‫مقدمه‬

‫بسياري از صاحبنظران مديريت و سازمان تصميم گيري را جوهر مديريت دانسته اند و موفقيت‬
‫و شكست بسياري از سازمانها را در گرو تصميم گيري مديران قلمداد كرده اندبراي مثال هربرت‬
‫سصايمون مديريصت و تصصميم گيري را دو واژه مترادف دانسصته و ايصن وظيفصه را مهمتريصن و اصصلي‬
‫تريصن وظيفصه مديران تلقصي نموده اسصت ‪ .‬بصه علوه ازنظصر داركصر مديريصت چيزي جصز عمصل تصصميم‬
‫گيري نيسصصت و تصصصميم گيري كانون اصصصلي مديريصصت و اسصصاس وظيفصصه مديران را تشكيصصل مصصي‬
‫دهد‪.‬مديران همواره با مسصائلي مواجه هستند كه اخذ تصميم از جانب آنان را ميطلبد به طوريكه‬
‫از يصك سصو چگونگصي ايصن تصصميم هصا ‪ ،‬ميزان موفقيصت اهداف سصازمان را معيصن مصي كنصد واز سوي‬
‫ديگر تصميم گيري مجموعه اي از مراحل و اقدامات مشخص را در بر م گيرد كه اطلعات در‬
‫آن نقش مهم و حياتي ايفا مي كند‪.‬بر همين اساس تصميم گيري را آخرين مر حله استفاده از‬
‫اطلعات دانسته اند‪.‬‬
‫درص صنتيجهص صمشخصص صاستص صكهص صهرص صقدرص صدسترسيص صبهص صاطلعاتص صدرص صمراحلص صمختلفص صفرايندص صتصميم‬
‫گيريسريع تر ‪ ،‬دقيق تر و بهنگام تر باشد ميزان اتكا و اطمينان به تصميمات اخذ شده و نتايج آن‬
‫بيشتر خواهد بود ‪ .‬بنابراين نقش نظامهايي كه بتوانند به مديران در انجام تصميم هايشان كمك‬
‫كنند مهم و اساسي است‪.‬‬

‫پيشينه سيستم هاي پشتيباني مديريت ارشد‬

‫شروع شد و بوسيله راکارت ‪”Rokart‬‬ ‫واژه ‪ EIS‬ابتدا در اواخر دهه ‪ 1970‬از ‪MIT‬‬
‫“و تريسی ‪“ ”treacy‬در سال ‪ 1981‬در چندين مقاله کاری مختلف و يک مقاله در هاروارد‬
‫بيزينس رويو “‪”Harvard business review‬به شهرت رسيد‬
‫( ‪)Cheng & Negi ،1994‬‬

‫تعريف سيستم پشتيبانی مديريت ارشد‬

‫سيستم های اطلعاتی هستند که نيازهای اطلعاتی مديران ارشد را تامين می کنند ‪( .‬صرافي زاده‬
‫‪،‬علي پناهي‪)1380،‬‬

‫‪1‬‬
 ‫تعريف ديگر‬

‫‪ ess‬يک سيستم کامپيوتر محور است که اين قابليت را برای مدير سطح عالی ايجاد می کند که‬
‫دسترسیص صآسانص صبهص صاطلعاتص صداخلیص صوص صخارجیص صکهص صباص صتصميمص صگيريهایص صاستراتژيکص صوص صساير‬
‫مسئوليتهای اجرايی مرتبط است را داشته باشند ‪) )Horn Nord & Deryl nord, 1995.‬‬

‫تعريف ديگر‬
‫سيستمص صپشتيبانیص صمديرص صارشدص صسيستمص صهایص صکامپيوتریص صهستندص صکهص صمتناسبص صباص صشيوهص صمديريتص صو‬
‫مسئوليتهای مديران ارشد ايجاد شده اند ‪ .‬و با تعبيه امکانات خاص اين سيستمها نيازهای زير را‬
‫تامين می کنند‪.‬‬

‫نيازهاي اطلعاتي مديران ارشد‬

‫•به سرعت بتوانند موقعيت را درک کنند‬
‫•کارهای تجاری سازمان را تسهيل نمايند‬
‫•مطرح شدن چند مسئله همزمان‬
‫•برای ايجاد برنامه کاری‬
‫•برای حفظ ديدگاه از موسسه‬
‫•برای حفظ چشم انداز در صنعت ‪))senn, 1990‬‬

