‫آشنايي با مدرس‪ :‬مهندس امیر مهجوريان‬

‫‪ ‬مدیر فنی آزمایشگاه مرجع معماری سازمانی سرویس گرا‬

‫‪ ‬مدیرعامل شركت دانش بنیان كاریز سیستم‬
‫‪ ‬عضو كمیته ملی معماری سازمانی ایران‬

‫با سابقه برگزاری دوره های آموزشی و كارگاه های تخصصی برای سازمان ها و مراكز زیر‪:‬‬

‫‪‬نوزدهمین کنفرانس انجمن کامپیوتر‬ ‫‪‬بانک پارسیان‬ ‫‪‬وزارت فناوری ارتباطات و اطالعات‬

‫ایران‬ ‫‪‬بانک تجارت‬ ‫‪‬معاونت نظارت راهبردی ریاست جمهوری‬

‫‪‬همایش فاوا در صنعت نفت‪ ،‬گاز‪ ،‬پاالیش‬
‫و پتروشیمی‬
‫‪‬دوازدهمین کنفرانس بین المللی‬
‫کامپیوتر ایران‬
‫‪‬ششمین کنفرانس مدیریت فناوری‬
‫اطالعات و ارتباطات‬
‫‪‬اولین کنفرانس کاربردی معماری‬
‫سازمانی‬
‫‪‬اولین کنفرانس نظام اتوماسیون اداری‬
‫‪‬اولین کنفرانس شهرالکترونیک‬
‫‪‬دانشگاه بهشتی تهران‬
‫‪‬بانک سینا‬
‫‪‬شركت پویا(بانک مسکن)‬
‫‪‬بانک ملت‬
‫‪‬شركت ایز ایران‬
‫‪ ‬شركت ملی پخش فرآورده های نفتی‬
‫‪ ‬مركز آمار ایران‬
‫‪ ‬شركت ارتباطات سیار‬
‫‪‬شركت توزیع برق تهران‬
‫‪‬سازمان فاوا شهرداری اصفهان‬
‫‪‬شركت برق منطقه ای فارس‬
‫‪‬شركت آزمایشگاه مکانیک خاک‬
‫‪‬گروه انتخاب(اسنوا)‬
‫‪‬گروه پیشگامان‬
‫‪‬سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی‬
‫‪‬شركت راه آهن جمهوری اسالمی ایران‬
‫‪‬شركت توانیر‬
‫‪‬سازمان گسترش صنایع یران‬
‫‪‬شركت ملی پتروشیمی ایران‬
‫‪‬شركت سپاسد‬
‫‪‬شركت برق منطقه ای تهران‬
‫‪‬شركت ایران ترانسفو‬
‫‪‬شركت انفورماتیک ایریسا‬
‫‪‬مركز گسترش انفورماتیک ایران‬
‫‪‬شركت مپنا بویلر‬
‫‪‬شركت بیمه ایران‬
‫‪‬شركت ایساكو‬

‫‪‬و ‪...‬‬ ‫‪‬شركت آبفا كرمان‬ ‫‪‬شركت صنعت نفت آبادان‬

‫‪ ‬و ‪...‬‬ ‫‪‬و ‪...‬‬

 ‫سواالت کارگاه ؟‬

‫چرا سیستم های ‪BPMS‬‬

‫آنگونه که ادعا میشود‬
‫تفاوت های نظام های‬ ‫باموفقیت پیاده سازی‬
‫سنتی مدیریت کیفیت‬ ‫نمیشوند؟‬
‫با سیستمهای نوین‬
‫مبتنی بر ‪ BPMS‬؟‬
‫ادبیات و متدهای فرایندی با‬
‫سرویس گرا چه اشتراکات‬
‫و تفاوتهایی دارد؟‬

‫‪3‬‬
 ‫متامدل معماری سازمانی توگف‬

‫‪4‬‬
 ‫مقایسه سه مدل ساختاری‪ /‬فرآیندی‪/‬سرویس گرا‬
‫مدل ساختار سازمانی‬

‫مدل زنجیره فرایندی‬

‫مدل ارائه سرویس‬

‫‪5‬‬
 ‫فرایند دور سته‬

‫‪8‬‬

‫‪80‬‬
 ‫فرایند ‪ :‬تعریف کاربر ی‬

‫مجموعه از فعالیت های بهم پیوسته که با یک یا چند رخداد مشخص شروع شده و به‬
‫تولید یک نتیجه مشخص میانجامد‪ .‬فرایند می بایست دارای شرایط زیر باشد‪:‬‬

