91479

Yayın Danışmanı
Ramazan Minder

Yayına Hazırlayan
Ata Yersu
Osman Ocak
Hanife Öztürk

İstanbul Büyükşehir Belediyesi

Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü

Aşiyan Müzesi
İstanbul 2012

Grafik Tasarım: Adem Şenel

Baskı-Cilt: Matsis Matbaa Sistemleri (Tel: 0212 624 21 11)

“Bebek Sırtları”
Tevfik Fikret
55x35
Tual Üzerine Yağlıboya
 TAKDİM

İstanbul ili Beşiktaş ilçesi, Rumelihisarı'nda bulunan Aşiyan müzesi; Ünlü Türk Şairi, ressam ve eğitimci olan
Tevfik Fikret'in 1906-1915 yılları arasında yaşadığı evdir.

Tevfik Fikret, Farsça yuva anlamına gelen "Aşiyan" ismini verdiği bu evin projesini kendisi hazırlamış, ya­
pımına 1905 yılında başlanmış ve 1906 yılında tamamlanmıştır.

Tevfik Fikret öldüğü 19 Ağustos 1915 yılına kadar bu evde yaşamıştır. Şairin ölümünden sonra eve eşi Na-
zime Hanım tarafından iki odalı bir ilave yapılmıştır.

Tevfik Fikret, vefat edince ilk önce Eyüp Mezarlığı'na gömülmüş, 1961 yılında da vasiyeti üzerine naaşı dü­
zenlenen bir törenle evin bahçesine nakledilmiştir.

Müze İstanbul Belediyesi tarafından şairin eşi Nazime Hanım'dan 1940 yılında satın alınmış, 1945 yılında
Edebiyat-ı Cedide Müzesi olarak açılmıştır.

Ev 1953,1959, 1975,1982 ve son olarak da 1989'da İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından onarılmıştır.
En kapsamlı Restorasyon çalışması İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yapı İşleri müdürlüğünce 2011-2012 yıl­
larında yapılarak Müze bugünkü görünümüne kavuşmuştur.

Restorasyondan sonra Müdürlüğümüz tarafından eser teşhirinde yeni düzenlemeler yapılmış, kapalı olan 3
odalar açılarak geziye imkan tanınmış, dönemi yansıtan ve fotoğraflarda görülen bazı eşyalar yeniden imal
edilmiş ve ilgili yerine konulmuştur. Tevfik Fikret'in salonun bir köşesinde otururken çekilmiş bir fotoğra­
fından yararlanılarak bal mumu heykeli yapılmış ve şairin oturduğu yere konulmuştur.

1945 yılından beri İstanbul Büyükşehir Belediyesince Müze olarak en iyi şekilde muhafaza edilip, ücretsiz
gezilebilen Aşiyan Müzesi, Restorasyon sonrası yeni haliyle ziyaretçilere Tevfik Fikret'i ve çevresini daha
iyi anlatma imkanına sahip olmaktadır.

Emeği geçenlere teşekkür ediyorum.

Ramazan MİNDER
İSTANBUL BELEDİYESİ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Atatürk Kitaplığı
Kütüphaneler ve Müzeler Müdürü
N°.
 AŞİYAN’IN TARİHÇESİ
4

şiyan; ünlü şair Tevfik Fikret'in evidir. Şair, bölümlerine ve döşemelerine ait planlar yapar, ha­
a n O/vtüKesi

boğaza bakan bahçe içinde bir evde ya­ yaller kurarlardı.

şama özlemini, 1906 yılında bu ev ile gerçekleş­
Tevfik Fikret evin plan ve mimari çizimlerini kendisi
tirmiştir.
yapmıştır. Bu ev Hisarüstü'nde ağaçlıklar içerisinde­
Rumeli Hisarı'nın sırtlarında, Robert Kolej'in yanında dir. Tevfik Fikret eve Farsça "kuş yuvası" anlamına ge­
önceden beri çok sevdiği bu yerde evini yapmıştır. len "Aşiyan" ismini vermiştir.
Göksu'nun tam karşısında, Boğaz'a hâkim bulunan
bu yere, resim yapmak veya oturmak için eşi ile be­
raber sık sık gider, orada kurmak istedikleri yuvanın
 Aşiyan’ın Tevfik Fikret tarafından çizilmiş projeleri

