Spisak potencijalnih ispitnih pitanja iz predmeta

»FINANSIJSKO UPRAVLJANJE I KONTROLA U JAVNOM SEKTORU«

(za test)

Modul 1. Sistem finansijskog upravljanja i kontrole u javnom sektoru

1) Šta se podrazumijeva pod javnim sektorom?

Pod »javnim sektorom« podrazumijevaju se nacionalne (državne) vlade, regionalne
vlade (pokrajine, teritorije), lokalne vlade (gradovi, naselja) i odgovarajuće vladine
jedinice (agencije, ministarstva, uprave, komisije i javna preduzeća).

2) Šta obuhvata finansijsko upravljanje i kontrola u javnom sektoru? Kako biste ukratko
pojasnili primarni cilj finansijskog upravljanja i kontrole u javnom sektoru?
Finansijsko upravljanje i kontrola u javnom sektoru obuhvata cjelokupan sistem
finansijskih i drugih kontrola koji je integrisan u sve aktivnosti institucije,
uključujući organizacionu strukturu, metode, procedure koje se primjenjuju ne
samo na finansijske sisteme, već i na operativne i strateške sisteme korisnika
budžetskih i dr. javnih sredstava. Primarni cilj ustvari treba da obezbjedi uspješnu
realizaciju(izvršavanje) ciljeva(zadataka) javnih organizacija, te sigurnost,
blagovremenost, pouzdanost, potupunost informacija, ali usklađenost sa propisima,
planovima, programima i procedurama, zaštitu imovine, te efikasnu i efektivnu
upotrebu sredstava.

3) Navesti i ukratko pojasniti principe upravljanja u javnom sektoru.

- Odgovornost je proces kojim se postiže da subjekti javnog sektora i pojedinci
unutar njih odgovaraju za svoje odluke i aktivnosti, uključujući i upravljanje
javnim sredstvima i sve aspekte učinka, te da u tom pogledu podliježu
odgovarajućem vanjskom ispitivanju. To se postiže ukoliko sve strane jasno
shvataju svoje odgovornosti i ukoliko su jasno definisane uloge i jake strukture
vlasti.
- Princip transparentnosti odnosi se na otvorenost vlade prema njenim
građanima. Dobro upravljanje uključuje odgovarajuće objavljivanje ključnih
informacija, kako bi svi korisnici informacija imali neophodne podatke o
implementaciji politika, programa i aktivnosti vlade.
- Princip transparentnosti odnosi se na otvorenost vlade prema njenim
građanima. Dobro upravljanje uključuje odgovarajuće objavljivanje ključnih
informacija, kako bi svi korisnici informacija imali neophodne podatke o
implementaciji politika, programa i aktivnosti vlade.
- Princip pravednosti odnosi se na pitanje koliko pravično i nepristrano vladini
zvaničnici koriste javni novac i moć koju su im građani povjerili.

