‫‪16/03/2024, 13:04‬‬ ‫اقیانوس ‪ -‬ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬

‫اقیانوس‬
‫از ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬
‫ُاقیانوس در سیارٔه زمین‪ ،‬به پیکره‌های بزرگی از آب‌های‬
‫شور گفته می‌شود که جزوی از مجموعه آب‌های کرٔه‬
‫زمین است و مرز آبی میان چند خشکی بزرگ کرٔه زمین‬
‫را می‌سازد‪]۱[.‬‬

‫این واژه گاهی به قسمت‌های بزرگی از آنچه اقیانوس‬

‫جهانی خوانده می‌شود‪ ،‬گفته می‌شود‪ .‬واژٔه دریا و‬
‫اقیانوس گاهی به جای یکدیگر به کار برده می‌شوند اما‬
‫دریا پیکره‌ای از آب‌های شور است (غالبًا بخشی از‬
‫) که به خشکی‌ها نزدیک است‪]۲[.‬‬
‫اقیانوس جهانی‬
‫پراکنش گیاهان در اقیانوس‌ها‪،‬‬
‫اقیانوس زمین بزرگ‌ترین اقیانوس سطحی تأیید شدٔه‬
‫چگالی سبزینه‌ها‪ :‬آبی‪ :‬کم‪ ،‬سبز‪ :‬متوسط‪.‬‬
‫سیاره‌های قابل رویت است‪ .‬تقریبًا ‪ ۷۵‬درصد از سطح کرٔه‬
‫زمین (که مساحتی حدود ‪ ۳۶۱‬میلیون کیلومتر مربع را‬
‫شامل می‌شود) را آب‌های شور پوشانده‌اند که به‌طور کلی به چند اقیانوس و تعدادی دریا تقسیم می‌شوند‪.‬‬
‫حجم کلی اقیانوس‌ها حدود ‪ ۱٫۳‬میلیارد کیلومتر مکعب[‪ ]۳‬با عمق متوسط ‪ ۳٬۷۹۰‬متر است‪ .‬در اقیانوس‌ها‬
‫حدود ‪ ۲۳۰٬۰۰۰‬گونٔه جانوری شناخته شده وجود دارد؛ البته قسمت عمده‌ای از ژرفای اقیانوس‌ها کشف‬
‫نشده باقی‌مانده و تخمین زده می‌شود که بیش از دو میلیون گونٔه جانوری آبزی وجود داشته باشد‪ ،‬البته‬
‫تمام مابقی موجودات کشف نشده تنها در ‪ ٪۳‬از کل آب‌هایی است که در اعماق بستر خاکستری دریا وجود‬
‫دارند و نزدیک به ‪ ٪۹۷‬تمامی اقیانوس‌ها با مقیاس دقیق یا شبیه کشف و ثبت شده‌است‪ ]۴[.‬منشأ‬
‫اقیانوس‌های زمین ناشناخته باقی مانده‌است‪ ،‬البته دانشمندان بر آنند که نخستین بار در دوران هادئن‬
‫تشکیل یافته و ممکن است که منشأیی برای آغاز حیات در روی زمین بوده باشند‪ .‬بیش از نیمی از این‬
‫اقیانوس‌ها دارای عمقی بالغ بر ‪ ۳٬۰۰۰‬متر (‪ ۹٬۸۰۰‬فوت) هستند‪ .‬میزان شوری آب اقیانوس‌ها غلظتی حدود‬
‫‪ ۳۵‬نقطه از هزار را دارا هستند و در نزدیکی دریاها این غلظت شوری به میزان ‪ ۳۰‬الی ‪ ۳۸‬نقطه تغییر پیدا‬
‫می‌کند‪.‬‬