‫فرآیند دارای رخداد برای شروع است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫فرآیند توسط بیش از یک نقش انجام شود (اگر همه فعالیت ها توسط یک نقش انجام شود کل آن یک فعالیت‬ ‫‪‬‬
‫است)‬
‫چگونگی انجام کار‪ ،‬مجری هر فعالیت‪ ،‬نیازهای اطالعاتی و ذینفعان مشخص است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تحقق نتیجه فرآیند وابسته به همکاری نقش ها و زنجیره فعالیتهای انجام گرفته است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫فرآیندها میتوانند همدیگر را فراخوانی نمایند‬ ‫‪‬‬
‫یک فرآیند خود میتواند شامل چندین زیرفرآیند باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫هرفرآیند یک هدف و نتیجه مشخصی را دنبال میکند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪7‬‬
 ‫انواع نما های مدلسازی فرایند‬

‫‪8‬‬
 ‫نما مدلسازی منتخب‪BPMN :‬‬

‫با توجه به کامل بودن و استاندارد بودن نماد ‪ ، BPMN‬این نماد پیشنهاد می شود‪.‬‬ ‫•‬

‫اما به دلیل جزئیات و پیچیدگی این نماد خصوصا نسخه ‪ ، BPMN 2‬یک زیرمجموعه محدود و پرکاربرد از نمادها‬ ‫•‬
‫و عناصر این استاندارد در مدلسازی و معماری سازمانی استفاده میشود‬

‫‪9‬‬
 ‫نما های مدلسازی منتخب (سا ه شده)‬

‫‪10‬‬
 ‫نمونه فرایند غیر ‪BPMN‬‬

‫‪11‬‬
 ‫نمونه فرایند با نما استاندار ‪BPMN‬‬

‫‪12‬‬
 ‫فرایند ‪ :‬قلب کسب و کار سازمان‬

‫‪13‬‬
 ‫فرایند = عنصر کلیدی کسب و کار سازمان‬

‫مديريت و‬ ‫بهبود کارايي‬

‫بهبود فرايندها‬ ‫سازمان‬

‫‪14‬‬
 ‫تعریف مدیریت فرآیند کسب وکار‪:‬‬

‫روش و سیستمی برای تعریف‪ ،‬کنترل‪ ،‬تحلیل و بهینه سازی‬ ‫ی‬

‫فرایندهای کسب و کار‬

‫‪BPM‬‬
‫پاردایمی است مرکب از مفاهیم مدیریتی و فناوری اطالعات‬
‫(پلی بین کسب و کار با فناوری اطالعات)‬

‫‪BPMS‬‬
‫نوع خاصی از نرم افزار می باشد که از تمام چرخه عمر فرآیندهای کسب وکار‬
‫پشتیبانی می کند‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫رخه عمر و مراحل مدیریت فرایندهای کسب و کار‬

‫‪ ‬مدلسازی و مستندسازی فرآیندهای‬

‫كسب و كار‬ ‫‪ ‬پیاده سازی فرآیندها و قوانین كسب و‬
‫‪ ‬شبیه سازی فرایندها قبل از اجرا‬ ‫كار در سیستم‬
‫مدلسازی‬
‫‪ ‬طراحی فرم ها و گزارشات مورد نیاز‬ ‫‪ ‬اجرای فرآیندهای مکانیزه در سازمان‬
‫و طراحی‬ ‫‪ ‬توسعه فرآیندهای جدید با تركیب‬
‫پیاده سازی‬ ‫مولفه های موجود‬
‫و اجرا‬