1
4) Mjerenje pravednosti kod upravljanja u javnom sektoru može se vršiti kroz četiri
dimenzije. Navedite neke od njih i ukratko ih pojasnite.
- Troškovi usluga pokrivaju se iz sljedećih izvora: porezi, naknade ili zajmovi
koji će biti otplaćeni iz budućih poreza.
- Pružanje usluga podrazumijeva direktne usluge, kao što su saobraćajna
infrastruktura, javno obrazovanje i zdravstvo, kao i indirektne usluge, kao što
su finansijsko upravljanje i upravljanje ljudskim resursima.
- Javni poredak se odnosi na upotrebu moći prinude: zatvori, konfiskacija
imovine, izdavanje raznih dozvola (građevinskih, urbanističkih, okolišnih)
- Razmjena informacija odnosi se na transparentnost kod donošenja odluka
uključujući dostupnost informacija i javnih zvaničnika, te javne rasprave i
konsultovanje građana.
5) Dobro upravljanje u javnom sektoru podrazumijeva sljedeće: donošenje smjernica,
etiku i poštenje, nadzor rezultata, odgovornost za podnošenje izvještaja i korektivne
aktivnosti. Ukratko pojasnite nešto od navedenog.
- Dobro upravljanje zahtijeva donošenje politika koje će predstavljati smjernice
za provođenje aktivnosti organizacija javnog sektora. Takve politike mogu
biti definisane na različite načine: šire državne ciljeve, strateške planove itd.
- Dobro upravljanje podrazumijeva jasno određene etičke vrijednosti, ciljeve i
strategije (jasno uspostavljene od samog vrha) i interne kontrole.
Uspostavljene politike doprinose će podsticanti ponašanje koje je u skladu sa
etčkim vrijednostima.
- Dobro upravljanje podrazumijeva jasno određene etičke vrijednosti, ciljeve i
strategije (jasno uspostavljene od samog vrha) i interne kontrole.
- Orgaizacije unutrar vlade moraju podnostiti izvjestaje kako koriste
raspoložive resurse, te šta su postigle u izvještajnom periodu. Dobro
upravljanje zahtijeva redovno finansijsko izvještavanje i izvještavanje o
učincima, te mišljenje neovisnog revizora o pouzdanosti izvještaja. Odgovornost
takođe podrazumijeva sankcije i kazne prema onima koji izvore nisu koristili
u skladu sa propisanom namjenom.
- U slučaju da organizacija ne postiže postavljene ciljeve ili se utvrde problemi
u finansijskom poslovanju i postizanju planiranih učinaka, dobar sistem
upravljanja identifikovati će uzroke problema, odrediti koje su korektivne
aktivnosti potrebne i pratiti da li se korektivne aktivnosti provode djelotvorno.
Od bitnog značaja su mišljenje i preporuke revizora.
6) Navesti neke specifičnosti javnog sektora i koncizno objasniti njegov značaj.
specifičnosti javnog sektora su:
- ZNAČAJ POLITIČKOG UTJECAJA NA AKTIVNOSTI VLADE,
- NEPROFITNI KARAKTER POSLOVANJA,
- ULTIMATIVNA SVRHA JAVNIH USLUGA ZA MNOGE AKTIVNOSTI
VLADE
Vlade imaju moć prinude u odnosu na građane i ekonomske subjekte (javni poredak,
oporezivanje, regulativa) i stoga moraju garantovati da će odgovorno koristiti svoju moć i
obezbijediti zaštitu građana pružajući im očekivane javne usluge. Ta zaštita je osnova
političkih sistema u kojima građani, birajući vladu, daju joj i moć prinude. Nedostatak
dobre strukture upravljanja i nepridržavanje osnovnih principa upravljanja povećava rizik
od pojave korupcije i gubitka povjerenja u vladu.

2
Modul 2. Eksterna i interna revizija u javnom sektoru
1) Vrste revizija (predstaviti shematski ili deskriptivno navesti). S obzirom na koji
kriterij reviziju dijelimo na komercijalnu i reviziju javnog sektora?
REVIZIJA

Prema predmetu revizije Prema organu koji vrši reviziju i u Prema području
odnosu na revividiranu instituciju ispitivanja
Reviziju finansijskih
izvještaja Eksterna Komercijalnu ili
privatnog sektora
Reviziju usklađenosti
poslovanja Interna Državnu ili javnog
sektora

Reviziju uspješnosti
poslovanja

2) Šta podrazumijeva eksterna a šta interna revizija javnog sektora?

Eksterna revizija javnog sektora je revizija Vlade, vladinih i drugih institucija
javnog sektora koju provode vanjske revizorske institucije, radi utvrđivanja
tačnosti i istinitosti finansijskih izvještaja, usklađenosti poslovanja i uspješnosti
poslovanja.
Interna revizija javnog sektora je revizija koju provode interni revizori
organizovani u organizacijskoj strukturu institucija javnog sektora. Ima za cilj
da se doda vrijednost i unaprijedi poslovanje organizacije i pomaže organizaciji
da ostvari svoje ciljeve obezbjeđujući sistematičan, disciplinovan pristup ocjeni i
poboljšanju efikasnosti upravljanja rizicima, kontrola i procesa upravljanja.
3) Navedite neke razlike između eksterne i interne revizije u javnom sektoru?
a) Pravni okvir. Revizija u javnom sektoru je regulisana posebnim zakonima –
eksterna revizija Zakonom o reviziji javnog sektora a interna revizija
Zakonom o internoj reviziji u javnom sektoru.
b) Profesionalni okvir/standardi revizije. Eksterna revizija u javnom sektoru
provodi se prema Međunarodnim standardima revizije za javni sektor
(INTOSAI), a interna revizija u javnom sektoru prema Međunarodnim
standardima profesionalne prakse interne revizije (IIA).
c) Organizacioni status. Eksternu reviziju provode revizori organizovani u
vanjsku revizorsku instituciju, a internu reviziju revizori organizovani u
organizacionoj strukturi institucija javnog sektora.
d) Predmet revizije. Eksterna revizija provodi finansijsku reviziju (reviziju
finansijskih izvještaja i reviziju usklađenosti) i reviziju uspješnosti, a interna
revizija ne provodi reviziju finansijskih izvještaja ali je u direktnoj funkciji
pouzdanosti finansijskih izvještaja.
e) Izvještavanje. Eksterna revizija ima širi krug izvještavanja i široku
distribuciju izvještaja koji su javni dokumenti, izvještaji interne revizije nisu
po pravilu javni dokumenti.