‫آب همٔه اقیانوس‌ها شور است‪ .‬علت آن ورود آب رودخانه‌ها به آن‌هاست‪ .‬قسمتی از این آب‌ها هنگامی که‬
‫در رودها جریان دارند از سنگ‌های بستر رودها نمک در خود حل می‌کنند‪ .‬اما این نمک کند چندان نیست که‬
‫آب رودها شورمزه شود‪ ،‬ولی همین رودها میلیون‌ها سال است که نمک به اقیانوس‌ها می‌برند و در تمام این‬
‫سال‌ها مقداری از آب اقیانوس بخار شده و نمک به جای گذارده‌است و قرن به قرن آب اقیانوس‌ها شورتر‬
‫شده‌است‪ .‬در اقیانوس‌ها کانی‌های دیگر هم وجود دارد و برخی برآوردها حاکی از وجود ‪ ۸۳۰‬میلیون تن طال‬
‫در اقیانوس جهانی است که بهره‌برداری از این کانی‌ها البته با دشواری زیادی روبروست‪ .‬حجم مواد غذایی‬
‫به دست آمده از اقیانوس‌ها بسیار زیاد است که بیشتر آن را ماهی‌ها تشکیل می‌دهند و میگو و خرچنگ و‬
‫صدف‌ماهی خوراکی نیز از آن جمله هستند‪ .‬روغن نهنگ‪ ،‬اسفنج‪ ،‬و مروارید از دیگر کاالهای به دست آمده از‬
‫اقیانوس‌ها است‪]۵[.‬‬

‫در اقیانوس‌ها رودهای بسیار عظیم وجود دارند که به آن‌ها جریان دریایی می‌گویند‪ .‬بعضی از این جریان‌ها‬
‫گرم و بعضی سردند‪ .‬این جریان‌ها بر آب و هوای سرزمین‌های پیرامون تأثیر بسیاری دارند‪ .‬امروزه اقیانوس‌ها‬
‫و دریاهای جهان شاهراه‌های بسیار عظیمی به‌شمار می‌روند و در سراسر این آب‌ها کشتی‌های باری و‬
‫مسافری پیوسته کاال و مسافر حمل و نقل می‌کنند‪]۶[.‬‬

‫اقیانوس‌های جهان (به ترتیب وسعت)‪:‬‬

‫اقیانوس آرام یا اقیانوس کبیر‬

‫اقیانوس‪https://fa.wikipedia.org/wiki/‬‬ ‫‪1/7‬‬
‫‪16/03/2024, 13:04‬‬ ‫اقیانوس ‪ -‬ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬

‫اطلس‬ ‫اقیانوس‬
‫هند‬ ‫اقیانوس‬
‫منجمد جنوبی‬ ‫اقیانوس‬
‫منجمد شمالی‬ ‫اقیانوس‬

‫نام‌شناسی‬
‫واژٔه اقیانوس از واژٔه یونانی )‪okeanus‬‬
‫‪ )Ωκεανός‬گرفته شده‌است‪ .‬ریشه این واژه‬
‫نامعلوم است‪ .‬روبرت اس‪.‬پی‪ِ .‬بیِکس‪،‬‬
‫ریشه‌شناس هلندی‪ ،‬معتقد است که زبان‬
‫یونانی این واژه را از زبان مردمان منطقه‬
‫یونان که پیش از ورود یونانی‌های‬
‫هندواروپایی به منطقه در آن ساکن بودند‬
‫گرفته‌است‪]۷[.‬‬

‫در اساطیر یونانی اقیانوس پسر اورانوس و‬

‫گایا و شوهر تتیس بود‪ .‬در یونانی‪ ،‬منظور از‬
‫نقشه اقیانوس‌ها و قاره‌های جهان در کتاب «اصول علم جغرافیا»‪،‬‬ ‫اقیانوس‪ ،‬رودخانه یا دریای بزرگی بود که‬
‫نوشته محمد صفی‪ ،‬فرزند ادیب‌الدوله‪ ،‬تهران‪ ۱۳۱۶ :‬قمری‪.‬‬ ‫قرص زمین را فراگرفته است (در تضاد با‬
‫دریای مدیترانه که به معنی دریای واقع در‬
‫بین خشکی‌ها است)‪ .‬در زمان‌های اولیه‪،‬‬
‫زمانی که تنها توده‌های خشکی شناخته شده اوراسیا و آفریقا بودند‪ ،‬اقیانوس یک رودخانه بی‌پایان انگاشته‬
‫می‌شد که در پیرامون این خشکی‌ها روان بود‪ .‬تا حدود ‪ ۱۶۵۰‬میالدی معموًال به آن دریای اقیانوس گفته‬
‫می‌شد که ترجمه التین ‪ mare oceanum‬بود‪ .‬استفاده از کلمه اقیانوس برای هر یک از پهنه‌های آبی بزرگ‬
‫جهان به صورت جداگانه از سدٔه چهاردهم میالدی آغاز شد‪]۸[.‬‬