‫تحلیل و‬
‫ارزیابی نتایج حاصل از دیده بانی‬ ‫بهینه سازی ‪‬‬ ‫دیده بانی‬ ‫‪ ‬تعامل همه جانبه كاربران و مدیران‬
‫فرایندها‬ ‫با سیستم‬
‫و مدیریت‬
‫‪ ‬بهبود فرایندها و رفع گلوگاه ها‬ ‫‪ ‬دیده بانی شاخص های كلیدی كارائی فرایندها‬
‫‪ ‬بهینه سازی بر مبنای تجارب موفق جهانی‬ ‫توسط مدیران سازمان‬
‫همراه با توجه به وضعیت واقعی سازمان‬ ‫‪ ‬مدیریت موثر و اعمال كنترل بر روی فرآیندهای‬
‫در حال اجرا‬

‫‪16‬‬
 ‫بازمهندسی فرایندها (‪)Business Process Re-Engineering‬‬

‫به معنای تغییر ساختاری در طرز تفکرات موجود و ایجاد تغییرات ناگهانی و‬
‫بنیادین در كسب وكار سازمان ها(فرایندها ) است تا بدین ترتیب موجب‬
‫بهبود سریع كارایی و سوداوری سازمان شود‪.‬‬

‫سعی می كند ایده ها و ساختارهای جدیدی بنیان نماید تا اینکه ساختارهای‬

‫موجود را بهبود دهد‪.‬‬

‫سعی می كند از تجارب موفق سازمان های پیشرو استفاده نموده و عینا در‬
‫سازمان پیاده سازی نماید‪.‬‬

‫فرض می كند فرایندهای فعلی از اساس اشتباه هستند و هیچ كارایی‬

‫ندارند‪ ،‬لذا آنها را به كنار می گذارد و از نو فرایندهای مورد نیاز را طراحی‬
‫می كند‬

‫‪17‬‬
 ‫اهداف ‪BPR‬‬

‫بهبود سریع‬
‫كاهش ناگهانی‬ ‫كیفیت‬
‫كاهش زمان‬ ‫تغییر بنیادین‬
‫هزینه اجرای‬ ‫محصوالت و‬
‫اجرای فرایندها‬ ‫قوانین سازمان‬
‫فرایندها‬ ‫خدمات ارائه‬
‫شده به مشتریان‬

‫‪18‬‬
 ‫شعار کلیدی بازمهندسی فرایندها‬

‫‪DO‬‬
‫‪Immediately‬‬
‫‪Or Die‬‬

‫‪19‬‬
20
 ‫آيا هر دو فرايند هستند؟‬

‫‪21‬‬
 ‫خدمت‪/‬سرویس‬

‫تعريف قديمي‪ :‬در راستای رضایت خاطر ذینفعان سازمان‪ ،‬خدمات از کسب و‬
‫کار(فرایندها) سازمان استخراج شدهاند‪ .‬این خدمات دارای ذینفع هستند‪ ،‬هر خدمت‬
‫شامل مراحلی است و ارزشی را برای خدمت گیرنده در برداشته تا موجبات رضایتش را‬
‫فراهم آورد‪ .‬خدمت از دید شخص خارج از واحد ارائه دهنده خدمت مطرح میشود(نگاه‬
‫بیرونی به سازمان)‪ .‬منظور از ذینفع‪ ،‬فرد حقیقی یا حقوقی است که از سازمان خدمت‬
‫میگیرد‪.‬‬

‫مثالهای از سرویس‪:‬‬
‫• سرویس وام‬
‫• سرویس دریافت وجه‬
‫• سرویس واریز وجه‬
‫• سرویس اعالم موجودی‬