Bu yeni yuva, dönemin istibdat havasından bunal­ Bunun üzerine Milli Eğitim Bakanı Haşan Ali Yü­
mış, özgürlükçü şairin şehirden uzak, tabiatla iç içe
yaşamasını sağladığı gibi, öğretmenlik yaptığı Robert
Kolej'e yakınlığı dolayısı ile de O'na huzur vermiştir.
cel, İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Lütfi Kırdar
Aşiyan'ın satın alınması ve Edebiyat-ı Cedide Müzesi
haline getirilmesi fikrinde birleşmişlerdir. Bu fikrin
1
Aşiyan'ın yapımına 1905 yılında başlanmış, 1906 yı­ Belediye Meclisi'nde kabul edilmesiyle Aşiyan, İstan­
lında tamamlanmıştır.
bul Belediye'si tarafından satın alınmıştır. 19 Ağustos
Aşiyan, Tevfik Fikret'in ölümünden sonra durumunu 1945 tarihinde de "Edebiyat-ı Cedide Müzesi" adıyla
korumuşsa da bir süre sonra ihtiyaç gereği eşi tara­
büyük bir törenle açılmıştır.
fından kolej öğrencilerine pansiyon olarak kiralan­
mış, hatta satılması gündeme gelmiştir.
 Ve günümüzdeki görüntüsü U
O/vlÜKeû
an

19 Ağustos 1945 Edebiyat-ı Cedide Müzesinin açılış fotoğrafı 19 Ağustos 1945 Edebiyat-ı Cedide Müzesinin açılış fotoğrafı
 Tevfik Fikret'in Eyüp'te aile mezarlığında bulunan
kabri, Tevfik Fikret Derneği'nin girişimiyle 1961 yı­
lında buradan alınarak Aşiyan'ın bahçesine nakle­
dilmiştir. Böylece Tevfik Fikret'in vasiyeti de ger­
çekleştirilmiş olur. Bu tarihten sonra da Edebiyat-ı
Cedide Müzesi'nin adı Aşiyan Müzesi olarak de­
ğiştirilmiştir.

24 Aralık 1961 Tevfik Fikret’in mezarının

Eyüp’teki kabrinden Aşiyanın bahçesine nakli

Aşiyan Müzesinin bahçesinde bulunan Tevfik Fikret’in mezarı

 (1867-1915)
TEVFIK FİKRET

Kimseden ümmid-i feyz etmem, dilenmem perr ü bal

Kendi cevvim, kendi eflakımda kendim tairim.
İnhina, takv-ı esaretten girandır boynuma;
Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bir şairim.

Tevfik Fikret, Pertevniyal Valide Sultan'ın Kalfası Hüseyin Efendi
ile Sakız Adalı Refia Hanım'ın oğludur. Küçük yaşta öksüz kalmış,
dayısının ve yengesinin yanında büyümüştür.
Mahmudiye Rüştiyesi'nde başladığı eğitimine Mekteb-i Sultani'de
(Galatasaray Lisesi) devam etmiş, 1888 tarihinde okuldan birin­
cilikle mezun olmuştur.
Memuriyet hayatına hariciye kâtipliği ile başlayıp, Ticaret Okulu,
Galatasaray Lisesi ve Robert Kolej'de öğretmenlik yapmıştır.
1884 yılında "Malumat" dergisini çıkaranlar arasında yer almış,
1896 yılında da "Servet-i Fünûn" dergisinin yazı işleri müdürlü­
ğüne getirilmiştir. Dergi, O'nun yönetiminde Edebiyat-ı Cedide
akımının yayın organı durumuna gelmiştir. "Servet-iFünûn" der­
gisinin Sultan II. Abdülhamit tarafından kapatılmasıyla Tev­
fik Fikret, Bebek'teki "Aşiyan" adını verdiği evine çekilerek,
Robert Kolej'deki öğretmenliğine devam etmiştir. Bir yandan
da istibdâta karşı ünlü şiirlerini yazmıştır. 1908'de ilân edilen II.
Meşrutiyeti büyük bir coşku ile karşılayan Şair, Hüseyin Cahit
(Yalçın) ile birlikte "Tanin" gazetesini kurmuştur.
1909 yılında Mekteb-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) müdürlük
görevine getirilmiş ve burada birçok köklü değişikliklere imza­
sını atmıştır. Müdürlükten istifasının ardından, vefatına kadar
(19 Ağustos 1915) Aşiyan'da yaşamıştır.
Çok yönlü bir sanatçı olan Tevfik Fikret, şairliğinin yanı sıra, mi­
mar, ressam, öğretmen, gazeteci kimlikleri ile de yaşadığı dö­
neme damgasını vurmuştur.
Önemli yapıtları: Rubâb-ı Şikeste, Haluk'un Defteri, Rubâb'ın
Cevabı, Şermin, Tarih-i Kadim, Sancak-ı Şerif Huzurunda, Sis ve
Rücû dur.
20. yy başında Aşiyanın genel görünümü
 AŞİYAN MÜZESİ
10
şiyan müzesi üç kattan oluşmaktadır. iki yıl süren yoğun ve detaylı çalışmalar sonucunda