‫در متون قدیمی‌تر فارسی به آن دریای ُمحیط یا بحر محیط می‌گفتند‪ ]۹[.‬بحر محیط به معنای «دریای‬
‫دربرگیرنده (خشکی‌ها)» است‪.‬‬

‫در متون قدیمی‌تر‪ ،‬با اینکه از لحاظ نظری‪ ،‬دریای محیط‪ ،‬اقیانوسی محیط بر ُربع مسکون به‌شمار می‌رفت‪،‬‬
‫غالبًا مراد از آن فقط اقیانوس اطلس بود‪ .‬در این متون‪ ،‬وقتی که بحر محیط به معنای اقیانوس اطلس به کار‬
‫می‌رود با بحر ُمْظِلم یا بحر ُظْلَمة یا بحر ُظُلماْت (دریای تاریکی) مترادف است و به شمال اقیانوس اطلس‬
‫گفته می‌شود و این اسامی از هوای نامساعد و مخاطرات آن اقیانوس حکایت می‌کند‪]۹[.‬‬

‫در متون جغرافیایی زمان قاجار در مورد برخی اصطالحات و نام‌های جغرافیایی از اصطالحات عربی و ترکی‬
‫عثمانی پیروی می‌شد و برای نمونه برای اقیانوس آرام‪ ،‬محیط ساکن‪ ،‬برای اقیانوس اطلس‪ ،‬محیط غربی‪،‬‬
‫برای جهان نو (یعنی آمریکا)‪ ،‬ینگی دنیا (به ترکی به معنای جهان نو)‪ ،‬برای تنگه در معنی آبراه دریایی‪ُ ،‬بغاز‬
‫(از ترکی) و برای کانال و آبکند‪ُ ،‬ترعه هم گفته می‌شد‪.‬‬

‫دید کلی‬
‫برخالف دریاهایی که هم‌اکنون می‌بینید و ممکن است تکه‌تکه باشند و هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشته‬
‫باشند‪ ،‬اقیانوس‌ها یکپارچه هستند و با یکدیگر در ارتباط هستند‪ .‬قسمت متصل این آب نمک‌ها اکثرًا به‬
‫اقیانوس جهانی یاد می‌شود‪ .‬مفهوم «اقیانوس جهانی» به‌معنی تکه‌های آبی پهناوری است که با یکدیگر در‬
‫ارتباط هستند و از لحاظ اقیانوس سنجی دارای ارزش بسیار می‌باشند‪ .‬تکه‌های عظیم این اقیانوس‌ها‪ ،‬در‬
‫قاره‌های مختلف پراکنده هستند و شامل مجمع الجزایرهای گوناگون و معیارهای دیگر می‌گردد‪.‬‬

‫اقیانوس‪https://fa.wikipedia.org/wiki/‬‬ ‫‪2/7‬‬
‫‪16/03/2024, 13:04‬‬ ‫اقیانوس ‪ -‬ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬

‫اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس شامل زیر مجموعه‌هایی بر روی خط استوا‪ ،‬قسمت‌های شمالی و جنوبی آن‬
‫است‪ .‬در زمین‌شناسی قسمت‌های کوچک‌تر اقیانوس به نام‌هایی مانند «دریا»‪« ،‬ساحل»‪« ،‬دلتا» و دیگر‬
‫نام‌ها شناخته می‌شوند‪ .‬همچنین بعضی از بخش‌های اقیانوس در خشکی وجود دارند که با اقیانوس جهانی‬
‫در ارتباط نیستند مانند دریاچٔه خزر در فالت ایران‪ ،‬دریاچٔه آرال (خوارزم) در آسیای میانه و دریاچٔه نمک در‬
‫ایالت یوتا در ایاالت متحدٔه آمریکا که ممکن است با نام دریا شناخته شوند ولی در حقیقت دریاچٔه شور‬
‫هستند‪.‬‬

