‫)‪ (Reef‬رﻳﻒ‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از رﻳﻔﻬﺎي ‪.‬ﭘﺸﺘﻪ اي از ﺳﻨﮕﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ ﻳﺎ ﮔﺮاول ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﻛﻒ درﻳﺎ ﻗﺮار دارد و ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻲ رﺳﺪ‬
‫ﻣﺮﺟﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬آرﻛﺌﻮﺳﻴﺎﺗﻴﺪﻫﺎ و ﺟﻠﺒﻚ ﻫﺎ اﻣﺮوزي ﺷﺎﻣﻞ اﺳﻜﻠﺘﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﻣﺮﺟﺎﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و رﻳﻔﻬﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫)‪ (Shale‬ﺷﻴﻞ‬
‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ رﻳﺰداﻧﻪ و ﻻﻳﻪ ﻻﻳﻪ اي ﻛﻪ از ﮔﻞ ﻳﺎ رس ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (Erosion‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‬
‫از ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻮازدﮔﻲ‪ ،‬اﻧﺤﻼل‪ ،‬ﺳﺎﻳﺶ و اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاد را‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪه و ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫)‪ (AA‬آ‪.‬ﮔﺪازه ﺑﺎزاﻟﺘﻲ‬

‫ﻛﺎر ﻣﻴﺮود ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﻪ ﮔﺪازه ﺑﻪ )‪ (ah-ah‬اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﺎواﻳﻲ ﻛﻪ آه آه‬
 ‫)‪ (Aa flow‬آآ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﮔﺪازه ﻛﻪ داراي ﺳﻄﺢ دﻧﺪاﻧﻪ دار و ﻗﻄﻌﻪ اي اﺳﺖ‬

‫)‪ (Ground water‬آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از آب ﻫﺎي زﻳﺮﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ در زون اﺷﺒﺎع ﻗﺮار دارد ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬

‫)‪ (Hydrology‬آب ﺷﻨﺎﺳﻲ‬

‫ﻋﻠﻢ ﺑﺮرﺳﻲ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ و ﭼﺮﺧﺶ آب‬

‫)‪ (Dry climate‬آب و ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ‬

‫آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ از دﺳﺖ دادن آب ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺒﺨﻴﺮ اﺳﺖ‬
 ‫آﺑﺘﺎز )‪(Debacle‬‬
‫آﺑﺘﺎز ‪ ،‬آب ﻳﺦ در رودﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻳﺦ رودﺧﺎﻧﻪ‪:‬اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻪ ‪ ،‬در زﻣﺎن ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻢ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺑﻬﺎره ﻳﺎ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻪ ﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﻇﺮف ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن در روي رودﺧﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﺑﺨﻮان ﻧﺎﺗﺮاوا)‪(Aquitard‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﻛﻪ از ﺣﺮﻛﺖ آﺑﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫آﺑﺨﻮان)‪(Aquifer‬‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ زﻳﺮﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ آب دارد و اب آن ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺖ‬

‫آﺑﺪار)‪( Aquifer‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﻳﺎ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ از ﺧﻼل آن ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻋﺒﻮر ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
 ‫آﺑﺪره)‪(Fiord‬‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﻳﺎ ﺧﻠﻴﺞ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻴﺒﺪار ﻣﻨﺸﻌﺐ ﺷﺪه از درﻳﺎ ﻛﻪ ﭘﺲ از زﻳﺮ آب رﻓﺘﻦ ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﺎودان ﻳﺎ ﮔﻮدال ﻳﺨﺰاري‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫آﺑﺮاﻫﻪ ‪ ،‬آﺑﻜﻨﺪ )‪(Gully‬‬

‫دره اي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ دره ﺗﻨﮓ در ﻳﻚ ﺻﺨﺮه ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﮔﻮدال ﺑﺎرﻳﻚ و دراز ﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪه در‬
‫زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﻮاد ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد روي ﻳﻚ داﻣﻨﻪ ﭘﺮﺷﻴﺐ )ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻳﺎ ذوب ﻳﺦ و ﺑﺮف؛ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از‬
‫ﻳﻚ ﺗﻨﮕﺎب‬

