı ile ilgili raporu şu şekilde aktarılmaktadır: “Bilgisayar bölümünün
izlenimlerine göre bire bir çalışmaların ve proje bazlı çalışmaların arttırılması,
öğretmenlerin teknolojiyi daha fazla kullanmalarını sağlayacaktır. Mevcut personel sayısı göz
önünde tutulduğunda bunun nasıl gerçekleştirileceği belli değildir. Öğretmenlerle yapılan
görüşmelerde ortaya çıkan bir fikir, bir teknoloji görevlisinin derslere yönelik olarak,
gerektiğinde sınıflara girerek, öğretmenlerle birlikte çalışmasıdır. Diğer bir olasılık, bölümler
içinde teknoloji koordinatörlerinin oluşturulmasıdır. Bu öğretmenlerin ders yükü biraz
61
azaltılabilir, buna karşın Akademik Bilgi İşlem ve Teknik Bilgi İşlem bölümleriyle işbirliği
yaparak teknolojinin kendi alanlarında nasıl uygulanabileceğini araştırabilirler. Akademik
Bilgi İşlem bölümü tüm öğretmenlerin ve öğrencilerin teknoloji hakkında neler bilmesi
gerektiğini belirlemek için büyük çaba göstermektedir. Ayrıca akademik zümrelerin teknoloji
kullanımında gösterdikleri ilerlemeyi somut biçimde ölçmek ve Millî Eğitim Bakanlığının
kısıtlamaları dâhilinde yaratıcı bir çalışma yapmak için uğraşırlar. Bunların yanında kendi
personelinin hızlı gelişen ve değişen teknoloji dünyasındaki yenilikleri izleyebilmesi için
gerekli eğitimi almasına da önem verirler. Ancak, maddî sorun olmamasına rağmen, vakit
ayırabilme açısından bu kolay olmamıştır. Bölümün bir diğer çalışması da, öğretmenlerin
dizüstü bilgisayar kullanmaya başlamasıyla birlikte artacak olan destek ihtiyacını belirlemek
ve öğrencilerin dizüstü bilgisayar uygulamasına geçme olasılığına karşı
hazırlanmaktır”.Rapordaki açıklamalardan da görüldüğü gibi eğitim hizmetlerinde
teknolojiden yaralanılmakta öğretmen ve öğrencilerin bu süreçte yer alabilmeleri için gerekli
destek sağlanmaktadır. Akreditasyon raporunda öğrencilerin teknolojiden nasıl yaralandığı şu
şekilde yer almakta “Okul bütün öğrencilere bir e-mail adresi açar, öğrenciler de
öğretmenlerle haberleşmek, çalışmalarını teslim etmek ve öğretmenlerden gelen duyurulan
almak için bu adresi kul1anırlar. Okulun web sitesindeki modem ortamından öğrenciler
birçok dersin materyaline ulaşabilir, interaktif çalışma yapabilir. Göründüğü kadarıyla
öğrenciler elektronik iletişimden mutludur ve bunu mükemmel biçimde kullanmaktadır”.
Hazırlık sınıfından itibaren öğrencilerin bilgisayara hâkim olabilmesi için aktif öğretimler
yapılmaktadır. Mezun olan öğrencilerle yapılan görüşmelerde on parmak klavye kullanımı
dâhil bilgisayar kullanımı ile ilgili ileri seviyede eğitimin hazırlık sınıfında verildiğini
belirttiler. Burada aldıkları bilgisayar eğitiminin ilerleyen yıllarda, hayatın her alanında
kendileri için çok yararlı olduğunu söylediler.
Okulun amaçlar bildirgesinde yer alan ve öğrencilerden beklenen bir başka özellikte sosyal
hizmetler konusunda duyarlı olmalarıdır. Bu amaçla okulda çok çeşitli kulüpler kurulmakta
ve çeşitli ders dışı faaliyetler düzenlenmektedir. Farklı yapıdaki öğrencilerin geniş çapta ilgi
gösterdiği bu kadar çok sayıda ders dışı etkinlik düzenlenmektedir. Altmışbeş kulüpten onüçü
sosyal hizmet öğesi içermektedir, bu kulüpler hazırlık öğrencilerine de açıktır. Her yıl Sanat
Festivali düzenlemeye devam edilmekte, böylece Robert Lisesi kampüsünde İstanbul'daki
başka birçok okulla bir araya gelinmektedir. Kütüphaneciler Konferansı, SWET A, Winpeace
gibi programlar; Mardin'e, Hakkâri’ye, Polonya'daki toplama kamplarına yapılan geziler;
öğretmen eğitim seminerleri düzenleyerek, öğrencilerin duygusal zekâ gelişimine katkıda
bulunmaktadır. Topluluk bireylerinin kaynaştırılması yönünde Türk kültürünün müzik ve
dans etkinlikleriyle ön plâna çıkarılması ile Robert Lisesi öğrencilerin sosyal gelişimlerine
62
yardımcı olmaktadır. Yapılan bu çalışmalar akreditasyon raporunda da olumlu bir husus
olarak ele alınmış.
Öğrencilerle yapılan görüşmelerde, öğrenciler derslerde uygulanan dönüşümlü programlar
sayesinde hangi alana yetenekleri ya da ilgileri olduğunu fark edip o yönde kendilerini
geliştirebildiklerini belirttiler. Beden eğitimi dersinde üç haftada bir farklı bir spor dalı
üzerinde çalışılarak öğrencilerin kendilerini tanımalarına olanak tanınmaktadır. Öğrenciler bu
ders ile sporun hangi alanında başarılı olduklarını, hangi alanına ilgileri olduğunu fark edip,
ders dışı faaliyetlerde bu yönde çalışmalar yapma imkânı bulduklarını söylediler. Aynı
çalışma edebiyat, drama, sinema, müzik, dans gibi çeşitli alanlarda da öğrencilerin kendilerini
tanımaları için olanak tanımakta. Yeteneklerinin farkına varan öğrenciler de kendileri için
okulda sunulan imkânlardan yararlanarak hem öğretmenlerinin beklentilerini yerine
getirmekte hem de kendi sosyal gelişimlerini tamamlamaktadırlar. Çeşitli sosyal faaliyetlerde
görev alan öğrenciler okulu yarışmalarda başarılı bir şekilde temsil etmektedirler.

Özel Robert Lisesini diğer okullardan farklı kılan ve en başarılı öğrenciler tarafından
seçilmesini sağlayan en önemli etmen öncelikle iki dilde verdiği başarılı eğitim, bunun yanı
sırada öğrencilere sunmuş olduğu sosyal faaliyetler yelpazesinin genişliğidir. Bu okulu tercih
eden öğrencilerle yapılan görüşmelerde bazıları yabancı dili öğrenimlerini ortaokul öğrenimi
sırasında başarıyla tamamlamış olmalarına rağmen bu okulu tercih etmekteler. Bu da
gösteriyor ki yabancı dil eğitiminde gösterdiği başarı bu okulun tercih edilmesindeki tek etken
değildir. Öğrenciler okullarında uygulanan sosyal faaliyetlerden oldukça memnun görüşme
sorularında verdikleri yanıt çoğunlukla bu yönde. Mezun bir öğrencinin bu konu hakkındaki
görüşleri: “Öğrenciler istedikleri kulübü, başlarına bir hoca bulmak suretiyle açabiliyorlardı.
Böylece okulda akıl almaz kulüpler ve etkinlikler düzenleniyordu. Ayrıca öğrenciler,
sergiledikleri çalışmalarla ve davranış biçimleriyle okulu daha ileri seviyeye taşımaktaydılar.
Örneğin ben ve arkadaşlarım filmcilik kulübü kurmuştuk ve film çekiyorduk. Ayrıca buna
benzer balıkçılık kulübü, yelken kulübü, dağcılık kulübü ve çeşitli dergilerin basımı gibi
aktiviteleri öğrenciler gerçekleştiriyordu”. Bir başka mezun öğrenci ise bu konuda şunları
söylemekte “Sosyal faaliyetler, ilgi alanlarımızı keşfetmemizi, aylak aylak ortalarda dolaşıp
lüzumsuz işler yerine, müzik grubu kurmak olsun yazı yazmak olsun bizleri bir yöne
yönlendirerek bu çağlarımızı verimli geçirmeyi sağlıyordu. Bu şekilde bateri çalmayı
denedim, tiyatro oynadım, kendi oyunumu yönetme fırsatı buldum ve hatta çeşitli sporlar
deneyerek hangisine yatkın olduğumu görme fırsatım oldu”
Bu okulu diğer okullardan farklı kılan özelliği sorulduğunda ise verdikleri cevap şu şekilde:
“Kendimizi tanımamız için sunduğu imkânlar, İngilizceyi mükemmel öğretmesi, Kendine çok

63
güvenen bireyler kazandırması, okuldan kaçmak yerine okulda kalmayı seven öğrencileri
olması”.
Özel Robert Lisesi 2005/2006 eğitim öğretim yılında değişen sınav sisteminde oldukça
yüksek başarı elde etmiştir. Bu da okulun akademik müfredatının öğrencilere kazandırdığı
güçlü donanımın bir göstergesidir.
En başarılı okullar arasında özel liselerin oranı yüzde 10 düzeyinde saptandı. Özel Antalya
Fen, Özel Yamanlar, Mersin Özel Yıldırımhan ve Ankara Özel Ahmet Ulusoy Fen liseleri
Sayısal-2 alanında, Özel Notre Dame de Sion Fransız Lisesi Sözel-2 alanında, Özel Amerikan
Robert Lisesi de Eşit Ağırlıklı-2 alanında en başarılı ortaöğretim kurumları arasına girdi
(B.Atakan, 2006).
EŞİT AĞIRLIKLI-2
1- Özel Amerikan Robert Lisesi
2- İzmir Fen Lisesi
3- İstanbul Lisesi
4- Konya Meram Fen Lisesi
5- Mersin Fen Lisesi
6- Özel Antalya Fen Lisesi
7- İstanbul Atatürk Fen Lisesi
8- Ankara Fen Lisesi
9- Kütahya Nafi Güral Fen Lisesi
10- Eskişehir Fatih Fen Lisesi
11- Elazığ Kaya Karakaya Fen Lisesi
12- Antalya Yusuf Ziya Öner Fen Lisesi
13- Adana Fen Lisesi
14- Ankara Atatürk Anadolu Lisesi
15- Balıkesir Sırrı Yırcalı Anadolu Lisesi
16- Tekirdağ Anadolu Öğretmen Lisesi
17- Balıkesir T.C. Ziraat Bankası Fen Lisesi
18- Kadıköy Anadolu Lisesi
19- Aydın Adnan Menderes Anadolu Lisesi
20- Bursa Anadolu Lisesi (ÖSYM 2006 Sonuçları Kitabı, aktaran:B.Atakan, 2006).

Robert Lisesi uzun yıllardır Öğrenci Seçme Sınavı içeriğini göz önünde tutmakla birlikte,
öğrencilerini alan seçimlerine göre ileri düzeydeki derslerden de sorumlu tutmaya devam
etmiştir. Yeni sınav sisteminin lise müfredatının tamamını kapsar hale gelmesiyle birlikte,
Robert Lisesi öğrencileri derslerinde edindikleri bilgileri sınavda da kullanabilir duruma
gelmişlerdir.
Özel Robert Lisesi temel hedefleri doğrultusunda, öğrencilerine akademik gelişimin yanı sıra
sosyal ve kültürel alanda da destekleyici zengin ve çok çeşitli imkânlar sunmaktadır. Ders dışı
alanlarda çok yönlü faaliyet gösteren öğrencilerin 2006 yılı Öğrenci Seçme Sınavı’ndaki
başarı grafiğinin aynı oranda yüksek olduğu görülmektedir. Bu konu ile ilgili istatiksel veriler

64
( Tüm veriler Öğrenci Seçme Sınavı -2 sonuçlarına dayanarak belirtilmektedir ) aşağıdaki
şekildedir:
Toplam 76 kişi, ilk 5000 arasına girmiştir.
Yurtdışına gideceği kesinleşmiş 28 öğrenci sınava girmemiştir.
12 öğrenci hem TM 2 hem Sayısal 2 bölümlerini yaparak, başarılı olmuşlardır.
İlk 1000 içine giren (25’i EA–2, 12’si SAY–2 olmak üzere) 37 öğrencinin başarı sıralaması
aşağıdaki grafikte görülmektedir:

Grafik 2: Özel Robert Lisesi 2006 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı Sonuçlarına
Göre 2005/2006 Yılı Mezunlarının Başarı Grafiği

EA–2 SAY–2
Türkiye 13. Türkiye 89.
Türkiye 15. Türkiye 145.
Türkiye 16. Türkiye 345.
Türkiye 30. Türkiye 463.
Türkiye 43. Türkiye 491.
Türkiye 92. Türkiye 565.
Türkiye 112. Türkiye 625.
Türkiye 113. Türkiye 778.
Türkiye 179. Türkiye 814.
Türkiye 257. Türkiye 853.
Türkiye 278. Türkiye 945.
Türkiye 309. Türkiye 987.
Türkiye 310.
Türkiye 353.
Türkiye 365.
Türkiye 378.
Türkiye 405.
Türkiye 421.
Türkiye 499.
Türkiye 585.
Türkiye 639.
Türkiye 670.
Türkiye 835.
Türkiye 921.
Türkiye 943.

Kaynak: Özel Robert Lisesi Resmî İnternet Sitesi , Robert Lisesi 2006 ÖSS Sonuçları
Değerlendirmesi,2006.

65
Tablo 1: 2005/2006 Eğitim Öğretim Yılı Özel Robert Lisesi Öğrencileri
Üniversite Başarılarında Yurtiçi Dağılım

Üniversite Öğrenci Adedi

Boğaziçi Üniversitesi 29
Sabancı Üniversitesi 16 ( 10 burs)
İTÜ 14
Koç Üniversitesi 11 ( 8 burs)
Yıldız Teknik Üniversitesi 6
İstanbul Üniversitesi 6
Bahçeşehir Üniversitesi 3 ( 3 burs)
Bilkent Üniversitesi 4 ( 2 burs)
Galatasaray Üniversitesi 4
Marmara Üniversitesi 4
Yeditepe Üniversitesi 4
Ankara Üniversitesi 1
İst.Bilim Üniversitesi 1
ODTÜ 1
Toplam 104

Kaynak: Özel Robert Lisesi Resmî İnternet Sitesi, Robert Lisesi 2006
Öğrenci Seçme Sınavı Sonuçları Derlendirmesi

Yurtdışı Dağılım:
71 öğrenci yurtdışı üniversitelerine başvurdu.
67 öğrenci bir ya da daha fazla üniversiteye kabul edildi.
56 öğrenci eğitimlerine yurtdışında devam etmeye karar verdi.
Bu öğrencilerin 34’ü kabul edildikleri üniversitelerden burs ile ödüllendirildiler.
34 öğrencinin 18’i Özel Robert Lisesi’nde burslu okumaktaydı.

66
Tablo 2 : 2005/2006 Eğitim Öğretim Yılı Özel Robert Lisesi Öğrencilerinin Yurtdışı
Üniversite Dağılım
Yurtdışı Üniversiteleri Öğrenci Adedi
Boston U 1
Barnard 1
Bremen 1
Brown 2
Carnegie Mellon 1
Columbia U 2
Connecticut C 1
Cooper Union 1
Cornell 4
Dartmouth 1
Franklin & Marshall 1
George Washington 2
Georgia Inst of Tech 1
Grinnell 1
Harvard 3
Johns Hopkins 1
Lehigh 1
LSE 1
Northwestern 2
Oberlin 1
Pomona 1
Princeton 3
Purdue 4
Skidmore 2
Swarthmore 1
U of Chicago 1
U of Michigan 1
U of Richmond 1
U of Toronto 1
U Penn 3
UVA 1
Vanderbilt 1
WashU 1
Williams C 1
WPI 2
Yale 2
York 1
Toplam 56
* Yurtdışına gitmeyi tercih eden 56 öğrenciden 28'i gidecekleri üniversitelerden burs
kazandılar.
Kaynak: Özel Robert Lisesi Resmî İnternet Sitesi, Robert Lisesi 2006 ÖSS Sonuçları
Değerlendirmesi,2006.
Özel Robert Lisesi ülkenin çeşitli bölgelerinden başarılı öğrencilerin bu okulun imkânlarından
yararlanabilmesi için okulun tanıtımından sorumlu ayrı bir birim oluşturmuştur.2006 yılı kayıt

67
döneminde okula kayıt yaptıran öğrencilerin geldikleri şehirlere göre dağılımı aşağıdaki
tabloda gösterilmektedir:

Tablo 3: Özel Robert Lisesi 2006–2007 Şehirlere Göre Yatılı Dağılımı

Şehirler Kız Erkek Toplam
ADANA 7 4 11
ADAPAZARI 2 2
AFYON 1 1
ANKARA 4 6 10
ANTALYA 3 3
AYDIN 4 4
BALIKESİR 3 4 7
BOLU 1
BURSA 12 17 29
ÇANAKKALE 1 1
ÇORUM 2 2
DENİZLİ 5 5 10
DİYARBAKIR 1 1
EDİRNE 2 6 8
ELAZIĞ 1 1
EREĞLİ 1 1
ERZİNCAN 1 1
ERZURUM 1 1
ESKİŞEHİR 1 4 5
GAZİANTEP 1 2 3
ISPARTA 1 1 2
İSTANBUL 4 4 8
İZMİR 7 12 19
KAYSERİ 2 2
KIRIKKALE 1 1
KIRKLARELİ 1 1
KOCAELİ 4 1 5
KONYA 1 1
KÜTAHYA 1 1 2
MANİSA 1 1
MERSİN 3 3
MUĞLA 1 1
SAMSUN 3 3
TEKİRDAĞ 4 4
TRABZON 1 1 2
UŞAK 2 2
YALOVA 2 2
ZONGULDAK 1 1 2
68 95 162
Kaynak: Özel Robert Lisesi Resmî İnternet Sitesi, Robert Lisesi 2006 /2007 Öğretim Yılında
Okula Kayıt Yaptıran Öğrencilerin Geldikleri Şehirlere Göre Dağılımı,2006.
68
4.2. Robert Lisesinde Okul Yönetimi

Örgütlerin etkili ve yeterli olmaları ile örgütlerin nasıl yönetildikleri arasında ilişki
vardır. Bir örgütün belirlenen amaçları gerçekleştirebilmesi, örgütün etkili bir biçimde
yönetilmesiyle olanaklıdır. Bu anlamda yönetimin örgütsel yaşam ve süreklilikte oldukça
önemli bir yeri vardır. Bir okul ne denli iyi kurulursa kurulsun, yönetmenin yönetim biçimi,
işgörenleri etkileyerek örgütün öğretme, öğrenme ve çalışma ortamını değişikliğe uğratır.
Okulda uygulanan yönetim biçimlerini dört başlık altında toplamak olanaklıdır. Bunlar
otokratiklikten, demokratikliğe doğru yetkeci, koruyucu, destekçi ve birlikçi yönetim
biçimleridir. Okulda bu yönetim biçimlerinden birini tek başına görmek mümkün değildir.
Ama uygulanan yönetim biçimi çoğunlukla bunlardan birine daha çok benzer. Sözgelimi bir
okulda çoğunlukla yetkeci yönetim biçimi uygulanıyorsa ara sıra ve durumdan duruma, öbür
yönetim biçimlerine kaçıldığı görülebilir (E.Başaran,2000: 74).Her okulun yönetim biçimi
birbirinden ayrılır. Bu ayrılığın en önemli etkeni, okul yönetiminin yönetsel davranışı ve
yönetim biçemidir. Yönetim biçemi, yönetmenin amaçları gerçekleştirmemedeki göreve
davranışı ile işgörenlerle kurduğu ilişki davranışının etkileşiminin oluşturduğu bir davranış
örüntüsüdür. Yönetim biçemi yönetmene özgüdür ve yönetmenin kişiliğinden etkilenir.
Yönetim biçimi ise örgüt yönetiminin genel niteliğini gösterir; örgüte özgüdür
(E.Başaran,2000: 74–75).

Etkili okullarla ilgili Amerikan araştırmaları incelendiğinde etkin okulların ancak

kendilerini okullarına adamış etkin yöneticiler ile var olabildiklerini görmekteyiz. Bu
durumda okul yöneticisinin önemi ortaya çıkmaktadır. Örgüt özellikleri açısından
değerlendirildiğinde, bürokratik bir yapıya sahip olan, yetki ve sorumluluğun hiyerarşik
olarak dağıtıldığı, biçimsel bir yapının bulunduğu eğitim kurumları da birer örgüt olma
özelliği taşırlar.

Temel girdisi ve çıktısı insan olan eğitim kurumlarında, insan ilişkilerinin ve bu ilişkilerin
yönetiminin çok önemli olduğu söylenebilir. Eğitim yönetimi içerisinde yer alan insan
ilişkileri, bir örgütteki insanları birleştirip ahenkleştirerek, çalışma durumuna sokmayı amaç
edinen bir yönetim eylemidir (E.Başaran, 1994: 139). Etkili eğitim kurumlarında, yönetimin
birinci önceliği hedeflerin açık bir şekilde ortaya konması ve bu hedeflerin herkes tarafından
benimsenmesinin sağlanmasıdır. Örgütlerin ortak sorunu, örgütün amaçlarını gerçekleştirmek
için işgörenlerin tümleşik biçimde çalıştırılamamasıdır. Eğitim işgörenlerinin, okulda güç
birliği yapmalarını ve eşgüdüm içinde çalışmalarını gerektiren pek çok eğitim ve yönetim

69
görevi vardır. Eşgüdümleme ile yönetmen okulda bulunan ve okulun amaçlarını
gerçekleştirmek için gereken her türlü güçleri bütünleştirmeye ve eğitim işgörenlerinin
çalışmalarını birbirine uyumlu kılmaya çalışır. Eşgüdümleme, işbölümüyle birbirinden ayrılan
insangücü kaynaklarını dikeyine ve yatayına tümleştirerek, okulun örgütsel, yönetsel ve
eğitsel amaçlarını gerçekleştirmeye yöneltme sürecidir (E.Başaran,2000:117).Dikey eşgüdüm
basamaklandırılmış örgütte, her bölüm yönetmenini, yetke sıra dizinini kullanarak
tümleştirme sürecidir. Bunu gerçekleştirmek için tepeden tabana doğru buyruk zinciri kurulur;
her yönetmene denetleyebileceği kadar ast bağlanır; yönetmenlerin ilgili oldukları yönetsel
karalara katılımları sağlanır; yönetmenlere görevlerini etkili yapabilmeleri için yeterli yetke
göçerilir; yönetmenler görevlerini yapmaları için sorumlu kılınır.

Yatay eşgüdüm; okulun alt sistemleri (sınıfları ve destek hizmetleri) arasında iş akımını
aksatmayacak biçimde tümleştirilmesi sürecidir. Bunun içinde okulda yalın ve etkili
çalışacak, eğitim ve yönetime elverişli; girdilerin çıktıların aksamadan akışını sağlayacak;
destek hizmetlerini gerektiği anda verecek ve yönetimi kolalaştıracak bir örgüt yapısının
kurulması gerekir (E.Başaran,2000:117). Bu bilgiler doğrultusunda Özel Robert Lisesi’nde
eşgüdümleme nasıl gerçekleştirilmektedir diye baktığımızda yatay ve dikey eşgüdümlemenin
oldukça sistemli bir şekilde gerçekleştirildiğini görmekteyiz.

Özel Robert Lisesi’nde idarî yapı büyük ölçüde okulun iki dilde eğitim hedefi ve devletin
yönetmelikleri doğrultusunda oluşmuştur. Türk Müdür, Okul Müdürünün yardımcısı
görevindedir ve okulda ikinci pozisyondadır, okul dışında da Millî Eğitim Bakanlığı nezdinde
okulu temsil eder ve okulun işleyişi hakkında Bakanlığın muhatabı Türk Müdürdür. Türkçe
olarak okutulan derslerin Zümre Başkanlarından da Türk Müdür sorumludur, ayrıca okuldaki
rehberlik ve danışmanlık da ona bağlıdır, Robert Lisesinin öğrencilerle anadillerinde iletişim
kurarak daha verimli olacağı düşünülmüştür.
Türk Müdürün devletle olan ilişkisi siyasî değil, eğitim alanındadır; Millî Eğitim Bakanlığı
okullarda çalışanların politik konulara karışmalarını yasaklamıştır, dolayısıyla bu konular
Mütevelli Heyeti düzeyinde kalır. Bugünkü yönetimde Türk Müdür de Mütevelli Heyeti
toplantılarına katılır, Mütevellilerin Eğitim Komitesinde önemli bir rol oynar, Lise
Müdürünün Zümre Başkanları ile yaptığı toplantılara katılır, böylece Robert Lisesi’ndeki
eğitim programlarının Türkçe ve İngilizce öğeleri arasında daha fazla koordinasyon olmasını
sağlar.
Okul Müdürü ve Türk Müdür dışında üst düzey yönetimde üç yönetici daha vardır: Lise
Müdürü (İngilizce öğretilen derslerin Zümre Başkanlarından, kütüphaneden, akademik bilgi

70
işlemden ve spordan sorumlu olup, lisenin yönetimini üstlenmiştir); İdarî ve Malî İşler
Müdürü; Geliştirme Müdürü. Bu üst düzey yönetim kadrosunun haftalık toplantılarına Lise
Müdür Yardımcısı da katılır.
New York Bağımsız Okullar Birliği 2004 Yılı Akreditasyon raporunda üst düzey
yöneticilere bağlı kişilerin dağılımında bazı tuhaflıklar olduğu belirtilmektedir. Örneğin Yurt
Dışı Yüksek Öğretim Danışmanı, Lise Müdürü yerine Okul Müdürüne bağlı olduğu; rehberlik
programlarının Türk Müdüre bağlı olmasındaki mantığa karşın, Yatılı Bölüm Müdürleri de
Türk Müdür yerine Lise Müdürüne bağlı olduğu belirtilmektedir. Zümre Başkanlarının görev
çerçevesi büyük ölçüde Millî Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenmiştir; öğretmenlerle
iletişim kurmak ve profesyonel hedeflerini oluşturmak için okul idaresi bu orta düzey
yöneticilere güvenir.
İdarî yapının bir parçası da, belli konulara yönelik geçici komitelerin oluşturulmaya
başlanmasıdır: bilişim teknolojisi, akademik dürüstlük, kıyafet kuralları gibi.

Öğrencilere okul yönetimi, öğretmenleri ve diğer personel hakkında onların iyi ve kötü
yanları sorulduğunda, öğrenciler genellikle sevdikleri ve sevmedikleri yanlarını
söyleyeceklerdir. Bu da okuldaki insan ilişkilerinin düzeyi ve yönü hakkında bilgi verebilir.
Okulda öğretmenler ve öğrenciler arasında karşılık güven-değer-diyaloga dayalı bir ilişki
kurmak önemlidir. Okuldaki insan ilişkilerinin bu üç önemli parçasını ilişki= Güven + Değer
+ Diyalog şeklinde formüle edilebilir. Öğrenciler öğretmenlerinden oldukça fazla etkilenirler.
Bir okulda herhangi bir sınıfın okul yönetimi ve diğer sınıflarla sorun yaşamaması için o
sınıfın öğretmen-öğrenci ilişkilerinin çok iyi ve sürekli olması gerekir. Bir sınıfta eğitim ve
öğretimin etkili bir şekilde yürütülebilmesi için, öğretmen ve öğrencilerin çok iyi anlaşmaları
gerekmektedir. Öğretmen, nefret edilen biri değil, öğrenciler tarafından sevilen, sınıfta sürekli
aranan ve beklenen biri olmalıdır (Ş.Çınkır,2004). E.Başaran’ın da belirttiği gibi insan
ilişkileri, işletmelerde yöneticilerin işgörenleri ve okullarda da müdür ve öğretmenlerin,
öğrenciler başta olmak üzere eğitim işgörenlerini diledikleri gibi kullanmalarının bir aracı
değildir. Okulu ele aldığımızda; insan ilişkileri, eğitim işgörenlerinin ve öğrencilerin sırtını
okşamak, onları rahatlığa kavuşturmak, onlarla sorunsuz yaşamak, onlara gereksiz ödün
vermek, acımak, duygusal davranmak, gereksiz yardımlara koşmak değildir
(E.Başaran,1992).

J.M. Billson (1991) öğretmen ve öğrenci arasında bir takım olumlu ilişkiyi tanımlamış
ve bunu dostça ilişkilere dayanan ortalık olarak görerek, dostluğun önemi altında temel
özellikleri ise aşağıdaki şekilde belirtmektedir:

71
 1. karşılıklı saygı,

2. öğrenme için paylaşılmış sorumluluk ve amaçlara ulaşmada karşılıklı bağlılık,

3. etkili bir iletişim ve geri dönüt,

4. çatışma durumlarında uzlaşmada isteklilik ve işbirliği,

5. sınıfta güven duygusu.

Bu özelliklerin temelinde, öğretme-öğrenme sürecinin doğası karşılıklı olarak tanınmalı, her

iki grup da bu sürece doğrudan ve istekli olarak katılmalı ve gruplar birbirlerine güvenmeyi
öğrenmelidirler. Okul yaşantısında etkili bir iletişim ve insan ilişkilerinin kurulmasında ve
güvenin yerleştirilmesinde öğretmenin ilk adımı atması gerekmektedir (J.M.Billson,
1991,aktaran: Ş.Çınkır,2004).

Okulda yapılan gözlemler ve görüşmeler sonucunda idarî yapı öğrencilerle yakın ilişki içinde,
öğrencilerin durumlarını yakından takip etmektedir. Görüşme yapılan öğrenciler de okul
yönetiminin öğrencilere oldukça yakın olduğunu belirttiler. Öğrencileri en çok etkileyen
durumlardan biri de okul yönetimin öğrencileri yakından tanıması ve onlara isimleri ile hitab
etmeleridir. Öğrencilerle karşılaştıklarında onlarla sohbet etmekte ve bir sorunları olduğunda
kendilerini ziyaret etmelerini istemektedirler. Öğrenciler görüşmeler sırasında yönetimin
okula yeni katılan öğrencilere bile isimleri ile hitab etmelerinin onları mutlu ettiğini ve okula
adapte olmalarında önemli bir etken olduğunu ifade ettiler. Öğrenciler böylece kendilerini
kurumun bir parçası olarak görmekte ve yöneticilerin ve öğretmenlerin beklentilerini yerine
getirebilmek için çaba sarf etmekteler. Aynı şekilde okulda öğretmen öğrenci ilişkileri de
oldukça verimli ve sağlıklı geçmekte. Görüşmeye katılan öğrenciler öğretmenleriyle yeri
geldiğinde çok samimî olabildiklerini yeri geldiğinde de oldukça mesafeli olabildiklerini
belirtmekteler. Bu yakınlaşma sayesinde öğrenciler derslere aktif olarak katılabildiklerini
aktardılar.
Bir okulda okul yönetimi, öğretmen, öğrenciler ve diğer personel arasında karşılıklı saygı ve
güvene dayalı devam eden insan ilişkileri ve bir iletişim süreci, öğrencilerin gelişiminin ve
akademik başarılarının güvencesidir. Okullarda kurulan iyi bir insan ilişkileri ve iletişim
sistemi, basta öğrencilerin geleceği olmak üzere okulun geleceği ile ilgili plânlama sürecine
onların etkin katılımını gerektirir. Birçok öğrenci, okuldaki insan ilişkileri ve iletişim ile ilgili
sorunlardan dolayı okuldan ayrılmakta, ayrılmaya zorlanmakta ve başarısız olmaktadır.

72
 Başarılı örgütlerde olduğu gibi başarılı ve etkili okullar incelendiğinde, bu okullarda
eğitim işgörenlerine ve öğrencilere saygı duyulduğu; kazanılmaya çalışıldığı; basarı
göstermeleri için ortam hazırlandığı; yükselmelerine, kendilerini göstermelerine izin verildiği
görülmüştür.Ayrıca onlara oğul gibi değil yetişkin gibi davranıldığı; inançlarına,
düşüncelerine, ırklarına, saygı duyulduğu; kısaca onlara güven, değer verildiği ve onlarla
sürekli iletişim kurulduğu görülmüştür. Eğitimle en son ulaşılmak istenen mutlu insanlar, iyi
insan, iyi vatandaş ve iyi yurttaş yetiştirmek için gerekli olan sağlıklı ve etkili insan ilişkileri
oluşturmak okul yönetiminin öncelikli amaçları arasında yer almalıdır (Ş.Çınkır,2004).

Örgütlerin verimli ve etkili çalışmasını sağlayan en önemli etken o örgütteki insan

kaynaklarıdır. İnsan kaynaklarının yönetimi yaklaşımı; örgütlerdeki başarının teknolojik
kaynakları geliştirmekten çok insan kaynaklarının geliştirilmesine bağlı olduğunu
göstermiştir. Bu kavramın örgütlerde verimliliği artıran bir yatırım olduğu kabul edilmektedir
(V.Çelik,1991:194).