‫‪23‬‬
 ‫ا ول سرویس گرائی‬

‫ذينفعان با ”چه چیز“ سرو کار دارند و نه ”چگونه“‬

‫استاندارد و شفاف بودن ورودی و خروجي‬

‫مخفي سازی پیچیدگي داخلي از ديد ذينفعان‬

‫تاکید ذينفع بر کنترل کیفیت ”نتیجه“ بجای کنترل ”مراحل انجام“‬

‫امکان شناسائي آسان و انتخاب بین سرويس دهنده ها‬

‫قابلیت استفاده مجدد سرويس ها‬

‫قابلیت ترکیب پذيری سرويس ها‬

‫استقالل سرويس ها از ابزار و فناوری‬

‫‪24‬‬
 ‫نقش هم نواسازی (‪ )Orchestration‬ر معماری سرویس گرا‬

‫‪25‬‬
 ‫تبدیل مدل کاریگرافی به مدل ارکستریشن‬

‫‪26‬‬
 ‫پارا ایم سرویس گرائی ر سازمان‬

‫• سازمان سرویس گرا )‪(SOE‬‬

‫الیه کسب و کار‬

‫الیه سیستم های‬ ‫• معماری سرویس گرا )‪(SOA‬‬

‫اطالعاتی‬

‫الیه زیرساخت و‬ ‫• زیرساخت سرویس گرا )‪(SOI‬‬

‫شبکه‬

‫‪27‬‬
 FEA Practical Guide ‫نسخه جدید‬

28
 ‫الیه های معماری سازمانی سرویس گرا‬

‫‪29‬‬
 ‫ساختار سازمانی وظیفه محور (مثال بخش فاوا)‬
‫فرایندهای فاوا‪:‬‬
‫• برنامه ریزی‬
‫• طراحی و توسعه سرویس‬
‫• ‪....‬‬
‫• کنترل و ارزیابی‬

‫معاونت فاوا‬
‫مشکالت اساسی ساختارهای وظیفه ای‪:‬‬

‫اداره نرم افزار‬ ‫اداره شبکه‬ ‫اداره سخت‬ ‫غیرمنعطف‬

‫ناکارآمد و اداره امنیت‬
‫اداره آمار و‬ ‫اداره ‪o...‬‬
‫ساختار‬ ‫اداره محاسبات‬
‫اصول فرایندی و سرویس گرایی‬
‫افزار‬ ‫اطالعات‬ ‫‪o‬‬
‫تناقض با‬ ‫ابری(!)‬
‫‪ o‬نیاز به تغییرات ساختاری با ظهور فناوری های جدید‬
‫‪ o‬نامتناسب با نیازمندی مدیران سازمانی‬
‫‪ o‬سختی و پیچیدگی مدیریت فرایندها‬

‫شركت های سرویس دهنده‬

‫‪.....‬‬ ‫‪.....‬‬ ‫‪....‬‬ ‫‪...‬‬

‫‪30‬‬
 )‫ساختار سازمانی سرویس محور (مثال بخش فاوا‬
‫معاونت فاوا‬

Planning & Development Operation Monitoring &

Architecture Feedback

‫شركت های‬ Information Information Information Information

‫سرویس دهنده‬
Software Software Software Software
.... •
.... • Infrastructure Infrastructure Infrastructure Infrastructure

.... • Security Security Security Security

... •
… … … …

Customer
Transparency Reusability Adaptation
Fit
Multi- Partner Loosely
channel connectivity coupled

31
 ‫ساختار سازمانی سرویس گرا‬

‫مديريت سازمان‬
)‫(رهبر ارکستر‬

SLA
SLA
SLA

Process Process Process

Technol Technol Technol

People People People
ogy ogy ogy

‫معاونت الف‬ ‫معاونت ب‬ ‫معاونت ج‬

32
 ‫تاثیر معماری سازمانی سرویس گرا ر ‪:‬‬
‫ساختار تشکیالتی و مدیریت سازمان‬

‫ساختار تشکیالتی و مدیریت‬ ‫ساختار تشکیالتی و مدیریت‬ ‫ساختار تشکیالتی و مدیریت‬

‫سازمان‬ ‫سازمان‬ ‫سازمان‬
‫بانگاه نوین سرویس گرا‬ ‫بانگاه فرایند محور‬ ‫بانگاه وظیفه محور‬

‫ساختار سازمانی سرویس‪-‬محور‬ ‫ساختار سازمانی ماتریسی‬ ‫ساختار سازمانی وظیفه‪-‬محور‬

‫وابستگی(زنجبره) بین واحدهای‬ ‫ارتباط عمودی(رئیس‪-‬مرئوس) بین‬

‫استقالل و خودمختاری نسبی واحدها‬
‫سازمان‬ ‫پستهای سازمان‬

‫ارزیابی عملکرد مبتنی بر‬

‫ارزیابی نتیجه فرایند‬ ‫ارزیابی عملکرد پرسنل‪/‬واحدسازمانی‬
‫سرویس(نتیجه)‬

‫نگاه به تغییرات به عنوان فرصت‬ ‫مدیریت و کنترل تغییرات‬ ‫نگاه به تغییرات به عنوان تهدید‬