‫آﺑﺮاﻫﻪ داﺧﻠﻲ) ‪(Interior drainage‬‬

‫ﻃﺮح ﻧﺎ ﻣﻤﺘﺪ رودﻫﺎي ﻓﺼﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‬

‫آﺑﺮﻓﺖ)‪(Alluvium‬‬
‫ﻣﻮاد ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺎزاد ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﺮﻛﺐ از ﺷﻦ و رﺳﻮﺑﺎت رودﺧﺎﻧﻪ اي ‪ ،‬ﻛﻪ رودي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻠﻖ ﺣﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ ،‬و ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﺑﻪ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﺎره اي از ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰ ﺗﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨﻬﺎ در ﺟﻬﺎن ﻣﺮﻛﺐ از آﺑﺮﻓﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه در‬
‫دره ﻫﺎ و دﻟﺘﺎﻫﺎي رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آﺑﺰا)‪(Aquifer‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ آب را در ﺧﻮد ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ آب در آن رﺳﻮخ ﻛﻨﺪ‬

‫آﺑﺸﺎر)‪(Waterfall‬‬
‫رﻳﺰش ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ آب‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺴﺘﺮي از ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ در ﻣﺴﻴﺮ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﻳﺎ اﻓﻘﻲ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻼﻳﻤﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي رودﺧﺎﻧﻪ ﺷﻴﺐ دارد و در روي ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﺮﻣﺘﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﺮﻣﺘﺮ زﻳﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺘﺮ آوﻳﺰان ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ آﺑﺸﺎر ﻣﺮﺑﻮط را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫آﺑﻔﺸﺎن)‪(Geyser‬‬
‫ﻳﻚ ﭼﺸﻤﻪ آب ﮔﺮم در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﻈﻢ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﻳﻚ ﻓﻮاره آب ﮔﺮم ﻳﺎ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ داﺧﻞ ﻫﻮا ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‬
 ‫آﺑﻔﺸﺎن)‪(Wash bottle‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻇﺮوف آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺠﻢ رﺳﺎﻧﺪن ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎ در ﺑﺎﻟﻦ ژوژه و ﻳﺎ رﻳﺨﺘﻦ آب ﻣﻘﻄﺮ در‬
‫ﻇﺮف واﻛﻨﺶ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫آﺑﮕﺬري) ‪(Discharge‬‬
‫ﻣﻘﺪار آﺑﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ واﺣﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻴﻦ از ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻌﻴﻦ از رودﺧﺎﻧﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫آﺑﮕﻴﺮي)‪(Hydrolysis‬‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﻮازدﮔﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ در اﺛﺮ واﻛﻨﺶ ﺑﺎ آب و اﺳﻴﺪﻫﺎ دﮔﺮﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫آﺑﻜﺮه) ‪(Hydrosphere‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ آﺑﻲ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ‪ .‬ﻳﻜﻲ از زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﻣﺤﻴﻂ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‬
 ‫آﭘﺎﺗﻴﺖ)‪(Apatite‬‬
‫ﻣﺎده اي ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻧﮕﻬﺎي زرد‪ ،‬آﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻔﺶ‪ ،‬ﺳﺒﺰ و ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﻲ رﻧﮓ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫ﻛﺎﺗﻮﻳﺎﻧﺖ‪ ،‬اﺛﺮ ﭼﺸﻢ ﮔﺮﺑﻪ اي دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل آن )‪ Ca5(PO4)3(F,Cl,OH‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎم آﭘﺎﺗﻴﺖ از ﻟﻐﺖ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‬
‫آﭘﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺒﺎﻫﺘﺶ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻗﻴﻤﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻴﻮﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺮﻳﺪوت و‬
‫ﺑﺮﻳﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎم ر ا ﺑﻪ آن داده اﻧﺪ‪ .‬آﭘﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻓﻠﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻠﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﮔﺮوه ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﻞ‪ ،‬از ﺳﻪ ﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﭘﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻓﺴﻔﺎت ﻛﻠﺴﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﻠﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻠﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﻫﻴﺪوﻛﺴﻴﻞ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﭘﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻧﮓ زرد‪ -‬ﺳﺒﺰش‪ ،‬در زﺑﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﺳﻨﮓ ﻣﺎرﭼﻮﺑﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎدا‪،‬‬
‫ﺷﺮق آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻣﻜﺰﻳﻚ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﭘﻠﻴﺖ)‪(Aplite‬‬
‫آﭘﻠﻴﺘﻬﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ دروﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻏﺎﻟﺐ آن ﻛﻮارﺗﺰ و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺮاﻧﻴﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﻴﻠﻲ رﻳﺰ ﺑﻠﻮر ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻜﺮي‪،‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻳﺎ ﮔﻮﺷﺘﻲ رﻧﮓ و اﺟﺰاي اﺻﻠﻲ آن ﺑﺎ ذره ﺑﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﭘﻠﻴﺘﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺼﻮرت رﮔﻪ اي ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و داﻳﻚ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺘﻬﺎي ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ را اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ آﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻗﻄﻊ ﻛﺮدﻧﺪ واﺑﺴﺘﮕﻲ ژﻧﺘﻴﻜﻲ دارﻧﺪ‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل آﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﮔﺮاﻧﻴﺘﻲ‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﮔﻤﺎي ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺸﺎن ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ آﮔﺮﮔﺎت ﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰ‪-‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻚ ﻛﻪ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي اوﻟﻴﻪ در ﺗﻮده اﺻﻠﻲ ﺳﻨﮓ ﭘﺮﻛﺮده اﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آﭘﻮﻓﻴﻠﻴﺖ)‪(Apophyllite‬‬
 ‫ﻧﺎم آﭘﻮﻓﻴﻠﻴﺖ‪ ،‬از واژه ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ آﭘﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎﻣﻮش و ﻓﻴﻠﻮن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮگ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﭘﻮﻓﻴﻠﻴﺖ‪،‬‬
‫ﻓﻠﻮرﺳﻴﻠﻴﻜﺎت آﺑﺪار ﻛﻠﺴﻴﻢ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار اﻧﺪﻛﻲ آﻫﻦ و ﻧﻴﻜﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﭘﻮﻓﻴﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻨﮓ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﺗﺎﻛﺎﻣﻴﺖ)‪(Atacamite‬‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬ﻟﻴﻤﻮﻧﻴﺖ ‪ ،‬ﻛﺮﻳﺰوﻛﻮﻻ‪ ،‬ﺑﺮوﺧﺎﻧﺘﻴﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻨﻪ آرﻳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻪ دوﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻮﭘﺮﻳﺖ و ﻣﺎﻻﻛﻴﺖ‪.‬‬
‫آﺗﺎﻛﺎﻣﻴﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮل از ﮔﺮوه ﻫﺎﻟﻴﺪﻫﺎ )زﻳﺮ ﮔﺮوه اﻛﺴﻲ ﻫﺎﻟﻴﺪﻫﺎ( اﺳﺖ و ﺑﺎ دو ﻛﺎﻧﻲ ﭘﺎراآﺗﺎﻛﺎﻣﻴﺖ و‬
‫ﺑﻮت آﻻﻛﻴﺖ ﭘﻠﻴﻤﻮرف اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﺧﺸﻚ و ﺟﺎﻳﻴﻜﻪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺴﺪار اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻴﺸﻮد اﻳﺠﺎد ﻣﻴﺸﻮد‬

