Professional Documents
Culture Documents
22418-Article Text-74947-1-10-20160107
22418-Article Text-74947-1-10-20160107
Tóm tắt: Tính toán nhiệt và ứng suất nhiệt trong đập bê tông đầm lăn (RCC) là cơ sở để thiết kế
cấp phối, xây dựng kế hoạch và biện pháp thi công phù hợp nhằm đảm bảo khống chế nhiệt và ứng
suất nhiệt trong mức cho phép nhằm hạn chế nứt, thấm do yếu tố nhiệt. Phần mềm ANSYS dạng mở
được bổ sung các kết quả nghiên cứu về diễn biến các chỉ tiêu cơ lý ban đầu của bê tông đầm lăn
dựa trên ngôn ngữ thiết kế tham số hóa (APDL) và các mô phỏng sát thực tế thi công đã được mô
hình hóa trong ANSYS trở thành công cụ hiệu quả để tính toán nhiệt và ứng suất nhiệt trong đập
RCC ở Việt Nam.
Từ khóa: RCC dam, ANSYS; nhiệt, ứng suất nhiệt trong đập RCC.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ1 Phân tích nhiệt trong ANSYS có thể giải
Cơ sở khoa học và lý thuyết tính toán nhiệt quyết đồng thời 3 loại phương thức trao đổi
trong đập RCC đang được áp dụng tại Việt nhiệt: truyền dẫn nhiệt, đối lưu nhiệt và bức
Nam chủ yếu dựa theo kinh nghiệm và các phần xạ nhiệt.
mềm chuyên dụng của nước ngoài, mức độ phù Trong ANSYS phân tích nhiệt được phân
hợp trong điều kiện tại Việt Nam đôi khi ở mức thành 2 loại: truyền nhiệt ổn định và truyền
hạn chế. nhiệt không ổn định. Trạng thái truyền nhiệt ổn
Bài viết giới thiệu phần mềm phân tích phần định là trường nhiệt độ của hệ thống thay đổi
tử hữu hạn ANSYS dạng mở đã được tác giả không phụ thuộc vào thời gian; trạng thái truyền
bổ sung, hoàn thiện trên cơ sở các kết quả nhiệt không ổn định là trường nhiệt độ của hệ
nghiên cứu về diễn biến các chỉ tiêu cơ lý ban thống thay đổi rõ rệt theo thời gian.
đầu của BTĐL và sự mô phỏng quá trình thi Quá trình cơ bản phân tích nhiệt trong
công lên đập phù hợp thực tế thi công đập ANSYS bao gồm 5 bước: xây dựng mô hình,
RCC tại Việt Nam. gán tải trọng, xác nhận bước tải trọng, phân tích
2. GIỚI THIỆU PHẦN MỀM ANSYS và xem kết quả. Phân tích nhiệt đập bê tông
2.1. Khả năng phân tích nhiệt đầm lăn cũng tuân theo 5 bước cơ bản này.
ANSYS là phần mềm phân tích mô phỏng 2.2. Những hạn chế khi phân tích nhiệt,
công trình dựa trên phương pháp phần tử hữu ứng suất nhiệt trong đập RCC bằng phần
hạn đủ khả năng tiến hành nghiên cứu kết cấu, mềm ANSYS
nhiệt, chất lỏng, điện từ, âm thanh…, hiện nay Diễn biến nhiệt độ và ứng suất nhiệt trong
đã phát triển đến phiên bản 16. Phần mềm quá trình thi công bê tông đập RCC là dạng
ANSYS bao gồm nhiều mô đun với các tính truyền nhiệt không ổn định do nhiệt độ, tỉ suất
năng chuyên biệt trong đó: ANSYS/Multiphysics, dòng nhiệt, điều kiện biên nhiệt cùng với nội
ANSYS/Mechanical, ANSYS/Thermal, ANSYS/ năng của hệ thống thay đổi theo thời gian. Hay
FLOTRAN, ANSYS/ED đều có công năng nói cách khác nhiệt độ môi trường, quá trình
phân tích nhiệt. nhiệt thủy hóa của xi măng, điều kiện biên nhiệt
Phân tích nhiệt trong ANSYS dựa trên thay đổi rõ rệt theo thời gian.
phương trình cân bằng nhiệt của nguyên lý bảo Đối với vấn đề truyền nhiệt ổn định có thể
toàn năng lượng, dùng phương pháp phần tử thực hiện một cách dễ dàng trong phần mềm
hữu hạn tính toán nhiệt độ tại các điểm nút, ANSYS bằng cách chỉ định hệ số dẫn nhiệt và
đồng thời đưa ra tham số vật lý nhiệt khác. điều kiện biên nhiệt độ của hệ thống từ đó xác
định được trường nhiệt độ và gradient nhiệt của
1
Trường Đại học Thủy lợi. toàn hệ thống. Tuy nhiên đối với vấn đề truyền
4.3. Diễn biến trường ứng suất do tải trọng nghỉ giãn cách 2 ~ 4 ngày. Để đơn giản hóa tính
thi công toán coi một đợt đổ dày 1m, thời gian hoàn
Trường hợp tính toán: chiều dày mỗi lớp đổ thành một đợt đổ là từ 1 ~ 4 ngày. Tải trọng xe
sau khi đầm 0,3m, thực hiện đổ 3 lớp liên tục, máy thi công trên mặt đập giả định là 5kN/m2.
