 Truva II (M.Ö.
2500 - 2200)
TRUVA
Truva, Homeros’un İlyada ve Odeyssia destanlarına konu olmuş olan, günümüzde
Çanakkale’nin Tevfikiye Köyü yakınlarında bulunan tarih sahnesinin en önemli kentlerinden
biridir.
Dokuz tarihsel katman halinde ele alınabilecek olan Truva, varlığı boyunca dokuz kere
doğal afetler yüzünden yıkılmıştır; bu sebeple de kentin dokuz ayrı katmanı bulunmaktadır.
Bu dokuz katman ortalama olarak 5000 yıllık bir dönemi kapsamaktadır. Konumu nedeni ile,
Anadolu’da, doğu ve batı arasında bir köprü görevi gören topraklar üzerinde yer alan Truva,
bu stratejik konumu ile her zaman bir çok uygarlığın hedefi haline gelmiştir. Milattan önce
2000 ve 3000 yılları arasında, konumunun getirdiği avantajlar sayesinde canlı bir kültürel
merkez ve krallık yönetimi altında yaşayan, yerleşik tarım toplumlarının yaşadığı bir bölgeydi.
Konumu nedeniyle birçok savaşa neden olan Truva sırasıyla; Perslerin, Büyük
İskender’in, Selevkoslar’ın, Pergamon Krallığı’nın ve Romalıların egemenliğine geçmiştir.
Arkeoloji için önemli kazı alanlarından biri olan Truva, Alman arkeolog Heinrich
Schliemann tarafından, 1870’lerde keşfedilmiştir. 1998 yılında ise UNESCO tarafından
Dünya Mirası Listesi’ne dâhil edilmiştir.
Truva’nın dokuz katmanı;
 Truva I (M.Ö. 3000 - 2500)
 Truva III (M.Ö. 2200 - 2050 )
 Truva IV ( M.Ö. 2052 - 1900 )
 Truva V (M.Ö. 1900 - 1800 )
 Truva VI (M.Ö. 1800 -1300)
 Truva VI A (M.Ö. 1300 - 1260 )
 Truva VII B1 ( M.Ö. 1260 - 1190)
 Troy VII B 2 (M.Ö. 1190 - 1100)
 Troy VIII ( M.Ö. 700 - 350 )

Troy IX ( M.Ö. 350 - M.S. 400 )
Truva I. Katman
Erken Bronz Çağında olan ve üst üste on tabakadan oluşan Birinci Katman Truva 90
metre çapında küçük bir alanı kapsamaktadır. Tarih olarak yaklaşık Milattan Önce 3000 –
2500 yıllarını kapsayan bu katmanın surları çok iyi korunmuştur. Zamanında iki tane kule
güneydeki ana girişi desteklemiştir. Bu tabakanın en önemli kalıntısı kuzeyde bulunan 102
numaralı evdir. Bu ev ön odası ve büyük odasındaki ocağı ile megaron (içinde ocak bulunan
ahşap tavanlı ön dehlize sahip kare iç mekanlı yapı) tarzındadır. Bu yapı tarzı Antik Yunan
tapınaklarına öncülük etmiş ve Birinci Katman Truva’daki bu ev ilk örneklerdendir. Burada
ayrıca üç ayaklı leğenler, geometrik motifler işlenmiş çömlekler ve kireç taşı veya mermerden
yapılmış şematik figürinler bulunmuştur. Bu katman büyük bir yangın sonucunda yok
olmuştur.
Truva II Katman
Truva tarihinde önemli bir yer kaplayan İkinci Katman Truva, 110 metre çapında bir yer
kaplar ve 7 yapı katından oluşur. Üç ana döneminde de yeni surlar yapılmıştır. Anıtsal
girişinde büyük boyutlu megaronlar mimari cephe oluşturacak şekilde yan yana sıralanmıştır.
