Professional Documents
Culture Documents
ŞEHREMANETİ SALNAMESİ
1926
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
Yayına Hazırlayanlar
Bülent Bilmez
İrfan Çağatay
İzzet Umut Çelik
Serhat Bozkurt
Çeviriyazı
Serhat Bozkurt
Redaksiyon/Son Okuma
Nihal Boztekin
Tahir Baykuşak
Grafik Tasarım
Bülent Sarı
Tasarım Uygulama
İrfan Çağatay
Baskı
12.matbaa
Huzur Mah. Ahmet Bayman Cad. No: 25
34396 İstanbul
Tel: 0212 281 25 80
info@onikincimatbaa.com
Sertifika No: 46618
ISBN: 978-605-9507-77-6
İstanbul, 2023
© 2023
Bu yayının bütün hakları
İBB Kütüphane ve Müzeler
Müdürlüğü’ne aittir.
Kapak Görseli
İstiklal Caddesi, İBB Atatürk Kitaplığı, Krt_012229
İçindekiler
Ekrem İmamoğlu............................................................................... 7
Mahir Polat......................................................................................... 9
Yayına Hazırlayanların Notu........................................................... 11
Sözlükçe .......................................................................................... 49
Dizin ......................................................................................... 53
Tıpkıbasım................................................................................ 59-88
Ekrem İmamoğlu
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı
Değerli İstanbullular,
8
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
Mahir Polat
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı
Kıymetli İstanbullular,
10
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
Yayına Hazırlayanların Notu
14
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
16
Türkiye Cumhuriyeti
İSTANBUL
ŞEHREMANETİ SALNAMESİ
1926
Numara
1
İstanbul
Şehremaneti Matbaası
1926
Mukaddime
1 Şubat 1926
Şehremaneti Müdevvenat ve İhsaiyat Müdürü
Mübahat
İstanbul’un Nüfusu
Nüfus-ı Umumiye
Erkek Kadın
577.270 445.226
Yekûn-ı Umumi
1.022.496
Erkek Kadın
7486’sı Üsküdar
2655’i Bakırköy
9760’ı Bayezid
34.023’ü Beyoğlu
5327’si Hisar
26.955’i Fatih
10.014’ü Kadıköy
Ekmek ve
Ekmek Francala
Manatık Francala
Fırını Fırını
Fırını
Kap
Meyve Sebze
Tarih
Kuruş
Kuruş
Kap
Kap
Oğlak
Kuzu
Marya
Marya
Marya
Erkek
Erkek
Erkek
Erkek
Dişi
Lira
Kuruş
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
43.959 65 19.354 424 533 79 5973 360 6002 308 1237 2
35.154 9 16.134 319 630 81 4024 286 1814 114 13.818 13
37.777 15 17.032 98 534 89 1269 545 421 14 24.767 230
35.514 20 14.678 56 510 58 535 970 111 0 31.919 494
38.104 81 6515 8 3607 134 2026 1162 22 19 48.230 2101
45.186 62 18.659 55 3629 413 6814 1931 171 18 24.567 1236
40.210 35 29.902 250 1145 225 5282 2615 1092 62 4423 179
43.782 0 30.158 883 1628 133 6814 3019 1852 179 1104 152
45.181 60 33.864 543 205 7 5909 2852 1548 145 187 21
24
49.112 40 40.537 504 0 0 3966 1500 3231 200 103 119
58.354 15 38.127 377 0 54 2541 1357 5061 149 53 30
83.249 20 35.918 929 0 0 3603 2459 2945 109 9 131
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
555.586 22 300.878 4446 12421 1273 48756 19056 24270 1317 150417 4708
İstanbul İaşesi İçin Zebh Olunan Hayvanat
Malak
Dana
Deve
Yekûn-ı umumi
Erkek
Öküz
Öküz
Boğa
Boğa
İnek
İnek
Dişi
Tarih
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
Adet
1693 162 0 114 0 0 246 211 10 0 0 36.708 Kânunusani 1341
1615 52 0 222 23 0 189 198 5 2 0 39.539 Şubat 1341