‫تمرکز برطراحی وبهبود معماری سازمان‬ ‫تمرکز بر مدیریت و بهبود عملکرد‬

‫تمرکز بر مدیریت و بهبود فرایندها‬
‫(سرویس‪ ،‬فرایند‪ ،‬داده‪ ،‬سیستم‪ ،‬فناوری)‬ ‫واحدهای سازمانی‪ /‬پرسنل‬

‫‪33‬‬
 ‫معماری سرویس گرا ر حوزه سیستم های اطالعاتی‬

New
ERP Finance HR Legacy
composite
applications

Integration Layer

Suppliers

Process Customers
B2B
automation
Strategic
partners
34
 ‫ بر کاهش پیچیدگی‬SOA ‫تاثیر‬
Application Application Application Application

‫تاثیر استفا ه از معماری‬

‫سرویس گرا ر تسهیل اتصال‬
Application Application Application Application ‫بین سیستم های اطالعاتی‬

App App App App

Service Service Service Service

Service Service Service Service

App App App App

35
 ‫تحقق ا ول سرویس گرائی ر ‪SOA‬‬

‫ذينفعان با ”چه چیز“ سرو کار دارند و نه ”چگونه“‬ ‫• ‪Service Model‬‬

‫استاندارد و شفاف بودن ورودی و خروجي‬ ‫• ‪WSDL‬‬

‫مخفي سازی پیچیدگي داخلي از ديد ذينفعان‬ ‫• ‪Port‬‬

‫تاکید ذينفع بر کنترل کیفیت ”نتیجه“ بجای کنترل ”مراحل‬

‫• ‪QoS‬‬
‫انجام“‬

‫امکان شناسائي آسان و انتخاب بین سرويس دهنده ها‬ ‫• ‪UDDI‬‬

‫قابلیت استفاده مجدد سرويس ها‬ ‫• ‪Platform-Independent‬‬

‫قابلیت ترکیب پذيری سرويس ها‬ ‫• )‪Orchestration (bpel‬‬

‫استقالل سرويس ها در عین قابلیت فراخواني توسط‬

‫• ‪Loosely Coupled‬‬
‫ذينفعان مختلف‬

‫‪36‬‬
 ‫زیرساخت سرویس گرا‬

SONA (Service Oriented Network Architecture)

• TOGAF Architects Guide to SONA
• Cisco Network Architecture
• SONA Support and Optimize SOA
• ….

NGN(Next Generation Networking) with SOA

Cloud Computing
• IaaS
• PaaS
• SaaS

37
‫رایانش ابری و مجازیسازی‬
 ‫تفاوت رویکر فرایندمحور ر برابر سرویس محور‬

‫كاهش‬
‫كاهش زمان‬
‫پیچیدگی‬

‫تركیبپذیری‬ ‫مشتری‬ ‫مدیریت‬ ‫بهبود‬

‫سرویس‬ ‫طراحی‬ ‫محوری‬ ‫تغییرات‬ ‫طراحی‬ ‫كیفیت‬
‫سرویسمحور‬ ‫فرآیندمحور‬

‫قابلیت‬ ‫كاهش‬ ‫افزایش‬

‫انعطاف پذیری‬
‫استفاده مجدد‬ ‫هزینه‬ ‫تولید‬

‫‪39‬‬
 ‫سیستمهای مدیریت فرایندهای کسب و کار (‪)BPMS‬‬

‫‪ ‬همه راهها در حال منتهی شدن به سیستم‬

‫مدیریت فرآیندهای سازمانی به عنوان هسته‬
‫سیستم های سازمانی آینده هستند ‪.‬‬

‫‪ ‬این سیستم ها كه از سال ‪ 2005‬به بعد در حال‬

‫‪BPM‬‬ ‫فراگیر شدن هستند اكثر مبتنی بر تکنولوژی و‬
‫پروتکل های معماری سرویس گرا هستند‪.‬‬