Bu sıralanmayla yerleşim kent planlamacılığı açısından önemli bir aşama olmuştur. Bu
planlama tarzı, daha sonraki Antik Yunan şehirlerinde de uygulanmıştır. Megaron tarzındaki
evlerle birlikte Birinci Katman Truva’nın kültürü sürdürülmektedir.
Bu katmanda tunç ve bakırdan yapılma kap ve aletlerle birlikte çok sayıda gümüş ve
altın bulunmuştur. Bu önemli katman bir istila sonucu yıkılmıştır.
Truva III Katman
Üçüncü Katman (Milattan Önce 2200-2050) Truva’dan başlayarak, Beşinci Katman’a
kadar Truva’nın parlak çağının yok olduğu görülmektedir. 4 yapı katından oluşan ve parlak
çağın yok olmaya başladığı bu katmanda yaşam tarzı fazla değişmemiştir. Bu katmandaki
kalıntılar genel olarak dar sokaklar ve moloz taşlarla yan yana yapılmış küçük evlerdir. Ayrıca
surlarda tümüyle taştan yapılmıştır. Küçük kalıntılarda önemli bir yenilik olmamakla birlikte,
yeni kap biçimleri, gaga ağızlı testiler, çan biçimli maşrapalar ve kâseler, bulunmuştur. Çok
zenginler için yapıldığı düşünülen az sayıda çark yapımı kaplar bulunmuştur.
Truva IV Katman
Erken Tunç Çağı’nın son yerleşimini oluşturan 4. katman Truva 5 yapım evresinden
oluşmuştur. Bu katmanda sur duvarları da yoktur. Kil döşemeli taş temel üzerine kerpiçten
bitişik düzende inşa edilen evlerin avlularında, kubbeli fırınlar ortaya çıkarılmıştır.
Truva V Katman
Orta Tunç Çağı’na geçiş olan beşinci katman Truva’da 6 yapım evresi olmuştur. Basit
bir sur tarafından çevrelenen yerleşmedeki evler mimari olarak dördüncü katmanla büyük
ölçüde aynıydı. Ancak işçiliği daha düzgün, daha düzenli ve evlerin boyutları daha büyüktü.
Ayrıca iç mekânda arı kovanı biçimindeki fırınlar, şekiller ve kubbeli ocakların sayılarında
artış olmuştur. Bu artışlar, değişimler yaşam tarzında bir değişmeyi, bir gelişmeyi
göstermektedir.
Truva VI Katman
Üç ana dönem ve sekiz yapı katından oluşan 6. katman Truva’da yapılan surlar ve evler
üstün bir zevkin ve işçiliğin ürünüdür.
Günümüze kadar gelen Sur Duvarları, beş kapı ile birbirine bağlanan altı bölümden
oluşmuştur. Günümüze kadar en sağlam kalan bölümü birinci bölümdür. Anıtsal kulesiyle
birlikte bu bölüm 8 metre genişliğinde ve 18 metre uzunluğundadır. Zamanında 9 metre
yüksekliğinde olan kule, Akropolis dahil bütün platoyu gören bir gözetleme kulesidir. Bu
kulenin ortasında, kayaya oyulmuş ve 8 metre derinliğinde kuyuyu kuşatan bir sarnıç vardır.
Kaliteli olan işçiliği ile dikkat çeken 2. bölüm 1. bölümün güneyinde bulunmaktadır. 2.
bölümden günümüze 41,5 metre uzunluğunda, 4,5 metre kalınlığında ve 4 metre genişliğinde
bir kısmı gelmiştir. 90 metre uzunluğundaki ve güneye doğru uzanan 3. bölümün güney
kısımları Bouleterion ve Schliemann’ın yarıkları ile kısmi bir tahribata uğramıştır. Ancak doğu
kısmı günümüzde oldukça iyi durumdadır.
121 metre uzunluğundaki 4. bölüm güneydedir. Altıncı katman Truva’daki en önemli
kalıntı 4. bölümün 450 metre kuzeybatısındaki geniş hendektir.