1529 85 0 101 82 0 83 283 16 1 0 47.179 Mart 1341
1404 22 0 100 34 0 66 144 1 0 0 51.102 Nisan 1341
800 163 2 17 75 0 57 129 8 2 1 65.078 Mayıs 1341
841 581 1 30 38 3 51 70 13 3 0 59.124 Haziran 1341
828 505 3 51 45 0 72 68 7 3 0 46.757 Temmuz 1341
1280 424 0 1 15 0 87 82 8 3 0 47.822 Ağustos 1341
1504 345 0 1 27 0 152 122 8 3 1 47.444 Eylül 1341
25
1271 426 0 36 77 0 200 163 13 12 0 52.358 Teşrinievvel 1341
1179 527 0 11 132 0 237 189 8 22 1 50.055 Teşrinisani 1341
1601 327 0 5 106 0 318 236 38 43 0 48.777 Kânunuevvel 1341
Adet
Ana Mektepleri 9
Dilsiz Mektepleri 1
Öksüz Yurtları 5
Muallim Mektepleri 3
Meslek Mektepleri 20
Askeri Mektepler 9
Darülfünun ve Şuabatı 8
26 Yekûn 326
Yekûn 59
Amerika Mektepleri 5
İngiliz Mektepleri 4
Fransız Mektepleri 29
İtalyan Mektepleri 9
Avusturya Mektepleri 2
Ecnebi Mektepleri
Alman Mektepleri 1
İran Mektepleri 1
Yekûn 55
Musevi Mektepleri 17
Yekûn 122
Şişli Seririyatı 20
Jeremya 40
Amerikan 188
Sen Jorj 90
Fransız 80
28
İngiliz 40
Bulgar 100
Surp Agop 30
İtalyan 70
Sıhhat Yurdu 33
Sağlık Yurdu 27
Acem 31
Büyükada Sanatoryum 20
Heybeliada Sanatoryum 36
Yekûn 3421
Bu hastahanelerden maada Şehremaneti idaresinde 5 yataklı
Kasım Paşa, 5 yataklı Eyyüp, 5 yataklı Kadıköy ve 10 yataklı Üsküdar
dispanserleri vardır.
Baladaki hesabata Darülaceze’nin muhtevi olduğu 150’si kadın
ve 150’si erkek 300 yatağı da ilave edersek İstanbul’daki hasta yatağı
miktarı 3746’ya baliğ olur.
1925 senesi zarfında Belediye tababetleriyle Şehremaneti
hastahanelerince malum olan hasta miktarı 47.761’dir. Binaenaleyh
şehrimizde bir senede hasta düşenlerin miktarının birçok hastaların
baladaki resmi makamatça malum olamadığına nazaran katiyetle
tespitine imkân görülememiştir.
Emanet hastahanelerine geçen sene zarfında 9163 kişi girmiş,
bundan 8218’i iade-i afiyetle çıkmış, 1302’si ise vefat etmiştir.
Hususi hastahenelerden bir kısmı suallere cevap vermedikleri
için oralara müracaat eden hastagân miktarı ve akibetleri bizzarure
derç edilememiştir.
Belediye devairince 46235 kişiye çiçek aşısı, 2600 kişiye tifo, 29
4025 kişiye veba aşısı yapılmıştır.
Kadıköy 165 23 20
Yeniköy 25 7 10
Bakırköy 25 5 7
Anadolu Hisarı 32 9 16
Adalar 23 4 4
Üsküdar 30 9 24
Beyoğlu 297 104 71
Fatih 75 16 46
Bayezid 100 78 27
Tathirat ve Tebhirat
Tathirat
[Toplam:] 4499 hane
Bundan 4425 meccani, 74 ücretli.
Tebhirat
248.840 parça elbise ve çamaşır. Bundan 138.113’ü meccani,
110.727’si ücretli.
88.296 parça mobilya. Bundan 56.138’i meccani, 32.158’i ücretli.
Yapılan meccani tathiratın 764’ü Üsküdar, 1018’i Beyoğlu, 2643’ü
İstanbul’dan.
Yapılan meccani tebhiratın 16.591’i Üsküdar, 34669’u Beyoğlu,
86853’ü İstanbul’dan.
30
Yapılan meccani ev eşyası tathiratının 12.055’i Üsküdar, 11.065’i
Beyoğlu, 33.018’i İstanbul’dan.
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
Nakliyat
31
[2.] Şirket-i Hayriye
Yolcu miktarı: 10.203.931’dir.
4. Tünel
Beyoğlu ile Galata beynindeki tünelin bir senelik yolcu miktarı:
10.301.017 kişidir.
Bunun 3.402.458’i birinci,
6.898.559’u ikinci mevki yolcusudur.
32 1924 senesine nispetle 592.592 yolcu noksandır. Bunun esbabı
meyanında iş merkezlerinin kısmen Galata ve Beyoğlu cihetine
intikal etmesi hasebiyle bu yolcuların bir kısmının Beyoğlu’ndan
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
5. Tramvay
1925 senesi yolcu miktarı 60.468.306’dır.