Eğitimde etkili personel yönetimi, parçalanma ve sık değiştirilen kontrol merkezleri

nedeniyle oldukça problemlidir. Eğitim kurumlarına, çoğunlukla yönetici personel, siyasî
olarak motive edilmekte bu nedenle de yöneticiler her zaman etkili yönetim prensiplerini
yansıtmamaktadır.
Bu etkenlerin pratik sonuçları D.Torrington ve J.Weightman’ın araştırmasında
açıklanmaktadır (D.Torrington; Weightman. J.,1989, aktaran: S.Ünal, 2000). Buna göre
çoğunlukla okulların etkili personel yönetim politikalarının bulunmadığı, öğretim ve öğretim-
dışı personelin ciddî bir şekilde az kullanılan bir kaynak olduğu, özellikle bayan öğretmenler
ve öğretim-dışı personel için bu durumun geçerli olduğu belirlenmiştir. Okullardaki üst ve
orta düzey yöneticiler, genellikle kesin bir yönetim rolünden yoksundurlar. Bu durum, rol
tanımlamasında açıklık olmayışı, eğitim yetersizliği ve öğretim-dışı personelin uygun
olmayan bir şekilde yerleştirilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu araştırmadan çıkan sonuca
göre; bir okulun ayakta durabilmesi için var olan insan kaynaklarının örgüt amaçları
doğrultusunda etkili çalışması gerektiğidir.
Eğitim yönetiminin değişen yapısı, okulların çeşitli karmaşık konularda uzlaşmaya
varabilmesi için aktif personel yönetimi stratejilerini kabul etmelerini gerektirmektedir (John
West,1990, aktaran: S.Ünal,2000).
Öz Değerlendirme çerçevesinde Özel Robert Lisesi öğretmenlerinin yaklaşık yarısı,
idarenin verimliliği konusundaki anketi yanıtlamıştır. 'Kesinlikle katılmıyorum' yanıtından
'Tamamen aynı fikirdeyim' yanıtına kadar beş seçenek bulunan ve ortadaki puanın kararsızlık
anlamına geldiği ankette, puanların çoğunluğu kararsızlık çizgisinde olmuştur, en yüksek
73
puanlar ise idarenin profesyonelliğine ve disiplin kurallarının uygulanmasına verilmiştir (her
ikisi de 'katılıyorum' ile 'kararsızım' arasında puan almıştır). En düşük puan alanlar 1. açıklık
ve şeffaflık; 2. uygulanabilir çözümler; 3. istikrar, eşitlik, kuralların uygulanmasında - eşitlik
olmuştur (hepsi için verilen yanıtların ortalaması kararsızlıktır).
Özel Robert Lisesi’nde İnsan Kaynakları Yönetimi ülkemizdeki devlet okulları ile
karşılaştırıldığında oldukça profesyonel olduğu görülmektedir. Okulda en alt birimden en üst
birime kadar koordinasyon kurulmuş, her birim kendi sorumluluklarının bilincinde ve bu
şekilde görevlerini yerine getirmektedirler. Okulun amaçları tüm çalışanlar ve hizmet alanlar
tarafından bilinmektedir. Öğrenciler okula kayıt olurken veliler ile birlikte bu kuralları
okuyarak sözleşme imzalamaktalar. Özdeğerlendirme raporu ve akreditasyon raporu
incelendiğinde okul yönetimi ile ilgili en belirgin sorun okul müdürünün seçimi ile ilgili
olmaktadır. Bu seçimin yeterince şeffaf olmadığı raporda belirtilmektedir.
Etkili okullar ile ilgili araştırmalarda, bir yöneticinin merkezi bir önemi olduğu ortaya
konmuştur. Bir birey tarafından gerçekleştirilen bu yönetimin özü şudur; bu tür yöneticiler
genel olarak hem kendilerine hem de öğretmenlere, öğrencilere ve okulda çalışan diğerlerine
yüksek beklentiler yöneltirler. Yine bu tür yöneticiler sınıfın arkasında oturup yönetim
demonstre etmezler, aksine okulda dolaşarak, okul akışını gözleyerek ve yardım ederek
yönetim yaparlar. Alışılmışın dışındaki iyi okulların yöneticileri ilk plânda öğretim alanında
yönetici, ikinci plânda administratif yönetici olmak isterler (M.Hesapçıoğlu,1991:241).
Amerika’da yapılan araştırmalar incelendiğinde okul yöneticilerinin administratif yönetimden
öğretimsel yönetime doğru bir geçiş olduğu görülmektedir.
Öğretim liderliği, okulun amacına ulaşabilmesi için okul çalışanları ve çevresinin
etkilenmesi ve yönlendirilmesi sürecidir. Bu da büyük ölçüde okulun değişen koşullara
yerinde ve zamanında uyarlanması ile başarılabilir. Konuya bu açıdan bakıldığında, okul
yöneticilerinin değişimleri yaşama geçirebilmeleri için ilk yapacakları iş, ilgili herkesi
değişimler konusunda ikna ederek etkilemektir. Bunu sağladıktan sonra yapılacak diğer
çalışmalar ise, öğretmen, veli, öğrenci, diğer ilgililerin katılımıyla değişimlerin okulda
yaratacağı etkileri analiz etme ve bu analizler doğrultusunda okul süreçlerini ve kültürünü
yeniden düzenlemedir. Okul yöneticilerinin bu çalışmaları yaparken öğretim liderliği
yaklaşımının gerektirdiği üç temel noktaya odaklanmaları işlerini önemli ölçüde
kolaylaştıracaktır. Bunlardan ilki değişimle ilgili olarak okulun misyonunu gözden geçirme ve
değişime uyarlama, diğeri okulun eğitim ve öğretim sürecini gözden geçirme ve değişime
uyarlama, üçüncüsü de okulun kültürünü değişim doğrultusunda gözden geçirerek değişime
uyarlama ve değişim sürecini gerçekleştirmede okul kültüründen yararlanmadır
(A.Gümüşeli,2006:8).
74
 Özel Robert Lisesi 2004 ilkbaharında mütevelliler, okul yöneticileri, mezunlar, veliler
ve öğretmenlerden oluşan Stratejik Plânlama Komitesi de Amaç Bildirgesini temel almıştır.
Amaçlar Bildirgesi okulun web sitesinde yayınlanmaktadır. Robert Lisesi’nin amaçları,
değerleri ve kurallarını kapsayan bir Öğrenci –Veli El Kitabı ve bu Öğrenci –Veli El Kitabı,
tüm öğrenci ve velilere verilmektedir. Ek:2’de Öğrenci –Veli El Kitabında yer almaktadır.
Velilere düzenli olarak çeşitli konuları içeren bültenler gönderilmektedir. Okul topluluğunun
bütün bireyleriyle çeşitli yollardan iletişim kurulduğu için misyon, değerler ve amaçlar
herkese iletilir. Bu şekilde kurum ile ilgili olan tüm bireyler amaçlar konusunda bilgilendirilir
ve bu doğrultuda hareket edilir.
Öğretim yönetimli yöneticiler okul sürecine daha fazla katılmaktalar ve öğretmenlere
ders programı talimatları kararında belli bir insiyatif vermekten çekinmemekteler. Durum
böyle olunca öğretmenler de kararlara katılım göstermekteler (M.Hesapçıoğlu,1991:241).
Eğitim ve öğretim sürecini değişime uyarlama, okulun eğitim öğretim sürecinin yapılan
değişimler doğrultusunda tümüyle analiz edilmesi ve yeniden düzenlenmesi ile gerçekleşir.
Bu da üç önemli alt sürecin etkili bir biçimde yerine getirilmesi ile başarılabilir. Bunlardan
birisi okulun eğitim programının ve etkinliklerinin değişimle tutarlı bir biçimde hazırlanması
ve eşgüdümlenmesi; diğeri okulda yapılan etkinliklerin değişime uygun bir biçimde
gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin denetlenmesidir. Ayrıca bu konuda çalışanlara
rehberlik yapılmasıdır; bir başkası ise öğrencilerin akademik, ruhsal ve sosyal ilerlemesinin
değişimin gereklerine uygun ölçme araçları ile sürekli olarak ölçülüp, değerlendirilmesini
sağlayacak ölçme değerlendirme sisteminin kurulmasıdır (A.Gümüşeli, 2006:8). Okul kültürü
yapılacak değişiklikler doğrultusunda yeniden gözden geçirilirse kurumda yapılacak
değişiklikler herkes tarafından benimsenip, alışkanlık halene getirilebilir. Bunların
gerçekleşebilmesi için öğretmen ve öğrencilerin de bu değişim faaliyetlerinde yer alması
gerekir ayrıca öğretmenlerin bu konularda eğitilmesi gerekebilir. Böylece eğitim zamanının
etkili bir biçimde kullanılması sağlanabilir.
R.Villanova öğretimsel liderlerin gösterdiği altı davranış türünü şu şekilde saymakta;
öğretmenlerin düzenli kontrolü ve onlarla düzenli görüşme, öğrencilerdeki ilerlemelerin
öğretmenlerle test sonuçlarının karşılaştırılması yoluyla kontrolü, koordine bir öğretim
programı oluşturmak için öğretmenlerle işbirliği araçların temin edilmesi ve öğretmenlerin
gelişim imkânlarının araştırılması yoluyla öğretmen grubunun geliştirilmesi, her öğretmenin
öğrencilerin becerisinin sorumluluğunu taşıdığının fark ettirilmesi, öğretmenlerle düzenli
olarak eğitimsel sorunların tartışılması ve konferanslar yoluyla öğretim yardımlarının ve
yöntemlerinin sunucusu ve bilgi bağlantı noktası olarak faaliyete geçmek (aktaran:
M.Hesapçıoğlu,1991:241).
75
 Bu altı özellik Özel Robert Lisesi’nde nasıl uygulanmaktadır diye bakacak olursak
öncelikle öğretmenlerin düzenli kontrolü performans değerlendirme sistemi ile zümre
başkanları, müdür yardımcıları ve üst düzey müdürler tarafından gerçekleştirilmektedir.
Zümre Başkanları her hafta toplanmakta ve kendi zümrelerini de durumdan haberdar
etmektedirler. Özdeğerlendirme raporları ve New York Eyaleti Bağımsız Okullar Birliği
Denetleme Komitesi Raporu var olan durumun analizini yapmaktadır. Okulun değişime açık
alanları tespit edilmekte ve bu yönde değişim çalışmaları yapılmaktadır.
New York Eyaleti Bağımsız Okullar Birliği Denetleme Komitesi Raporunda belirtildiği
gibi, öğretmenler arasındaki iletişim düzenli toplantılarla sağlanır. Aylık zümre toplantıları,
her hafta ya da iki haftada bir yapılan zümre başkanları toplantıları, düzenli International
Bachelorea toplantıları, yönetim toplantıları gibi. Yılda üç kez öğretmenlerin hepsi birlikte
kurul toplantısı yapar, ayrıca belli amaçlar için de arada toplanılabilir. Öğretmenler arasında,
karar alma sürecinde gerçek anlamda söz hakları olmadığı, bu toplantıların da sadece bilgi
verme amaçlı olduğu yönünde bir izlenim vardır. Öğretmenler kendi aralarında daha fazla
iletişim ve paylaşım arzu etmektedir, bunun moralleri de yükselteceği düşünülür. Bu
açıklamalara bakıldığında öğretimsel liderliği gölgeleyen bir husus olarak öğretmenlerin
kararlara katılımları konusundaki eleştirilerini görmekteyiz.

New York Eyaleti Bağımsız Okullar Birliği Denetleme Komitesi Raporunda

öğretmenlerin gelişimleri ile ilgili husus şu şekilde açıklanmakta: “Öğretmen El Kitabında ana
hatları ile belirtildiği gibi, Robert Lisesi meslekî eğitimin sürekliliğine çeşitli şekillerde olanak sağlar.
Profesyonel Gelişim Fon Komitesi, Okul müdürünün Gelişim Fonu, Ofis Personelinin Gelişim Fonu,
dil öğrenim programı, International Bachelorea profesyonel gelişim fonu, Profesyonel Gelişim Fon
Komitesi, öğretmenlerin gelişimine 2.yılın fonu başvurulara göre değerlendirilir. Okul Müdürü de
Profesyonel Gelişim Fon Komitesinin üyelerine ayrılan fonu yönetir. Bu komite, Zümre Başkanları,
Kütüphane müdürü, Lise Müdürü, Türk Müdür ve Okul Müdüründen oluşur. Denetleme Komitesinin
öğretmenlerden ve idarecilerden öğrendiği kadarıyla profesyonel gelişim ile değerlendirme arasında
doğrudan bir bağ yoktur. Gene edinilen izlenime göre, öğretmenlerin gelişimine ayrılan fon, öğretmen
sayısına göre yetersizdir, fonun nasıl dağıtıldığı da herkesin bilgisi dâhilinde değildir.

Profesyonel gelişim programının Okul Müdürü tarafından yönetilen iki özel fonu daha vardır:
Jane Page Onursal Kürsüsü iki yılda bir öğretmenlerden birinin profesyonel gelişimine ayrılır,
ayrıca akademik programa olağanüstü katkıda bulunan öğretmenlerin de ödüllendirilmesi için bir
yöntem vardır. Son yıllarda bu olağanüstü katkılar fonunun kullanılmamış olması nedeniyle
öğretmenler arasında bunun geçerliliği konusunda tereddüt uyanmıştır.

Geçtiğimiz beş yıl içinde eğitim programında ortaya çıkan değişiklikler nedeniyle ve Robert Lisesinin

76
Türk eğitim sistemindeki eşsiz konumu açısından, güçlü bir profesyonel gelişim programı elzemdir.
Okulun mali durumundaki değişiklikler, öğretmenlerin gelişimi de dâhil olmak üzere birçok
programın finansmanını etkilemektedir.

Öğretmenlerin değerlendirilme yöntemi Öğretmen El Kitabında mevcuttur ve bu yöntem

öğretmenler ile görüşür. Kurala göre, resmî değerlendirmeler öğretmenlerin işe başlamalarını izleyen
ikinci, dördüncü, yedinci ve onuncu yıllarda yapılır ve bundan sonra her üç yılda bir tekrarlanır. Bu
işlem öncelikle zümre başkanlarının sorumluluğundadır. Her ne kadar bu kurallar gözden geçirilmiş
olsa da, akreditasyon raporunda da belirtildiği gibi eski öğretmenler açısından yeterli olmadığı
yönünde endişeler vardır. Bir öğretmenin tatmin edici olmayan bir değerlendirme geçirmesi
durumunda da ne gibi bir yol izleneceği konusunda okul idaresinin daha açık olması yararlı olabilir”.

4.3. Robert Lisesi’nde Okul Kültürü/İklimi

Örgüt kültürü, “bir örgütün içindeki insanların davranışlarını yönlendiren normlar,
davranışlar, değerler, inançlar ve alışkanlıklar sistemidir” (Ö.Dinçer, 1992:271). En genel
tanımıyla okul kültürü, okulun kimliğini oluşturan ve okuldaki tüm bireylerin davranış ve
eylemlerini etkileyen maddî, manevî öğeler bütünüdür. Olumlu ve etkili bir okul kültürünün
okula bağlılığı artırma, okul ve yönetimine karşı güven oluşturma, yıkıcı çatışmaları önleme,
okulda görev yapan öğretim elemanları ile öğrencilerin davranış ve beklentilerini
şekillendirerek okulun başarısını artırma vb. gibi birçok yararları vardır (A.Gümüşeli,
2006:8).
Örgüt iklimi, örgüte kimliğini kazandıran, görevlilerin davranışını etkileyen ve onlar
tarafından algılanan, örgüte egemen olan özellikler dizisidir. Okulun örgütsel iklimi, üyelerin
davranışlarını etkileyen ve bir okulu diğer okuldan ayırt eden iç özellikler bütünüdür. Başka
bir deyişle okul iklimi, okulun bireysel kişiliğidir (Aydın,1986, aktaran: N. Güçlü,2003:155).
Açık iklim, örgüt üyelerinin ileri ölçüde bir birlik duygusuna sahip oldukları bir örgütsel
durumu belirtmektedir. Açık iklimde çalışanlar arasında samimî bir ilişki vardır. Çalışanlar bu
ilişkiden doyum sağlarlar. Ancak kapalı iklime sahip örgütlerde çalışanların iş doyumu
düşüktür ( N. Güçlü,2003:155). Kültürü oluşturan birçok faktörden söz etmek olanaklıdır.
Bunlar içerisinde en temel olanları gizli sayıltılar, değerler ve idealler, normlar, beklentiler,
yaptırımlar ve sembollerdir. Gizli sayıtlılar, örgütte çalışanların uzun yıllar süren deneyimleri
sonunda insanlara, nesnelere ve olaylara ilişkin olarak geliştirdikleri inançlarıdır. Doğruluğu
tartışılmadan olduğu gibi kabul edilir ve okulda çalışanların davranışlarını etkilerler. Değerler
ise okulda bulunan herkesin davranış ve eylemlerini nitelemeye, değerlendirmeye ve
yargılamaya kaynaklık eden temel ölçütlerdir (A.Gümüşeli,2006:8).P.Duignan, okullarda
değer ve inançların merkezî bir konumda olması gerektiğini belirterek, bunların okul
77
yaşantısında önemli bir yeri olduğunu, üyelerin davranış ve eylemlerinde bir model
oluşturacağını ve üyelerin bunlar etrafında bütünleşeceğini savunmuştur (T.Deal, 1988a:207-
209,aktaran:M.Şişman,1994:35). R.Bates (1987) okullarla ilgili kültürel mitlerin önemine
dikkati çekerek, okul yaşamının mitlerle iç içe bir yaşam olduğunu, mecaz ve teşbihlerin,
ayinlerin (rituals) ve toplantıların (negotiations) okulun gündelik yaşamında önemli bir yeri
olduğunu belirtmişitr (R.Bates,1987, aktaran:M.Şişman,1994:35). Güçlü örgütsel kültürlere
sahip okullarda da büyük ölçüde paylaşılan sayıltılar,inançlar,değerler, ve sembollerin
bulunduğu; değişik uygulama ve törenlerde bunların yansıtıldığı;kültürel toplantı ve törenlere
büyük ölçüde katılım olduğu söylenebilir.Ayrıca güçlü kültüre sahip okullarda yönetici ve
öğretmenler temel değerleri temsil eden kahramanlar olarak görülmektedir;geleneklerle
değerler;otoriteyle özerklik arasında bir denge sağlanmış olduğu söylenebilir.Bu durumda
etkili okullarla güçlü kültürlere sahip okulların özellikleri arasında büyük ölçüde özerklik
olduğu;etkili okulların temelinde, yüksek performansa sahip işletmelerde olduğu gibi
verimliliği, yüksek morali büyümeyi, güveni, teşvik eden güçlü bir örgüt kültürü olduğu
görülebilir (T.Deal,1988a:212, aktaran: M.Şişman,1994:37).Özel Robert Lisesi öğrencilere
gün içinde yapılacak etkinlikler ile ilgili duyuruları her sabah tüm okulun toplandığı
‘Homeroom’ saatinde duyurur.Tüm öğrenciler bu toplantılarda bulunmak zorundadır.Gerekli
tüm duyurular bu saatte yapılmaktadır. Etkili okul oluşturma çabalarında okul kültürü konusu
göz ardı edilirse etkili okul oluşturma çabaları boşa gitmektedir.
Okullar,değişik beklentilerin bulunduğu ve politikadan çok kolay etkilenebilen yerlerdir.Bu
durumda okul kültürü, okul örgütünü dışardan gelebilecek her türlü olumsuz etkilere karşı
koruyabilecek bir kalkan olarak görülebilir( M.Şişman,1994:37).
Okuldaki bireylerin iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı birbirinden ayırmada kullandıkları
referans noktalarıdır. Normlar da değerlerden kaynaklanan ve okul içerisindeki bireylerin
nasıl davranacağı, başkaları ile nasıl iletişim ve etkileşimde bulunacağı, nasıl hak arayacağı
vb. ilişkin davranış kuralları ve ölçütleridir. Normların bir kısmı okulun gelenek ve
göreneklerinin yaşatılmasıyla varlıklarını sürdürürler. Bir kısım normlar ise yasal kural ve
ölçütler biçimine getirilerek formal bir niteliğe kavuşturulurlar. Böylece okulda bulunanların
davranışlarına ve eylemlerine yön veren temel belge niteliği kazanırlar. Beklentiler okuldaki
normların belirli bir duruma uygulanması ile ortaya çıkar ve bireylerin rollerini açıklığa
kavuşturma aracı olarak hizmet ederler (A.Gümüşeli,2006:8). Güçlü kültür
dil,giyim,görünüm,bütünleşme ve okulun desteklenmesi gibi çeşitli yollarla işgörenlerin
davranışlarını düzenlemekte; üyelerin kendilerini seçkin bir topluluk olarak görmelerini
sağlamakta; aitlik ve güven duygusu geliştirmektedir ( M.Şişman,1994:37).

78
 Norm ve beklentilerin okul kültürüne hizmet edebilmesi için mutlaka yaptırımlarla
desteklenmeleri gerekir. Aksi takdirde okuldaki bireylerin davranışlarının okul norm ve
beklentileri ile uyumlu olmasını sağlamak güçtür. Nihayet semboller ise okulun çalışanlar,
öğrenciler ve okul toplumundan beklentilerini dolaylı olarak ortaya koyan, gelenek ve
göreneklerin yaşatılmasına aracılık eden etkili iletişim araçlarıdır. Kültürün yaşatılması ve
okulun gelecekteki toplumuna aktarılmasında en etkili rolü oynarlar (A.Gümüşeli,2006:8).
Etkin okulların en önemli özelliklerinden biri de okul iklimidir. Okul iklimi konusu
açıklanırken uzmanlar arasında tam bir görüş birliğine varılamamış olsa da iklimin, bir
bireysel okulun özellikli durumuna bağlı olduğu konusunda görüş birliği vardır. Bazılarına
göre iklim, öğrenim sürecini destekleyen ya da engelleyen, bir okulun kurumsal yapısında ve
ona katılmış olanların davranışlarında tanınabilen normlar ve değer yargılarından oluşur
(A.Gümüşeli, 2006:8).
Örgütsel iletişimin iki kültürel işlevinden biri, örgüt üyelerine örgütsel kültür hakkında
bilgi sağlaması, diğeri ise örgüt üyelerine örgütsel kültür hakkında bilgi sağlaması, diğeri ise
örgüt üyelerinin örgütsel kültür ile bütünleşmelerine yardımcı olmasıdır. Örgütsel kültür,
örgüt üyeleri arasında iletişim sağlar, diğer informal mesajlar, işgörenler arasında anlatılan
hikâyeler, dedikodular, formal iletişim yoluyla işleyen mesajlar, sloganlar, örgütsel
dokümanlar, grup toplantıları ve halka yönelik toplantılar, iletişim sürecinin işletilmesiyle
anlam kazanır. Bir örgüt kimliğinin ortaya çıkması, örgüt üyelerinin geçmişi, bugünkü ve
geleceği yorumlamasına ve örgütsel yaşam hakkındaki gerçekleri be hikâyeleri algılamasına
paralel olarak gerçekleşir. Gerçekler ve hikâyeler tema olarak örgütün geleceğe yönelik
gelişimine, grup çabasının güçlenmesine yardım eder. Örgütsel kimlik, örgütsel kültürün
benimsenmesi ve yaşanmasıyla kazanılır (G.Kreps, 1986:143).

Robert Lisesi’ndeki öğretmenlerin kurumları hakkındaki görüşleri akreditasyon

raporunda şu şekilde ifade edilmektedir: “Öğretmenler kendilerine sunulan imkânlardan
memnunlar. Çalışma ortamlarını da iyi bulmakta. Robert Lisesinin Türkiye’de eğitimde
mükemmellik örneği olmasından dolayı okullarıyla ve öğrencileriyle gurur duymaktadırlar.
Böylece okullarında özveriyle çalışmalarını sürdürmekteler”.

Okulun öğrencilere ve Robert Lisesinin ilkelerine özveriyle bağlı, son derece

profesyonel bir öğretim kadrosunun bulunmaktadır. Robert Lisesinde öğrenciler gayretli,
çalışkan ve sorumluluk sahibi olması sebebiyle öğretmenler daha şevkle çalışmaktadırlar.
Okula kısa dönem çalışmak üzere gelen birçok öğretmen eğitim ve öğretim ortamından
memnun kalmakta ve sözleşmelerini uzatmaktadırlar.

79
 Okuldaki genel atmosfer samimî, saygılı ve rahattır. Okula yeni katılan öğretmenlere
resmî tanıtım programı bir hafta sürer ve Robert Lisesindeki eğitimden başlayarak, her türlü
faaliyetle ilgili bilgilendirmeler yapılır.
Okulda kablosuz iletişim ağı kurulmadan önce öğretmenler mesajlarını almak için belli
bir yerde toplanıp mesajlarını alırlardı ve bu sayede etkileşim içinde bulunabiliyorlardı.
Öğretmenler iletişimin bu şekilde hızlı olmasından memnunlar, ancak birbirlerini daha sık
göremedikleri için yakınmaktalar. Bu yüzden de etkileşimin arttırılması için bazı faaliyetler
düzenlenmesini talep etmekteler.

İletişim teknolojisindeki gelişmeler, okul topluluğunun tüm bireyleri arasında

iletişimi kolaylaştırmak için verimli biçimde uygulanmış olup en yaygın olarak tercih
edilen iletişim yolu e-mail'dir. Okulun web sitesinden de iletişim aracı olarak
yararlanılmaktadır.

Öğretmenlere dizüstü bilgisayar verilmesi Robert Lisesinde e-mail temeline dayalı

iletişime geçilmesini sağlamıştır. Bu yöntemin vakit kazandırdığı kabul edilmekle birlikte,
öğretmenler artık mesajlarını almak için aynı yerde buluşmadıkları için kişisel temasların
azaldığı gibi bazı şikâyetler de vardır, buna karşın geniş bir alana yayılmış okulun her
köşesine kolaylıkla mesaj iletilebilmesi olumlu bulunur. Öğretmenlere yoklamalar için
Winschool eğitimi verilmektedir. Görüldüğü kadarıyla öğretmenler kablosuz bağlantıdan
memnundur, bazıları her ne kadar daha fazla eğitimi gerekli görse de, öğretmenlerin
çoğunluğu yeni dizüstü bilgisayarlarını kullanabilmek için yeterli eğitim aldıklarını
düşünmektedir.

Öğretmenler arasındaki iletişim düzenli toplantılarla sağlanır. Aylık zümre toplantıları,

her hafta ya da iki haftada bir yapılan zümre başkanları toplantıları, düzenli International
Bachelorea toplantıları, yönetim toplantıları gibi. Yılda üç kez öğretmenlerin hepsi birlikte
kurul toplantısı yapar, ayrıca belli amaçlar için de arada toplanılabilir. Öğretmenler arasında,
karar alma sürecinde gerçek anlamda söz hakları olmadığı, bu toplantıların da sadece bilgi
verme amaçlı olduğu yönünde bir izlenim vardır. Öğretmenler kendi aralarında daha fazla
iletişim ve paylaşım arzu etmektedir, bunun moralleri de yükselteceği düşünülür.

Okul bütün öğrencilere bir e-mail adresi açar, öğrenciler de öğretmenlerle haberleşmek,
çalışmalarını teslim etmek ve öğretmenlerden gelen duyurulan almak için bu adresi
kul1anırlar. Okulun web sitesindeki Moodle ortamından öğrenciler birçok dersin materyaline
ulaşabilir, interaktif çalışma yapabilir. Göründüğü kadarıyla öğrenciler elektronik iletişimden

80
mutludur ve bunu mükemmel biçimde kullanmaktadır. Öğrencilere öğretmen öğrenci
diyaloğunu sorduğumuzda verdikleri yanıt şu şekildeydi: “Hiçbir okulda olduğunu
sanmadığım bir dialog bulunmaktaydı. İstediğiniz gibi herhangi bir şeye itiraz edebildiğimiz
gibi, herkes öğretmenlerle çok rahat konuşabiliyordu.Bu yüzden üniversitede sorun
yaşıyorum. Hatta herhalde üniversitede saygısız bulunuyor olabilirim. Fakat benim alışık
olduğum şey öğretmenlerimle rahat rahat konuşmak, onların da bizden farklı olmadıklarının
farkında olarak davranmaktır. Zaten çeşitli klüpler ve aktivitelerle bir araya gelindiği için
gerçekten çok hoş bir ortam oluyor”.
Okul gazetesi, dergi, broşür, el kitapçığı, ofis, ilan tahtası ve bültenler, mektuplar,
kartvizit, pankart ve el ilanları önemli halkla ilişkiler araçlarıdır (Z.Sabuncuoğlu,1998:139).
Örgütlerde halkla ilişkiler yönetimde var olan bilgilerin halka sistemli bir biçimde iletilmesi
yönetime geribildirim süreci ile girdi sağlamayı amaçlamaktadır (Y.Ertekin, 1995: 55).
Okullarımızda da bu bilgi aktarımı öncelikle velilere yapılmalıdır.

Robert Lisesi’nde velilere düzenli olarak çeşitli konuları kapsayan bültenler gönderilir.
Okulun web sitesinde son zamanlarda velilere özel bir bölüm oluşturulmuştur. Okul Aile
Birliği, toplantılara gelemeyen velilere ulaşmak için sınıf veli temsilcisi sisteminden
yararlanır. Tüm velilerin e-mail adresleri toplanır, bu veri tabanı neredeyse tamamlanmıştır.
Cep telefonu yoluyla mesajlar da gönderilir. Öğrenci-Veli El Kitabı, özellikle de yeni
öğrencilerin velileri için, çok yararlıdır.

Mezunlarla iletişim çok iyi görünmektedir, Robert Lisesi’ndeki ve New York' daki
mezunlar ofisleri mezunlarla düzenli olarak e-mail ve mektup yoluyla haberleşir, Robert
Lisesinin yayınladığı "Quarterly" dergisi bütün mezunlara gönderilir. Mezunlar gerek
okııldan, gerekse bitişiğindeki Mezunlar Kulübünden yararlanır, böylece okul ile
temaslarını sürdürürler. Okul için gerekli olan maddî kaynaklar konusunda mezunlardan da
sıklıkla yararlanılır.
Örgütler ve çevreleri arasındaki ilişkiler karmaşık olup, herhangi bir örgütün kesin
sınırlarını ve çevresinin boyutlarını tanımlamak çok güçtür. Örgütler çevreleri ile sürekli
etkileşim içindedirler. Bu nedenle, örgütlerin içinde bulundukları çevrenin yapısı ve
özellikleri büyük önem kazanmaktadır. Örgüt bu sebeple çevresini iyi tanımalıdır (R.Çulpan,
1976:113).
Örgütün içinde bulunduğu ve faaliyetlerini sürdürdüğü çevrenin biçimsel yapılar
üzerinde anlamlı bir etkide bulunduğu görülmektedir. Bir örgüt kendi varlığının devamını

81
korumak için çevrede olan kaynaklardan ve fırsatlardan yararlanmak durumundadır. Aynı
zamanda, çevrede örgüt faaliyetlerinin sınırlarını belirler. Örgütün varlığını sürdürmesi, çevre
ile olan ilişkileri ve çevreden karşıladığı kaynaklara bağlıdır, bu sebeple çevre ile ilişkiler
önemlidir. Örgüt çevre ilişkileri konusunda dikkatli olmalı kendisine yarar sağlayacak ya da
kendisinin yarar sağlayacağı kurumlar ile iç içe olmalı, çalışmalarında bunlara dikkat etmeli
(J.Naylor,1980:26-27).
Örgütlerin ilişki kurmak ve uyum sağlamak durumunda oldukları çevre faktörleri çok
çeşitli olduğundan, bunların düzenli bir şekilde gruplandırılması çok kolay olmamaktadır.
Özel Robert Lisesi velileri ile iletişime önem vermekte, yapılan faaliyetlerde yer almaları için
çaba sarf etmekte, okulun imkânlarından velilerin yararlanması için çeşitli uygulamalar
yapmakta, örneğin mezunlar derneğine üye olan veliler okulun sportif alanlarından
yararlanabilmekte, yeni geçilen bir uygulama ile velilere kütüphane kartı verilmekte ve
kütüphane velilerin hizmetine de sunulmakta. Bunların dışında velilere çeşitli seminerler
verilmekte, öğrencilerin sosyal faaliyetleri ile ilgili gösterilerini izleme imkânı sunulmaktadır.
Durum böyle olunca veli ve okul diyalogu daha sağlıklı bir şekilde sürdürülmektedir.

4.3.1.Dış Çevre

Örgütlerin çalışmalarını etkileyen dış çevre faktörlerini iki biçimde görmek

mümkündür. Birincisi dâhilî dış çevredir. Örgüt etrafında yer alan, biçimsel olmayan gruplar
ve bu grupları oluşturduğu ilişki sistemi, dâhilî dış çevreyi oluşturmaktadır.
Dâhilî dış çevre denildiğinde; ekonomik, sosyal, siyasal, teknolojik ve demografik
etmenler anlaşılmaktadır (W.Castetter, 1981: 428–429). Örgütün verimli olabilmesi dış çevre
ile uyumlu çalışmasına bağlıdır. Örgüt dış çevre ile ilişkilerini sıcak tutmalı, yapılan
çalışmalarda onların da yer alması için fırsat vermeli, yapılan destekleri takdir etmeli.Bu
sayedekatılımartar.
İkinci dış çevre ise, örgütü kuşatan dış biçimsel gruplardır. Bu tür gruplar, örgütün
amaçlarını tamamlayıcı özelliğe sahip olduğu gibi, örgüt amaçlarını sınırlayıcı ya da
düzenleyeceği özellikte de olabilir. Örgütü kuşatan dış biçimsel gruplar olarak; aynı alanda
faaliyet gösteren diğer örgütler, müşteriler, kaynaklar, kooperatifler, okullar, birlikler, askeri
kurumlar ve diğer sosyal kurumlar gelmektedir.
Tüm bu kurumlar örgütlerin dış çevreleridir (Athos ve R.Coffey, 1968: 37).
Örgütler üzerinde özellikle politik çevre etkilidir. Farklı politik formlar, durumlar ve
değişmeler örgütün yapısını ve amaçlarını yönlendirebilmektedir. Örgütün dış çevresindeki,
istek, ihtiyaç ve baskıların değişmesiyle örgütsel amaçlarda değişebilir (M.Sağlam, 1979: 79).
82
Örgütler toplumun değişme hızına ulaşamadıklarında toplum örgütleri değişmeye zorlar
(İ.E.Başaran, 1992:286). Her okul bir açık sistemdir. Dış çevreyle karşılıklı bağlar kurar,
ondan etkilenir ve bir ölçüde çevreyi etkiler. Okul girdilerini çevreden sağlar ve çıktılarını
çevreye sunar. Bu özelliği ile okul açık bir sistem olarak çevrenin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Okulların başarısı, sadece kendi içinde alt sistemler arasında uyumlu ilişkilerin kurulmasıyla
sağlanamaz. Aynı zamanda, dış çevreyi oluşturan diğer sistem-okul arasında uyumlu, sürekli
ve düzenli ilişkilerin kurulması gerekir. Bu nedenle, halkla ilişkiler, örgütün çevresiyle planlı
ve düzenli ilişkileri sağlayan süreç olarak değerlendirilmektedir (Z.Sabuncuoğlu,1991:10–13).
Okul-halk ilişkilerinin amaçları açısından okul yöneticilerinin en önce bilmeleri
gereken, bu sürecin örgütsel etkililiği sağlama işlevi olduğunu bilmeleridir. Toplumsal
grupların ve isteklerinin yeterince öğrenilmesi ve çevreden edinilecek bilgilerin yönetimce
değerlendirildikten sonra eyleme dönüştürülmesi gereği, halkla ilişkilerin örgütsel etkililik
amacıyla kullanılmasını gerektirmiştir. Çünkü yönetimin yapısal ve görevsel aksaklıkları ve
bunun çevre üzerindeki etkisi halkla ilişkiler aracılığıyla çalışılmaktadır (M.Kazancı,
1982:16).
Halkla ilişkileri iyi olan bir okul; halkın gereksinme ve ilgilerini tanıyan, bunlara göre
belirli bir politikalar saptayan bu politikaları plânlı bir biçimde uygulayan ve hizmet ettiği
halka karşı duyarlık gösteren bir eğitim örgütüdür (Z.Bursalıoğlu,1982:193).
Robert Lisesi için de dış çevre çok önemlidir. Kurum bir vakıf okulu olması sebebiyle
bağış toplayarak çeşitli ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar.
Vakıf varlığı 2006 yılı itibariyle altmış milyon dolar değerindedir ve The Investment
Fund for Foundations (IFF = Vakıf İşletme Fonu) tarafından idare edilmektedir. Türk
yasalarınca okul ücretleri için bir tavan belirlenir ve artışlar enflasyon oranını ve bu oranın
yüzde on fazlasını geçemez. Bugünkü durumda işletme bütçesinin yüzde yirmi beşi vakıf
varlığından karşılanmaktadır.
Robert Lisesi çeşitli yollarla bağış toplar. Yıllık Bağış kampanyası sadece mezunlara ve
Robert Lisesi dostlarına yöneliktir. Çocukları halen okulda okuyan veliler Koruma Derneği
yoluyla para toplarlar.
Son zamanlarda malî yardım istekleri artmıştır; kaynaklar, ihtiyacı olan herkesin
isteğini cevaplamakta yetersiz kalmaktadır. Malî yardım kayıtları, mükemmel şekilde düzgün
saklanmaktadır.
Robert Lisesi, Türkiye'de her uzmanlık alanında liderler yaratan ve ülkedeki yaşamı
zenginleştiren bir okul olduğu yönünde güçlü bir inanca sahiptir. Öz Değerlendirme
Raporunda , Robert Lisesi için şu ifadeyi kullanılmıştır: “ Denetleme Komitesinin
öğrencilerle yaptığı görüşmelerde, öğrenciler arasında yaygın düşünce, Robert Lisesine
83
dışarıdan bakanların ‘öğrencileri zengin ve şımarık Amerikan taklitçileri’ olarak gördüğüdür”.
Denetleme Komitesinin izlenimlerine göre, belki okulun çok sayıda sosyal hizmet kulübü
kurmuş olması, belki de bu öğrencilerin geçmişe göre daha özel olması sayesinde, öğrenciler
büyük duyarlılık, duygudaşlık ve toplumsal bilinç sergilemektedir. Okulda kurulmuş olan
altmışbeş kulüpten onüçü sosyal hizmet öğesi içermekte. Öğrencilerde birliktelik ruhunu
geliştiren etkinlikler desteklenmekte

4.3.2 İç Çevre

Örgütün iç çevresini iki boyutta ele almak mümkündür. Birincisi; yöneticiler, çalışanlar,
amaçlar, ürün, teknoloji, yerleşim, örgütlenme, yönetim, finansal durum ve örgütün gücü gibi
unsurlardır. İkincisi ise; iş bölümü, iş akışı, personelin niteliği, örgüt iklimi, statü ve değerler
gibi çeşitli unsurları içermektedir (A.Athos ve R.Cofffey, 1968: 37).
Örgütün iç çevresinin en önemli unsuru yöneticilerdir. Yönetici örgütün üretim
elamanlarını ele geçirip bunların mal ve hizmet üretimi için kullanan kişidir. Aynı zamanda
belirlenen amaçlara ulaşmada birinci derece sorumludur ( İ.Cemalcılar, 1985: 5).
İç çevre unsurlarının uyumu örgütleri birinci derecede etkilemektedir. Örgüt iklimi,
çalışanların değerleri ve birbirleriyle olan ilişkileri, çalışma durumları ve kollektif davranış,
örgütsel amaçlara ulaşmada belirleyici faktörlerdir (W.Casttetter, 1980: 430). Örgütler
çevreleriyle uyumlu amaçlar bulmadıkça varlıklarını sürdüremezler. Amaçlar örgütün varlık
nedenidir. Ayrıca örgütsel amaçlarla çalışanların amaçlarını birleştirilmelidir (A.Athos ve
R.Coffey,1968:39).
Özel Robert Lisesi’nde de genel atmosfer samimî, saygılı ve rahattır. Okula yeni
katılan öğretmenlere resmî tanıtım programı bir hafta sürer ve Robert Lisesindeki eğitimden
başlayarak, her türlü faaliyetle ilgili bilgilendirmeler yapılır.
Özel Robert Lisesi öğrencilerine bu okulu seçme sebepleri sorulduğunda şu yanıtı
verdiler:” Okulun öğrencileri daha çok ABD üniversitelerine gidiyor. Hemen her yıl 50
öğrenci yurtdışı üniversitelere gidiyor. Ama benim bu okulu seçmemin tek nedeni Öğrenci
Seçme Sınavı’nda iyi yetiştirir diye değil. Ben kendini geliştirme, değerler oluşturma, genel
kültür verme açısından bu okula geldim. Bunlar da çok önemli”.

Özel Robert Lisesi’nde teknoloji önemli bir yer tutar. Bu sebeple bu konu ile ilgili
okulda ayrı bir birim oluşturulmuştur ve okulun her türlü teknolojik ihtiyacı burada
görülmektedir. Ayrıca bu birim öğrencilerin bu konuda gelişmesi için destek vermektedir.
Akademik Bilgi İşlem bölümün hedefleri şöyle belirtilmiştir: öğrencilere Robert Lisesindeki

84
yaşamları süresince bilişim teknolojisini (BT) verimli şekilde kullanacak becerilerin
kazandırılması; ilgi duyan öğrencilerin bilgisayar bilgilerini vasat düzeyin üstünde
geliştirebilmelerine olanak sağlanması; öğretmenlerin bilişim teknolojisini (BT) derslerinde
ve bölümlerinde uygulamaları.