Tevfik Fikret döneminde bodrum katta yemek Aşiyan, Tevfik Fikret dönemi ile birebir örtüşür bi­
odası, mutfak, çamaşırhane ve kiler bulunmaktaydı. çimde restore edilmiştir.

Zemin kattaki büyük oda misafir salonu, etrafı Evin müze olarak hizmet vermeye başlaması ile bi­
camekânlı küçük oda ise yazlık oturma odası idi. nanın en üst katında bulunan çalışma odası ve ya­
$ tak odası ilk kullanım şekline uygun olarak yeniden
S En üst katta ise çalışma odası ve manzarası ile ünlü
düzenlenmiştir.
yatak odası vardı.
Aşiyan Müzesi'nin giriş katında bulunan Tevfik Fikret'in
1945 yılında müze olarak hizmet vermeye başlayan
misafirlerini ağırladığı büyük salon, Şair'in kendi zevki
Aşiyan günümüze kadar birçok kez bakım-onarım-
ve duyguları ile şekillendirdiği orijnal eşyaları ile dü­
dan geçmiştir.
zenlenmiştir.
2010 yılında bina kapsamlı bir restorasyona alınmış,
 Sol tarafta pencerenin önünde
oturmakta olan Tevfik Fikret, sizi
her zamanki misafirperverliği ile
karşılamaktadır. Sedefli koltukları
ve sehpası ile döşeli köşede oğlu
Haluk'a ait fotoğrafların asılı ol­
duğu bir bölüm bulunmaktadır.
Şair'in 1901 yılında yazmış olduğu
ünlü Sis şiirinden etkilenen Şeh­
zade Abdülmecid Efendi'nin Sis
adlı tablosu da bu bölümde ser­
gilenmektedir.

Rumeli Hisarını gören salonun cumba kısmında bulunan koltuktakımı

ve bakır mangal o dönemin zevkinide yansıtan orijinal parçalardır.

20. yy başında salon

O/vtuKe&ı
an

Sis
Şehzade Abdülmecit
140x 100
Tuval Üzerine Yağlıboya
 Salonun diğer bölümünde, Şair'in
dinlendiği, şiirlerini yazdığı "ara­

Günümüzde salon besk" tarzda sedefli bir sedir

bulunmaktadır. Sedirin her iki
yanında bulunan tablolar "Kri-
zantemli Vazo" ve "Nazime Ha­
nım Bebek Sırtlarında" isimle­
rini taşımaktadır. Tevfik Fikret'in
kendi eserleri olan bu tablolar,
sanatçının ressam yönünü gös­
termektedir.

20. yy başında salon görünüşü

 Günümüzde
salonun
şömineli bölümü

Şöminenin yer aldığı bölüm ana girişin

karşısındadır. Bu bölümde Şair'in babası
tikesi

Hüseyin Efendi'nin, Tevfik Fikret tarafın­

dan yapılmış karakalem resimleri, fotoğ­
rafları duvarlarda sergilenmektedir. Şö­
minenin üzerinde bulunan cam fanuslu
masa saati Şair'in ölüm saatini göste­
rir şekilde durdurulmuştur. Bu saatin iki
yanında da Çin porselen vazolar ve çe­
şitli dekorasyon eşyaları bulunmaktadır.
Ahşap kitaplık ve sallanır koltuk burada
yer almaktadır.
 15

