مدینه دروازی | 1
گیسویِِدار ِ
مدینهِدروازی ِ
پاییز ۱۴۰۲ھ .خورشیدی
| 2گیسوی دار
شناسنامۀِکتابِ :
ِ
نام ِ :گیسوی دار
نویسنده ِ :مدینه دروازی
ویراستار ِ :تمنا توانگر
طراحیِجلدِوِبرگآرایی ِ :ژکفر حسینی
شمارهگان ِ :یکصد نسخه
تاریخ ِ :پاییز ۱۴۰۲ھ .خورشیدی
© حق چاپ برای نویسنده محفوظ است.
مدینه دروازی | أ
سرِسخن ِ
وقتی قلم را به دست میگیرم انگار جوهرش از خون من سرچشمه
میگیرد ،میخواهم بنویسم؛ با وجود اینکه من نویسندهی زبردستی
نیستم؛ اما همیشه نوشتهام تنها برای خودم و آن حسی که چون اسب
سرکشی طغیان میکرد و من مدام در نبرد با او بودم ،کودک سرکش و
بازیگوش؛ اما قلبم کلبهی کوچکی مملو از احساس .کمتر کسی
کودکیهایش را در گنجینهی ذهن حفظ کرده و من از جملهی آنانم،
به یاد دارم :با این که بینهایت بازیگوش بودم همه چیز را زیر ذرهبین
داشتم ،وقتی به بیرون میرفتیم به آدمها نگاه میکردم ،دوست داشتم
از همه چیز سر در بیاورم از آدمها و زندهگیشان از اینکه در خانهی
دیگران چه میگذرد و روش زندهگیشان چگونه است و برای فهمیدن
این موضوع وقتی با دختربچههای همسن و سالم در کوچه بازی
میکردیم اجازه میدادم خالهبازی به روش آنها پیش برود؛ تا چیزی
از زندهگیشان دستگیرم شود ،دوست داشتم؛ مثل قهرمانهای کارتون
به همه کمک کنم ،برای همین کوچکترین قهرمانیام بخشیدن
تغذیهی ساعت تفریحم به نیازمندی بود که سد راهم میشد و آن روز
حس قهرمان بودن مانع این میشد که ضعف بر من غلبه کند .دوست
داشتم بدانم آدمها چگونه میمیرند ،به همین دلیل ماهی کوچک
حوض خانه را قربانی کردم؛ تا جواب این ذهن گنگ را پیدا کنم ،دقیق
میدیدمش و در ذهنم او را چون انسانی تجسم میکردم که وقت
ب | گیسوی دار
وداعش رسیده ،چقدر برای زنده بودن تکاپو داشت و آرام آرام از تالشی
که بیهوده بود دست کشید .آدمها هم همینطورند وقتی میفهمند
دیگر نمیتوانند کاری کنند آنوقت کوتاه میآیند و روحشان را رها
میکنند ،تنها با یک تفاوت از ماهی کوچک سرخ و آن هم این که
ماهیگک بیگناهست و انسانها پر از گناه و تالطم ،همیشه به این
فکر میکردم که اگر مادرم نباشد پدرم چه میشود ،روزی را به یاد دارم
که برای فهمیدن این موضوع هم لنگهی کفشی را از دکان برداشته
بودم؛ تا بفهمم چه بالیی سر آن یکی میآید با وجود این که کارم برای
پدرم احمقانه به نظر میرسید و سرزنشم کرد؛ اما مشتاق بودم بفهمم
برای آن یکی چه اتفاقی افتاده و وقتی روز بعد برای عذرخواهی و پس
دادن لنگ کفش دوباره به آن دکان رفتیم هیجان زده بودم؛ تا آن یکی
را ببینم؛ وقتی دیدمش اصالا هیچ اتفاقی برای آن یکی نیفتاده بود .آن
روز با خودم به این نتیجه رسیدم که آدمها هم مثل لنگههای کفش
بدون هم به هیچ دردی نمیخورند؛ ولی اگر همدیگر را هم از دست
بدهند هیچ تغییری در آنان ایجاد نمیشود و هزاران سؤ ال و
جوابهایی که برایشان میساختم؛ تا شبها به جای ستاره شمردن
برای خوابیدن ،ذهنم به آنها مشغول نشود .وقتی به دورهی نوجوانی
رسیدم از تغییرات فیزیکی بدنم؛ تا تغییر برخورد پدر و اطرافیانم برایم
جالب بود که چرا وقتی بزرگتر شدم همه چیز تغییر کرد؛ حتی دیگر
سؤالهای گذشته در ذهنم غوطهور نمیشدند و مرا چون مورچهی زیر
گیالس کودکان به هر طرف نمیدواندند؛ تا جوابشان را بیابم؛ دیگر
شخصیتم شکل گرفته بود و باید به بزرگ شدن عادت میکردم کاری
که هرگز برای انجام دادنش تالش نکردم ،من کودکیام را میخواستم
با تمام تغییرات جسمانیام ،به صنف ششم که رسیدم و وارد مقطع
راهنمایی در کشور ایران شدم شروع کردم به نوشتن شعر و
داستانهای کوتاه .گاهی هم زمزمهی شعرهایی که مینوشتم آن هم
فقط برای همصنفیهایم در صنف؛ در غیر آن باید صدایم را در گلو خفه
مدینه دروازی | ج
میکردم چون پدرم از آوازخوانی متنفر بود و خواست او برایم با ارزشتر
از تمام خواستههای خودم بود ،با زمان در گذرم ،نه با دقیقه و ساعتها
من با ثانیهها میگذرم ،به صنف دهم رسیدهام و کولهباری از دیدهها
و شنیدهها را با خود حمل میکنم ،به وطن برگشتیم ،متأهل شدم،
زندهگی را مزه مزه کردم و فهمیدم کلوچهی زندهگی طعمهای مختلفی
دارد ،شیرین ،تلخ ،ترش ،شور و گاهی بیمزه آنقدر بیمزه که آدم از
ادامهی خوردنش دل زده میشود؛ اما گرسنه است و مجبور است این
کلوچه را تا آخر بخورد؛ از یار قدیمیام تنها قسمت سوختهیی از جلد
آبی رنگش را که با خاکستر در آمیخته است در دست دارم ،زحماتم و
تمام نوشتههایم را در بخاری بین اتاق سوزاندند در آن جا تبری خورد
به ریشهی احساسم؛ تا دیگر ننویسم؛ اما مگر میشود مانع این نبض
شد؛ که قلم را به فراموشی بسپارد؟! پس دوباره لمسش کردم و با
نوشتن بند بند این کلوچهی طعمدار بغض حاکم در دلم را شکستم که
اگر روزی نوشتههایم به چاپ برسند و بعد از مرگم کسی در گوشهیی از
دنیا آن را به خوانش گرفت برای شادی روحم که همیشه ناشاد بود
دستی به سوی آسمان بلند کند.
مدینهِدروازی ِ
زمستان 1399ـ کابل؛ افغانستان
د | گیسوی دار
بیانیِصمیمانه! ِ
وقتی برگهای کتاب «گیسویدار» را ورق میزدم ،واگویههای هزاران
انسانی را لمس میکردم که به یکباره از فصلهای زندهگی کنده شده
اند؛ شبیه برگههای کتابی که دست کودکی افتادهاند و یا مثل شاخهی
ا
عمدا شکستانده شده ،به گوشهیی پرتاب شده است. نونهالی که
در این کتاب زنی حرف میزند که شکل زندهگیاش تفاوت چندانی با
هزاران انسان دیگر آن سرزمین ندارد ،روایتی از واقعیتهای عینی
کشوریست که در آن زن و دختر بودن ،خود ماجراییست.
«مدینه دروازی» در سطرهای این کتاب با نخی از تارهای سرنوشت،
تکههای فصول شکسته ـ ریختهاش را بخیه میزند و دست
خوانندهاش را گرفته او را به خانهیی فرا میخواند که دیوارهایش
نمناک و عزادار اند و پنجرههایش با شیشههای شکسته به سمت
روشنی باز شدهاند.
در این کتاب خواننده به خانهیی دعوت میشود که در یک کنج آن
مادریست در بند زنجیر رسم ،رواج ،در گوشهی دیگرش زن دیگری که
برای رهایی از داغ ناکامیهای خودش ،نوجوان دیگری را به غم
میکشاند.
در این کتاب مفاهیمی مثل وطن ،خانه ،خانواده ،پیوندهای خونی و
در نهایت شکل و ساختار یک جامعهی در حال گذار ،خواننده را به تفکر
و تعمق وا میدارد.
افغانستان شاید از جمله نادر سرزمینهای جهان باشد که اهالی آن با
فرهنگ چند رنگ زیستی خیلی آمیخته و در آمیختهاند.
مدینه دروازی | ه
مدینه دروازی با مهارت آغاز کتاب خود را نیز با ماجرای مشابه رنگ
میدهد و نشان میدهد که لت و کوب زنان ریشه در مناسباتی دارد
که از دیرها به اینسو دست نخورده باقی ماندهاند ،در این کتاب قدرت
و اعتماد به نفس تعریف وارونه دارد.
در این کتاب همچنان به یکی از معضالت مهم دیگر اجتماعی پرداخته
شده است ،به معضل فراگیر جنسیتزدهگی و حقیر انگاری زنان،
پدیدهیی که چنان اژدهای هفت سر ریشههای زنان را در جامعه
میسوزاند .در اینجا از یکسو زن خود آنقدر عادت میکند به ضعیف
انگاری خودش که هر بار نیازمند کمک دیگران میشود.
قهرمان این داستان بارها شکنجه میشود؛ اما یکبار هم به موقف
تهاجمی جهت عوض نمیکند.
تضادها و تناقضهای اجتماعی از ضعیف انگاری زن؛ تا ستم زن بر زن،
از نبود اعتماد به نفس؛ تا خالی حرمت به انسان ،از اطالعات ناشیانه
به مفاهیمی گنگ به شمول مناسبات خانوادهگی ،حرف مردم؛ تا وداع
کامل با خود و تن و آرزوهای خویشتن مواردیاند که با زبان ساده و
روان بیهیچ پردهپوشییی بیان شدهاند که این نشانی آشکار از
شجاعت و صراحت نویسنده است.
در نهایت خوانندهی این کتاب ،لحظه به لحظه لمس میکند که زن
نوجوانی چگونه در کورهی آتش پخته میشود و باز هم برای رسیدن
به روزنهی امید ،سعی میکند و برای یافتن خودش منزل میزند.
امیدوارم خامهی بانو مدینه دروازی ،روایتگر فراز و نشیب زندهگیهای
هزاران انسان دیگر آن سرزمین باشد که هنوز ناگفته ماندهاند و چراغی
باشد برای رهایی آن عده مردان آن سرزمین که شخصیت پنهانی شمار
زیادی از آنان را به موجودات خشن و متقلب بدل کرده است.
نادیهِفضل ِ
شاعر ،نویسنده ،روزنامهنگار
زمستان 1399ـ آلمان
و | گیسوی دار
سخنِویراستار ِ
تمام درد و مشکالت بشر به خاطر نگفتن است ،ما عالقهی وافری به
پردهپوشی داریم؛ حال آنکه در بسا مواقع پردهدری درهای بسیاری را باز
میکند و گرههای فراوانی را میگشاید ،گرههایی که به شدت تیزی دندان
هستند؛ اما با دست باز میشوند.
ما «نه» گفتن را بلد نیستیم؛ اما نگفتن را خیلی خوب بلدیم و نیک گفتهاند:
یک «نه» به آسانی به ز صد «بلی» که در آن در مانی.
این کتاب ماحصل اسارت در نگفتن است.
نویسندهی اثر پس از گذر از دوزخ دنیا بدتر از دوزخ آخرت به این نقطه
رسیده است که بگوید .این کتاب حکایت آشکاری از این روایت است که
باید کنار زد و نفی کرد و این نفع فردیست ،نفع فردی فردی که قربانی
نفع جمع شده است چه بسا نفعی که بود و نبودش چندان هم برای جمع
فرقی نمیکرده است :نگفتن و پرهیز از نه گفتن ،برای بستن دروازهی
دهان مردم که من نمیگویم؛ اگر بمیرم هم نمیگویم؛ تا مردم هم نگویند
و این حقالسکوت سنگینی است که ما به مردم جامعهی خود میپردازیم
که دهانشان را به یاوه نگشایند؛ حتی اگر این یاوهسراییها دروغی بیش
نباشد.
«گیسوی دار» عنوانی زنانه با داستانی با ظرافت زنانه از یک نویسندهی زن
است که فقط به خاطر خوشبختی زنان تمام جهان نوشته شده است،
زنانی که در تمام جهان داستان و راوی داستانشان یکی است.
مدینه دروازی | ز
من نوعیت این اثر ارزشمند را «خاطرهی داستانی» میدانم هرچند
نویسنده« ،گیسوی دار» را یک اثر داستانی بلند میداند که از زندهگی
حقیقی سرچشمه گرفته است ،تیاتری که خود شخص نویسنده بازیگر
اصلی آن است؛ اما به باور من این یک خاطره است و خاطره نویسی در
ادبیات پارسی در افغانستان بسیار یتیم مانده است و علت اصلی آن در
کنار تمام کمکاریها در عرصهی ادبیات همانا «نگفتن» و ترس از فاش
شدن است.
در روزگاری که؛ حتی مردان از گفتن حقایق زندهگی خود بیم دارند؛ وقتی
زنی با صراحت و جدیت این ریسک بزرگ را میپذیرد؛ تا بگوید و از حقایق
پوشیده پرده بردارد ،سزاوار تحسین است.
بگذاریم خاطره ،خاطره بماند و با لباس خاطره به نمایش گذاشته شود چه
آنکه نظر به رمان و داستان با رویکرد خیالپردازی و دروغپروریهای
شیرین ،برای جامعهی حقیقتبین چندان قابل لمس نیست؛ آنقدر که
خاطره با چهرهی واقعی و حقیقیاش برای مردم سرزمین ما که گویا دل
خوشی از از این رویابافیها ندارند ملموس و تأثیرگذار است.
اهمیت دیگر خاطرهنویسی پیام رسانی قطعی و صد در صدی است که:
خواننده به باور اینکه این اتفاق برای یک آدم زنده و قابل لمس چون
خودش و کنار گوش خودش اتفاق افتاده؛ پس باید از آن درس بگیرد و
در زندهگی خویش از آن بهرهجویی کند ،درست مثل اینکه مردم اخبار را
بشنوند و از آن پند گیرند چنانچه میدانیم خبر رسانی در جهان امروز
چشم و گوشهای فراوانی را باز کرده است.
اهمیت دارد که در کنار ویراستاری تکنیکی ،ویراستاری محتوایی را هم یک
بانو عهدهدار شود ،زمانی که نویسندهی اثر خود یک بانوست.
به عنوان ویراستار و پیش از آن به عنوان یک زن که با دردهای زن درون
نویسنده همواره آشنا بودم و هستم تالش کردم در کنار ویراستاری اثر به
اصل متن نیز وفادار بمانم.
ح | گیسوی دار
به بانو «مدینه دروازی» نویسندهی توانای «گیسوی دار» که پس از عمری
سکوت فریادی به پهنای کاینات سر داده است و این صدا مشت
محکمیست بر دهان تمام آنانی که صدای ما را از ما میگیرند؛ تا همواره
حرف اول از خودشان باشد ،آفرینش این اثر را خجسته باد میگویم.
امیدوارم مدینه دروازی همواره از تجاربش بنویسد و اگر او خاطرهی
داستانی را به عنوان قالب تثبیت شدهی آثارش برگزیده کاریست نیک.
با همین امید شما را به این داستان بسیار زیبا دعوت میکنم.
تمناِتوانگر ِ
دیماه 1399ـ کابل؛ افغانستان
مدینه دروازی | 1
گیسویِدار ِ
شب تاریک همهجا سایه انداخته بود .پدر و مادرم کنار هم نشسته
بودند و من از این خوشبختی با خیالی آرام به نوشتن مشغول بودم:
قلمم هیچ کلمهیی را جز لبخند و خوشبختی و خانواده به یاد نداشت.
صدای مهیبی از کوچه به گوش رسید چیزی شبیه فریاد؛ ولی آن صدا
در خانه بود :زن جوانی صدایش را بلند کرده بود ،دقت کردم در حال
خندیدن بود؛ اما چه خندهیی؟ او که جیغ میزد.
به سرعت خودم را به پنجره رساندم .به پشت سرم نگاه کردم خانه
تاریک بود و پدر و مادرم نبودند.
ترسیدم؛ اما دیدن منظرهی حویلی مرا به خود جذب کرد :دختری در
باد میرقصید و گیسوانش را به باد سپرده بود .بیخیال و بیپروا بود
و باز هم خندید از همان دست خندههایی که آدم اشتباه میکرد که
خنده است یا جیغ.
با لبخند او لبخند زدم
او خندید
خندید
خندید
ناگهان مردی از پشت سرش گیسویش را کشید
آنچنان که کسی اسبی را از ریسمان بگیرد و بکشد.
دخترک جیغ میزد و ناله سر میداد و مرد او را گرداگرد حویلی
میچرخاند.
صداهای وحشتناک بلند رفتند.
دخترک گلویش پاره شد و خون تمام صورتش را گرفت.
خانه تاریک شد و ناگهان من هم جیغ زدم از آن دست جیغهایی که
شبیه وحشت بود.
| 2گیسوی دار
مدینه!
مدینه!
چشمانم را باز کردم و مادرم را دیدم که کنارم است با تمام وجود خودم
را به بغل او انداختم.
باید آماده میشدیم .فرش خانه جمع شده بود و وسایل را در
پالستیکها گره زده بودند.
چیزی به ظهر نمانده بود .طعم تلخ خواب شب در ذهن و ضمیرم بود.
ظهر است خورشید وسط پردهی آسمان خود را به نمایش گذاشته روی
چوکیهای پالستیکی نشستهایم منتظریم؛ تا تاکسی آماده شود و به
سوی مرز حرکت کنیم .پدرم آشفته است از عرقهای پی در پی
پیشانیاش در آن هوای نیمه سرد و دستهای لرزانش که برای
تسکین دلش آنها را به هم میمالد میشود فهمید که چه طغیانی در
دلش برپاست ،این اولین باری است که من و خواهر کوچکترم ملکه
از آنها دور میشویم من شانزده و ملکه پانزده سال دارد ،ساعات انتظار
برای رویایی با یک سرنوشت نامعلوم چنان به سرعت میگذرد که یک
دقیقه کمتر از یک صدم ثانیه نیز حساب نمیشود .تا چشم به هم
میزنم یک ساعت انتظار گذشته است ،راننده صدایمان میزند دیگر
وقت رفتن فرا رسیده است نمیتوانم از پدرم خداحافظی کنم برایم
سخت مثل کوه است؛ اما چارهیی نیست ،مادرم گفته بود زن باید از
سنگ خارا سختتر باشد .هردویمان آماده میشویم برای حرکت به
کشورمان «افغانستان» ملکه پدرم را در آغوش میگیرد و گریه سر
میدهد با دقت به آنها نگاه میکنم پدرم جمپر و پتلون سیاهی به
تنش است ،موهایش کم کم سفید شدهاند و از چین خوردهگیهای
گوشهی چشمش برای اولین بار متوجه میشوم پدرم خیلی شکسته و
ضعیف شده در این فکر غرق هستم که ناگهان خودم را در آغوشش
حس میکنم .تمام این دقیقههای ارزشمند به فکر و سؤال میگذرد.
چیزی نگذشت که از آغوشش جدا شده سوار تاکسی و حرکت میکنیم،
از پنجرهی پشت موتر پدرم را میبینم در همانجا ایستاده و به تاکسی
نگاه میکند ،گویا همین لحظه است لحظهی از دست رفته یا آن
سالهای دور :آن نگاه را دقیق به یاد دارم نگاهی که با فشار به پلکها
مدینه دروازی | 3
اجازه نمیداد؛ تا قطره اشکی لغزش کند و دنیای ما را بتکاند ،نگاه
استوار پدرم که میشد دنیایی را رو به ویرانی در آن دید .کاکای
کوچکمان به ایران آمده بود و بعد از صحبت با پدرم ما را با خود به
افغانستان میبرد؛ تا پدر و مادرم هم بعد از ما حرکت کنند ،تاکسی از
شهر بیرون شد و در جادهیی که دو طرفش را بیابان احاطه کرده بود
سفر را آغاز کردیم؛ از پنجره به آن بیابان نگاه کرده و با خود فکر میکردم
افغانستان چگونه جایی است ،راستش خیلی میترسیدم یکساله
بودم که از دست طالبان و وحشیگریشان عازم ایران شدیم ،گاهی
مادرم از خاطراتش میگفت از این که وقتی راهی کابل شده بودند
طالبان گهوارهام را به درون آب انداختهاند ،از این که برای آنها هیچ
چیزی جز افکار و عقاید خودشان مهم نبود ،مادرم از ظلمها و از
بیعدالتیهای طالبان میگفت؛ میگفت بارها شاهد این بوده که
زنانی را به دالیلی چون ظاهر شدن پنجابیاش از زیر چادری (تکهای
ا
اکثرا به رنگ آبی است ،مانند خریطهای دوخته شده و تنها قسمتی که
را برای دیدن باز گذاشتهاند) یا پوشیدن تنبانهای پاچهگشاد و یا زدن
رنگ ناخن یا مردی را به دلیل تراشیدن ریشش یا داشتن سالح در
خانهاش یا شنیدن موسیقی در دکان و موترش ،به گونهی فجیعی مورد
شکنجه و آزار و اذیت قرار دادهاند؛ در حالی که این کارها حق طبیعی
هر انسانی بوده؛ ولی آنها عالقه داشتند در تمام امور و تمام موضوعات
مداخله کنند و ترس را بر مردم و ملک حاکم کرده بودند.
عدهیی که میتوانستند مهاجر شدند و آنانی که ماندند خاطرات تلخ و
شوم گذشته را در کولهبار خاطراتشان دارند و آدمهایی مثل من هم
با وجود این که زیر سایهی شوم آنها قد نکشیدهام؛ اما از حرفهایی
که راجبشان شنیدهام نسبت به آنان شکوفهی نفرت در دلم جوانه زده
بود؛ بعد از رسیدن به مرز ،شب را آنجا سپری کردیم و فردای آن روز
از مرز گذشته وارد خاک افغانستان شده عازم هرات شدیم؛ وقتی به
هرات رسیدیم مردهایی با لباسهای گشاد و کالههای بزرگ و عدهیی
از آنها هم پارچهیی را به گرد کالهی حلقه کرده بودند و در سرشان
بود؛ البته بعدها فهمیدم که آن لباسها پیراهن تنبان و آن کاله پارچه
پیچیده« ،لونگی» نام داشتند و بخشی از جاماندههای فرهنگ نیاکان
| 4گیسوی دار
ما بودند .ناگهان این مردان عجیب غریب جلو راه ما را گرفتند ،آن قدر
ترسیده بودم که اصالا نمیتوانستم حرفی بزنم چون این حرف مادرم
که با وجود رانده شدن طالبان از شهر هنوز هم عدهیی تحت تأثیر افکار
و عقاید آنها زندهگی میکنند ذهنم را تاریک کرده بود ،کامالا دورمان
حلقه زده بودند چون کرکسهای خونخواری که گرد الشهی مردهگان
میچرخند .با وجود تمام سرسختی چیزی نمانده بود که از تجمعشان
جیغ بزنم ،بعدش به شدت ته دلم به آنان خندیدم چون فکر میکردم
برای این که چادری نپوشیدهایم میخواهند سنگسارمان کنند؛ ولی تا
به خود آمدم متوجه شدم که هر کدامشان چیزی میگویند :یکی:
تکسی تکسی بیا باال شو
دیگری :کجا میروید؟!
و دیگری :کردت کارت کردت کارت کار دارین؟!
متوجه شدم علت این عجله و سراسیمهگی آنان فقط به خاطر لقمهیی
نان بوده است که چند مسافر خارجی از ایران برگشته را از دست ندهند.
آنان آنقدر ساده بودند که گول ظاهر خوشبخت ما را خوردند غافل از
اینکه به قول مادرم :درون این زندهگی ما را کشته و بیرونش دیگران
را .آنچنان که به دقت صورتکهای سادهی آنان نگاه میکردم
میتوانستم به یقین بگویم :الاقل آنچنان آشوبی که در آن لحظه در
قلب من میگذشت در قلب آنان خبری از آن نبود.
من مصداق این بدبختی را در ایران هم دیده بودم این چهرهها برایم
آشنا بودند درست مانند افغانستانیهایی که در ایران با انجام کارهای
فیزیکی مختلف زحمت میکشیدند؛ تا شب با لقمه نانی حالل وارد
خانهی خود شوند اینها هم هر کدامشان برای لقمه نانی در تکاپو
بودند ،طوری هم به ما نگاه میکردند که گویی تازه از ّآسمان افتاده
باشیم؛ کاکایم با مردی صحبت و با تاکسی او به منزل یکی از
خویشاوندانمان رفتیم خیابانهای پاک و منظمی بودند ،با دقت تمام،
همه جا را از نظر میگذراندم ،شب را هم در خانهی خویشاوندانمان
ماندیم و صبح روز بعد با اولین پرواز به کابل آمدیم ،میدان هوایی کابل
امید از دست رفتهام را به من بازگرداند .افغانستان آنقدر هم که با
توصیفهای زشت تصویر شده بود تحمل ناپذیر نبود .میدان هوایی
مدینه دروازی | 5
زیبایی بود؛ وقتی از میدان هوایی بیرون شدیم ،کاکایم تاکسی گرفته
و ما به سمت خانهاش حرکت کردیم هوا تاریک شده بود به بیرون نگاه
میکردم ،بادی که به صورتم میخورد و موهایم را پریشان میکرد را
دوست داشتم؛ چون به این خاک حس بیگانهگی نمیکردم و خودم را
با این هوا انس میدادم ،باید ریههایم از هوای وطنم سرشار میشدند،
به بیرون نگاه میکردم بعضی از نقاط روشن ،بعضی هم تاریک همانند
آسمان شب ،در بعضی قسمتها خیابان هموار و خوب و در بعضی
قسمتها آنقدر ویران بود که به سختی میشد موتر را کنترول کرد،
پس از رسیدن به محل زندهگیشان اصالا نمیخواستم از موتر پیاده
شوم کوچههای کثیف که از بوی بد نمیشد تنفس کرد ،همه جا تاریک
بود ،فکر کردم مشکلی برایشان پیش آمده و برقها را قطع کردهاند؛
ولی مثل این که برقها همیشه در زمستان برای ساعتها قطع
میشدند ،وارد خانه شدیم به اتاقی رفتیم خستهکن و تاریک .اندکی
بعد برقها وصل شدند و حداقل توانستیم همدیگر را ببینیم زن کاکا و
مادر کالنم کنار ما نشستند ،بعد از کمی صحبت با آنها ،استراحت
کردیم ،صبح با صدای جیغ و داد از خواب بیدار شدیم با عجله از اتاق
بیرون شدم ،حویلی بینظمی بود در گوشهیی مواد فضله ،گوشهی دیگر
هم یک جاروی دسته شکسته ،سرپاییهایی که لنگه به لنگه در هر
گوشه نقش گلهای حویلی را بازی میکردند ،گوشهی حویلی هم یک
منبع آب که اوایل نمیفهمیدم چی هست و به چه دردی میخورد؛ اما
بعد فهمیدم که اینجا سیستم آب رسانی نیست و باید برای هر کاری
که نیاز به آب هست یک ساعت با آن میله سر و کله بزنی تا ظرفهایت
را پر از آب کنی و بدتر از همه پسری بود که میان حویلی فیلمی را به
راه انداخته بود :دختریست قد بلند ،پیراهن گل گلی به تنش است و
موهای خرمایی زیبایی دارد؛ اما حیف که آن موها به جای نوازش،
کشیده شدن به دور حویلی را تجربه میکردند ،پسری بود چهار شانه
و قد متوسطی داشت پیراهن و تنبانی نصواری رنگ به تنش بود با
مشت به سر و روی آن دختر میکوبید در دست دیگرش هم موهای
او را پیچیده بود و با غروری که نمیدانم از برای چه بود خودش را به
رخ دیگران میکشید ،دلم خیلی گرفته بود ،گرفتهگییی توأم با
| 6گیسوی دار
وحشت .چطور یک مرد میتواند به این راحتی زنی را شکنجه کند و
بعد برای این کارش به خود ببالد ،کنترولم را از دست داده بودم تا
خواستم حرفی بزنم ،زنی میان سال از اتاق دیگر بیرون شد و آنها را با
خود به داخل برد
مادرکالنم شاهد ماجرا بود؛ ولی مانند من از این حادثه حیرت نکرده
بود.
از او پرسیدم :در حویلی مشترک زندهگی میکنین؟
گفت« :بله دو اتاق از ماست و سه اتاق از اونا»
دوباره سؤال کردم:چرا دخترک ره لت میکنه؟
«حقش اس کسی که با دوست بچهی خود عروسی کنه عاقبتش امی
میشه هر روز لت میخوره و از خانه بیرونش میکنن».
مادرکالنم پس از این جمله نفس راحتی کشید؛
ا
لطفا او را نجات بتین!...