‫از آنجایی‌که اقیانوس‌ها قسمت‌های بزرگی از کرٔه زمین را می‌پوشانند‪ ،‬از این‌رو تأثیرات مهمی بر روی‬
‫زیست‌کره دارند‪ .‬تبخیر آب اقیانوس (به‌عنوان عضوی از چرخٔه آب) نقش مهمی در ایجاد بارش دارد و در واقع‬
‫دمای اقیانوس یکی از مهم‌ترین کلیدهای تغییر آب و هوا در کرٔه زمین است‪ .‬قدمت اقیانوس‌ها‪ ،‬چیزی حدود‬
‫‪ ۳‬میلیارد سال تخمین زده شده و پس از آن بود که گیاهان و موجودات زنده بر روی آن پدید آمدند‪ُ .‬لجٔه‬
‫اقیانوس‌ها محل زندگی گونه‌های متفاوتی از حیوانات و گیاهان آبزی است و قسمت مهم اقیانوس‌ها در‬
‫فواصلی بسیار دور از سواحل قرار دارند که تعیین‌کنندٔه نوع زیست‌بوم‌ها در خشکی‌های سطح کرٔه زمین‬
‫هستند‪.‬‬

‫پنج اقیانوس جهان‬

‫اقیانوس‪https://fa.wikipedia.org/wiki/‬‬ ‫‪3/7‬‬
‫‪16/03/2024, 13:04‬‬ ‫اقیانوس ‪ -‬ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬

‫توضیحات نسبت داده شده‬ ‫تصویر زمینه ای‬ ‫نام اقیانوس‌ها‬

‫اقیانوس آرام یا اقیانوس کبیر بزرگ‌ترین اقیانوس جهان است و‬

‫یک‌سوم مساحت کره زمین را پوشانده‌است‪ .‬تا پیش از سده‬
‫شانزدهم میالدی مردمی از اندونزی و تایوان به مرور جزیره‌های‬
‫پراکنده و دوردست اقیانوس آرام را کشف کرده و در بسیاری از‬
‫آن‌ها سکونت گزیدند‪ .‬دریانوردان اروپایی بین سال‌های ‪ ۱۵۲۰‬تا‬ ‫اقیانوس آرام‬
‫‪ ۱۷۹۹‬میالدی با کشفیات خود به پهناوری این اقیانوس پی‬
‫بردند‪ ]۱۰[.‬اقیانوس آرام همچنین با عمق متوسط حدود ‪ ۳۸۰۰‬متر‪،‬‬ ‫یا اقیانوس کبیر‬
‫ژرف‌ترین اقیانوس جهان است‪ .‬بیشترین آتشفشان‌های جهان‬
‫(حدود ‪ ۷۵‬درصد) نیز در پهنه اقیانوس آرام واقع شده‌اند‪ .‬بیشترین‬
‫جزایر جهان نیز در این اقیانوس واقع شده‌اند‪ .‬تعداد جزایر این‬
‫اقیانوس حدود ‪ ۲۵‬هزار جزیره‌است که بیشترشان در جنوب خط‬
‫قرار گرفته‌اند‪]۱۱[.‬‬
‫استوا‬