3
 f) Korisnici revizijskih izvještaja. Korisnici izvještaja eksterne revizije
su:Parlament, Vlada, revidirana institucija, drugi državni organi, mediji,
javnost, etc. Korisnici izvještaja interne revizije su: menadžment, odbor za
reviziju, uposleni, eksterna revizija, etc.

4) Navedite neke zajedničke karakteristike eksterne i interne revizije u javnom sektoru

a) Eksterna i interne revizija su komponente sistema nadzora u javnom sektoru.
b) Djelovanje eksterne i interne revizije je u funkciji unapređenja rada, poslovanja i
funkcionisanja institucija javnog sektora.
c) Eksternu i internu reviziju karakteriše visok nivo pravne i profesionalne
regulacije.
d) Eksternu i internu reviziju obavljaju posebno edukovana lica – ovlašteni revizori
i ovlašteni interni revizori.
e) Interesovanje eksterne i interne revizije usmjereno je prema sistemu internih
kontrola (efektivno i efikasno funkcionisanje).
5) Kako su regulisani saradnja i međusobni odnosi eksternog i internog revizora u
javnom sektoru?
1. Međunarodnim standardima revizije (IFAC),- Eksterni revizor treba da
razmotri aktivnosti interne revizije i njihove efekte, ukoliko postoje, na
postupke eksterne revizije.Eksterni revizor treba da pribavi dovoljno
razumijevanja aktivnosti interne revizije da bi mu to pomoglo u
planiranju revizije i razradi efektivnog pristupa obavljanju revizije.
2. Međunarodni standardima revizije za javni sektor (INTOSAI)- Vrhovna
institucija za reviziju, kao vanjska revizija, ima zadatak da ispita
efektivnost interne revizije. Ako se interna revizija procijeni efektivnom,
biće učinjeni napori kako bi se, bez predrasude u smislu prava vrhovne
institucije za reviziju da vrši cjelokupnu reviziju, postigla odgovarajuća
raspodjela ili dodjela zadataka i saradnja između vrhovne institucije za
reviziju i interne revizije.”
3. Međunarodnim standardima profesionalne prakse internih revizora

(IIA)- Izvršni rukovodilac revizije treba da razumije informacije i koordinira

aktivnosti sa drugim internim i eksternim stranama koje pružaju usluge
uvjeravanja i konsultantske usluge kako bi se osigurala adekvatna
pokrivenost oblasti, a duplo obavljanje posla svelo na minimum.
6) Koji su kriteriji za eksternog revizora važni kod ocjene funkcije interne revizije?
 zakonodavno pravni okvir;
 saradnja sa strukovnim profesionalnim organizacijima;
 saradnja sa Vrhovnim revizijskim institucijama – eksterna revizija
 kontinuirani profesionalni razvoj internih revizora;
 organizaciono pozicioniranje, unutrašnja organizacija i način upravljanja
internom revizijiom;
 opšti stav o kontroli i reviziji – internoj reviziji

4
Modul 3. Izvještavanje o javnom sektoru, s posebnim osvrtom na BiH
1) Kako dijelimo izvještavanje o finansijskom upravljanju i kontroli u javnom sektoru?

Izvještavanj Eksterno
eo
finansijsko
m
Interno
upravljanju.
..