در دلم برای این وضعیت به شدت ناراحت بودم ،بیچاره دخترک مگر
چه گناهی کرده بود که باید اینطور تاوانش را میداد ،به اتاق برگشتم
وسایلم را آماده کردم که دست و صورتم را شسته و حمام کنم ،زن
کاکایم به تشناب راهنماییام کرد؛ اما تا در را باز کردم نظرم کامالا عوض
شد و فهمیدم که از همهی اوضاع بدتر چهار دیواری بود که یک گودال
را برای رفع حاجت در وسطش درست کرده بودند و باید با آن عادت
میکردم؛ اما خیلی سخت بود با این اوضاع عادت کردن و دلم هم
نمیخواست با حرکت بیجایی زن کاکایم را ناراحت کنم .ناچار داخل
فورا بیرون شده روی حویلی دست و ا شدم اندکی صبر کردم و بعد
صورتم را شستم ،سپس با حالت خجلی که داشتم به زن کاکایم گفتم
که نمیتوانم با آن تشناب کنار بیایم او هم که درک میکرد مرا به خانهی
همسایهی روبه رویشان که یکی از وطندارهای ما بود برد خدا خیرش
بدهد زن خوبی بود و اجازه داد؛ تا زمانی که آن جا هستیم آزادانه به
خانهاش برویم و خوشحال بودم که حداقل برای یک مشکل راه حلی
پیدا کردم؛ اما از شانس بد چیزی نگذشت که آن خانم به دلیل سرطانی
که داشت فوت کرد و دیگر مجبور بودم با مشکل به آن جا عادت کنم؛
البته نه تنها تشناب بلکه با خیلی چیزها باید عادت میکردم ،از ازدواج
مدینه دروازی | 7
کاکا و زن کاکایم مدت زیادی میگذشت؛ اما خانمش به تازهگی باردار
شده بود او وضعیت خوبی نداشت ،کاکایم هم به این موضوع توجهی
نمیکرد و صبح به کار رفته بود ،بیتفاوتیاش در مقابل همسرش برایم
ا
تقریبا سه هزار و پنجصد افغانی میشد آزار دهنده بود ،مقداری پول که
با خود داشتم برای همین از زن کاکایم خواستم آماده شود که او را به
داکتر ببرم ،آماده شده و از خانه بیرون شدیم ،کوچه را نظاره میکردم
همه چیز طور دیگری بود به خیابان که رسیدیم با تاکسی صحبت کردم
و به شفاخانه رفتیم ،داکتر بعد از معاینه خواست که بیشتر مواظبش
باشیم و به او رسیدهگی کنیم .تا سیروم زن کاکایم تمام شود دوری در
شفاخانه زدم مکانی شیک و منظم بود ،داکتران با لباسهای سفید با
برخوردی مؤدبانه به بیماران رسیدهگی میکردند؛ حتی وقتی دیدم
دختران هم در آن جا بودند روحیهام کامالا عوض شد؛ اما عجلهی
برگشتن به خانه را داشتم چرا که نگاههای یک عده افراد برایم زننده و
غیر قابل تحمل بود با این که اهمیتی نمیدادم؛ اما فشار نگاههایشان
ا
حتما خفهام میکرد آن قدر دقیق نگاه میکردند که فکر میکردی
موجود فضایی هستی و دیدنت برایشان جالب است دقیق مثل
نگاههای روز اول که وارد هرات شدیم؛ حتی وقتی به آنها نگاه
میکردی؛ تا خجالت بکشند هم فایدهیی نداشت؛ مثل پشهیی بودند
که هر چقدر هم دورشان میکردی باز هم میخواستند به تو بچسپند،
به خانه برگشتیم همین که وارد حویلی شدیم ،متوجه شدم پسری قد
بلند ،سفید چهره با موهای بور و چشمهای سبز که پیراهن تنبان
ا
فورا توجه پستهای رنگی با کالهی که بر سر داشت و چهرهی جذابش
آدم را جلب میکرد کنار در اتاق ایستاده است ،با نزدیک شدنمان با
زن کاکایم سالم و احوال پرسی کرد ،زن کاکایم هم چون حالش خوب
نبود با خواهرم به اتاق رفتند ،من کنار دروازه کفشهایم را میکشیدم
که گفت :چرا از خانه بیرون رفتین برای دختران جوان مثل شما
خطرناک است؟ حرفش را نمیتوانستم هضم کنم؛ شاید منظورش
همان نگاههای حریصانهیی بود که از سنگینیشان به مغز استخوانم
فشار میآمد؛ اما تا کی باید از ترس این چنین انسانها خودم را در آن
خانه حبس میکردم ،با بیتوجهی به حرف او وارد اتاق شدم ،من
| 8گیسوی دار
دختری بودم که در درون من دخترهایی با شخصیتهای مختلف خود
را پنهان کرده بودند و هر بار یکی از آنها خود را به تصویر میکشید
البته این خاصیت خانمهای متولد جوزاست؛ جوزا یعنی کودک
طبیعت ،متولدین ماه جوزا مانند بارانهای بهاری هستند،گاهی آرام و
نمناک و درخشان و گاهی توفانی و سرد و سخت ،پر تحرک ،غیرقابل
پیش بینی ،پیشرو ،سازگاری به سرعت با هر محیطی ،معتقد به برابری
و حقوق مساوی زن و مرد (البته من به این موضوع معتقد بودم که
به قول آقای «ویلیام گلدینگ» زنان با مردان مساوی نه بلکه از آنان
باالترند خیلی باالتر ،زنان دارای توانمندی و قدرت باالیی هستند که؛
حتی مردان قوی و قدرتمند امروزی را در نطفه پرورش داده و به دنیا
آوردهاند این خود نشان دهندهی توانایی یک زن است که؛ حتی مردی
برای بودن در دنیا باید به بند ناف زنی گره بخورد؛ تا متولد شود و تنها
راه کنترول و داشتن یک زن ارزانی محبت و دوست داشته شدن به
اوست) ،مهربان و دلسوز ،سنگ دل ،زود رنج ،رمانتیک ،حساس،
جذاب ،دارای حس مالکیت پرقدرت ،سرکش و حالتهای متضاد
دیگری که با هم در وجود یک زن متولد جوزا مدام با هم درگیرند،
درست مثل حضور همزمان سه زن« :هستیا ،آرتمیس و پرسفون» من
هم متولد این ماه بودم دختری که دوست داشتم همیشه بفهمم ،از
همه چیز سر در بیاورم؛ اما این خصلتم با فضولی فرق داشت .برای
خواستم میجنگیدم به این که مردان برترند یا همیشه در اولویت قرار
دارند هیچ باوری نداشتم با حس پر کشیدن و رها بودن نفس
میکشیدم و بودن در جامعهیی که؛ حتی با بیرون رفتنم از منزل هم
باید نگرانم میشدند یا با دیدنم در بیرون باید با نگاه و متلکهایشان
عذابم میدادند خیلی برایم سخت و نگران کننده بود .آن جوان زیبا
پشت سرم داخل خانه شد پسر دیگری داخل اتاق بود ،لباسهای
نظامی بر تن داشت ،سالم کردم گوشهیی نشستم ،زن کاکایم شروع
به معرفی کردنشان کرد یکی خواهر زاده و دیگری برادرش بودند که
بعد از نیم ساعتی رفتند ما هم نان درست کردیم و به زن کاکایم گفتیم
تا وقتی که هستیم نیازی نیست به خودش فشار بیاورد ،آن روز هم
سپری شد به دنبالش دو سه روز دیگر نیز گذشتند؛ اما هر روز
مدینه دروازی | 9
خستهکنتر از دیروز و ما هم خودمان را به آن فضا عادت میدادیم
برای من که خیلی سخت نبود؛ اما حس میکردم که خواهرم خیلی
اذیت میشود ،تا این که در یکی از روزها خالهام همراه شوهر و
فرزندانشان به دیدن ما آمدند یکی دو ساعتی را آن جا بودند هنگام
رفتنشان دختر کاکای مادرم که ننوی خالهام هم به حساب میآمد با
اصرار از کاکایم خواست؛ تا ما را با خودش ببرد ،کاکایم اجازه داد ما نیز
با خالهام راهی خانهیشان شدیم ،خیابانهای پر از سنگ و خاک،
فضای دلگیر؛ مثل این که به منطقهی دور دستی و بیرون از شهر
میرویم .به خانهی خالهام رسیدیم و مدتی را آن جا سپری کردیم ،چون
دختر کاکای مادرم با ما بود دوست داشتیم آنجا بمانیم برای همین از
کاکایم خواستیم اجازه بدهد همان جا باشیم او هم اجازه داد و خودش
نیز گهگاهی به ما سر میزد و جویای احوالمان میشد ،حدود یک ماه
یا کمتر را در خانهی خالهام گذراندیم؛ ولی کم کم متوجه شدیم که
حضورمان در آن خانه برای خالهام ناراحت کننده بود و این موضوع را
میشد از حرکاتش فهمید ،برای همین تصمیم گرفتند من و ملکه را نزد
مامای کالنم به کندز بفرستند بنابر این به همراه بچهی کاکای مادرم
آمادهی رفتن به کندز شدیم ،آوارهگی و دربهدری که شاخ و دم نداشت
بیآنکه بخواهیم و یا از قبل برایش آماده باشیم تا گلو در آوارهگی غرق
شدیم از این خانه به آن خانه ،از این شهر به آن شهر .صبح زود بیدارمان
کردند به جایی رفتیم که به نام «ایستادگاه» یاد میشد و میدانستم
منظورشان از ایستادگاه آنچنان که در ایران مسمأ میشد ،همان
ترمینال است؛ اما هیچ جای نبود که بخواهیم به نام ایستادگاه یادش
کنیم؛ فقط منطقهیی بود که موترهای مسافربری در آن ردیف بودند و
همان لحظه هر کسی از راه میرسید سوار موتری میشد که به
منطقهی مورد نظرش میرفت ما هم سوار موتری شدیم؛ اما اصالا موتر
معیاری و مجهز نبود سفر با چنین موتری هم یک ریسک بزرگ بود؛
ولی مثل این که مردم در افغانستان به وضعیتهایی چون نداشتن
سیستمهای آب رسانی و گاز کشی همچنان نبود برق ،وجود
خیابانهای نامناسب و خراب و موترهای غیر استاندارد و خیلی
| 10گیسوی دار
چیزهای دیگر عادت کرده بودند و ما هم باید خودمان را با این اوضاع
وفق میدادیم.
ا
واقعا افغانستان موتر حرکت کرد ،درمسیر راه همه جا را تماشا میکردم
بهشتی پنهان بود و اگر بودجههایی که برای ساخت و ساز به این کشور
کمک شده بود در راه ساخت و ساز مصرف میشدند یقین دارم تمام
دنیا حسرت یک بار آمدن به این کشور را میخوردند .تمام راه را برای
یک لحظه هم چشم نبستم؛ تا مبادا فرصت دیدن این زیبایی جاودان
و طبیعی را از دست بدهم البته من تنها یک مسیر را میدیدم خدا
میداند که تمام این کشور چه زیبایهایی را با خود دارد و بعد از طی
کردن راهی طوالنی به کندز رسیدیم ،به خانهی مامایم رفتیم و چند
روزی را آن جا گذراندیم ،زن مامایم که خانم مهربانی بود به خوبی از ما
پذیرایی میکرد؛ اما مامایم به دلیل مشکلی که درست نمیفهمم برای
چه بود با پدرم رابطهی خوبی نداشت و سبب آزار و اذیت ما میشد
برای همین مامای کوچکترم ما را به خانهی کاکای مادرم که همان خسر
خالهام بود و ما پدر کالن میدانستیمش برد ،زن کاکای مادرم که مادر
کالن صدایش میزدیم زنی بود از جنس فرشتهگان ،زنی مهربان طوری
از ما مراقبت میکرد که طفل هستیم و بودن در کنارشان برایمان
راحت و درست عین بودن کنار پدر و مادرمان بود؛ با وجود سپری کردن
مشکالت روزهای خوبی را کنارشان گذراندیم .روزهای سختی شاید
تمام شده بودند هرچند غم دوری از مادر و پدر ،غم آوارهگی در خانهی
اقوام و غم نبود امکانات و کمبودیهای فراوان سرزمین مادری مرا از
درون میخورد؛ تا این که پدرم به همراه مادر و خواهرانم به کابل آمدند،
با ما به تماس شده و خواستند؛ تا برگردیم کابل .دریچهی امید و آرزو
در قلبم گشوده شد ،زندهگی تحملش آسان شد و دلم میخواست بال
داشتم؛ تا خودم به کابل بروم پیش پدر و مادرم؛ اما این یک خیال بود،
راه دور بود و پر خطر شاید اگر بال هم میداشتم در آسمان به تیرم
میزدند ،ما زن بودیم و حتی در آسمان تنها در امان نبودیم ،برای همین
کاکایم را فرستادند؛ تا در مسیر راه تنها نباشیم .از این که تازه جوان
شده بودم و خودم میتوانستم به تنهایی از عهدهی کارهایم برآیم
دوست نداشتم کسی برای بردنم تصمیم بگیرد یا دنبالم بیاید؛ اما وقتی
مدینه دروازی | 11
اوضاع را میدیدم حس میکردم باید کمی کوتاه بیایم ،بعد از
خداحافظی با پدر کالن و مادر کالنمان دوباره راهی کابل شدیم؛ اما در
مسیر راه به دلیل بارش برف شدید در تونلی که به نام «سالنگ» یاد
میشد گیر کردیم ،نه تلیفونها آنتن میدادند و نه کسی بود که
کمکمان کند موترهای دیگر هم به تعقیب ما ایستاده بودند ،راننده
ا
تقریبا پختهیی به نظر میرسید و به قول خودش عمرش را هم که آدم
در این راه هدر کرده بود به جای دل پری و تسلی فقط میگفت:
««دعایتان ره بخوانین تا صبح اگر برف کوچ بیاید ،یکی از ما زنده
نمیمانیم» با حرفهایش روح از تنم جدا شده بود و مرگ وحشتناکی
که قرار بود نصیب ما شود را تصور میکردم ،شب را با هزار مشکل در
همان جا به سر کردیم و خدا را شکر حرفهای راننده جامهی حقیقت
به تن نکردند و حدود ساعت هفت گروهی برای کمک و پاکسازی
مسیر به آن جا رسیدند و به دنبال آنها راهی شدیم ،چیزی که در آن
وضعیت و آن زمان برایم خیلی با ارزش و خوشحال کننده بود این بود
که تمام افراد داخل موتر به خوبی مراقب یکدیگر بوده و با برخوردی
بسیار نیک با هم رفتار میکردند ،کسانی که با خودشان خوراک داشتند
در احتیار اطفال و خانمها قرار میدادند ،کسانی هم باال پوشهایشان
را به فامیلهایی که طفل کوچک داشتند میدادند؛ تا روی آنها
بیندازند که در آن سرمای سخت تاب آورند ،یکی دو بار هم که طفلها
و پیرمردانی نیاز به بیرون رفتن پیدا کردند پسرهای جوان کمک کرده
و آنها را بیرون بردند .تا صبح به فکر یکدیگر بودند و به هم کمک
میکردند ،به خوبی میشد فهمید که مردم افغانستان به دور از تعصب
قومی ،زبانی ،مذهبی ،نژادی در هنگام نیاز و خطر تکیهگاه هم شده و
به سوی همدیگر دست دراز میکنند ،بعد از حرکت ،ظهر به کابل
رسیدیم و درست مثل یک فامیل همه با هم خداحافظی و از موتر پیاده
شدیم ،پدرم قبل از ما خودش را به ایستادگاه رسانده بود با دیدنش
چشممان روشن شد ،پیراهن تنبانی ماشی رنگ به تنش بود و این
اولین باری بود که او را در این لباس میدیدم :دقیق نگاهش کردم
لبخندی زدم و دست و رویش را بوسیدم ،دلمان برایشان تنگ شده
بود بعد از احوال پرسی با پدرم به خانهی خالهام رفتیم ،خیلی خوشحال
| 12گیسوی دار
بودیم چون در هنگام دوری از پدر و مادرمان لحظات سختی را نیز
سپری کردیم ،یکی دو روز را همان جا ماندیم ،پدر و مادرم مصروف
پیدا کردن خانه بودند که زودتر جابجا شویم ،تا این که در منطقهیی به
نام «سرک شورا» خانهیی را به کرایه گرفتند به آن جا رفتیم ،خانهی
زیبایی بود وارد که میشدی حویلی نه چندان بزرگی داشت باغچهیی
داشت که کم کم سبز شده بود بعد هم دهلیزی و سه اتاق که برای ما
و جمعیتمان کامالا مناسب بود و در همان جا شروع به یک زندهگی
جدید کردیم ،زندهگییی که بسیار سخت میگذشت ،پدرم وظیفهیی
نداشت و پولی هم که داشتیم به صاحب خانه داده بودیم؛ تا هر ماه از
آن کرایه خانه را کم کند ،میتوان گفت وضعیتمان هر روز بدتر از
دیروز میشد و ما فقط با مشکالت دست و پنجه نرم میکردیم؛ تا این
که پدرم با هزار بدبختی در یکی از دفاتر دولتی با معاش اندکی مصروف
به کار شد مدتی بعد مادرم هم در یک پروژه سهیم و کار را شروع کرد.
کم کم زندهگیمان سر و سامان گرفت خانهیمان فضایی آرام و
بیدردسری داشت پدر ،مادر ،ما پنج خواهر و برادر کوچکی که شیرینی
خانهیمان بود ،صبح که میشد همه درگیر درس و کار بودیم و برای
آیندهی بهتری زحمت میکشیدیم به خاکمان به مردمانمان و به
وضعیت اجتماعی هم عادت گرفتیم ،عصرها دور هم جمع میشدیم و
از کنار هم بودنمان لذت میبردیم با آرزوهایی که در دل داشتیم
تالشمان را برای رسیدن به هدف بیشتر میکردیم؛ برای اینکه مکتب
برویم یونیفورم مکتب را برایمان تهیه کردند :لباس سیاه و روسری
سفید که خیلی با آن احساس راحتی نمیکردم؛ اما سرشار از جوش و
خروش و به امید رسیدن به آرزوهایم مسیر مکتب را طی میکردم،
شروع با دوستان جدید ،معلمان جدید ،درسها و کتابهای جدید
برایمان جالب بود و با ذوق تمام آن را دنبال میکردیم ،روز اول وقتی
وارد صنف شدم دخترها بهانه جویی میکردند؛ تا از آن صنف بروم و
وقتی متوجه شدم چه میخواهند پایم را در یک موزه کردم که هرگز
نمیخواهم صنفم تبدیل شود ،زنی که آن را مدیرهی مکتب میگفتند
نامش بانو «ماهره» بود ،خانمی الغر و قد بلند ،آن قدر هم تند که اصال ا
نمیشد با او حرف زد و همان جذبهاش بود که مکتب را به بهترین
مدینه دروازی | 13
شکل کنترل میکرد ،تنها شانسم این بود که به خوبی میتوانستم طرف
مقابل را قانع کنم و بعد از صحبت با مدیره قرار شد؛ تا در همان صنف
یعنی صنف یازدهی الف در مکتب «رخشانه» بمانم ،یکی دو روز را خیلی
از من خوششان نمیآمد؛ اما بعد از آن تمام صنف طوری طرفدار و
دوستم شدند که به قول خودشان اگر روزی بنا بر مشکلی به مکتب
نمیرفتم آن روز خستهکن میشد ،میگفتند :هیچگاه فکر نمیکردند
این ایرانیگک اینقدر در دلشان جا باز کند و من از این مؤفقیت بزرگ
خشنود بودم من هم تمام استادها ،هم صنفیها و بانو ماهره را
بینهایت دوست داشتم با وجود این که بازیگوشی میکردم؛ اما
هیچوقت در درسهایم ضعیف نبودم برای همین هم بانو ماهره و هم
استادهایم دوستم داشتند و این را از گذشتشان در مقابل
بازیگوشیهایم درک میکردم در حالی که کمتر کسی بود که بانو ماهره
طعم لتهایش را به آن نچشانده باشد؛ اما خدا را شکر دو سالی را که
در آن مکتب بودم جان سالم به در بردم و یک بار هم چنین اتفاقی
برایم رخ نداد و از هیچ تالشی برای مؤفق بودن در درسهایم دریغ
نمیکردم ،امروز هم مثل هر روز بعد از زنگ رخصتی به طرف خانه
حرکت میکنیم ،به خانه میرسیم لباسهایم را تبدیل میکنم ،مادرم که
امروز به سر کار نرفته نان را آماده کرده ،بعد از تمام شدن نان ظهر ما
مصروف درس خواندن میشویم و مادرم به منزل مالی مسجد که
خانمش یکی از خویشاوندان ما بود میرود .بلی این روز چون برق و
باد به خاطرم میآید احساس میکنم همین لحظه است چقدر نزدیک
است این لحظه .درسهایمان را که تمام کردیم پیش تلویزیون
ا
تقریبا سه یا سه و نیم بعد از نشستیم و مصروف تماشا شدیم؛ ساعت
ظهر بود که دروازهی کوچه به صدا در آمد .نرگس خواهر کوچکم را
فرستادم؛ تا ببیند چی کسی آمده لحظهی بعد برگشت و صدایم زد:
«مدینه بیا سه دختر آمدهاند میگویند طفل ما توقک شده مادرتان
میتواند ببیند چی مشکلی دارد» در کشور ما زنان با تجربه بعضی از
مشکالت کودکان را با روشهای سنتی حل میکنند از این رو به حویلی
رفتم سه دختر خانم در حویلی منتظر بودند .یکی از آنها که چادری به
سر داشت برای صحبت آن را باال زد زیر آن چادری صورتی سفید ،با
| 14گیسوی دار
چشمهایی بزرگ ،ابروهای کم پشت و لبهای متوسطی که هنگام
صحبت کردن دندانهای پیش آمدهاش را میشد دید پنهان شده بود،
سالم کردم بعد از احوال پرسی همان دختر شروع به حرف زدن کرد.
طبق گفتههای خواهرم نوزادشان توقک شده و میخواستند؛ تا مادرم
او را معاینه کند آنها را به داخل راهنمایی کردم و نرگس را به دنبال
مادرم فرستادم .مادرم با خونسردی آمد و به اتاقی که دختران آنجا
بودند رفت .کنجکاوی من گل کرده بود و خیلی دلم میخواست دروازه
را آهسته باز کنم و ببینم آنها چه میگویند و مادرم چگونه مشکل آنان
را حل میکند؛ اما مادرم در حین مهربانی چنان هیبتی داشت که ما
جرأت نداشتیم در کارش دخالت کنیم .نیم ساعت بعد از صحبت با
مادرم آنها رفتند ،مادرم به اتاق برگشت بیصبرانه منتظر بودم که
مادرم دهان باز کند دهان باز کرد و گفت:
چرا آدمهای ناشناس را به خانه ماندین؟!
ما سکوت کردیم آنها رفتند؛ اما نوزادشان را نیاوردند؛ تا این که عصر
یکی از همان دختر خانمها با زنی میانسال که سرحال و به خود رسیده
بود دوباره به خانهی ما آمدند ،مادرم به مهمان خانه راهنماییشان کرد
حدود یک ساعتی را مصروف صحبت بودند ،بعد از رفتنشان مادرم به
اتاق برگشت گوشهیی نشست و به فکر فرو رفت .پدرم سؤال کرد که
چه کسی آمده بود ،مادرم با بیتفاوتی گفت:همسایهی روبروی ما
بودند که آن روز دخترانشان به بهانه برای دیدن دختران آمدند و امروز
مادرشان آمده بود که دخترانم دختر شما را پسندیدهاند ،برای پسر
بزرگش به خواستگاری آمده بود.
تازه فهمیدم که آن سه دختر دروغ گفته به این شکل به خانهی ما
آمدند.
پدرم چیزی نگفت و به فکر رفت ،متوجه نشدیم کدام همسایه بوده
چرا که به جز مالی مسجد و همسایهی کناریمان که از خویشاوندان
مان بودند با هیچ یک از همسایهها در ارتباط نبودیم ،توجهی به این
حرف نکردیم و این اولین باری نبود که برای خواستگاری به خانهیمان
میآمدند ،اگر کسی هم پیشنهاد میکرد پدرم میگفت نه هنوز زود
است باید درس بخوانند؛ اما این بار با این که مادرم جواب رد میداد
مدینه دروازی | 15
آنها دست بر نمیداشتند .رفت و آمدهایشان نیز بیشتر شده بود
طوری که آن خانم بعد از ظهرها وقتی از کارش بر میگشت سری به
منزل ما میزد این رفت و آمدها مدتی را در بر گرفت؛ اما پدرم رضایت
نمیداد؛ ولی مادرم به دلیل این که ما پنج خواهر بودیم و به قول
خودش رو به رشد و جوان شدن خواست یکی از ما را پشت بختش
بفرستد؛ کمی بارش سبک شود ،حرفی که با هر بار شنیدنش احساس
اضافی بودن و سر بار بودن را به من میداد؛ یعنی منی که دختر بودم
بار اضافی و درد سر به حساب میآمدم ،این افکار وقتی به افغانستان
آمدیم در ذهن مادرم ریشه بسته بودند وگرنه مادرم زنی روشن و با
درک بود؛ اما فضا و محیط او و پدرم را کمی تغییر داده بود ،با این حال
پدرم هنوز با ازدواج در آن سن راضی نبود؛ ولی مادرم میگفت صبر
کنید خودم بهتر میفهمم چه کار کنم .تا این که در یکی از روزها خانم
همسایه بعد از آمدنش به خانهیمان عکسی از پسرشان را به مادرم
داده بود ،پس از رفتنش مادرم عکس را به من داد؛ تا او را ببینم ،خیلی
اهمیت ندادم و عکس را زیر فرش در گوشهی اتاق گذاشتم ،شب وقتی
مصروف نوشتن شعری بودم شعر و نویسندهگی را که از صنف ششم
آغاز کرده بودم نا گفته نماند که از صنف شش شروع به نوشتن شعر
کرده بودم ،حس شیطنتم وادارم کرد؛ تا عکس را با دقت ببینم ،قدش
متوسط ،چهارشانه ،جلدی سفید ،موهای سیاه و لخت که کمی جلوی
چشمش را پوشانده بودند ،چشمهای کالن ،مژه و ابروهای پر و تند،
بینی بلند و لبهای کلفت و بزرگ که به چهرهاش میآمد داشت.
دوباره عکس را زیر فرش گذاشتم و خودم را مصروف کردم؛ تا به آن
فکر نکنم چون هنوز ذهنم جایی برای گنجاندن این مسائل را نداشت
و نباید با فکر کردن به این موضوع مصروفش میکردم ،روز بعدش
دوباره آن خانم آمده و از مادرم خواسته بود که عکسی از من را به آنها
بدهد مادرم هم عکسی را به آنها داده بود و این موضوع فکرم را
ا
حتما مادرم راضی شده ولی باز هم با خود میگفتم خیلی درگیر کرد که
که پدرم قبول نمیکند و دلم را به این موضوع خوش میکردم غافل از
این که آن خانم دست بردار نبود .هر بار میآمد و وعدهی خوشبخت
| 16گیسوی دار
کردن من را میداد؛ تا این که در یکی از همان روزها مادرم کنجکاو
شده سؤاالتی را از آن خانم پرسیده بود:
«د کجا وظیفه دارین؟»
«ده یکی از دفاتر دولتی مربوط به ارگ »
«شوهرتان مصروف چی کار اس؟»
«قبال دگروال بود بعد از تقاعدی فعالا ده یکی از شفاخانهها موتر ران اس»
« از کدام شهرهستین؟!»
« از چهار_دهی کابل»
«چند اوالد دارین؟»
«هفت اوالد»
«چطو که دخترایتان به خانهی ما آمدن؟»
«شوهرم یکی دو بار وقتی دخترایتان به مکتب میرفتن اونا ره دیده
بود و دخترایم ره روان کده بود؛ تا از نزدیک ببیننشان
«بچهتان چند ساله است؟»
«بیست و شش»
«تحصیالتش ره تا کجا پیش برده؟»
«تا صنف دوازده درس خوانده ،تصمیم داره بعد از ازدواج با همسرش
ادامه بته»
«فعالا مصروف چی کاری اس؟ چون مه تا حال ده کوچه ندیدمش»
«ده یکی از دفاتر ساختمان سازی خصوصی کارمند اس ،صبح زود
میره و شبها دیر خانه میایه ،بچه زحمت کشی است ،خانۀ ما ره او
ساخته ،از لحاظ مالی خدا ره شکر اصالا نیازی نداریم بسیار بچهی پخته
و مؤدب است»
و تعریفهای دیگری که شاید یکی یا دوتایشان درست بودند ،فامیل
ساده و از همه جا بیخبر من هم که عمری را در مهاجرت و غربت به
سر کرده بودند فکر میکردند که همهی گفتههای آن خانم عین واقعیت
است؛ بعد از آن روز مدتی گذشت مادرم خواست که پسر آنها را ببیند
بنابر این روزی را مشخص کردند ،مادرم هم با یکی دوتا از خانمهای
فامیل در آن روز به منزلشان رفتند دو ساعت را آن جا بودند؛ وقتی
برگشتند از حرفهای مادرم کامالا مشخص میشد که پسر همسایه
مدینه دروازی | 17
توانسته دلش را به دست بیاورد خیلی تعریف میکرد« :پسر خوبی به
نظر میرسید،اصالا حرف نمیزد ،چهرهی مقبولی داشت ،خانه و موتر
هم دارد ،به نظر من که مشکلی نداره» شب شد همه مثل همیشه دور
هم جمع شدیم ،مادرم شروع کرد به تعریف کردن و قانع ساختن پدرم،
چرا که پدرم روی خوشی به این حرف نشان نمیداد؛ چند وقتی را کار
مادرم شده بود تعریف و راضی ساختن پدرم؛ حتی در عین زمان دو
خواستگار دیگر را رد کرد؛ تا این که در یکی از روزها باز هم آن خانم
برای صحبت با مادرم آمد ،مادرم برایش چای آورد او زن عجیبی بود
بدون مقدمه شیرینیدانی را برداشت و با عذر و زاری به مادرم گفت:
دخترت را خوشبخت میکنم؟
مادرم یاد آور شد که :دختر من هنوز آمادهی تشکیل زندهگی مشترک
نیست ،چطور توقع دارید من عروساش کنم؟!