Bunun 14.524.838’i birinci,
45.943.468’i ikinci sınıftır.
1924 senesine nispetle 1.853.282 yolcu fazladır.
6. Anadolu Demiryolu
Anadolu Demiryolu İdaresi banliyö hattında 2.572.833 yolcu
nakletmiştir.
Bunun 139.825’i birinci,
991.996’sı ikinci,
1.441.012’si üçüncü mevki yolcusudur.
1924 senesine nispetle 345.626 yolcu fazladır.
1925 senesinin en kalabalık ayı 266 bin küsur yolcu ile Temmuz
ayıdır.
1924 senesininki 250.740 yolcu ile Eylül ayıdır.
7. Şark Demiryolları
Şark Demiryolları banliyö hattındaki nakliyat yekûnu 3.153.742
kişidir.
Bunun 169.889’u birinci,
971.341’i ikinci,
2.012.512’si üçüncü mevki yolcusudur. 33
1924 senesi yekûnu 3.316.719
İki sene arasındaki fark 162.977’dir.
1. Elektrik Sarfiyatı
2. Havagazı
İstanbul Gaz Kumpanyası sarfiyatı:
Metre mikâp: 2.000.000
Kadıköy Gaz Kumpanyası sarfiyatı:
Metre mikâp: 3.595.677
Anadolu yakası sarfiyatında görülen fazlalık bu tarafta henüz
elektrik bulunmamasından ileri gelmektedir.
Her iki kumpanya da idaremize tafsilat itasını ihmal etmişlerdir.
Telefon Muhaberatı
Telefon postaları:
35
Beyoğlu’nda 5141
İstanbul’da 4161
Halı Şubesi
Mezat İdaresi muamelatı marttan marta devir olunduğu için
buradaki malumat da ancak on aylık tespit edilebilmiştir. 1925
senesi Martından Kânunuevvel nihayetine kadar on ay zarfında
Mezat İdaresi’nde ceman yekûn 168.281 liralık halı füruht edilmiştir.
Bunlardan 104.682,60 liralığı dahili mamulat, 63.478,10 liralığı harici
malumattır.
Bunların ay üzerine taksimatı bervech-i atidir:
Tarih
Kuruş
Kuruş
Lira
Lira
Yakut
Gümüş Pırlanta ve Zümrüt ve ve saire
Altın Avani
Avani Elmas İnci Kıymetli
Taşlar
Tarih
Kuruş
Kuruş
Kuruş
Kuruş
Kuruş
Lira
Lira
Lira
Lira
Lira
Şehr-i Mart 1341 [1925] 6055 91 1365 79 42.159 30 1691 14 0 0
Şehr-i Nisan 1341 3176 78 528 83 11.658 40 2413 56 7 10
Şehr-i Mayıs 1341 3394 95 1460 27 34.732 70 5344 75 581 10
Şehr-i Haziran 1341 5181 44 2504 0 28.124 60 1433 16 50 0
37
Şehr-i Temmuz 1341 3017 08 1820 87 17.386 30 2346 49 16 50
Şehr-i Ağustos 1341 4567 95 1681 76 25.259 50 4943 91 11 0
Yekûn 8696 94
* Orijinalinde bu şekilde yazılmıştır. "Hacı" yazmak istenmiş olabilir (Yayına hazırlayanların notu).
1925 Senesinde İstanbul’da Kuduz Vukuatı
39
40
Tarih Mülahaza
Kânunusani
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Teşrinievvel
Teşrinisani
Kânunuevvel
Yekûn
Bayezid 5 6 5 9 4 4 3 6 6 7 12 7 74
Fatih 2 4 3 7 3 2 2 10 7 5 2 3 50
Yeniköy 3 2 0 1 0 2 1 1 1 0 0 1 12
Eylül 341 60 ev
Adalar 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 3 Eylül 341 30 dükkân
Eylül 341 2 fırın
Araba
Otomobil 41
Tek At
Çift At
* Tablodaki tek at arabaların yekûnu 1275, otomobillerin toplamı 847 olmalıdır (Yayına
hazırlayanların notu).