Bu hedefler doğrultusunda Akademik Bilgi İşlem bölümü öğrencilere çeşitli dersler

sunar; Teknik Bilgi İşlem ile işbirliği içinde Saint Halman Bilgisayar Merkezini ve kablosuz
dizüstü bilgisayar programını yürütür; öğretmenlerin profesyonel gelişimine ve bilişim
teknolojisini derslerine dâhil etmelerine yardımcı olur. Hazırlık öğrencilerinin ihtiyaç
duyacakları temel bilgisayar becerilerini kendilerine kazandırmak amacıyla Akademik Bilgi İşlem
bölümü bir yıl süreyle haftada bir saatlik bir teknolojiye giriş dersi vererek Robert Lisesi bilgi işlem
ağının yanında internet'in, e-mail’ in, Microsoft Office programlarının, grafik programlarının
temellerini tanıtır. Öğrenciler lisede ayrıca web tasarımı ve temel ya da ileri düzeyde bilgisayar
programcılığı gibi seçmeli dersleri alabilirler. Programcılık dersleri Matematik Diploması seçmeli
derslerindedir. Bununla birlikte, öğrencilerin hazırlık sınıfından sonra bilgisayar dersi alma
zorunluluğu yoktur.

Özel Robert Lisesi oldukça zengin bir kütüphane’ye sahiptir. Akreditasyon raporunda
kütüphane’ye şu şekilde yer verilmiştir “46.000'den fazla kitap ve 180 dergi abonmanı
bulunan kütüphane geniş ve güzel bir alana yerleştirilmiş olup, kadrosunda biri Türk
(Türkçe eserlerden sorumludur) olmak üzere üç profesyonel kütüphaneci ve üç asistan
bulunur. Kütüphanenin geniş bir bütçesi vardır, mevcut kadro da uzun saatler açık
kalabilmesini, bazı hafta sonları ve tatil günlerine ek olarak haftada üç kez de yatılılar için
akşam saatlerinde açık olmasını sağlar. Kütüphanecilerden biri yakında emekliye ayrılacak
ve yerine başkası alınmayacaktır, bir kişinin eksilmesiyle bugünkü çalışma saatlerinin
sürdürülmesinin güç olacağından kaygı duyulmaktadır”.

Kütüphanedeki eserler kullanıcıların ihtiyaçlarına rahatlıkla cevap vermektedir.

Güvenlik sistemi sayesinde kitapların kaybolması büyük ölçüde azalmıştır, buna karşın bazı
pencereler hâlâ korumasızdır. Kitapların bir kısmı eskimiş görünse de, bunlar ya klâsik
eserlerdir ya da özel ilgi alanına girer ve sıklıkla kullanıldıkları için saklanmıştır. Elektronik
katalog on-line olarak okulun web sitesi yoluyla okulun her tarafından görülebilir.
Öğretmenler ve öğrenciler kütüphanenin sunduğu olanaklardan memnun görünmektedir.

Veliler de kütüphaneden yararlanabilir, bir süredir kitapları ödünç almalarına da

olanak tanınmıştır; gerçi henüz bundan ne kadar yararlanacaklarını söylemek için erkendir.

85
 Kütüphaneyi aynı anda üç sınıf kullanabilir, ancak bilgisayarlar sadece bir sınıfa
yetecek sayıdadır. Mevcut 80 iskemle genelde yeterli olmaktadır, bunun yanında
kütüphaneciler kullanıcı 24 kişilik bir sınıfla aynı anda bireysel kullanıcıların da
bilgisayarlardan yararlanabilmesi için bilgisayar sayısının arttırılmasını istemektedir.

Kütüphane Müdürü kendisine yeterince başvurulmamasının eksikliğini duymakta,

öğretmenlerin teknoloji kullanımına yardımcı sıfatıyla gerek öğretmenler, gerekse Akademik
Bilgi İşlem Direktörü ile daha fazla işbirliği yapabileceğini düşünmektedir. Vaktin kısıtlı
olması, öğretmenlerin araştırma konularını kütüphanecilerle önceden plânlamalarını
güçleştirmektedir. Araştırma tekniklerinin öğretilmesi için belli bir program yoktur, her ne
kadar bazı öğretmenler kütüphanecilerle birlikte araştırma bilgisine yönelik üniteler plânlayıp
bunları derslerinde anlatsalar da, eğer kütüphane projeleri resmen ders programlarına dâhil
edilse bu öğretim daha istikrarlı biçimde gerçekleşebilir. Kütüphane Müdürü IB Tez
çalışmalarını da izlemekle görevlidir.

Kütüphaneciler okumayı teşvik etmek için çok isteklidir, bazı öğrenciler de dinlence
amaçlı kitaplardan olabildiğince yararlanır, ancak yeterli vakit olmaması bunu sınırlar.
Kütüphanecilerden birinin ayrılmasıyla okumayı teşvik edebilmelerinin zorlaşacağını,
öğretmenlere pâanlama için ayırabilecekleri sürenin azalacağını, öğrencilerle öğretmenlere
araştırma tekniklerini öğretme olanaklarının olumsuz etkileneceğini düşünmektedirler.

Kütüphane Müdürü kütüphane dışında da bazı okul etkinliklerinde, örneğin öğrencilerin

hazırladığı yayınlarda etkindir.

Kütüphaneciler zamanında geri getirilmeyen kitaplara uygulanan ceza sisteminden

memnun değildir, bu konu incelenmektedir.

Robert Lisesinin Kütüphanesi Türkiye'deki okul kitaplıkları arasında önder

konumdadır. Kütüphaneciler Türkiye'deki uluslararası okulların kütüphanecileri ile düzenli
toplantılar yapar, kısa süre önce de Robert Lisesi Türk okul kütüphanecileri için düzenlenen
ilk konferansa ev sahipliği yapmıştır”.

E.Hanson (1991) ilk çalışmaların, bir örgütle ilişkisi olan birey ya da grupların başarı
ve davranışı üzerinde örgüt kültürünün kullanabileceği baskının olumsuz etkisi üzerinde
yoğunlaştığını açıklamaktadır. Bununla birlikte E. Hanson, eğer okul etkin olacaksa,
araştırmacıların son zamanlarda olumlu bir örgüt kültürü geliştirip sürdürmenin önemini
vurguladıklarına işaret etmektedir. S.Purkey ve M.Smith (1982) ise akademik olarak etkin
86
okulun kültürüyle ayırt edildiği sonucuna varmışlardır. Kültür: personeli ve öğrencileri
başarılı öğretme ve öğrenmeye yönelten bir yapı, süreç ve değerler ve normlar iklimidir.
Öğretmenlerin performansları ile ilgili geri bildirimler çok açık bir şekilde
paylaşılmamaktadır. Bu durum öğretmenler ile idari yönetim arasında sıkıntı yaratmaktadır.

4.4.Etkin Okulun Örgüt Kültürü

• akademik çabanın ve başarının değerlerini vurgulayan okul çapında net bir normlar
takımı,

• personelin mükemmele varmak için yaptıkları çalışmaların ve öğrencilerin kendi

potansiyellerine göre performans göstermelerinin önemini vurgulayan tutarlı bir
şekilde uygulanan beklentiler takımı,
• düzensizlik ve kayıtsızlığı teşvik etmezken çaba, gelişme ve başarıya cesaret ve ödül
veren simgesel etkinlik ve yaptırımlar sistemi (R.Gorton,1987:54-60).
Okulda pozitif sonuçlar elde edilebilmesi için öğretmen ve öğrenciler yüksek
beklentiler içinde bulunup, kendilerini okulun önemli bir parçası olarak hissetmeleri
gerekmektedir. Okulların iklimi kendiliğinden oluşmaz, okul iklimi “gerçekleştirilir”
(M.Hesapçıoğlu,1991:241).
Okulun örgüt kültürü açısından yöneticinin çok yönlü bir rolü vardır. İlk olarak okul
kültüründe çeşitli öğelerle ilgili yeterli bir anlayış geliştirip sürdürmek durumundadır. Bu
etmenler:
• örgütün tarihi,
• örgüt üyelerinin özellikleri,
• şu andaki sorunlar,
• örgüt üzerindeki dış talepler.
Müdür okul örgütünün durağan varlık olmayıp sürekli değişip geliştiğinin de farkında
olmalıdır (E.Hanson, 1991: 73). Ayrıca, bir okulun örgüt kültürü homojen bir varlık olmayıp
çok karmaşıktır. Örgüt sınırları içinde durumların doğasını tanımlamak için yarışan çoklu
örgüt alt kültürleri ve hatta karşı kültürleri bulunmaktadır.
Robert Lisesi iki dilde eğitim vermesi sebebiyle, İngilizce ve Türkçe’nin okulun günlük
yaşantısında birlikte kullanılması için büyük çaba sarf edilmektedir.
Robert Lisesinin kültürel yapısında Türk ve Amerikan kültürlerinin karmaşık bir
alaşımı görülür. Hepsi Türk olan öğrenciler, çağdaş Türkiye'nin yapısını oluşturan kültürel
ekonomik çeşitliliği ve inanç çeşitliliğini temsil eder. Öğretmenlerin %50'si Türk, %30'u

87
Amerikalı, geri kalan %20 ise İngiliz, Kanadalı, İrlandalı, Yeni Zelandalı, Avustralyalı,
Güney Afrikalı ve Alman'dır.
Okul kültürünün en belirgin yönü, Robert Lisesinin başlıca itici gücünün bağımsızlık
ile düzen arasında, bireysel tercih ile bu tercihler uygulamaya geçirilirken topluluğun
sağladığı olanaklardır. Ayrıca, bağımsız eğitim felsefesi ile Robert Lisesi sonrasındaki
yaşamın gerçekçi değerlendirmesi arasında dengeleri sağlamasıdır; ayrıca iki dildeki eğitim
programını, Temel Değerler arasında yer alan Denge öğesi doğrultusunda sınıf dışı dil
gereksinimlerine göre günden güne uyarlamasıdır.
Özel Robert Lisesi’nde öğrencilere devamlı test uygulanıyor. Panolara özgün sorular
hazırlanıp asılıyor. Bilgi yarışmaları düzenliyor. Öğrenci odaklı bir eğitim uygulanıyor.
Robert Lisesi Yurtdışı Eğitim Danışmanı : “Öğrencilerimizin yaklaşık üçte biri her yıl
yurtdışında üniversitelere gidiyor. Başarının nedenlerine gelince öğrencilerimiz seçilerek
geliyorlar. Çok zeki, çalışkan ve hırslılar. Köklü bir kurum tarihine sahip olmamız artımız. En
mühimi eğitim felsefemiz ve kültürümüz. Devlet okullarından farklı olarak ezber dersleri
asgarî noktada tutuluyor. Sorgulayan, araştıran öğrenciler yetişiyor. Öğrenciler eğitimin
kalitesine güveniyor”
Farklı yapıdaki öğrencilerin geniş çapta ilgi gösterdiği bu kadar çok sayıda ders dışı
etkinlik düzenlenmesi; altmışbeş kulüpten onüçünün sosyal hizmet öğesi içermesi, bu
kulüplerin hazırlık öğrencilerine de açık olması; her yıl Sanat Festivali düzenlemeye devam
edilmesi. Böylece Robert Lisesi kampüsünde İstanbul'daki başka birçok okulla bir araya
gelinmesi; Kütüphaneciler Konferansı, SWET A, Winpeace gibi programlar; Mardin'e,
Hakkâri’ye, Polonya'daki toplama kamplarına yapılan geziler; öğretmen eğitim seminerleri
düzenleyerek, öğrencilerin duygusal zekâ gelişimine katkıda bulunan ve okulun
tanıtılmasında yararlı olan olanaklar yaratılması; topluluk bireylerinin kaynaştırılması
yönünde. Türk kültürünün müzik ve dans etkinlikleriyle ön plâna çıkarılması ile Robert Lisesi
öğrencilerin sosyal gelişimlerine yardımcı olmaktadır.
Örgüt kültürünün temel öğeleri değerler, normlar ve varsayımlardır. Diğer yandan,
örgüt kültürünün görülebilen ifade biçimleri arasında; seremoniler ve törenler, adetler
(ritueller), hikâyeler, mitler, semboller, dil ve kahramanlar sayılabilir.

Özel Robert Lisesi’nde 2004 ilkbaharında mütevelliler, okul yöneticileri, mezunlar,

veliler ve öğretmenlerden oluşan Stratejik Plânlama Komitesi de Amaç Bildirgesi'ni temel
almıştır. Stratejik Plânlama Komitesinin çalışmalarının bir sonucu da Amaç Bildirgesi'ne
dayanan bir dizi Temel Değerlerin ortaya konmasıdır. Bu değerler Üstün Başarı,
Sorumluluk, Önderlik, Çok Kültürlülük ve Dengedir. Bu Temel Değerler, okulun

88
sürdürmekte olduğu ileriye dönük plânlamaların ana hatlarını oluşturmaktadır. Amaçlar
Bildirgesinde okuldaki müfredat programına özveriyle bağlı olunduğu ve bu programın
öğrencilerin gereksinimleri ve yeteneklerine nasıl cevap verdiği üzerinde durulur. Bu amaca
hizmet eden önemli bir öğe, öğrencilere İngiliz ve Türk dillerinde akıcılık kazandırmak, aynı
zamanda her iki kültürün edebiyatını ve tarihini tanımalarını sağlamaktır. Bu bağlamda hem
bugünkü eğitimlerini zenginleştirmek, hem de öğrenciler okuldan mezun olunca 21.
yüzyıldaki hedeflerine katkıda bulunmak üzere uluslararası bir bakış da kazandırmak
hedeflenir.
Sosyalleşme, örgüte yeni giren işgörenlerin var olan kültürü sürdürmeleri için
başvurulan bir yoldur. Seçim sürecinde adayların örgütsel değerleri benimseyip
benimsemedikleri dikkate alınır. Örgütsel kültürün devam ettirilmesi için, yeni alınacak
işgören adaylarının seçimi, örgütün geleceği açısından büyük önem taşır. Örgüte giren işgören
adayı, bu evrelerin her birinden geçerek, örgüt kültürüyle bütünleşir (V.Çelik, 1997: 43).

Toplum kültürünün aktarımını yapan okul örgütlerinde sosyalleşme ayrı bir önem taşır.
Yeterli bir seçim sisteminden geçirilmeden alınan öğretmen, büyük sorunlar oluşturur. Eğitim
örgütlerinin kültürüne uyum sağlayamayan öğretmen, toplumun kültürüne de uyum
sağlayamaz (V.Çelik,1997: 44).
Özel Robert Lisesi’nde kültürel farkların bir ölçüde güçlük yarattığı başka bir alan da,
yeni öğrencilerin ve öğretmenlerin okula uyum sağlamasıdır. Çeşitli sosyo-ekonomik
kökenden gelen öğrenciler, bu toplulukla uyumlu bireyler olabilmek için okulun kültürünü
kavramaları gerektiğini görürler. Özel Robert Lisesi’nde okula yeni gelen öğrenciler için eski
öğrencilerin rehberlik ve akran danışmanlığı etkinliklerinin, öğrenciler ve velilere yapılan tanıtım
programlarının, rehberlik servisinin sürekli desteğinin, Robert Lisesi’yle tanışmaları için sağlam bir
temel oluşturduğu düşünülmektedir.

Farklı kültürlerden ve eğitim ortamlarından gelen öğretmenler için de bu uyarlama

geçerlidir. Her iki durumda da, Robert Lisesinin Türk eğitim tarihi içinde özel bir yeri
olduğunu kavramak, çeşitli kültürlerin okula uyumunu kolaylaştıracaktır.
Başarı ve özgürlük için ulusal ve uluslararası ortamlarda yaşam kalitesini yükseltmeye,
öğretime ve kültüre de önem verilmesinin gerekli olduğu düşünülmekte ve bu doğrultuda çaba
sarf edilmektedir. Okulda uygulanan Toplam Kalite Yönetimi doğrultusunda öğrencilere
uygulanan öğrenci memnuniyeti anketi neticesinde iyileştirmeye açık alanlar tespit edilmiş ve
aşağıda belirtilen düzenlemeler yapılmıştır.

89
4.4.1.Özel Amerikan Robert Lisesi Toplam Kalite Yönetimi
(Öğrenciler)
İyileştirilen Alanlar (2004/2005 Eğitim Öğretim Yılı)

Öğrenci / Kursiyer Memnuniyeti

Okul yemekhanesinde tek olan yemek alma sırası ikiye çıkartılmış böylece öğrencilerin daha
çabuk yemek almaları sağlanmıştır.

Öğrencilerin de yer aldığı Yemek Komitesi oluşturulmuş ve öğrencilerin yemek mönülerine

katkıda bulunmaları sağlanmıştır.

Yemek şirketi kalite programına üye olduğu için kaliteden ve iyi hizmetten sorumludur.

Öğrencilerin istedikleri kadar yemek alabilmeleri sağlanmıştır.

Akşam yemek ortamının eve benzemesi sağlanmıştır.

Salata bar oluşturularak çeşitler 10’a çıkarılmıştır.

Yemekhane havalandırma sistemi değiştirilmiştir. Pervane önüne rezistans konmuştur.

Hijyen konusunda modern teknoloji takip edilmekte ve her türlü önlem alınmaktadır.

Temizlik şirketi tuvalet ve spor mekânlarının temizliği için imza sistemini başlatmıştır.

Bilgisayar Bölümü bu ders yılının başından itibaren Teknik ve Akademik bölümler

olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Her birim daha geniş kapasiteli ve profesyonel hizmetler
verebilmektedirler. Yazılımlar ile ilgili bütün izinler yasalara uygun bir şeklide
uygulanmaktadır.

Rehberlik ve Danışmanlık Ofisinin yeri değiştirilmiştir. Ofis öğrencilerin daha kolay

ulaşabilecekleri bir koridora yerleştirilerek daha fazla öğrencinin yaralanması sağlanmıştır.
Okulun kalite kurulu veliler içinde anket uygulayarak veli memnuniyetini tespit etmiş
ve iyileştirmeye açık alanlar konusunda çalışmalar yapılmıştır.
4.4.2.Özel Amerikan Robert Lisesi Toplam Kalite Yönetimi
(Veliler)
Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi
İyileştirilen Alanlar
Özel Amerikan Robert Lisesi Okul Aile Birliği ve Koruma Derneği birlikte uyum
içinde çalışmaktadır. Okul yönetimi ile sürekli iletişim içinde olup velilerle okul arasında
güçlü bir köprü konumundadırlar.

90
 Okul Aile Birliği genellikle iki haftada bir toplanır, bu toplantılara bir öğretmen ve bir
yönetici de katılır. Her grubun 7 asil, 7 yedek üyesi vardır. Okul Aile Birliği, velilerin ve okul
yönetiminin kaygılarını karşılıklı olarak iletir.
Okul Aile Birliği’nin birçok komitesi vardır: Taşımacılık Komitesi, Eğitim Komitesi,
Spor Komitesi, Sosyal Komite, Yemek Komitesi ve Sağlık Komitesidir. Okul Aile Birliği
ayrıca veliler için İngilizce kursları düzenler. Bu komitelerin giderleri Okul Aile Birliği
tarafından karşılanır.
Okul Aile Birliği veliler için “Veli Bülteni” yayınlar. Bültenler tüm velilere postalanır.
Bu bültende velilere iletilmesi gereken duyuruları yayınlar.

2002 – 2003 Eğitim Öğretim yılında uygulanan “ Veli Memnuniyeti” anketi sonuçlarına göre:

KAYIT ÖNCESİ VE İLK YIL konularında kurumda uygulanma dereceleri çoğunlukla TAM
ve ÇOK olarak değerlendirilmiştir.
KURUM ÇALIŞANLARININ DAVRANIŞLARININ ALGILANMASI konularında
kurumda uygulanma dereceleri çoğunlukla TAM ve ÇOK olarak değerlendirilmiştir.
ŞİKÂYETLERİN VE TALEPLERİN CEVAPLANMASI DURMUNUN ALGILANMASI
konularında kurumda uygulanma dereceleri çoğunlukla TAM ve ÇOK olarak
değerlendirilmiştir.
İŞBİRLİĞİ VE KATILIM konularında kurumda uygulanma dereceleri TAM ve ÇOK olarak
değerlendirilmiştir.
OKUL HAKKINDA GENEL KANAAT konularında kurumda uygulanma dereceleri TAM ve
ÇOK olarak değerlendirilmiştir.
TOPLUMA ETKİ VE KATKI DURUMU konularında kurumda uygulanma dereceleri TAM
ve ÇOK olarak değerlendirilmiştir.
Anketin sonuçlarında da görüldüğü üzere okulun programı velilerin beklentilerini
karşılamaktadır ve veliler okulun çabalarını takdir etmektedirler. Yine de bazı tavsiyelerde
bulunmuşlardır. Bu öğretim yılının sonunda bu tavsiyelerin kurumda uygulanır hale
getirilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Yapılan iyileştirmeler aşağıdaki gibidir.

91
4.4.3.Özel Amerikan Robert Lisesi Toplam Kalite Yönetimi
(İyileştirilen Alanlar)
• Velilerin öğretmen ve idarecileri daha iyi tanımaları için okul idaresi sene başı tanışma
ve programı tanıtma toplantıları düzenlemiştir. Ayrıca sadece velilere yönelik yapılan
konferansların sayısı arttırılmıştır.
• Okul Aile Birliği öğretmenler gününde veli-öğretmen toplantıları düzenlemektedir.
• Velilerin herhangi bir soruları olduğunda kime başvuracaklarını gösteren daha ayrıntılı
bir el kitabı hazırlanmıştır.
• Rehberlik servisinin hizmet kalitesini arttırmak ve her öğrenciye zamanında yardımcı
olabilmek için Sınıf Öğretmenliği sistemi daha verimli hale getirilmiştir.
• Her öğrencinin e-mail adresi aracılığıyla veliler, okul ve öğrencileri hakkında her
bilgiye internetten ulaşabilir hale gelmişlerdir.
• Velilerin okul kütüphanesini kullanabilmeleri konusu üzerinde görüşülmektedir.
• Yurtiçi üniversite danışmanlığı için yeni bir rehber öğretmen önümüzdeki öğretim
yılında göreve başlayacaktır. Bu rehberlik hizmetinde sadece son sınıf öğrencileri
değil 9. sınf öğrencilerinden başlamak üzere bütün lise öğrencilerine mesleki rehberlik
sunulacaktır.
Okulun kalite kurulu öğretmenler içinde anket uygulayarak öğretmen memnuniyetini
tespit etmiş .
Öğretmenler eğitim öğretim ortamı açısından birçok ihtiyaçlarını karşılandığını
düşünmekteler ancak öğretmenlerin endişe duydukları iki konu gözlenmekte: Birincisi,
öğretmenler kararlara katılımlarının olmadığını düşünmekteler. İkinci olarak öğretmenler
kendilerinin bir araya gelmesi için sosyal ortamların yeterli olmadığını düşünmekteler.
Çalışan başına düşen hizmet içi eğitim faaliyet oranı 2002/2003 Öğretim yılında %102,
2003/2004 Öğretim Yılında %128, 2004/2005 Öğretim Yılında ise %53 olarak belirlenmiş.
Bu orandaki düşüşün sebebi de maddî sıkıntılar olarak açıklanmış. Öğrencilere ve Robert
Lisesinin ilkelerine özveriyle bağlı, son derece profesyonel bir öğretim kadrosunun
bulunmaktadır. Robert Lisesinde öğrenciler gayretli, çalışkan ve sorumluluk sahibi olması
sebebiyle öğretmenler daha şevkle çalışmaktadırlar. Okula kısa dönem çalışmak üzere gelen
birçok öğretmen eğitim ve öğretim ortamından memnun kalmakta ve sözleşmelerini
uzatmaktadırlar.

92
Öğretmenlerin ve diğer çalışanların profesyonel gelişimini sağlamak amacıyla okulda
oluşturulan fon ile her yıl bir grup öğretmen yurt içi ve yurt dışı eğitim seminerlerine
gönderilmektedir. Bu eğitimlerin neler olacağı ve kimlerin gitmesi gerektiği konusu idareciler
ve bölüm başkanlarının kararları sonucunda belirlenmektedir. Ancak öğretmenler bu
eğitimlerin dağıtımının daha açık bir şekilde yapılmasını istemekteler. Örgütte çalışanların
kendilerini güvende hissetmeleri örgütün verimliliği açısından önemlidir. Bu sebeple Robert
Lisesi çalışmalarının insana ve onların güvenliğine yönelik olduğunu göstermektedir. Robert
Lisesi, gerek sosyal çalışmaları gerekse eğitsel çalışmaları ile insana yönelik olduğunu
gösterir. Mezun olan öğrencilerin yaklaşık tamamı yüksek öğrenime devam etmektedir.
Bunların yaklaşık %65’i eğitimini Türkiye’de sürdürürken %30’u yüksek öğrenim için
ABD’ye gitmektedir. Eğitimine Türkiye’de devam etmeyi seçen öğrencilere bakıldığında, ilk
5 tercihine girenlerin oranı % 69’dur. Bu öğrencilerin büyük bir çoğunluğu Boğaziçi
Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi gibi Türkiye’nin
en çok tercih edilen üniversitelerine girmeye hak kazanmışlardır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde okumayı seçen öğrenciler ise Amerika’nın başarılı

okullarına kabul edilmekte, hatta bir kısmı bu okullarda eğitimlerini burslu öğrenci olarak
sürdürmektedirler.

Akreditasyon raporunda bu konu şu şekilde ele alınmaktadır:

“Robert Lisesinin yabancı bir okul olarak tanınması ve birçok yabancı öğretmenin
aileleriyle birlikte kampusta oturması nedeniyle, özellikle de, İstanbul da dâhil olmak üzere,
dünyada artan şiddet olayları karşısında, sağlık ve güvenlik konulan Robert Lisesi için
önemlidir. Güvenlik sürekli gözden geçirilir ve son iki yılda pek çok ilave yapılmıştır.

Kampus yüksek duvarlarla ve paslanmaz çelik tellerle çevrilidir. Stratejik noktalara

kızılötesi sistem yerleştirilmiştir, 54 kamera da 24 saat kampusu denetler. Ana kapılar
darbelere karşı son derece dayanıklıdır, bütün dünyada Amerikan elçiliklerinde
kullanılanlarla aynı türdendir. Telsizle iletişim sağlanır, kampusun her tarafına ve 5 ila on
diometre çevresine kadar ulaşılır. Merkez noktası Köprü'dür, fakat Okul Müdürü’nün
ofisinden de ulaşılabilir. Sistem, ilçenin doğal afet ve sivil savunma birimleriyle bağlantılıdır
ve güneş enerjisiyle çalışan uydu telefon vardır. Acil durumlarda tahliye için helikopterlerin
inebileceği iki saha mevcuttur.

Güvenlik elemanları 24 saat çalışır ve giriş-çıkışları denetler. Veliler, öğrenciler,

çalışanlar ve mezunlara kampüse giriş için fotoğraflı kimlik kartı verilir, misafirlere de,
93
ziyaret edecekleri kişiden onay alındıktan sonra, kimliklerini alarak ziyaretçi kartı verilir.

Okul binalarında kapı ve yangın alarmları vardır, bunlar iletişim merkezinin

gözetimindedir. Kampusun gereken yerlerinde çeşitli türde yangın söndürücüler bulunur. Her
dört ayda bir kontrol edilir. Yangın tatbikatları Sivil Savunma Amirinin denetimindedir,
okuldaki bir ekip de yangın söndürme eğitimi almıştır. Binaların boşaltılması ile ilgili
kurallar gerektiği gibi asılmıştır ve gözden geçirilmektedir. Battaniye, ilkyardım malzemesi ve
su gibi acil durum malzemeleri ana binaların dışında birkaç yerde depolanmıştır. Binaların
birçoğu depreme karşı takviye edilmiştir ve yapısal olmayan koruyucu önlemler açısından da
kontrol edilmektedir.

Temizlik ve yemek hizmetleri müteahhit firmalara verilmiştir. Çalıştırdıkları kişilerin

özgeçmişleri araştırılır. Temizlik elemanlarına ilkyardım ve profesyonel temizlik eğitimi
verilir. Yiyecekler güvenilirlik ve sağlığa uygunluk açısından düzenli olarak denetlenir.

Tıbbî yardım her an mevcuttur. Hemşirelerden biri kampüste oturur ve kendisine 24

saat ulaşılabilir. Her öğrenci için elektronik olarak resimli bir tıbbî kayıt tutulur, öğrenciler
revire geldiği zaman bu dosya güncellenir. Bu bilgiler gerektiği şekilde rehberlerle,
yöneticilerle ve öğretmenlerle paylaşılır. Bir acil doktoru her sabah bir buçuk saat okulda
bulunur; öğrenciler, öğretmenler ve tüm çalışanlar kendisini arayabilir. Doktorlardan biri:
bütün Hazırlık öğrencilerine ve tüm çalışanlara iki günlük ilkyardım kursu verir. Bundan
başka, doktorlar rehberlerle işbirliği yaparak öğrencilerin sağlıklı yaşam tarzı
geliştirmelerine yardımcı olur, konferanslar ve dersler yoluyla stres, kilo kontrolü, sigara
cinsel eğitim konularına değinirler. Ayrıca kafeteryada verilen yemekler de onların onayından
geçer. Gerektiğinde yakındaki hastanelerden ambülâns çağırılabilir, yatılılar için de
Amerikan Hastanesi ile bir anlaşma yapılmıştır”.
Okul liderliği karmaşık bir durum göstermektedir. Anne babalar, öğretmenler,
öğrenciler, örgütsel bütünlük ve davranışlarda temel ilkeler seti oluşturmak zorundadırlar.
Başarılı liderler, okulun ortak değerler, idealler, ilkeler ve inançlar setini okul personeline
aşılarlar. Okul kültürünü yerleştirmek, okul yöneticisinin görevidir. Okul yöneticisi örgütsel
kültürü daha iyi temsil ederek sembolik liderliğini güçlendirebilir. Sembolik liderlik
davranışları göstermeyen yönetici, örgütsel davranışın odak noktasını oluşturan örgütsel
kültürle bütünleşmediği için, liderliğin özünde bulunan etkileme gücünü kullanamaz (V.Çelik,
1997: 46).
Örgüt, dışarıdan girdisini alır, işler dışarıya çıktı olarak sunar. Dolayısıyla örgüt
kültürünü etkileyen dış çevre de söz konusudur. Organizasyonlarda kültür döngüsü geri
94
beslemeli elektronik devre gibi doğal olarak oluşur. Organizasyonda, kültür formasyon ve
gelişiminde en önemli görev liderlere düşmektedir.Liderler koordinasyonu sağlamalıdır
(O.Atay,2006).
Öğretmen El Kitabında ana hatları belirtildiği gibi, “Robert Lisesi meslekî eğitimin sürekliliğine
çeşitli şekillerde olanak sağlar: Profesyonel GeIişim Fon Komitesi, Okul müdürünün Gelişim Fonu,
Ofis Personelinin GeIişim F onu, dil öğrenim programı, IB profesyonel gelişim fonu. Profesyonel
Gelişim Fon Komitesi, öğretmenlerin gelişimine 2.yılın fonu başvurulara göre değerlendirilir. Okul
Müdürü de Profesyonel Gelişim Fon Komitesinin üyelerine ayrılan fonu yönetir. Bu komite, Zümre
Başkanları, Kütüphane müdürü, Lise Müdürü, Türk Müdür ve Okul Müdüründen oluşur. Denetleme
Komitesinin öğretmenlerden ve idarecilerden öğrendiği kadarıyla profesyonel gelişim ile
değerlendirme arasında doğrudan bir bağ yoktu. Gene edinilen izlenime göre, öğretmenlerin
gelişimine ayrılan fon, öğretmen sayısına göre yetersizdir, fonun nasıl dağıtıldığı da herkesin bilgisi
dâhilinde değildir.

Profesyonel gelişim programının Okul Müdürü tarafından yönetilen iki özel fonu daha vardır:
Jane Page Onursal Kürsüsü iki yılda bir öğretmenlerden birinin profesyonel gelişimine ayrılır,
ayrıca akademik programa olağanüstü katkıda bulunan öğretmenlerin de ödüllendirilmesi için bir
yöntem vardır. Son yıllarda bu olağanüstü katkılar fonunun kullanılmamış olması nedeniyle
öğretmenler arasında bunun geçerliliği konusunda tereddüt uyanmıştır.

Akreditasyon raporunda öğretmen gelişimi konusunu da şu şekilde ele alınmıştır: “Geçtiğimiz

beş yıl içinde eğitim programında ortaya çıkan değişiklikler nedeniyle ve Robert Lisesinin Türk eğitim
sistemindeki eşsiz konumu açısından, güçlü bir profesyonel gelişim programı elzemdir. Okulun malî
durumundaki değişiklikler, öğretmenlerin gelişimi de dâhil olmak üzere birçok programın
finansmanını etkilemektedir”.

Kültürel koşulların bilinmesi, günlük karar verme sürecine etki eden faktörün
çözümlenmesine yardımcı olur. Örgütsel kültürü bilen yönetici, ilişkilerdeki zıtlıkları ve
örgütsel çatışmaları daha iyi görür (W.Tierney, 1988: 2-21). Örgütsel etkililik örgütsel
kültürden ayrı düşünülemez. Verimliliğin bir değer olarak görüldüğü örgütler daha etkili
olabilirler

Özel Robert Lisesi’de öğretmenlerin değerlendirilme yöntemi Öğretmen El Kitabında

mevcuttur ve bu yöntem öğretmenler ile görüşür. Kurala göre, resmî değerlendirmeler
öğretmenlerin işe başlamalarını izleyen ikinci, dördüncü, yedinci ve onuncu yıllarda yapılır
ve bundan sonra her üç yılda bir tekrarlanır. Bu işlem öncelikle zümre başkanlarının
sorumluluğundadır. Her ne kadar bu kurallar gözden geçirilmiş olsa da, eski öğretmenler
açısından yeterli olmadığı yönünde endişeler vardır. Bir öğretmenin tatmin edici olmayan bir
95
değerlendirme geçirmesi durumunda da ne gibi bir yol izleneceği konusunda okul idaresinin
daha açık olması yararlı olabilir.
Günümüzde örgütle uygarlık eş anlama gelmiştir. İnsanlar bireysel güçlerini aşan
amaçlarını gerçekleştirebilmek için işbirliği yaparlar. İşbirliği olmaksızın toplumsal yaşamın
olamayacağı artık anlaşılmıştır. Ortak bir çabayı gerektiren bir amacın gerçekleştirilmesinde,
birden fazla bireyin güç ve eylemlerini birleştirmesi zorunludur (M.Aydın, 1991: 13).
Örgütsel amaçlar, genel ve özel amaçlar olarak ikiye ayrılabilir. Genel amaçlar örgüt
türlerine göre değişmektedir. Özel işletmelerde kâr amacı genel amaç olarak öncelik taşırken,
eğitim, sağlık ve bezeri kamu kurumlarında topluma hizmet, genel amaç olarak ön plândadır

(M.Mescon, 1988: 68). Özel amaçlar ise örgütün genel amaçlarına ulaşmasında yardımcı
olacak uygulamalardır (W.Newman,1982: 22). Örgütler amaçlarına, insanlar tarafından
gerçekleştirilen eylemlerle ulaşır. Örgütsel etkinliğin ön koşulu insan gücüdür. Bu nedenle
örgütler insanların varlığı ile anlamlıdır (A.Açıkalın, 1994:3). Örgütler bireylerin sınırlı fakat
farklı yeteneklerinden yararlanır.

Robert Lisesi’nin çizgisini belirleyen Robert Lisesi Amaç Bildirgesi’nin daha önceki
metni üzerinde en son Mart 2004’de değişiklikler yapılmıştır. Bu bildirge Robert Lisesi
topluluğunun çeşitli kesimlerinin görüşleriyle oluşturulmuş ve 2002’de Zümre Başkanları
Kurulu tarafından gözden geçirilerek Mütevelli Kurulunca onaylanmıştır. Üç paragraflık
bildirgede Robert Lisesi’nin kökeni, misyonu ve okuldan mezun olan öğrenciler için uzun
vadede ne gibi beklentiler olduğu ele alınmıştır. Amaçlar bildirgesi Ek 3’te Öğrenci ve Veli El
Kitabı’nda yer almaktadır.
Misyon, değerler ve amaçların herkese iletilebilmesi de amaçların gerçekleştirilmesi,
olumlu örgüt kültürünün oluşturulabilmesi açısından önemlidir. Bu sebeple Robert Lisesi
yönetimi bu konuya hassasiyet göstermekte ve bu konuda çalışmalar yapmaktalar.
2004 ilkbaharında mütevelliler, okul yöneticileri, mezunlar, veliler ve öğretmenlerden
oluşan Stratejik Plânlama Komitesi de Amaç Bildirgesini temel almıştır.
Okulun uzun yıllara dayanan misyonu ile bugünkü öğrenci topluluğunun değişen
yapısını ve eğitim ortamının siyasal ve ulusal ortamını bağdaştıran bir amaç bildirgesi
oluşturulmuştur. Başlıca amaçlardan biri ilk olarak iki dilde eğitim veren bir okul olmanın
ve iki dil arasında denge sağlamanın öneminin kavranması üzerinde durulmaktadır. Başarı ve
özgürlük için ulusal ve uluslar arası ortamlarda yaşam kalitesini yükseltmeye, öğretime ve
kültüre de önem verilmesinin gerekli olduğuna amaç bildirgesinde yer verilmiştir.
Organizasyon yapısının hedefleri engelleyip engellemediğini anlamak için kullanılan iki
yöntem vardır: yönetim denetimi ve periyodik denetim, yönetim denetimi, yöneticilerin

96
denetimi ve finansal durum gibi önemli yönetim fonksiyonlarının etkinliğini inceler. Periyodik
denetim ise, plân geliştirme ve bunların etkinliğini değerlendirme işlemleri üzerinde durur.
Bir organizasyondaki insanlar değişebilirler. Çalışanlar yeni beceriler geliştirip, davranış
biçimlerini değiştirebilirler. Davranış araştırmaları yapılarak bu değişikliklerin derecesi
saptanabilir.