“Krizantemli Vazo”
Tevfik Fikret
90x75
Tuval üzerine yağlıboya
Salonun yanındaki yazlık oda, dinlenme
odası olarak kullanılmıştır. Odanın duva­
rında asılı Recaizade Mahmud Ekrem'in
portresi Şehzade Abdülmecit Efendi im­
zasını taşımaktadır.
Recaizade Mahmud Ekrem Galatasaray Lisesi'nden
Tevfik Fikret'in edebiyat öğretmenidir. Tablonun her
iki yanında bulunan fotoğraflar ise Tevfik Fikret'in
de içinde bulunduğu, Edebiyat-ı Cedîde (Servet-i
Fünûn) akımının önemli edebiyatçılarına aittir
 Günümüzde dinlenme odası

20. yy başında dinlenme odası

 Koridora açılan kapıdan
çıkıldığında sol taraftaki
duvarın üzerinde asılı Kü-
çüksu panoramasını gös­
teren tablo, Şehzade Ab-
dülmecit Efendi imzalıdır.

“Küçüksu”
Şehzade Abdülmecit,
160 x 83
Tuval Üzerine Yağlıboya

Evin kuzeyinde yer alan odalar, Şair Abdülhak Hamid Tarhan bö­
lümü olarak düzenlenmiştir. Döneminin önemli edebiyatçıla­
rından olan Abdülhak Hamid, devlet adamlığı yönü ile de bilin­
mektedir. Şair'in ilk eşi Fatma Hanım için yazdığı Makber adlı şiir
oldukça ünlüdür.

Abdülhak Hamid'in ikinci eşi Lüsyen Hanım Şair'in ölümünün ardın­

dan (1937) eşyalarını İstanbul Belediyesi'ne bağışlamıştır. Aşiyan'ın
Edebiyat Müzesi yapılması gündeme geldiğinde Abdülhak Hamid
Tarhan'a ait eşyalar Müze koleksiyonuna katılmıştır.

Şair-i Azam Abdülhak Hamid Tarhan

 Abdülhak Hamid Tarhan bölümüne
ayrılan ilk odada Şair'in storlu ça­
lışma masası ve koltuğu ile kıyafet­
leri, kitapları, ailesine ait fotoğraflar
sergilenmektedir. Odaya girildiğinde
karşıda Şehzade Abdülmecid Efendi
imzalı, Abdülhak Hamid'in birebir
ölçülerinde yapılmış portresi bu­
lunmaktadır.

Abdülhak Hamid Tarhan bölümünden genel görünüm

Diğer odaya bağlanan koridor üze­

rindeki duvarlarda Abdülhak Hamid'e
ait fotoğraflar bulunur. Koridorun
sonundaki küçük odada Şair'in kul­
landığı mobilyalardan örnekler, aile
büyüklerinin tabloları ve özel eşya­
ları sergilenmektedir.
Abdülhak Hamid'in üniforması
 Banyonun yanındaki ça­
lışma odasının sol du­

20. yy başında çalışma odası varında Tevfik Fikret'in

kitapları, dergileri ile dö­
nemine ait yayınlar bu­
Aşiyan Müzesi'nin üst katında Tevfik Fikret'in banyosu, ça­ lunmaktadır. Sağ duvarda
lışma odası ve yatak odası bulunmaktadır. ise Şair'in aynaya baka­
rak kendini resmettiği,
Üst kata çıkan merdivenlerin bitiminde koridor üzerinde bu­
üzerinde "güleriz ağla­
lunan banyo; küveti, lavabosu, armatürleri ile özgün yapısını
nacak halimize" sözünün
korumaktadır.
yazılı olduğu otoportresi
asılıdır. Sol tarafta şövale
üzerinde Tevfik Fikret'in
resim çalışmalarından
başka bir örnek bulun­
maktadır.

Günümüzde çalışma odası

 Çalışma odasının Boğaz'a bakan tarafında Tevfik
Fikret'in; çalışma masası, yazı takımları, koltuğu ve
hat levhaları sergilenmektedir.

21

Tevfik Fikret’in yazı takımı “Güller”

Tevfik Fikret
110x80
Tuval Üzerine Yağlıboya
 Çalışma odasının ya­
nında Boğaz man­
zarasına hâkim oda,
Tevfik Fikret'in yatak
odasıdır. 19 Ağustos
1915 tarihinde 48 ya­
şında iken burada ve­
fat etmiştir.