خانم همسایه در جواب گفت :من که او را برای نوکری نمیبرم هنوز
میخواهم زیر دست خودم بزرگ شود .و حرفهایی که هیچ کدامش
با منطق جور نمیآمدند ،آن شیرینیدانی را هم به عنوان جواب بلی با
خودش برده بود .آن شب مادرم یاد آور شد که شیرینیدانی را به عنوان
نشانهی رضایت با خود بردند منتظر واکنشی از جانب پدرم بودم ولی
او همان جا رضایتش را اعالن کرد و بردن آن شیرینیدانی شد جواب
بلهیی که هیچگاه از زبانم بیرون نشده بود؛ حتی از من پرسیده نشد
که من چه تصمیمی دارم و چه میگویم پس باید آمادهی رو به رویی
با واقعیتی؛ که حتی فکرش را نمیکردم میشدم .روزها میگذشتند و
من انگار نه انگار که عروس میشوم غرق در خوشیهای خودم بودم،
پدرم با ما مثل کودک برخورد میکرد او هیچ وقت اجازه نداده بود تا
آب در دلمان تکان بخورد؛ حتی در عین مشکالت لبخند را روی
لبهایمان حفظ میکرد ،ما هم برای آینده هزاران فکر در ذهنمان
میرقصید و وارد شدن به مرحلهی ازدواج برای منی که هنوز وقتی
شبها میترسیدم در آغوش پدر و مادرم میخوابیدم جز یک حرف
چیز دیگری نبود ،آنها کم کم برای برگزاری محفل نامزدی خرید
میکردند نمیدانستم چه بینشان میگذرد گاهی از مادرم میشنیدم
این شد ،آن شد ،این میشود ،آن میشود و من فقط نظارهگر بودم که
| 18گیسوی دار
با من و سرنوشتم چه میکنند؛ در یکی از روزها صبح مادرم مانع رفتنم
ا
حتما به مکتب شد خواست آن روز خانه بمانم من هم که میدانستم
کاری دارد خانه ماندم ،بعد از خوردن صبحانه مادرم گفت که آماده
شوم چرا که قرار بود آن روز با فامیل آنها برای خرید لباس برویم ،سر
پتلونی سادهی خواهرم را که کمی نوتر بود به تن کردم ،روسری و پتلون
سیاهم را پوشیده و با تماس خانم همسایه که مادرم تأکید داشت پس
از این «مادر » صدایش بزنم از خانه بیرون شدیم .مادر ،پدر ،خواهران
و یازنهاش منتظر ما بودند ،سالم کردم از خجالت آب میشدم سرم
پایین بود و نتوانستم او را ببینم سوار موتر شده و حرکت کردیم به طال
فروشیها رسیدیم از موتر پیاده شده وارد دکانی شدیم؛ تا حلقهی
نامزدی بخریم آن جا بود که پشت سر ما وارد شد مردی که میبایست
همواره چون کوه پشت سر من باشد .سالمی کرد و بیرون منتظر ماند
باز هم از خجالت نتوانستم ببینم که چهرهاش چطور بود ،به جز همان
عکسی که دیده بودم .دو حلقه را انتخاب کرده و خریدیم از آنجا به
فروشگاه رفتیم لباسی را برای من خریدند .به دکان دیگری سر زدیم؛
تا برای لباسم کفش مجلسی بخریم و اتفاق بدی که آن جا برایم رخ
داد را هرگز از یاد نمیبرم خیلی استرس داشتم و از خجالت
نمیتوانستم سرم را درست باال بگیرم به ویترین کفشها نزدیک شدم
و اصالا متوجه نشدم که کفشها پشت ویتریناند و ناگهان سرم به
شیشهی ویترین خورد هم خندهام گرفته بود و هم از خجالت این اتفاق
دیگر نتوانستم کفشها را نگاه کنم با عجله یکی را برداشتم؛ تا زودتر به
خانه برگردیم و بعد از تمام شدن خرید در همانجا او به همراه یازنهاش
برای خرید دریشی رفتند و ما راهی خانه شدیم؛ بعد از ظهر هم من و
مادرم به همراه مادر و خواهرش به آرایشگاه رفتیم .همه برای فردا
آماده میشدند فکر میکردم این یک خواب است هر آن یکی بیدارم
میکند و همه چیز تمام میشود؛ ولی مثل این که خواب نبود من باید
لباس کودکی را از تن ذهن و ضمیرم بیرون کنم و قبول کنم که بار
همسرداری را باید به دوش بکشم ،شب را با هزاران فکر صبح کردم
دست به صورت صاف و بیمویم کشیدم آیینهی جیبی کوچک را که
معموال ا دختران مکتب در کیفشان داشتند از کیف بیرون کردم و
مدینه دروازی | 19
صورتم را در آن نظاره کردم آن صورت صاف مرا بیشتر به زن بودن
نزدیک کرده بود سنم بزرگ به نظر میرسید.
خوابم نبرد و حدود بیست و سه صفحه حرفهای دلم را نوشتم و
تصمیم گرفتم به خاطر پدرم حاال که این اتفاق میافتد بگذارم خوب
رقم بخورد ،پس صبح به همراه خواهران من و او راهی آرایشگاه
شدیم؛ تا مرا برای محفل نامزدی آرایش کنند ،نامزدی ظهر بود همهی
ما تا ظهر آماده شدیم خواهرش با آنها به تماس شد و لحظهیی بعد
آمدند ،دلم میلرزید ،حس عجیبی بود از شدت دلهره غرق عرق شده
بودم ،دخترها دلداریام میدادند که چیزی نیست چرا ترسیدهای؟!
ولی آرام نمیشدم ،آیتالکرسی را زیر زبان زمزمه کردم؛ تا دلم آرام
بگیرد؛ اما ضربان قلبم کم نمیشد گویی میخواهد از جا کنده شود با
وارد شدنش به داخل آرایشگاه دیگر روح از تنم جدا شد و گوشهایم
چیزی نمیشنیدند.سالم کرد ،دستم را گرفت و کنارم ایستاد بعد از
گرفتن چند قطعه عکس حرکت کردیم؛ تا سوار موتر شویم؛ اما او ایستاد
شد ،از خواهرش خواست؛ تا چیزی را روی سرم بیندازند در حالی که
لباسهایم نامناسب نبودند آنها هم با عجله طوری که نگران چیزی
باشند شال بزرگی را روی سرم انداختند از شدت ترس اول سرم به
دروازهی موتر برخورد کرد و وقتی سوار موتر شدیم حس میکردم که
زکام شدهام و نفسم بند شده ،دستمالی سفید در دستش بود و آن را
به من داد در همان لحظه فرصت شد و به چهرهاش نگاهی کردم
چهرهاش با چیزی که در عکس بود تفاوت اندکی داشت ،جلدش سبزه
بود ،بین پیشانیاش کمی فرو رفتهگی و جای زخمی بود ،چشم و
ابروهایش مانند عکس زیبا بودند ،بینی بلند؛ اما کمی کجی داشت،
لبهایش درست مثل تصویر کالن و گوشهیی از لبش کمی چاک
خورده بود؛ اما چهرهی جذابی داشت ،چیزی نگذشت که به منزلمان
رسیدیم ،محفل را در منزل ما برگزار کرده بودند؛ چون پدرم نمیخواست
آنها اذیت شوند و پولشان بیجا به هدر برود ،وارد حویلی شدیم ،به
اتاق رفتیم و در محلی که برای ما درست شده بود نشستیم همه
مصروف رقص و بازی بودند ما هم یکی دوبار با هم حرف زدیم،
نمیدانم چه گفت و چه گفتم چون متوجه حرفش نشدم بعدش ما دو
| 20گیسوی دار
نفر را برای خوردن نان چاشت به اتاق دیگر بردند ،با فامیلها کمی
عکس گرفتیم و آنها رفتند ما دو نفر را تنها گذاشتند؛ تا راحت نان
بخوریم؛ اما نتوانستم چیزی بخورم و او برعکس من به راحتی نانش را
تمام کرد و در هنگام نان خوردنش فرصت خوبی پیدا کردم که با دقت
نگاهش کنم ،چند لحظه که گذشت ،دوباره همه جمع شدند و خواستند
به اتاق قبلی پیش مهمانها برویم در آن لحظه عثمان که همان پسر
همسایه بود از من خواست که؛ اصالا پیش مهمانها با هم حرف نزنیم
تعجب کردم که این حرف چه معنی دارد ،خودش این گونه بیان کرد
که فامیلهای ما کمی عادت سخن چینی دارند بهتر است حرف
دستشان ندهیم ،پیش مهمانها برگشتیم طبق خواست او؛ اصالا با
هم حرف نزدیم ،بعد از هدایایی که دو فامیل بین هم رد و بدل کردند
محفل به اتمام رسید همه رفتند ،من لباسهایم را تبدیل کردم و به
حمام رفتم خواهرهایم به همراه مادرم خانه را منظم کردند ،شب هم
عثمان به همراه یازنهاش برای نان شب پیش پدرم آمدند بعد از
خوردن نان شب رفتند ،دیگر نامزد شده بودم ،بزرگ شده بودم ،من با
این که چیزی از زندهگی نمیفهمیدم باید؛ مثل آدمهای بالغ رفتار
میکردم ،به قول عمه و خاله و مادرم باید شوخیها ،شیطنتها و بلند
پروازیها را کنار میگذاشتم ،به قول مردم هم باید سنگین میشدم
سنگینی که یک عمر را خاموشم میکرد تا مردم نگویند دختر فالنی،
فالن کرد و فالن شد؛ فردای آن روز مثل همیشه راهی مکتب شدم در
مکتب هم صنفیهایم تبریک میگفتند و از نامزدم سؤال میکردند؛
قوارهاش چطوراست؟ چی وظیفه داره؟ چقدر درس خوانده؟ دیروز
چطو گذشت؟ و سؤالهایی که از روی شیطنت پرسیده میشد ،از هم
صنفیهایم گرفته تا مدیرهی مکتب برایم ارزش قایل بودند؛ اما
مدیرهیمان از این که نامزد شده بودم خوشحال نبود میگفت نباید
زود وارد چنین مرحلهیی از زندهگی میشدم ،هنوز خیلی وقت داشتم
ولی باز هم برایم آرزوی خوشبختی را داشت؛ به دنبال این روز ،روزها
گذشتند؛ اما خبری از نامزدم نبود فقط گاهی وقتها مادرش به دیدنم
میآمد ،من اصالا حس نمیکردم که کسی وارد زندهگیم شده چون بعد
از رفتنش پشت سرش را هم نگاه نکرد ،در آن زمان دختر ماما و سه
مدینه دروازی | 21
دختر دیگر از فامیلهایمان هم مثل من نامزد شده بودند و گاهی یا
آنها به خانهی ما میآمدند یا ما به خانهی آنها میرفتیم و بین
خودمان بگو و بخندی را راه میانداختیم بیشتر اوقات هر کدام از
نامزدهایشان ،از ابراز محبتشان ،از هدایایشان ،از احترام و ارزش
بخشیدن به آنها میگفتند و من؛ حتی یک کلمه حرف برای گفتن
نداشتم ورود عثمان به زندهگیام وضعیتم را درست مثل گودی پرانی
کرده بود که در هوا رها شده ،از این موضوع رنج میبردم که چرا عثمان
احساسی به من ندارد ،چرا این قدر سرد و بیتفاوت است تا این که
شبی بعد از تماس با مادرم خواست؛ تا تلیفون را به من بدهد؛
سالم
سالم
خوب استی؟
تشکر تو خوب استی؟
شکر خدا خوب استم ،خانه همه خوب استن؟
شکر خوبن
مکتب چطو میگذره؟
خوب است بد نیست
چیزی که الزم نداری؟
نه تشکر
چی میکنی؟
هیچ درسم ره خواندم تلویزیون میدیدم
خوب ،خوب شد صدایت ره شنیدم ،اگر بعضی اوقات زنگ بزنم مادرت
ناراحت نمیشه؟
ا
اکثرا خانه نیست نه چون بخاطر پروژه
راستش خوش ندارم تلیفون داشته باشی میخوایم برت تلیفون نگیرم
اگر کاری داشتم یا کارم داشتی به گوشی مادرهای خود زنگ میزنیم
صحیست؟
سکوت....
آفرین
سکوت طوالنی
| 22گیسوی دار
خو کاری نداری؟
نه
پس خداحافظ شب بخیر
خداحافظ ،شب بخیر.
تلیفون را قطع کرد ،خیره به پنجره با خود فکر کردم مگر میشود پسری
که در این سن و سال باشد محبت سرش نشود؛ چرا آن طوری که
دیگران میگویند نیست .چند روز بعد مادرش به خانهی ما آمد کمی
حرف زدیم راجع به احساسات سرد و مردهی عثمان با او حرف زدم؛
ولی او مرا درک نکرد خواست هر طوری که پسرش دوست دارد پیش
بروم ،بنابراین دیگر اهمیتی ندادم حاال تلیفون که هیچ حداقل گاهی
باید به من سر میزد و جویای احوالم میشد؛ اما اصالا برایش مهم نبود
که من نامزدش هستم و وقتی به مادرم شکایت میکردم میگفت از
این کارها خوشش نمیآید ،تو هم به دیگران حسادت نکن سبک بازی
مرد که هنر نیست و اینها همه حرفهایی بودند برای آرام کردن من
وگرنه کدام دختر یا پسری در دوران نامزدی برای خود خاطرههای خوب
و احساس دوست داشتن را رقم نزدهاند؛ یا برای شناخت بیشتر هم با
هم در ارتباط نبودهاند و من از این فاصلهها برداشت خوبی نداشتم
حسی به من میگفت عثمان چیزی را از من پنهان میکند؛ ولی مادرم
قانعام میکرد؛ تا گلهیی نکنم من هم فقط سکوت اختیار میکردم چون
دیگران نمیفهمیدند که من چه میگویم یا میفهمیدند و اهمیتی
نمیدادند ،عثمان هم بعد از آن روز که با مادرش حرف زده بودم بعضی
روزها برای نیم ساعتی به دیدنم میآمد آن هم فقط اخالق بدش را
نشانم میداد و میرفت؛ تا این که در یکی از شبها خواست گوشی
همراه مادرم را پیشم نگه دارم آن شب ساعت یازده شب زنگ زد
تلیفون را برداشتم؛
سالم
سالم
خوب استی؟
شکر تو خوب استی مادر جان و پدر جان خوب استن؟
شکر خوب استن خواب شدن
مدینه دروازی | 23
خو خدا ره شکر
خاله و کاکایم خوب استن؟
شکر خوبن
دخترها چطور استن؟
خوبن شکر
بیدار استین؟
نه همه خوابیدن ،مه منتظر تماست بودم.
خوب کدی؛ مدینه؟
بله
بیا دروازه ره باز کن
دروازهی کجا ره؟
کوچه ره!
چرا چی شده؟!
هیچ میخوایم بیایم پیشت؟
پیش مه د ای وقت شب؟ خوب بشین فردا بیا حال که نمیشه
میشه میشه آرام بیا دروازه ره باز کن
نه بخدا نمیشه عثمان نمیتانم ای کار ره بکنم
بیا اگر نیای تلیفون قطع میکنم دیگه برت زنگ نمیزنم
دیوانه شدی ای وقت شب میخواهی پدرم پوستم ره بکنه؟
مدینه تو مه ره دوست نداری؟!
عثمان دوست داشتن چی ربطی به در باز کدن داره
درست است نکن!
تلیفون را قطع کرد با آنکه پریشان شده بودم باز هم خوابیدم .صبح
بعد از خوردن صبحانه هر کس مصروف کاری شد من هم خواستم
لباسها را بشویم هنوز کارم را شروع نکرده بودم که نرگس تلیفون
مادرم را آورد و گفت :عثمان زنگ میزند تلیفون را برداشتم سالم کردم
جوابی نداد ،خواست در را برایش باز کنم ،روسری سرخ را پوشیده با
خوشحالی در را برایش باز کردم .باورم نمیشد چهرهاش طور دیگر شده
بود ،خیلی ترسناک به نظر میرسید ،چشمهایش سرخ شده بودند،
کفشهای کهنهیی به پایش ،کاله سیاهی به سرش و درست مثل
| 24گیسوی دار
همان معتادهایی که مواد به آنها نرسیده باشد؛ همین که در را باز
کردم بدون هیچ گپی گفت:
چلهام ره بته؟
می فهمی چی میگی طفل شدی؟
دیشب کی پیشت آمده بود؟
پیش کی ....پ...پ...پیش مه؟ هیچ کس مه بعد از ای که تلیفون ره
قطع کدی خوابیدم.
دروغ نگو مه دیشب دیدم بچهی همسایه آمد خانهیتان تو دروازه ره
برش باز کدی
کی؟ مه! چی میگی عثمان به خدا مه دیشب بعد از گپ زدن ما
خوابیدم
کدام همسایه مه اصالا هیجکسی ره نمیشناسم
مدینه تو دیشب با بچهی همسایه قرار ماندی به همی خاطر بر مه
دروازه ره باز نکدی
عثمان چی میگی دیوانه شدی به خدا قسم اگه کسی ره بشناسم
از من رو گشتاند و بیتفاوت رفت ،فکر کردم کسی سطل آب را بر سرم
ریخت ،مسیر قدمهای او را با دهان باز نظاره کردم .متعجب بودم که
چه میگوید .عقلم به جایی نمیرسید ،با گریه وارد خانه شدم مستقیم
راه اتاق مادرم را در پیش گرفتم .به مادرم فهماندم نمیدانم به کدام
زبان موضوع را برایش رساندم که :عثمان آمده بود پشت در و گفت از
من جدا میشود گفت :دیشب بچهی همسایه آمده خانهی شما!
مادرم پرسید :کدام همسایه؟ گفتم نمیفهمم فقط گفت دیشب دیدم
که تو در را برایش باز کردی .مادرم عصبی شد چادرش را پوشید همراه
خواهرم به خانهی آنها رفتند ،دلم آرام نمیگرفت؛ یعنی چی ،او چه
میگفت ،او چه منظوری داشت ،کدام همسایه را میگفت؛ اصالا
حرفش برایم معلوم نبود .ساعتی بعد مادرم آمد با عجله پیشش رفتم
پرسیدم چی شده چرا اینطور گفته؟ جواب داد که پدر و مادرش خانه
بودند ،گفتند دقایقی پیش از خواب بیدار شد و از خانه بیرون رفت،
هنوز نیامده پدرش زنگ زد و هرچه به دهانش آمد به او گفت بعد
برای خاطر جمعی من به من گفتند :شاید قهر است مشکلی نیست.
مدینه دروازی | 25
تمام روزم را با ناراحتی و فکر گذارندم ،فکر میکردم شاید بخاطر این
که شب در را باز نکردم میخواهد انتقام بگیرد؛ ولی این چنین انتقامی
که اصالا عادالنه نیست نباید به من چنین تهمتی میزد؛ شب شد
ساعت هشت بود که خشو ،خسر و ننویم به خانهی ما آمدند فکر کردم
برای عذر خواهی آمدند خواستم با مادرش در میان بگذارم که عثمان
چنین توهینی به من کرده ،مادر و خواهرش را به اتاق خودم خواستم.
بعد شروع کردم به توضیح ماجرا مادر و خواهرش در عین صحبت
کردن حرفم را قطع کردند و بدون هیچ شرمی ،بدون هیچ احترامی و
بدون هیچ تحقیقی شروع کردند که:
مادرش :مدینه دیشب دروازه ره به کی باز کدی ،بچیم خودش دیده
که تو دروازه را برای بچهی همسایهی آخر کوچه باز کدی!
خواهرش :بیادرم خودش دیده تو دروازه ره باز کدی بعد بچه داخل
حویلی شده ،بیادرم خو دروغ نمیگه!
دهانم باز ماند ،اصالا دیگر نمیتوانستم هیچ چیز بگویم از فشار زیاد
فکر میکردم دنیا روی سرم خراب میشود باورم نمیشد که آنها هم
حرفهای عثمان را تأیید میکنند .گریه را سر دادم دلم تاب آن حرفها
را نداشت؛ مثل این که آنها خودشان با چشم سر شاهد این دروغی
که بافتهاند ،بودند .مغزم یخ زده بود و توان استدالل را نداشت ،با
گریهام مادرم به اتاق دیگر پیش مردها رفت به خسرم گفت :این چی
بیشرمی است خجالت نمیکشید؟
بعد پدرم خواست؛ تا عثمان به خانهی ما بیاید چند دقیقه گذشت که
عثمان آمد من هم بیرون در ایستاده بودم و میشنیدم که چه میگویند
پدرم از عثمان پرسید:
ـ با چشمای خودت دیدی که مدینه در ره باز کد؟
ـ مدینه ره ندیدم فقط فکر میکنم کسی در ره باز کد.
ـ فکر میکنی یا دیدی؟
ـ تاریک بود درست متوجه نشدم.
ـ کدام همسایه بود؟
ـ همسایهی آخر کوچه دروازهی سبز رنگ
ـ مطمئن استی که داخل خانهی ما شد؟
| 26گیسوی دار
ـ نه تاریک بود درست ندیدم.
ـ ساعت چند بود؟
ا
تقریبا ساعت یازده. ـ
ـ د خانهیتان تفنگ دارین؟
ـ بله!
«دختر مه ناموس توست ،اگر تو ایقدر با غیرت استی چرا امونجه به
مرمی نزدیش؟ اگه راست بود مه خونش ره حاللت میکدم ،اگر تو
راست میگی چرا امو لحظه نیامدی تا مه ره خبر کنی؟ یعنی مه ایقدر
خواب برده و ساده استم که به قول شما دخترم د روی حویلی بروه،
دروازه ره باز کنه و یک بیگانه ره داخل خانه بیاره و مه بیخبر بمانم؟!
ببین عثمان مه طفل نیستم مه سرم ره د آسیاب سفید نکدم تمام عمرم
ره تجربه کسب کدم به مه دروغ نگو و به دختر مه تهمت نزن مه
دخترایم ره میشناسم نیاز نیست تو به اونا تهمت بزنی صبح ای
موضوع را مالوم میکنم!»
پدرم از اتاق بیرون شد و آنها هم رفتند؛ شب تلخ و بدی بود تاریکی
بیرون بر خانه سایه افکنده و همهی ما غرق در غم بودیم خدا از تهمت
ناحق نجات بدهد چطور ثابت میکردم من کاری نکردهام درست؛ مثل
کسی بودم که جرمش را نمیداند و قاضی حکمش را صادر کرده است.
پدرم تمام شب بیدار بود چیزی نمیگفت؛ اما از ظاهرش خوانده
میشد که این حرف زیاد او را رنجانده این اولین باری بود که کسی
چنین تهمتی را به ما وصله میزد .دلم به حال پدرم میسوخت ما هم
سنی نداشتیم که بخواهیم چیزی بگوییم یا کاری بکنیم؛ اصالا چیزی
بلد نبودیم که دخالت کنیم ،تنها کاری که میتوانستیم انجام بدهیم
گریه کردن و پناه بردن به آغوش پدرم بود؛ صبح زود پدرم برای ثابت
کردن این حرف از خانه بیرون شد همهی ما روی حویلی منتظر نشسته
بودیم هیچکداممان حال خوشی نداشتیم؛ حتی خواهرهایم به مکتب
نرفتند و خانه ماندند ،حدود دو ساعت بعد پدرم برگشت با دیدن ما
روی حویلی به کنارمان آمد همان جا نشست ،مادرم پرسید چی شد با
همسایه گپ زدی؟ پدرم تعریف کرد که :خواستم بروم در بزنم دیدم
صبح زود خوب نیست به همین خاطر منتظر ماندم؛ تا یکی از خانه
مدینه دروازی | 27
بیرون شود ،اول یک دختر بیرون شد و رفت بعدش مردی مسن با
نانی که در دست داشت میخواست داخل خانه شود صدایش کردم
گفت :سالم بفرمایین برادر کاری داشتین؟ مرد خوش اخالقی به نظر
میرسید ،مناسب ندیدم ماجرا را تعریف کنم و پرسیدم ببخشین
دیشب دیر وقت کسی خانهیتان آمده بود؟ بلی! شما ببخشن اگر
مزاحمتان شدیم دیشب برادرم وضعیتش خوب نبود بچیم را روان
کردم؛ تا او را به شفاخانه ببرد ناوقت آمده بود هر چقدر با خانمش به
تماس شده او نشنیده به همین جهت مجبور شده محکمتر در بزند،
ببخشید اگر مزاحم استراحتتان شدیم.
و پدرم گفته بوده :نه خواهش میکنم فقط دیشب طفلهایم ترسیده
بودند گفتم از همسایهها بپرسم ببخشین اگر باز هم سؤال میکنم چند
بچه دارید؟ دو تا یکی همین بچیم که بزرگتر است و ازدواج کرده و
دومی متاسفانه مشکل عصبی دارد و در خانهی مادرش از او مراقبت
میکند ،من هم که تقاعد گرفتم و فقط نگهبان خانه ،بچه و عروسم هر
دو کار میکنند از سابق اینجا خانهی ما است و...
پدرم به سرعت برق و باد و با ریتم بلند این قصه را تعریف کرد :گفتم
و گفتهایش را چنان سریع میگفت که گویا میخواهد از قصهی
تهمت ناروا به دخترش به سرعت عبور کند.
ا
ناگهان سکوت اختیار کرد ،قصهی بدنامی من ظاهرا تمام شده بود.
مادرم گفت :نمیفاموم دلیل ای کارشان چی بود ،خدا لعنتشان کنه،
ما چی بدی د حقشان کدیم که با ما ایطو کدن
در همان لحظه صدای دروازهی خانهی آنها بلند شد ،پدرم برخاست
از خانه بیرون شد من هم پنهانی گوشهی در را باز کردم میخواستم
ببینم که چه میگویند و چه میشود ،با دیدن پدرم از موتر پیاده شدند
مادر و خواهرش هم با او بودند سالم کردند.
پدرم بعد از سالم گفت :نمیفاموم منظورتان از کارهای دیشب چی
بود؛ اما مه با همسایه حرف زدم» مادرش شروع کرد« :نه کار خوبی
نکدین گپ مهمی نبود ما که چیزی نگفتیم فقط پرسان کدیم»
او هم به ادامهی حرفهای مادرش گفت«:کاکا جان مه اشتباهی دیدم
نگفتم که داخل خانه شد».
| 28گیسوی دار
هیچ نمیگفتی که دیشب همین آدمها هر چی دلشان میخواست
را بارمان کرده بودند به من و فامیلم با حرفهایشان توهین کردند؛
تمام حرفهایشان را پس گرفتند و بعد از کمی توضیح از پدرم معذرت
خواسته و رفتند .پدرم به خانه برگشت،
به مادرم گفت :تمام حرفهایشان را پس گرفتند؛ ولی با خوب فامیلی
سر نخوردیم خدا عاقبت این وصلت را بخیر کند.
چون شب قبلش نخوابیده بود سرکار نرفت آن روز را در خانه استراحت
کرد و این ماجرا بدون این که آنها به خاطر بیحرمتیشان مجازات یا
جوابگو شوند خاموش شد؛ تا مدتی را کامالا از هم بیخبر بودیم آنها
رویی برای آمدن نداشتند و رابطههایمان کامالا قطع بود ،در آن زمان
کار من شده بود غم خوردن برای سرنوشتی که معلوم نبود عاقبتش چه
میشود ،حسرت دوستان و آشنایان را میخوردم که مرد زندهگیشان
مردانه دوستشان دارد؛ تا این که در یکی از شبها پدر ،مادر و خواهر
کوچکش به خانهی ما آمدند دلم میخواست پدرم از خانه بیرونشان
کند ،دلم میخواست مادرم؛ مثل آن شب که داشتند بیهیچ شرمی به
پیشانیام مهر بدنامی میزدند بیهیچ احترامی حرفهایشان را به
رخشان میکشید؛ ولی نه مادر و پدرم به حرمت ریش سفید پدرش
که برای عذر خواهی آمده بود و سرش را باال نمیکرد آن شب تمام چیز
را نادیده گرفتند ،مادرم با حرفهایش وادارم کرد دست زنی را که با
دخترش به چشمهایم نگاه میکرد و میگفت بگو چی کردهای ببوسم
و بوسیدن دستهایش غرور و شخصیت مرا مانند چهارمغزی در
هاونگ کوبیده و خرد کرد ،آن شب با این حرف که سوءتفاهم شده
بود و با عذر خواهی آنها همه چیز تمام شد و دوباره رابطهها برقرار
شدند؛ اما من و عثمان تا مدتی را نه با هم حرف میزدیم نه همدیگر
را میدیدیم؛ تا این که بعد از مدتی دوباره پایش به خانهیمان باز شد،
گاهی اوقات به دیدنم میآمد و بعد از چند دقیقه میرفت در طول آن
مدت هم چندین بار به بهانههای مختلف مثل این که شبی سر مامای
کوچکم را ماساژ دادم جنجالی به پا کرد که ماما نا محرم است و هزاران
بهانهی دیگر برای فشار آوردن به من و هر دقیقه جنگ میکرد؛ تا این
حد که حالم را از این رابطه به هم زده بود؛ روزی حلقهام را به مادرم
مدینه دروازی | 29
دادم از او خواستم تا این پیوند را به هم بزند صبرم را بریده بود؛ اما
مادرم به جای این که به آیندهی این موضوع فکر کند سر و صدا به پا
کرد و به حرف مردم بیشتر از آیندهی من ارزش بخشید:
«وای میخواهی رسوایمان کنی؟ میفامی با ای کارت هم خودت و
هم خواهرهایت ره بدنام میکنی ،میفامی آبروی پدرت ره میبری ،به
مردم چی بگویم هر مرد ای خصلت ره داره بعد از عروسی جور میشه
و» ...