Robert Lisesi’nde sürdürülmekte olan Stratejik Plânlama çerçevesinde, özellikle

müfredat programı, sınava hazırlık süreci ve okulun iki dil kültürü alanlarında, Amaç
bildirgesine başvurulmaktadır. Özdeğerlendirme çalışmalarında var olan durum analizi
yapılmaktadır. Ayrıca Zümre Başkanları her hafta toplanmakta ve kendi zümrelerini de
durumdan haberdar etmektedirler. Özdeğerlendirme raporları ve New York Eyaleti Bağımsız
Okullar Birliği denetleme Komitesi Raporu var olan durumun analizini yapmaktadır. Öz
değerlendirme kapsamında kırkbir mütevelli heyetinin yirmi dokuzu kendi öz
değerlendirmesini yapmıştır. Bu değerlendirmelerde başlıca üç kaygı görülmektedir: finans,
yönetim, okul müdürünün seçimi.

Öğrenci Topluluğu Komitesi, üç noktada endişe duyduklarını belirtmiştir: birincisi,

Öğrenci Seçme Sınavının yarattığı baskının öğrencilerin ders seçimini etkilemesi ve Robert
Lisesi dışında da öğrencilerin yaşantısına hâkim olması; ikincisi yeni lise sistemiyle
öğrencilerin okul kültürü ve misyonunda önemli bir yeri olan İngilizce hâkimiyetini
geliştirecek daha az süreleri olması; üçüncüsü olarak da, 2006 yılında Hazırlık sınıfında okul
kültürüyle yeni tanışan 252 öğrencinin bulunmasının Robert Lisesi kültürü ve ruhuna uyum
sağlamakta yarattığı zorluk üzerinde durulmaktadır
Öğrencilerle yapılan görüşmelerde de öğrencilerin en çok yakındıkları konu okul
yönetiminin Öğrenci Seçme Sınavı için hazırlanan öğrenciler için gerekli anlayışı
göstermediği yönündeydi. Öğrenciler hem okuldan istenen projeleri yerine getirmek için
uğraşmakta, hem de Öğrenci Seçme Sınavı için hazırlanmakta ve böylece sıkıntı çektiklerini
belirttiler. Okul yönetimi de öğrencilerin bu konuda yaşadıkları sorunları fark edip, son
yıllarda bu konuda rehberlik servisi ile çalışmalar yaparak öğrenciler için daha yararlı olmaya
çalışmaktalar. Rehberlik servisi öğrencilerin devam ettikleri dershanelerdeki rehberlik
hizmetleri ile diyalog içinde bulunmaktalar ve ihtiyaç halinde öğrencilere destek olmaktalar.
Hazırlık sınıfı programının ortaokulun eksikliğinden kaynaklanan değişiklikleri telâfi
edecek şekilde düzenlenmesi için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır.
Hazırlık sınıfının ve Öğrenci Seçme Sınavının okul için karmaşık sorunlar doğurduğu
açık bir şekilde kabul edilmektedir.
Özdeğerlendirme çerçevesinde öğretmenlerin yaklaşık yarısı, idarenin verimliliği

97
konusundaki anketi yanıtlamıştır. 'Kesinlikle katılmıyorum' yanıtından 'Tamamen aynı
fikirdeyim' yanıtına kadar beş seçenek bulunan ve ortadaki puanın kararsızlık anlamına
geldiği ankette, puanların çoğunluğu kararsızlık çizgisinde olmuştur, en yüksek puanlar ise
idarenin profesyonelliğine ve disiplin kurallarının uygulanmasına verilmiştir (her ikisi de
'katılıyorum' ile 'kararsızım' arasında puan almıştır). En düşük puan alanlar 1. açıklık ve
şeffaflık; 2. uygulanabilir çözümler; 3. istikrar, eşitlik, kuralların uygulanmasında - .eşitlik
olmuştur (hepsi için verilen yanıtların ortalaması kararsızlıktır).
Örgütsel kültür, örgüt üyelerinin paylaştığı duygular, normlar, etkileşimler, etkinlikler,
beklentiler, varsayımlar, inançlar, tutumlar ve değerlerden oluşmaktadır. Bu alanda otorite
olan E. Schein'e göre örgüt kültürü hemen hemen yönetici tarafından etkilenmektedir.
Örgütsel kültür, çalışma yaşamında güçlü bir değer mekanizmasıdır (R.E.Callahan, ve
C.P.Fleenor,1988:414).
Örgütsel kültür kavramı, örgütün sembolik temellerine anlamımıza yardımcı
olmaktadır. Örgütsel kültür örgüte ilişkin sadece bir betimleme değildir, örgütün kendi
içindeki bir betimlemedir.Örgüt kültürü bir örgütün temel değerleri ve inançlarıyla bunları
çalışanlara ileten sembol, tören ve mitolojilerin tamamını içermektedir.
Örgütsel kültür kavramı, örgütün sembolik temellerini anlamımıza yardımcı olmaktadır.
Örgütsel kültür örgüte ilişkin sadece bir betimleme değildir, örgütün kendi içindeki bir
betimlemedir.
Örgüt kültürü, bir örgütün temel değerlerini ve inançlarıyla bunları çalışanlara ileten
sembol, tören ve mitolojilerin tümüdür. Willian Ouchi, örgütsel kültürü semboller, törenler,
efsaneler, iş görenlerin değerleri ve inançları olarak belirlemiştir (W.Hoy ve C.G.Miskel,
1991:212).
Örgüt yapısının hedefleri engelleyip engellemediğini anlamak için kullanılan iki
yöntem vardır: Yönetim denetimi ve Periyodik Denetim, Yönetim Denetimi, Yöneticilerin
Denetimi ve Finansal durum gibi önemli yönetim fonksiyonlarının etkinliğini inceler.
Periyodik denetim ise, plân geliştirme ve bunların etkinliğini değerlendirme işlemleri üzerinde
durur.
Robert Lisesi’nde de sürdürülmekte olan Stratejik Plânlama çerçevesinde, özellikle
müfredat programı, sınava hazırlık süreci ve okulun iki dil kültürü alanlarında, amaç
bildirgesine başvurulmaktadır. Özdeğerlendirme çalışmalarında var olan durum analizi
yapılmaktadır. Ayrıca zümre başkanları her hafta toplanmakta ve kendi zümrelerini de
durumdan haberdar etmektedirler. Özdeğerlendirme raporları ve New York Eyaleti Bağımsız
Okullar Birliği denetleme Komitesi Raporu var olan durumun analizini yapmaktadır. Robert
Lisesi’nde uygulanan bu denetim ve özdeğerlendirme mekanizması sayesinde kurum
98
hatalarını çok geçmeden düzeltebilmektedir. Güçlü ve zayıf yönler tespit edilip bu konuda
çalışmalar yapılmaktadır.
Öğrenciler ile yapılan görüşmede öğrencilerin birçoğu sorun olarak okulun İngilizce
dışında diğer yabancı dillere yeterince önem vermediğini belirtmekteler.
Bugün, Robert Lisesi beş yıllık, iki dille eğitim veren, ilk senesi İngilizce ağırlıklı olan
(Lise Hazırlık), sonraki dört senede de İngilizce, Matematik, Fen, Sanat, Müzik ve Beden
Eğitimi dersleri İngilizce, diğer Türk Dili ve Edebiyatı ve Sosyal Bilimler dersleri Türkçe
okutulan bir lise programını uygulamaktadır. Öğrenciler Robert Lisesi’nde okumaya hak
kazanabilmek için Özel Okullar Sınavı’nda yüksek başarı elde etmek zorundadırlar. 2005
yılında 37,000 öğrenci bu sınava girmiştir. Robert Lisesi’nde okumaya hak kazanan 194
öğrenci ise bu sınava katılanların en üst %4’lük diliminde yer almaktadır. Bu durum da
okulun kaliteli bir okul olabilmesinde önemli etkenlerden birini oluşturmaktadır. Okulda bu
avantajı en iyi biçimde değerlendirerek bu seçilmiş başarılı öğrencileri her yönden hayata
hazırlamakta, aynı zamanda onlara çeşitli imkânlar sunmaktadır.
Örgütlerde normlar, ödül ve ceza yöntemiyle korunurlar. Ödüllendirme, normlara
uygun hareket edilmesinin bir sonucu olarak ortaya çıkarken, cezalandırma çoğu kez norm
dışı davranışın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Normlar, öğrenilebilir nitelik taşırlar ve
zamanla alışkanlık haline gelirler (E.Özkalp,1992: 76).
Örgüt kültürünün güçlü ya da zayıf olması ile performansı arasında doğrudan bir ilişki
kurulmaktadır. Özellikle, güçlü kültürleri olan örgütlerin diğer örgütlerden daha iyi
performans gösterdikleri belirtilmektedir. Çünkü örgüt çalışanları arasında işbirliği,
dayanışma ve örgüte bağlılık yaratan güçlü kültürlerin beklenen çıktısı yüksek performans
olarak ortaya çıkmaktadır. Aslında, güçlü örgüt kültürlerinde tüm çalışanlar kültürel değerleri,
öğretme, öğrenme, kolaylaştırma, paylaşma gibi süreçlerle içselleştirmektedirler. Bu yolla,
çalışanlarda motivasyon, bağlılık ve performans artışı görülmekte ve örgütten ayrılma oranları
azalmaktadır (Erdem ve İşbaşı, 2001, aktaran: N.Güçlü,2003:150).
Özel Robert Lisesi’nde öğretmen ödüllendirme sistemi oluşturma çalışmaları
kapsamında Öğretmen Başarı Sertifikası konusunda görüşmeler yapılmaktadır. Ayrıca
okulda son 4 yıldır uygulanmakta olan Jane Page Ödülü, her yıl en yüksek verimli
öğretmene verilmektedir.
Öğrenciler ve veliler Millî Eğitim Bakanlığının Ödül ve Disiplin Yönetmeliğindeki
disiplin kurallarını bilmekle yükümlüdür.

Her öğrenci velisine Millî Eğitim Bakanlığı Ödül ve Disiplin Yönetmeliği ulaştırılır.
Öğrenci ve veliler bu yönetmelik hükümlerini okuduklarına dair belgeyi imzalı olarak Lise

99
Ofisine iade ederler. Okulda uygulanan disiplin kuralları ile ilgili öğrenciler şu görüştüler:
“Okulumuz kendi kuralları çerçevesinde disiplinli bir okuldur. Fakat bizim kurallarımızın
diğer okullarla tam olarak uyuştuğunu sanmıyoruz”.
Çalışanların ödüllendirilmesi Beşiktaş İlçesine Bağlı Okul ve Kurumların Süreç Ve
Sonuçlarını İzleme tablosunda şu şekilde gösterilmiştir: 2002/2003 Öğretim Yılında bu oran
%6, 2003/2004 Öğretim Yılında bu oran %8,5. 2004/2005 yılında bu oran %4,1. (Bu oranlar
çalışanlarda maaşla ödüllendirme, takdir, teşekkür vb. alanların oranını göstermektedir).

Yukarıda adı geçen tabloda ayrıca disiplin kuruluna sevk edilen öğrencilerin mevcut
öğrencilerin sayısına oranını vermekte: 2002/2003 %2,4, 2003/2004 %2,3, 2004/2005 %5,6.

Tablo 4 : Özel Robert Lisesi Yıllara Gore Disiplin Sonuçları

95- 96- 97- 98- 99- 00- 01- 02-

96 97 98 99 00 01 02 03
UYARMA 1 2 - 1 - - - 1
KINAMA 7 4 - 2 1 3 7 10
KISA SÜRELİUZAKLAŞTIRMA 8 22 12 6 9 13 16 11
TASDİKNAME İLE UZAKLAŞTIRMA 2
Kaynak: Özel Robert Lisesi Okul Gelişim ve Yönetim Ekibi, Özel Robert Lisesi 2002/2003
Özdeğerlendirme Raporu,İstanbul 2003.

100
Tablo 5: Yıllara Göre Disiplin Olayları

95- 96- 97- 98- 99- 00- 01- 02-

96 97 98 99 00 01 02 03
1. Alkol kullanımı / okula içki getirmek - 7 2 - 1 2 - -
2. Sigara İçmek 3 1 - - - - - -
3. İzinsiz dersi terk etmek - 2 - - 1 - - -
Öğretmene saygısızlık ve okul
4. 6 7 1 1 - - 1 3
kurallarına karşı gelmek
5. İzinsiz bir derste bulunmamak - - - - - - - 4
6. Dersin akışını engellemek - 2 2 1 - - 1 2
7. Kopya çekmek/kopyaya teşebbüs 6 5 1 6 4 3 - -
8. Deslere sürekli geç kalmak 1 - 2 - - - - -
Ders saatleri içinde izinsiz olarak okulu
9. - - 1 - - - 1 -
terk etmek
Kavga çıkarmak ya da kavgada yer
10. 1 - 3 - 1 6 4 10
almak
11. Resmi evrakta sahtecilik - - 1 - - - - -
Özel bir bilgisayar dosyasına girerek
12. 1 - - - - - - -
dosyayı silmek
13. Yalan beyanda bulunmak - - - - 2 2 1 -
14. Okula izinsiz olarak girmek - - - - - - 1 1
15. Hırsızlık - - - - - - 2 1
16. Okul kıyafet yönetmeliğine uymamak - - - - - - - 1
17. Ödevlerde çalıntı yapmak - - - - - 2 2 -
TOPLAM 18 26 13 8 9 16 23 22
Kaynak: Özel Robert Lisesi Okul Gelişim ve Yönetim Ekibi, Özel Robert Lisesi 2002/2003
Özdeğerlendirme Raporu,İstanbul 2003.

Özel Robert Lisesi’nde kopya, akademik yalancılık ve akademik çalıntı suçlarının

işlenmemesi için öğrencilere çeşitli uyarılar ve yönlendirmeler yapılır. Okula ait internet
sitesinde 2006 Eylül ayında yeniden gözden geçirilen bu konu şu şekilde açıklanmaktadır:
“Kopya çekmek diğer öğrencilere kıyasla hak edilmemiş bir üstünlük sağlamaktır, yazılı
ödevlerde ya da değerlendirmelerde/sınavlarda kopya çekmek, başkasının eserini kendi eseri
olarak göstermektir. Akademik çalıntı da bir tür kopyadır, başka bir kişinin fikirlerini kendine
ait gibi gösterip kaynağını belirtmeden gerek aynen, gerekse farklı sözcüklerle nakletmektir.
Herhangi bir yarar sağlanmasa da yanlış akademik davranış, izin verilemez ve etik olarak
kabul görmez.

101
 Kopya ve benzerî olaylar, öğretmen tarafından ilgili belgelerle birlikte Öğrenci
İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısına bildirir, o da konuyu Akademik Dürüstlük
Komitesine sevkeder. Bu komite kopya çekilip çekilmediğine karar verir ve olayın ciddiyetini
saptar. Kopya çekilen ödeve, değerlendirmeye ya da sınava sıfır verilir. Komite ayrıca olayın
Onur Kuruluna ya da daha ciddî durumlarda Disiplin Komitesine sevkine karar verir.
Bazı örnekler:
Testler ve sınavlar,
Kurallara ve gözetmene itaat etmemek,
Başlangıç ve bitiş işaretlerinden önce ve sonra çalışmak,
Test ve sınav sırasında birbiriyle konuşmak,
Konuşmak, işaretleşmek, mesajlaşmak, not göndermek, vs.,
Test ya da sınav sırasında başka bir öğrencinin kağıdına bakmak,
Sınav sırasında başka bir öğrencinin sorularına cevap vermek,
Testlere ya da sınavlara kabul edilmeyen notlar, malzeme, ekipman, vs. (kullanılmasa
dahi) getirmek,
Test öncesi testle ilgili malzemeyi dürüst olmayan bir şekilde elde etmek,
İntihal,
Bir başkasının işini kendi işiymiş gibi sunmak – başka kelimelerle olsa dahi,
Bir başkasının işini kendi işiymiş gibi sunmak – tercüme edilse dahi,
Diğer yazarlara gereken önemi vermemek, gerektiğinde tırnak içine almamak,
Başkası tarafından hazırlanmış bir ödevi sunma,
Bir kısmı ya da tümü bir başkası tarafından yazılmış, tasarlanmış, çizilmiş,
hesaplanmış, sunulmuş, bestelenmiş ya da yaratılmış eserleri kendisinin gibi vermek,
Sonuçların, datanın, bilginin yanlış ya da kendi lehine göre düzenlenmiş olarak verilmesi,
Hesapların yanlış verilmesi,
Alıntıların yanlış verilmesi,
Kanıtların, datanın, vs.nin yanlış ya da işine geldiği şekilde verilmesi,
Başkalarının sonuçlarını izinsiz kullanmak,
Kendisinin ya da başkasının notlarını/kayıtlarını kayıt defterinde, bilgisayar,
dosyasında, vs. değiştirmek,
Başkasının Çalışmasını Kopyalamak,
Başka bir öğretmen için bile olsa kendi çalışması dahil
Başka birisinin çalışmasını başka bir öğretmene bile olsa sunmak
Plânlama,

102
Kendi başına çalışılması özellikle söylenmiş olduğu halde, okuldan ya da okul dışından,
ücretli ya da ücretsiz, birisiyle çalışmak,
Bunun haricindeki (ama bununla sınırlı olmayan) başka diğer dürüst ya da etik olmayan
davranış,
Kendi çalışmasını, ödevlerini, test kağıtlarını,vs. başkalarına parayla satmayı önermek,
Başka öğrencilerin işlerine karışmak, taciz etmek,
Başkalarının rahat çalışmasına engel olmak,
Başkasının çalışmasını bozmak, zarar vermek ya da yok etmek,
Yalan söylemek,
Okulun ismine zarar vermek,
Yukarıdakilerden herhangi birini yaptırmak için birine yardım etmek ya da bunu plânlamak,
Bunu yapan bir öğrenciyi ele vermemek de dâhil”.

Günümüz yönetimi bütünüyle hızlı değişmelerin yönetimi demektir. Dünyanın

yaşamakta olduğu hızlı ve sürekli değişim tüm sektörleri önemli ölçüde etkilemekte (M.Aksü,
1997: 42), mevcut amaç ve stratejileri, kısa zamanda geçersiz ve yetersiz kılmakta, yeni
sorunlar yumağı oluşturarak örgütleri belirsizlik ortamına sürüklemekte ve varlığını tehdit
etmektedir. Bilgi birikiminin teknolojiyi geliştirmesi, gelişen teknolojinin üretim ve tüketimi
beslemesi değişimin hızını artırmaktadır (A.Toffler, 1996: 38; P.Drucker, 1993: 309). Böyle
bir ortamda örgütün yaşamını devam ettirebilmesi; içinde bulunduğu çevrenin şartlarını
bilmesine, gereğini yerine getirmesine (E.Eren, 1992: 30-31), kendilerini rakiplerinden farklı
kılabilmesine, daha esnek olabilmesine ve değişikliklere daha çabuk cevap vererek değişen
şartlara kolay uyum sağlayabilmesine bağlıdır (Coulsan - C.Thomas, 1992: 82). Çevresel
şartlar bilinip, ona göre davranılırsa, yani olumsuz etkilerden (tehditlerden) kaçınıp, olumlu
etkilerden (fırsatlardan) zamanında yararlanılırsa, örgüt bu çevre içinde kalabilir ve çevreyi
karşıt olarak etkileyebilir (C.Huntchinson, 1992: 14-17). Aksi halde çevre ile örgüt arasında
açıklık meydana gelecek ve başarısızlık kaçınılmaz olacaktır (Ö.Dinçer, 1992: 338).
Özel Robert Lisesi başarılarının sürekli olabilmesi ve daha iyiye ulaşabilmek için
sürekli durum analizi yapmakta ve açıkların giderilmesi için gerekli çalışmalar yapıldığı
görülmektedir.Bu doğrultuda Öğrenci Topluluğu Komitesi, üç noktada endişe duyduklarını
belirtmiştir: birincisi, Öğrenci Seçme Sınavının yarattığı baskının öğrencilerin ders seçimini
etkilemesi ve Robert Lisesi dışında da öğrencilerin yaşantısına hâkim olması; ikincisi yeni lise
sistemiyle öğrencilerin okul kültürü ve misyonunda önemli bir yeri olan İngilizce
hâkimiyetini geliştirecek daha az süreleri olması; üçüncüsü olarak da, bu yıl Hazırlık sınıfında

103
okul kültürüyle yeni tanışan 252 öğrencinin bulunmasının Robert Lisesi kültürü ve ruhuna
uyum sağlamakta yarattığı zorluk.
Bu amaca yönelik olarak Robert Lisesi Rehberlik Servisi, okulun psikolojik ortamını
güçlendirici ve öğrencilerin psikososyal ve akademik gelişimini destekleyici çalışmalar
yapmaktadır. Rehberlik hizmetlerinin etkili bir şekilde amacına ulaşabilmesi için ortak bir
anlayış çerçevesinde okul sistemindeki tüm tarafların işbirliği içerisinde sunulması
gerekmektedir.

Robert Lisesi Rehberlik Servisi bu anlamda en başta Okul İdaresinin yakın desteğinden
aldığı güçle öğrenci öğretmen ve ailelerle (1) önleyici, (2) iyileştirici-çare bulucu, (3) kriz
yönelimli ve (4) gelişimsel rehberlik ve psikolojik danışmanlık yaklaşımı çerçevesinde
hizmetlerini yürütmektedir.
Hazırlık sınıfı programının ortaokulun eksikliğinden kaynaklanan değişiklikleri telâfi
edecek şekilde düzenlenmesi için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır.
Hazırlık sınıfının ve Öğrenci Seçme Sınavının okul için karmaşık sorunlar doğurduğu
açık bir şekilde kabul edilmektedir
Eğitim kurumu yöneticilerinin yazılı ve yayınlanmış görev tanımlarının bir yerinde
kurum vizyonunu oluşturmak, geliştirmek, sahiplenmek ve yaymaktan sorumlu olduklarını
belirten bir bölüm olması gereklidir. Bu vizyonun amacı kurumun öğrencileri, çalışanları,
velileri ve toplum için benimsediği değerleri, umutları ve yüksek amaçları açıkça ortaya
koymak, gözler önüne sermektir. Açık bir vizyona sahip yönetim takımının ilgi alanını, tüm
çalışmaların belirlenmiş bu vizyonla sürekli ilişkilendirilmesi, gelecekteki fırsat ve tehditlerin
sürekli farkında olunması, kurumun tüm üyeleri ile sürekli ilişki halinde olunması, tüm
fikirlere açıklık ve kurum ile çalışanlarının güçlü yanları ile başarılarının sürekli ve
zamanında tanınması ve takdir edilmesi oluşturur (H.Ensari,1999:93).

104
BÖLÜM V

5.1 Özet
Bu araştırma okul merkezli yönetimlerin eğitimde kaliteyi yakaladığını
desteklemektedir. Özel Robert Lisesi’ni kaliteli okul yapan özelliklerin başında yönetim
biçimi, öğretmen beklentileri ve köklü okul kültürü gelmektedir. Bu nedenle araştırmanın özet
bölümünü de bu üç ana başlık altında ele alacağız:

5.1.1. Okul Yönetimi

Özel Robert Lisesi akademik gelenekleri, artan yerleşke olanakları ve nüfusu ile her
zaman başarılı ve talep edilen bir okul olmuştur. Okul Türklerden ve Amerikalılardan oluşan
bir Mütevelli Heyeti tarafından yönetilmektedir ve hem Amerika’dan hem de Türkiye’den
destek görmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır ve NYSAIS
(New York Eyaleti Bağımsız Okullar Birliği) tarafından akredite edilir. New York Eyaleti
Bağımsız Okullar Birliği’nin üyelik kriterleri ve 2005 yılı sonuçları EK 1’de sunulmaktadır.
Özel Robert Lisesi’nde, iç dinamikler etkili ve yenileşmeler sahiplenilmekte; yetki
paylaşımına gidilmektedir. Bunun yanı sıra okul, program, bütçe ve personel seçimi
konusunda tam yetkili bir okuldur. Genellikle, yetki okul yönetim kuruluna aktarılır. Kurul,
kendi içinde bir işbölümü yapar ve alt kurullar ya da takımlar oluşturur. Kurulda, herkes eşit
oy hakkına sahiptir. Okul yöneticilerinin işe alınması ve çıkarılmasında, kurul üyeleri karar
alma yetkisine sahiptir. Yetkilendirmenin olması ortak yönetimin güçlü ve tutarlı bir okul
kültürünün yaratılmasına ön ayak olmaktadır. Özerklik olmaksızın ortak karar alma fazla bir
anlam ifade etmez. Özel Robert Lisesi’nde düzenli olarak her hafta yapılan zümre
öğretmenler toplantıları ve onbeş günde bir yapılan zümre başkanları toplantıları ile
aksaklıklar zamanında giderilir ve öğretmenlerin değişim ile ilgili fikirleri alınır, üst birimlere
zamanında iletilir ve uygun görülen değişimler uygulamaya konulur.
Özel Robert Lisesi Millî Eğitim Bakanlığına bağlı özel bir okul olarak faaliyetlerini
sürdürmektedir. Ancak Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarımız bu okullar gibi okul
merkezli okullar değildir. Okul Merkezli Yönetim, Türk eğitim sistemi okullarının yeniden
yapılandırılmasında ve etkili okul özelliklerini kazanmasında, okul toplumu üyeleri
(yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler, uzmanlar, veliler, iş ve okul çevresi grupları, liderler)
arasında etkili bir demokratik iletişim ve karar alma sürecinin gerçekleştirilmesinde, önemli
bir yaklaşım olarak görülmektedir. 1999 yılından itibaren okullarımızda uygulamaya geçilen
Toplam Kalite Yönetimi de bir anlamda okul merkezli yönetimi desteklemekte ancak bu tam
olarak uygulanamamaktadır. Avrupa Birliği’ne bağlı bazı ülkelere de eğitimde EFQM
105
(European Foundation for Quality Management) modeli uygulanmaktadır. Bu ülkelerde
okullara belli bütçeler ayrılmakta ve okullar yönetimleri ile kararları kendi başlarına
alabilmekteler. Teftişlerde öncelikle EFQM (European Foundation for Quality Management)
modelinde uygulanan anket sonuçlarının değerlendirmeleri, yapılan iyileştirmeler,
özdeğerlendirme raporları incelenmektedir. Okullar özerk oldukları için kendi personelini
kendi seçebilmekte, okulla ilgili önemli kararlar alabilmekteler. Uygulama böyle olunca
kurumda kalite daha kolay gerçekleştirilebilmektedir. Ülkemizde de aynı model uygulanmaya
çalışılmakta ancak, modelin uygulamasında yaşanan en büyük sorun okulların özerk
olamayışından kaynaklanmaktadır. Durum böyle olunca kalite kâğıt üzerinde
gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Okullar kendilerine resmî yazılarla duyurulan,
gerçekleştirilmesi istenenleri gerçek anlamda yerine getirememektedir. Okul merkezli
yönetimlerde öğrenci başarısının yüksek olduğu ileri sürülmektedir.

Ülkemizde 17.8.1997 tarih ve 4306 Sayılı Kanunla, zorunlu eğitim 8 yıla çıkarılmıştır.
Bu sebep ile Özel Robert Lisesi’nin orta kısmı kapandı ve öğrencileri lise hazırlık sınıfından
itibaren almaya başladı. Beş yıl boyunca orta hazırlık sınıfından gelen öğrencilerle yeni lise
öğrencileri arasında özellikle sosyal bilimler alanlarında büyük farklar olduğu
gözlemlenmiştir. Bu öğrenciler ezbere dayalı bir eğitimden geldikleri için yalnızca
ezberleyerek başarılı olabileceklerini düşünmekteydiler. Entelektüel birikimleri sınırlı, sosyal
bilimler ve felsefe alanlarında kullanmaları gereken terimleri bilmemekteydiler, öğretmenleri
tek otorite olarak görüp, öğrendikleri ile ilgili soru sormamaktaydılar, sorgulama ve bağlantı
kurma konularında yetersizdiler. Bu sorunları gidermek amacıyla 2004/2005 Eğitim Öğretim
yılından itibaren ‘Kavram Bilgisi Programı Uygulaması’na geçilmiştir. Bu uygulama başarı
ile devam etmektedir. Bu çalışmadan da görüleceği gibi kurumda yaşanan sorunlar tespit
edilip çözüm yoluna gidilmektedir. Ancak ülkemizde birçok öğrenci yukarıda sayılan ezberci
eğitimin getirdiği özellikleri taşımaktadır. Eğitimin öncelikle öğrencilere kazandırması
gereken özelliklerden yoksun olarak yetiştirilmekteler. Bu da eğitim sistemimizde en önemli
sorunlardan biridir. Eğitimde yapılan reformlar ile bu sorunun üstesinde gelinmeye
çalışılmaktadır.

Okulda birimler arasında koordinasyon düzenli olarak yapılan toplantılarla

sağlanmaktadır. Okulda öğrenciler kendilerine verilen her hizmetin birçok aşamasında söz
hakkına sahiptir. Bunların arasında, seçmeli dersler (okullarımızda adı seçmeli olan ama
zorunlu tutulan derslerimizi düşününce öğrencilerimizin haklarını ne kadar kısıtladığımızı

106
görmekteyiz), sosyal etkinliklerin düzenlenmesi, yemekhane denetlemesi ya da yemek
listelerinin oluşturulması, öğretmen performans değerlendirme gibi konular bulunmaktadır

Özel Robert Lisesi daha öncede belirttiğimiz gibi eğitimde kalite ve başarıyı
korumaktadır. Kurumun sürekli gelişiminin sağlanması için Geliştirme Ofisi bulunmakta.
Burada çalışanlar kurumun ihtiyacı olan malî yardım konularında koordinasyon sağlar,
dinamik, özverili, okulun Amaçlar Bildirgesinin vizyonuna hâkim, kurumu ileriye götürmek
için bağlılıkla çalışırlar. Amerika’da ve Türkiye’de, şirketler de dâhil olmak üzere, çok çeşitli
kaynaklardan ve mezunlardan bağış toplamaya çalışmaktalar.
Okulun her biriminde düzenli yapılan toplantılarla Toplam Kalite Yönetimi
çalışmalarında gördüğümüz ‘Plânla- Uygula- Kontrol Et –Önlem Al’ döngüsü sıklıkla
uygulanmaktadır. Böylece hem gelişim sürmekte hem de sorunlar daha da büyümeden
çözülmektedir.
Akreditasyon raporunda da yer verilen sorunlardan bir tanesi de; okul yöneticisinin
seçiminin şeffaf olmayışıdır. Okul Müdürünün değerlendirilme şekli yeterince açık bir şekilde
uygulanmamaktadır. Bu konu hem okulun özdeğerlendirme raporunda ortaya çıkmıştır, hem
de akreditasyon raporunda. Bu yüzden kurum bu konuyu açık alan olarak belirlemiştir.
Akreditasyon raporunda bu konu şu şekilde açıklanmaktadır: “Özel Robert Lisesi’ne ait
2004/2005 Öz Değerlendirmenin yönetim bölümünde de anlatıldığı gibi, Mütevelli Kurulu
üyelerinin iki ayrı kıtada bulunması nedeniyle Başkan ve Yürütme Kurulu, normal olarak
Yönetim Kurulunun bir bütün olarak yürüttüğü görevleri üstlenmişlerdir.Yönetim Kurulu her
ne kadar stratejik plânlama çalışmaları yapmış ve kurul üyelerinin uzmanlık ve
yeteneklerinden yararlanmak üzere geçici komiteler oluşturulmuşsa da henüz işlevini herkese
tam olarak anlatabilmiş değildir, okul müdürü seçilirken nasıl bir yol izlendiği pek çok kişinin
gözünde belirsizdir, okul müdürünün değerlendirmesi resmîleşmemiştir,Yönetim Kurulunun
da gerek bir bütün olarak,gerekse tek tek üyeleri için bir değerlendirme yöntemi
yoktur.Ancak,Yönetim Kurulu için olumlu bir nokta, bunun bilincinde olmaları ve bu konulara
çözüm bulmak üzere bir geçici komite oluşturmuş olmalarıdır”.
Okulların etkililiği incelendiğinde kurumda fikir liderlerinin önemli bir yeri olduğu
görülmektedir. Bu kişiler kurumda çeşitli birimlerde yer alıyor olabilir Robert Lisesi
öğrencilere ders programlarında tercih yapma ve okul yönetimine katılma olanağı tanır.
Öğrenci Birliği ve Onur Kurulundaki öğrenciler, öğretmenlerin değerlendirmeleri gibi idari
görevlere katılma olanağı bulurlar. Geliştirme Ofisi dinamik, özverili, okulun Amaç
Bildirgesinin vizyonuna hâkim, kurumu ileriye götürmek için bağlılıkla çalışan bir geliştirme
kadrosunun bulunmaktadır. Ayrıca Öğrenci Birliği öğrenciler ile idare arasında

107
koordinasyonu sağlamaktadır. Öğrencilerin ilgisini çekmeyi başaran ve ilginç dersler (örneğin
hazırlık öğrencileri için yaratıcı sanatlar dersi ) hazırlayan özverili ve deneyimli öğretmenler
vardır. Öğrenci Birliği, öğrencilerin Robert Lisesindeki eğitimleri süresince kazandıkları
sosyal bilincin hayata geçirildiği en gözde etkinliklerden biridir. Bütün öğrenciler, temel
amacı öğrencilerle yönetim arasında köprü oluşturmak ve her iki tarafa da sistemin en verimli
ve doğru şekilde isleyebilmesi için gerekli desteği sağlamak olan Öğrenci Birliğinin doğal
üyesidirler.
Okulda gönüllü çalışanlara, sorumlulukların paylaşılmasına değer verilir. İdarî ve Malî İşler
Ofisi ile Geliştirme Ofisi yakın işbirliği içinde çalışarak hesaplarda ve izlenen stratejilerde, özellikle
mali yardım konularında koordinasyon sağlarlar.
Okulda çalışan öğretmenlerin kendi zümreleri içindeki uyumu ve diğer meslektaşları ile uyumu
kurumdaki başarıya etkiler. Akreditasyon Raporunda Özel Robert Lisesi çalışanları bu konuda şu
şekilde gözlemlenmiş:
“Öğretmenlerin istekli, enerji dolu öğretim tarzı, bu sayede öğrencilerin hevesle katılımı
sağlanmaktadır. Aynı dilin öğretmenleri arasındaki materyal ve tempo uyumu görülmekte.
Zümredeki bütün öğretmenler arasındaki meslektaş dayanışması takdir edilmekte”.
Öğretmenler arasındaki iletişim düzenli toplantılarla sağlanır: aylık zümre toplantıları,
her hafta ya da iki haftada bir yapılan zümre başkanları toplantıları, düzenli International
Bachelorea toplantıları, yönetim toplantıları gibi. Yılda üç kez öğretmenlerin hepsi birlikte
kurul toplantısı yapar, ayrıca belli amaçlar için de arada toplanılabilir. Öğretmenler arasında,
karar alma sürecinde gerçek anlamda söz hakları olmadığı, bu toplantıların da sadece bilgi
verme amaçlı olduğu yönünde bir izlenim vardır.
Öğrenci Topluluğu Komitesi, üç noktada endişe duyduklarını belirtmiştir: birincisi,
Öğrenci Seçme Sınavının yarattığı baskının öğrencilerin ders seçimini etkilemesi ve Robert
Lisesi dışında da öğrencilerin yaşantısına hâkim olması; ikincisi, yeni lise sistemiyle
öğrencilerin okul kültürü ve misyonunda önemli bir yeri olan İngilizce hâkimiyetini
geliştirecek daha az süreleri olması; üçüncü olarak da, 2006/2007 Eğitim Öğretim yılında
Hazırlık sınıfında okul kültürüyle yeni tanışan 252 öğrencinin bulunmasının Robert Lisesi
kültürü ve ruhuna uyum sağlamakta yarattığı zorluk. Ancak okul bu konularda çeşitli
önlemler alarak Rehberlik Servisi Öğrenci Seçme Sınavı için farklı çalışmalar yaparak
öğrencilere bu konuda destek olmaya çalışmaktadır. Ayrıca öğrencilerin gittikleri dershaneler
ile irtibat içinde bulunup öğrencilerin başarı durumları ve sorunları konusunda çalışmalar
yapmaktalar. Bu konudaki hassasiyetin daha önceki yıllara oranla daha fazla olduğu
görülmektedir. Ayrıca Hazırlık sınıfında okuyan öğrencilerin kavram ve kendilerini ifade
konularında ki eksiklerini gidermek amacıyla Kavram Bilgisi dersi konulmuştur.