‫نام اقیانوس اطلس از اسطوره‌های یونانی گرفته شده و کهن‌ترین‬

‫اشاره به این نام در نوشته‌های هرودوت دیده می‌شود‪ .‬اقیانوس‬
‫اطلس دومین اقیانوس بزرگ جهان است و یک‌پنجم سطح کره‬
‫زمین را پوشانده‌است‪ .‬این اقیانوس در دوره برده‌داری تا سده‬
‫بیستم کانون بازرگانی جهان بود‪ .‬امروزه آب‌های این اقیانوس با‬ ‫اقیانوس اطلس‬
‫صید بیش از حد ماهی مواجه ند‪ ]۱۲[.‬از نقاط معروف کناره‌های این‬
‫اقیانوس می‌توان به جزایر قناری‪ ،‬جزایر باهاما‪ ،‬گرینلند‪،‬‬
‫جبل‌الطارق‪ ،‬نیویورک‪ ،‬لندن‪ ،‬میامی‪ ،‬بوئنوس آیرس و‬
‫هامبورگ اشاره کرد‪]۱۳[.‬‬

‫اقیانوس هند سومین اقیانوس بزرگ جهان است و از جنوب آسیا تا‬
‫آب‌های جنوبگان ادامه پیدا می‌کند‪ .‬اقیانوس هند حدود ‪ ۲۰‬درصد از‬
‫پهنه اقیانوس‌های جهان را به‌خود اختصاص داده‌است‪ .‬شهرهای‬
‫سنگاپور‪ ،‬بمبئی‪ ،‬جاکارتا و جزیره‌های سری‌النکا و ماداگاسکار از‬
‫اقیانوس هند‬
‫نقاط مهم این اقیانوس هستند‪ .‬بازرگانان و دریانوردان عرب و ایرانی‬
‫در دوره‌ای در اقیانوس هند فعالیت زیادی داشتند و از این طریق‬
‫دین اسالم را از کرانه‌های شمالی‌تر این اقیانوس به مناطقی در‬
‫جنوب چون اندونزی و مالدیو و زنگبار گسترش دادند‪]۱۴[.‬‬

‫اقیانوس منجمد جنوبی یا (در برخی متون فارسی دری‬

‫افغانستان) اقیانوس یخ‌بسته جنوبی‪ ،‬نامی است که بخش‌های‬
‫جنوبی اقیانوس‌های آرام‪ ،‬اطلس‪ ،‬و اقیانوس هند داده شده‌است‪.‬‬
‫اقیانوس منجمد جنوبی چهارمین اقیانوس بزرگ جهان است‪ .‬این‬
‫اقیانوس تنها ‪ ۳۰‬میلیون سال پیش شکل گرفته و به این خاطر‬ ‫اقیانوس منجمد جنوبی‬
‫«جوان‌ترین» اقیانوس جهان به‌شمار می‌آید‪ .‬به خاطر تفاوت زیاد‬
‫دما بین یخ‌پهنه‌های قاره جنوبگان با آب پیرامون آن‪ ،‬این اقیانوس‬
‫توفان‌های شدیدی را تجربه می‌کند که شدیدترین بادهای جهان را‬
‫دارند و این خطر بزرگی را متوجه دریانوردان این آب‌ها می‌کند‪]۱۵[.‬‬

‫اقیانوس منجمد شمالی یا (در برخی متون فارسی دری‬

‫افغانستان) اقیانوس یخ‌بسته شمالی‪ ،‬کوچک‌ترین اقیانوس جهان‬
‫است و سطح آن به‌طور کامل در داخل مدار شمالگان قرار‬
‫گرفته‌است‪ .‬پیرامون این اقیانوس تقریبًا به‌طور کامل با خشکی‬
‫احاطه شده‌است‪ .‬حوزه این اقیانوس تا سال ‪ ۱۹۲۶‬که برای‬
‫نخستین بار یک ناو هوایی به نام نورگه از فراز آن گذشت کامًال‬ ‫اقیانوس منجمد شمالی‬
‫ناشناخته مانده بود‪ ]۱۶[.‬از خشکی‌های معروف این اقیانوس‬
‫می‌تواند به گرینلند و نوایا زملیا اشاره کرد‪ .‬میانگین ژرفای این‬
‫اقیانوس ‪ ۹۷۸‬متر است‪ ]۱۷[.‬بسیاری از یخ‌های این اقیانوس به‬
‫خاطر گرمایش زمین در حال آب شدن‌اند‪.‬‬