Diğer bölümlerin yarısı kalınlığında olan ve küçük taşlarla inşa edilmiş 5. Bölüm özgün
durumunu bugüne kadar korumuştur.
6. bölüm, 5. Bölümün kuzeyindedir ve sadece alt kısmı açığa çıkartılmıştır. Üst kısmı ise
Helenistik ve Roma dönemlerinde tahrip edilmiştir.
Tepenin üst kısmında 6. Katman Truva’nın önemli yapıları ve sarayları bulunmaktadır.
Truva 6’nın Akropolis’indeki yapılar Helenistik dönemde, stoalar ile Athena Tapınağı
yapılırken ve Roma döneminde genişletilirken tahrip edilmiştir. Schliemann ise tahrip
edilmeyen kısımları yok etmiştir.
Bütün bunlara rağmen, kazılarla ortaya çıkarılan yapılar çok ilgi çekicidir. Ustalıkla
yapılmış yapıları ve kent planlamasıyla ve özenli işçilikle inşa edilmiş surlarıyla Altıncı
Katman Truva bütün antik dünyadaki kentlerin en sıra dışı olanı ve en güzeli olarak kabul
edilir. Truvalılar bu dönemde üst düzey bir kültürel yaşantı geçirmişlerdir. Kentin altın çağı
olarak nitelendirilen Truva 6 büyük bir deprem ile tahrip olmuştur.
Truva VII Katman
Yapılan kazılarda 7. Katman A Truva’da kültürel yaşam anlamında bir kesinti olmadığı
görülmektedir. Çünkü 6. katman Truva’da görülen seramiklerin aynı bollukta ve kalitede
bulunduğu ortaya çıkmıştır. Bunlara ek olarak bu katmanda, bir önceki katmana ait
işlenmemiş taşların kullanıldığı duvarlarda vardır.
 Homeros’un İlyada’sının geçtiği dönemin en çok bu katmanda geçtiğine inanılıyor. Buna
inanılmasının bir sebebi Yunan Mitolojisi Kronolojisine göre Truva duvarlarının inşası ile 7.
Katman A Truva’nın tarihlerinin birbirini tutması. Buna ek olarak kazılarda bulunan bazı
kalıntılar bu dönemin bir savaş sonucu, belki de efsanevi Truva Savaşı ile yıkıldığını
göstermektedir. Evlerde ve sokaklarda insan kemikleri bulunmuştur.
Ayrıca kuzey batıdaki surlarla bulunan iskeletlerin çene kemikleri ve kafatasları kırıktır.
İkisi kalede biri şehirde olmak üzere üç tane de bronz ok başı bulunmuştur.
Arkeolog Ekrem Akurgal bu katmanın Homeros’un İlyada’sının gerçekleştiği zaman
olmadığını mimari verilerle ortaya koyuyor. Bu katmanda insanların harap evlerini ve sur
duvarlarını onardığını, bununla beraber evlerin daha kalitesiz olduğunu belirtiyor. Ayrıca
mimari düzenleme ve planlamada da değişim görülmekte ve sanatsal ayrıntı ve ölçütlerin 6.
katmana oranla çok daha düşük olduğunu vurgulamaktadır. Tamamlanmamış ve düzensiz
evlerin 6. katmandaki evlerle kıyaslanamayacağını söyler. Homeros’un yazdığı efsanevi
savaşla yıkılıp yıkılmadığı tam belli olmamakla birlikte pek fazla sürmeyen 7. Katman A
Truva, Yunanlılar tarafından tahrip edilmiştir.
Truva VII B1 Katman
Yunanlılar’ın istilasından sonra kentlerine dönen Truvalılar sur duvarlarını ve evlerini
onarmışlardır. Bu dönemde sermiklerini üretmeye devam etmeleriyle Truvalılar önceki parlak
kültürel yaşamları devam etmiştir. Ancak bu dönem yangınlar sonucunda harap olmuştur.