این قدر گفت و گفت که تسلیم شدم ،تصمیم گرفتم دیگر هر کاری که
کردند چیزی نگویم با این که میفهمیدم این زندهگی عاقبت به خیری
ندارد چشمهایم را بستم و به سمتش روانه شدم و خودم را قربانی
افکار مادرم کردم؛ بعد از مدت زمانی برادر کوچکتر از عثمان نیز با دختر
مورد عالقهاش نامزد شد ،باسط با عثمان خیلی فرق داشت بچهی
هوشیاری بود دل نامزدش را به دست میآورد و برایش کارهایی
میکرد که عثمان؛ حتی یکی از آنها را برای من نکرده بود یکی دو بار
به باسط گفتم که عثمان اخالق خوبی ندارد؛ اصالا چیزی از احساس و
محبت سرش نمیشود او خواست در مقابل برادرش صبر پیشه کنم
تذکر میداد :وفتی عروسی کنید درست میشود .روزها هم مثل باد
میگذشتند و تصمیم بر این گرفته شد که عروسی من و زن ایورم در
یک زمان باشد ،کارها شروع شدند ،خریدها را کردند ،آمادهگیها گرفته
شد و صبح روز عروسی فرا رسید ،با دعای مادر ،پدر و بدرقهی فامیل
راهی آرایشگاه شدم؛ تا شب آماده شدیم و زمان رفتن به هوتل رسید،
نمیدانستم زن باسط چه حالی دارد؛ اما میتوانستم حدس بزنم که در
پوست نمیگنجد ،باسط او را عاشقانه دوست داشت و تمام دختران
در این حالت خوشحالند جز من که تافتهی جدابافته بودم .دامادها
آمدند فیلم بردار وارد آرایشگاه شد و از عثمان که داماد بزرگتر بود
خواست؛ تا داخل بیاید ،داخل شد طبق رسومات پیراهن و تنبان سفید
با واسکتی که دامادها در شب عروسی به تن میکنند به تن داشت،
سالم کردیم اخم هایش در هم کشیده ،آن قدر ناراحت که گویی مجبور
به آمدن شده به سمت موتر حرکت کردیم سوار شدیم گفتم:
خوب استی؟
| 30گیسوی دار
به تو چی؟
چرا امشب ناراحتی؟
زیاد گپ نزن!
مهر سکوت بر لبم گذاشتم و دستور عثمان را فرمانبرداری کردم .بعد از
سوار شدن باسط و خانمش حرکت کردیم ،در مسیر راه موتر را به هر
طرف میکوبید .با این کار عصبانیتش را نشان میداد ،نزدیک هوتل با
موتری برخورد کردیم دلش میخواست پیاده شده و جنگ کند؛ اما
باسط مانع شد به هوتل رسیدیم از موتر پیاده شدیم وارد سالن شدیم
چند تا از مردهای فامیلهایشان آن جا ایستاده بودند از زینهها باال
رفتیم در زینهها دستم را دراز کردم؛ تا دستش را بگیرم؛ اما عثمان دستم
را پس زد خجالت کشیدم فیلمبردار و مردهایی که آن جا بودند متوجه
شدند:عکاسان عکس گرفتند و فیلمبردارها فیلم گرفتند و زمان این
ا
واقعا کم آمدم او گدی پران تاریخ را ثبت کرد .احساس کمی کردم.
احساسم را رها کرد و به دست باد دلمردهگی سپرد .به سالن برگزاری
محفل رسیدیم همه تماشایمان میکردند پشت سرمان باسط و
خانمش وارد شدند در جایگاهمان نشستیم آن دو مصروف خنده و
حرف ،ما دو نفر حتی به هم نگاه نمیکردیم و با اخمهای عثمان همه
متوجهمان شده بودند ،لحظهیی بعد برای تعویض لباس و نکاح به
اتاق دیگری رفتیم لباسم را تبدیل کردم و بعد از نکاح دوباره به سالن
برگشتیم چادری که با هزاران امید آن را تزئین کرده بودند روی سرمان
گرفتند؛ تا آیهیی از قرآن را بخوانیم ،آیینه در روبرویمان بود آیهیی را
خواندم ،در آیینه نگاهش کردم و به خودم وعده دادم با وجود همهی
اتفاقات هم دوستش بدارم؛ نگاهها به ما دو نفر بود متوجه بودم همه
به ما اشاره میکردند و بین خود چیزی میگفتند ،دعا میکردم محفل
زودتر تمام شود عثمان روی تمام آرزوهایم خاک پاشید او شب
آرزوهایم را به شب تلخ رسوا شدن بین مردم مبدل کرد ،به خانه
رسیدیم قرار بود خانم آن خانه شوم از زینههای آهنی باال رفتیم ،وارد
دهلیزی و بعد مهمان خانه شدیم ما دو عروس و دامادها در گوشهیی
نشستیم هر دویمان گریه میکردیم باسط دست زنش را گرفته بود و
مدینه دروازی | 31
دلداریش میداد حس خوبی دارد که در وقت دلتنگی کسی نوازشت
کند؛ اما من از این حس محروم بودم عثمان مرا تنها گذاشت و رفت
او میخواست به کسی ثابت کند که من برایش ارزشی ندارم و همان
کار را هم کرد لحظهیی بعد باسط خانمش را به اتاقشان برد ،من به
همراه خواهر عثمان به اتاقی که برایم درست کرده بودند رفتم ،اتاقی
که کریمی رنگ شده بود و تختی چوبی و کم کم همرنگ اتاق که دورش
را گل زده بودند در گوشهیی و در گوشهیی دیگر هم میز آرایشی را
گذاشته بودند و المارییی که به دیوار نصب شده بود جلوهی خاصی
به آن اتاق میداد ،با کمک خواهرش لباسم را تبدیل کردم .همه رفتند
در اتاق تنها شدم گریهام بند نمیآمد دلم گرفته بود از شب عروسی که
به این بدی گذشت ،لحظهیی بعد او آمد روی تشک نشسته بودم
کنارم نشست گفت« :برای چی گریه میکنی؟ خانهیتان نزدیک است
جای دوری که نرفتی ،برو بخواب!»
من هم که نیاز داشتم برای لحظهیی آرام شدن ،روی تخت دراز کشیدم،
نفهمیدم چطور خوابم برد ساعت شش صبح بود که بیدار شدم ،پهلویم
را نگاه کردم او نبود ،بلند شدم پایین تخت خوابیده بود ،دقیق نگاهش
کردم و در دلم دوست داشتن را با تمام وجود حس کردم آن قدر حس
شیرین بود که فکر میکردم در دنیا هیچ کسی را به اندازهی او نخواهم
دوست داشت ،دلم نیامد بیدارش کنم آرام از تخت پایین شدم و بیرون
رفتم ،خشویم در آشپز خانه بود سالم کردم به حمام راهنماییام کرد
بعد از حمام کردن و صبح بخیری به اتاق برگشتم او هنوز خواب بود،
کنار آیینه ایستادم ،کمی به سر و وضعم رسیدم وقتی از جلوهی زیبای
زنانهام اطمینان یافتم باال سر عثمان رفتم ،آرام موهایش را نوازش کردم
و بعد از صبح بخیری خواستم بلند شود او هم رفت که دست و
صورتش را بشوید .دقایقی بعد به اتاق برگشت .خواهر کوچکش
برایمان صبحانه آورد وقتی صبحانه خوردیم ،عثمان در گوشهیی با
تلیفونش مصروف بازی کردن شد به او گفتم:
عثمان کمی حرف بزن چرا چیزی نمیگویی؟
جوابی نداد .نزدیکش شدم،
عثمان با توام نمیشنوی؟
| 32گیسوی دار
تلیفونش را به گوشهیی انداخت با عصبانیت نگاهم کرد و گفت :مدینه
امروز وقتی از حمام بیرون شدی چرا به خواهرم سالم نکردی؟
ا
حتما با من شوخی میکند. تعجب کردم با خود اندیشیدم
گفتم :عثمان از حمام که بیرون شدم همهیشان پیش دروازه بودند
سالم کردم بعد به اتاق آمدم به کی سالم نکردم؟
به فریحه!
فریحه خواهر بزرگترش بود که سه طفل داشت و برای عروسی ما
خانهی پدرش آمده بود همان خانمی که به عنوان اولین عضو
فامیلشان برای دیدن ما به خانهیمان آمده بود.
عثمان ...به خدا قسم من سالم کردم دلیل این حرف فریحهجان را
نمیفهمم!
ناگهان سیلی محکمی به صورتم نواخت! چنان دستش سنگین بود که
صورتم برگشت چه درد عجیبی بود باورم نمیشد این عشق من بود و
تکیهگاه من که چنین استقبالی از من و عشقم میکرد آن هم در روز
اول زندهگی!
این موضوع به نظر من موضوع مهمی هم نبود که عثمان چنین
عکسالعملی از خود نشان دهد! چقدر بیگانه بودم در آن خانه که
خانهی خودم بود .با سیلی عثمان آن اتاق برایم قفسی شد که هر لحظه
تنگتر میشد؛یعنی این استقبال من نو عروس بود و باید این گونه
خوش آمد گویی میشدم ،سرم را پایین کرده خودم را مصروف جمع
و جور کردن دور و برم کردم؛ ساعت نزدیک ده بود که طبق رسومات
مادرم ناشتا و وسایلی که برایم تدارک دیده بودند را فرستاد .لحظهیی
را با آنها گذراندم؛ روز هم با تمام دلتنگی که داشتم گذراندم ،شب بعد
از خوردن نان من روی تخت و عثمان دوباره روی تشک خوابید
میفهمیدم او مرا نمیخواهد؛ اما مجبور بودم کنارش بمانم ،چند شبی
گذشت مادر عثمان متوجه شده بود که ما حتی کنار هم نمیخوابیم
برای همین بهانهیی ساخت و ما دو نفر بسترمان را مشترک کردیم؛ اما
با خوابیدنش در کنارم و نزدیک شدنش به من که نمیتوانست عشق
را نشانم بدهد ،نمیتوانست بفهماند برایش ارزش دارم .ما کنار هم
بودیم چون خانوادههایمان میخواستند و فکر میکردند با نزدیک
مدینه دروازی | 33
شدنمان به هم همه چیز حل میشود در حالی که وقتی احساسی در
کار نباشد نزدیک شدن و نزدیک بودن به همدیگر هم نمیتواند محبت
را بنا کند او مرا میبوسید ،مرا لمس میکرد؛ اما از روی عشق نه فقط
برای این که قانون زندهگی مشترک بود؛ حتی در مهمانیهایی که
فامیلهای ما و آنها برگزار کردند اشتراک نمیکرد و من آن هم به
خواست خشویم مجبور به رفتن میشدم وگرنه با حضورم به تنهایی در
آن مهمانیها و این که هر کسی سؤال میکرد که چرا عثمان نیامده،
چطور دامادی است که عروس را تنها گذاشته قلبم هزار تکه میشد ،به
خصوص وقتی میدیدم باسط به خانمش و خوشیهایش چقدر ارزش
میدهد :در مهمانیها با هم عکس میگرفتند ،میخندیدند ،شاد
بودند .من ولی محزون و پرکنده به گوشهیی ایستاده بودم .باسط سعی
میکرد؛ تا به من هم خوش بگذرد با این که به روی خودم نمیآوردم
ولی بد رقم میشکستم از بیارزش به نظر رسیدن .در همان گوشه
مینشستم؛ تا مهمانی تمام شود و به خانه بر گردیم و همیشه سعی
میکردم با وجود همهی این موارد هرگز زندهگی خودم را با زن ایورم
مقایسه نکنم و تالشم بر این بود که خودم را طبق میل عثمان بسازم؛
مگر تغییر کند ،اصالا نفهمیدم اوایل ازدواجم چطور گذشت؛ روزها سپری
میشدند من و زن ایورم سعی میکردیم خودمان را به خانهی
جدیدمان عادت بدهیم او را نمیدانم؛ اما من نمیتوانستم با آنها کنار
بیایم هنوز از ازدواجمان چیزی نگذشته بود که حرفها ،طعنهها و
حرکاتی که آدم را نسبت به حضور و بودن در جایی دل زده میکند
شروع شد .از من به زن ایور ام و از زن ایور ام به من میگفتند،
میخواستند بین ما را به هم بزنند این کار را هم میکردند؛ اما دلیلش
برایم معلوم نبود ،حس میکردم شاید ما بینشان بیگانهایم و بودنمان
و این که تحملمان کنند ،زمان میگیرد .سنگ سنگین و بی صدا تمام
ضربات و دردها را تحمل میکردم و کاری به کار کسی نداشتم سرم به
کار خودم بود هر چیزی هم که میگفتند قبول میکردم و نه نمیگفتم،
روز کارهایم را که تمام میکردم اگر خسته میشدم به اتاقم رفته
استراحت میکردم و اگر حوصلهیی برایم باقی میماند با ننوهایم
تلویزیون میدیدم ،از این که مدتی را نمیتوانستم به دلیل ازدواج به
| 34گیسوی دار
مکتب بروم و رخصتی گرفته بودم دلم میگرفت ،عثمان هم پس از
مدتی رفتن به کارش را شروع کرده بود ،روزها تا شب که بر میگشت
ثانیهها را حساب میکردم با وجود این که اگر خانه هم بود تا وقت
ا
حتما کاری خواب نمیتوانستم کنارش باشم یا اگر هم کنارش بودم
میکرد که یا گریه کنم یا از کنارش بروم؛ اما همین که بود دوست داشتم
باشد ،ولی یک موضوع کمی ذهنم را درگیر میکرد ،او وقتی خانه بود
بیشتر ساعت را یا در دستشوی ،یا در پشت بام ،یا در کوچه به بهانهی
این که به مسجد میرود میگذراند ،خیلی حساسیت نشان نمیدادم،
سعی میکردم با این حرف که او میل چندانی به من ندارد عادت کنم ؛
ماه رمضان از راه رسید با آمدن رمضان دلتنگیام بیشتر و بیشتر شد
چرا که من فهمیده بودم شوهرم اصالا سواد ندارد و شغلش رانندهگی
در یک شرکت است ،اخالقش هم نسبت به قبل بدتر شده بود و متوجه
شدم که از سیگار و نصوار استفاده میکند ،در شبی از شبهای رمضان
به شدت لتم کرد که چرا شب گروپ خواب را روشن کردی ،کار من شده
بود رنج بردن و اشک ریختن برای حالت بدی که داشتم ،دلیل لتهای
او را نمیدانستم اگر هم سؤال میکردم که دلیل کارش چیست بیشتر
لت میخوردم که زبان درازی میکنم ،فقط تحمل میکردم چون
چارهیی جز آن نداشتم .شبی از شبهای تلخ بعد از خوردن افطاری و
نان شب وقتی ظرفها را شستم میخواستم کثافات را بیرون بگذارم
متوجه شدم که عثمان با تلیفون صحبت میکند ،او با دیدن من
بالفاصله تلیفون را پنهان کرد از آن شب به بعد آرام آرام وسواس این
که عثمان موضوع مهم دیگری را پنهان میکند در دلم خیمه زد؛ اما
نمیتوانستم کاری بکنم برای همین این موضوع را با مادرش در میان
گذاشتم مادرش هم مثل گذشته به جای این که دلداریام بدهد یا با
عثمان حرف بزند با این حرف که عیبی ندارد یک مرد با هزار زن هم
باشد مهم این است که شب کنار توست به حرفم بیاعتنایی میکرد او
با این حرفهایش درد کشیدن من را نادیده میگرفت در حالی که
میفهمید شبها هم سهم من از شوهرم جز مشت و سیلی چیزی
نیست ،او میدانست پسرش چه کار میکند ولی از او دفاع میکرد او
هم جنس من بود و درحقم خیانت و بدی میکرد؛ تا پسرش را راضی
مدینه دروازی | 35
نگه دارد ،وسواسم وادارم کرد؛ تا بیشتر فکرم به شوهرم باشد و برای
این که بفهمم چه میکند پنهانی متوجه کارهایش بودم ،ننوی دومیام
مریم که هم سن و سال من بود کمکم کرد؛ تا بتوانم بفهمم عثمان چه
میکند ،بعد از مدتی تعقیب و توجه شکام به یقین تبدیل شد که
شوهرم با کسی در ارتباط است ،من میدانستم او به من خیانت
میکند؛ اما نمیتوانستم هیچ کاری بکنم من شاهد خیانت شوهرم
بودم و فقط خود خوری میکردم ،اشک میریختم و همه را زیر سنگ
دل پنهان میکردم ،با چشمهای خودم میدیدم به هزاران بهانه بیرون
میرفت و با تلیفون صحبت میکرد ،من با گوشهای خودم شنیدم او
در تلیفون با کسی حرف میزد از حرفهایش میفهمیدم او با زنی دیگر
حرف میزند و من رنج میبردم از این که چه کمی در وجودم داشتم
که شوهرم مرا نمیخواست ،شب را میگذراندم با لت خوردن و هزاران
حرف بد که عثمان نثارم میکرد و روز را میگذراندم با دردهایی که از
بیمهری شوهرم در کتاب دلم نوشته شده بودند ،عثمان؛ حتی مرا آن
گونه که باید نمیخواست و روزهای تاریک چون شبم به دنبال هم
میگذشتند من از این که مادرش با دروغ مرا عروسش کرده بود رنج
میبردم؛ اما به خاطر زندهگی مشترکمان با این که خوب هم
نمیگذشت ،گذشت میکردم نمیخواستم عثمان از این حرفها رنج
ببرد؛ اما او نمیفهمید ،درک نمیکرد چون افکار ،خواستها و منطق ما
با هم دنیایی تفاوت داشت .من او را صادقانه دوست داشتم
میخواستم با وجود تمام شکنجههایی که در حقم میکرد از خود
بگذرم؛ تا شاید روزی مرا بفهمد و به من باور کند؛ تا این که زن ایورم
باردار شد و مدت کمی بعد از او متوجه شدم که من هم باردارم پس از
ا
حتما عثمان هم تغییر فهمیدن این که باردار شدم خوشحال بودم که
ا
حتما تالش میکند؛ میکند هوش و فکرش از همه جا جمع میشود،
تا مواظب من باشد .آن روز که فهمیدم باردار شدهام تا شب را با خیال
بافی گذراندم ،وقتی شب عثمان به خانه آمد پیش او رفتم لباسش را
تبدیل کرده و در گوشهیی نشسته بود کنارش نشستم بعد از کمی حرف
زدن و مقدمه چینی به او گفتم که عثمان من حاملهام! منتظر واکنش
خوبی بودم یک هیجان ،یک حس مملو از محبت ،یک نوازش برای
| 36گیسوی دار
آرام شدن؛ اما او لبخند ملیحی زد و بعد مشغول بازی با تلیفونش شد
دیگر حتی اهمیتی به این حرف نداد و من ناامیدتر از همیشه در خود
فرو رفتم چون جوانهیی که در آغاز بهار از خاک سر میکشد و باران او
را میشکند؛ تا شکوفه ندهد ،من با وجود بارداریام نادیده گرفته
میشدم هم از طرف عثمان و هم از طرف فامیل او برای هیچ کدامش
مهم نبود که من باردارم و من بودم و شب و روزهایی که با جنگ و
ماتم میگذشت در لحظهی حساسی که نیاز به روحیه و همدم داشتم،
در لحظهیی که هراس از مادر شدن و به دنیا آوردن نوزادی را داشتم
همهیشان تنهایم گذاشتند به هر روی از فامیلش شکایتی نداشتم
ا
طبعا فامیلش هم به تو وقتی شوهرت برایت ارزشی قایل نباشد،
اهمیتی نمیدهند؛ من حق رفتن به بیرون و حتی رفتن به خانهی پدرم
را نداشتم تنها جایی که میرفتم مکتب بود آن هم اگر خواهرهای
شوهرم مشتاق بودند میرفتیم و اگر دوست نداشتند باید خانه
میماندم ،یک هزار ناز و منت آنان را تحمل میکردم ،یک هزار بهانه
برای رفتن آنان با من به مکتب میساختم ،هربار که فرصت پیدا
میشد به آنان ذهنیت میدادم که مکتب عالی است و در راه مکتب
به ما خوش میگذرد و ...اما بر دل سنگشان اثر نمیکرد ،هوای آنها
را نمیفهمیدم که کدام روزها میل به مکتب رفتن دارند .با تمام اینها
اگر مکتب هم میرفتم از شدت خستهگی و کوفتگیهای مشت عثمان
از درسها عقب میماندم ،تمرکزم را از دست میدادم؛ ولی همان
همصنفیهایم که درکشان میکردم و درکم میکردند در درسها کمکم
میکردند و مواظبم بودند .لحظهیی را روی میزهای خشک استراحت
میکردم ،وضعیت من روی تمام هم صنفیهایم تأثیر بدی گذاشته بود
هر روز در ساعتی که معلم نداشتیم دور هم جمع میشدیم .آنها می
خواستند به من بفهمانند که تنها نیستم ،دلداریام میدادند که همه
چیز خوب میشود؛ اما من امیدی به خوب شدن اوضاع نداشتم تنها
چیزی که در آن جا میدیدم بد گویی ،بیاحترامی و منت گذاشتن برای
هر کار و هر چیزی بود البته این نوع برخورد با من و زن ایورم میشد
و گاهی به خاطر نفرت از ما شوهرانمان را هم زیر ذره بین میگرفتند،
زن ایورم اهمیتی به کارها و حرفهایشان نمیداد؛ چون میدانست
مدینه دروازی | 37
شوهرش کنارش است و اجازه نمیدهد کسی اذیتش کند؛ اما من که
جز خدا کسی را نداشتم فقط تحمل میکردم ،هم حرفها و کارهای
خودش را هم رفتارهای ناپسند فامیلش را که آن هم بخاطر تحریک
کردنشان به وسیلهی فریحه بود وگرنه مادر و پدرش انسانهای بدی
نبودند ،بعضی حرفهایی هم که پیش میآمد من به حرمت
بزرگیشان چیزی نمیگفتم و احترامشان را نگه میداشتم؛ اما آنها از
این سکوت برداشت اشتباهی کردند.
فکر میکردند من بلد نیستم حرف بزنم یا جرأت حرف زدن را ندارم
غافل از این که من طوری بزرگ شده بودم که به خودم اجازه نمیدادم؛
حتی اگر با سیلی به رویم میزدند حرفی بزنم نه تنها خودشان بلکه؛
حتی به کوچکترین عضو فامیلشان که فرخنده بود بیاحترامی نکردم؛
اما آنها از این سکوت سوء استفاده کردند و بارها با تنها گذاشتنم با
وجود بارداریام زیر بار لتهای عثمان روحیهام را شکستند به قول
خودشان میخواستند زیر دستشان باشم حرفی که در منطق
نمیگنجید؛ مثالا من پرنده بودم که زندانیام میکردند یا در قفس نگهام
میداشتند؛ اما با همهی این حرفها دوستشان داشتم چون آنها
فامیل من شده بودند و من فقط صبر را پیشه میکردم؛ تا بتوانم
شوهرم را به دست بیاورم؛ در یکی از روزها خالهام هر چقدر با عثمان
تماس گرفته بود او تلیفون را جواب نداده ناچار به خسرم زنگ زده و از
او خواسته بود که شب برای تولد پسرش به خانهی آنها برویم ،البته
خالهام با مادرم زندهگی میکرد و قرار شد؛ تا شب با عثمان به تولد
برویم ،روز تمام کارهایم را با اشتیاق انجام دادم و برای شب آماده شدم
که بعد از مدت طوالنی به بهانهی همین تولد به خانهی پدرم بروم چون
آنها به خاطر برخورد بد عثمان دیگر تا کاری پیش نمیآمد رفت و
آمد به خانهی ما را قطع کرده بودند؛ عصر شد آماده شدم عثمان روی
تخت دراز کشیده بود کنارش نشستم:
عثمان
بلی
بخیز کاالیت بپوش بریم
کجا؟
| 38گیسوی دار
تولد سینا بچهی خاله مهدیه است صبح پدر جان که گفت شب برین
الزم نیست نمیریم
عثمان بد است به خدا! بخیز بریم خالیم ناراحت میشه
مه جایی نمیرم
من هم که با اخالقش آشنا شده بودم و میفهمیدم هر کاری دلش
خواست میکند با ناامیدی لباس را تبدیل کردم در گوشهیی نشستم.
عثمان مرا از رفتن به خانهی پدرم و رفت و آمد با اعضای فامیلم کامال ا
منع کرده بود و من به خوشی و خواست او بیشتر از هر چیزی اهمیت
میدادم برای همین طبق میل او به خانهی هیج کس؛ حتی پدرم
نمیرفتم؛ تا شاید خودش روزی بفهمد و از کارهایش پشیمان شود،
هوا در حال تاریک شدن بود که او هنوز روی تخت دراز کشیده بود و
من در گوشهیی نشسته بودم ،خسرم که بیرون بود به خانه آمد وارد
اتاق ما شد ،گروپ را روشن کرد سالم کردم عثمان از جایش بلند شد
گفت :نرفتین؟
نه نمیریم
چرا نمیرین؟
دلم نمیشه
دلت اس آبروی مره ببری؟ خالهاش به مه زنگ زد گفتم روانشان
میکنم مردم ریشخند میکنی ها؟
چیزی نیست نمیریم
بحث عثمان و پدرش شدت گرفت هر چه گفتم مهم نیست ،نمیریم
نشد ،خسرم دستم را گرفت بلندم کرد گفت :خودم تو را میبرم
عثمان صدایش را باال برد :اگر رفتی بر نگردی!
دوباره سر جایم شستم و این بار پدرش با عصبانیت تمام دستم را
کشیده با همان سر و وضع نامناسب راهی خانهی پدرم شدیم در راه
گریه میکردم ،پدرش بد و بیراه میگفت اعصابش خیلی خراب بود به
خانهی پدرم رسیدیم با وارد شدنمان همه متوجه من و چشمهای پر
از اشکم شدند؛ تا آن زمان فقط خواهرهایم از این که چه بر سرم
میگذرد خبر داشتند آن هم وقتی در مکتب هم دیگر را میدیدیم با
ا
حتما مشکلی حال آشفته و دست و صورت کبودم چه میفهمیدند که
مدینه دروازی | 39
دارم و من برای سبک شدن دلم با آنها درد و دل میکردم؛ اما آن شب
با ورودم به خانه همه متوجه سر و صورت و چشمهای پر از اشکم
شدند برای این که مشکلم از خاطرشان دور شود بهانه کردم مریض
هستم و خسرم به زور خواست؛ تا اشتراک کنم وگرنه حال خوشی برای
اشتراک نداشتم ،بعد از پایان تولد خسرم به خانه برگشت و از من
خواست یکی دو روز را آن جا بمانم من هم همان جا ماندم ،صبحش
مادرم بیدارم کرد که به مکتب بروم؛ اما خواستم تا اجازه بدهد آن روز
را فقط استراحت کنم راستش آن قدر از کار و جان کندن در آن خانه
مانده شده بودم که دستهایم درشتتر از دست یک کارگر شده بودند.
مادرم هم چیزی نگفت سرم را زیر کمپل کردم نمیفهمم چقدر خوابیده
بودم که ناگهان خاله و شوهر خالهام کمپل را از سرم کشیدند ترسیدم
از بس که لت خورده بودم؛ حتی وقتی کسی بلندتر صدایم میکرد تا
یک ساعت قلبم میلرزید .از جایم بلند شدم:
پرسیدم :چی شده؟
گفتند :هیچ مکتب نرفتی؟
گفتم :نه مانده بودم!
خالهام میخواست چیزی بگوید ولی دوباره کمپل را روی من انداخت
و گفت :راحت بخواب خواستم ببینم مکتب رفتی یا نه من هم سرم را
زیر کمپل کردم چند لحظهیی بعد صدای مادرم آمد:
ـ مدینه......مدینه.......
ـ بله مادر!
ـ بخیز کارت دارم!
سرم را بلند کردم خاله و شوهر خالهام کنار مادرم نشسته بودند
ـ بله مادر
ـ بچیم پیشتر عثمان زنگ زده بود
ـ خب
ـ از تو پرسید من هم گفتم که مکتب نرفتی و خانهی ما هستی
گفت :دخترت از خانه بیرون شد و کته یک مرد سوار موتر شده رفت
مه گفتم که تو خانه استی؛ ولی دو زدن ره شروع کرد مه هم قهر شدم
و هر چیزی که از دهنم بیرون آمد بارش کدم بعد به خالهات زنگ زدم؛
| 40گیسوی دار
تا بیدارت کنه که به او بیشرف زنگ بزنی؛ ولی خالهات دلش نیامده
بیدارت کنه.
دوباره عثمان میخواست لکهی بد نامی را به دامنم بزند شوکه شده
بودم و اصالا نمیفهمیدم باید چه کنم بعد از آمدن عثمان به زندهگیم
این کار هر روزم بود بلند گریه سر دادم و از مادرم خواستم؛ تا مرا به
حوزه ببرد؛ اما او مانعام شد ،به مادرم گفتم :شما که نمیفهمید من در
آن خانه چه میکشم ،شما چه میفهمید بر سر من چه میگذرد ،من
خسته شدم دیگر صبری برایم باقی نمانده .از سیر تا پیاز ماجرا را برایش
تعریف کردم که از وقتی وارد آن خانه شدم روز خوش را ندیدم فکر
کردید او فقط با آمدن شما مشکل دارد؟ نه او اخالق بدی دارد با هیچ
کس کنار نمیآید بیکار که بماند مرا زیر مشت میگیرد ،کارش فقط
صحبت و ناز کشیدن کسی است که نمیفهمم کیست .حاال هم فیلم
بازی میکند درست مثل شبی که در را برایش باز نکردم و به من تهمت
زد که با پسر همسایه رابطه دارد حاال دوباره برای ماندنم در این جا
میخواهد انتقام بگیرد .شوهر خالهام از حرفهایم ناراحت شد باورش
نمیشد که من بار این بدبختی را به دوش میکشم و پدر ،مادرم کاری
نمیکنند به من دلداری داد و خواست؛ تا آرام باشم گفت :خودم با او
حرف میزنم نمیگذارم فکر کند شما پشتیبانی ندارید.