108
5.1.2. Öğretmen Beklentileri
Özel Robert Lisesi Orta Kurumlar Seçme Sınavları sonucunda en başarılı öğrenciler
tarafından tercih edilmektedir. Ek 4’te yer alan 2006 Özel Okullar Sınavı Taban Puanları
tablosundan Özel Robert Lisesi’nin tercih durumu görülebilir. Bu okul için önemli bir avantaj
olarak görülmektedir. Okul da bu avantajı en iyi biçimde değerlendirebilmektedir. Bu sebeple
öğretmenlerin öğrencilerden beklentileri en yüksek seviyede tutulmaktadır.
Kuruluş amaçlarında da belirtildiği gibi, Özel Robert Lisesi, yetenekli ve istekli öğrencilerin
yüksek bir akademik düzeyi hedeflemesine, İngilizce’de ve Türkçe’de akıcılık kazanıp bu
dilleri iyi öğrenmesine ve üniversite eğitiminde başarılı olmalarına olanak sağlayan bir
akademik programı benimsemiştir. Programın hedefi, öğrencilerin açık, içten ve yapıcı bir
iletişim biçimini ve geniş bir uluslararası görüşü benimsemelerini; bu doğrultuda
yeteneklerini geliştirebilmelerini sağlamaktır. Sorumlu profesyoneller olarak, öğretmenlerden,
Robert Lisesi’ndeki çalışmalarının her evresinde doğru karar almaları ve tutarlılık
göstermeleri, örnek insanlar olarak, öğretmenlerden, hem öğretmen, hem de birey olarak,
kendi gelişimleri konusunda kapasitelerini ve ilgilerini ortaya koymaları beklenir. Özel Robert
Lisesi öğrencilerine okullarındaki disiplin sorulduğunda şu yanıtı verdiler:”Bizim okulumuzda
uygulanan disiplin anlayışı diğer okullardan çok farklıdır. Dışardan bakıldığında çok fazla
disiplin uygulanmıyor gibi görülebilir ancak bazı konularda okulun tavrı kesindir ve taviz
verilmez. Bir başka okulda hoş karşılanmayacak bir davranış bizim okulumuzda normal
olarak karşılanabilir. Diğer yandan bir başka okulda çok fazla üzerinde durulmayan bir konu
bizim okulumuzda çok önemli sayılabilir. Örneğin akademik ahlâk konusu okulumuzda çok
önemli bir davranıştır, öğretmenlerimizle birçok konuyu konuşup tartışabilmekteyiz ancak
bu tartışmalar seviyeli bir biçimde sürdürülmektedir.”
Mezun olan öğrencilerle de konuştuğumuzda da onlarda şu konuya değindiler:” Bu okulun
yapısından farklı bir üniversiteye gittiğimizde çok zorlanmaktayız. Bizlere yedi yıl boyunca
aldığımız eğitimlerde fikirlerimizi ifade etmemiz öğretilirken gittiğimiz okullarda bu
tavırlarımız bazı öğretim görevlileri tarafından hoş karşılamamakta”.
Okul içinde sağlam ve birbirini destekleyen bir toplum bilinci yaratmak herkesin
sorumluluğundadır. Bu yüzden öğretmenlerden: okulla ilgili konulara ilgi göstermeleri,
toplumun ve bireylerinin iyiliğine katkıda bulunmaları, okul etkinlikleri ve gösterilerine
katılmaları (örneğin öğrenci gösterileri ya da oyunları, öğretmenler için düzenlenmiş önemli
etkinlikler gibi), beklenmektedir. Okulda öğrenciler sosyal faaliyetlere aktif olarak
katılmaktalar, okulda altmış üç kulüp bulunmaktadır. Bu kulüplerin çalışması esnasında
öğretmenlere de rehberlik görevi düşmektedir. Bu yüzden bazı öğretmenler özveri ile
109
çalışmaktadır, her yıl sanat festivalleri, konferanslar, sosyal hizmetler, yardımlar
düzenlenmektedir. Topluluk bireylerinin kaynaştırılması yönünde New York Eyaleti
Bağımsız Okullar Birliği’nin daha önceki yıllarda ki denetimleri sırasında topluluk
bireylerinin kaynaştırılması yönünde ki tavsiyeleri göz önünde tutularak Türk kültürünün
müzik ve dans etkinlikleri ön plâna çıkarılmış. Bu iyileştirme hareketi Özel Robert Lisesi’nin
gelişmeye ve iyileşmeye verdiği önemi göstermektedir. New York Eyaleti Bağımsız Okullar
Birliği’nin kriterleri doğrultusunda okul ekibin önerilerini dikkate alarak iyileştirme
çalışmaları yapılmakta ve eksiklikler imkânlar ölçüsünde giderilmeye çalışılmaktadır.

Öğrencilerin sorumlulukları çok fazla görülmekle beraber organize edilmiş bir eğitim
programıyla birçok etkinliğe zaman ayrılabilmekte. Öğrencilere çok çeşitli ve aktif kulüp
çalışmaları için fırsatlar sunulmakta. Bu çalışmalarda da sosyal yardımlaşmaya oldukça fazla
önem verilmekte. Öğrenciler kendi imkânlarıyla Güney Doğu Anadolu’daki okullarımıza
yardım yapmakta, çevre okullarda eksik ihtiyaçları gidermek için çaba göstermekte ve bunlar
gibi daha birçok çalışma yapmaktalar. Bu sayede öğrenciler dış çevreye karşı duyarlı,
ülkesinin sorunlarından haberdar, çözüm arayan ve üreten bireyler olarak topluma
kazandırılmaktalar. Öğrencilerle yapılan görüşmelerde, öğrenciler arasında yaygın olan
düşünce, Robert Lisesine dışarıdan bakanların “öğrencileri zengin ve şımarık Amerikan
taklitçileri “olarak gördüğüdür. Ancak okulun bu kurmuş olduğu çok sayıda sosyal hizmet
kulübü kurmuş olması, belki de bu öğrencilerin geçmişe göre daha özel olması sayesinde,
öğrenciler büyük duyarlılık, duygudaşlık ve toplumsal bilinç sergilemektedir. Özel Robert
Lisesi öğrencileri okullarını çok sevdiği mezun ve okumakta olan öğrencilerin ifadelerinden
anlaşılmakta, aynı şekilde veliler de okuldan memnundur, dışardan bakan insanlarda büyük
bir çoğunluk da Robert Lisesi’ni çok takdir etmekte ve beğenmektedir.

Öğrencilere bilimsel araştırma teknikleri öğretilmekte, bu sayede öğrenciler hazırladıkları

ödevlerde bu teknikleri kullanmaktalar.Bu ders ortaöğretim seviyesinde öğrencilere Millî
Eğitim Bakanlığı okullarında verilmemektedir. Bir öğrenci ancak üniversite seviyesine
geldiğinde bu dersi görebilmektedir. Bu da öğrencilerin araştırmacı ve yaratıcı yönlerinin
gelişmesini engellemekte, yapılan ödevlerde hazırcılığa ve ezberciliğe gidilmesine sebep
olmaktadır. Yaratıcı çalışmalar yapamamaktalar.
Öğrencilere bilimsel araştırma teknikleri öğretilmekte, bu sayede öğrenciler hazırladıkları
ödevlerde bu teknikleri kullanmaktalar. Ortaöğretim seviyesinde öğrencilere Millî Eğitim
Bakanlığı okullarında bilimsel araştırma teknikleri ile ilgili konular 2006/2007 eğitim öğretim
yılında seçmeli ders olarak bazı okullarda uygulanmaya başlandı.

110
 Özel Robert Lisesi’nin Millî Eğitim Bakanlığı’nın uygulamalarında en fazla sorunu
öğrenci seçme ve yerleştirme sınav sistemi sebebiyle çatışma yaşamaktadır. Okullarımızda
tamamen bu sınava odaklanmış öğrencilerimiz ezberci eğitimden kurtulamamakta ve
günümüz şartlarına uygun bir şekilde kendilerini geliştirememektedir. Son yıllarda Özel
Robert Lisesi bu sorunu fark edip rehberlik servisini bu konuda öğrencilere yardımcı olmak
amacıyla görevlendirmiş bulunmaktadır. Rehberlik servisi öğrencilerin devam ettikleri
dershaneler ile irtibat içinde bulunup işbirliği içinde çalışmaktadırlar. Bu sorun Özel Robert
Lisesi’nin başlıca sorunları arasında yer almaktadır ve Akreditasyon raporunda da yer verilen
sorunlardan bir tanesidir.
Öğrenci Topluluğu Komitesi, üç noktada endişe duyduklarını belirtmiştir: birincisi, Öğrenci
Seçme Sınavının yarattığı baskının öğrencilerin ders seçimini etkilemesi ve Robert Lisesi
dışında da öğrencilerin yaşantısına hâkim olması; ikincisi, yeni lise sistemiyle öğrencilerin
okul kültürü ve misyonunda önemli bir yeri olan İngilizce hâkimiyetini geliştirecek daha az
süreleri olması; üçüncü olarak da, her yıl hazırlık sınıfında okul kültürüyle yeni tanışan
yaklaşık 252 öğrencinin bulunmasının Robert Lisesi kültürü ve ruhuna uyum sağlamakta
yarattığı zorluktur. Ancak okul bu konularda çeşitli önlemler alarak Rehberlik Servisi Öğrenci
Seçme Sınavı için farklı çalışmalar yaparak öğrencilere bu konuda destek olmaya
çalışmaktadır. Ayrıca öğrencilerin gittikleri dershaneler ile irtibat içinde bulunup öğrencilerin
başarı durumları ve sorunları konusunda çalışmalar yapmaktalar. Bu konudaki hassasiyetin
daha önceki yıllara oranla daha fazla olduğu görülmektedir. Ayrıca Hazırlık sınıfında okuyan
öğrencilerin kavram ve kendilerini ifade konularındaki eksiklerini gidermek amacıyla Kavram
Bilgisi dersi konulmuştur. Öğrenciler bu uygulamadan oldukça memnun görünmekte önceleri
dersten not almadıkları için çok ciddiye almadıklarını ancak dersler ilerledikçe bu dersin
onların için çok faydalı olduğunu, haftada bir saatin yetersiz olduğunu belirtmekteler.

5.1.3. Okul Kültürü

Özel Robert Lisesi kendi akademik gelenekleri, artan yerleşke olanakları ile kendine
özgü bir kimlik oluşturmuş bir okuldur. Öğrenci merkezli eğitim uygulanmaktadır. Bu sayede
bu okulda yetişen öğrenciler bilgi bakımından tam donanımlı, özgüvenleri tam, kendilerini
ifade edebilen bireyler olarak yetişmekteler. Okulun mezun öğrencileri ülkemizde ya da yurt
dışında önemli üniversitelerde burslu ya da burssuz eğitim almaktalar. Ülkemizde bu okuldan
mezun olup ülke yönetiminde görev almış, sanatsal alanda, bilim ve fen alanında başarılı
olmuş, adını ulusal ve uluslar arası alanda duyurmuş birçok birey bulunmaktadır. Özel Robert
Lisesi köklü örgüt kültürünü koruyabilmek ve geliştirebilmek için çeşitli çalışmalar
yapmaktadır. İç ve dış çevre ile ilişkilerini sağlıklı bir şekilde sürdürmektedir.
111
 Kurumun velileri ile ilişkileri çok iyidir. Velilerin eğitimine de önem verilmekte
rehberlik servisi ihtiyaç duyulan konularda seminerler düzenlemekte, veliler için yabancı dil
kursu açılmaktadır, Türkiye’de okullar arasında eşsiz denebilecek bir kütüphaneye sahip olan
okul bundan velilerin de yararlanmasını sağlamıştır. Daha önceki yıllarda bu konuda bir
eksiklik olduğu tespit edilmiş ve bu konuda iyileştirme çalışması yapılarak, kütüphane
velilerin de hizmetine sunulmuştur.
Örgütlerin öğrenme kapasitesi,yaşayabilmesi için bir zorunluluktur.Eğitim örgütleri
olarak okulların temel misyonu öğretim ve öğrenmedir. Sonuç olarak baktığımızda Özel
Robert Lisesi sürekli gelişime açık, amaçları tüm çalışanlar ve hizmet alanlar tarafından
bilinmektedir. Öğretmen görüşleri ve akreditasyon raporu incelendiğinde öğretmenlerin
kararlara katılımı konusunda bazı eksiklikler olduğu görülmektedir. Ancak yine de diğer
okullarda öğretmenlerin kararlara katılımı ile karşılaştırıldığında Özel Robert Lisesi bu
konuda oldukça fazla yol kat etmiş durumdadır Bunun dışında daha öncede belirtildiği gibi,
Özel Robert Lisesi konum ve öğrenci profili itibariyle avantajlı bir okul olarak görülmekte ve
bu avantajları çok iyi bir şekilde değerlendirmektedir.
Günümüzde öğrenme yönündeki derin isteğe paralel olarak gelişen sosyal örgütler;açık
uyumlu, kolayca yapılandırılabilen ya da içeriden yeniden desenlenebilen
sistemlerdir.Sistemin üyelerince yapılaştırılmış olup ancak yine onlar tarafından
değiştirilebilir (A.Balcı,1995:126). Özel Robert Lisesi daha öncede belirttiğimiz gibi eğitimde
kalite ve başarıyı korumaktadır. Kurumun sürekli gelişiminin sağlanması için Geliştirme Ofisi
bulunmakta. Burada çalışanlar kurumun ihtiyacı olan malî yardım konularında koordinasyon
sağlar, dinamik, özverili, okulun Amaçlar Bildirgesinin vizyonuna hâkim, kurumu ileriye
götürmek için bağlılıkla çalışırlar. Amerika’da ve Türkiye’de, şirketler de dâhil olmak üzere,
çok çeşitli kaynaklardan ve mezunlardan bağış toplamaya çalışmaktalar.

5.2. ÖNERİLER
Bu araştırmada amaç etkin okulların hangi koşullarda etkin olduklarını ortaya çıkarmak
ve düşük becerili okulların nasıl etkili kılınabileceğine ilişkin bulgular elde etmektir.Bu
çerçevede aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir:
1. Türk eğitim sisteminin kendini yenileyememesinin temelinde yatan aşırı merkeziyetçilik ve
katılım yetersizliği, artan sorunların bir kısır döngü içerisinde gitgide kronikleşmesine neden
olmaktadır. Okulların katılım ve özerkliğe dayalı öğrenci başarısını yükseltmeye yönelik yeni
bir değerler dizisi geliştirilmesi ve yeniden yapılandırılması gerekmektedir.
Mevcut eğitim sistemi ağırlıklı olarak ezbere dayanmaktadır.

112
- Eğitimin kalitesini “ölçmek” için geliştirilen sınav sistemleri eğitimin sistematiğini empoze
eder duruma gelmiştir. Tüm eğitim sistemi bu nedenle lise ve üniversite giriş sınavlarına
endekslenmiştir.
- Bu kısır döngüden çıkabilmek için okullarda, öğrencilerin yaparak, katılarak
öğrenebilecekleri modellere geçilmelidir.
- Ders programları kitlesel eğitim anlayışına göre değil, her gencin özel öğrenim koşulları,
yetenekleri, ilgi alanları olabileceği varsayımıyla öğrencinin doğal taleplerine göre, bireysel
yönlendirmelerle şekillendirilmelidir.
2. Ezbercilikten uzak bir eğitim sistemi uygulanmalıdır.Özel Robert Lisesi’nde ezbercilikten
uzak bir eğitim programı takip edilerek uygulanmaktadır. Öğrenciler yaparak, araştırarak ve
sorgulayarak öğrenmektedirler. Etkili okullar da diğer tüm okullar gibi bazı sorunlar,
çelişkiler yaşamaktadır. Özel Robert Lisesi’nin yaşadığı en büyük çelişkilerden biri
Türkiye’deki sınav sistemi, öğrenciler üniversite giriş sınavlarına hazırlanmak için
dershanelere gitmeleridir. Öğrenciler bu sıkıntılı ve stresli dönemde iken okulun eğitim
sistemi sınav sistemi ile çelişmektedir Böyle olunca okul yönetimi, öğretmenler ve öğrenciler
çelişkiye düşmekteler. Millî Eğitim Bakanlığı’nda yeni programlar geliştirilmekte ve Avrupa
Birliği’nden eğitim modelleri ve programları incelenmekte, diğer yandan ülkemizde örnek
teşkil edebilecek, araştırılabilecek, övgüye değer eğitim programları uygulayan gerek özel,
gerekse vakıf okullarımız bulunmaktadır. Program geliştirme çalışmalarında bu okullara da
öncelik verilmesi halinde geliştirilen programlar daha sağlıklı olacaktır.
3. Olumlu, etkili ve sağlıklı okul kültürü bir okulun başarılı olabilmesi için en önemli
etkenlerden biridir.Etkili okullar incelendiğinde en önemli faktörlerden biri olarak okul
kültürü görülmektedir. Olumlu ve etkili okul kültürü okula bağlılığı arttırır. Okulda görev
yapan öğretmen ve öğrencilerin de beklentileri şekillenir ve daha başarılı bir ortam oluşur. Bu
konu da en büyük sorumluluk okul yönetimine düşmektedir. Okul yöneticisi okul kültürünü
oluşturan faktörleri iyi analiz etmeli ve yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Aksi takdirde okulun
amaçlarını gerçekleştirmeye yardımcı olamaz.
4. Etkili ve kaliteli bir okul için bir başka önemli unsur da etkili liderdir. Lider olabilen bir
okul yöneticisi, öğretmenlerin beklenti ve ihtiyaçlarını karşılayabilmelidir. Okullarda, öğretim
liderliği vurgulanarak, öğretim liderliği rollerine gerekli önem verilerek, eğitim-öğretimin
kalitesi artırılabilir. Öğretim liderliğini benimsemiş bir okulu müdürü öğretmenlerin gelişimi
için her türlü imkânı sunar. Öğretmenlerine kişisel gelişim fırsatları sunarken aynı zamanda
kendisi de bu gelişim faaliyetlerinde bizzat yer alacak, bilgili ve yetenekli bir lider olacaktır.
Etkili okulların uygulamalarından yaralanılacak birçok örnek bulunmaktadır. Bunların
başında müdürün, kültürü oluşturan değerler, normlar ve beklentilere uygun davranarak;
113
yaptırımları eksiksiz ve yansız uygulayarak okulda bulunanlara örnek olması gerekmektedir.
Bu da müdürün liderlik yeterliklerini kazanması ile gerçekleşebilir. Her okulun resmî bir
organizasyonu vardır. Bununla beraber kendi içinde bölünmeler, alt bölünmeler, yönetim ve
koordinasyon birimleri ve destek sistemleri, öğretim alanları vardır. Bu birimler arasındaki
koordinasyon ve yetki dağılımı dengeli ve doğru bir biçimde gerçekleştirilirse kurumda işler
daha sağlıklı bir biçimde yürümektedir.
5. Okulun kültürünü etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunların içinde en temel olanları gizli
sayıtlılar, değerler ve idealler, normlar, beklentiler, yaptırımlar ve sembollerdir. Bütün
faktörler birbiri ile bağlantılıdır.Özel Robert Lisesi sahip olduğu köklü geçmişini ve kültürünü
özenle korumaktadır.Okula yeni katılan öğrenci ve öğretmenlerin kültüre uyum
sağlayabilmesi için çeşitli programlar düzenlenmektedir. Etkili okullar incelenirken karşımıza
çıkan gerekli unsurlardan biri de açık hedefler idi. Örgüt amaçlarını kurallarını açık bir
biçimde ortaya koymalıdır. Okul Müdürü okulda doğru ve yanlış davranışların neler olduğunu
açıkça ifade etmeli, nelere değer verdiğini, normlara nelerin uyup nelerin uymadığın açık bir
şekilde ortaya koymalı. Bunların yaptırımları da açık bir şekilde ifade edilmeli. Bu konuda
Özel Robert Lisesi’nde gördüğümüz uygulama şu şekildeydi: öğrencilere ve velilere okula
kayıt sırasında öğrenci ve veli el kitabı verilmekte ve bu kurallara uyulacağı konusunda
sözleşme imzalatılmaktadır. Bu öğrenci ve veli el kitabı Ek:3’te sunulmaktadır. Bu kitapta
öğrencinin ve velinin tüm yükümlülüklerine yer verilmektedir. Ayrıca bu yükümlülükler
yerine getirilmediğinde ne tür yaptırımlar uygulanacağı açıkça belirtilmektedir. Durum böyle
olunca okul kültürüne ait faktörler daha kolay korunmakta ve okul kültürü
geliştirilebilmektedir. Etkili okullar konusu açıklanırken bu okulların başlıca
gerekliliklerinden biri de okulların amaçlarının açık olması ve herkes tarafından biliniyor
olması idi. Artık birçok okulumuzda da veli öğrenci sözleşmeleri imzalatılmakta ancak bu
uygulama henüz tam olarak işlevsel değildir.
6. Araştırmada da ele aldığımız gibi etkili okul kültüründe önemli faktörlerden bir başka
önemli faktör de öğretmen beklentileridir. Bazı kurumlarda öğretmenler beklentilerini
öğrencilerin seviyelerine göre ayarlamakta ve düşük tutmaktadır. Bu tür kurumlarda başarı
oranının sürekli düşmesi kaçınılmazdır. Öğretmen beklentileri ne kadar yüksek tutulursa
başarı da o oranda yüksek olur.
Özel Robert Lisesi 2006 yılı Öğrenci Seçme Sınavı sonuçlarını değerlendirirken dikkati
çeken bir konu üzerinde durmaktalar. Bu da sosyal yönden faal olan öğrencilerin en başarılı
öğrenciler olduğu konusudur. Okulun sahip olduğu fizikî alan ve çeşitli imkânlar sayesinde
öğrencilere sosyal faaliyetler konusunda geniş bir yelpaze sunulmaktadır. Öğrencilerin hem
dersleri hem de bu tür faaliyetleri bir arada yürütebilmelerinin başlıca sebebi derslerin öğrenci
114
merkezli işlenerek öğrencilerin dersi derste öğrenmeleri sağlanmaktadır. Öğrenciler derslerde
sorgulama, araştırma, farklı açılardan bakma şansını elde etmektedir.Tüm bu çalışmalar
birbirlerine bağlı olarak gelişmekte ve biri diğerini etkilemektedir. Öğrenciler görev aldıkları
sosyal kulüpler sayesinde birçok niteliklerinin farkına varmakta ve kendilerini
geliştirmektedir. Bu sayede öğrencilerin kendilerine olan güvenleri gelişmekte ve derslerde
daha aktif rol almaktalar. Ezberci eğitimden kurtulan, kendilerini geliştirmeleri için olanak
tanınan öğrenciler millî eğitimimizde amaçlanan öğrenci profilini gerçekleştirmektedir. Ancak
bizler Türkiye’de tüm okullarda öğrencilerimize bu imkânları sunamamaktayız. Özel Robert
Lisesi bu imkânları sunarken diğer okullarımızdan farklı birçok avantaja sahiptir. Öncelikle
maddî destek, kurum bir vakıf okulu olduğu için kâr amacı gütmemektedir. Okula çeşitli
kanallardan maddî destek sağlanmaktadır. Bu gelirin tamamı eğitimin iyileştirilmesi için
kullanılmaktadır.
8. Okul merkezli yönetimler okula kendi başına karar verme yetkisini vermektedir.Böylece
değişim,yetki devri ,iç dinamikler arası uyum kolayca sağlanabilmektedir.Özel Robert Lisesi
okul merkezli bir okuldur.Elemanlarını kendi yönetimi seçebilmektedir. Bu özellik okullarda
amaçların gerçekleştirilebilmesi için önemli bir faktördür. Bu da okul içinde süreçlerin etkili
bir biçimde yürütülmesi ile mümkün olmaktadır. Bu süreç yönetimi sırasında yapılacak
başlıca iş başarı ve performans değerlendirmeleri olmalıdır. Okul düzenli bir biçimde
özdeğerlendirmesini yapmalı ve bu doğrultuda gelişimi için gerekli iyileştirmeleri yapmalıdır.
Standard değerlendirmelerinde eğer bir kurum, sistem ve prosedürlerinin standart seviyesini
sürdüremezse belgesi askıya alınır. Böyle bir durum da kurumu büyük sıkıntıya sokar. Özel
Robert Lisesi akreditasyon raporunda her değerlendirme döneminde daha iyiye gitmektedir.
Bunun sebebi raporda düşük puan alınan maddeler büyük bir hassasiyetle ele alınır ve
düzeltilmesi için çalışmalar yapılır. Kurumda sürekli gelişme için bir plân uygulaması şart
koşulmaktadır. Okullarda kalite çalışmasının da en büyük faydalarından biri de sürekli
denetim ve kontrollerle hata ve kusur zamanında önlenir. Kurum içinde sağlanan iç denetim
sayesinde dış denetime de hazırlanılmaktadır.
9. Bir okul üzerinde etkisi ve gücü olan üç önemli öğeden söz edilebilir. Bunlar, çevre, okul
personeli ve öğrencilerdir. Bu öğeler, okulun eğitim-öğretim ve diğer etkinliklerinin
biçimlendirilmesine, okul başarısına ve hedeflerine ulaşma derecesine etki ederler.Etkili
okullar ile ilgili literatür incelendiğinde karşımıza en çok bu kavramlar çıkmakta: liderlik,
okul iklimi, yüksek beklentiler, öğretim üzerinde yoğunlaşma, eğitimsel değerlendirme,
toplumun ve ailenin okula katılımı. Okulun sahip olduğu fizikî alan, okul için büyük bir
avantajdır. Birçok devlet okulumuzun spor salonu bile bulunmamaktadır. Bu yüzden bu okul
ile devlet okullarını karşılaştırdığımızda çok farklı iki nesneyi karşılaştırmış gibi olmaktayız..
115
Her okul Özel Robert Lisesi’nin sahip olduğu koşullara sahip olamayabilir ancak uygun
olmayan çerçeve koşullarda da iyi okullar bulunabilmektedir.
10. Okul için amaçların açık olması ve okula sahip çıkılması etkili okullar için önemli
unsurlardır.Özel Robert Lisesi amaçlar bildirgesi ile amaçlarını açık bir şekilde ortaya
koymuştur.Belli dönemlerde yapılan toplantılar ile de amaçlar bildirgesi gözden geçirilmekte
ve güncellenmektedir.Okulun çalışanları, öğrencileri ve mezunları okullarına sahip çıkmaktalar
ve kendilerini bu kültüre ait hissetmekteler.
11.Bütün çalışanlar için etkin bir hizmet-içi- eğitim ve öğrencilerin beceri ilerlemelerinin
kontrolü için bir sistem oluşturulmalıdır.Öğrenen örgütler yeteneklerimizi keşfedip uygulama
alanı bulma fırsatı sunar.Öğrenmeyen bir örgütün tüm kadro ve kurum görevlileri,belirlenen
politikalarda ısrar ederler,politikalar ve kadro rolleri arasındaki ilişkiler içerisinde otoriteyi elde
tutarlar.Okullar yaşayan organizmalar gibidir. Sürekli büyümesi ve gelişmesi,çağı
yakalayabilmesi için öğrenmeye açık olması gerekir.Özellikle eğitimcilerin yenilikleri
yakından takip etmesi ve bunları hayata geçirmeleri gerekir.Okul çalışanlarının bu konuda ki
ihtiyaçlarını tespit edebilmeli ve bu konuda gerekli çalışmaları yapmalıdır.Ayrıca öğrencilerin
kendi yeteneklerinin farkına varabilmelerini sağlamak için onlara uygun ortam sağlanmalı ve
gelişmelerin takibi yapılmalıdır.
2000 yılından bu yana eğitim sistemimizde kalite eğitim sistemin amacı durumundadır.
Bir eğitim kurumu kaliteyi elde etmek için kesin karar verdiyse, amaçlara ulaşmak için ne tür
bir yöntem uygulanacağı düşünülmek zorundadır. Yönetim, örgüt iklimi ve öğretmen
beklentileri, politika ve uygulamaları ile ulusal ve uluslararası kalite standartlarını garanti
eden ve kaliteyi gerçek anlamda gerçekleştirmek isteyen bir okul mevcut ve gelecekteki
öğrencilerine ve diğer hizmet alanlara önemli mesajlar verebilir. Çalışanları için iyi
plânlanmış eğitim ve sürekli gelişim programları olan bir eğitim kurumu kalite yolculuğunda
önemli bir yol kat etmiş sayılabilir. Yaratıcı fikirlerin,sınıftan müdür odasına, oradan
uygulamaya ve tüm topluma yayılması desteklenmeli.Eğitim kurumlarımız değişen,yaşayan
ve gelişerek yarınlara hazırlanan kurumlar olarak kaliteyi yakalamalıdır.

116
KAYNAKÇA

ADA, S. / ÇETİN, M., Eğitim ve Öğretim Ortamında Disiplin Nedir?, Nobel, Ankara
2002.

AÇIKALIN, A., Toplumsal Kurumsal ve Teknik Yönleriyle Okul Yöneticiliği, Pegem

Yayıncılık, Ankara 1994.

AÇIKGÖZ, K., Etkili Öğrenme ve Öğretme, Kanyılmaz Matbaası, İzmir 2000.

AKSÜ, M. S., “Küreselleşme Eğilimlerinin Turizm Sektörü Üzerindeki Etkileri”,

Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Yıl:8, Sayı:1-2, Mart-Haziran 1997,s.42-46.

AKYÜZ,Y., Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1993’e ) Kültür Koleji Yayınları, İstanbul
19945 , s.151-154.

ALTUNAY, U., “Öğretmen Beklentilerinin ve Davranışlarının Öğrenci Başarısı

Üzerindeki Etkileri”,
http://www.geocities.com/ualtunay.geo/konferanslar/beklenti.html,15.09.2005

ANDREWS, D.R.I., An Estimation of Aggregate Educational Production Function for

Public Schools in Louisana, Review of Black Political Economy, Vol.20 issue 1 ,1991, s.5-
25.

ATAKAN,B., “İşte Şampiyon Liseler”, Milliyet Gazetesi, 28.01. 2007

http://www.milliyet.com.tr/2007/01/28/guncel/gun01.html

ATAY, K., Okul Kültürü , Kuramdan Uygulamaya Eğitim Bilimi Dergisi , sayı:23, İstanbul
2001.
ATAY,O., “Örgüt Kültürü ve Süreci”,
http://www.derskolik.com/modules/egitimmakaleleri/item.php?itemid=3 23.04.2006

ATHOS, A. G. / COFFEY R. E., Behavior in Organizations: A Multidimensional View

,Englewood Cliffs, NJ, Prentice-Hall, 1968.

AYDIN, M., Eğitim Denetimi , PEGEM Yayın No:4, Ankara 1993.

AYDIN, M., Eğitim Yönetimi, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara 1991.

AYDIN, M., Eğitim Yönetimi, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara 19944 .

BALCI,A., Etkili Okul, Eğitim ve Bilim, sayı:70, Ankara 1988 .

BALCI, A., Etkili Okul ( Kuram, Uygulama ve Araştırma) , Ankara Üniversitesi ,Eğitim
Bilimleri Fakültesi, Ankara 1993.

BALCI, A.,Etkili Okul ve Okul Geliştirme (Kuram, Uygulama ve Araştırma), Pegem

Yayıncılık, Ankara 2001.

117
BARANSEL, A., Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Evrimi, I.Cilt, 2. Baskı, İstanbul
Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yayın No: 73, İstanbul 1979.

BARNARD, Chaster I., The Function Of The Executive, Cambridge: Massachusetts Harvard
Unıversty Press, 1966.

BAŞ, M./ ARTAR,A., İşletmelerde Verimlilik Denetimi: Ölçme ve Değerlendirme

Modelleri, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Ankara 1990.

BAŞARAN, İ.E, Yönetimde İnsan İlişkileri, Kadıoğlu Matbaası, Ankara 1992.

BAŞARAN, İ.E., Türkiye Eğitim Sistemi, Ankara 1994.

BAŞARAN, İ.E., Eğitim Yönetimi Nitelikli Okul, Feryal Matbaası, Ankara 2000.

BETİL, İ., Eğitim Sisteminde Kalite Üzerine Düşünceler, Mercek Dergisi, Türk Metal
Sanayicileri Sendikası Yayınları, Sayı:19, İstanbul 2000.

BROOKOVER, W.B.,”Can We Make Schools More Effective For Minority Students”

Journal of Negro Education, 54(3),1985, s.257–268.

BROOKS , J. G. / BROOKS,M.G., In Search Of Understanding The Case for

Constructivist Classrooms, Association for Supervision and Curriculum Development Press
Alexandria, Virginia., 1993.

BURSALIOĞLU, Z.,Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış, Ankara Üniversitesi

Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara 1982.

BURSALIOĞLU, Z., Eğitim Yöneticisinin Yeterlilikleri, Pegem Yayımları,Ankara, 1992.

CALLAHAN R.E./ FLEENOR, C.P., Managing Human Relations , Columbus Merriz

Company, 1988.

CAMERON K. S. / WHETTEN D.A., A Model For Teaching Management Skills ,The

Organizational Behavior Teaching Journal,volume: 8, 1983.

CARD D. / KRUEGER A. B., “Does School Quality Matter? Returns to Education and
the Characteristics of Public Schools in the United States”, Journal of Political
Economy,100 (1) , February 1992, s. 1-40.

CASTERTTER William, B., The Personel Function In Educational Administation, Mc

Millan Puplishing Company, California, 1980.

CEMALCILAR, İ.[ve başkl]. İşletmecilik Bilgisi ,: İşitme Özürlü Çocuklar Eğitim ve

Araştırma Vakfı, Eskişehir,1985.

CHENG,Y.C., School Effectiveness and School-based Management, Falmer Pres, 1996

http://www.ncsl.org.uk/media/F7B/97/randd-leaders-education-cheng.pdf 20.09.2006.
118
CHENG, Y. C., “The Layer Leadership and Multi-model Leadership in School for
The New Millennium”, 1999, Educatıonal Leadershıp Onlıne Discussion Papers from the
Leadership Conference, August 7 to 23, AUSASI, 1999, s.23-28.
http://www.geocities.com/Athens/Styx/7534/LEADER/ELO_cheng.htm/ 20.09. 2006.

CHENG, Y.C, “The Knowledge and Practice of School Effectiveness: An International

Perspective for School Reforms”,Invited Keynote Speech Presented At The Asia-Pacific
Economic Cooperation (APEC) Project Seminar on "Achieving High Performing Schools:
Using Measurement to Manage Improvement", Shanghai, China, May 5-8, 1999, s.2-10.

COLEMAN, J. S., Equality of Educational Oppurtunity, Government Printing Pres,

Washington DC, US, 1966, s.11-13.

COTTON,K.,Peer Tutoring: Lake Washington High School, Benjamin Rush Elementary

School; School Improvement Research Series, Snapshot #5. Northwest, Regional Educational
Laboratry,Portland,1989.

COTTON,K., Effective Schooling Practices, A Research Synthesis, Update 1995.

(http://www.nwrel.org/scpd/esp/esp95toc.html) 10/08/2006.

COULSAN-THOMAS C., Strategic Vision or Strategic Con: Rhetoric or Reality, Long

Range Planning, Vol:25, No:1, 1992.

ÇELİK, V., İnsan Kaynaklarının Yönetimi Yaklaşımı ve Eğitim Yönetimine

Uygulanması, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir Birinci Eğitim Kongresi Bildirileri, 25-27 Kasım,
İzmir 1991.

ÇELİK, V., Okul Kültürü ve Yönetim, Önder Matbaacılık, Ankara,1997.

ÇINKIR, Ş., “Okulda Etkili Öğretmen-Öğrenci İlişkisinin Yönetimi”, Millî Eğitim

Dergisi, sayı:161, Kış 2004.
(http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/161/cinkir.htm) 20/7/2006

ÇÖLMEK, A.,”Eğitimde Bugünkü Durum Ve İlköğretimde Yeniden Yapılanma

Önerileri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Pegem Yayınları, Yıl:4 Sayı:15 Yaz
1998, s.305.

ÇULPAN, R., “Çevresel Etkenler ve Örgütsel Değişim”, Amme İdaresi Dergisi,

Cilt 9, Sayı: 4, Ankara 1976,s.113.

DATCHER, L.L., “Family Backgrounds and School Achievement Among Low Income
Blacks”, Journal of Human Resources, Summer 1989, s.11, s.528-544.

DEMİREL, Ö., Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya, Pegem A

Yayıncılık, Mart 2002.

119
DEMİRTAŞ, H.,Etkili Eğitim Yöneticisi Davranışları, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Malatya Ağustos 1997.

DİNÇER, Ö.,Stratejik Yönetim Ve İşletme Politikası, Timaş A.Ş., İstanbul,1992.

DRUCKER, P. F., Gelecek İçin Yönetim 1990’lar ve Sonrası, Çev: Fikret Üçcan, Türkiye
İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 1993.

ENSARİ, H., 21. Yüzyıl Okulları İçin Toplam Kalite Yönetimi ,Sistem Yayıncılık, İstanbul
1999.

ERDOĞAN,İ., Pozitivist Metodoloji Bilimsel Araştırma Tasarımı İstatistiksel Yöntemler

Analiz ve Yorum, Erk Yayınları, Ankara, Eylül 2003.

EREN, E., İşletmelerde Stratejik Plânlama ve Yönetim, Küre Ajans, İstanbul,1992 .

ERGİN,O. N.,Türkiye Maarif Tarihi, I-V, İstanbul,1977.

ERTEKİN, Y., Halkla İlişkiler, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları,
Ankara, 1995.

EUROPEAN REPORT, On Quality Of School Education, Report Based On The Work. Of

The Working Committee On Quality Indicators,Luxemburg May 2000.
ec.europa.eu/education/policies/educ/indic/rapinen.pdf

FİDAN,N.,Okulda Öğrenme ve Öğretme, Alkım Yayınevi, Ankara 1996.