Truva VII B2 Katman
Bu dönemde Truva’da, Truva 6’dan beri ilk kez bir kültürel değişim yaşanmıştır.
Truvalılar’ın her zaman yaptığından farklı olarak düğmeli çanak çomlek ve buna benzer
seramikler yapılmıştır. Bu grimsi renkli, köşeli saplı ve boynuzumsu çıkıntılı çömleklerin
benzerlerini bu döneme kadar sadece Balkanlar’da karşımıza çıkmıştır.
Sadece seramik ve çömleklerde değil binaların yapımlarında da farklılıklar olmuştur.
Artık duvarların alt sıraları Balkanlar’da olduğu gibi, ortostat adı verilen büyük boyutlu taşlarla
desteklenmiştir. Bu bilgiler bize 7. Katman B2’de Balkan kökenli insanların yaşadığını
göstermektedir. Bu katman da 7. Katman B1’de olduğu gibi yangınlar sonucunda yok
olmuştur.
Truva VIII Katman
Sekizinci Katman Truva’daki Helenistik uygarlığın izleri milattan önce 7. yüzyıldan
önceye gitmez. Kentin güney batısında ortaya çıkartılan ilk Helenistik yapıya Yukarı Temenos
adı verilmiştir. Ortasındaki sunak taşıyla beraber bu duvar Helenistik döneme aittir.
Temenos’un kuzeydoğu duvarı Helenistik dönemin rustik (yüzeyleri kaba pürüzlü taş bloklar)
taş işçiliğinin güzel bir örneğidir. Bu sunak taşının batısındaki sunak ise Roma dönemine
aittir. Aşağı Temenos adı verilen güneydeki kutsal alanda ise Helenistik döneme ait 2 adet
sunak taşı vardır.
Kentin güneydoğusunda, Helenistik dönemde inşa edilmiş olan en önemli yapı, Athena
Tapınağı, bulunmaktadır. Homeros eserlerinde bu yapıdan bahsetmektedir. Büyük İskender
zamanına ait olan bu yapı, onun komutanlarından biri olan Lysimakhos zamanında (milattan
önce 323-281) yapılmıştır. Dor düzeninde inşa edilen tapınaktan bugüne sadece içindeki
parçalarla birlikte kazılmış bir çukur gelmiştir. Truva Müzesinde bu tapınağa ait parçalar
görülebilir.
Truva IX Katman
Dokuzuncu Katman Truva’daki kalıntılar Roma dönemine aittir. Afrodit’in oğlu ve Truva
Savaşı kahramanı Aeneas’ın torunları olduğuna inandıkları için Romalılar, Truva’ya büyük bir
önem vermişlerdir. Roma İmparatoru Jül Sezar (milattan önce 100-44) buraya adaklar
sunmasına rağmen buradaki somut planları İmparator Augustus (milattan önce 63 – milattan
sonra 14) gerçekleştirmiştir.
Augustus döneminde birçok yeni yapının yapılmasının yanı sıra Athena Tapınağı’nın
temenosu genişletilmiştir. Tapınağın dört bir yanı 80 metre yüksekliğindeki sütünlarla
kuşatılmıştır. Bu yapılar yapılırken bir diğer yanda Altıncı Katman Truva’nın önemli yapıları ve
Yedinci Katman Truva’nın evleri yıkılmıştır. Ayrıca Yedinci Katman Truva surunu kapatan
Roma Surları bu dönemde inşa edilmiştir. Bu döneme ait bir diğer yapı ise tapınağın
güneyindeki Anıtsal Giriş’tir. Athena Tapınağı ile surlar arasına birçok Roma yapısı
yapılmıştır. Altıncı Katman Truva’nın ana girişinin doğusunda bulunan ve yarısı surların
üzerine inşa edilmiş Bouleterion (Tiyatro B/Meclis Binası) ve Tiyatro C’ de Roma dönemine
ait yapılardır.