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
42
*
Otel
Kahve
Gazino
Bar
Tiyatro
Sinema
Stadyum
Eğlence Mahalli
Han
Hamam
Cami
Çeşme
Dükkân
Mabed
Aylık Yekûn* 212 1656 227 8 16 33 2 33 881 121 525 817 29.277 200
İstanbul’da Mevcut Emakin ve Müessesat-ı Muhtelife
Tablodaki eğlence mahallinin doğru toplamı 34, hanın 811, camiin 524 ve hamamın 298’dir
İstanbul Şehremaneti hududu dahilinde bulunan 29.277
dükkânda çalışan muhtelif esnaftan bir kısmının miktarı bervech-i
atidir:
332 eczahane, 814 perukar, 2174 bakkal, 624 aşçı, 171 lokanta,
773 sebzeci ve manav, 479 kasap, 237 sütçü, 259 sobacı, 155 keresteci,
1056 kunduracı ve eskici, 101 birahane, 255 müskirat deposu, 597
kömürcü, 65 fotoğrafçı, 503 fabrika ve imalathane, 252 muhallebici,
helvacı ve tatlıcı, 243 pastacı ve şekerci, 74 basmacı, 301 manifaturacı.
Mütebaki dükkânlar diğer esnafa aittir.
Köprüler Varidatı
Hıfz 344
Yekûn 12.998
Telgraf sadıre 215 Devair-i mülhaka sadıre 2728 İstida hıfz 1500
44
Beyanı
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
zamaim Zamlar.
zebh Boğazlama, kesme.
zikre şayan Anılmaya değer.
zir Alt, aşağı.
zükûr Erkekler.
52
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
Dizin
A D
Acem Hastahanesi 28 Darülaceze 29
Adalar 21, 22, 29, 35, 40, 41, 42 Devaire taayyum 44
Amerikan Hastahanesi 28 Devair-i aliye 44
Anadolu Demiryolu İdaresi 33 devair-i belediye 46
Anadolu Hisarı 29, 40 Devair-i mülhaka 44
aşçı 43 Doktor Bazilyan İtalyan Kliniği 28
avani 37 Doktor Kenan Bey Kliniği 28
Avrupa 32 dükkân 42
B E
Bahriye Vekâleti 32 Ecnebi 25, 27
Bakırköy 21, 22, 29, 34, 35, 40, 41, 42 eczahane 43
bakkal 43 Eğlence Mahalli 42
Balat İmalathanesi 45, 46 Ekalliyet 27
Balat Musevi Hastahanesi 28 Emakin 42
Bar 42 Emanet 19, 28, 29, 44, 46 53
basmacı 43 emraz-ı sariye 30
Bayezid 21, 22, 29, 40, 41, 42 Erenköy 35
İstida 44 Müteferrika 44
İtalyan Hastahanesi 27, 28 müzahrefat 43, 44
Müzekkere 44
J
N
Jeremya Hastahanesi 28
Nezafet-i fenniye 43, 44
K nüfus-ı umumiye 20
Kadıköy 21, 22, 29, 34, 35, 40, 41, 42 O
Kadıköy Gaz Kumpanyası 34
Kahve 42 Otel 42
Kalfaköy 40 Otobüs 41
Kamyon 41 Otomobil 41
Kamyonet 41
P
Kandilli 35
Kânunuevvel 23, 25, 36, 37, 38, 39, pastacı 43
40 Paşabahçe 35
Kânunusani 23, 25, 39, 40, 43, 45, 47 perukâr 43
R Telefon 35, 47
Tenvirat 34
Rumeli 31 Teşrinievvel 23, 25, 36, 37, 38, 40
Teşrinisani 23, 25, 36, 37, 38, 40
S tifo 29
sadıre 44 Tiyatro 42
Sağlık Yurdu Hastahanesi 28 Tramvay 32, 33
salname 19 Tünel 32
Sanayi-i Milliye Meşheri 38
sebzeci 43 U
Sen Jorj Hastahanesi 28 Umur-ı İktisadiye Müdüriyeti 38
Seyr-i Sefain İdaresi 31
Sıhhat Yurdu Hastahanesi 28 Ü
Sinema 42
sobacı 43 Üsküdar 21, 22, 29, 30, 40, 41, 42,
Stadyum 42 43, 44
Surp Agop Hastahanesi 28
V
süprüntü 43, 44
sütçü 43 varide 44
vasati 43, 44
Ş veba 29
Şark Demiryolları 33
Y 55
Şehremaneti 2, 15, 17, 19, 28, 29, 41,
43, 44, 45 Yedikule Ermeni Hastahanesi 28
Şehremaneti Beyoğlu Zükûr 28 Yedikule Rum Hastahanesi 28
T
Tarabya 35
Taşkışla Civrarında Surp Agop
Fransız Hastahanesi 28
Tathirat 30
tatlıcı 43
Tebhirat 30
İstanbul Şehremaneti Salnamesi 1926
58