‫الیه‌ها و ژرفاها‬
‫الیه‌های پهنه‌های آبی‬

‫ناحیه دریامیانی‬

‫ناحیه نورگیر‬

‫اقیانوس‪https://fa.wikipedia.org/wiki/‬‬ ‫‪4/7‬‬
‫‪16/03/2024, 13:04‬‬ ‫اقیانوس ‪ -‬ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬

‫ناحیه َبردریایی‬
‫ناحیه بی‌نور‬

‫ناحیه میان‌دریایی‬
‫ناحیه ژرف‌دریایی‬
‫ناحیه مغاکی‬
‫ناحیه فراژرف‬
‫ناحیه کف‌زی‬
‫ناحیه دریابن‬

‫الیه‌بندی آب‬

‫چگالی‌شیب‬

‫هم‌چگالی‬
‫شیب شیمیایی‬

‫بیشینه سبزینه ژرف‬

‫شوری‌شیب‬

‫دماشیب‬

‫گردش دماشوری‬

‫نوشتارهای وابسته‬
‫زیستگاه‌های دریایی‬
‫الیه‌بندی دریاچه‬
‫الیه‌بندی آب‬
‫بوم‌سازگان آبی‬
‫ماهیگیری در طبیعت‬

‫اقیانوس‌شناسان‪ ،‬اقیانوس را بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و زیست‌شناسی تقسیم‌بندی می‌کنند‪ .‬الیٔه‬

‫لجه شامل همٔه قسمت‌های باز اقیانوس می‌شود و خود می‌تواند بسته به عمق یا فراوانی نور به زیر‬
‫الیه‌هایی تقسیم کرد‪ .‬بخش نورگیر از سطح آب تا ژرفای ‪ ۲۰۰‬متری را شامل می‌شود‪ .‬این الیه‌ای است که‬
‫امکان فتوسنتز در آن وجود دارد و از همین جهت بیشترین گونٔه جانوری را دار است‪ .‬از آنجا که گیاهان به‬
‫فتوسنتز نیاز دارند‪ ،‬زندگی در پایین‌تر از این ژرفا باید به یک منبع دیگر وابسته باشد‪ .‬در بخش بی نور این‬
‫منبع می‌تواند ریزش آبزیان یا مجراهای گرمایی درون آب باشد‪ .‬قسمت لجه‌ای بخش نورگیر را برلجه‬
‫می‌گویند‪ .‬قسمت لجه‌ای بخش نورگیر خود می‌تواند به زیر الیه‌هایی بر حسب دما تقسیم گردد‪ .‬میان لجه‬
‫قسمت باالیی را تشکیل می‌دهد‪ .‬مرز پایینی آن را دما شیب ‪ ۱۲°‬تشکیل می‌دهد که در مناطق گرمسیری‬
‫حدودًا در ژرفای ‪ ۷۰۰‬تا ‪ ۱٬۰۰۰‬متری است‪ .‬ناحیٔه بعدی ژرف لجه است که در محدودٔه دمایی ‪ ۱۰‬تا ‪ ۴‬درجه‬
‫سانتی‌گراد قرار گرفته و معموًال ‪ ۱٬۰۰۰‬تا‪ ۴٬۰۰۰‬متری را شامل می‌شود‪ .‬باالی صفحٔه مغاک‪ ،‬الیٔه مغاک قرار‬

‫اقیانوس‪https://fa.wikipedia.org/wiki/‬‬ ‫‪5/7‬‬
‫‪16/03/2024, 13:04‬‬ ‫اقیانوس ‪ -‬ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬

‫گرفته که مرز پایینی آن در ژرفای ‪ ۶٬۰۰۰‬متری قرار گرفته‌است‪ .‬آخرین الیه زیر مغاک است که گودال‌های‬
‫بستر اقیانوس را شامل می‌شود‪ .‬این الیه در ژرفای ‪ ۶٬۰۰۰‬تا ‪ ۱۱٬۰۰۰‬متری قرار گرفته‌است‪ .‬به موازات‬
‫بخش بی‌نور لجه‪ ،‬بخش بی نور دریابن نیز قرار دارد که از سه ناحیه عمیق بستر دریا تشکیل شده‌است‪.‬‬