Tevfik Fikret’in Maskı

Mihri Müşfik

Günümüzde yatak odası 20. yy başında yatak odası

“Rikkat”
Tevfik Fikret
65x40
Tuval üzerine yağlıboy
 Günümüzde yemek odası

20. yy başında yemek odası

24
Müzenin bodrum katına inildiğinde yemek odası, mutfak
a n O /rlä^eH

ve çamaşırhane ile karşılaşılır.

Yemek odasının kapısı kemerli, renkli camlarla süslüdür.

Duvarlarında ki natürmortlar Tevfik Fikret'e aittir. Fikret
ailesine ait yemek takımlarının bulunduğu yemek masası
odanın tam ortasında yer alır.

Tevfik Fikret’in yemek takımı

 Yemek odasının yanında mutfak bulunur. Mut­
fağa girildiğinde deniz tarafına bakan pencere
dikkat çekmektedir. Bu pencereye Şair, Sokrates'e
olan hayranlığından dolayı "Sokrat'ın Pence­
resi" adını verir.

Mutfağın yanında çamaşırhane vardır. Çama­

şırhanenin evin dışına açılan bir kapısı da var­
dır. Çamaşırhane, çamaşır kazanı, ocağı, dav­
lumbazı, İngiliz imalâtı çamaşır teknesi ile 20.
yy. özelliklerini yansıtır.

“Sokrat’ın Penceresi” içten görünüm

Tevfik Fikret Tarafından "Sokrat'ın pence­

resi" olarak adlandırılan bu pencere şairin
ünlü filozof Sokrat'a olan hayranlığından
kaynaklanmaktadır.
Günümüzde “Sokrat’ın Penceresi”
 Yemek odasının karşısındaki küçük oda,
Şair Nigâr Hanım bölümüdür. Şair Nigâr
Hanım'ın eşyaları, kitapları, arşivi yakın­
ları tarafından 1959 yılında Müze'ye ba­
ğışlanmıştır.

Şair Nigar Hanım

26
a n Q/vlüKebi

Şair Nigar Hanım ve ailesi

Şair Nigar Hanım odası
 AŞİYAN’IN BAHÇESİ
Q/vCü%eû
an

Aşiyan Müzesi, bahçesi ile bir bütün oluştu­ süs havuzları ve yürüme yolları yapmıştır.
rur. Tevfik Fikret Aşiyan'ın bahçesinin doğal Son yapılan restorasyonda bu özellikler ko­
görünümünü değiştirmeden, bahçedeki taş­ runmuştur.
lardan yararlanarak oturma yerleri, masalar,
İZLER

Yürüdüm biraz güç, biraz bihuzur

Dikenlik, çetin, taşlı bir sahadan;
Önüm bir yokuş, hep çakıl, hep diken;
Yürüdüm fakat ben muannit, sabur

Basardım geçip birtakım izlere

Eğildim, biraz dikkat ettim yere
Bu izler benim,hep benim izlerimdi

Tevfik Fikret

gidip gelirken kullandığı köprü

an

Tevfık Fikret’in müdürlük yıllarında Galatasaray Lisesi bahçesinde çekilmiş bir fotoğraf
Bana kimsin diye sorma meleğim
Pek güzel dinle de izah edeyim
Nam-ı naçizime 'Fikret’ derler
Şi’re de nisbetimi söylerler
Kaldığım varsa da gah ekmeksiz
Kalmadım şimdiye dek mesleksiz
Nur bekler gibi nısf-ı şebde
Bekledim on iki yıl mektebde
Sonra çıktım ne için bilmeyerek
Bu da bir cilve-i baht olsa gerek
Bab-ı Ali’ye müdavimlendim
Ehl-i namus diye mimlendim
Şimdi bir hayli eser sahibiyim
'Ahmed ihsanda musahhih gibiyim
2SS^0ZW.06.00/
Saye-i lutf-i cihan-banide
Hocayım Mekteb-i Sultani’de...

Tevfik Fikret
 Müze, Pazartesi günleri hariç
Hergün 09.00-16.00 saatleri arasında ziyarete açıktır

to
Grup gezileri için önceden randevu alınmalıdır.
Adres Aşiyan Yokuşu 80810 Bebek, İSTANBUL

0» Tel - Fax
e-mail
(0 212) 263 69 86
asiyanmuzesi@ibb.gov.tr