GOOD, T.L. “Two Decades of Research on Teacher Expectations: Findings and Future
Directions”, Journal Of Teacher Educatıon 38, 1987,s. 32-47.

GORTON, Richard A., School Leadership and Administration: Important Concepts,

Case Studies, and Simulations, 3rd Ed. Dubuque. IA: Wm. C. Brown Pub, 1987.

GREENWOOD,K.M.,Robert College:The American Founders, ( Yayınlanmamış Doktora

Tezi)The John Hopkins University,Michigan, 1965.

GÜÇLÜ,A., “Hangi Okullar Daha Başarılı?”, Milliyet Gazetesi, 29.01.2007.

GÜÇLÜ, Nezahat, Örgüt Kültürü, Kırgızistan Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi,
Sayı:6, 2003, s.147-159 , http://www.manas.kg/pdf/sbdpdf6/Guclu.pdf 18/02/2005

GÜMÜŞELİ,A., “Okul Kültürü ve Liderlik”, 2006, s.2-8.

(http://www.artiegitim.com.tr/news/articledetail.asp?AuthorID=4&ArticleID=22),10/09/2006

GÜNAY,B., “Amerikalı Misyonerlerin Anadolu’daki Faaliyetler”,

www.dusuncetarihi.sayfasi.com,20/08/2006

120
HALİS, M., Paradigmadan Uygulamaya TKY ve ISO 9000 Kalite Güvence Sistemleri, 1
Beta Yay., İstanbul 2000.

HAMLİN,C., My Life and Times, Congregational Publishing Society, Boston, 1893

HANSON, E.M., Educational Marketing And The Public Schools: Policies, Practices
And Problems, Riverside, CA: California Educational Research Cooperative,1991.

HANUSHEK, E. A., Teacher Characteristic and Gains in student Achievement:

Estimation Micro Data, The American Economic Review, 1971, s.8.

HANUSHEK, E., “The Economics of Schooling: Production and Efficiency in Public

Schools”, Journal of Economic Literature, , September 1986, s.1141-1177

HERMANN N., The Whole Brain Business Book , Mc Graw Hill, New York 1996.
(http://www.e-psikoloji.com/ogrenme/index_dosyalar/egitim.htm).

HESAPÇIOĞLU,M., “Etkili Okul Araştırmaları”, Özel Kültür Okulları Eğitim Araştırma

Geliştirme Merkezi(Ed.), Eğitimde Arayışlar 1.Sempozyumu: Eğitimde Nitelik Geliştirme:
13-14 Nisan 1991, İstanbul 1991,s.238-242.

HESAPÇIOĞLU, M., Öğretim İlke Ve Yöntemleri, Beta Basım, İstanbul, 1994.

HESAPÇIOĞLU,M., “Türk Eğitim Sisteminin Toplam Kalitesi,” ABECE Dergisi, Ankara

Ağustos 2002,s.

HESAPÇIOĞLU,M., Sosyal Bir Örgüt Olarak Okul, Hektograf Çoğaltma, Nisan 2002,s.1-
15.
HESAPÇIOĞLU,M.,Eğitim Kurumlarında Kalite Olgusu ve Kalite Güvence Sistemleri,
Hektograf Çoğaltma Mayıs 2003, s.1-11.

HESAPÇIOĞLU,M., Eğitim Nedir?, Olaylar ve Görüşler, Cumhuriyet Gazetesi, 30 Nisan

2004, s.2.

HESAPÇIOĞLU,M.,TOPSAKAL,C., Avrupa Birliği Sürecinde Eğitim ve Avrupa

Vatandaşlığı, Hektograf Çoğaltma, Mayıs 2006,s.13-16.

HOY W. K./ MISKEL C.G., Educational Administiantion, Mc Graw Hill İnc, 1991,s.212.

İLKÖĞRETİM REHBERLİK SİTESİ, Özel Okullar Sınavı Taban Puanları 2006,

http://www.okulpdr.net/ozelokul.htm 23.11.2006.

KALİTENET, B e l g e l e n d i r m e v e A k r e d i t a s y o n,
http://www.kalitenet.com/kalitenet/akreditasyon.asp, 10/10/ 2006

KARİP E., KÖKSAL K., “Etkili Eğitim Sistemlerinin Geliştirilmesi”, Eğitim Yönetimi
Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2, Bahar 1996,s.245-247.
121
KATZ D / KAHN, R L., Organizations and the System Concept, Classics of
Organization Theory, Ed. Shafritz, J.M. and Whitbeck, P.H., Moore
Publishing Comp., Illinois 1978.

KAZANCI, M., Halkla İlişkiler, Savaş Yayınları:16, Ankara 1982,s.16.

KLOPH ,G., SHELDEN,E./ BRENNAN,K.,The Essentials Of Effectiveness: A Job

Description For Pri ncipals Principal March 1982, s. 35-38.

KOCAMANOĞLU, E., Yabancı Okullarda Din Eğitim, Robert Kolej-Mekteb-i Sultani

(Galatasaray Lisesi)Örneği Doktora Tezi, M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2003.

KÖKSAL, H.,Kalite Okullarına Geçişte Toplam Kalite Yönetimi ,Dünya Yayıncılık,

İstanbul Haziran 1998.

KÖKSAL , H., An Analysis of the In-class Behaviour of Good Language

Learners,Yayınlanmamış M.A.Tezi,G.Ü. Gaziantep 1999.

KÖKSAL, H., Kalite Gerçeği, Akademi İstanbul Yayınevi, İstanbul Ocak 2003.

KREPS, G.F., Organizational Communication, Longman İnc, Newyork 1986.

KUŞ,E., Nicel ve Nitel Araştırma Teknikleri, Anı Yayıncılık,Ankara 2003.

MEB, Uluslararası İlişkiler Ve Avrupa Birliği,

http://www.meb.gov.tr/Stats/Apk2002/12.htm 10/10/2004.

LEE, V., Restructuring High Schools For Equity And Excellence: What Works. New
York, NY: Teachers College Press.,2001.

LEIF J.ve RUSTIN G. Pedagoji Doktirinleri Açısından Genel Pedagoji, Öğretmen Kitapları:
139,M.E. Basımevi, İstanbul,1980.

MASON,J.,Qualitative Researching,Sage Publications,London 1996.

WEINSTEİN, R.S ;BRATTESANI, K.A.,/ MARSHALL, H.H. "Student Perceptions of

Differential Teacher Treatment as Moderators of Teacher Expectation Effects" Journal
Of Educatıonal Psychology 76 ,1984,s. 236-247.

MESCON,.M. H..; Management, Harper and Row Publishers, İnc., New York, Philadelphia,
San Francisco, Washington, Sydney, London 1988 3 .

NAYLOR, J.,A., Theory of Behavour in Organization, Academic Press. İnc.

NewYork, 1980.

NEWMAN W., H.,. Sevk ve İdare, Sevinç Matbaası, Ankara 1982.

NUTTAL,D.L., “Differential School Effectiveness”, International Journal of Educational

Research 13,1989, s.7,769-776.

122
OĞUZ, N., Daha Kaliteli Bir Okul İçin Elele, http://www.mcozden.com/forum16_dkboie.htm
9/10/2006.

ÖĞELİ,Z. / DURSUNKAYA ,Z., Eğitimde Kalite Yönetimine Bir Örnek: ABET 2000
KalDer Forum Nisan-Mayıs-Haziran 2001 www.kalder.com.tr 4/10/2004.

ÖĞÜTVEREN, Ö. ,”Sürekli İyileştirme Çerçevesinde, Bir Öğretim - Öğrenim Stratejisi:

Başkent Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Örneği”, Yüksek Eğitimde
Sürekli Kalite İyileştirme, Haber Eğitim Vakfı, Ed: Mithat Çoruh, İstanbul, 2 Mayıs 1997,
s.116
ÖKE, M. K., Ermeni Sorunu 1914–1923, TTK yay., Ankara, 1991.

ÖKE M.K., Ermeni Meselesi, Aydınlar Ocağı Yayınları,İstanbul 1986.

ÖZEL ROBERT LİSESİ OKUL GELİŞİM VE YÖNETİM EKİBİ ,Özel Robert Lisesi
2002/2003 Özdeğerlendirme Raporu, İstanbul 2003

ÖZEL ROBERT LİSESİ, RC 2006 ÖSS Sonuçları Değerlendirmesi, Resmî İnternet Sitesi,
http://portal.robcol.k12.tr/tr/Default.aspx?pgID=69 24.12.2006.

ÖZEL ROBERT LİSESİ, RC Hakkında, Resmî İnternet Sitesi,

http://portal.robcol.k12.tr/tr/Default.aspx?pgID=1&ST=1 10.7.2004.

ÖZKALP, E., Örgütler ve Çalışma, Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir, 1992.

PEKER, Ö., “Toplam Kalite Yönetimi ve Kamu Hizmetinde Kalite”, Çağdaş Yerel
Yönetimler, Cilt: 5, Sayı: 6 , Kasım 1996, s.44.

PURKEY, S./SMITH , M., Too Soon to Cheer? Synthesis of Research on Effective

Schools, Educational Leadership, Aralık, 1982, s.64–69.

RAHAM, Helen., “Effective Schools Research” Society For The Advancement Of Exellence
in Education,Canada, Spring 2001, s.1-2. (http://www.saee.ca/policy/D_015_IBC_LON.php).

RAHAM, H., Tracking the Trends :Effective Schools Research

Spring 2001,( http://www.saee.ca/analyst/C_012.3_IIH_LON.php).22/11/2006.

REYNOLDS, D., Linking School Effectiveness Knowledge And School İmprovement

Practice En C. Dimmock (Ed.), School-Based Management And School Effectiveness.
London: Routledge 1993 ,s.185-200.

ROBERTSON, D./ SYMONS, J., The Occupational Choice of British Children, Economic
Journal, 1989.

ROBERTSON, D./ SYMONS, J., “Self Selection in the State School System
Forthcoming” Centre for Economic Performance Discussion Paper, 1996,s.7.

123
ROBERTSON, D. / SYMONS, J., “Do Peer Groups Matter? Peer Group Versus
Schooling Effects on Academic Attainment”, Centre for Economic Performance Discussion
Paper, No:311, 1996,s.97-106.

SABUNCUOĞLU, Z.,. Personel Yönetimi, U.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Bursa
19916 .

SABUNCUOĞLU, Z., İşletmelerde Halkla İlişkiler, Ezgi Kitabevi Yayınevi, Bursa 1998.

SAĞLAM, M. Örgütsel Değişme, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Yayınları, No: 185,
Ankara 1979.

SAKAOĞLU,N., Osmanlı Eğitim Tarihi ,İletişim Yayınları, İstanbul Eylül 1991.

SENGE,P, Beşinci Disiplin Çev: İldeniz,A..,Doğukan,A. Yapı Kredi Kültür ve Sanat

Yayınları, İstanbul 1999.

SERGİOVANNİ,T.J., The Principalship:A Reflective Practice Perspective, Allyn and

Bacan., Boston 1995.

ŞİŞMAN, M.,Örgüt Kültürü, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir 1994.

ŞİŞMAN,M., Eğitimde Mükemmellik Arayışı, PegemA Yayıncılık, Ankara 2002.

THE NEW YORK STATE ASSACIATION OF INDEPENDENT SCHOOLS (New York

Eyaleti Bağımsız Okullar Birliği), Denetleme Komitesi Raporu, İstanbul 13-16 Mart 2005.

TIERNEY, W. G., “Organizational Culture in Higher Education”, Journal of Higher

Education, Vol: 59, No: 1, 1988,s.2-21.

TURAN, S., “Örgüt Sağlığı”, İlköğretim-Online, 1 (2), 2002 s. 64-65

(http://www.ilkogretim-online.org.tr)10/10/2005.

TÜRK,E., Millî Eğitim Bakanlığında Yapısal Değişmeler Türk Eğitim Sistemi, Nobel
Yayın Dağıtım, Ankara 1999.

TOFFLER, A., Gelecek Korkusu Şok , Çev: Sargut S., Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul
1996.

TOPRAK, Z., “Türkiye’de Amerikan Üniversitesi Sorunu”, Toplumsal Tarih Dergisi

Sayı:120,Tarih Vakfı Yayınları, Ankara 2003.( http://www.tarihvakfi.org.tr/dizinlist.asp)
10/10/2005.

TÖREMEN,F.,Öğrenen Okul, Nobel Yayın Dağıtım,Ankara 2001,s.1-2.

TRIBUS, M., When Quality Goes to School,What Do Leaders Do to Put It to Work?

Exergy, Inc. Hayward, CA.
(http://www.mehs.educ.state.ak.us/quality/whenqualitygoestoschool.pdf) 08.09.2006.

124
TRIBUS, M. “Quality in Education According to the Techniques of Deming and
Feuerstein.” Unpublished workshop papers of Dr. Myron Tribus ,Australian Quality
Council, Melbourne 1996.

UÇAR, A., “Öğretmenlik Mesleği Nedir?”

http://www.memocal.com/OgrenciKurulu/OgretmenlikMeslegiNedir.asp (20.11.2006)

ULUĞ, Feyzi, “Okul Sisteminde Toplam Kalite Yönetimi”, Kamu Yönetiminde Kalite, I.
Ulusal Kongresi, TODAİE, Ankara 26-27 Mayıs 1998, s: 471

ÜNAL,S.,Okulda İnsan Kaynakları Yönetimi, 2000

http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/146/unal.htm, 3/7/2006.

VAHAPOĞLU, H., Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları-Yönetimleri

Açısından, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları No:109 Seri: 1 Sayı A-20 Ankara
1990.

VARIŞ, F., Eğitim Bilimine Giriş, Atlas Kitabevi, Konya 1994.

WASHBURN, G.,Fifty Years In Constantinapole, Boston ve New York 1909.

YALÇIN, C., Türkiye’de Çağdaş Eğitim Tarihi ,Bilim Yayınları, Anadolu Üniversitesi
No:1348,Eskişehir 2002.

YALDIZ,E., Kavramsal Düzeyde Etkinlik, Etkililik Ve Verimlilik Olgularına Bir Bakış,

2003.
www.geocities.com/ceteris_tr2/e_yaldiz.doc -17.11.2006

YAVUZ,Y., “Lise Yönetici ve Öğretmenlerinin Yerinden ve Merkezden Yönetim

Yönelimlerinin Karar Verme Sürecine Etkileri”, 2002, s.134.
http://kisi.deu.edu.tr/yasar.yavuz/

YILDIRIM, A., ŞİMŞEK, H., Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin
Yayınları, Ankara 2005.

YILMAZ, H., Okul Yönetimi, Alkım Yayımları,Ankara, 2003

YÖK, Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi, Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi,
Türkiye’de Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon, Ankara, YÖK yayını,
1999.

125
 EK 1 :
NYSAIS ÜYELİK KRİTERLERİ

Bir okul değerlendirilirken okulun kendi amaçları ve hedefler ile aşağıdaki kriterler göz
önünde tutulur. Önce okul, sonra da Ziyaretçi Komite aşağıdaki şekilde Üyelik Kriterlerine
not verirler.

5 = Kritere tamamen ve aynen uyulmuştur.

4 = Kritere büyük ölçüde uyulmuştur.
3 = Kritere genelde uyulmuştur.
2 = Kritere yeterince uyulmamıştır.
1 = Kritere hiçbir şekilde uyulmamıştır.
N/A = Kriter geçerli değildir.

Okul tarafından 2 ve 2’nin altında verilen her not için bir açıklama yapılmalıdır.
Ziyaretçi Komitenin notları okulun notlarından büyük farklılıklar gösterdiğinde Komite
açıklama isteyebilir.

Amaçlar ve Hedefler Okul-Komite

1) Okul New York Eyaleti Eğitim Kurumuna uygun olarak kurulmuş,
kâr amacı gütmeyen bir kurumdur, New York Eyalet Konseyi (Board _5_1_5_
of Regents) tarafından tescil edilmiştir.Gelirler Müdürlüğü tarafından
kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak tanınmıştır.
2) Okulun amaçları ve hedefleri açıkça ifade edilmiş olup okulla ilgili
herkes (yönetim kurulu, eğitim kadrosu,öğrenciler ve veliler ) tarafından _3_2_3_
tam olarak kavranmıştır.

Okul Kültürü
3) Okulun programında belirtilen özenle belirlenmiş değerler ve toplumsal
ahlâk kavramı,okul camiasının mensupları arasında karşılıklı saygıyı, _4_3_4_
kurallara uyulmasını, bireysel ve toplumsal haklara ve mülkiyete saygıyı
geliştirir.

Okula Kayıt ve Malî Destek

4) Okulun kayıt sistemi okulun amaçları ve hedefleri ile tutarlıdır. Okula
girişte ırk,inanç,cinsiyet ya da milliyete bakılmaz ( sadece kızlara ya da _5_4_5_
erkeklere açık okullar hariç).
5) Okulun tanıtım broşüründe amaçlar,hedefler, program, öğrenci başarısı
okul camiası ve okulun sunduğu olanaklar gerektiği gibi ve doğru şekilde
arılatılır. Okul ücretleri, diğer giderler, kayıt koşulları açıkça belirtilir.Okul _*5_5_5_
yapılan tüm ödemelerin kurallara uygun olmasına özen gösterilir.

Öğrenciler
6) Okulda öğrencilerin okulun amaçları ve hedefleri doğrultusunda karar alma _5_6_4_
sürecine katılımı için uygun yöntemler mevcuttur.

Mezunlar ve Okul Camiası

7) Mezunlar kendi ilgi alanlarına ve okulun amaçları ve hedeflerine uygun _4_7_4_
şekilde okulun gidişatında etkili olurlar.

126
Yatılı Bölüm
8) Yatılı bölümünde çalışanlar kendi gözetimleri altındaki öğrencilerin
ihtiyaçlarına cevap verecek vasıftadır. _4_8_4_
9) Okulu iyi tasarlanmış bir yatılı programı vardır. _3_9_3_
10) Yatılı programı okulun ayrılmaz bir parçasıdır. _4_10_4_
11) Akşam, hafta sonu ve tatil etkinlikleri uygundur. _5_11_5_
12) Okul yabancı öğrencilerin ve malî destek alan öğrencilerin gereksinimlerini
karşılar. _5_12_5_

Veliler
13) Okul velilerle kendi amaçları ve hedefleri doğrultusunda yeterli ve tutarlı bir
iletişim sağlar. _4_13_4_
14) Velilerin ve öğrencilerin okula karşı malî sorumlulukları kayıt öncesinde
yazılı olarak bildirilir. _5_14_5_

Okul ve Toplum
15) Okulda toplum bilinci vardır ve okul toplumda etkilidir; okulun toplumla
amaçlar ve hedeflere uygun biçimde etkileşimi için programlar vardır. _5_15_5_

İletişim
16) Okul toplumla iletişimi sağlamak için okulun büyüklüğüne, olanaklarına ve
misyonuna uygun iletişim olanaklarından yararlanır. _4_16_4_

Çeşitlilik
17) Okulun misyonuna uygun olarak, okul camiasında çeşitliliği sağlamak üzere
kurallar ve imkânlar yaratılmıştır. _5_17_5_

Eğitim Kadrosu
18) Öğretmenlerin ve yönetim kadrosunun sayısı, okulun programını uygulamaya
ve öğrencilerin gereksinimlerini karşılamaya yeterlidir. _4_18_4_
19) Öğretmenlere ve diğer çalışanlara verilen görevler çalışma koşulları,
yöntemler ve genel iş yükü açısından eşitlik ilkesine uygundur. _4_19_3_
20) Öğretim kadrosunun yapısı, öğretmenlerin amaçlar ve hedefler
doğrultusunda program geliştirmesinde rol almasına olanak tanır. _4_20_4_
21) Eğitim kadrosuna ırk, inanç, cinsiyet ve milliyet gözetmeksizin vasıflı
elamanlar alınır. _5_21_5_
22) Eğitim kadrosundakilerin ya lisans derecesi vardır ya da buna eş değer eğitim
ya da deneyime sahip olduklarını kanıtlarlar. _5_22_5_
23) Eğitim kadrosundakiler kendilerine verilen sorumlulukları yerine getirecek
eğitim ve deneyime sahiptir. _5_23_4_
24) Okulda eğitim kadrosunun gelişimi için hizmet içi eğitim programı mevcuttur.
Çalışanlar bu programın varlığını ve özelliklerini bilir. _4_24_4_
25) Okulda çalışanların değerlendirilmesi için bir program vardır. Çalışanlar bu
programın varlığını ve özelliklerini bilir. _5_25_5_
26) Öğretmenlerin ve idarî görevdekilerin maaşları ve hakları özel ve yöresel
okulların standartlarına uygundur. Öğretmenler emeklilik koşullarının ve
diğer ek hakların farkındadır ve bu haklar tüm yasal koşullara uygundur. _5_26_4_

Ofis Personeli
27) Deneyimleri ve eğitimleri açısından ofis çalışanları kendilerine verilen
görevleri yerine getirmeye yetkindir. _5_27_5_
28) Okulda çalışanların değerlendirilmesi için bir yöntem vardır ve ilgili herkes
127
 bunu bilir. _*2_28_2_
29) Ofis personeli ırk, inanç, cinsiyet ya da milliyet gözetilmeksizin işe alınır. _5_29_5_
30) Ofis personeli maaşları ve hakları yerel standartlara uygundur. Emeklilik
koşulları ve diğer haklar yasalara uygun olup tüm çalışanlar tarafından
bilinir. _5_30_5_

Eğitim Olanakları
31) Okulun eğitim programı, öğrenme sürecinin özelliklerine yönelik iyi
tasarlanmış kuramlara dayanır. Bu kuramlar düzenli olarak gözden geçirilir
ve vurgulanır. _4_31_4_
32) Ders programı okulun amaçlarına ve hedeflerine uygundur. _4_32_4_
33) Öğrencilerin ders dışı etkinliklerinin kapsamı, denetimi ve kaynakları, okulun
amaç ve hedeflerine uygundur. _4_33_4_
34) (Eğer varsa) Okulun kampus dışı ya da yan etkinlikleri uygun bir programa
göre yapılır ve denetlenir, okulun amaçlarına ve hedeflerine de uygundur. _3_34_3_
35) Öğrencilerin başarısı düzenli olarak ve okulun felsefesine uygun biçimde
ölçülür; ölçme yöntemi başarı durumuyla doğrudan ilgili olan veliler, kayıt
kabul görevlileri ve ayırtmanlar için bir anlam ifade edecek biçimdedir. _4_35_4_
36) Okuldaki toplam kişi sayısı, idarî kadro ve sınıflardaki öğrenci sayısı okulun
amaçları ve hedeflerine uygundur. _4_36_4_
37) Eğitim programı düzenli olarak eğitim kadrosu ve gerekirse diğer ilgili kişiler
tarafından değerlendirilir. _4_37_4_

Programı Destekleyen Birimler

44) Kütüphane/medya merkezi (ya da, eğer tek bir birim halinde değilse, bunun
muadili) okulun programı ile öğrencilerin ve eğitim kadrosunun
gereksinimlerini karşılayacak şekilde düzenlenmiş, donatılmış ve personel
sağlanmıştır. _4_44_4_
45) Okulun binaları/alanları ve malzemeler okulun programına uygundur. _4_45_4_
46) Rehberlik ve danışmalık programları öğrencilerin gereksinimlerini karşılar
ve okulun eğitim programı ile amaçları ve hedefleri doğrultusundadır. _*3_46_4_

Mütevelli Heyeti
47) Okulun yönetim şekli açıkça belirtilmiştir, ilgili her birim tarafından iyice
anlaşılmıştır; mütevelli heyeti misyonun sürdürülmesine, yönetim
değişiklikleri sırasında istikrarın sağlanmasına, uzun vadeli plânlama
yapılmasına, malî kaynakların güvence altına alınmasına, okul müdürünün
değerlendirilmesi ve profesyonel gelişimine, okul kurallarının belirlenmesine,
idarî görevi olan bireylerin ve grupların öz-değerlendirme yapmasına olanak
tanır. _3_47_2**
48) Öğretmen ve personel alımı, programın oluşturulması ve diğer konularla
ilgili kurallar belirlenirken, okulun misyonu çerçevesinde cinsiyet, çeşitlilik
ve kültür farklarıyla ilgili noktalar göz önünde tutulur. Yeri geldiğinde resmî
yönetmeliklere uyum konusunda okulun kuralları mevcuttur. _4_48_4_

Yönetim
49) Okul yönetimi okulun programını ve mütevelli heyetinin koyduğu kuralları
gerektiği gibi uygular. _4_49_4_
50) İdarî personelin eğitimi ve deneyimi, üstlendikleri görevlere uygundur. _5_50_5_
51) İdareciler sürekli olarak değerlendirmeye tâbi tutulur ve kendileri bunun
bilincindedir. _4_51_3_

128
52) Okulun programıyla ilgili kararların alınmasında okul öğretmelere de danışır.
_3_52_3_

İdarî ve Malî Yönetim

53) Okulun hesaplarını denetlemek için okul gerekli yöntemleri uygular. _5_53_5_
54) Okulun gereksinimlerine uygun malî kaynaklar ile işletme ve yatırım fonların
idaresi için gereken kurallar mevcuttur. *4/5.54_5_
55) Bütçe hazırlamak için okulun gerekli kuralları vardır. _5_55_5_
56) Tahsilat da dahil olmak üzere, okulun çeşitli malî kaynaklarının hesabını
tutacak gerekli kurallar ve personel vardır. _5_56_5_
57) Okulda sigorta için uygun fon ayrılmıştır. _5_57_5_
58) Okul ücretlerine destek sağlanıyorsa, nasıl uygulandığı hakkındaki kurallar
ve yöntemler açıkça belirtilmiştir. _5_58_5_
59) Okul ücretlerinde yapılan ayarlamaları ve velilerle okul arasındaki malî
sorumlulukları adilce düzenlemek için bir ücret sigortası ya da kural vardır. _5_59_5_

Geliştirme ve Kurumsal Yönetim

60) Okulun kısa ve uzun vadeli geliştirme programı bellidir ve bu ihtiyaca cevap
verecek organizasyon ve personel vardır. _4_60_4_

Tesis
61) Tesisin ve donanım birimlerinin bakımı gerektiği gibi yapılır, uzun vadeli
koruma ve yenileme programı mevcuttur. _4_61_4/3_

Sağlık ve Güvenlik
62) Okul çocuklar için güvenli ve sağlıklı bir yerdir. _4_62_4_
63) Tıbbî yardım birimi ve personeli, yatılı ve gündüzlü öğrencilerin
gereksinimlerine uygundur. _4_63_5_
64) Okul,sporla ilgili ve diğer yaralanmalara karşı önleyici ve tedavi edici
önlemler almıştır. _4_64_4_
65) Öğrencilerin sağlık dosyaları günceldir ve güvenli bir şekilde saklanır. _4_65_4_

Yemek
66) Yemek servisi için mekân ve personel uygundur, yemeğin kalitesi makul
beslenme standardını karşılar. Yemek vermeyen okullarda, öğrencilerin
okula getirdiği yemeğin gerekli beslenme standartlarında olmasına dikkat
edilir. _4_66_4_

Kayıtlar
67) Okulda ofis personelinin ve eğitim kadrosunun kayıtları eksiksiz ve doğru
olarak tutulur, bu kayıtlara ancak yetkili kişiler ulaşabilir. _5_67_5_
68) Okulda geçmiş personel dosyalarının, malî ve kurumsal kayıtların saklanması,
ve bunlara başvurulmasıyla ilgili kurallar vardır. _5_68_5_
69) Kayıtlar yangın ya da hırsızlığa karşı korunmuştur. _2_69_2_

Öz Değerlendirme
70) Okul,öz değerlendirmeyi NYSAIS’in kurallarına uygun şekilde, her yönüyle
tamamlamıştır. _5_70_5_

129
Okulun Açıklamaları

*5 : Okulun kapsamlı bir broşürü yoktur, ancak gerekli bilgiler formatlarda sağlanır, açık
biçimde anlatılır.
*28 : Öğretmenler için bir değerlendirme programı mevcuttur ve öğretmenler de bunu bilir.
Fakat, Öğretim Kadrosu Raporunda da belirtildiği gibi, bazı öğretmenler bu sistemden
memnun değildir ve değiştirilmesini istemektedir.Ofis çalışanları için de bir değerlendirme
sistemi oluşturmak üzere çalışmalar sürmektedir.
*46 : Robert Lisesinde rehberlik iki ayrı bölüm olarak işlendiğinden, bu kriteri yanıtlarken
görüş ayrılığı oluştu. Ayrıca, bu bölümlerden beklenenler göz önünde tutulunca, bu kriterin
idealler doğrultusunda mı, yoksa verilen hizmetin kalitesine göre mi yanıtlanacağında da
görüş ayrılığı ortaya çıktı. Ayrıntılar için lütfen ilgili raporlara bakınız.
*54 : İki alt açılım için iki farklı puan verilmiştir.
*69 : Bazı kayıtlar hırsızlığa karşı güvencede değildir, raporda da birçok kaydın yangına karşı
korunmadığı belirtilmiştir. Tehlike altında belgelerin pek çoğunun başka kopyası da yoktur.

Denetleme Komitesinin Açıklamaları

**47: Robert Lisesi Mütevellileri son derece özverili ve seçkin bir gruptur, uzun yıllardır
Robert Lisesinin değerlerine ve programlarına bağlıdırlar. Öz Değerlendirmenin Yönetim
bölümünde anlatıldığı gibi, Mütevelli Kurulu üyelerinin iki ayrı kıtada bulunması nedeniyle
Başkan ve Yürütme Kurulu, normal olarak Yönetim Kurulunun bir bütün olarak yürüttüğü
görevleri üstlenmişlerdir. Yönetim Kurulu her ne kadar stratejik plânlama çalışmaları yapmış
ve kurul üyelerinin uzmanlık ve yeteneklerinden yararlanmak üzere geçici komiteler
oluşturmuşsa da, henüz işlevini herkese tam olarak anlatabilmiş değildir, okul müdürü
seçilirken nasıl bir yol izlendiği pek çok kişinin gözünde belirsizdir, okul müdürünün
değerlendirilmesi resmîleşmemiştir, Yönetim Kurulunun da gerek bir bütün olarak, gerekse
tek tek üyeleri için bir değerlendirme yöntemi yoktur. Ancak, Yönetim Kurulu için olumlu bir
nokta, bunun bilincinde olmaları ve bu konulara çözüm bulmak üzere bir geçici komite
oluşturmuş olmalarıdır. Dünyadaki en iyi okullardan biri olarak, Robert Lisesinin okulu
desteklemek üzere mükemmel işleyen bir yönetim kurlunun var olması için gereken insan
kaynaklarına sahip olduğu şüphesizdir.

130
 EK 2:

Özel İstanbul Amerikan Robert Lisesi

Veli ve Öğrenci El Kitabı

2006-2007

FİHRİST Sayfa
No.
I. 2006-2007 OKUL TAKVİMİ 2
II. ROBERT LİSESİNİN AMAÇLARI 3
III. İDARÎ OFİSLER 3
IV. KAMPÜSE GİRİŞ-ÇIKIŞ KURALLARI 4

Öğrenciler - Öğrencilerin misafirleri - Veliler - Servis 5

minibüsleri
6
V. DAVRANIŞ KURALLARI / DİSİPLİN
7
a. Devam/devamsızlık 7
- Dersten izinli olmak 8
b. Geç kalma 10
c. Kıyafet kuralları 10
d. Sigara içme 11
e. Kopya çekme/Akademik usulsüzlük 11
f. Diğer kurallar 12
g. Okul danslarıyla ilgili kurallar 12
h. Öğrencilere kapalı olan alanlar
13
VI. DİSİPLİNE AYKIRI DAVRANIŞLARIN
SONUÇLARI 13
13
a. Zorunlu etüd 14
b. Onur Kurulu 14
c. Disiplin Kurulu 14
d. Akademik Dürüstlük Komitesi 14
e. Üniversite başvuruları 15
f. Malî yardım hakkının kaybedilmesi
g . Okul adına etkinliklere katılma 16

VII. KİŞİSEL EŞYALAR 17

VIII. KARNELER, GELİŞİM RAPORLARI,

“RCSIS”, VELİ-ÖĞRETMEN GÖRÜŞMELERİ 17

IX. DİPLOMA ALANLARI İLE İLGİLİ BİLGİLER 18

X. YIL SONU ZÜMRE BAŞKANLARI KURULU 19

131
(Sınıf Geçme) 20

XI. YILLIK PROJELER 20

XII. KULÜPLER 22

XIII. SOSYAL YARDIM VE TOPLUMA HİZMET 23

PROJELERİ 24
24
XIV. OKULDAKİ ÇEŞİTLİ BÖLÜMLER 24

a) Revir 25
b) Kütüphane – Medya Merkezi
c) Bilgisayar Merkezi
d) Multimedya Merkezi

XV. ÖĞRENCİ BİRLİĞİ

132
I. 2006-2007 DERS YILI TAKVİMİ (taslak)

Eylül 11, Pazartesi - Okulun açılışı

Ekim 6, Cuma - İstanbul'un Kurtuluşu (tatil)
Ekim 23-25 (Ptesi-Çar) - Şeker bayramı
Ekim 29, Pazar - Cumhuriyet Bayramı
Kasım 10, Cuma - Atatürk'ü Anma Günü
Kasım 12, Pazar - Homecoming (Mezunlar Günü)
Kasım 18-26 (Ct.-Paz) - RC Sonbahar Ara Tatili
Kasım 23, Perşembe - Thanksgiving (Şükran Günü)
Kasım 24, Cuma - Öğretmenler Günü
Aralık 25, P.tesi - Noel Tatili
Aral. 31(Paz)-Ocak 3(Çar) - Kurban Bayramı Tatili
Ocak 1, Pazartesi - Yılbaşı
Ocak 15-26 - Birinci Dönem Final Sınavları
Ocak 27(Ct.)-Şubat 11(Pz) - Yarıyıl Tatili
Mart 18, Pazar - Çanakkale Şehitlerini Anma Günü
Nisan 7-15 (Ct.-Paz.) - RC İlkbahar Ara Tatili
Nisan 23, Pazartesi - Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
Mayıs 7-18 - AP Sınavları
Mayıs 19, Cumartesi - Atatürk'ü Anma ve Gençlik Spor Bayramı
Haziran 11-26 - İkinci Dönem Final Sınavları
Haziran 26, Salı - Öğrenciler için ders yılının son günü

133
II. ROBERT LİSESİNİN AMAÇLARI

1863’de kurulduğu günden itibaren, Robert Lisesi Türkiye’de eğitimde mükemmelliği

hedeflemiştir. Günümüzde Robert Lisesi, Türkiye’de ve uluslararası düzeyde, farklı alanlarda
sosyal ve kültürel roller üstlenen vatandaşlar ve liderler olarak görev yapacak, azimli, beceri
ve kavrayış sahibi gençler mezun etmeyi amaçlamaktadır.

Bu amaç doğrultusunda Robert Lisesi, yetenekli ve istekli öğrencilerin yüksek bir

akademik düzeyi hedeflemesine, İngilizce ve Türkçe dillerinde akıcılık kazanıp bu dilleri iyi
öğrenmesine olanak verecek bir akademik programı benimsemiştir. Programın hedefi
öğrencilerin açıklıkla, içten ve yapıcı biçimde iletişimde bulunma istek ve yeteneğini
geliştirebilmek ve geniş bir uluslararası bakış açısını benimsemelerini sağlamaktır. Öğrenciler
hayatları boyunca öğrenmeyi sürdürmeye, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini
geliştirmeye ve 21.yüzyılda başarılı olabilmek için hayatî bazı bilgileri öğrenmeye teşvik
edilmektedir.

Robert Lisesi, derslerde ve derslerin ötesinde, öğrencilerine dürüstlüğe değer vermeyi,

demokratik özgürlüğün sorumluluk bilincine bağlı olduğunu ve diğer kişilerin
gereksinimlerine, haklarına ve mülkiyetine duyarlı ve saygılı olmalarını öğretmektedir.
Akademik ve müfredata bağlantılı faaliyetlerle, öğrenciler eğitim ve araştırma, teknoloji,
resmi konular, sosyal hizmetler, iş dünyası ve sanat dalları gibi konularda topluma katkıda
bulunmalarına olanak verecek bireysel ilgi ve becerileri geliştirirler.