‫آلودگی و مرگ اقیانوس‌ها‬

‫مطالعٔه جدید و گسترده‌ای نشان داد نرخ بی‌سابقٔه کاهش اکسیژن در اقیانوس‌ها به دلیل تغییر اقلیم‪،‬‬
‫آلودگی فاضالب و فعالیت‌های کشاورزی‪ ،‬باعث گسترش سریع «مناطق مرده» در اقیانوس‌های جهان شده و‬
‫موجب بروز تهدید زیستی برای زیست‌بوم‌ها و حیات دریایی شده‌است‪]۱۸[.‬‬

‫میزان کلی اکسیژن در اقیانوس‌ها تا حدود ‪ ۲‬درصد افت کرده و تعداد «مناطق مرده» که به عارضٔه‬
‫کم‌اکسیژنی دچار شده‌اند (یعنی میزان کاهش اکسیژن در آن‌ها به مرز خطرناکی رسیده) از ‪ ۴۵‬نقطه در‬
‫دهٔه ‪ ۶۰‬میالدی‪ ،‬به دسِت‌کم ‪ ۷۰۰‬منطقه در حال حاضر رسیده‌است‪ .‬بسیاری از جانداران دریایی بزرگ‌تر و‬
‫فعال‌تر مانند کوسه‪ ،‬نیزه‌ماهی و ماهی تن نمی‌توانند در این مناطق زندگی کنند و در درازمدت در معرض‬
‫خطر انقراض دسته‌جمعی قرار دارند مگر آنکه روند کنونی برعکس شود‪]۱۸[.‬‬

‫کمبود اکسیژن اقیانوس‌ها به خاطر ورود بیش از حد مواد مغذی به آن‌ها‪ ،‬به علت کشاورزی و ورود دیگر‬
‫آلودگی‌هاست‪ ،‬اما عامل اصلی این پدیدٔه گرمایش جهانی است‪]۱۸[.‬‬

‫در طول دو دهٔه منتهی به سال ‪ ۲۰۱۹‬دمای اقیانوس‌ها هر سال بیشتر از سال پیش شده و میزان گرمایش‬
‫اقیانوس‌ها هم‌ارز گرمایش حاصل از انفجار پنج بمب اتمی به قدرت بمب هیروشیما در هر ثانیه است‪ .‬تا به‬
‫حال اقیانوس‌ها نقش حائل را بازی کرده‌اند و بیش از ‪ ۹۰‬درصد گرمای حاصل از انتشار گازهای گلخانه‌ای را‬
‫جذب کرده‌اند‪ .‬اقیانوس‌ها حدود یک سوم گازهای گلخانه‌ای تولیدی را جذب می‌کنند‪ .‬اما مطالعات نشان داده‬
‫هرچه اقیانوس‌ها گرم‌تر شوند این فرایند جذب کندتر می‌شود‪ .‬در نتیجه این گازها بیشتر در جو می‌مانند و‬
‫باعث گرمایش بیشتر هوا می‌شوند‪]۱۸[.‬‬

‫جستارهای وابسته‬
‫موجودیت آب در کره زمین‬
‫امواج سطح اقیانوس‬
‫روز جهانی اقیانوس‌ها‬
‫آب لب‌شور‬
‫سازمان بین‌المللی دریانوردی‬
‫زباله دریایی‬
‫آلودگی دریایی‬
‫جریان اقیانوسی‬
‫اقیانوس‌نگاری‬
‫لجه‬
‫افزایش سطح آب دریاها‬
‫سطح آب‌های آزاد‬
‫نمک دریایی‬
‫هفت دریا‬
‫کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها‬
‫دریاها‬