2) Čemu služi eksterno izvještavanje o javnom sektoru?

Eksterni izvještaji služe za:

 prezentiranje informacija o izvorima, alokaciji i upotrebi finansijskih resursa;
 prezentiranje informacija o tome kako institucija javnog sektora finansira svoje
aktivnosti i udovoljava novčanim zahtjevima;
 prezentiranje informacija korisnih u procjeni sposobnosti institucije javnog
sektora za finansiranje njenih aktivnosti i udovoljavanje njenim obavezama
(redovnim i vanrednim);
 prezentiranje informacija o finansijskim uslovima i promjenama u njima;
 prezentiranje zbirnih informacija korisnih u procjeni mogućnosti institucije
javnog sektora u području troškova usluga, efikasnosti i izvršenja.
3) Čemu služi interno izvještavanje o javnom sektoru?
Interni finansijski izvještaji predstavljaju upravljački alat, menadžerske forme i
razvijenost. Služe za pružanje podrške upravljanju:
 imovinom,
 obavezama,
 troškovima i
 nadzorom i revizijom.

4) Zašto je važno uspostavljanje sistema javne interne finansijske kontrole (PIFC) u BiH,
koji se okvirni vremenski rok predviđa i šta predstavlja važan pomak u razvoju ovog
sistema?
Zato što će omogućiti čvrst finansijski menadžment za upravljanje javnim
sredstvima.
Okvirni rok za implementaciju cjelokupnog sistema PIFC u javnom sektoru u
BiH je 5 do 7 godina. Akcionim planom utvrdiće se aktivnosti na razvoju i
implementaciji PIFC-a u navedenom periodu, a godišnji izvještaji o realizaciji
Akcionog plana će se dostavljati Vijeću ministara BiH i vladama entiteta. Važan
pomak u razvoju ovog sistema je učinjen donošenjem Zakona o internoj reviziji
institucija BiH 2008. god.

5
5) Objasnite ukratko razvoj efektivnog finansijskog upravljanja i kontrole (FMC) u
javnom sektoru u BiH?
Razvoj efektivnog sistema finansijskog upravljanja i kontrole započeće nakon
usvajanja Strategije PIFC-a i Akcionog plana za provođenje ove Strategije i po
stupanju na snagu izmijenjenih zakona koji uobličavaju pravni okvir za
uspostavu FMC-a i interne kontrole u institucijama BiH i isti će se kontinuirano
razvijati i unapređivati sa svim budućim reformama u oblasti javnih finansija.
Za uspješno funkcionisanje FMC-a obavezna je primjena načela podjele

dužnosti. Biće izvršene izmjene i dopune pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i

sistematizaciji. Institucije BiH biće zadužene da u roku određenom od strane

Vijeća ministara BiH i Ministarstva finansija i trezora izrade i implementiraju:
pisane procedure u formi internih akata (pravilnika i sl.) kojima će biti definisani
osnovni poslovni procesi i prikazan dijagram tokova poslovnih procesa, uputstva
u kojima će biti detaljno opisane poslovne operacije, a na osnovu njih i detaljni
opisi svakog radnog mjesta u aktima o organizaciji i sistematizaciji. Da bi se
uspješno implementirao sistem PIFC-a u institucijama BiH neophodno je pružiti
odgovarajuću obuku zaposlenima u svim institucijama, koji će biti zaduženi za
uspostavljanje i razvoj ovog sistema.

6) Zakon o internoj reviziji institucija BiH (suštinske odredbe).

 Cilj ovog Zakona je uspostavljanje efikasnog sistema interne revizije u
organizacijama javnog sektora BiH, u skladu sa strukturom vlasti i potrebama
organizacija javnog sektora. Njegove odredbe primjenjuju se na institucije BiH
koje se finansiraju iz budžeta BiH (skr. organizacije) i javna preduzeća u kojima
je država većinski vlasnik.
 Rukovodilac jedinice interne revizije i interni revizori nisu odgovorni za
uspostavljanje i funkcionisanje adekvatnog i efikasnog FMC, jer je za to
odgovoran rukovodilac organizacije.

 Rukovodilac jedinice interne revizije i interni revizori ne obavljaju poslove u

organizaciji koji nisu vezani za funkciju interne revizije.