134
III. İDARÎ OFİSLER

Okul Müdürü: John R. Chandler

İdarî Asistanı: Tulû Derbi
Türk Müdür: Güler Erdur
İdarî Asistanları: Güney Savaş, Nüket Burduroğlu
Akademik Müdür: Maria Orhon
İdarî Asistanları: Nesrin Gülsoy, Sezen Ertürk
Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür Yard. ve IB Koord.: Margaret Halıcıoğlu
Ders Dışı Etkinliklerden Sorumlu Müdür Yardımcısı: Joseph Welch
Öğrenci İşleri Ofisi: Emel Göktürk, Teuta Göktürk, Emel Sayın, Neyran Akgün
İdarî ve Malî İşler Müd.: Ümran Üngün
Mezunlar Ofisi ve Geliştirme Müd.:Leyla Aktay
Kayıt işleri (Registrar): Özlen Tanrıöver

İletişim:

Telefon: (212) 359 22 22 ve (212) 257 34 30

Faks: (212) 257 21 46 (Lise Ofisi)
(212) 257 07 64 (Akademik Müdürün Ofisi)
(212) 257 54 43 (İdarî ve Malî İşler Ofisi)

IV. KAMPÜSE GİRİŞ/KAMPÜSTEN ÇIKIŞ KURALLARI

Öğrenciler

a) Ders saatleri içinde kampüsten ayrılmak isteyen öğrenciler, velilerinden imzalı bir yazı
getirmeli ve Lise Ofisine teslim etmelidir.

b) Gün içinde kampüse dönmek isteyen öğrenciler, Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür
Yardımcısının ya da Akademik Direktörün onayından sonra Lise Ofisinden yazılı bir izin
almalıdır.

c) Final sınavları sırasında, 9.-12. sınıf öğrencileri için normal derslerin yapılmadığı dönemde,
9.-12. sınıf öğrencileri sadece sınavlarının olduğu saatlerde okulda bulunmakla yükümlüdür.

d) Hafta sonu kampüse gelmek isteyen öğrenciler cuma günü saat 14:00’e kadar Akademik
Müdürden izin almalıdır, yanlarında okul kimliklerini bulundurmaları koşuluyla hafta sonu
09:00-18:00 arasında kampüse girebilirler. Kampüs kapısında kayıt yaptırmaları ve nereye
gideceklerini bildirmeleri gereklidir.

Öğrencilerin misafirleri

Ders saatleri içinde okula hiçbir şekilde misafir davet edilemez. Diğer zamanlarda
öğrenciler kampüse en fazla iki kişi davet edebilir, ancak bir idareciden önceden izin almaları
gereklidir. Ziyaretçiler kapıdaki güvenlik görevlilerine kimliklerini bırakmalıdır. Bir önceki
yılın mezunları, idarecilerden birinin izni olmadıkça, okulun açık olduğu günlerde kampüse
giremezler.

135
Veliler

Velilerin kampüse girebilmeleri için veli kartı almaları gereklidir. Bu kart, kayıt
sırasında temin edilebilir. Ders saatleri içinde acil bir durum nedeniyle çocuklarıyla görüşmesi
gereken veliler Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısını aramalıdır. Sekreterler
öğrencilere özel mesajlar iletemez. Misafir getirmek isteyen veliler önceden bir idareciden
izin almalıdır. Okul idaresi tarafından davet edilmedikçe, velilerin final sınavları sırasında
okula gelmemeleri önemle rica olunur.

Servis minibüsleri

Okul idaresi öğrencilerin okula geliş-gidişinden sorumlu değildir. Servis minibüsleri ile
ilgili sorular doğrudan ilgili şirkete ya da Okul Aile Birliğinin Servis Minibüsleri Komitesine
iletilmelidir.

V. DAVRANIŞ KURALLARI /DİSİPLİN

Robert Kolej'de olumlu bir disiplin ortamı oluşturmak herkesin görevidir. Herkes her
zaman nezaket çerçevesinde davranmalıdır. Başkalarının hakları ve düşüncelerine saygı
gösterilmeli, Robert Lisesinin Amaçları'nda belirtilen hedeflerin yerine getirilmesi için
kurallara uyulmalıdır.

Öğrenciler ve veliler Millî Eğitim Bakanlığının disiplin yönetmeliğini de okumalıdır;

yönetmeliğin bir nüshası ders yılının başında velilere ve öğrencilere dağıtılır.

§ Robert Lisesi kampüsü içinde ya da dışında, okul tarafından düzenlenen her türlü etkinlikte
okul kuralları geçerlidir.

§ Öğrenciler her zaman öğrenci kimliklerini üzerlerinde taşımalı ve gerektiğinde yetkililere

göstermelidir.

§ Öğrenciler okulda İngilizce konuşan kişilerle her zaman İngilizce konuşmalıdır.

§ İdarenin, öğretmenlerin ve ofislerin önemli iletileri "Homeroom" duyurularıyla ve Lise

Ofisinin dışındaki panolardaki yazılarla öğrencilere ulaştırılır. Her öğrenci bunları takip etmek
zorundadır. Sözlü ya da yazılı bir duyuru yapmak isteyen öğrenciler önce Öğrenci İşlerinden
Sorumlu Müdür Yardımcısından ya da idarî asistanlardan İZİN ALMALIDIR. Tüm yayınlar,
tiyatro programları, afişler v.b. de okul idaresi tarafından onaylanmalıdır. Afişler ancak
panolara asılabilir ya da, duvarlara/kapılara zarar vermemek için, iz bırakmayan “UHU
ataç” kullanılmalıdır.

§ Koordinasyon sağlanabilmesi için TÜM etkinlikler, konserler, oyunlar, v.b. Ders Dışı
Etkinliklerden Sorumlu Müdür Yardımcısına bildirilmelidir. Etkinlik tarihleri Ders Dışı
Etkinliklerden Sorumlu Müdür Yardımcısının tuttuğu rezervasyon defterine kaydedilir. Ders
Dışı Etkinliklerden Sorumlu Müdür Yardımcısının izni olmadan rezervasyon YAPILAMAZ.

a) Derslere Devam/Devamsızlık

Öğrenciler ciddî bir hastalıkları olmadıkça ya da idare tarafından mazeretli kabul

edilmedikçe okula devam etmek zorundadır. Okula gelmedikleri günün ertesi günü
velilerinden yazı getirmeleri gerekir. Geçerli doktor raporu olmayan devamsızlıklar,
mazeretsiz devamsızlık sayılır. Arka arkaya üç günden daha fazla süren devamsızlıklarda
136
doktor raporu şarttır. Derslerdeki başarı durumlarına bakılmaksızın, ders yılı içinde 20 gün ya
da daha fazla mazeretsiz devamsızlığı olan öğrenciler sınıf tekrarlamak zorundadır. Yurt
içinde ya da dışında tiyatro, spor, müzik ve benzerî eğitsel etkinliklere katılan öğrenciler,
gerekli izin belgelerini sağladıkları takdirde, bu etkinliklere katıldıkları günlerde okula devam
etmiş sayılırlar. Mazeretli ve mazeretsiz devamsızlıkların toplamı 45 ders gününü aşamaz.

Öğrenciler tüm derslere, törenlere, resmî toplantılara ve görüşmelere vaktinde

gelmelidir. Eğer öğrenci okula gelemeyecekse ya da geç gelecekse, velisi en geç 09.00'a kadar
Lise Ofisine haber vermelidir.

Eğer öğrenci okula birinci ders saatinin sonundan önce (8:55’e kadar – ancak, Lise 11
ve 12. sınıf öğrencileri için Pazartesi günleri 8.40’a kadar) gelirse, gecikmiş sayılır fakat
yarım gün devamsızlık yapmış sayılmaz, gün içindeki sınavlarına v.b. değerlendirmelere de
girebilir. Gecikmenin mazeretli kabul edilip edilmeyeceğine Öğrenci İşlerinden Sorumlu
Müdür Yardımcısı karar verir. Eğer mazeretli değilse, “homeroom” saatine girmediği için
zorunlu etüd cezası verilir. Öğrenciler homeroom saatinde yapılan duyuruları bilmekle
yükümlüdür. Homeroom’a katılmamaktan dolayı iki kez zorunlu etüd cezası alanlar hakkında
disiplin işlemi başlatılır.

Birinci ders saatinin bitiminden sonra okula gelen öğrenciler ise yarım gün
devamsızlık yapmış sayılır; o gün sınavları/değerlendirmeleri varsa, ancak Öğrenci
İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısı tarafından mazeretli kabul edildikleri takdirde
sınava girebilir ya da daha sonraki bir tarihte mazeret sınavı alabilirler.

Sınavı/değerlendirmesi olan öğrenciler, o gün bütün gün derslere girmekle

yükümlüdür, ancak geç kalan fakat birinci dersin bitiminden önce okula gelen öğrenciler gün
içinde sınava/değerlendirmeye girebilir. Sınav/değerlendirme sonrasında öğrenciler ders
günü bitmeden okuldan ayrılamaz.

Okul sadece devlet hastaneleri ya da özel hastanelerdeki yetkili doktorlardan alınan

raporları geçerli kabul eder. Doktor raporları, raporun son gününü izleyen 7 iş günü içinde
revire teslim edilerek okul doktoruna ve okul yönetimine onaylatılmalıdır. Okula faksla
gönderilen doktor raporları kabul edilmez.

Okula gelmeyen öğrenciler, ertesi günün ödevlerini öğrenmek ve eksiklerini

tamamlamakla yükümlüdür.

Ders saatleri içinde ya da okul sonrasında yapılan maç, konser, tiyatro, prova v.b.
etkinliklere katılabilmek için, öğrencilerin o günkü bütün derslere girmiş olmaları
zorunludur.

Hasta olan ve hastalığı Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısı tarafından

doğrulanan öğrenciler dışında, hiçbir öğrenci bayrak törenleri ve diğer törenlerden izinli
sayılamaz. Tüm törenlerde yoklama yapılır. Törenlere katılmama durumunda disiplin işlemi
uygulanır.

Öğrencilerin dersten izinli olması

Herhangi bir okul etkinliği nedeniyle dersten izin alacak öğrencilerin izin formunu
doldurması ZORUNLUDUR. Bu formlar Lise Ofisinden temin edilebilir. Formlar Ders Dışı
Etkinliklerden Sorumlu Müdür Yardımcısı ya da Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür

137
Yardımcısı tarafından onaylanarak etkinlikten önce Akademik Müdürün Ofisindeki idarî
asistanlara teslim edilmelidir. Bu işlemleri yerine getirmeyen öğrenciler izinli sayılamaz.

b) Derse geç kalma

Zil çaldığı anda öğrenciler sınıfta olmalıdır. Okula geç kalacaklarını önceden bilen
öğrenciler velilerinden yazı getirmeli ve okula gelir gelmez Lise Ofisine gitmelidir. Ofisten
öğretmene iletilmek üzere bir form verilir. Eğer gecikme birinci ders saatinden sonra olursa,
mazeretsizse ve 10 dakikayı geçmişse, öğrenciler Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür
Yardımcısına gönderilir. Okula 12:00’den sonra gelen öğrenciler, gecikme nedenlerini
açıklamak üzere Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısı ile görüşmelidir.

Devamsızlık ve gecikme listeleri düzenli aralıklarla Lise Ofisinin dışındaki panoya asılır.

Mazeretsiz gecikmelere aşağıdaki işlemler uygulanır:

- 4 gecikme: öğrencinin sınıf rehber öğretmenine bilgi verilir;

- 4 kezden fazla tekrarlanan gecikmelerde sırasıyla aşağıdaki işlemler uygulanır:
· Rehberlik Servisi öğrencinin velisine haber verir.
· Onur Kuruluna sevkedilir.
· Disiplin Kuruluna sevkedilir.

Zil çaldığı zaman öğretmen sınıfta değilse öğrenciler on dakika süreyle sessizce bekler, bu
sürenin sonunda sınıf temsilcisi ya da başka bir öğrenci Lise Ofisine bilgi verir. Öğrenciler
ancak kendilerine izin verildikten SONRA, sınıfı sessizce terk edebilir.

c) Kıyafet Kuralları

Robert Lisesindeki her öğrenci, hatırlatmaya gerek duymadan kıyafet kurallarına uymakla
yükümlüdür. Öğrenciler özellikle bayrak törenlerinde ve ulusal günlerde yapılan törenlerde
kıyafetlerine özen göstermelidir.

Kıyafet kuralları okul saatleri içinde, okul gezileri de dahil olmak üzere, geçerlidir.

"Maze", Plato, "Bubble" spor alanı ve tenis kortlarında etkinliğe katılan öğrenciler etkinlik
süresince özel kıyafet giyebilir, ancak bu alanlardan ayrıldıklarında okulun kıyafet kurallarına
uymak zorundadırlar.

Kıyafet kurallarının dışına çıkmak, ancak öğretmen denetiminde yapılacak etkinliklerde

etkinliğin türü nedeniyle öğretmenlerin böyle bir talepte bulunması durumunda mümkündür.

Öğrenciler dikkatlerini derse vermelerini engellemeyen, temiz, düzenli, ölçülü kıyafetler

giymelidir. Kıyafetler ne fazla bol, ne de fazla dar olmalıdır.

Öğrencilerin kıyafetleri aşağıdaki kurallara uymalıdır:

· Siyah, lacivert, koyu gri ya da koyu kahverengi kumaş pantalon; kızlar için siyah, lacivert,
koyu gri ya da koyu kahverengi orta boy, düz kesimli, okula uygun etek. Erkekler bej rengi
pantalon da giyebilir. Kargo tipi ve kot kesimli pantalonlar, abartılı sayıda cebi ya da fermuarı
olan pantalonlar ve eşofman kabul edilmez.

138
· Tek renk, yakalı, kısa ya da uzun kollu gömlek. Gömlekler pantalon ya da etek belinin içinde
olmalıdır, ancak kız öğrenciler bele oturan kesimli gömlek giyebilir. Erkekler kravat takmalı;
gömleğin yakası ilikli olmalı ve kravat düzgün bir şekilde bağlanmalıdır.

· Tek renk yünlü kazak ya da ceket. Soğuk havalarda balıkçı yaka yünlü kazak giyilebilir.
Eşofman üstleri kabul edilmez.

Çok sıcak havalarda (Şeker Bayramına kadar ve İlkbahar Ara tatilinden sonra) öğrenciler RC
polo gömleklerini giyebilir.

Ayrıca dikkat edilecek noktalar:

· Erkekler düzgün şekilde traş olmalıdır. Favoriler kulağın orta hizasından uzun olamaz.

· Okulda eşarp takılamaz, şapka giyilemez .

· Kot kumaşından gömleklere, pantalonlara, ceketlere izin verilmez.

· Dantelli, boncuklu, kat-kat, etek boyu farklı olan ya da eteği bastırılmamış etekler giyilemez.

· Saat ve bir çift küçük küpe (kızlar için) hariç, mücevherata izin verilmez. Yüzün herhangi
bir yeri delinip takı takılamaz.

· Saçların temiz ve derli toplu olması gerekir. Kınalı, balyajlı, boyalı saçlar kabul edilmez.
Erkeklerin saçı kısa olmalıdır.

· Sandalet, topuklu ayakkabı ve file çorap giyilemez.

· Çorap giymek zorunludur.

· Makyajın hiçbir türüne izin verilmez. Renksiz oje sürülebilir.

· Kurallara uymayan kılıkta okula gelen öğrenci kıyafetini okulda düzeltemezse eve
gönderilir.

Kıyafet kurallarına aykırı davranış nedeniyle iki kez zorunlu etüd cezası alan öğrenciler
hakkında disiplin işlemi başlatılır.

Beden eğitimi kıyafetleri SADECE beden eğitimi derslerinde ve spor karşılaşmalarında

giyilebilir, Homeroom ve bayrak törenlerinde giyilemez.

Lise Hazırlık Beden Eğitimi Kıyafeti

Beyaz, düz renk tişört (üzerinde arma ya da yazı olmamalıdır)

Lacivert ya da siyah eşofman altı

Jimnastik ya da spor çorabı

Antrenman/spor ayakkabısı

139
L9, L10, L11 Beden Eğitimi Kıyafeti

Düz renk, renkli tişört (üzerinde arma ya da yazı olmamalıdır) ve şort/eşofman altı;
katıldıkları etkinliğe uygun spor ayakkabısı.

d) Sigara içme

Robert Lisesi yöneticileri ve öğretmenleri, öğrencilerimizi zararlı alışkanlıklara karşı

korumayı görev bilir. Sigara içtiği görülen, sigara kokan ya da eşyaları arasında sigara-
çakmak gibi maddeler bulunduran öğrenciler hakkında aşağıdaki işlemler uygulanır:

1.kez: uyarma verilir ve velisi Rehberlik Bölümüne çağırılır;

2. kez: kınama verilir;

İki kezden fazla yakalanması durumunda: okuldan uzaklaştırma.

e) Kopya çekme - Akademik usulsüzlük

Kopya çekmek, diğer öğrencilere karşı haksızlık yapmaya teşebbüs etmektir; karşılığında not
verilmeyen ya da başkalarıyla rekabetin söz konusu olmadığı durumlarda dahi, öğretmeni
yanıltmaya yönelik bir girişimdir.

Akademik usulsüzlük, akademik çalışmalardan/kayıtlardan dürüst olmayan biçimde

yararlanma girişimidir. Herhangi bir çıkar sağlanmayacak dahi olsa, bir eğitim ortamında
akademik usulsüzlük yapılması etik açıdan yanlıştır ve buna izin verilemez.

Kabul edilemeyecek davranışlarla ilgili ayrıntılı bilgiler okulun web sitesinde mevcuttur.

Kopya çekildiğinden ya da akademik usulsüzlük yapıldığından şüphelenildiği zaman, olayla

ilgili belgelerle birlikte Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısına bilgi verilir, o da
durumu Akademik Dürüstlük Komitesine iletir. Bir suç bulunduğu saptanırsa gereken
işlemler yapılır, gerektiğinde not kısmen ya da tamamen düşürülebilir ya da olay Onur
Kuruluna ya da Disiplin Kuruluna sevk edilebilir.

f) Diğer kurallar

Aşağıdaki kuralların BÜTÜN öğrenciler için geçerli olduğunu ve dikkatle uyulması

gerektiğini hatırlatırız:

§ Okulda çiklet çiğnemek uygunsuz bir davranıştır.

§ Sınıfa ve törenlere radyo, walkman, kasetçalar, CD-çalar ve benzeri aygıtlar getirilemez.

§ Kâğıt oyunları ve tavla yasaktır.

§ Kay-kay, tekerlekli paten ve bisiklet sadece açık alanlarda ve sadece okul sonrasında
kullanılabilir.

§ Öğrenciler kampüste araba kullanamaz ve park edemez. Ancak, Öğrenci İşlerinden Sorumlu
Müdür Yardımcısından gerekli izni alanlar Bizimtepe'nin otoparkını kullanabilirler, fakat okul
saatlerinde Bizimtepe'ye gidemezler.

140
§ Öğrenciler asansörü kullanamaz, ancak bir öğretmenin izin verdiği öğrenciler ya da
Revirden tıbbî gerekçelerle izin kâğıdı olanlar kullanabilir.

§ Gündüzlü öğrenciler, öğretmen denetimindeki etkinlikler hariç, saat 18:00'den sonra

kampüsten ayrılmış olmalıdır.

§ Teneffüslerde dışarıda top oynanabilir, fakat ders yapan sınıfların rahatsız edilmemesine ve
fazla ses çıkarılmamasına dikkat edilmelidir.

g) Okul danslarıyla ilgili kurallar

§ Okulun tüm kuralları (kıyafet kuralları hariç) danslarda da geçerlidir

§ Danslar 19:30-23:00 saatleri arasında yapılır. Öğrenciler en geç 21:00’e kadar dansa gelmiş
olmalıdır. Dansın bitiminde gündüzlü öğrenciler derhal kampüsten ayrılmalıdır.

§ Öğrenciler dans sırasında istedikleri zaman okuldan çıkabilirler fakat tekrar okula
dönemezler.

§ Öğrenciler okula girişte Bizimtepe kapısını kullanamazlar.

§ Öğrencilerin gidebileceği yerler sadece dansın yapıldığı alan, Köprü ve tuvaletlerdir.

§ Mezunlar danslara gelemez, misafir davet edilemez. Danslar sadece Robert Lisesi
öğrencileri içindir.

§ Bu kurallara uymayan öğrenciler Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısına

bildirilecek ve disiplin işlemi uygulanacaktır.

h) Öğrencilere kapalı olan alanlar

Öğretmenlerin denetimindeki herhangi bir etkinlik için gerekli olmadıkça, öğrenciler

aşağıdaki alanlara giremezler:

§ Köprü ile Arnavutköy Kapısı arasındaki ana yol. Öğrenciler bu yol yerine yürüme yolunu
kullanabilirler.

§ Tüm ağaçlık alanlar.

§ Öğretmenler davet etmedikçe, öğretmen lojmanlarının etrafındaki alanlar.

§ Okul asansörü.

§ Faculty Parlor (Öğretmen Odası).

§ Öğretmen tuvaletleri.

§ Öğretmenlerin ofisleri (öğretmenlerin izin verdiği durumlar hariç).

§ Posta Odası.

141
§ Matbaa.

§ Bizimtepe (davetli oldukları ya da Öğrenci İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısının

onayladığı durumlar hariç).

§ İlgili yatakhane amirinden izin almadıkça gündüzlü öğrenciler yatakhanelere giremezler.

VI. DİSİPLİNE AYKIRI DAVRANIŞLARIN SONUÇLARI

a) Zorunlu etüd cezası

Zorunlu etüd cezası, Salı ya da Perşembe günleri okul sonrasında gerçekleşir. Zorunlu etüde
kalacak öğrenciler, velilerine bunun nedenlerini ve gününü kendileri bildirmekle yükümlüdür.

Kıyafet kurallarına aykırı davranış gibi, yönetmeliğe karşı hafif suçlar işlendiğinde
öğretmenler zorunlu etüd cezası vermeye yetkilidir. Bu tür bir ceza veren öğretmen, öğrenciye
zorunlu etüde kalacağını kendisi bildirir ve nedenini açıklar. Öğretmenler zorunlu etüd
kâğıdını doldurup ders günü sonunda Lise Ofisine teslim ederler. Zorunlu etüd sırasında TÜM
okul kuralları geçerlidir. Öğrenciler kıyafet kurallarına uymalı ve okul kimliklerini yanlarında
bulundurmalıdır. Bir saatlik zorunlu etüd süresince kesinlikle sessiz olunmalıdır ve müzik de
dinlenemez. Öğrenciler derslerine çalışabilirler fakat odadan çıkamazlar. Okul sonrasında
öğrencilerin okulla bağlantılı ya da bağlantısız herhangi başka bir programı olsa da, zorunlu
etüdler önceliklidir; ancak o saatte önceden programlanmış mazeret sınavları varsa, zorunlu
etüd yerine bu sınava girerler.

Zorunlu etüde geç kalmak ya da aynı gün öğle yemeği saatine kadar Öğrenci İşlerinden
Sorumlu müdür Yardımcısına haber vermeden zorunlu etüde gelmemek, yeni bir zorunlu etüd
cezasını gerektirir.

İki kez Homeroom’a gelmemek ya da kıyafet kurallarına aykırı davranmak nedeniyle verilen
2. zorunlu etüd cezasıyla disiplin işlemi başlatılır.

Diğer nedenlerle verilen zorunlu etüd cezalarında

4 zorunlu etüd: Rehberlik Servisine bilgi verilir ve öğrencinin velisi aranır.

5 zorunlu etüd: Öğrenci Onur Kuruluna sevk edilir.

6 zorunlu etüd: "Uyarma” verilir.

7 zorunlu etüd: "Kınama” verilir.

8 zorunlu etüd: Öğrenci Disiplin Kuruluna çıkar.

b) Onur Kurulu

Onur Kurulu, öğrencilerin daha ağır Disiplin Kurulu cezalarına maruz kalmamalarını sağlar.
Onur Kurulunda sekiz öğrenci ve oylamayla seçilmiş bir öğretmen görev yapar.

c) Disiplin Kurulu

142
Disiplin Kurulu, her yıl seçilen dört (iki Türk, iki yabancı) öğretmen, Onur Kurulu Başkan
Yardımcısı ve bir veli temsilcisinden oluşur. Disiplin Kuruluna Türk Müdür başkanlık eder.

Bir olay Disiplin Kuruluna sevk edildiğinde, önce Kurul Başkanı öğrencilerin ve olaya
karışan tanıkların yazılı ifadesini alır. Kurul, Başkanın çağrısı üzerine toplanır. Öğrencilerin
ifadesi sözlü olarak, gerektiğinde de yazılı olarak alınır. Cezalar Disiplin Yönetmeliğine göre
uygulanır.

d) Akademik Dürüstlük Komitesi

Akademik Dürüstlük Komitesi öğretim üyelerinden oluşur, öğrenci temsilcileri de bazen

komiteye katılabilir. Kopya ve akademik usulsüzlükten şüphelenildiği zaman bu komiteye
başvurulur. Komite üyeleri olayları inceleyerek görüş bildirir ya da gerekli görürse Öğenci
İşlerinden Sorumlu Müdür Yardımcısına ve Disiplin Kuruluna sevkeder.

e) Üniversite Başvuruları

Yurtdışındaki üniversitelere başvurmayı düşünen öğrenciler, ciddî bir disiplin suçu işledikleri
tespit edilirse okulun göndereceği tavsiye yazılarının bundan olumsuz etkileneceğini göz
önünde bulundurmalıdır. Böyle bir durumda olayı başvuru sürecinde üniversiteye kendisinin
bildirmesi ya da, başvuruyu daha önce göndermişse, ayrı bir yazıyla bildirmesi konusunda
öğrenciye yol gösterilir. Ayrıca, öğrenci bir üniversiteye kabul edildikten sonra ciddî bir
disiplin suçu oluşursa, okulun üniversiteye bilgi vermek zorunda olduğunu da dikkate
almaları gerekir.

Eğitimlerine Türkiye’de devam etmeyi düşünen öğrenciler de, disiplin cezası nedeniyle
davranış notlarının düşürülmesinin Türk üniversitelerine girişte etkili olacağını göz önünde
bulundurmalıdır.

f) Malî Yardım Hakkının Kaybı

Öğrencinin davranış notunun düşürülmesine neden olacak disiplin suçları, bir sonraki yıl
öğrencinin malî yardımdan yararlanmasını engeller.

g) Okul adına etkinliklere katılma/okul gezileri

Okulda lider pozisyonlarda bulunan ya da bir öğrenci organizasyonu, bir okul kulübü ya da
derslerle ilgili bir etkinlikte okulunu ve ülkesini temsil eden öğrenciler, okulun yüksek
standartlarına uygun davranmalıdır. Bu nedenle, kınama ya da okuldan uzaklaştırma gibi
resmî nitelikte bir disiplin cezası almış olan öğrenciler liderlik görevlerinden ayrılmak
zorunda kalır ve cezanın verildiği ders yılı içinde okulu temsil edemezler. Resmî bir disiplin
cezası alan öğrenciler, ertesi yıl herhangi bir kulübün ya da Öğrenci Birliğinin yönetiminde
görev almak üzere seçime katılamazlar. Okul gezisindeki davranışı nedeniyle herhangi bir
disiplin cezası almış olan öğrenciler, o yıl ve ertesi yılki gezilerde okulu temsil edemezler.

VII. KİŞİSEL EŞYALAR

Öğrenciler kişisel eşyalarından her zaman kendileri sorumludur.

§ Öğrenciler büyük miktarda para ya da değerli eşya taşımamalıdır. Okula geldiklerinde

yanlarında değerli eşya varsa Lise Ofisine, yatılı öğrenciler de yatakhane amirlerine emanet
etmelidirler.
143
§ Cep telefonları ders sırasında KAPALI olmalıdır. KÜTÜPHANEDE, BİLGİSAYAR
LABORATUARLARINDA, MULTİMEDYA MERKEZİNDE CEP TELEFONU
KULLANILAMAZ. Sınıfta cep telefonu çalarsa ya da ders esnasında kullanılırsa, telefon Lise
Ofisine teslim edilecektir. Lise Ofisine teslim edilen tüm telefonlar bir hafta süreyle alıkonur.
Bu kuralın ihlâli tekrarlanırsa telefona ders yılı süresince el konabilir.

§ Bütün hırsızlık olayları (küçük çapta dahi olsa) derhal Lise Ofisine bildirilmelidir.

§ Sahipsiz eşyalar (giyim, kitap, çanta, v.b.) Suna Kıraç binasında, Beden Eğitimi ofisi
karşısındaki 121-1 no.lu odaya götürülür. Bu oda her gün 9.40-10.00 ve 15.15-15.30 arası
açık tutulur. Değerli eşyalar Lise Ofisine getirilir. Her dönemin sonunda, sahibi tarafından
aranmayan eşyalar hayır kurumlarına bağışlanacaktır.

§ Öğrenciler kendilerine tahsis edilen dolapları kullanmalı ve kendi kilitlerini temin etmelidir.
Kendilerine ayrılan dolabın güvenliği, sağlamlığı ve içindeki eşyalardan kendileri sorumludur.
Dolapların bulunduğu alanlar 18:00'de kilitlenir.

§ Öğrenciler okul kimlik kartlarını her zaman üzerlerinde bulundurmalı ve istendiğinde

göstermelidir. Kimliğini kaybeden öğrenci hemen Lise Ofisine başvurmalı ve yenisini
istemelidir.

VIII. KARNELER, GELİŞİM RAPORLARI, RCSIS ve VELİ-ÖĞRETMEN

GÖRÜŞMELERİ

a) Karneler

Her dönemin sonunda öğrencilere resmî karneleri verilir. Birinci yarıyıl karneleri veliler
tarafından imzalanıp Lise Ofisine iade edilir. İkinci yarıyıl karneleri 1 Ağustos'a kadar ofisten
alınmazsa evlere postalanır.

b) Gelişim Raporları

Yılda iki kez her dersin öğretmeni tarafından öğrencilerin gelişimi hakkında bir rapor
hazırlanır. Bu raporlar öğrencilerin dönem ortasındaki başarı durumlarını gösterir.

c) RCSIS (Robert Kolej Öğrenci Bilgi Sistemi)

Öğrenciler Robert Lisesinin verdiği email şifreleriyle okulun bilgi sistemine ulaşabilir, burada
iletişim bilgilerini, dönem notlarını, sınav tarihlerini, seçmeli dersleri, ders çizelgelerini,
devamsızlık durumlarını v.b. bilgileri görebilirler.

d) Veli-Öğretmen Görüşmeleri

Öğretmenlerin talep etmesi halinde veliler öğretmenlerle görüşmeye gelmelidir. Görüşmeye

gelecek veli, öğretmenin görüşme gününden en geç iki gün önce Lise Ofisini arayarak
randevu istemelidir. Randevu almadan görüşme yapılamaz. Öğretmen-veli görüşmelerinin
son tarihi, final sınavlarının başlama tarihinden bir hafta öncesidir. Görüşmeler Lise
Ofisi yakınındaki odalarda yapılır, özellikle davet edilmedikçe velilerin öğretmen ofislerine
gitmemeleri rica olunur.

144
IX. DİPLOMA ALANLARI İLE İLGİLİ BİLGİLER

Diploma Alanının Seçilmesi

Öğrenciler diploma alanlarına Lise 9'da karar vererek seçmeli ders formunda bunu belirtirler.
Diploma türüne karar vermeden önce öğrencilere diploma alanları, alan dersleri ve zorunlu
dersler hakkında bilgi verilir. Diploma alanı her dönem sonunda karnede belirtilir.

Diploma Alanının Değiştirilmesi

Yılda bir kez, ders yılının sonunda, öğrenciler diploma alanlarını değiştirmek üzere yazılı
olarak istekte bulunabilirler. Alan değiştirmek isteyen öğrenciler, geçmek istedikleri alanın
gereklerini yerine getirmiş olmalıdır. Alan değişiklikleri Öğretmen Kurulunda görüşülür ve
yeni diploma alanı o dönemin karnesinde belirtilir. Diploma alan değişiklikleri için son
başvuru tarihi öğrencilere önceden duyurulur.

Seçmeli Dersler

Birinci dönemin sonlarına doğru, öğrenciler bir sonraki yıl alacakları seçmeli derslere karar
vermek zorundadır. Öğrenciler derslerini seçmeden önce, her zümre tarafından derslerin
içeriği, diploma alanlarıyla bağlantısı v.b. hakkında kendilerine bilgi verilir.

Seçmeli Ders Değişiklikleri

Geçerli bir nedeni olan öğrenciler ders yılı sonunda seçmeli derslerini değiştirmek için
başvurabilir. Açılan derslerin durumu elverişli ise değişiklikler yapılır. Ders yılının sonunda
seçmeli ders değişiklikleri için yöntemler ve başvuru tarihleri duyurulur.

Final Sınavlarının Gözden Geçirilmesi

L9-L12 öğrencileri, duyurulan tarihlerde final sınavlarının sonuçlarını gözden geçirebilir.

Belirlenen tarihte okula gelmeyen öğrenciler, bu haklarından feragat etmiş sayılır.

X. YIL SONU ZÜMRE BAŞKANLARI KURULU

Öğretim yılının sonunda notlar belli olduktan sonra bazı derslerde başarısız ya da yetersiz
olan öğrencilerin durumları gözden geçirilir. Her öğrenci, diploma alanına ve sınıf
geçmesinde etken olan derslerdeki başarı durumuna göre değerlendirilir. Akademik Müdür ve
Türk Müdür başkanlığındaki Zümre Başkanları Kurulu özel bir toplantı yaparak diploma
alanını değiştirmek isteyen öğrencileri de görüşür.

Başarısız olan öğrenciler, velileriyle birlikte yıl sonundaki toplantıya gelmelidir. Sınıf geçme
kuralları ve öğrencilerin yükümlülükleri bu toplantıda kendilerine açıklanır.

XI. YILLIK PROJELER

Türk eğitim sisteminin gereği olan projelerin amacı; öğrencilere ilginç, yaratıcı, kapsamlı bir
eğitim etkinliği sunmaktır. Bu projeler öğrencilerin okuldaki dersler ile gerçek yaşam ve
kendi ilgi alanları arasında bağlantılar kurmalarına yardımcı olur. Ayrıca öğrencilerin bilgi
üretmesini, bu bilgiyi yeni ve ilginç bir biçimde öğretmenleriyle ve sınıf arkadaşlarıyla
paylaşmasını teşvik eder.

145
Hazırlık öğrencileri dışında tüm öğrenciler her yıl bir proje yapmak zorundadır. Seçtikleri
konuyu belirlenen tarihe kadar bildirirler. Erken karar dönemi okulun 3.-5. haftaları
arasındadır. Karar öncesinde öğrenciler birlikte çalışmak istedikleri öğretmene danışırlar.
Seçimlerini erken yapmayanlar, tercih sıralarına göre 5 konu ve öğretmen belirlerler, buna
göre kendilerine bir proje verilir. Yıllık projeler için öğretmenlerin de belirli bir kontenjanı
vardır.

XII. KULÜPLER

Robert Lisesi kulüp etkinlikleri, öğrencilerin gelişiminin vazgeçilmez bir parçasıdır. Robert
Lisesi, farklı ilgi alanlarına yönelik yaklaşık 80 kulüp sunabilmekten gurur duyar. Öğrenciler
bu kulüplerin kapsamlı bir plânlama, personel ve bütçe gerektirdiğinin bilincinde olmalıdır.
Kulübünü seçen öğrenci ciddî bir taahhüt altına girmiş olur ve ilk 2 haftalık deneme
süresinden sonra kulüp değiştiremez. Listeler kesinleştikten sonra yıl süresince kulüp
saatlerinde yoklama yapılır. Kulüplere düzenli olarak devam edilmelidir. Tek dönemlik kulüp
yoktur.

Son sınıflar ve Hazırlık sınıfları dışındaki sınıfların zorunlu kulüp çalışmaları

Çarşamba günleri son iki ders saatinde yapılır. Hazırlık sınıflarındaki “Yaratıcı Sanatlar”
saatleri, hazırlık öğrencileri için zorunlu kulüp etkinliğidir. Diğer kulüpler okul sonrasında,
15:15'de başlayarak geç servis saatine kadar ya da Ders Dışı Etkinliklerden Sorumlu Müdür
Yardımcısının onaylayacağı saate kadar yapılır. Tüm öğrenciler okul sonrasındaki kulüplere
katılabilirler.

- Hazırlık öğrencileri okul sonrasında en fazla iki kulübe katılabilirler.

- 9., 10. ve 11. sınıf öğrencileri, Çarşamba kulüplerine ek olarak okul sonrasında en fazla 3
(üç) kulübe yazılabilirler.

- Öğrenciler okulun 4. haftasından sonra yeni bir kulübe giremezler, kaydoldukları kulüpten
ayrılmak için de geçerli bir nedenleri bulunmalı ve Ders Dışı Etkinliklerden Sorumlu Müdür
Yardımcısının iznini almaları gerekir.

- Aynı gün içinde birden fazla okul-sonrası kulübüne kaydolunamaz.

- Okulun 4. haftasına kadar yıllık plânlarını ve gereken diğer belgeleri teslim etmeyen
kulüpler, okulun resmî kulübü olarak tanınmayacaktır.

- Yıl içinde bir kulüpte 6 ya da daha fazla devamsızlığı (mazeretli ya da mazeretsiz) olan
öğrencilere, o kulübe katılımdan dolayı referans verilmez (örneğin yurt dışı üniversitelere
başvuruda).

- Robert Lisesi, dersler kadar ders dışı etkinliklere de değer verir. Dolayısıyla, Çarşamba
kulüp saatindeki kulüplere geçerli mazereti olmadan katılmamak, otomatik olarak
disiplin işleminin başlatılmasını gerektirir.

- Okul sonrası kulüplerine geçerli mazereti olmadan katılmamak, otomatik olarak

zorunlu etüd cezasıyla sonuçlanır.

146
XIII. SOSYAL YARDIM ve TOPLUMA HİZMET PROJELERİ

Robert Lisesinin eğitim programının amaçlarından biri de, gerek Türkiye’de gerekse tüm
dünyada topluma yararlı ve toplumsal konulara duyarlı bireyler yetiştirmektir. Bu bağlamda
Eylül 2006’dan itibaren her öğrencinin zorunlu olarak bir sosyal servis projesi üzerinde
çalışacağı bir program başlatılacaktır.