ساعتی گذشت پدر عثمان به مادرم زنگ زد پس از احوال پرسی گفت:
مدینه از خانه بیرون رفته عثمان میگوید من او را دیدم ،مادرم که از
گریه و حرفهای من حوصلهاش سر رفته بود حرمت را شکست و
فریادش را به آسمان رساند:
کاکا بشرمین ای چی گپ است دختر مه نو از خواب بیدار شده خاله و
شوهر خالهاش در خانه با او بودند شما راجع به ما چی فکری کردید؟!
تلیفون را قطع کرد .مثل همیشه حال خوشی نداشتم پدرم که به خانه
آمد مادرم تمام ماجرا را تعریف کرد پدرم خیلی ناراحت بود به مادرم
گفت:
ا
دیدی میگفتم نیاز نیست فعال ازدواج کند؛ ولی اصرار کردی که نه
خوب است جوان شده ،دیدی گفتم این آدم به درد ما نمیخورد ولی
نگذاشتی در نامزدی همه چیز را به هم بریزم؟
مدینه دروازی | 41
پدرم پریشانی عجیبی را تجربه کرده بود و از تصویر صورتش میشد
فهمید.
خودم را سرزنش کردم که کاش زبان به جگر میگرفتم و اینقدر سبب
پریشانی مادر و پدرم نمیشدم!
چند روزی را همانجا ماندم از آنها خبری نبود ،کارم عزا گرفتن برای
بدبختیهایم شده بود ،من طفل او را در بطنم پرورش میدادم و برای
او اصالا مهم نبود .در مدتی که آن جا بودم خاله و شوهر خالهام مواظبم
بودند نمیگذاشتند تشویش کنم؛ اما هر چه میکردند این دل لعنتی
آرام نمیگرفت ،چند روز گذشت روزی خسرم با عثمان و یازنهاش به
خانهی ما آمدند پدرم به آنان تأکید کرد که :در این مدت هر چه که
کردید و هرچه که بوده را نادیده میگیرم؛ اما دلیل این که عثمان دخترم
را لت میکند برایم واضح نیست ،باید بفهمم چرا دخترم را میزند اگر
گناهی کرده ،اگر مقصر است به من بگوید؛ تا من هم بفهمم ،اگر نه چرا
این گونه عذابش میدهید ،نمیگذارم به جایی برگردد که شکنجهاش
میکنید.
پدرم خواست آنها را برای برگشتم به خانه رد کرد حدود سیزده روز را
آن جا بودم ،روحیهام کالا به هم ریخته بود و مادرم هر روز مانند دوران
کودکیام تا مکتب و بعد تا خانه همراهیام میکرد .میگفت:
باید به مکتب بروم نباید روحیهام را ببازم.
با دلخوری زیاد با خودم میگفتم :کاش این ترحم را زمانی میکردند
که خواستم؛ تا در زمان نامزدی همه چیز را به هم بریزند؛ ولی حیف که
آب از سر گذشته بود و این حمایتها جایی را نمیگرفت ،عثمان هر
روز و شب به خانهی پدرم میآمد و خواهش میکرد که بر گردم؛ اما
وقتی اخالق بد و رفتار زشتش به یادم میآمد نمیتوانستم قبول کنم
که برگردم در همان روزها که به دیدنم میآمد روزی پافشاری کردم و
به او گفتم:
اگر نگویی که با چه کسی رابطه داری تو را نمیبخشم! خواستم واقعیت
را بگوید ،قسم خوردم که اگر راستش را بگوید با چه کسی ارتباط دارد
آن وقت به خانه برمیگردم ،او هم با این قصه که دختری در شهر مزار
بوده و مدت زیادی با هم رابطه داشتند حاال دیگر با هم کاری ندارند
| 42گیسوی دار
خودش را از زیر بار سؤالم نجات داد .به من وعده داد دیگر هرگز با او
حرف نمیزند و میخواهد کنار من و طفلام به آرامی زندهگی کند.
گفت :تا چه وقت میخواهی اینجا بمانی بیا یرویم خانه طفلمان به
دنیا میآید وعده میکنم که خودم را تغییر میدهم .این جمالت همواره
در ذهنم تکرار میشوند .به او باور کردم فکر میکردم با برگشتم همه
چیز خوب میشود و زندهگیمان سر و سامان میگیرد برای همین در
یکی از شبها با پدرش به دنبالم آمدند و به خانه برگشتیم ،به اتاق که
داخل شدم همه جا به همه ریخته و نا منظم بود عکسی که در شب
عروسی گرفته شده بود را با هزار امید بزرگ چاپ کرده و در گوشهی
اتاق نصب کرده بودم؛ اما عثمان او را برداشته و برعکس در گوشهی
اتاق گذاشته بود؛ شاید دیدن چهرهام هم برایش خوشایند نبود دلم
خیلی شکست ولی به روی خودم نیاوردم او به تشناب رفت من هم
عکس را دوباره سرجایش گذاشتم و به آشپزخانه رفتم در آشپزخانه آب
نبود ،برای همین به روی حویلی رفتم؛ تا دکمهی آب را بزنم و ذخیره پر
شود وقتی به حویلی رفتم صدای عثمان را شنیدم که میگفت:
«ها جان پس آوردمش دلت جمع»
دیگر دلم تاب نکرد؛ تا به باقی حرفهایش گوش بدهم و دوباره به
داخل خانه رفتم چند روزی را آرام بود؛ یعنی فقط لت نمیخوردم و برای
منی که هر لحظهام را با لت کنارش میگذراندم غنیمتی بود ،روز جمعه
ساعت هشت بود که از خواب بیدار شدیم ،ننویم صبحانه را آماده کرده
بود پس امروز روز منت کشیدن بود؛ چون اگر آنها صبحانه درست
ا
یقینا تمام روز را باید به منت آنها گوش میدادیم ،دست و میکردند
صورتم را شستم با عثمان وارد اتاق شدیم گوشهی دسترخوان نشستیم
در یک گیالس کمی شیر ریختم؛ تا خواستم شیر را بخورم خشویم شروع
کرد :خجالت بکشید چه کسی تا این وقت صبح خوابیده از دست شما
دیوانه شدیم دلم خوش است عروس آوردهام و هزاران بد و حرف تلخ
دیگر ،به ننویم گفت :برو آن دو نفر را هم بیدار کن مگر ما نوکر اینها
هستیم و همین طور منت میگذاشت شیر در گلویم گیر کرد همان طور
که قورتش میدادم گفتم :خدا از سرت نگذرد ما حاملهایم به استراحت
نیاز داریم چطور دلت به حال ما نمیسوزد به خودم فشار میآوردم؛ تا
مدینه دروازی | 43
اشک از چشمانم سرازیر نشود خیلی سخت است بغضت بگیرد و
جلویش را بگیری و من بارها این لحظهی دردناک را تجربه کردهام،
ا
فورا به بهانهی جارو کردن خانه از اتاق بیرون شدم ،خشویم هم بعد از
آن به سوی ده خودشان راهی شد که در دورهی خواستگاری به ما گفته
بود از چهار ده کابل هستند ،کارهایم را تمام کردم عثمان در اتاق بود؛
اما از ترس این که ننوهایم به مادرشان شیطنت نکنند تمام روز خودم
را مصروف نگه داشتم و پیش او نرفتم ،ساعت سه بعد از ظهر بود که
خشویم به مریم زنگ زده و گفته بود که در مسیر راه تصادف کردند و
در شفاخانه هستند با شنیدن این حرف خیلی ناراحت و نگران شدم
ا
فورا راهی شد ،دلم تاب نیاورد به خشویم زنگ عثمان را صدا زدم او
زدم تلیفون را برداشت سالم کردم گفتم :مادر حالت خوب است؟
اما او ناله میکرد و میگفت :نه دخترم اصالا خوب نیستم!
دیگرنتوانستم ادامه بدهم تلیفون را قطع کردم منتظر ماندیم تا بیایند.
ساعت هفت شام بود که عثمان و خشویم به خانه آمدند :کمرش
آسیب دیده بود و درد داشت بسترش را برایش آماده کرده بودیم تا
راحت استراحت کند ،خودم را برای نفرین صبح که کرده بودم سرزنش
ا
تقریبا یکی دو هفته را در خانه استراحت کند میکردم؛ قرار بود خشویم
برای همین از کار برایش رخصتی گرفتند ،سعی میکردم هر کاری
میخواهد برایش بکنم و خیلی مواظبش بودم روزهایمان سپری
میشدند و عثمان هنوز تغییری نکرده بود هنوز از همان شمارهی سابق
به او زنگ میزدند هنوز به بهانههای مختلف بیرون میرفت و هنوز
من بودم و تحقیر شدن ،من بودم و لت خوردن با وجود بارداریام؛ در
یکی از شبها من و ننویم نان شب را سفارشی درست کردیم شب
وقتی عثمان به خانه آمد با هزاران شوق خودم را آماده کرده بودم البته
این عادتم بود با وجود این که شوهرم اهمیتی نمیداد؛ اما همیشه
برایش لباسهای خوب میپوشیدم ،آرایش میکردم ،به خودم
میرسیدم ،به بعضی کتابهایی راجع به زندهگی زناشویی سرک
میکشیدم؛ تا دلش را تصرف کنم و تصرف دلی که برای کسی دیگر
میتپد کار بسیار دشواریست ،وقتی پیش او رفتم مثل همیشه
اخمهایش درهم کشیده و بیتوجه به حضور و احساس من و با قهر
| 44گیسوی دار
همیشهگیش بیرون رفت ،نان شب آماده شد دسترخوان را پهن
کردیم همه جمع شدند من اناری را برای خشویم دانه کردم و وقتی به
او دادم از فرط دلتنگی و غمی که در دلم بخار میکرد به او گفتم که نان
شب نمیخورم و به اتاقم برگشتم ،دلم خیلی گرفته بود من حامله بودم
نیاز به عشق و محبت عثمان داشتم من او و محبتش را میخواستم،
من سختیهای زیادی را تحمل میکردم؛ اما با وجود همهی آنها به
تمام کارهایم رسیدهگی میکردم :برای عثمان کم نمیگذاشتم و او اصالا
به این از خود گذریام اهمیتی نمیداد ،در تاریکی نشسته بودم ننویم
به اتاق آمد:
مدینه پدرم صدایت داره میگه بیا
بلند شدم پیش آنها رفتم خسرم گفت:
چرا نان نمیخوری؟
اشتها ندارم پدر جان
کمی بخور بدنت نیاز به نان داره
ا
حتما میخورم ا
بعدا اگر گرسنه شدم چشم
عثمان سرش را بلند کرد با لحن زشتر از همیشه جلوی همه از پدر و
مادرش گرفته تا خواهر کوچکش باز هم چیزی گفت که دیگر
نمیتوانستم سرم را باال بگیرم البته این بار اولش نبود؛ اما دیگر خسته
شده بودم ،او با حرفش مرا پیش همه هرزه خطاب کرد و جمالتی
ا
حتما کسی چیزی برایش آورده که سیر است میلش به نان گفت؛ مثل:
ما نمیشود و حرفهای رکیک دیگری که به زبان آوردنشان هم برایم
خجالت آور است آنقدر که دلم میخواهد زمین دهان باز کند؛ تا مرا در
خود فرو برد .دنیا در چشمم جهنم شد کاسهی صبرم را شکستم ،چطور
میتوانست به من که خانمش بودم ،منی که با هزار درد کودکش را
پرورش میدادم ،منی که؛ حتی لباس درستی برای پوشیدن و نانی
مناسب و دل به خواهی برای خوردن پیدا نمیکردم اینطور حرفی را
بارم کند ،او که خودش جز خیانت کاری نمیکرد چطور عیب خودش را
وصلهی تن من میکرد .دیگر به اندازهی کافی برای آبروی پدرم سکوت
کرده بودم نمیتوانستم تحمل کنم من هم آدم بودم تا کی باید آرام
مینشستم و شاهد سرکوب شدن احساس و ذوب شدن ذره ذرهی
مدینه دروازی | 45
وجودم میشدم مانده بودم با چه رویی حرف میزند چشمهایم را
بستم و گفتم :خجالت بکش مرا با زنهای دور و برت مقایسه نکن؛ از
جایش بلند شد دسترخوان را به هم ریخت ،مرا به زمین انداخت
موهایم را به دست گرفت و دورا دور خانه میکشید و با پاهایش به
سر و صورتم میکوبید ،مادرش که مریض بود و نمیتوانست کاری
بکند فقط میگفت جلویش را بگیرید برادرش همراه خانمش در
گوشهیی تماشا میکردند و هیچ چیز نمیگفتند میدانستند عثمان
شعوری برای حرف زدن و فهماندن ندارد ،خواهرانش ترسیده بودند و
جرأت نمیکردند جلو بیایند ،پدرش هر چقدر گفت تمامش کن او مرا
رها نمیکرد من هم دیگر خاموش نماندم راست است میگویند هر
چه از حد بگذرد رسوا شود دیگر وقت رسوا کردنش بود به اندازهی
کافی برایش درد کشیدم ،لت خوردم او که دلش به حال کودک خودش
نمیسوخت چطور به حال من حامله رحم میکرد جیغ میزدم و گریه
میکردم و هرچه در دل دل داشتم به زبان آوردم .با موهایم بلندم کرد
مرا به در و دیوار میکوبید مجال هیج کاری را به من نمیداد خون از
همهی بدن و سر و صورتم جاری شده بود با تمام توانش سرم را به
پنجره و سنگ پیش پنجره کوبید .چشمم سیاهی رفت و به زمین
افتادم خواهرش با عجله خودش را پیش پای عثمان انداخت.
تصاویر مات و غیر شفافی از آدمهای اطرافم در چشمم ظاهر شد؛ اما
صدای آنها را میشنیدم :صدای وحشت و فریاد آنان را خواهرش
جیغ میکشید :او ره کشتی ...کشتی از کل جانش خون میایه؛ ایال کن!
اما او رهایم نمیکرد و به لت کردنم ادامه میداد.
تنم چنان بیحس بود که به درد مشتهای سنگینش خو گرفت و دیگر
دردی حس نکردم .قلبم عجیب درد میکرد؛ عجیب میسوخت با
همان حال از جایم بلند شدم به همهیشان گفتم :تا زندهام شما را
نمیبخشم ،شما با دروغ مرا به این خانه آوردید ،خدا از شما نگذرد!
مرا بدبخت کردید!
عثمان وقتی دید که مشتهایش بر بدنم تأثیرش را از دست داده
است ناگهان با چراغ دستی بزرگی به سرم کوبید .میخواست خفهام
کند گاهی با سیم تلویزیون و گاهی با پارچههایی که در خانه بودند .با
| 46گیسوی دار
هر چیزی که دم دستش میآمد به سر و صورتم میزد و موهایم را دور
دستش پیچیده بود و با خود به هر طرف میکشید.
مادر کالن!
جان
چرا او دخترک را لت میکنه؟!
حقش اس
نی ...مادرکالن....نی ...او را نجات بتین
عثمان مرا به گرد گرد حویلی از مویم گرفته میکشید و جیغ و فریاد آن
دخترک معصوم در خاطرم مجسم میشد.
دختری که در نخستین سفرم به کابل در همسایهگی زن کاکایم زندهگی
میکرد.
آن موقع بود که با رگ رگ وجودم حس کردم آن دختر چه دردی
میکشید و بودن در چنین حالتی چقدر غم انگیز و سخت است ،شاید
خدا آن روز آیندهام را نشانم داد و من نفهمیدم؛ تا این که پدرش او را
به زور با خود به داخل برد و من برای چند دقیقه نفس گرفتم ،از شدت
درد وجودم حس میکردم که طفلام را از دست میدهم از درد به خود
میپیچیدم که دوباره مثل یک ببر خشمگین از خانه بیرون جست و به
من حمله کرد :دستم را گرفت به زور به اتاق خودمان برد در را از پشت
بست مادر و خواهرانش پشت در آمدند و صدا میزدند که «عثمان
ایالیش کن چیکارش داری بس کن!»
با صدای بلند داد زد :از اینجه بروید کاری با او ندارم ما ره تنها بانین!»
گلویم را گرفت به دیوار فشارم داد خودم را برای مرگ آماده کردم چون
هیچکس نبود که به دادم برسد.
در دلم از خدایم طلب بخشش کردم
ناگهان کودکم را دیدم که غرق خون بود
و او را با خون و بیکفن به قبرستان بردند
جایی برای دفن کردنش نبود ،او را و تن خونین او را به کثافت کنار
قبرستان انداختند.
فریاد زدم ولی صدایم را نشنیدند.
مدینه دروازی | 47
طفلکم را دیدم که گرسنه است در گهوارهی چوبی شکستهیی و گریه
میکند میخواهم بغلش کنم و شیرش بدهم که ناگهان عثمان دستم
را میگیرد فریاد میزنم ،گلویم را میگیرد
ناگهان به خود آمدم و دیدم که نفسهایم به شماره افتاده و عثمان
همچنان گلوی مرا فشار میدهد.
زندهگی طفل به دنیا نیامدهام به آنی از ذهنم عبور کرده بود.
که عثمان با فریاد گفت:
اگر یک بار دیگه گپ بزنی یا صدایت بشنوم به خدا میکشمت!
گریه میکردم به چشمهایش خیره شدم و دیگر چیزی نگفتم ،روی
تخت دراز کشید و من که از سر و صورتم خون میآمد با همان حالت
به خواب رفتم .فردای آن روز وقتی به حال آمدم خون به سر و صورتم
خشک شده بود ،سرم شکسته ،زیر چشمم و گونهام کبود شده بودند،
درد شدیدی را در قسمت کمر و شکمم حس میکردم؛ خشویم با همان
حال خرابش به اتاقم آمد کنارم نشست به ننویم گفت مرا به تشناب
ببرد ،با مشکل خودم را به آن جا رساندم بعد از اینکه از شستن دست
و صورتم اطمینان حاصل کرد ،به اتاق برگشت .خشویم کمی سوپ را
به خوردم داد و از من خواست کمی استراحت کنم؛ اما اصالا وضعیت
خوبی نداشتم حالم بد بود درد داشتم هر کاری کردم نتوانستم چشم
روی هم بگذارم برای همین با ننویم راهی شفاخانه شدیم ،داکتر پس
از معاینه برایم دارو نوشت و گفت :طفل بیجا شده باید بیشتر احتیاط
کنم و دلیل درد کمرم را بارداریام دانست ،تا به خانه برگشتیم عصر شد؛
وقتی به خانه رسیدیم عثمان خانه بود داروها را در دستم دید؛ اما
اهمیتی نداد هنوز اخمهایش روی چهرهاش بازی میکردند انگار
دیشب دلش یخ نکرده بود و عقدهی چندسالهاش باز نشده بود.
به اتاق پیش خسرم رفتم و همان جا کنارشان ماندم ،لحظهیی بعد
عثمان از خانه بیرون رفت با این که اصالا خوب نبودم فکرم به عثمان
بود میفهمیدم برای حرف زدن به بیرون رفته حدود یک ساعت
بعد دوباره برگشت ما نان شب را خورده بودیم خسرم خواست به اتاق
خودم بروم داروهایم را خوردم و به اتاق رفتم .عثمان روی تخت دراز
کشیده بود کنارش نشستم ،تلیفونش زنگ خورد نگاهی کردم باز هم
| 48گیسوی دار
همان شماره بود .عثمان تلیفون را برداشت و به پشت بام رفت منتظر
ماندم؛ تا برگردد؛ وقتی برگشت به او گفتم عثمان مگر قرار نبود هر چی
که بین شماست تمام کنی؛ اما او بحث را شروع کرد با حرفهای رکیک
همیشگیاش به من گفت حق نداری راجع به او حرف بزنی به تو ربطی
ندارد و آن شب جوابم را از او گرفتم او به من فهماند که من فقط برای
نوکری آنجا هستم و محبتش مال کس دیگریست .تمام شب را با
دردی که بدنم داشت و گریهیی که امانم را بریده بود سر کردم فردایش
همه به سوی کار و بارشان رفتند من ماندم ،زن ایورم و ننوهایم آنها
را هم گذاشته بودند که حواسشان به من باشد که مبادا بالیی سر
خودم بیاورم ،هر لحظه که حرف عثمان به ذهنم خطور میکرد آتشی
در دلم زبانه میکشید که از سوختنش وجودم میسوخت ،نه جسمم
خوب بود و نه روحم ،به برندهی اتاقم رفتم چادر سرمهای رنگم را به
میلهها بستم خواستم؛ تا خودم را در آن جا حلق آویز کنم؛ اما جرأت
نکردم این کار را بکنم من نتوانستم به سرنوشت رو به تباهیم خاتمه
بدهم آن هم به خاطر طفلی که در شکمم تالش برای زنده ماندن
داشت با خودم فکر کردم او که با وجود این همه زجر و لت سالم مانده
من چطور تصمیم بگیرم نفسش را ببرم ،از اتاق بیرون شدم دخترها
صبحانه میخوردند به حویلی رفتم نفس عمیقی کشیدم دلم دیگر توان
تحمل این همه بدبختی را نداشت پس باید آن جا را ترک میکردم از
خانه بیرون شدم بعد از ازدواج من ،فامیلم از این محله رفته بودند پس
به منزل خویشاوندانمان که هنوز آن جا بود رفتم در زدم وارد خانه
شدم با دیدن من آنها نگران شدند خواستند؛ تا همان جا بمانم
پرسیدند که چه اتفاقی افتاده؛ اما حالی برای حرف زدن نداشتم ،از حال
میرفتم کمرم درد شدیدی داشت برای همین تلیفونش را گرفته به
مادرم زنگ زدم :پرسیدم که کجاست کسی که آن سوی خط بود گفت:
مادرت وظیفه رفته است .چادرییی از آنها گرفتم و راهی شدم ،از
کوچهها گذشتم کوچههایی که یک روز با هزاران امید و شوق آن را تا
مکتب طی میکردم ،به خیابان رسیدم تاکسی گرفتم و راهی دفتر
مادرم شدم به نزدیکی آنجا که رسیدم از شمارهی راننده به مادرم زنگ
زدم خواستم؛ تا بیاید بیرون وقتی رسیدیم مادرم همان جا ایستاده بود،
مدینه دروازی | 49
پیاده شدم مرا نشناخت چادری را باال زدم با دیدنم نزدیک بود از حال
برود ،خواهر کوچکم با مادرم بود کرایه را حساب کردند مرا به داخل
دفترش برد مادرم گریه را سر داد و هر دم با خودش تکرار کرد :دخترم
را کشتند! این کار را کدام مسلمان میکند؟ مگر من چه بدی به حق
آنها کردم.
خواست بگویم چرا این کار را کردند تمام قضیه را تعریف کردم و هر
چقدر میگفتم غصهی دل مادرم بروز میکرد با پدرم تماس گرفت و به
او گفت که میخواستند دخترم را بکشند در میان هر جمله گریه میکرد
و گریهاش بند نمیآمد ،ادامه داد :حال دخترم خوب نیست
پدرم خواست؛ تا به حوزه برویم او هم خودش را میرساند .ما هم به
حوزه رفتیم ،پدرم آمد در آن جا شکایت درج کردیم ،برایمان دوسیه
تشکیل و به ثارنوالی فرستادند و با خواست ثارنوالی به طب عدلی
مراجعه کردیم در آن جا داکتران خانم معاینهام کردند و با یکی از افراد
خود آن جا به شفاخانه برای معاینهی تلویزیونی و اکسری برای درد
کمر فرستاده شدم ،به دلیل بارداریام مجبور به آزمایش ام -آر -آی
شدم .داکتران آن جا به ما چیزی نگفتند برایم دارو تجویز کردند و
شدیدا مواظب خودم و طفلام باشم ،گفتند نتایج ا خواستند؛ تا
آزمایشها را به طب عدلی میفرستند و ما به خانه رفتیم یکی دو روز
منتظر ماندیم و در آن مدت پدر ،مادر و شوهرخواهرش به خانهی ما
میآمدند ،در حال دیوانه شدن بودم ،غمگین بودم؛ مانند دریایی که
دیگر حالی برای به تصویر کشیدن امواجش را ندارد ،من مانده بودم و
سرنوشتی نا معلوم ،بعد از رسیدن نتایج معاینات طب عدلی به ثارنوالی
دوسیه فعال و عثمان را احضار کردند او که مقصر بود دلیلی برای
کارهایش نداشت کارمان شده بود رفت و آمد به ثارنوالی ،در آن مدت
زمان فشار بارداریام هم بیشتر شده بود و فقط میخواستم؛ تا زودتر
همه چیز تمام شود در ثارنوالی درخواست طالق کردم؛ اما به من گفته
شد به دلیل بارداری نمیتوانم جدا شوم و اگر جدا شوم بعد از به دنیا
آمدن طفل را باید به پدرش بدهم ،روحیهام را باخته بودم با خودم فکر
میکردم اگر جدا شوم و طفلام را از من بگیرند چه کار کنم او بدون
مادر چگونه بزرگ میشود ،مدتی را در خانهی پدرم سپری کردم؛ تا
| 50گیسوی دار
اینکه به خاطر آیندهی طفلم که نمیشد رهایش کنم تصمیم گرفتم به
آن غمخانه برگردم و دوباره عثمان را ببخشم .راهی به جز این نداشتم،
اگر بر نمیگشتم سرنوشتی بدتر از خودم را برای کودکم رقم میزدم برای
همین خواستم؛ تا با شرایطی که دیگر عثمان نباید شکنجهام کند و
نباید به من توهین کند ،همچنان رابطهاش را با کسی که هست قطع
کند دوباره به آن جا بر میگردم ،عثمان با قبول کردن این شروط و دادن
تعهد در ثارنوالی خواست؛ تا شکایتم را پس بگیرم؛ ولی قبل از پس
گرفتن شکایتم به او گفتم که قبالا به من دروغ گفته و اگر واقعیت را
نگوید به خانه بر نمیگردم .گفتم که میفهمم هنوز هم با کسی در ارتباط
است و باید بگوید او کیست ،قصه را برایم شروع کرد و با اتمام
حرفهایش از حس دوست داشتنم حالم به هم ریخت .همه چیز برایم
دود هوا شد ،عثمان شوهرم با زنی از خویشاوندانشان رابطه داشت
او به من بدی میکرد؛ تا زنی را که چهار طفل داشت نرنجاند ،به
چشمهایش خیره شدم گریهام بند نمیآمد چطور چنین خیانتی به من
میکرد ،چطور زنی که با شوهرم رابطه داشت به نامزدیام آمده بود او
که جای مادرم بود چطور به منی که حیثیت دخترش را داشتم چنین
بدی میکرد؟
روز نامزدی مثل ویدیویی که روبروی آدم باشد از نظرم رد میشد و
لحظهیی که عثمان تأکید کرد؛ تا در بین جمع با هم حرف نزنیم را به
یاد آوردم ،حاال دلیلش را به خوبی درک کردم که او از حضور آن زن در
محفل نگران بود و میخواست؛ تا او را از دست ندهد ،اصالا عثمان
حالش از آن رابطه به هم نمیخورد ،باورم نمیشد دلیل دل سردیها،
دلیل آن همه لت خوردنها ،دلیل بدبختیهای من آن زن بوده؛ دلم
آن روز تکه تکه شد ،پنجرههای قلبم بسته شدند و تاریکی مطلق قلبم
را فرا گرفت؛ ولی چشمهایم را بستم او را بخشیدم با وجود تمام
دروغها ،شکنجهها ،آزارها و خیانتها .بعد از پس گرفتن دوسیه به
خانه برگشتم؛ تا برای طفلام آیندهی بدی را رقم نزنم .یازنهی عثمان او
را پیش داکتر اعصاب برای معاینه برد و تعداد زیادی قرص و دارو به
او داده بودند قرار شده بود ماهی یک بار به داکتر اعصاب مراجعه کند؛
تا بتواند خودش را تغییر بدهد؛ با برگشتم دوباره برای زمان کوتاهی
مدینه دروازی | 51
همه چیز عادی بود؛ یعنی داروهایش را مصرف میکرد ،سیم
کارتهایش را تغییر داده بود و سعی میکرد به من کاری نداشته باشد
بعد از خوردن دارو استراحت میکرد .او که میخوابید من هم آرامتر
بودم؛ اما طولی نکشید که عثمان همه چیز را فراموش کرد او دوباره
همان عثمان شد و من دوباره همان زنی که پشت دیوار حسرتی از
عشق برایش با ساز محبتم مینواختم و مثل همیشه همان آش بود و
همان کاسه؛ تا این که شب تولد دخترم فرا رسید ،نان را درست کردم
بعد از خوردن نان شب دسترخوان را جمع کردم ،ظرفها را شستم ،درد
در رگ رگ وجودم جاری شده بود بیتاب بودم ،نمیتوانستم حرفی
بزنم در دهلیز نشستم خواهرهای شوهرم کنارم بودند خواستند؛ تا
استراحت کنم به اتاق رفتم عثمان روی تخت دراز کشیده بود همین که
کنارش نشستم کمپل را برداشت و به گوشهیی از اتاق رفت دردم بیش
از حد شده بود صدایش زدم:
عثمان بخیز! به خدا میمیرم!