‫منابع‬
‫‪. "WordNet Search — ocean" (http://wordnetweb.princeton.edu/perl/webwn?s=ocean).‬‬
‫‪Princeton University. Retrieved February 21, 2012.‬‬
‫اقیانوس‪https://fa.wikipedia.org/wiki/‬‬ ‫‪6/7‬‬
16/03/2024, 13:04 ‫ دانشنامٔه آزاد‬،‫ ویکی‌پدیا‬- ‫اقیانوس‬

. "WordNet Search — sea" (http://wordnetweb.princeton.edu/perl/webwn?s=sea). Princeton

University. Retrieved February 21, 2012.
. Qadri, Syed (2003). "Volume of Earth's Oceans" (http://hypertextbook.com/facts/2001/SyedQa
dri.shtml). The Physics Factbook. Retrieved 2007-06-07.
. Drogin, Bob (August ۲, ۲۰۰۹). "Mapping an ocean of species" (http://articles.latimes.com/200
9/aug/02/nation/na-fish2). Los Angeles Times. Retrieved August 18, 2009.
. ‫ شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری‬:‫ تهران‬.‫ جلد اول‬،‫ فرهنگنامه پارکر‬:‫ برتا‬،‫موریس پارکر‬
:‫ مدخل‬.۱۳۴۶ ‫ چاپ اول‬.‫ ترجمه و تنظیم و نگارش زیر نظر رضا اقصی‬.‫مؤسسٔه انتشارات فرانکلین‬
‫اقیانوس‬.
. ‫همان منبع‬.
. Online Etymological Dictionary: Ocean (https://www.etymonline.com/search?q=ocean). :‫بازدید‬
۲۰۲۱ ‫دسامبر‬.
. Online Etymological Dictionary: Ocean (https://www.etymonline.com/search?q=ocean). :‫بازدید‬
۲۰۲۱ ‫دسامبر‬.
. ‫ بحر محیط‬:‫لغتنامٔه دهخدا‬.
. encyclopedia.com (http://www.encyclopedia.com/places/oceans-continents-and-polar-regions/
oceans-and-continents/pacific-ocean)
. pacific-ocean-facts (http://www.kids-world-travel-guide.com/pacific-ocean-facts.html). :‫بازدید‬
۲۰۱۶ ‫اکتبر‬.
. newworldencyclopedia (http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Atlantic_Ocean). :‫بازدید‬
۲۰۱۶ ‫اکتبر‬.
. atlantic-ocean-facts (http://www.kids-world-travel-guide.com/atlantic-ocean-facts.html). :‫بازدید‬
۲۰۱۶ ‫اکتبر‬.
. indian-ocean-facts (http://www.kids-world-travel-guide.com/indian-ocean-facts.html)
. Antarctic_Ocean (http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Antarctic_Ocean)
. arctic-ocean (http://www.encyclopedia.com/places/oceans-continents-and-polar-regions/ocean
s-and-continents/arctic-ocean)
. britannica.com (https://www.britannica.com/place/Arctic-Ocean)
. ‫ «گسترش بی‌سابقه و سریع «مناطق مرده» در اقیانوس‌ها‬:‫ اندی‬،‫( »گرگوری‬https://www.independe
ntpersian.com/node/32166/‫اقیانوس‌ها‬-‫در‬-»‫مرده‬-‫«مناطق‬-‫سریع‬-‫و‬-‫بی‌سابقه‬-‫گسترش‬/‫)زندگی‬.
۲۰۱۹ ‫ دسامبر‬۱۲ ‫ دسترسی‬.‫ ایندیپندنت فارسی‬.۲۰۱۹.

‫پیوند به بیرون‬
https://www.youtube.com/watch?v=QUW_Zv_jJb8&feature=player_embed( ‫درک بزرگی اقیانوس‬
)ded
FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) Fisheries Division (http://www.f
ao.org/fishery/en)
NOAA – National Oceanic and Atmospheric Administration (United States) (https://www.noaa.g
ov/)
United Nations Decade of Ocean Science for Sustainable Development (2021-2030) (https://w
ww.oceandecade.org/)

»https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=‫&اقیانوس‬oldid=38776340« ‫برگرفته از‬

https://fa.wikipedia.org/wiki/‫اقیانوس‬ 7/7