Ders saatleri dışında (hafta sonlarında, bayramlarda, ara tatillerde de olabilir) yapılması
gereken bu hizmet, öğrencilerin diplomaya hak kazanması için bir zorunluluktur. Bu çalışma
bir yıl içinde en az 25 saati kapsayacaktır. Öğrenciler iki yıl süreyle yılda 25’er saat ayırabilir
ya da bir yıl içinde 50 saati tamamlamayı tercih edebilir.

Bu program 2006-2007 ders yılında 9. sınıf öğrencileriyle başlayacaktır. İlgi duyan 10., 11. ve
12. sınıf öğrencileri de katılabilir, ancak zorunlu değildir.

Bu çalışmalar yeni başlatılan Topluma Hizmet Projesi [CIP = Community Involvement

Project] çerçevesinde yürütülecektir. Öğrenciler gruplar halinde çalışacaktır.

Öğrencilerin sorumlulukları:

1. Sosyal hizmet alanlarından (çevre, kimsesiz çocuklar, v.b.) birini seçerek bu alanda neler
yapılabileceğini belirlemek;

2. Bir proje oluşturmak ve, öğrenci liderinin ve danışman öğretmenin yönlendirmesiyle,

plânlama aşamasına katılmak;

3. Proje için bir taslak hazırlayarak danışman öğretmene ve CIP Komitesine onaylatmak (CIP
Komitesi: CIP Koordinatörü, Ders Dışı Etkinliklerden Sorumlu Müdür Yardımcısı ve diğer
üyelerden oluşur);

4. Çalıştıkları saatlerin kaydını tutmak, bu amaçla hazırlanan formları doldurmak;

5. Çalışmanın her aşamasında neler yaptıklarını, düşüncelerini, duygularını, yorumlarını bir

günlük tutarak yazmak;

6. Diğer öğrencilere, danışman öğretmenlere ve CIP Komitesine projeleriyle ilgili sunum

yapmak;

7. Ders yılının sonunda projelerle ilgili bir kutlama düzenlenmesine yardım etmek.

XIV. OKULDAKİ ÇEŞİTLİ BÖLÜMLER

a) Revir

Öğrenciler revire ancak belli kurallar içinde gidebilirler. Dersler başlamadan önce, uzun
teneffüste, boş ders saatlerinde ve öğle yemeği saatlerinde revire gitmek için önceden
öğretmenlerinden izin almaları gerekmez, fakat derslere geç kalmamaları şarttır.

Yatılı öğrenciler kullandıkları tüm ilaçları revirde bırakmalı, gerektiği zamanlar revirden
almalıdır. Gündüzlü öğrenciler de almaları gereken ilaçları, doktor reçetesiyle birlikte, revire
getirmeli, gün boyunca yanlarında taşımamalıdır.

147
Ders sırasında revire gitmesi gereken öğrenciler öğretmenlerinden izin almak zorundadır.
Sınıfa döndükleri zaman revirden kâğıt getirmeli ve öğretmene vermelidirler. Eğer doktor,
öğrencinin sağlığı açısından derslere girmemesinin doğru olduğuna karar verirse, öğrenci
revirde kalır. Öğrenci gündüzlü ise velisine haber verilerek öğrenciyi okuldan alması istenir.
Öğrenci yatılı ise revirde kalır. Herhangi bir doktordan raporlu olan öğrenci derslere
giremez.

1 Temmuz 2006 itibariyle okulun sağlık hizmetleri Medline’a verilmiştir. Revir yirmidört saat
açık olacak ve Pazartesiden Cuma gününe kadar 07.30-17.30 arasında doktor bulunacaktır.

b) Kütüphane – Medya Merkezi

Yaklaşık 46000 kitap bulunan ve 160 dergi ve gazeteye abone olan kütüphane, Türkiye'deki
en zengin okul kitaplıklarından biridir. Ayrıca çok iyi bir kadrosu vardır. Kütüphanede
çalışanlar bilgili ve deneyimli olup öğrencilere yardım etmeye hazırdır. Her zaman,
çekinmeden, kendilerine danışabilirsiniz.

Öğrenciler okul kimlik kartlarını ibraz ederek kitapları üç hafta süreyle ödünç alabilir; ancak
dergiler, kaynak kitapları, DVD’ler ve videolar verilmez. Kitapları iade etmekte gecikenler,
gecikme farkı öder; kitaba daha uzun süre ihtiyaç olacaksa, süre dolmadan önce ödünç alma
işlemi yenilenmelidir. Kitap kaybedenler, yenisinin bedelini öder. Kitap hangi öğrencinin
kimlik kartıyla alınmışsa, kitaptan o öğrenci sorumludur. Öğrenciler kendi kartlarını
arkadaşlarına kullandırmamalıdır: bu kitaplardan da kart sahibi öğrenci sorumlu olur. (Kartını
kaybeden öğrenciler en kısa zamanda kütüphaneye bilgi vermeli ve yeni kart için Lise Ofisine
başvurmalıdır; Lise Ofisi yeni kart basılana kadar geçici bir belge verir, bu belgeyle de kitap
ödünç alınabilir.)

Kütüphanedeki bilgisayarların çoğu okul bilgisayar ağına bağlıdır, robcol kutularına

kütüphaneden ulaşılabilir. Kütüphanenin web sayfasından OPAC’ bağlanılabilir; OPAC
kütüphanedeki bütün kitapların katalogudur, hangi kitabın alınabileceği de görülebilir.
Kütüphane ayrıca birçok on-line veritabanına abonedir, bu sitelere okulun intranet'indeki
Kütüphane sayfasından ulaşılabilir. Global Newsbank ve Infotrac özellikle yararlı sitelerdir,
binlerle gazete ve dergi makalesinin tam metnini yayınlarlar; NICI ise kendi başına bir
kütüphanedir. Bilgisayarların çoğunda kelime işlem ve diğer yazılımlar vardır. Tarayıcı ve
yazıcı olanakları da sunulur. Bilgisayarların kullanılmasında Bilgisayar Merkezi kuralları
geçerlidir.

Kütüphane birçok amaca hizmet verir: öğrenciler, öğretmenler, ofis personeli ve Robert
Lisesinin diğer mensuplarına açıktır. Kütüphane herkesin ortak kullanımı içindir. Kütüphane
kuralları, diğer kullanıcılara karşı saygılı davranmayı kapsar.

Kütüphane ortak alanında sessizliği bozan öğrenciler Kütüphaneden çıkarılır, ciddî sorun
yaratanlar Kütüphaneden yararlanma haklarını kaybederler. Yiyecek ve içecek kesinlikle
yasaktır; cep telefonları da sessiz konumda tutulmalı, zil sesi duyulmamalı ve konuşma
yapılmamalıdır.

Dersler için kullanılmadığı saatlerde Kütüphane Sınıfı grup çalışmalarına açıktır. Sesli
çalışma yapılması gerektiğinde bu sınıf kullanılmalıdır.

Ders yılı içinde Kütüphane Pazartesi-Cuma 07.30-17.00 arasında açıktır; ayrıca yatılılar için
belli günlerde 21.00'e kadar açık tutulur.

148
Okul tatillerinde Kütüphane normal olarak haftada iki-üç gün 09.00-12.00 ve 13.00-16.00
saatleri arasında açıktır. Ulusal ve dinî bayramlarda kapalıdır.

Öğrencilerin Kütüphanenin zengin kaynaklarından olabildiğince yararlanması teşvik edilir.

c) Sait Halman Bilgisayar Merkezi

Öğrenciler normal olarak kendi dizüstü bilgisayarlarını okula getiremez; ancak yatılı
öğrenciler, velilerinin de imzaladığı kurallar çerçevesinde, sadece yatakhanelerde kullanmak
üzere dizüstü bilgisayarlarını getirebilir. Çok özel durumlarda ve sadece belli bir etkinlik
amacıyla, bir öğretmenin Akademik Müdürden izin alması koşuluyla, öğrenciler izin verilen
süre içinde kendi dizüstü bilgisayarlarını bu amaçla kullanabilir. Eğer bilgisayar gündüzlü bir
öğrenciye ait ise, ayrıca Bilgisayar Merkezinin izni de gerekir.

Robert Lisesi öğrencilerinin, öğretmenlerinin ve ofis personelinin bilgisayar kullanmayı

bilmesi ve bilgi teknolojisinden düzenli olarak yararlanması beklenir. Öğrenciler bilgisayar
merkezinde, kütüphane-medya merkezinde, Öğrenci Birliği odası yakınındaki “cep”de ve,
yatılı öğrenciler için, yatakhanelerde bulunan genel kullanıma açık bilgisayarları kullanırlar.
Bu bilgisayarları kullanabilmek için bir network adresleri olması gereklidir ve bilgisayarların
kullanımıyla ilgili kurallara uyulmalıdır. Genel kullanıma açık bilgisayarlara her
bağlanıldığında bu kurallara uyulacağına dair taahhütte bulunulur.

Bilgisayar Kullanım Kurallarında özetle bilgisayarların sadece öğretim amaçlı olduğu,

öğrencilerin bilgisayarlarda yaptıkları çalışmalardan ve bilgisayara verilecek zarardan ya
dayanlış kullanımdan kendilerinin sorumlu oldukları, bilgisayarların ayarlarını
değiştirmeyecekleri, onarmaya çalışmayacakları belirtilmiştir. Her gün 15.30-17.00 arasında
bilgisayar laboratuarlarından birinde bilgisayar oyunu oynanabilir. Bunun dışında, belli
bir dersle bağlantılı olmadıkça, yatakhaneler dışındaki hiç bir bilgisayarda oyun
OYNANAMAZ; Bu kurallara uyulmazsa disiplin işlemi başlatılır ve kullanım hakları
kaldırılabilir.

Bilgisayar Kullanım Kuralları gerek Bilgisayar Merkezinde gerekse okulun internet sitesinde
ayrıntılı olarak görülebilir, öğrenciler de bilgisayarı her açtıklarında bu kuralları kabul
ettiklerini onaylayacakları için bu kuralları iyi bilmeleri önemlidir. Ayrıca okulun akademik
çalıntı (kaynakça belirtmeden eser kopyalama) konusunda da çok katı kuralları olduğu
bilinmelidir. Bu kurallar da okulun web sitesinde belirtilmiştir.

Her öğrenciye bir adres açılır ve buna bağlı bir şifre verilir, öğrenciler bu adresle ilgili her
türlü işlemden kendileri sorumludur. Bu adres, öğrencilere dosyalama, belli sayıda baskı alma
ve email adresine sahip olma haklarını verir. Öğrenciler Sait Halman Bilgisayar Merkezindeki
yardım masasına her an danışabilirler.

Öğrenciler bilgisayar laboratuarlarını dersler dışında boş saatlerinde de kullanabilir. Ancak,

ders yapılan bir sınıfa girilmeyeceği gibi, bilgisayar laboratuarlarında da ders olup olmadığına
dikkat edilmelidir. Dersleri rahatsız etmemek için, boş bir bilgisayar arandığında önce Yardım
Masasındaki programa ya da Bilgisayar Merkezindeki rezervasyon ekranına bakılmalıdır.

Teknoloji ilerledikçe Robert Lisesindeki dahilî iletişim gittikçe daha fazla bilgisayar ağına
dayalı olacaktır. Bu nedenle öğrenciler de okulla ilgili iletişim için robcol e-mail’lerine ve
RCSIS (öğrenci bilgi sistemi) verilerine düzenli olarak bakmalıdır.

149
Bilgisayar olanakları Robert Lisesi camiasının yararlanması içindir ve ciddiyetle
kullanılmalıdır. Ayrıntılı bilgi, okulun web sitesinde "bilgisayar merkezi" ve “AUP”
(kullanım kuralları) bölümlerinde verilmiştir, Yardım Masasına da başvurulabilir.

d) Multimedya Merkezi

Merkezde dijital video ve film kayıt odaları ve iki projeksiyon salonu (MMR1 ve MMR 2)
vardır. Öğretmenler ve ofis görevlileri, projeksiyon salonları için on-line rezervasyon
yapabilirler.

Multimedya Merkezinde geçerli kurallar, merkez yetkilisi tarafından öğrencilere anlatılır.

Öğrenciler izin verilmeden merkezden malzeme alamazlar.

Video kameralar ancak öğretmen denetiminde kullanılabilir.

XV. ÖĞRENCİ BİRLİĞİ

Robert Lisesi Öğrenci Birliği (SC); dört yönetici öğrenci, her sınıftan dörder öğrenci
temsilcisi ve bir danışman öğretmenden oluşur. Öğrenci Birliğinin amacı: öğretmenleri ve
öğrencileri ilgilendiren konularda her iki tarafın isteklerine cevap vermek ve aralarındaki
iletişime yardımcı olmak, öğrencilerin etkinliklere ve kendilerini ilgilendiren kararlara
katılımını sağlamak, başkalarına karşı saygı ortamı oluşturarak ve okul ruhunu
yaygınlaştırarak tüm okul yaşamını zenginleştirmek, sosyal yardım girişimleri ve okul
etkinlikleri için bağış toplamak ve verimli şekilde birlikte çalışmaktır. Öğrenci Birliğinin
yönetici üyeleri, görev alacakları ders yılından bir önceki yılın ikinci döneminde tüm
öğrencilerin katıldığı seçimle belirlenir. Her sınıfın dört temsilcisi, görev yapacakları yıldan
bir önceki yılın ikinci döneminde kendi sınıfları tarafından seçilir. Hazırlık sınıflarının
öğrenci temsilcileri birinci dönemin sonunda yapılan seçimle belirlenir ve ikinci dönemde
Öğrenci Birliğine katılır.

2006-2007 Öğrenci Birliği Üyeleri:

Başkan: Bürge Abiral (L12) Başkan Yardımcısı: Mehmet Baytaş (L12)

Sayman: Murat Uralkan (L11) Sekreter: İrem Bilgiç (L11)
L12: Meriç Akkan, Tuna İçingir, Arıcan Köylügil, Zeynep Pamuk
L11: Bora Durmaz, Berkay Özlüdil, Emre Şarbak, Naz Yücel
L10: Mehveş Konuk, Erdem Sağır, Lale Tekişalp, Melisa Kanat Tuncer
L9 : Ersagun Elaçmaz, Zeynep Ölçer, Oğuz Özmen, Gökçe Nur Türkmen

150
 EK 3:
2006 ÖZEL OKULLAR SINAVI TABAN PUANLARI
TABAN
OKUL ADI TÜRÜ PUAN
AMERİKAN ROBERT LİSESİ İNG ERKEK 787,448
AMERİKAN ROBERT LİSESİ İNG KIZ 785,522
VKV KOÇ ÖZEL LİSESİ İNG ERKEK 779,86
VKV KOÇ ÖZEL LİSESİ İNG KIZ 776,722
ÜSKÜDAR AMERİKAN LİSESİ İNG KIZ 770,833
ÜSKÜDAR AMERİKAN LİSESİ İNG ERKEK 770,721
TED ANKARA KOLEJİ VAKFI
ÖZEL LİSESİ İNG KARMA 766,372
BOĞAZİÇİ LİSESİ İNG KARMA 762,752
ALMANCA
ALMAN LİSESİ ERKEK 762,601
BÜYÜK KOLEJ İNG KARMA 761,035
İSTEK ACIBADEM LİSESİ İNG KARMA 760,815
ALMANCA
ALMAN LİSESİ KIZ 760,79
İZMİR AMERİKAN LİSESİ İNG KARMA 759,979
KASIMOĞLU COŞKUN LİSESİ İNG KARMA 758,962
MALTEPE COŞKUN LİSESİ İNG KARMA 758,231
ANTALYA LİSESİ İNG KARMA 756,679
BJK LİSESİ İNG KARMA 756,309
MEF LİSESİ İNG KARMA 756,122
ST. GEORG AVUSTURYA LİSESİ ALM KARMA 754,879
ST. JOSEPH FRANSIZ LİSESİ FRA KARMA 752,719
ST. JOSEPH FRANSIZ LİSESİ FRA KARMA 751,743
İZMİR ÖZEL TEVFİK FİKRET
LİSESİ FRA KARMA 751,465
GELİŞİM LİSESİ İNG KARMA 749,311
AYKAN LİSESİ İNG KARMA 748,498
TED BURSA ÖZEL LİSESİ İNG KARMA 748,036
KÜLTÜR LİSESİ İNG KARMA 747,275
İSTEK ULUĞBEY LİSESİ İNG KARMA 746,633
NOTRE DAME DE SİON
FRANSIZ LİSESİ FRA KARMA 746,561
KONYA İDEAL LİSESİ İNG KARMA 745,095
ALTIN EĞİTİM LİSESİ İNG KARMA 744,42
DENİZLİ ÖZEL LİSESİ İNG KARMA 743,391
TARSUS AMERİKAN LİSESİ İNG KARMA 742,871
İTALYAN LİSESİ İTA KARMA 741,527
İSTANBUL MARMARA LİSESİ İNG KARMA 740,183
İNAL ERTEKİN LİSESİ İNG KARMA 738,955
EMİNE ÖRNEK LİSESİ İNG KARMA 738,028
ÇAĞ LİSESİ İNG KARMA 738,006
BAHÇEŞEHİR LİSESİ İNG KARMA 737,647
ST. GEORG AVUSTURYA LİSESİ ALM KARMA 737,64

151
BODRUM MARMARA LİSESİ İNG KARMA 736,692
ATAYURT LİSESİ İNG KARMA 735,686
TAN LİSESİ İNG KARMA 735,272
ORTADOĞU LİSESİ İNG KARMA 733,63
BİLGİ LİSESİ İNG KARMA 733,486
FMV IŞIK LİSESİ İNG KARMA 733,439
AR-EL LİSESİ İNG KARMA 730,775
AVRUPA LİSESİ ALM KARMA 729,83
ST. BENOİT FRANSIZ LİSESİ FRA KARMA 726,686
EYÜBOĞLU LİSESİ İNG KARMA 725,249
ST. MİCHEL FRANSIZ LİSESİ FRA KARMA 724,957
MERALCAN KOLEJİ İNG KARMA 723,697
SEÇKİN LİSESİ İNG KARMA 722,945
BEYKENT LİSESİ İNG KARMA 722,853
İSTEK BİLGE KAĞAN LİSESİ İNG KARMA 722,365
BEYOĞLU İTALYAN LİSESİ İTA KARMA 721,54
DOĞUŞ LİSESİ İNG KARMA 721,316
DÜZCE ÖNCÜ LİSESİ İNG KARMA 720,55
KÜLTÜR 2000 KOLEJİ İNG KARMA 720,024
FMV AYAZAĞA IŞIK LİSESİ İNG KARMA 718,706
EDİRNE BEYKENT LİSESİ İNG KARMA 718,689
GÖKDİL LİSESİ İNG KARMA 718,614
FLORYA LİSESİ İNG KARMA 715,472
UĞUR LİSESİ İNG KARMA 711,407
FMV ERENKÖY IŞIK LİSESİ İNG KARMA 711,336
OĞUZ KAAN LİSESİ İNG KARMA 711,245
AKA LİSESİ İNG KARMA 710,55
AKASYA LİSESİ İNG KARMA 710,399
SELİM PARS LİSESİ İNG KARMA 708,916
IRMAK LİSESİ İNG KARMA 708,744
ST. PULCHERİE FRANSIZ LİSESİ FRA KARMA 708,059
İSTEK SEMİH ŞAKİR LİSESİ İNG KARMA 706,981
AHMET ŞİMŞEK LİSESİ İNG KARMA 706,614
CİHANGİR LİSESİ İNG KARMA 704,992
ANABİLİM LİSESİ İNG KARMA 704,308
YÜZYIL IŞIL LİSESİ İNG KARMA 703,462
İSTEK KAŞGARLI MAHMUT
LİSESİ İNG KARMA 702,337
İSTEK BELDE LİSESİ İNG KARMA 701,178
DOĞAN LİSESİ İNG KARMA 699,928
KOZA LİSESİ İNG KARMA 699,708
YILDIZ LİSESİ İNG KARMA 699,599
YENİ DÜNYA LİSESİ İNG KARMA 696,638
ALEV LİSESİ ALM KARMA 694,71
CENT LİSESİ İNG KARMA 694,346
ACARLAR LİSESİ İNG KARMA 693,981
İSTANBUL ÇEVRE İNG KARMA 692,678
ATACAN LİSESİ İNG KARMA 692,654
TARHAN LİSESİ İNG KARMA 691,199
152
İSTEK ATANUR OĞUZ LİSESİ İNG KARMA 687,813
İSTEK KEMAL ATATÜRK LİSESİ İNG KARMA 685,305
FIRAT LİSESİ İNG KARMA 684,623
ELİT GENÇLER İNG KARMA 681,048
SEZİN LİSESİ İNG KARMA 678,057
HİSAR EĞ.VAK.ÖZEL
KEMERKÖY LİSESİ İNG KARMA 677,573
EVRİM LİSESİ İNG KARMA 671,623
TEK LİSESİ İNG KARMA 639,12
KEMER LİSESİ İNG KARMA 638,551
http://www.okulpdr.net/ozelokul.htm

153
 EK 4:

Özel Robert Lisesi Öğretmen ve İdareci Görüşme Soruları

1.Okulun amaç ve hedeflerinin tanımlaması var mı?

Φ Misyonu, amaçları
Φ Misyon, değerler ve amaçlar herkese iletiliyor mu?
2. Hedefler bugünün eğitim ortamında bir anlam ifade ediyor mu?
Φ Temel konular
Φ Varolan durumun analizi var mı?
Φ İhtiyaçları karşılama konusunda güçlü noktalar nelerdir?
Φ Hizmet kalitesini etkileyen zayıflıklar nelerdir?
Φ Riskler biliniyor mu?
3. İnsanlar arasında olması gereken etkileşim nedir?
• Biçimsel (Formel) İletişim Kanalları
• Biçimsel Olmayan (Enformel) İletişim Kanalları

4 . Mevcut etkileşim nelerdir?

Φ Kim kiminle etkileşim içerisinde
5. Ödül ve motivasyon mekanizmaları nasıl işler?
6. Esnek problem çözme stratejileri genel olarak anlaşıldı ve uygulandı mı?
Φ Rasyonel yaklaşımlar
Φ Yaratıcı yaklaşımlar
7. Geri iletim sistemleri zamanlı,objektif ve doğru mu?
Φ Geri iletim problem çözme ile mi yönlendirilir?
Φ Suçlu bulma yöntemi ile mi?
Geçmiş değiştirilemez olarak mı değerlendiriliyor?

8. Genel psikolojik iklim nedir?

Φ Okul insana mı yöneliyor?
Φ Öğrenciye mi yöneliyor?
Φ Yönelilen hedef istenilen sonuca uygun mu?
9.Okul kültürün tanımlanmasında gelenekler ne derecede önem taşıyor?
Φ Değişen nedir?
154
 Φ Değişimler, geleneğin azaltılması ihtiyacına işaret ediyor mu?
Φ İşletme geleneği mevcut ortamda nasıl bir avantaj sağlıyor?
10. Kullanılan teknolojinin kültür üzerinde önemli rolü var mı?
Φ Değişime yeterli şekilde adapte olabiliyor muyuz yoksa teknolojinin esiri miyiz?
Φ Teknoloji, insan organizasyonel yapı ve yapılması gereken iş arasındaki ilişkiyi
tam olarak anlıyor muyuz?
11. Kültürünüzü ne belirliyor?
Φ Kültürünüz yalnızca size mi ait ?
Φ En azından ayırıcı özelliği var mı ?

12. Kurumunuzu farklı yapan değerler nelerdir?

Φ Değerleriniz hedeflerinize uygun mu?
Φ Bütün değerler çalışanlara iletildi mi?
Φ Çalışanlar bu değerleri paylaşıyor mu?
13. Okulun sembolleri nelerdir ?

14. Okulda uygulanan adetler nelerdir ?

15. Okulun inançları nelerdir ?

16. Okulun kültürünü belirleyen çok sayıda değişken var mı ?

17. Çalışanlar nasıl örgütlenmektedir ?

18. Varolan çatışmalar ve geçmişte verilmiş olan karalar nelerdir ?

19. Açık bir örgütsel uyum ya da uyumsuzluk var mıdır ?

20. İletişim sistemi nasıl işlemektedir ?

21. Kolayca koordinasyon sağlanabilmekte midir ?

22. . Okulu diğer okullardan farklı kılan nedir ?

23. İdarî yapı öğretmenlere karşı adil mi?

24.Okulunuza en başarılı öğrenciler alınmasaydı da bu örgüt yapısıyla aynı başarı elde
edilebilir miydi ?

155
 EK 5:

Özel Robert Lisesi Öğrenci Görüşme Soruları

“Türkiye’de Okullarda Kalite Hareketi (Robert Koleji Okul Örneği)

Berna Efeoğlu (Marmara Üniversitesi A.E Fakültesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi Yüksek
Lisans Tezi Çalışması)
Arkadaşlar aşağıdaki sorulara okulda yaşadığınız deneyimleri, gözlemleri katarak
cevaplarsanız benim için çok yararlı olacaktır. Belki bende sizler sayesinde bu okulun
başarılarından bazı ipuçları alarak diğer okullarımız için küçükte olsa bir ışık tutabilirim.
Bana zaman ayırdığınız için şimdiden çok teşekkür ediyorum.
Berna EFEOĞLU
1.Öğrenci öğretmen dialoğu nasıl?

2.Okulu disiplin yönünden nasıl tanımlarsınız?

3.Öğretmenlerin birbirleri ile ilişkileri nasıl?

4.Öğrencilerin okul gelişiminde etkisi var mı?

5.Okul yöneticilerinin öğrencilerle ilişkisi nasıl? Okul müdürü okulda öğrencilerin arasında

görmek mümkün mü?

6.Okulda öğrenciler arasında da sürekli İngilizce mi konuşuluyor?

7.Okuldaki sosyal faaliyetlerin öğrencilerin gelişimine etkisi nedir?

8.Derslerde öğrencilerin katılımı ne boyutta?

9. Bu Okulu diğer okullardan farklı kılan nedir?

10.Teknoloji, eğitim alanında ne kadar yer almakta? Gerektiği şekilde teknolojiden

yararlanılabiliyor mu?

11. Okulun sembolleri nelerdir?

12. Okulda uygulanan adetler nelerdir?

13. Okulun inançları nelerdir?

14.Okulun amaçları herkes tarafından tam olarak bilinmekte mi?

15.Velilerin okul gelişimine katkısı ne boyutta?

16.Veliler de okulun bazı imkânlarından yararlanabilmekte mi?

156
17. Açık bir örgütsel uyum ya da uyumsuzluk var mıdır? (Bu çalışanlar ve idare olabilir, veli

ve öğretmenler idareciler açısından ya da öğrenci ve okul )

18.Okulunuzun en çok hangi özelliğini beğeniyorsunuz?

19.Okulunuzun en sevmediğiniz yönü?

20.Okul öğrencilerin ve velilerin beklentilerinin farkında mı? Bunları yerine getirebilmekte

mı?

21.Bu okula kayıt olduğunuzda beklentileriniz nelerdi? Okul bunları karşıladı mı?

22.Sizin okulunuzla ilgili anlatmak istediğiniz herhangi bir konu varsa paylaşmanız dilerim.

157
 EK 6 : BAĞLI OKUL VE KURUMLARIN SÜREÇ VE SONUÇ PERFORMANSLARINI İZLEME
İlçe Adı : Beşiktaş
Okul/Kurum Adı : Özel Amerikan Robert Lisesi
İZLENEN PERFORMANS
S.NO ÖĞRETİM YILI
GÖSTERGESİ
AÇIKLAMALAR
Yönetim ve Çalışanlarla İlgili 2002–2003 2003–2004 2004–2005
A
Göstergeler
İyileştirme ekiplerine, çalışanların katılım İyileştirme ekiplerine katılan sayısının yüzle çarpılarak tüm çalışanlara bölümü ile katılım oranı
1 %8,08 %8,51 %8,24
oranları elde edilecektir.
Yüksek lisans düzeyinde mezun olan çalışanların Üniversitelerden yüksek lisans düzeyinde mezun olan çalışanların sayısı yüzle çarpılarak tüm
2 %60 %60 %60
oranı çalışanlara bölünecektir.
Çalışan başına düşen hizmetiçi eğitim faaliyet oranı Hizmetiçi eğitime katılan her çalışanın katıldığı eğitim süreleri toplamı bulunarak, toplam
3 %102 %128 %53
süre tüm çalışan sayısına bölünecektir.
Çalışanlarda ödül alanların (maaşla ödüllendirme, takdir, teşekkür vb.) sayısı yüzle çarpılarak
4 Çalışanlardan ödül alanların oranı %6 %8,5 %4,1
tüm çalışanlara bölünecektir.
Ücret karşılığı (Sözleşmeli, vekil ve usta öğretici) Okulda ücret karşılığı çalışan (usta öğretici, vekil ve sözleşmeli) öğretmenlerin sayısı yüzle
5 %100 %100 %100
çalışan öğretmenlerin oranı çarpılarak tüm çalışan öğretmen sayısına bölünecektir.
Öğretmenlerin toplam izinli oldukları işgünü Tüm öğretmenlerin izinli oldukları işgünü (rapor, mazeret, sevk) sayısının toplamı yüz ile
6 %35 %46,7 %47,8
sayısının oranı çarpılacak, toplam işgünü sayısına bölünecektir.
B Hizmetten Yararlananlarla İlgili
Hizmet alan anketi memnuniyet oranı Okullarda öğrenci ve veli anketlerinin toplam ortalamasının “Çok” ve “Tam” düzeyinin dikkate
7 %90
alındığı yüzde değeri alınacaktır.
8 Sınıfını geçen öğrencilerin Oranı Sınıf geçen öğrenci sayısı yüzle çarpılarak Toplam öğrenci sayısına bölünecektir. %99 %100 %100
Devam/devamsızlık oranı Devamsız öğrencilerin (sürekli devamsız ve 15 gün üzeri devamsız öğrenciler) sayısı yüzle
9 %31,21 %36,67 %26,52
çarpılarak tüm öğrencilerin sayısına bölünecektir.
Akademik başarıları sonucunda ödül alan öğrenci Ödül alan (takdir, teşekkür vs) öğrenci sayısı yüzle çarpılarak tüm öğrencilerin sayısına
10 %89,28 %93,85 %91,07
sayısının oranı bölünecektir.
Bir üst öğrenim kurumuna yerleştirilen öğrencilerin Bir üst öğrenim kurumuna yerleştirilen öğrenci sayısı yüzle çarpılarak mezun olan öğrencilerin
11 %93 %98
mezun olan öğrenci sayısına oranı sayısına bölünecektir.
Okulun başvuruda bulunduğu sosyal-kültürel-
12 sportif ve bilimsel amaçlı yarışmalara öğrencilerin Tüm yarışmalara katılan öğrenci sayısı yüzle çarpılacak toplam öğrenci sayısına bölünecektir. %31 %32 %34
katılım oranı
Rehberlik amaçlı uygulanan veri toplama araçları Rehberlik amaçlı (Ölçek, anket, envanter vb.) uygulanan veri toplama araçları sayısı öğrenci
13 %90 %90 %100
sayısının öğrenci sayısına oranı sayısına bölünecektir.
Disiplin kuruluna sevk edilen öğrencilerin mevcut Disiplin kuruluna sevk edilen öğrencilerin sayısı yüzle çarpılacak toplam öğrenci sayısına
14 %2,4 %2,3 %5,6
öğrenci sayısına oranı bölünecektir.
Öğrenciler için düzenlenen kurs/etüt saatlerinin Öğrenciler için düzenlenen tüm kurs/etüt saatleri toplamı yüzle çarpılacak toplam öğrenci
15 X X X
öğrenci sayısına oranı sayısına bölünecektir.
Velilerin okul toplantılarına katılım oranı Okul ve sınıf toplantılarına katılan veli sayısı yüzle çarpılacak toplam (toplantı sayısı x veli
16 %95 %114,5 %127,7
sayısı) veli sayısına bölünecektir.

158
 Ders dışı düzenlenen sosyal-kültürel amaçlı faaliyet Ders dışı düzenlenen sosyal-kültürel amaçlı faaliyet (eğitsel kol, klüp çalışmaları, gezi vb.)
17 %118,56 %150,86 %149,36
süresinin oranı süresi toplamı yüzle çarpılacak, toplam öğrenci sayısına bölünecektir.
18 Okula verilen ödül sayısı Yıl içerisinde kurum olarak alınan tüm ödül sayısına yer verilecektir. 1 2 1
C Temel Performans Göstergeleri
Ülke genelinde yapılan sınavlarda akademik başarı Ülke genelinde yapılan sınavlarda başarılı olan (yerleşen-kazanan) öğrenci sayısı yüzle
19 X X X
gösteren öğrencilerin oranı çarpılarak sınava giren toplam öğrenci sayısına bölünecektir.
İl genelinde yapılan sınavlarda akademik başarı İl genelinde yapılan sınavlarda sınavda alınan başarı notları toplamının sınava giren öğrenci
20 X X X
ortalaması sayısına bölünecektir.
İlçede/Bölgede yapılan sınavlarda akademik başarı İlçede/Bölge genelinde yapılan sınavlarda sınavda alınan başarı notları toplamının sınava giren
21 X X
ortalaması öğrenci sayısına bölünecektir. (ayrı sınav yapıldıysa ikisinin aritmetik ortalaması alınacaktır.)
Mezun olan tüm öğrencilerin not ortalamaları toplanıp mezun olan öğrenci sayısına
22 Mezun olan öğrencilerin diploma notu ortalaması 80,59 83,34 83,10
bölünecektir.
23 Öğretmen başına düşen öğrenci oranı Toplam öğretmen sayısı yüz ile çarpılıp toplam öğrenci sayısına bölünecektir. %10,3 %10,1 %10,9
Bilgisayar laboratuarından yararlanan öğrencilerin Bilgisayardan yararlanan öğrencilerin toplam sayısı yüzle çarpılarak tüm öğrencilerin sayısına
24 %100 %100 %100
oranı bölünecektir.
Mevcut tüm laboratuarların (bilgisayar lab. dahil) bir haftada kullanıldığı ders saati sayıları
25 Laboratuarın haftalık kullanım oranı %100 %100 %100
toplamı yüzle çarpılacak haftalık ders saati sayısına bölünecektir
İşlik/atölyenin bir haftada kullanıldığı ders saati sayıları toplamı yüzle çarpılacak haftalık ders
26 İşlik/atölyenin haftalık kullanılma oranı %100 %100 %100
saati sayısına bölünecektir
Kütüphaneyi kullanan öğrenci oranı Eğitim-öğretim yılı içerisinde kayıtlı olarak kütüphaneyi kullanan toplam öğrenci sayısı yüzle
27 %100 %100 %100
çarpılacak toplam öğrenci sayısına bölünecektir.
28 Proje hazırlayan öğrencilerin oranı Proje hazırlayan öğrenci sayısı yüzle çarpılacak toplam öğrenci sayısına bölünecektir. %100 %100 %100

29 Öğrenci başına düşen bilgisayar sayısı Öğrenci sayısı bilgisayar sayısına bölünecektir. 8,5/1 8,1/1 7,9/1
Öğrencilerin toplam sayısı şube sayısına bölünecektir (ikili öğretimde bir derslikten yararlanan
30 Şube/sınıf başına düşen öğrenci sayısı 21,5 22 22
iki ayrı şube/sınıf hesaba katılır).
Okul imkanlarının dış çevre tarafından (Bağlı kurumlar dahil) saat olarak kullanım süresi
31 Okul imkanlarının dış çevre hizmetine sunulması 2930 sa. 2934 sa. 2938 sa.
toplamına yer verilecektir (Kurumun düzenlediği ve düzenlemediği faaliyetlerin tümü).
Bağlı kurumlar dışında işbirliği yapılan
32 Bağımsız kurum/kuruluşlarla yapılan ve devam eden işbirliği sayısına yer verilecektir. 84 saat 90 saat 126 saat
kurum/kuruluş sayısı
33 Öğrenci başına düşen metre kare alan miktarı Okulun sahip olduğu (bina/bahçe) tüm alan (metre kare olarak) öğrenci sayısına bölünecektir. 208m 215m 226m
Hesaplamalar
Yıllık okul giderlerinin öğrenci başına düşen Yıllık okul gider toplamı (nakit giderler ile parasal, mali ifade edilebilen tüm giderler-personel 15.836.00 18.360.00
34 tamamlanmamı
miktarı giderleri dahil-toplamı) öğrenci sayısına bölünecektir. YTL YTL
ştır
Not: Okullar kendi okul türlerini kapsamayan göstergelerle ilgili herhangi bir işlem yapmayacaktır.

159
 ÖZGEÇMİŞ

Berna EFEOĞLU 1969 yılında Mardin’de doğdu. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimini
İstanbul’da tamamladı. 1987 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yabancı
Diller Eğitim Bölümü İngiliz Dili ve Eğitimi bölümünden 1991 yılında İngilizce Öğretmeni
olarak mezun oldu. Kasım 1992 yılından itibaren Millî Eğitim Bakanlığına bağlı orta öğretim
kurumlarında İngilizce Öğretmeni olarak görevini yerine getirmekte. Halen Maltepe Handan
Hayrettin Yelkikanat Anadolu Meslek Lisesi’nde İngilizce Öğretmeni olarak çalışmaktadır.

E-posta: bernaefeoglu@yahoo.com
Adres: Mektep Caddesi Hanımeli Sokak Çamlık Sitesi B blok No:3/8
Küçükyalı/Maltepe/İSTANBUL
Telefon:0216 3881117
0532 5757693
05057570616

160