کمپل را کنار زد متوجه شد که اصالا حالم خوب نیست گفت:
میخواهی مادرم ره صدا بزنم؟
به او گفتم کمی صبر کند؛ شاید دردم آرام شود؛ اما نمیشد .خشویم را
صدا زد به اتاق پیش من آمدند از عثمان خواست؛ تا به اتاق دیگر برود
و استراحت کند او هم رفت ،خشویم روی تخت دراز کشید و اصالا
اهمیتی نداد که من درد میکشم ،نیاز دارم کسی کنارم باشد ،دستم را
بگیرد ،به من انرژی بدهد که تنها نیستم ،من از شدت درد به خود
میپیچیدم و همه بیتفاوت استراحت کرده بودند ،اصالا هم برایشان
مهم نبود که شاید به چیزی نیاز پیدا کنم یا وضعیتم خراب شود ،زن
ایورم کنارم بود؛ اما پسرش که به تازهگی به دنیا آمده بود گریه میکرد
او هم مجبور بود کنار طفلاش باشد و من مانده بودم و دردی که
کلمهیی برای وصفش نمیتوان بیان کرد ،تمام شب را به تنهایی بدون
هم دردی درد کشیدم ،خودم را به هر طرف میکشیدم تمام اعضای
بدنم دست به دست هم داده بودند و آن شب را برایم شبی مملو از
دردها کردند آن هم دردهایی که هرگز فراموش نمیشوند و حتی کسی
نبود؛ تا یک گیالس آب به دستم بدهد ،آن درد دردی طبیعی نبود و
| 52گیسوی دار
نخستینبار بود که چنان دردی را تجربه میکردم .تا این که صبح شد
دیگر جانی در تنم نبود خشویم بیدار شد از او خواستم؛ تا عثمان را بیدار
کند دیگر حوصلهیی نداشتم .آن شب فهمیدم مادر شدن ،مادر بودن و
مادر ماندن کار آسانی نیست و چه زجری میکشند زنانی مانند من که
با هجوم فشارها و مشکالت میخواهند مادر خوبی باشند ،خشویم
خواست؛ تا لباسم را بپوشم ،گویا میخواست مرا به شفاخانه ببرد.
خودش به اتاق دیگر رفت ،برای دقیقهای دردم کم شد ،چشمهایم را
بستم و با اندک فشاری که با دستهایم به شکمم وارد کردم متوجه
شدم که طفلم به دنیا میآید و در زمان کوتاهی دخترم به دنیا آمد.
من تمام شب را درد کشیدم هیچ کس برایم اهمیت و ارزشی قایل
نشد و دخترم در خانه به دنیا آمد ،دختران و زنان؛ حتی از درد زایمان
وحشت میکردند و من چنین دردی را در خانه و بدون هیچ داکتر و
پرستاری تحمل کردم خدا خودش شاهد بود که من در کنار درد مادر
شدن ،درد بیمهری و تنهایی را با تمام وجود چشیدم و سختتر از درد
مادر شدن درد بیکسی و بیارزشی پیش شوهرم مرا میسوزاند ،گناه
من نه خیانت به همسر بود و نه بیاحترامی و بیتفاوتی تنها گناه من
چپ بودن و چپ ماندن در مقابل تمام کارهای او و فامیلش بود ،تنها
گناه من دوست داشتن همسرم و گذشت در مقابل بدیهایش بود،
دخترم که به دنیا آمد با کمک زن ایورم لباس منظم پوشیدم چادری را
به سرم بستم ،روی تختم نشستم؛ لحظهیی بعد عثمان که مثالا به دنبال
موتر رفته بود به خانه رسید ،خواهرهایش به او خبر دادند که دخترت
به دنیا آمده .وارد اتاق شد دخترم را در آغوش گرفت ،دلم خوش بود
که با به دنیا آمدن دخترم همه چیز خوب میشود ،عثمان برای دخترم
تولدی را به پا کرد و مادرم مثل عروسی برایش جهیزیه آورد .فردای آن
روز همهی ما به خانهی خالهی زن ایورم دعوت بودیم ،برای همین
صبح آماده شدیم عثمان میخواست اشتراک نکند؛ اما خشویم او را به
زور وادار کرد؛ تا با ما برود ،همهی ما بودیم؛ حتی ننویم با طفلها و
شوهرش حضور داشتند ،سوار موتر شده و راهی شدیم در مسیر راه
خشویم برای خرید کیک از موتر پیاده شد وقتی دوباره برگشت
نمیفهمم برای چی ،من حتی دلیل جنگشان را نفهمیدم با عثمان
مدینه دروازی | 53
درگیر شد با هم بحث کردند ،مادر شوهرم او را پیش چشم همه خرد
کرد ،حرفهایی به عثمان گفت که حتی برای من ناراحت کننده بودند،
او نباید عثمان را بین همه به خصوص یازنهاش این چنین توهین و
بیارزش میکرد؛ اما من به خودم حق مداخله یا گفتن حرفی را ندادم؛
ولی برایم جای تعجب بود که چرا خشو و ننوهایم کامالا با من برخورد
بد و نامناسبی میکردند مگر مقصر من بودم؛ اصالا من چه نقشی در
این ماجرا داشتم که با من چنین رفتاری میکردند ،خاله و اعضای
فامیل زن ایورم انسانهای روشن فکر و خوبی بودند و با رفتارهای بد
آنها که؛ حتی دخترم را در آغوش نمیگرفتند ،برای تفریح به باغ رفتند؛
حتی نگاهم نکردند متوجه شده بودند و خاله و خواهر زن ایورم کنار
من ماندند و نگذاشتند؛ تا خسته شوم و آن روز را با تمام اذیت
شدنهایم گذراندم ،بعد از ختم مهمانی دوباره به طرف خانه برگشتیم
و بعد از آن روز دیگر رفتار آنها با من و شوهرم خوب نشد با ما نان
نمیخوردند ،دخترم را بغل نمیکردند با من اصالا حرف نمیزدند ،سؤالی
میکردم جوابم را نمیدادند و من دلیل این کارها را؛ اصالا نفهمیدم از
خودم میپرسیدم :پسرش با او دعوا کرده گناه من چیست؟ منی که
اگر این قدر قدرت و حق تصمیم گیری داشتم حال و روز خودم هر
لحظه لت خوردن و توهین شدن نبود؛ اما آنها عقدهی پسر و
برادرشان را با فشار آوردن به من تخلیه میکردند و من فقط تحمل
میکردم؛ تا این که در یکی از شبها بعد از درست کردن نان شب
وقتی از آشپزخانه بیرون شدم و به زن ایورم گفتم تا به حمید ایور
کوچکم بگوید نان بیاورد ننویم حرفهای بیجا و بیمعنی را بارم کرد
من که همیشه در مقابل همه چیز آرام بودم آن شب فقط برای این که
از رفتارهای کودکانه و مسخرهیشان خسته شده بودم به او تذکر دادم
که من زن برادرش و از او بزرگترم بهتر است درست حرف بزند هنوز
سنی برای چنین رفتاری ندارد؛اصالا او دختر مجردی بود و چنین
رفتارهایی شایستهی یک دختر نبود؛ اما او با نهایت بیادبی با من
بحث کردن را شروع کرد که خشویم از اتاق بیرون و به جای این که
کمی به دخترش نحوهی احترام و ادب را بیاموزد هرچه از دهنش بیرون
شد به من گفت ،من؛ حتی یک کلمه حرف نزدم سرم را پایین کردم به
| 54گیسوی دار
اتاقم رفتم ستایش دخترم را در آغوش گرفتم و به حال خودم که درگیر
چنین فامیلی شده بودم غصه گریستم .دقایقی بعد عثمان که بیرون
بود به خانه آمد با دیدن من سؤال کرد که:
چه اتفاقی افتاده ؟
ا
حتما با خودش گفته بود امشب که من این دختر را لت نکردم پس
کی او را لت کرده که اینقدر گریه میکند.
به او گفتم :برو از مادرت بپرس گناه من چیست که جواب خوبیهایم
را با چنین بیاحترامی میدهند به او گفتم :عثمان نمیفهمم لتها و
کارهای تو را تحمل کنم؛ یا حرفها و حرکات مادر و خواهرانت را ،صبرم
به سر رسیده از آن روز که با مادرت جنگ کردی خون مرا در شیشه
کردهاند ،خسته شدم به خدا! چه کردهام با شما؟ هر سازی زدید
رقصیدم ،چکار کنم دیگر هنوز از تولد دخترم چیزی نگذشته ،من هنوز
بهبود نیافتهام!
عثمان به اتاق نزد مادرش رفت و چون هردویشان کینهی جنگ آن
روز را به دل داشتند دوباره بحث را شروع کردند و مادرش آن شب به
وعدهیی که برای خوشبخت کردن من به مادرم داده بود وفا کرد او آن
شب من و دختر بیست روزهام را به همراه عثمان از خانه بیرون کرد،
او به من فهماند دنیا جای خوبی نیست و نباید به حرفهای خوب باور
کرد؛ عثمان مرا به خانهی پدرم برد و خودش رفت نمیفهمم کجا؛ اما
من را؛ مثل همیشه تنها گذاشت با دیدن من پدر و مادرم نگران شدند
که شاید دوباره عثمان کاری کرده ،به آنها گفتم که :این بار مقصر او
نیست و مادرش هر دوی ما را از خانه بیرون کرد .شب را گذراندم و
فردا مادر عثمان ،مادر و پدرم را به خانهیشان خواسته بود پدر و مادرم
به آن جا رفتند بعد از برگشتشان گفتند :که مادر عثمان میگوید هر
کاری کردم پسرم اصالح نشد از این به بعد اگر شما میتوانید اصالحش
کنید در غیر آن ما دیگر کاری با او نداریم بعد از شنیدن این حرفها
فهمیدم که صبر آنها هم از دست عثمان لبریز شده است و دیگر ما را
در آن خانه نمیخواهند؛ حتی بارها شاهد این حرف بودم که مادرش
میگفت فکر کردم اگر ازدواج کند درست میشود؛ حتی یک بار وقتی
عثمان لتم کرده بود یازنهاش جلوی من خشویم را سرزنش کرد و به او
مدینه دروازی | 55
گفت که :چرا دختر بیچاره را بدبخت کردید ،خشویم هیچ حرفی به جز
این که:
اشتباه کردیم فکر کردیم شاید تغییر کند نداشت.
او من را قربانی اشتباهش کرده بود.
یک هفته را همان جا بودم بعد از یک هفته سر و کلهی عثمان پیدا
شد ،حدود یک ماهی را در خانهی پدرم گذراندیم و عثمان خاطرات
تلخی را هم در آن جا برایم رقم زد او دست از لت کردن من بر
نمیداشت و من به خاطر این که پدرم متوجه نشود و چیزی به او
نگوید پنهان میکردم در آن مدت هم عثمان دنبال خانهیی برایمان
میگشت و از صاحب کارش که شوهر دختر کاکایش هم بود خواست
کمکمان کند او هم خانهی کهنهیی در منطقهی «تایمنی» شهر کابل
داشت که مردمی از «کنر» در آن زندهگی میکردند به عثمان پیشنهاد
کرده بود؛ تا آن جا برویم وقتی عثمان از کار برگشت به همراه او برای
دیدن آن خانه رفتیم ،حویلی بزرگی بود ،راهی مثل یک کوچهی تنگ
در آن طرف دیوار بود که بعد از دو سه تا زینه دروازهی چوبی بود دو
اتاق روبه رو و دروازهی آهنی بزرگی که به کوچه راه داشت ،اتاقهای
تاریک و ترسناکی بودند ،پنجرههای کوچک نزدیک به سقف داشت
درست؛ مثل یک زندان که اگر آدم مجبور نبود هرگز برای زندهگی به آن
جا نمیرفت؛ اما ما چون چارهیی نداشتیم قبول کردیم .عثمان با پسر
آن فامیل که در دفتر با او کار میکرد صحبت کرد و قرار شد وسایل
اضافیشان را از آن جا ببرند؛ تا به آن خانه نقل مکان کنیم .از آن خانه
میترسیدم خیلی ترسناک بود؛ ولی برای این که شوهرم میخواست
زودتر از خانه پدرم برویم چیزی نگفتم و روزی بعد از خداحافظی با
فامیلم به خانهی خسرم رفتیم هیچ کس جز خسر و دو ننویم آن جا
نبود به اتاق خودم رفتم وسایل را جمع کردیم عثمان موتر گرفت ،وسایل
را در موتر جا به جا و از خسرم و خواهرهای شوهرم که مقصران اصلی
این حال بودند خداحافظی و راهی خانه شدیم؛ در راه با خودم فکر
میکردم هر کاری که بتوانم میکنم؛ تا عثمان تمام گذشته را فراموش
کند به من و دخترم دل گرم شود و کمکی به او کنم؛ تا بتواند به آینده
خوشبین شود ،بعد از رفتنمان به آن خانه با این که عثمان تغییری
| 56گیسوی دار
نکرده بود؛ اما تمام کارم شده بود رسیدهگی به خانهیی که از دلتنگی
نمیشد آن جا را با جانورهایش تحمل کرد؛ اما من شکست را نپذیرفتم
و از آن خانه گل خانهیی ساختم برای پرورش احساس؛ تا همسرم به
من نزدیکتر شود و در آن جا احساس آرامش کند؛ اما فایدهیی
نداشت عثمان حساستر و بدتر و بدتر شده بود صبح که میرفت شب
دیر وقت به خانه میآمد و من تا آمدن او با ضربان قلبم میتپیدم،
خانهی ترسناکی بود این که قدیمی بود و زن همسایه یکی دوبار که
مرا دید چیزهایی راجع به آن جا گفته بود ترسم را هزار برابر میکرد و
تا آمدن عثمان هزار بار آیتالکرسی شریف را برای تسکین قلبم زیر لب
مرور میکردم و وقتی شوهرم به خانه بر میگشت بر خالف چیزی که
میخواستم ،اخمها در هم کشیده عصبی و به دنبال بهانهیی بود؛ تا مرا
زیر مشت بگیرد و این حسرت را که روزی با خوشی به خانه بیاید یا
برای لحظهیی دوستم بدارد را در دلم به یادگار گذاشت؛ تا این که روز
عروسی خواهرش رسید و پدرش خواسته بود که به شب خینه برویم
ما هم که بعد از آن روزی که وسایل خود را جمع و از آن جا بیرون شده
بودیم دیگر به آن جا نرفته بودیم ،من تصمیم گرفتم تا به این بهانه به
خانهی خسرم بروم چون من با آنها مشکلی نداشتم و مقصر خودشان
بودند .بنابراین در شب خینه با دخترم و عثمان به آن جا رفتیم خشویم
پیش مهمانها بود نزد او رفتم دستش را بوسیدم و گفتم که :دلم
برایتان تنگ شده بود و خواستم؛ تا بفهمد من با وجود همه چیز
کینهیی به دل ندارم و نمیخواهم بین ما فاصلهیی باشد ،آن شب
گذشت و شب به خانه برگشتیم چند وقت بعد هم عروسی شد و بعد
از عروسی هم در عید قربان با عثمان به خانهی خشویم رفتیم و یکی
دو شب را همان جا ماندیم ،رابطههایمان دوباره برقرار شد و این
موضوع برای من خوشایند بود چرا که دوست نداشتم شوهرم با مادر
و پدرش قهر و یا بینشان فاصلهیی باشد همان طور که من دخترم،
مادر و پدرم را دوست داشتم و برعکس آن ،مطمئن بودم که عثمان
مادر و پدرش را و آنها نیز عثمان را دوست دارند پس دلیلی برای این
دوریها نبود و پس از شروع رابطهها گاهی آنها به دیدن من و ما
هم از یک عید تا عید دیگر به دیدنشان میرفتیم ،البته فقط به خانهی
مدینه دروازی | 57
خسرم و اگر دل عثمان میخواست برای چند دقیقهای حق داشتم؛ تا
با پدر ،مادر و خواهرانم باشم و ببینمشان؛ من با این موضوع کنار
میآمدم و چیزی نمیگفتم چون برای من مهم فقط خوشی و
آیندهیمان بود میخواستم به عثمان بفهمانم که حرف و خواستش
برایم با ارزش است؛ ولی حیف که او نمیفهمید و اصالا برایش مهم
نبود که سرنوشتمان چه میشود؛ من دیگر به هیچ چیزی فکر
نمیکردم ،من هیج آرزویی نداشتم ،مردهی متحرکی بودم که در چهار
دیواری روی تمام امیدهایم خاک میپاشیدم و با گذشت روزهای
بیرنگ و بویم فهمیدم که شوهرم مواد مصرف میکند ،متوجه شدم
که دلیل این که عثمان روی عواطف و کارهایش کنترلی ندارد استفاده
از چیزی بود که در گوشهی حویلی در یک سوراخ دیوار پیدا کرده بودم،
با پیدا کردن آن مواد و در میان گذاشتن این موضوع با خودش او
دیگر آشکارا روبروی من و دخترم موادش را مصرف میکرد او مواد را
درون یک بطری میگذاشت و وقتی پر دود میشد از آن استفاده
میکرد ،با دیدن عثمان در آن حالت هراسام از این که روزی کنترلش
را از دست داده بالیی سر من و دخترم بیاورد ،مرا درگیر کرد .او هم
میزان مصرف موادش را بلند برده بود و من از این بابت رنج زیادی
میبردم جدا از این که این کار او میتوانست به من و دخترم ضرر
برساند بیشتر از این رنج میبردم که میدیدم او دارد خودش را نابود
میکند.
گاهی به عدالت دنیا شک میکردم چطور امکان دارد بال پشت بال بر
سر یک انسان که او را زن ظریف و ضعیف خطاب میکنند سرازیر شود.
مثل همیشه باید با لت میخوابیدم و این عادتم شده بود ،راستش از
دست عثمان دیگر؛ حتی وقتی میخواستم کاری را درست انجام بدهم
خراب میشد آن قدر از او میترسیدم که حس میکردم خداوند او را
فرستاده تا عزرائیل جان من باشد.
جمعه بود و بعد از این که نان ظهر را خوردیم به حویلی رفتم؛ تا ظرفها
را بشویم عثمان با دخترم در اتاق بودند که ناگهان صدای جیغ دخترم
را شنیدم با عجله به اتاق برگشتم دخترم چای داغ را روی خودش ریخته
و کمی پایش سوخته بود تا این که وارد اتاق شدم عثمان مرا زیر مشت
| 58گیسوی دار
گرفت ،ترموز چای را به طرفم پرتاب کرد؛ اما خودم را کنار کشیدم وگرنه
سر و صورتم میسوخت به او گفتم :خوب مگر من چه کردهام ،گناه من
چه بود؟
با این حرفم او بیشتر مرا مثل توپی زیر پایش به بازی گرفت؛ تا این
که خسته شد ،خواستم به بیرون بروم و کارهایم را تمام کنم؛ ولی
نتوانستم حالم بد بود کم کم فشار بیشتر شد ،سرم گیج میرفت و
چشم چپم از شدت درد منفجر میشد ،حس میکردم که استخوان
قفسهی سینهام شکسته است .گریه کردم و وقتی از درد زیاد صدایم
بلند شد مرا به شفاخانهیی در نزدیکی بهارستان برد در مسیر راه به من
هشدار داد که اگر داکتر پرسید چه اتفاقی برایت افتاده بگو که از زینهها
افتادهام.
به شفاخانه که رسیدیم وقتی داکتر معاینهام کرد از عثمان خواست؛ تا
بیرون بماند به من گفت:
چی شده؟
با تردید گفتم :از زینهها افتادم
داکتر ناباورانه پرسید :از زینهها که بیفتی چشمت کبود میشه؟
فشارت ایقدر پایین بود که اگر دیرتر میرسیدی فلج میشدی
خب پایین میآمدم پایم گیر کد افتادم
سیرم برت نوشتم تمام شد عکس قفسهی سینهات ره بگیر شاید ضربه
دیده.
ـ صحیحست داکتر صاحب!
ـ کمکی از دستم میایه بگو.
ـ نه تشکر بهتر شدم.
بعد از رفتن داکتر و تمام شدن سیروم برای اکسری رفتیم؛ اما چون روز
جمعه بود تعطیل کرده بودند برای همین به خانه رفتیم از درد قفسهی
سینهام نفس کشیدن برایم سخت شده بود ،چند روز بعد از این ماجرا
شبی زن ایورم با فامیل شوهرم دعوا و با شوهرش به خانهی پدرش
رفته بودند و در آن شب عثمان ما را به آن جا برد ،فردای آن روز که
عثمان به کار رفت قرار شد همراه با خشویم دخترم را پیش داکتری
ببریم؛ تا چکاپ عمومی کرده و شیر خشک مناسبی را برایش بگیریم و
مدینه دروازی | 59
خودم هم برای درد قفسه سینهام پیش داکتر بروم ،بعد از خوردن
صبحانه با خسر و خشویم راهی شدیم ،به شفاخانه که رسیدیم داکتر
وقتی دخترم را معاینه و برایش شیر مناسبی را پیشنهاد کرد ،من هم
برای عکس برداری و اکسری به داکتر دیگری مراجعه کردم؛ وقتی
خواستم اکسری کنم داکتر خواست تا قبلش آزمایش بارداری بدهم
بعد از آزمایش مشخص شد که دوباره باردار شدهام و جواب آزمایش
مثبت بود ،راستش کمی ناراحت شدم چون برای درد کشیدن ،به
دوش کشیدن عذابها و شکنجه شدن من و ستایش کافی بودیم
نمیخواستم گناه طفل معصوم دیگری را به گردن بگیرم؛ اما کاری از
دستم نمیآمد ،از خودم پرسیدم چرا مانع نشدم؛ اما چطور میتوانستم
منی که اختیار نفسهایم را؛ حتی نداشتم .منی که برای خرید یا؛ حتی
برای بیماری فرزندم و یا هر چیز دیگری نمیتوانستم حرفی به زبان
آوردم رفتن به دنبال درمان که بماند.
با زنده شدن انسانی در شکمم دنیا بر سرم خراب شده بود ناگهان
متوجه شدم که سقف خانه در حال خراب شدن بر سرم است ،همین
را کم داشتم باورش نکردم اکنون به یادم میآید و سیاهی آن روز ذهن
و ضمیرم را سیاه میکند .زلزلهی خطرناکی در کابل رخ داد و من در
خانه زندانی بودم روز بدی بود با وجود این که تمام روزهایم بد بودند؛
اما آن روز خدا را با تمام وجود در کنارم حس کردم ،دخترم در اتاق
خواب بود و من در اتاق کناری مصروف نوشتن بودم که صدای گریهاش
را شنیدم به اتاق رفتم؛ مثل این که میفهمید قرار است اتفاقی بیفتد تا
او را بغل کردم دروازهها به شدت باز شدند ،قفسههای الماری کشیده
شدند و خانه شروع به حرکت کرد دخترم را در آغوشم فشردم و به
حویلی که به خانهی همسایه راه داشت رفتم؛ اما هیج راهی برای فرار
نبود ،حرکت زمین را زیر پاهایم به درستی حس میکردم؛ مثل این که
به آسمان میرفتم و دوباره به زمین برمیگشتم ،لرزش و تکان خوردن
دیوارها و درختها را به دقت میدیدم ،صدای چوبهایی که در
گوشهی انبار ویرانه بود و به شدت به زمین میخوردند وحشتم را زیادتر
میکرد ،تمام خانه میلرزید و چون خانهی قدیمی بود چیزی به ویران
شدنش روی سر من و دخترم نمانده بود و ما؛ حتی راهی برای فرار
| 60گیسوی دار
نداشتیم عثمان؛ حتی برای راهی که به خانهی همسایه بود دری درست
کرده و تا اجازه نمیداد حق نداشتم آن در را باز کنم میفهمم که زلزله
ترسناک است همه میترسند؛ اما وقتی ببینی راهی برای گریز نداری و
حرکت همه چیز را از نظر بگذرانی وحشت دیگری دارد ،وقتی دیدم
راهی نیست همانجا ایستادم و شروع کردم به خواندن آیتالکرسی،
عادتی که همیشه و در همه حالت به سراغم میآید ،شنیده بودم
میگفتند وقتی زمین سرکش شد به خدا پناه ببرید و دعا کنید در آن
روز من با طفلهای در آغوش و در شکمم خودم را به خدا سپردم و با
شروع آیه هم دلم و هم زمین آرام گرفت آن جا بود که دیگر از تنها
بودن در آن خانه هراسی نداشتم ،بعد از آن زلزلهی شدید تازه عثمان
تلیفون همراهی را در اختیارم گذاشت؛ تا اگر اتفاقی افتاد به او زنگ
بزنم ،داشتن تلیفون یک تغییر بود؛ اما باز هم با وجود بارداریام رفتار
عثمان تغییری نکرد هنوز دعواها ،بیحرمتیها ،اهانتها و تحقیرهای
عثمان ادامه داشت و هر بار به بهانههای مختلف لت میخوردم و او
توجهی به بارداریام و این که اتفاقی برای طفل نیفتد نمیکرد؛ حتی
روزی را به یاد دارم که شکمم بزرگتر شده بود با این که به خوردن
اهمیتی نمیدادم؛ حتی در زمان بارداری غذای درستی برای خوردن
پیدا نمیکردم .کودکی که در شکمم بود بر گرسنهگی من می افزود چنان
گرسنه میشدم که گویا سالهاست غذا نخورده باشم دلم هوس برخی
خوردنیها را داشت؛ اما جرأت نمیکردم بگویم یا اگر هم میگفتم
اهمیتی نمیداد و برای بار دوم غرور شکستهام اجازه نمیداد که تکرار
کنم .او پادشاه صاحب قدرت بود و اختیار همه چیز را داشت؛ حتی غذا
خوردن را اگر او اجازه نمیداد حق خوردن چیزی را نداشتم و اگر از
یخچال چیزی کم میشد باید مجازات میشدم برای همین ماکارانی را
در آب میجوشاندم و سپس در مقدار کمی روغن سرخ میکردم و آن
را همراه با شکر میخوردم بد مزه به نظر میرسد؛ اما در وضعیتی که
من قرار داشتم از هزاران غذای فرمایشی برایم دلچسپتر بود روزی
ماکارانیها تمام شده بودند و از شدت گرسنهگی توان حرکت نداشتم
و آن روز هم عثمان نان خشک نیاورده بود برای همین مجبور شدم با
هزاران خجالت به سوی همسایه دست دراز کنم؛ ولی او دستم را خالی
مدینه دروازی | 61
گذاشت و از دادن یک لقمه نان انکار کرد؛ وقتی به داخل خانه رفتم
خجالت و ناامیدی با هم یکجا شده بودند .دقایقی بعد صدای دروازهی
چوبی بین ما و همسایه را شنیدم که به آرامی زده میشد خودم را به
دروازه رساندم
کیستی؟
مه استم مادر عمر
عروس همسایه بود
برت نان آوردیم خشویم خبر نشه ،از زیر دروازه نان ره میتم بگیر خفه
نشی مقصد!
تشکر کردم و نان را گرفتم ،سپس به داخل خانه برگشتم ،نان را تکه
تکه کردم و در مقدار کمی روغن سرخ و با شکر خوردم ،برای این که
عثمان پیدایش نشود و دوباره در دردسر نیفتم که از کجا نان پیدا کردی
ظرفش را به روی حویلی بردم؛ تا بشویم که ستایش دخترم از خواب
بیدار شد او را در پای روک که مادرم برایش خریده بود نهادم و ظرف را
شسته به داخل بردم؛ تا سر جایش بگذارم که صدای گریهی دخترم را
شنیدم با عجله از اتاق بیرون شدم دیدم ستایش از پلهها با پای روکش
ا
فورا بغلش کردم ،از بینیاش خون میآمد ،وای خدایا چه خاکی افتاده
بر سرم بریزم جواب عثمان را چی بدهم به خدا که زنده به گورم میکند،
این ترسها در ذهنم در حال گشت زدن بودند .این بار عثمان بهانهی
خوبی برای لت کردن من پیدا کرده بود .بینی ستایش را تمیز کردم و
کمی یخ روی آن گرفتم به عثمان زنگ زدم و گفتم که دخترم از پیشم
افتاده و بینیاش افگار شده تلیفون را قطع کرد و فهمیدم که خدا خوب
بهانهیی را به دستش داده ،برای شام و آمدنش کمی لوبیا درست کردم
و منتظر ماندم؛ تا بیاید ،باران به تندی میبارید و من نگران از این که
چگونه مجازات میشوم .دخترم در آغوشم و اتاق را طی میکردم که
صدای باز کردن قفل بلند شد او وقتی بیرون میرفت در را از پشت با
یک قفل بزرگ میبست ،از اتاق بیرون شده سالم کردم دخترم را از
بغلم گرفت و بدون هیچ سؤالی با کفشهای پر از گل و الی که به
پایش بودند لگد محکمی به من زد روی زمین افتادم از جایم بلند شدم؛
اما با سیلیهای پشت سر هماش دوباره به زمین افتادم به دروازهیی
| 62گیسوی دار
که به روی حویلی باز میشد و به رنگ سفید بود تکیه دادم که با
لگدهای پشت سر هم به سر و صورتم کوبید .همین که محکم به
صورتم زد خون بینیام روی دروازه نقش بست فکر کردم که بینیام
شکسته و فقط ضربههای پی در پی عثمان را بر بدن و سر و صورتم
حس میکردم بعد از این که آرام گرفت به حال خودم رهایم کرد ،به
حویلی رفتم بینیام را شستم با دستمالی بینیام را گرفتم و نزد عثمان
و دخترم برگشتم؛ اما عثمان آرام نمیگرفت؛ «چی بد میکردی که افتاد،
مصروف کدام .....بودی ،خدا میفهمه تو چی میکدی که دخترم افتاد،
تو ......استی» و حرفهای همیشهگی و ناسزاهای ناروا .من که عادتم
شده بود سکوت کنم باز هم سکوت کرده و فقط نگاه میکردم ،به بیرون
رفتم برایش نان کشیده و به اتاق بردم؛ اما نخورد ،دوباره همه چیز را
جمع کردم وقتی به اتاق برگشتم ستایش خوابیده بود او هم کنارش
دراز کشیده بود .جرأت نکردم به آنها نزدیک شوم و در گوشهی اتاق
بالشی را شانهیی برای سرم کردم و با صدای باران که قطرات اشکم
همراهیشان میکرد چشمهایم را به روی این کابوس وحشتناک
بستم؛ عثمان صبح به وظیفه رفت و هنگامی که شب از وظیفه برگشت
خواست؛ تا دخترم را آماده کنم و نزد داکتر ببرم برای معاینه رفتیم،
داکتر بینی ستایش را معاینه کرد و گفت که هیچ مشکلی ندارد فقط
کمی ضربه خورده و با خوردن پرستامول دردش هم کم میشود و با
کنایه به عثمان که بینی مرا کبود کرده بود گفت :بینی دخترت مشکلی
ندارد؛ اما فکر کنم بینی مادرش شکسته.