‫ويژگيهايی که يک سيستم پشتيبانی مديريت اجرايی بايد داشته باشد‬

‫نمايش به صورت نمودار و تصوير به منظور آسان بودن‬
‫رابط جهت استفاده آسان‬
‫ارائه اطلعات کلی و جامع‬
‫ارائه جزئيات در صور ت لزوم‬
‫هماهنگی منابع مختلف داده ها‬
‫به موقع بودن اطلعات‬
‫اثر بخشی در شرايط عدم اطمينان‬

‫‪2‬‬
 ‫داشتن نگاه به آينده‬

‫استفاده کنندگان از ‪Ess‬‬

‫ها طراحی شده است با اين حال‬ ‫اگر چه ‪ Ess‬تنها برای استفاده مديران اجرايی ارشد و ‪ceo‬‬
‫در خيلی از سازمانها صدها استفاده کننده از ص ‪ Ess‬صوجود دارد ‪ .‬ولی هدف اصلی سيستم های‬
‫پشتيبانی مديران ارشد اجرايی تامين اهداف مدير ارشد اجرايی است‬
‫‪) )Horn Nord & Deryl nord, 1995‬‬

‫ميزان استفاده مديران مختلف از ‪ ess:‬منبع ‪) )Horn Nord & Deryl nord, 1995‬‬

‫‪3‬‬
 ‫تفاوت ‪ ESS‬با ‪EIS‬‬
‫واژه ‪ ess‬و ‪ eis‬اغلب به جای همديگر به کار ميروند اما اغلب ‪ ess‬اشاره به يک مجموعه‬
‫گسترده تر از قابليتها نسبت به ‪ eis‬می باشد‪)Cheng & Negi ،1994 ( .‬‬

‫تفاوت ‪ ESS‬با ‪DSS‬‬

‫‪DSS‬ها عمو ما تمر كز بر مدلها دارند ‪ .‬درحاليكه ‪ ESS‬ها نوعا شامل مدل نمي باشند و‬
‫تمركز آنها بر تعيين مساله و گر دآوري داده است و بنابراين مدلهاي رياضي در حمايت از اين‬
‫مرحله از فرايند تصميم گيري مفيد نخواهد بود‪ .‬در بيشتر اوقات اطلعات توليد شده بوسيله‬
‫‪ EIS‬به عنوان ورودي براي ‪ DSS‬مورد استفاده قرار مي گيرد‪Cheng & ،1994 ( .‬‬
‫‪)Negi‬‬

‫قابليتهای ‪ess‬‬
‫‪.1‬ارائهص صديدگاهص صجامعص صازص صسازمان‪:‬ص صيکیص صازص نقشهایص صکليدیص صمديرانص صارشدص صداشتنص صديدگاه‬
‫جامع از سازمان است‪.‬‬
‫‪.2‬پشتيبانی از برنامه ريزی استراتژيک ‪ :‬منظور از برنامه ريزی استراتژيک تعيين‬
‫اهدافص صبلندص صمدتص صسازمانص صاستص صکهص صازص صطريقص صتجزيهص صوص صتحليلص صنقاطص صقوتص صوص صضعف‬
‫سازمانص ص‪,‬ص صپيشص صبينیص صروندهاص صدرص صآيندهص ص‪,‬ص صبرنامهص صريزیص صخطوطص صجديدص صتوليد‪,‬ص صتهيه‬
‫تجهيزات جديد و اتخاذ تصميمات خاص در شرايط حاد اقتصادی ميسر می شود‪.‬‬
‫‪.3‬پشتيبانی از سازمان دهی و تامين نيروی انسانی در بلند مدت‪ .‬مديران ارشد بايد به‬
‫ساختار سازمانی نيز توجه داشته باشند‪.‬‬
‫‪.4‬پشتيبانی از کنترل استراتژيک ‪ :‬بخش ديگری از تصميمات مديران ارشد به کنترل‬
‫استراتژيک معطوف می شود که نظارت و مديريت عمليات کلی سازمان است‪ .‬يک‬