‫‪ ‬دلیل استفاده این سیستم ها از معماری‬

‫‪SOA‬‬ ‫سرویس گرا قابلیت باالی انعطاف پذیری و‬
‫استفاده مجدد این معماری است كه در‬
‫مباحث مدیریت فرایندهای كاری مورد نیاز‬
‫است‪.‬‬

‫‪41‬‬
 BPMS ‫ظهور‬

42
 ‫ماژول های ا لی ‪BPMS‬‬

‫مدلسازی و‬
‫شبیه سازی‬ ‫تعریف فرم‬
‫امنیت و‬ ‫فرایندها‬ ‫های‬
‫مدیریت‬
‫الکترونیک و‬
‫ابزار‬
‫سرویس ها‬

‫تحلیل‬ ‫موتور قوانین‬

‫فرایندها‬ ‫کسب و کار‬

‫‪BPMS‬‬
‫آدابتورهای‬
‫داشبورد‬
‫یکپارچه‬
‫الکترونیک‬
‫سازی‬

‫تخصیص‬
‫پورتال‬
‫وظایف و‬
‫کاربران‬
‫موتور اجرای‬ ‫مجوز دهی‬
‫فرایندها‬

‫‪43‬‬
 ‫یا اوری رخه ‪BPM‬‬

‫مدلسازی‬
‫و طراحی‬
‫پیاده سازی‬
‫و اجرا‬

‫تحلیل و‬
‫بهینه سازی‬ ‫دیده بانی‬
‫و مدیریت‬

‫‪44‬‬
 ‫فاز مدلسازی و طراحی‬

‫مدلسازی‬
‫و طراحی‬
‫پیاده سازی‬
‫و اجرا‬

‫تحلیل و‬
‫بهینه سازی‬ ‫دیده بانی‬
‫و مدیریت‬

‫‪45‬‬
 ‫فاز پیا ه سازی و اجرا‬

‫مدلسازی‬
‫و طراحی‬
‫پیاده سازی‬
‫و اجرا‬

‫تحلیل و‬
‫بهینه سازی‬ ‫دیده بانی‬
‫و مدیریت‬

‫‪46‬‬
 ‫فاز یده بانی و مدیریت‬

‫مدلسازی‬
‫و طراحی‬
‫پیاده سازی‬
‫و اجرا‬

‫تحلیل و‬
‫بهینه سازی‬ ‫دیده بانی‬
‫و مدیریت‬

‫‪47‬‬
 ‫فاز تحلیل و بهینه سازی‬

‫مدلسازی‬
‫و طراحی‬
‫پیاده سازی‬
‫و اجرا‬

‫تحلیل و‬
‫بهینه سازی‬ ‫دیده بانی‬
‫و مدیریت‬

‫‪48‬‬
 ‫‪BPMS‬‬ ‫تحقق رخه ‪ BPM‬به کم‬

‫مستندسازی و‬
‫تعریف فرایندها‬
‫نظم پذیری و‬
‫ضمانت اجرایی‬
‫مدلسازی‬
‫و طراحی‬
‫پیاده سازی‬
‫و اجرا‬

‫تحلیل و‬
‫بهینه سازی‬ ‫دیده بانی‬
‫و مدیریت‬

‫قابلیت پایش‬
‫و مانیتورینگ‬

‫‪49‬‬
 ‫نوع فرایند و نحوه برخور با آن‬

‫صنعتی‪/‬‬
‫اداری‬
‫منطق‬
‫حجم و‬ ‫کارکردی‪/‬‬
‫تواتر اجرا‬ ‫فرایندی‪/‬‬
‫اطالعاتی‬

‫نوع فرایند‬
‫تغییرات کم‬ ‫بلوغ‬
‫یا زیاد‬ ‫پایین‪ /‬باال‬
‫تکنولوژی‬
‫محور یا‬
‫انسان محور‬

‫‪50‬‬
 ‫با تشکر از وقت و حوصله شما عزيزان‬
‫امیر مهجوريان‬

Mahjoorian@IEAF.ir
Mahjoorian@KarizSystem.ir

51