او هم با خندهی زهرآلودش که اصالا به چهرهاش نمیآمد از داکتر تشکر
کرد و به خانه برگشتیم .بینی من خیلی درد میکرد؛ اما در مقابل
دردهای دلم اصالا چیزی نبود و روز بعدش متوجه شدم که بینیام کمی
کج شده؛ ولی هیچ اهمیتی به آن ندادم زیبایی هیچ جایی در زندهگی
من نداشت .به زندهگی پر از ذلتم ادامه میدادم روز و شب را
میگذراندم به امید لحظهیی که چشمهایم برای همیشه بسته شوند،
تا این که شب تولد پسرم فرا رسید با تماس عثمان مادرم به خانه آمد
و تا صبح را کنارم ماند دستم را گرفت و به من امید میداد ،تمام طول
شب را بدتر از دور اول زایمان گذراندم و صبح زود پسرم کنار مادرم به
مدینه دروازی | 63
دنیا آمد یکی دو روز را مادر و خشویم آن هم نه برای من بلکه برای
چشم و هم چشمی بین خودشان کنارم ماندند و مثالا از من مراقبت
کردند و بعد از آن هر دویشان رفتند و خودم مجبور دست به کار شدم،
رمضان هم از راه رسید و من به جز از مراقبت از خودم ،طفلها و خانه
مجبور بودم؛ تا در ماه رمضان بیشتر احتیاط کنم چون عثمان در آن ماه
بیشتر عصبی میشد و اصالا نمیشد به او چیزی گفت ،حیران مانده
بودم اگر مواد مصرف میکرد دیوانه میشد و اگر مصرف نمیکرد فقط
میماند؛ تا زنده زنده گوشتم را بخورد ،برای همین وقت افطار همه چیز
را برایش آماده میکردم و بعد خودم و کودکانم در اتاق دیگر
مینشستیم تا او نانش را بخورد و وقتی نانش تمام میشد و برای
استفاده از موادش میرفت من و کودکانم نان میخوردیم .این رمضان
را هم با وجود عذابهای عثمان جان سالم به در بردم و در عید به
دیدن پدرش؛ سپس خانهی کاکایش رفتیم شب را آن جا گذراندیم و
روز بعدش به خانه برگشتیم؛ تا بعد از ظهر به کارهایم رسیدم و بعد از
ظهر دو دختر همسایه به خانهی ما آمدند ،پسرم سروش را خوابانده
بودم؛ اما ستایش نمیخوابید و اذیت میکرد عثمان در اتاق دیگر که
به عنوان آشپزخانه از آن استفاده میکردم بود ،ستایش را بغل کردم؛
تا کنار او ببرم وقتی به پشت در رسیدم متوجه شدم که عثمان غرق در
صحبت بود؛ تا وارد اتاق شدم تلیفون را زیر پایش پنهان کرد انگار من
کودکم و متوجه نمیشوم دخترم را همان جا گذاشتم و نزد مهمانها
برگشتم .نیم ساعت بعد دخترها رفتند .ظرفها و اتاق را جمع کردم به
اتاقی که عثمان بود رفتم همان طور که ظرفها را جابجا میکردم:
مگر قرار نبود دیگر با او حرف نزنی؟
کسی اصالا زنگ نزده بود ...یک رفیقم بود.
اگر رفیقت بود چرا با آمدن من در اتاق تلیفون را پنهان کردی؟
سکوت...
ا
سکوت حق به جانب .فهمیدم که باز هم شروع شده؛ اصال شاید قطع
نشده بود که شروع شود .عثمان بلند شد و از خانه بیرون رفت با دخترم
به اتاق رفتیم روبروی تلویزیون نشسته بودیم که عثمان وارد اتاق شد
تلیفونش را محکم به سرم کوبید و گفت :به شب نان جور کن!
| 64گیسوی دار
با یک دست سرم و دستی دیگر دخترم را گرفتم .به آشپزخانه رفتم نان
شب را آماده کردم؛ اما عثمان صدایم زد و گفت که بیرون میرود .او
رفت و ساعت هشت و نیم برگشت ،من و طفلهایم هم منتظرش
بودیم؛ تا برگردد؛ وقتی آمد نان شب را خوردیم بعد از شستن ظرفها
به اتاق آمدم عثمان در گوشهی اتاق جایی را برای استراحت خودش
درست کرد و من هم مصروف خواباندن طفلها شدم .سروش بیتابی
میکرد ،ستایش هم نمیخواست بخوابد؛ شاید خبر از شومی آن شب
میدادند و سرنوشت تاریکی که در راه بود ،تا ساعت یک و نیم هر
کاری کردم نتوانستم آنها را بخوابانم خیلی مانده شده بودم؛ ستایش
را از گهواره پایین و سروش را در آن خواباندم؛ اما ستایش هم گریه را
شروع کرد برگشتم؛ تا او را بغل کنم که ناگهان چیزی محکم به سرم
خورد؛ اصالا نفهمیدم چی شد دنیا پیش چشمم تاریک و بدنم را بیحال
حس کردم فقط میفهمیدم با مشت به سر و صورتم کوبیده میشود؛
تا این که دیگر از حال رفتم و نفهمیدم که چه اتفاقی افتاد ،با صدای
بسته شدن دروازه با هراس زیادی چشمانم را باز کردم فهمیدم که
عثمان رفت ،روی کمپلی آبی رنگ افتاده بودم همه جا پر خون بود
خواستم مانند همیشه از جایم بلند شوم خانه را جمع و جور کنم ،به
طفلها برسم؛ اما نمیشد ،نمیتوانستم من توان بلند شدن از جایم را
نداشتم :بدنم از شدت درد حالی برای حرکت نداشت ،دختر و پسرم
بیدار شدند هر دویشان گریه میکردند؛ ولی نمیتوانستم کاری کنم
من هم با آنها گریه را شروع کردم با هر دو کودکم گریه میکردم و از
دستم هیج کاری بر نمیآمد دلم برای طفلهایم میسوخت با هزار
بدبختی به عثمان زنگ زدم خواهش کردم که برگردد به او گفتم:
بیا میمیرم طفلها را نگهدار؛ اما او بیتفاوت تلیفونم را قطع کرد با
قطع کردن تلیفون ،تمام امیدهایم در دلم مردند ،کشان کشان خودم
را به روی حویلی رساندم با صدای بلند زن همسایه را صدا زدم لحظهی
بعد او صدایم زد که :چی شده؟
گریه کنان گفتم :خواهش میکنم بیا میمیرم ،او با عجله خودش را به
در رساند؛ اما در قفل بود دوباره صدایم زد که :دختر در باز نمیشود؛
خواهش کردم؛ تا پسرش را از روی دیوار بفرستد که قفل در را برایش
مدینه دروازی | 65
باز کند ،پسرش هم در را باز کرد و با آمدنش به روی حویلی و دیدن
حال بد من با دو فرزندم ا
فورا عروسهایش را صدا زد؛ تا طفلها را نگه
دارند خودش نیز مرا به داخل خانه برد؛ خانم همسایه که هم سن و
سال مادرم بود گاهی اوقات برای آب گرفتن از حویلیشان آن هم با
اجازهی عثمان میرفتم؛ چون خانه قدیمی بود و آب نداشت مجبور
بودیم؛ تا از حویلی همسایه در ظرفها آب بگیریم و گاهی وقتها
هنگام آب گرفتن با هم حرف میزدیم و چندین بار وقتی دید که سر و
صورتم زخمی یا کبود است متوجه شد که عثمان دست بزن دارد و به
خاطر او در خانه زندانیام و حق ندارم با هیچ کسی کاری داشته باشم
آن روز هم همین که مرا دید فهمید که عثمان لتم کرده .از او خواستم؛
تا مرا به شفاخانه ببرد؛ اما قبول نکرد اصرار داشت که :با این حالی که
داری اگر اتفاقی برایت بیفتد من درگیر میشوم.
سرم را روی زمین گذاشتم و چشمهایم را بستم به این فکر کردم که
عثمان برایش مهم نبود میمیرم یا زنده میمانم یا چه اتفاقی برایم
ا
واقعا برای زندهگی میافتد دیگر بودن یا نبودنم هم ارزشی ندارد او اگر
و طفلهایمان ارزشی قایل بود هیچ وقت چنین رفتارهای
وحشیانهیی را مرتکب نمیشد .با ناله و ناتوانی به خانم همسایه
فهماندم؛ که به مادرم زنگ بزند به او گفتم :دیگر جانی برای ادامهی این
زندهگی ندارم من دیگر توان لت خوردن را ندارم از روز اولی که عثمان
وارد زندهگیم شد تا حال سهم من از او فقط مشت و لت بوده بهتر
است این زندهگی لعنتی زودتر تمام شود.
او هم که میدانست من حال خوشی ندارم به مادرم زنگ زد با شنیدن
صدای همسایه مادرم به شدت نگران شده بود ،خانم همسایه از او
خواسته بود؛ تا خودش را به آن جا برساند؛ اما در آن روز آقای انوری که
یکی از سیاستمداران افغانستان بود فوت کرده بود و خیابانهای آن
منطقه مسدود بودند برای همین مادرم نمیتوانست به آن جا بیاید.
به پدرم زنگ زده بود؛ تا خودش را به خانهام برساند ،روز چهارم عید
بود که پدرم وظیفه رفته بود با تماس مادرم به عجله خودش را به آن
جا رساند ،با صدای در عروسهای همسایه رفتند و خودش در را باز
کرد پدرم همینکه وارد خانه شد با دیدن پدرم بیشتر شکستم و خرد
| 66گیسوی دار
شدم ،پدر پیرم در کنار مشکالت و دردسرهای زندهگی بار نگرانی از حال
مرا نیز به دوش میکشید؛ مثالا مرا شوهر داده بود؛ تا باری از
مشکالتش کاسته شود .وقتی داخل شد و مرا در آن حالت دید اول
مرا با جنازه اشتباه گرفت و پاهایش سست شد .همینکه اندک تکانی
ا
فورا تاکسی گرفت .در خانه را قفل کرد و کلید را به خانم به خود دادم
همسایه داد؛ اما آنها به دلیل اخالق بد عثمان کلیدها را نگرفتند.
سپس راهی ثارنوالی شدیم در مسیر راه پدرم با مادرم به تماس و او
هم خودش را به ثارنوالی رسانده بود؛ وقتی به آن جا رسیدیم اجازهی
ورود تاکسی را نمیدادند؛ اما وقتی وضعیت من را دیدند اجازهی ورود
دادند .به ساختمانی رسیدیم از تاکسی پیاده و وارد دهلیزی شدیم
جایی که برایم تکراری بود ،جایی که بعد از ورود عثمان به زندهگیام
طعم تلخ نگاههای حریص را در آن جا چشیدم ،به طبقهی باال رفتیم
وارد اتاقی شدیم یکی دو ثارنوال که آن جا بودند برایم دوسیهیی را
تشکیل دادند و دوباره به طب عدلی مراجعه کردیم و بعد از معاینهی
طب عدلی حکم بازداشت عثمان را صادر کردند ،مرا چون اصالا وضعیت
خوبی نداشتم به شفاخانهی جمهوریت بردند بعد از معاینهی داکتران
تجویز کردند برای مدتی استراحت کرده ،داروها و پیچکاریهایم را به
موقع استفاده کنم و راهی خانه شدیم؛ وقتی به خانه رسیدیم در بستری
که خواهرانم برایم درست کرده بودند دراز کشیدم دختر و پسرم را در
آغوش گرفتم و آرام به خواب رفتم ،خیلی وقت بود که چنین خواب
راحتی را تجربه نکرده بودم.ساعت هشت و نیم بود که بیدار شدم ،از
اتاق بیرون آمدم همه روی حویلی نشسته بودند نزد آنها رفتم ،مادرم
سروش را کنارش خوابانده بود؛ چون حالم خوب نبود و سرم درد میکرد
کنار سروش دراز کشیدم به آسمان خیره شدم ،ستایش با خالههایش
مصروف شوخی بود و صدای قهقهه خندههایش در حویلی میپیچید.
باورش سخت است؛ اما این اولین باری بود که من صدای خندههای
دخترم را میشنیدم او یک ساله بود و تا هنوز بلد نبود بخندد؛ دروازهی
کوچه به صدا در آمد ،پدرم در را باز کرد و دوباره به شدت آن را بست.
از جایم بلند شدم فهمیدم که عثمان آمده ،پدرم نرگس را صدا زد و
خواست؛ تا کلیدهای در خانه را بیاورد بعد از گرفتن کلیدها دوباره در را
مدینه دروازی | 67
باز کرد کلیدها را انداخت و به عثمان گفت :بیغیرت این جواب
خوبیهای ما بود؟
و در را محکم بست ،به کنار ما آمد .بغضی که میفهمیدم از برای
چیست گلویش را تنگ کرده بود و با صدای لرزانش گفت :این آدم
مرد زندهگی نمیشود تصمیمت را بگیر!
چیزی نگفتم جسم و روحم هم زمان درگیر دردی بودند که از شدتش
قلبم را به زجه در آورده بود خسته بودم حس بدی داشتم ،حسی که
هیچ کسی تا تجربهاش نکند نه میتواند قضاوتم کند و نه میتواند
بفهمد من چی کشیدهام ،به اتاق برگشتم تمام طول شب را به این فکر
میکردم که اگر از شوهرم جدا شوم مردم مرا به چشم بد میبینند ،همه
مرا مقصر میدانند میگویند اگر زن خوبی بود با شوهرش مدارا
میکرد ،نمیگویند خودش درخواست طالق کرد ،میگویند :اگر زن
خوبی بود یا گناهی نمیکرد شوهرش طالقش نمیداد ،اسم مطلقه
رویم میگذارند و آن وقت فامیل ما میشود حرف دهن مردم و
نشانهی انگشتشان و ....فکرهایی که چون خوره به جانم افتاده
بودند؛ ولی وقتی به گذشته فکر کردم و حرفهای مادرم که مردم
میگویند و مردم میشنوند و حالی که کشیدم و حالی که میکشم و
مردم؛ حتی خیالشان هم نمیآید دیگر تصمیمم را گرفتم با خود گفتم:
گور پدر مردم بگذار بگویند یک گوشم را در میکنم و دیگری را دروازه
اینقدر بگویند؛ تا جانشان برآید .دیگر برای خودم زندهگی میکنم و
تصمیمم بر این شد؛ تا از عثمان جدا شوم ،صبح وقتی از خواب بیدار
شدم با مادرم راهی ثارنوالی شدیم به آن جا که رسیدیم عثمان را دیدم
باورم نمیشد با وجود همهی از خودگذریهایم این بال را سرم آورده
بود .از کنارش رد شدم به اتاق ثارنوال رفتم و آن جا از اول ماجرا و تمام
مشکالتی که چه بر سرم آورده و دالیلی که چرا چنین برخوردی داشت
و قصدش چه بوده را جواب دادم و درخواست طالق کردم ،درخواستی
که هنوز پدر و مادرم با وجود این که به خاطر من چیزی نمیگفتند؛ اما
این کار را مایهی ننگ و بدنامی میدانستند ،سنتهای پوچی که من
قربانی آنها شده بودم و این بار سینهام را در مقابل این عقیدهی خالی
از معنا سپر کردم و این سنت را شکستم؛ تا چون زنانی که قربانی
| 68گیسوی دار
میشدند قربانی نشوم و نه تنها خود بلکه طفلهایم را از آیندهی تاریک
نجات بدهم ،از اتاق که بیرون شدم عثمان جلوی راهم را گرفت خواست
تا دوباره او را ببخشم؛ اما نمیشد او هر بار وعده میداد و بعد وعده
خالفی میکرد ،دیگر نمیتوانستم به او اعتماد کنم او باور مرا شکسته
بود و مطمئن بودم که این بار اگر برگردم اتفاق خیلی بدی خواهد افتاد
برای همین چشمهایم را بستم از کنارش رد شدم و او را به زندان بردند،
به خانه برگشتیم همه چیز عادی بود همه مصروف کار و زندهگیشان؛
ولی من غرق اشکهایی که امانم را بریده بودند .یک زن با وجود این
که خیلی هم قوی باشد؛ اما گاهی در خلوتش باید گریه کند؛ تا
دردهایش کم شوند و پرهایش سبک؛ تا بالی بگیرد برای پرواز.
بعد از ظهر بود که پدر و زن برادر عثمان به خانهی ما آمدند پدرش گریه
را سر داد خواست برای بار آخر عثمان را ببخشم ،خواست از او بگذرم؛
اما دیگر نمیشد ،دیگر نه توانی برای لت خوردن داشتم ،نه دلی برای
برداشت حرفهای بدش و نه صبری برای تحمل خیانتهایش،
طفلهایم کم کم لقب بیپدر را میگرفتند و من لقب بیوه را و این
القاب چنان بار سنگینی را بر دوش میگذارند که گویی کوهی را حمل
میکنی؛ اما برای دیگران فقط حرف آبرو مهم بود ،آبرویی که هیچ وقت
با کنار هم بودن من و عثمان به دست نمیآمد ،آبرویی که وقتی
نپرسیده من را به شوهر دادند رفته بود ،آبرویی که وقتی عثمان با زن
پسر کاکایش در ارتباط بود رفته بود ،آبرویی که تمام خوشبختی و
خوشیهایم را در دلم خاک ریخته بود ،آبرویی که سرنوشت طفلهایم
را به تباهی میکشید و آبرویی که باید رویش آب میریختم؛ تا از
تحقیر ،توهین و لت خوردنهای عثمان خالص میشدم پس از پدر
عثمان عذر خواستم و به او گفتم:
تصمیمم را گرفتهام و میخواهم جدا شوم ،چند روزی را آنها به خانهی
ما میآمدند؛ مگر بتوانند من و فامیلم را راضی کنند؛ اما هر بار
بیرحمیهای عثمان را به یاد میآوردم نمیتوانستم از او بگذرم ،چند
روز بعد دوباره ثارنوالی ما را احضار و روز محکمه را مشخص کردند .در
آن روز به محکمه رفتیم بعد از حضورمان در آنجا منتظر ماندیم؛ تا
زندانیها را بیاورند .دقایقی بعد زندانیها را آوردند ،لباس زندان به
مدینه دروازی | 69
تنشان بود ،پاها و دستهایشان را به هم زنجیر بسته بودند با دیدن
عثمان در آن حالت اصالا خوش حال نشدم ،با وجود همهی بدیهایش
دلم تکان خورد؛ اما احساسم را قورت دادم و فقط نگاهش کردم .در
قطار زندانیها نفر چهارم بود آنها در گوشهیی ایستادند .دیگر کاسهی
صبرم شکست پسرم در آغوشم بود عثمان پدرش را فرستاد؛ تا سروش
را پیشش ببرد .برای لحظهیی پسرم را به آغوشش دادم؛ وقتی دوباره
سروش را گرفتم دیگر نتوانستم جلوی خودم را بگیرم پسرم را زیر سینه
گرفتم و به بهانهی این که به او شیر میدهم اشکهایی که از سوختن
روحم بودند را بر گونههای پسرم جاری کردم دلم برای او نمیسوخت
دلم به حال سرنوشت طفلها و خودم میسوخت ،دلم برای آیندهی
نامعلوم خودمان میسوخت .نوبت به ما رسید وارد اتاق شدیم قاضی
یک خانم جوان بود و دو نفر دیگر که یک خانم و یک مرد میانسال
بودند در آن جا نشسته بودند ،قاضی در قدم اول از من خواست؛ تا
ماجرا را برایش تعریف کنم من هم شروع کردم .سپس خواست؛ تا
عثمان حرف بزند؛ ولی پدر و برادرش فرصت نداند که حرف بزند .پدر
من هم با آنها بحث را شروع کرد و قاضی به دلیل این که نظم جلسه
را به هم زدند آنها را بیرون کرد و با من و عثمان صحبت کرد همهی
حرفها را زدیم و آقایی که کنار من نشسته بود و یادداشت میگرفت
رو به قاضی گفت« :حرفهایش منطقی هستند درست میگوید»
جلسه را ختم کردند و از ما خواستند در بیرون منتظر بمانیم ،آن انتظار
انتظار تلخ و تازهیی بود ،مثل اعدامییی که منتظر حکم مرگ باشد.
بلی مرگ!
آنقدر تیرم به سنگ خورده بود و با مشت نه برخورده بودم که امیدی
به جواب مثبت محکمه نداشتم .سرانجام قضاوت بر این شد که عثمان
به مدت شش ماه در زندان بماند .برایم قابل قبول نبود چطور در مقابل
این همه بیرحمیها ،تکرار همیشهگیاش در جرم و شکنجههایی که
در حقم کرده بود فقط شش ماه باید حبس میشد ،آن هم گفتند :سه
ماهش گذشته و فقط سه ماه دیگر باید به زندان برود .من توان مالی
نداشتم و نتوانستم وکیل بگیرم او با وکیلی که گرفته بود توانست
خودش را نجات بدهد حکم این بود که بعد از آزاد شدنش در خواست
| 70گیسوی دار
طالق بررسی شود ،عثمان را به زندان بردند و ما راهی خانه شدیم .در
آن مدت من با طفلهایم در خانهی پدرم بودیم و فامیل شوهرم برای
صحبت میآمدند؛ ولی هر چه میکردم نمیتوانستم باور کنم که عثمان
آیندهی خوبی برایمان میسازد یا تغییر میکند .بیشتر هم هراسم از
این بود که مبادا بالیی بدتر سرم بیاورد .پس از مدت زمانی کوتاه
توسط همسایهی آنها اطالع یافتم که عثمان زودتر از موعود تعیین
شده آزاد شده است و دلیل این را که چرا زودتر آزاد شده نتوانستم
بفهمم .حوصلهیی برای پیگیری این موضوع نداشتم برای همین به
حوزه رفته فقط خواهان جداییمان شدم؛ ولی فامیل عثمان خواستند
مشکل را بین خودمان حل کنیم برای همین قرار شد در یکی از روزها
بزرگترهای فامیل ما و آنها دور هم جم شده و این قضیه را حل کنند.
آن روز عصر همه در خانهی ما جمع شدند ،عصر تلخی بود ،خانهام
ویران میشد و شراب تلخ زندهگی کامم را میسوزاند ،زندهگییی که
تالش برای ساختنش کردم فرو میپاشید؛ هوش و حواسم درست کار
نمیکرد ،اصالا نمیفهمیدم چی میکنم با وجود این که تصمیم خودم
بود و خود را استوار نگه میداشتم؛ اما نمیشد و غمگین بودم از
تالشهایی که کردم و بیهوده بودند ،فقط نگران یک موضوع بودم و
آن هم از دست دادن طفلهایم بود به هیچ عنوان نمیخواستم
سروش و ستایش را از دست بدهم و بسپارم به کسانی که بود و نبود
ا
حتما خراب طفلهایم برایشان اهمیتی نداشت و آیندهی طفلهایم
میشد .آنها شروع کرده بودند به مذاکره همانگونه که بین خودشان
در مورد ازدواج من مذاکره کرده بودند ،حاال در مورد طالق من هم
تصمیم میگرفتند .کنار پنجره ایستاده و گوش میکردم که برایم چه
تصمیمی میگیرند و باز هم سنت حاکم بر جامعه که خودم حق شرکت
در بین بزرگان را نداشتم و مادرم مجبورم میکرد؛ تا در آن جلسه حاضر
نشوم و من فقط تماشاگر بودم ،همهی حرفها روی مهریه و دو کودک
بود.
میگفتند :ما طفلها را میخواهیم؛ چون میدانستند نقطه ضعف من
همین دو کودکاند.
مدینه دروازی | 71
پدرم گفت :مشکلی نیست کودکان مال شما هستند مهریهی دخترم را
بدهید و کودکان را ببرید.
در صدای پدرم لرزشی را حس میکردم میدانستم او میداند که من
یک ثانیه بدون دختر و پسرم نمیتوانم نفس بکشم؛ ولی مجبور بود
طوری نشان بدهد که کودکان برایش مهم نیستند ،دلم میلرزید؛ مثل
بید ضعیفی که در مسیر توفان مانده بود نه میتوانست ریشهاش را
در خاک رها کند و نه میتوانست خودش را به دست باد بسپارد،
مامایم را که در بین آنها بود صدا زدم پیش من آمد ،گلویم خشکی
میکرد ،سخت است بفهمی پارهی تنت را میخواهند از تو بگیرند و تو
قادر به انجام هیچ کاری نیستی به او گفتم:
ماما جان تو را به خدا کاری کن که نتوانند طفلها را بگیرند هیچ چیز
نمیخواهم فقط طفلها را به آنها ندهید!
او با ناامیدی به دیوار تکیه داد و گفت:
آنها به هیچ عنوان از طفلها نمیگذرند باز هم ببینیم به چه نتیجهیی
میرسیم.
سروش و ستایش را در آغوش گرفتم خدایا نمیدانم چه کنم با خود
میگفتم اگر طفلهایم را بخواهد بگیرد دوباره به آن جهنم بر میگردم؛
حتی اگر به بهای جانم تمام شود .منتظر ماندم که چه میشود
صحبتهایشان چند ساعتی طول کشید بعد از آن مامایم به اتاق
پیش ما برگشت خیلی خوشحال نبود بسیار ساده و عادی گفت:
به توافق رسیدیم قرار شد طفلها تا هجده سالهگی پیش تو بمانند و
در مقابلش تو از مهریهات بگذری!
چنین خبر تکاندهنده و معجزهی بزرگ را مامایم بسیار ساده بیان کرد
تو گویی که این خبر شیرین با یک خبر عادی و یا حتی تلخ هیچ
تفاوتی نداشته باشد .در پوستم نمیگنجیدم که مامایم ادامه داد:
جهیزیه و وسایلت را هم میآورند؛ البته پدرکالنشان گاهی میآید و
طفلها را برای یک شب پیش پدرشان میبرد .برای جدا شدنتان هم
به حوزه رفته و رسمی جدا شوید.
نفس عمیقی کشیدم به هیچ چیز فکر نکردم همین که طفلهایم را از
دست ندادم برایم کافی بود ،پدرم به اتاق آمد گفت :پدر عثمان
| 72گیسوی دار
میخواهد؛ تا ستایش و سروش را پیش پدرشان ببرد .هر دویشان را
بغل کرده و بردند .از پشت پنجره طفلهایم را نگاه میکردم؛ تا نقطهی
آخر نگاهشان کردم .پشت پنجره ماندم؛ تا دوباره بیاورندشان به دروازه
خیره بودم؛ ولی هیچ خبری نبود به خاطر مادر و پدرم گریه نمیکردم؛
اما آتش گرفته بودم مغز استخوانم میسوخت هر چه ماندم خبری
نشد سکوت مطلق خانه را گرفته بود همه از رنج کشیدنم رنج میبردند؛
اما چارهیی نداشتیم باید تحمل میکردیم ،پسرم هنوز شیر میخورد،
دخترم هنوز برای دور بودن از مادر خیلی کوچک بود ،تمام لباسم از
شیری که باید سروش میخورد تر شده بود و من فقط درد نبودنش را
ا
حتما گرسنه شده و شیر میخواهد با در دل ناله میکردم میدانستم
ا
حتما خودم تکرار میکردم :خدایا دخترک من ستایش من چه میکند
گریه میکند و مرا میخواهد.
این فکرها ذوبم میکردند ،هوا تاریک شده بود که دروازه به صدا در
آمد نتوانستم تاب بیاورم با عجله خودم را به پیش دروازه رساندم پدر
عثمان بود وارد خانه شد سروش در آغوشش بود؛ اما ستایش را نیاورده
بود ،نزدیک شدم سروش با دیدنم خندید و لباسم را کشید تا دم مرگ
آن لحظه را فراموش نمیکنم آن لبخند را که بعد از دیدن من سروش
به لب داشت و آن تلخی را که از نبود دخترم کل وجودم را میسوزاند
و آن روزی را که کودکانم را بیرحمانه از آغوشم دور کردند .دیوانهوار
همه جا را دیدم سرم را از دروازه بیرون کردم و قدم به قدم کوچه را
کاویدم؛ اما هیچ کسی نبود که ستایش مرا در بغل داشته باشد.
ستایش نبود این غم تلخ ،شیرینی دیدار سروش را سخت برهم زد.