‫‪4‬‬
 ‫سيستم ص ‪ess‬کارآمد میص تواندص به مديران ارشدص کمک کند تا ضمن کنترل برص ابعاد‬
‫مختلف سازمان از منابع مو جود به بهترين نحو استفاده کنند‪.‬‬
‫‪.5‬حمايت از مديريت در شرايط بحرانی ‪ :‬حتی با برنامه ريزی دقيق استراتژيک هم‬
‫ممکن است بحران بروز نمايد ‪ .‬حوادث غير مترقبه مانند سيل و بروز اختلل در‬
‫سيستم ها می تواند بخش های عمده سازمان را با بحران مواجه سازد ‪ .‬مديريت اين‬
‫بحرانها نيز از وضايف مديريت ارشد می باشد ‪ .‬در بسياری از موارد طرحهای‬
‫اضطراری استراتژيک را می توان با کمک ‪ ess‬جايگزين نمود تا سازمان بتواند بر‬
‫بحران ها فائق آ يد‪ (.‬صرافی زاد ه‪ ,‬علی پناهی‪)1380 ,‬‬

‫هدف ‪ess‬‬
‫هدف اصلی يک ‪ ess‬دريافت داده ها از منابع مختلف ‪,‬هماهنگ و سازگار نمودن آنها و نمايش‬
‫اطلعات حاصل به شکل جامع است تا استفاده از آنها آسان باشد ‪ .‬بنابراين ساختار ‪ ess‬بايد به‬
‫شکل زير باشد‪:‬‬

‫‪5‬‬
 ‫داده های‬ ‫مدلهای‬ ‫داده های‬
‫‪MRS‬‬ ‫‪DSS‬‬ ‫‪DSS‬‬

‫داد‬ ‫کاربران‬

‫ديگر‬

‫برنامه‪E‬‬
‫‪SS‬‬
‫مديريت‬
‫ارشد‬

‫داده های ‪Tps‬‬

‫داده های‬ ‫نمودار‬ ‫گزارشات‬ ‫مدلهای‬

‫‪OAS‬‬ ‫‪ESS‬‬

‫منابع دريافت داده(منبع ‪ :‬صرافی زاده ‪,‬علی پناهی؛‪)1380‬‬

‫مدل يك ‪EIS‬‬
‫شکل يک ‪ EIS‬کامپيوتر محور معمولً شامل يک کامپيوتر شخصی است در اغلب شرکت ها‬
‫ای کامپيوتر شخصی به يک کامپيوتر مرکزی شبکه شده است‪ ،‬همان طور که در مدلص ‪EIS‬‬
‫نمايشص صداده صشدهص صاست‪ .‬صکامپيوترص صشخصیص صمديران صارشدص صخدماتص صخودص صراص صدرص صمحيطص صکارص صمديران‬
‫اجرايی ارائه می کند‪ .‬يک شکل سخت افزاری شامل انبار ثانويه می باشد‪ .‬پايگاه داده مديران‬
‫شامل داده و اطلعات است که بوسيله کامپيوتر مرکزی شرکت از پيش پردازش گرديده است‪.‬‬
‫مدير اجرايی از ميان منوهای مختلف صفحات نمايش از قبل ايجاد شده را انتخاب می کند و يا‬
‫يک حداقل مقداری از پردازش را انجام می دهد‪ .‬همچنين سيستم به ما اجازه ص می دهد تا ص از‬
‫‪ electronic mail‬استفاده کنيم تا به اطلعات و داده ها محيطی دست يابيم‪ .‬در تعدادی از ‪eis‬‬
‫ها همچنين اخبار رايج و توضيحات اطلعات نيز پشتيبانی‬

‫‪6‬‬
 ‫درخواستهای‬
‫اطلعاتی‬
‫کامپيوتر‬
‫پايگاه داده‬ ‫شخصی‬
‫مدير‬
‫اجرايی‬ ‫نمايش‬
‫اطلعات‬
‫محيط کار مدير‬

‫پايگاه داده‬ ‫اخبار رايج‬

‫پست الکترونيک‬ ‫هماهنگ ساختن‬
‫توضيحات‬
‫اطلعات در دسترس‬
‫نرم افزارها‬
‫کامپيوتر مرکزی‬
‫مدير مستقر‬
‫در محيط‬
‫کاری ديگر‬ ‫داده واطلعات‬
‫مدل يک ‪EIS‬‬ ‫خارجی‬