Trạng thái ứng suất theo phương đứng SY tại đáy đập trong quá
trình thi công
0
1000
Ứng suất SY (kN/m2)
2000
3000
4000
5000
0 20 40 60 80 100
Hình 2. Trạng thái ứng suất theo phương đứng SY tại đáy đập RCC Đồng Nai 4
5000
Ứng suất SY (kN/m2)
0
5000 0 100 200 300 400 500
10000
15000
20000
Thời gian (ngày)
Ứng suất nén cho phép
Ứng suất kéo cho phép
Ứng suất chân đập thượng lưu
Ứng suất chân đập hạ lưu
Hình 3. Diễn biến ứng suất theo phương đứng SY tại chân thượng và hạ lưu đập
Theo Quy phạm thiết kế đập bê tông trọng Với việc áp dụng tiêu chuẩn khống chế nhiệt
lực “SD5108-1999” về kiểm soát nhiệt độ các nêu trên kết quả tính toán nhiệt kịch bản 3,4 &5
đập RCC của Trung Quốc quy định về sai khác cao vượt mức cho phép.
nhiệt độ cho phép tại móng đập so với trong 4.5. Kết quả tính toán trường ứng suất
lòng đập RCC theo Bảng 3. nhiệt theo các kịch bản
Vùng ứng suất nhiệt lớn nhất trong thân đập
Bảng 3. Chênh lệch nhiệt cho phép theo chiều
chủ yếu tập trung trong phạm vi cách đáy đập
cao đập và chiều dài khối đổ 1/3 chiều cao đập. Tại những vị trí này có khả
Cao độ Chiều dài của khối đổ L năng xuất hiện nứt thẳng góc với bề mặt đập do
cách mặt ứng suất kéo theo phương X (phương từ thượng
móng (H) Dưới 30m 30m -70m Trên 70m
lưu về hạ lưu đập).
18 ÷ Kết quả tính toán có nhận xét sau:
0 ÷ 0,2H 14,5÷120C 12÷100C
15,50C - Khi nhiệt độ ban đầu của hỗn hợp bê tông
0,2H÷0,4H 19÷170C 16,5÷14,50C 14,5÷120C bằng 210C:
+ Thi công đổ 3 lớp liên tục (kịch bản 1), ứng
Nhiệt độ khối RCC được chia làm 3 phần suất theo phương ngang (phương X) chủ yếu là
tương ứng với ba khoảng chiều cao đập 0÷0,2H; ứng suất nén, ứng suất kéo theo phương X nhỏ
0,2H÷0,4H và trên 0÷4H (H: chiều cao đập). Ví trong phạm vi từ 0,18MPa đến 0,79MPa, như
dụ: 230C cho vùng từ đáy đập đến EL385; 240C vậy ta có thể nâng cao tốc độ thi công hơn nữa.
cho vùng từ EL385 đến EL410; 250C cho vùng Tuy nhiên để giảm nhiệt độ ban đầu của vữa
trên EL410. BTĐL xuống 210C cần phải thực hiện nhiều biện
Số đo nhiệt độ thực tế tại cao trình 370,59 m trình xây dựng bài toán thi công đập RCC dựa
đập RCC Đồng Nai 4 từ ngày 17/9/2009 đến trên các tham số định trước;
ngày 28/02/2010: Nhiệt độ cao nhất xuất hiện Mô phỏng mặt cắt ngang đập sát với mặt cắt
tại 3 điểm đo D42040, D42041, D42042 vào thực tế (phân vùng vật liệu, hành lang thoát
ngày 25 và 27/01/2010 là 38,400C cao hơn nước, nền nhiều lớp);
0,020C so với nhiệt độ tính toán. Như vậy kết Tính toán nhiệt và ứng suất nhiệt của đập
quả tính toán tương đối chính xác. RCC có xét đến quá trình diễn biến các chỉ tiêu
5. KẾT LUẬN cơ lý của RCC thể hiện qua các quan hệ phi
Phần mềm ANSYS sau bổ sung hoàn thiện tuyến tính của bê tông như: cường độ nén - thời
đã đáp ứng được các yêu cầu: gian, cường độ kéo - thời gian, BDCN-thời gian,
Sử dụng ngôn ngữ thiết kế tham số hóa modul đàn hồi - thời gian (được biểu diễn qua
APDL (là một loại của ngôn ngữ lập trình các hàm biến đổi của các chỉ tiêu cơ lý).
FORTRAN trên nền phần mềm ANSYS) để lập ANSYS sử dụng mô hình toán học nhiệt thủy
Calculating heat and thermal stresses in in RCC dam is the basis for the mix design, planning and
construction measures appropriate to ensure controlled temperature and thermal stresses in the
permit limiting cracking, permeability by heating elements. ANSYS open additional form
completion based on the design language parameterization (APDL) and realistic simulation of the
construction was modeled in ANSYS become effective tools to calculate and apply heat thermal
performance of the RCC dam in Vietnam.
Keywords: RCC dam; ANSYS; thermal, thermal stress in RCC dam.