پدر عثمان گفت :خیلی گریه کرد مجبور شدیم آوردیمش
آنها سروش را آورده بودند .دوباره به اتاق برگشتم و به سروش شیر
دادم؛ تا آرام بگیرد با شوق شیر میخورد ،گرسنه شده بود به او نگاه
میکردم و با اشکهایی که از سوز جان و درد نبود دخترم میریختم
شب را سحر کردم و صبح را به امید این که دخترم را میآورند بار
بیخوابی و خستهگیها را تحمل کردم و روزم با نا امیدی از آمدن
دخترم شب شد ،روزها همینطور گذشتند و ستایش من در خانهیی
مدینه دروازی | 73
بود که روی رویاها و آیندهاش چادر بدبختی کشیده بودند .غروبها
تلخ و غمانگیز و شامها سیاه و کابوسزا.
بعد از چهار روز ،در شبی پدر عثمان دخترم را آورد با آمدنش تازه شدم
نفس گرفتم؛ اما مگر خالههایش فرصت میدادند؛ تا او را در آغوش
بگیرم ،خواهرانم خاله نه بلکه برای طفلهایم مادر بودند؛ حتی بیشتر
و بهتر از من فکرشان به طفلهایم بود؛ تا فرصت کردم ستایشم را به
آغوش کشیدم ،خواهرهایم به دور من نشسته بودند و هر پنجتایمان
به حال این سرنوشت رقم خورده گریه سر دادیم تا کمی دلمان آرام
شود.
چه شب دلانگیزی بود بستر استراحتمان را پهن کردیم هر دویشان
کنارم بودند ،لمسشان میکردم ،بویشان میکشیدم ،میبوسیدمشان
و نفس میگرفتم از بودنشان در کنارم.
چند هفته بعد برای این که از هم جدا شویم به حوزه رفتیم و رسمی از
هم جدا شدیم ،دیگر اسمش از شریک بودنش در زندهگیام پاک شد؛
اما به خاطر این که حق داشت به عنوان پدرش گاهی طفلها را ببرد،
نامش در سرنوشتم مرور میشد و خاطرات تلخ گذشته را تازه میکرد؛
اما همین که در تفاهمنامهی بین دو فامیل این موضوع یاد آور شده
بود؛ تا هجدهسالهگی طفلها باید پیش من باشند و پدرشان در
مخارج کمکم کند برایم مرحمی بود؛ ولی باز هم راحت نبودم؛ چون
نمیتوانستم به مراکز عدلی و قضایی اعتماد کنم که نشود در آینده با
پرداخت پول یا میانجیگری بعضی از آشناهایی که در رأس قدرت
بودند ،طفلهایم را از من بگیرند و این خودش موضوعی بود که روح
و روانم را اذیت میکرد .هر روز میگذشت بدتر از دیروز و من سپری
بودم در مقابل بدبختیها؛ تا نشود روحیهی طفلهایم خراب شود و
کمی چیزی را احساس کنند؛ تا این که مدتی بعد دوباره پدر عثمان با
مادرم به تماس شده و دخترم را خواست دوباره دلم بیقرار شد و
وجودم به لرزه افتاد آن روز لباسهایش را منظم کردم و همراه مادرم
راهی شد؛ تا به دست پدر کالنش برسانندش و من به شوق و امید
آمدنش تالش برای زنده ماندن میکردم و این بار هر چقدر منتظر
ماندم دخترم را نیاوردند یک هفته گذشت؛ اما خبری نشد .دلهره
| 74گیسوی دار
داشتم و میترسیدم نکند بالیی سرش آمده ،نکند عثمان با او از اینجا
رفته و هزاران فکر دیگر که دیوانهام میکردند ،طاقتم به سر رسید پس
به پدر عثمان زنگ زدم
سالم
سالم
خوب استین؟
شکر
پدر جان میخواستم ستایش را بیارین خانه ،زیاد وقت شد که اونجه
است
امروز کسی خانه نیست
گپی نیست مه خودم مییایم پشتش
صحیحست به یکی از دخترها میگم بیارنش لب سرک
درست است خداحافظ
بعد از قطع کردن تلیفون راهی شدم ،دخترم را از خواهر عثمان گرفتم
و به خانه برگشتم ،به خانه که رسیدیم ،به او نان دادم و هر دویشان
را خواباندم؛ به آینده امیدی نداشتم ،زندهگیام ویران شده بود و
نمیدانستم در آینده چه اتفاقی میافتد ،آرزوهایم خاکستر شده بودند
و باد زندهگی به هر طرف میبردشان؛ بعد از زمانی تحمل فشارها
متوجه شدم که پدر و مادرم توان پرداخت مصارف طفلهایم را ندارند
با وجود این که آنها چیزی نمیگفتند من خودم را باری اضافی حس
میکردم و میخواستم استقاللیت مالی داشته باشم .بنا بر این تصمیم
گرفتم و شروع به درس و اشتراک در برنامههای مختلف کردم در
کنارش به دنبال کاری بودم؛ تا بتوانم از پس مخارج طفلها بیرون
بیایم.
پس از مدتی طوالنی سرگردانی در یک فروشگاه بزرگ نزدیک
خانهیمان به عنوان گارسون کار را شروع کردم کار خیلی سختی بود
صبح که میرفتم تا عصر آن جا بودم و به جز وقت نان ظهر حق این
که بیکار باشیم و استراحت کنیم را نداشتیم ،درست مثل رباتها فقط
باید کار میکردیم ،کار من ،تمیز کردن زمین ،میزها و گرفتن سفارش از
مشتریها بود با وجود همهی مشکالت و خسته شدنم تالش میکردم
مدینه دروازی | 75
چون پول خوبی در مقابل آن همه جان کندن میداد؛ اما بعد از این که
از آن خانه کوچکشی کردیم مسیرش برایم دور و مجبور شدم؛ تا کار در
آن جا را رها کنم و مدتی را بیکار و با هزار مشکل گذراندم؛ تا این که در
یکی از روزها مادرم با تاجر قالینی که همکارش بود در رابطه به من
صحبت و او خواسته بود؛ تا در دفترش به عنوان منشی شروع به کار
کنم برای من هم که نیاز به کار داشتم فرصت مناسبی بود بنا بر این کار
را در آن جا شروع کردم ،در روز اول کاری وقتی روز تمام شد و راهی
خانه میشدم رییس کارم صد دالر را به من داد و خواست که برای
خودم لباسهای مفشنی بگیرم .نه این که لباسهایم نامنظم بودند؛
نه! این طور نبود؛ اما او خواست؛ تا برای خودم خرید کنم نمیخواستم
قبول کنم؛ اما پول را در بغل پسرم گذاشت.
در دوران بارداری لتها و فشارهای مختلف روحی و روانی روی پسرم
تأثیر گذاشته بودند و او دچار بیماری شده بود هر از گاهی ناگهان دست
و پاهایش کج و درست؛ مثل یک مردهی بیروح میشد چشمهایش
کج میشدند و هیچ کس نمیتوانست در آن حالت کاری بکند.
بارها بعد از مراجعه به داکتر فقط دارو میدادند؛ تا آرام شود و از ترس
این بیماریاش هر جا که میرفتم سروش را با خود میبردم،
نمیتوانستم تنهایش بگذارم به همین دلیل او را با خودم به کار میبردم
و در دورهی کارم در مارکیت چون خانه نزیک بود در وقت نان ظهر به
او سر زده و شیر میدادم.
آن روز وقتی به طرف خانه حرکت کردم تمام آن پول را شیر ،بیسکیت
و خوراکی برای طفلهایم گرفتم و مقداری را برای کرایه راه نگه داشتم؛
مدتی را به وظیفه رفتم و خوشحال بودم که با پول اندکی که برای
معاش در نظر گرفته بودند میتوانستم از طفلها به خوبی نگه داری
کنم؛ تا این که در یکی از روزها وقتی به شرکت رفتم همه جا خلوت و
کسی نیامده بود ،از زینهها باال رفتم به سالن که رسیدم ،در زده وارد
اتاق رییس شدم روی چوکی نشسته بود سالم کردم ،سروش را در
گوشهیی نشاندم و گیالسهای روی میز را جمع کردم تا بشویم؛ اما او
ا
بعدا به کارم برسم. خواست
| 76گیسوی دار
ا
حتما گفت :اول باید کمی حرف بزنیم در گوشهیی نشستم فکر کردم
میگوید با وجود طفلت نمیتوانی اینجا کار کنی که شروع به صحبت
کرد:
کارت که سخت نیست؟
نه ،سخت هم باشه مشکلی نیست انجامش میتم
ا
حتما به مه بگو خوب است ،مشکلی داشتی
ا
حتما خدا خیرتان بته
مدینه!
بله بفرمایین!
با مه راحت باش
راحت استم مشکلی ندارم
نه منظورم ای است که ،بیا راحت گپ بزنیم
خوب راحت یعنی چی؟
یعنی ببین تو مدتی است از شوهرت جدا شدی برت سخت نیست
تنها باشی؟
اندکی صبر کردم در ذهنم هزار فکر تحریر شد
نه مه مشکلی ندارم ،با اجازه کارم ره شروع کنم
صبر کن مه تو ره میخوایم!
ضربان قلبم شدید شد ترسیدم ترسی که هیچ وقت در زندهگی به من
دست نداده بود.
یعنی چی؟
تو نیاز به یک حامی داری ،تو به پول ،سرپناه به همه چیز نیاز داری تا
چی وقت میخواهی پدرت کمکت کنه؟
گلویم خشک شده بود با قورت دادن آب دهانم گلویم را صاف کردم و
من ...من کنان گفتم:
خدا بزرگ است دهن را که داد روزیاش ره هم میرسانه
مدینه من با تو کاری ندارم ،کمکت میکنم؛ فقط در هفته دو روز را در
اختیارم باش.
بدنم میلرزید ،پاهایم سست شده بودند و هیچ چیزی برای گفتن
نداشتم ،نمیتوانستم چیزی بگویم پسرم را در آغوش گرفتم و از آنجا
مدینه دروازی | 77
بیرون شدم؛ وقتی از زینهها پایین آمدم دیدم که دروازه را قفل کرده
ا
حتما میخواهد بالیی سرم بیاورد .بلند صدا زدم: بودند .با خودم گفتم:
نگهبان با عجله آمد و در را باز کرد .از آن جا بیرون شدم دلم در حال
منفجر شدن بود؛ وقتی به بیرون رفتم با شدت نفس میگرفتم و قدم
بر میداشتم ،خدایا چه گناهی کرده بودم که این بالها سرم میآید او
چطور از من خواست؛ تا در مقابل تنفروشی به من پول بدهد ،او چطور
خواست بردهی جنسیاش باشم تا کمکم کند .سروش را در بغلم فشردم
و راهی خانه شدم در راه آرام آرام با خودم گریه میکردم و تنها همدمم
برای گریههای همیشهگیام سروش بود که او هم چیزی نمیفهمید؛
فقط نگاهم میکرد و با نگاههایش برای به دنیا آوردنش در دنیای مملو
از بدبختی خودم را شرمنده میدیدم.
به خانه که رفتیم مادرم پرسید که چرا دوباره برگشتم ،حرفی نزدم روز را
با هزار فکر و رنج گذراندم؛ اما شب دیگر صبرم تمام و به مادرم گفتم
که برایم چه اتفاق تلخی رخ داده بود او هم مناسب دید تا دیگر به آن
جا نروم و دوباره بیکار شدم .به جاهای مختلفی برای کار سر زدم؛ اما
کاری پیدا نمیشد و هر روز زندهگی بدتر از دیروز میشد خیلی سخت
میگذشت خیلی زیاد و من جز خودخوری نمیتوانستم کاری کنم هر
جا که کاری اعالن میشد مجبور میشدم؛ تا خودم را به آن جا برسانم؛
حتی بارها مجبور شدم مسیرهای طوالنی را پیاده بروم؛ تا بتوانم فورم
درخواست کار را تهیه کنم .بارها مجبور شدم گرسنهگی و منتظر ماندن
را برای مصاحبهی کاری تحمل کنم؛ حتی یادم میآید زمستانی را از
مسیر «دارالمان» تا «تخنیکم» برای گرفتن فورم پیاده رفتم که درون
کفشهایم پر از آب شده بودند و تمام بدنم از شدت سرما بیحس
شده بود و وقتی به آن جا رسیدم کارمند غرفهی پیش دروازه که
پیرمردی بود مرا به داخل غرفه برد؛ تا خودم را گرم کنم و روزهای بدی
که بیشترشان را؛ حتی نمیخواهم مرور کنم؛ ولی برای طفلهایم قد خم
نکردم مبادا بشکنم و آنها کمی را احساس کنند؛ تا این که در یک
شرکت ساجق فروشی در بخش تبلیغات کاری را پیدا و مجبور شدم که
شروع کنم .رییس شرکت مرد ایرانی بود و به ما وعده داده بود؛ تا هر
کداممان که کارمان را بهتر انجام دادیم در معاشمان مبلغی را اضافه
| 78گیسوی دار
کند .من هم شروع به فروش ساجق در قسمتی از شهر کردم که با
معاشش خرج طفلها را پیدا کنم ،کارم در آن جا عالی پیش میرفت
قسمت مزدحم شهر بود و مردم باقی پولهایشان را از من ساجق
میخریدند ،بارها خانمهایی بودند که تشویقم میکردند و میگفتند:
آفرین به غیرتت که با این جوانی و چهرهات زحمت میکشی و گاهی
هم مردهایی به بهانهی خرید ساجق شمارهی خود را روی غرفه
میگذاشتند و با حرفهایشان به روی روح خستهام زخمی هک
میکردند .با وجود همهی مشکالتی که از لحاظ روحی به من فشار
میآوردند ،از کارم دست نمیکشیدم و تا ساعت پنج عصر کار میکردم،
آدمهای زیادی با فامیل و زن و طفلهایشان برای خرید میآمدند،
گاهی رنج میبردم و حسرت میخوردم از حالتی که داشتم؛ اما باز هم
تحملش میکردم؛ ولی بدترین قسمتش روزی بود که یکی دوبار یکی
دو نفر از فامیلها مرا در آن جا دیدند از کارم خجالت نمیکشیدم افتخار
میکردم که با لقمهی حالل به طفلهایم رسیدهگی میکنم؛ اما دوست
نداشتم کسی در فامیل از این موضوع با خبر شود راستش باز هم همان
حرف مردم بود که اذیتم میکرد .بعد از مدتی کار کردن در آنجا این
بار هم رییس شرکت از من تقاضای نامشروعی کرد و دوباره ترس از
ریختن آبرویم در دلم فوران کرد ،وقتی این موضوع را با «موسوی»
یکی از پسرهایی که در آن شرکت کار میکرد و از بچههای هزارهی ما
بود در میان گذاشتم به من یادآور شد که :یکی از دخترانی که مثل ما
در آن جا کار میکرد با رییس شرکت رابطه برقرار کرده بوده ،برای همین
فکر میکند میتواند از هر دختری که بخواهد استفاده کند با این حرف
موسوی ،بعد از وقت کارم به شرکت رفته باز هم مجبور شدم؛ تا کار را
رها کنم و بعد از تسویه حساب دیگر برای کار به آنجا نرفتم؛ البته این
بار مجبور شدم در خانه بگویم کار تمام شد؛ چون با خودم فکر میکردم
که اگر این بار هم بگویم از من تقاضایی شده راجع به من برداشت
بدی میکنند در حالی که من از روی ناچاری کار میکردم و هرگز
نمیتوانستم به بچههایم نان حرام بخورانم ،باز هم بیکاری و مشکالت
دامنگیرم شدند و من پشت به خنجر مشکالت پیش میرفتم ،بعد از
گذشت مدتی برای ازدواج مامای کوچکم همه به شهر «کندز» رفتند و
مدینه دروازی | 79
من نیز چون در خانه تنها میماندم با آنها راهی شدم پس از اتمام
محفل عروسی و برگشت به خانه صبح روز اول که تازه به خانه رسیده
بودیم برادر عثمان به پدرم زنگ زده و به او گفت :میخواهیم بیاییم و
طفلها را ببریم پدرم به او گفت :تازه امروز از کندز رسیدیم طفلها
خسته هستند فردا دنبالشان بیاید.
او پشت تلیفون به پدرم تذکر داد که :شما حق نداشتید طفلها را با
خود جایی ببرید ما به شما اجازه نمیدهیم.
تلیفون را قطع کرد و دنیا روی سرم ویران شد؛ چون خسته بودم چیزی
نگفتم پس از سپری شدن آن روز فردا صبح اول وقت پسرم را در آغوش
کشیده و به حوزه که خاطرهی بدی هم از آن داشتم رفتم صبرم لبریز
شده بود به آنها گفتم :که چرا از من دفاع نمیکنید ،خسته شدم ،با
همهی بدبختیها کنار میآیم ،از صبح تا شب جان میکنم ولی هنوز
اجازه ندارم طفلهایم را با خودم جایی ببرم ،پس من چه کارهام که
تمام بدبختیها را بکشم و آخر حق تصمیم گیری برای طفلهایم
نداشته باشم ،قرار بود جهیزیهام را به من برگردانند؛ اما حتی لباس من
و طفلهایم را ندادند ،قرار شد در مخارج طفلها کمکم کنند؛ اما یک
افغانی هم برای طفلها کمک نکردند.
پس چرا باید برادرش زنگ بزند و به ما برای بردن فرزندانم با خودم
اخطار بدهد؟
مدیر بخش رسیدهگی به دوسیهام با دیدنم در آن حالت روحی
ا
فورا به پدر عثمان زنگ و او در حوزه حاضر شد ،با حضورش نامناسب
در حوزه به او گفتم که دیگر تحمل چنین حالتی را ندارم اگر میخواهند
هر بار این طور روحیهام را به هم بریزند بیایند و طفلها را ببرند؛ ولی
او با برخورد بدی که انجام داد حرمت بین ما را شکست باعث شد؛ تا
به او بیاحترامی کنم به او گفتم تا حاال که کوچکترین کمکی به طفلها
نکردید از این به بعد هم فقط از ما دور باشید دیگر به سراغ من و
طفلهایم نیایید!
او هم که از خدایش بود؛ تا از شر بزرگ کردن طفلها راحت شود قبول
و از آن جا دیگر راهمان جدا شد .آنها دنبال طفلها نیامدند و من با
مشکالت زیاد توانستم در نشریهیی به عنوان ویراستار تکنیکی کتاب
| 80گیسوی دار
شروع به کار کنم ،رییس آن دفتر نویسندهیی بود که کتابها را
ویراستاری میکرد ،من هم کار را با او شروع کردم .او شخص خوب و
مهربانی بود .بعد از آن همه مشکل و بدبختی تنها مردی بود که بدون
کدام مقصدی حمایتم میکرد و میخواست؛ تا پیشرفت کنم ،حتی
برای کار به من فشار نمیآورد میخواست از لحاظ روحی دوباره خودم
را بسازم و شروع کنم .من مدیون خوبیهایش بودم و هستم ،او مردی
بود از جنس مهربانی مردی که اجازه داده بود با پسر کوچکم در دفتری
که رفت و آمد اشخاص مختلف در آن زیاد بود کار کنم و هیچ وقت از
این که پسرم را با خود به دفتر میبردم شکایت یا ناراحتی نکرد او به
من نشان داد که هنوز هم انسانهای خوب و مهربان روی کرهی خاکی
هستند ،مدت طوالنی را در دفتر نشریه کار کردم؛ اما مسیر دور دیگر
امانم را برید و در ماه مبارک رمضان از کار کردن در آن دفتر دست
کشیدم؛ البته گاهی برای کمک به آنجا میرفتم ولی به صورت رسمی
آنجا کار نمیکردم.
بیکاری و مشکالت مالی سخت و طاقت فرسا بود؛ اما من همه دردها
را به زمان گذاشته سپرده بودم تا آن را درمان کند.
باالخره در یکی از مکاتب خصوصی معلم شدم و تدریس به شاگردان
را شروع کردم در کنارش به فعالیتهای مدنی و دادخواهی برای به
دست آوردن حقوق و برقراری عدالت میپرداختم .بیشترین فعالیت
دادخواهانهی من در خصوص زنان بود؛ تا پای جان از حق آنان دفاع
میکردم ،بزرگترین آرزوی زندهگی من این بود که هیچ زنی در دنیا
دردی را که من دیدم تجربه نکند .با شدت کارم در امر تدریس هم
دست از فعالیت بر نداشتم .یکسالی را که به عنوان معلم گذراندم
تالش کردم؛ تا بتوانم چیزهای بیشتری را یاد بگیرم و در سال بعدی به
خاطر این که خواهرانم به دانشگاه میرفتند و کسی نبود؛ تا از طفلها
نگهداری کند .من توان این که آنها را به کودکستان ببرم را نداشتم
معاشم در مکتب ناچیز بود؛ بازهم مجبور شدم دست از کار بکشم.
در ماه اسد سال بعد در یکی از دفاتر انتخابات ریاست جمهوری به
عنوان مدیر اداری شروع به کار کردم و در آن زمان تصمیم بر این شد؛
تا مادرم از طفلها نگهداری و من کار را پیش ببرم ،کار سختی نبود و
مدینه دروازی | 81
توانسته بودم در آنجا با اشخاص مختلفی آشنایی پیدا کنم پس از آن
دوره با کارزارهای مختلفی که در راستای عدالت خواهی بودند آشنا
شدم .با افرادی که مرزی برای رسیدن به خواستههایشان نمیدیدند
باعث شده بود روحیهی مبارزهام قویتر و فعالیتهایم گسترده شود.
یاد گرفتم هرگز امیدم را از دست ندهم با وجود این که هنوز سر دچار
مشکالت و آیندهی نامعلومی هستم؛ اما هرگز عقب نمیکشم از
واقعیتهای جامعهام مینویسم ،از زنانی که چون من درد کشیده و
میکشند و زنانی که به جرم زن بودن نادیده گرفته میشوند .من با
وجود تمام این مشکالت هنوز لبخندم را حفظ کردهام و هنوز برای
طفلهایم از خوبیهای زندهگی قصه میکنم؛ با این که زندهگی نه خوب
است و نه زیبا؛ ولی من پردهی زیبایی را روی آن میکشم؛ تا فرزندانم
دنیا را زیبا ببینند و این پایان ماجرا نیست ،هنوز راههایی هستند که
نرفتهام و برای رسیدن و رساندن طفلهایم به آرزوهایشان هنوز تالش
میکنم و بار سختی بیشتری را به دوش میکشم و میخندم؛ مگر که
دین مادر بودنم را ادا کنم.
تنهایی ترسی بود که همواره در من بود؛ مثل خون در رگهایم و باالخره
در زندهگی حقیقیام اتفاق افتاد.
نام من مدینه بود مدینهیی که ساالنه هزاران نفر برای دیدن آن ،کشور
به کشور سفر میکنند؛ اما من چه مدینهیی بودم که همه از من دور
شدند؟
زندهگی تابلوی غم انگیزی است میدانم :خطهای خشن و سیاه دارد؛
اما عشق همان خطوط رنگی بسیار خفیف است که به یادم میماند.
عاشق بودم عاشق اولین و آخرین همسرم ولی یک ذره عشق و توجه
از سوی او مدینهی فاضلهیی بود دست نیافتنی!
You might also like
- The Vine Girl: A Book of Self-Wisdom Poetry (دختر رَز: دفتری از شعر حکمت خویشتن)From EverandThe Vine Girl: A Book of Self-Wisdom Poetry (دختر رَز: دفتری از شعر حکمت خویشتن)No ratings yet
- نقد هاي مربوط به ناتني - مهدي خلجيDocument10 pagesنقد هاي مربوط به ناتني - مهدي خلجيapi-38271750% (1)
- 5 6097973220873338937Document223 pages5 6097973220873338937NasirNo ratings yet
- KetabNameh No18 010531Document36 pagesKetabNameh No18 010531HussainMarifatHaqjooNo ratings yet
- Bardar Inha Ra Benevis 2Document743 pagesBardar Inha Ra Benevis 2om khNo ratings yet
- Ebook10650 (WWW Takbook Com)Document69 pagesEbook10650 (WWW Takbook Com)so.askari.sNo ratings yet
- Fahrenheit 451Document197 pagesFahrenheit 451JayNo ratings yet
- Nevisandehadobarmimirand M@bamun1Document241 pagesNevisandehadobarmimirand M@bamun1pouriya rajabiNo ratings yet
- غزل معاصرDocument405 pagesغزل معاصرahjahanshir75% (4)
- نوهی جناب سرهنگ-سجاد صابرDocument164 pagesنوهی جناب سرهنگ-سجاد صابرMorpheus12No ratings yet
- ژنرال ارشد و نویسنده افغانی نبی عظیمی در پیرامون سقوط دولت دموکراتیک افغانستانDocument14 pagesژنرال ارشد و نویسنده افغانی نبی عظیمی در پیرامون سقوط دولت دموکراتیک افغانستانPendar1No ratings yet
- گفتگوی روزنامهی اعتماد با رُزا جمالیDocument1 pageگفتگوی روزنامهی اعتماد با رُزا جمالیRosa JamaliNo ratings yet
- ﮫﯾﮭﺗ و بﯾﺗرﺗ طﺳوﺗ ﻰﺷورﻔﺑﺎــﺗﻛ نﯾﻼﻧآ نﺎﺗﺳاد ارﺳ - Dastansara Online BookstoreDocument181 pagesﮫﯾﮭﺗ و بﯾﺗرﺗ طﺳوﺗ ﻰﺷورﻔﺑﺎــﺗﻛ نﯾﻼﻧآ نﺎﺗﺳاد ارﺳ - Dastansara Online BookstoreSabira MohmandNo ratings yet
- FRVGH Frkhzad Zndgynamhy Adby Va Namhhaye Chapnshdhketabnak118863 1Document562 pagesFRVGH Frkhzad Zndgynamhy Adby Va Namhhaye Chapnshdhketabnak118863 1kiyana100% (1)
- Ebook10223 (WWW Takbook Com)Document64 pagesEbook10223 (WWW Takbook Com)cheshte ganNo ratings yet
- قشنگ ترین دست فروش شهر 1Document185 pagesقشنگ ترین دست فروش شهر 1mursalazimi001No ratings yet
- پـــابـــرهــنـه بــاز گــشــتDocument325 pagesپـــابـــرهــنـه بــاز گــشــتishmael daro67% (3)
- Farmayesh Va Gheyreh - BaloochDocument125 pagesFarmayesh Va Gheyreh - Baloochapi-3768634100% (2)
- محمود کیانوش.پروین اعتصامی...Document336 pagesمحمود کیانوش.پروین اعتصامی...Massood ShNo ratings yet
- client F ماهی - قرمز - کوچولو.. S216K1682591080Document38 pagesclient F ماهی - قرمز - کوچولو.. S216K1682591080fatemeh.k1115No ratings yet
- Ayate Sheytani Salman RoshdiDocument381 pagesAyate Sheytani Salman Roshdiapi-373546288% (8)
- گیرم گلاب ناب شDocument15 pagesگیرم گلاب ناب شZabiullah ZahedNo ratings yet
- نِزار قَبانیDocument22 pagesنِزار قَبانیArman ArmaniNo ratings yet
- Sheda Pezhmane Sarlak - (WWW - Ketabesabz.com) 1Document122 pagesSheda Pezhmane Sarlak - (WWW - Ketabesabz.com) 1saji sajNo ratings yet
- یکی از نامه هایDocument3 pagesیکی از نامه هایNaderNo ratings yet
- Yek Asheghane Aram - Romanbaz - 2Document113 pagesYek Asheghane Aram - Romanbaz - 2samanNo ratings yet
- TheArchitectsApprenticebyElifShafak30Pagesonly PDFDocument31 pagesTheArchitectsApprenticebyElifShafak30Pagesonly PDFSelmanaj GeriiNo ratings yet
- Ghese Haye SimorqDocument87 pagesGhese Haye SimorqprdrodregNo ratings yet
- رواية أدركها النسيان بالفارسية ترجمه رمان دختری در دامان فراموشیDocument305 pagesرواية أدركها النسيان بالفارسية ترجمه رمان دختری در دامان فراموشیسناء الشعلانNo ratings yet
- 3- نامه بدون گیرندهDocument3 pages3- نامه بدون گیرندهpurfarzadNo ratings yet
- رقص در مسجدDocument18 pagesرقص در مسجدNabia sadat100% (8)
- نامه منتشرنشده ابراهیم گلستانه به نادرابراهیمیDocument11 pagesنامه منتشرنشده ابراهیم گلستانه به نادرابراهیمیHanieh FathiNo ratings yet
- منتخبات فارسیDocument358 pagesمنتخبات فارسیISIGNo ratings yet
- 4 5882237189688919516Document7 pages4 5882237189688919516iman alaviNo ratings yet
- اخوان- بخاراDocument106 pagesاخوان- بخاراsyncc500No ratings yet
- 11 Minutes (یازده دقیقه)Document38 pages11 Minutes (یازده دقیقه)rezaa078% (9)
- یکی از نامه هایDocument3 pagesیکی از نامه هایNaderNo ratings yet
- Khaterate Amirabase HeveydaDocument240 pagesKhaterate Amirabase Heveydafarshad parsaNo ratings yet
- اگر نامیرا بودیمDocument1 pageاگر نامیرا بودیمiamarshamahmadiNo ratings yet
- خندەی گدا - حسن قزلجیDocument176 pagesخندەی گدا - حسن قزلجیMilad Akbari100% (2)
- هر دو در نهایت می میرندDocument2 pagesهر دو در نهایت می میرندOzma NoyanNo ratings yet
- خودرانمیتوانم ازبادپس بگیرمDocument130 pagesخودرانمیتوانم ازبادپس بگیرمms7716No ratings yet
- Dog and The Long WinterDocument285 pagesDog and The Long WintertayyebrezaeesaeedNo ratings yet
- Sarzazmine KoorhaDocument26 pagesSarzazmine KoorhaArastooAbasiNo ratings yet
- Ebook10689Document81 pagesEbook10689moadabsamanehNo ratings yet