‫)منبع ‪Mcleod,1995( :‬‬

‫تکنولوژی ‪ess‬‬

‫نرم افزارهای ‪ ess‬برای اولين بار در اواخر دهه ‪ 1970‬بوسيله تعدادی از شرکتها ساخته شد ‪.‬‬
‫اما توسعه تجاری نرم افزارها تا اواسط دهه ‪ 1980‬صورت نگرفت‪ .‬انتخاب نرم افزار يک‬
‫موضوع مهم برای سازمانهايی است که به دنبال خريد و استقرار سيستم ‪ ess‬می باشند‪ .‬نرم‬
‫افزارهای ‪ ess‬مناسب برای همه کامپيوترها با قيمتی کمتراز ‪$100‬برای‬
‫“‪”Microsoft Open eis pak‬‬
‫تا بيش از ‪ $300000‬برای يک ‪ ess‬با دامنه کاملی از قابليتها و کاربران نامحدود‪.‬‬
‫در شكل زير ميزان استفاده از انواع مختلف سيستم هاي پشتيبان مديريت اجرايي آورده شده‬
‫است‪:‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ميزان استفاده ازسيستم هاي ‪ eis‬مختلف ‪) )Horn Nord & Deryl nord, 1995‬‬

‫مزايای به کار بستن يک ‪ess‬‬

‫خريد يک ‪ ess‬با قابليت کامل ‪ ,‬گرانترين گزينه می باشد با اين وجود بيشترين منافع را عايد ما‬
‫می کند برای مثال شرکت فورچون ‪ Fortune 500“20“ 500‬ميليون دلر در يک سال‬
‫مستقيما بواسطه استفاده از يک سيستم ‪ess‬بر سود خود افزود‪ .‬ساير نکات مثبتی که گزارش‬
‫گرديد شامل‪ :‬بهبود خدمات ارائه شده ‪ ,‬بهبود تمرکز بر عاملهای حياتی موفقيت ‪ ,‬کنترل بهتر بر‬
‫فروش و توليد‪ ,‬کاهش موجودی کالو دستيابی به ساير اطلعات غير قابل دسترس‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫آينده ‪ESS‬‬

‫در تحقيقی که شرکت اينتر نشنال ديتا “‪” International data corporation‬‬
‫که يک شرکت در زمينه تحقيقات بازاراست انجام شده نرخ افزايش استفاده از ‪ ess‬رو به‬
‫افزايش با نرخ سالنه ‪ 40‬درصد تعيين گرديده است‪.‬‬
‫در جای ديگر از ‪ ess‬به عنوان موج آينده‬
‫”‪ “ Future wave of‬نام برده شده است‪.‬‬
‫مطالعات اخير در مورد سيستم هاي پشتيباني مديران اجرايي در شركتهاي فورچون‬
‫‪ " "500foutune500‬نشان مي دهد كه تقريبا ‪3/1‬پاسخگويان امروزه از ‪ESS‬براي پشتيباني‬
‫تصميم استفاده مي كنند تا در بهره وري شخصي و يا ارتباطات به آنها كمك كند‪.‬‬
‫‪) )Horn Nord & Deryl nord, 1995‬‬

‫دليل عدم استفاده مديران ارشد از ‪ess‬‬

‫‪‬متناسب با شيوه های مديريت فرد نيست‬

‫‪‬نوع اطلعات مورد نيازرا تهيه نمی کند‪(.‬اطلعات محدود)‬
‫‪‬اطلعات پراکنده را نمی تواند در اختيار بگذارد‪.‬‬
‫‪‬ريسک استفاده غير مجاز دارد‪.‬‬
‫‪‬سابقه شکست قبلی دارد‪)senn, 1990( .‬‬

‫منابع و ماخذ‬
‫•صرافی زاده ‪,‬اصغر”سيستم اطلعات مديريت”چ چهارم‪,‬انتشارات مير‪1383,‬‬
‫•فيضي ‪ ،‬كامران" كاربرد سيستم هاي پشتيبان تصميم در تصميم گيري مديران " ‪،‬‬
‫مطالعات مديريت ‪ ،‬انتشارات دانشگاه علمه طباطبايي‪،‬شماره ‪45‬‬
‫•‪Senn A James “informatin systems in management‬‬
‫‪”,Wadsworth publishinn co,fth ed,1990‬‬
‫•‪Mcleod jr raymond“management information system“ prentic‬‬
‫‪Hall, Sth ed ,1995‬‬
‫•‪Jeretta Horn Nord & G. daryl Nord ”why managers use‬‬
‫‪executive support systems“ industrial management and data‬‬
‫‪systems ,1995‬‬
‫•‪T.C.E.Cheng and E.W.T.Nagi ”management support systems‬‬
‫‪for service quality & reliability management. 1994‬‬

‫‪9‬‬