‫آﺗﺸﺒﺎري)‪(Detonate‬‬
‫اﻧﻔﺠﺎرﻳﻚ ﻓﻌﻞ واﻧﻔﻌﺎل ﺣﺮارت زاﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻓﻮري ودرزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎرﻛﻮﺗﺎه ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮدوﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮدﻛﻪ‬
‫ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ازﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪارﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺎﻳﺪارﺑﺮﺳﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﻔﺠﺎرﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه درﭼﺎل ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪاﺗﺸﺒﺎري ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎن)‪(Volcano‬‬
‫ﻣﺨﺮﺟﻲ در ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺪازه آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ راه ﺧﻮد را ﺑﻪ زور ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺎز ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي اﻧﻔﺠﺎري ﺗﻜﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻫﻮا ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫آﺗﺸﻔﺸﺎن)‪(Volcanoes‬‬
‫ﻣﺠﺮاﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن آن ﮔﺪازه‪ ،‬ﻣﻮاد ﭘﻴﺮوﻛﻼﺳﺘﻴﻚ و ﮔﺎزﻫﺎ ﻓﻮران ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻫﺎ اﻃﺮاف اﻳﻦ ﻣﺠﺮا‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎن ﭼﻴﻨﻪ اي)‪(Stratovolcano‬‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎن ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﺮ ﺷﻴﺐ ﻛﻪ ازﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﮔﺪازه ﺳﺮد ﺷﺪه ﺑﺎ ﺑﻴﻦ ﻻﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻮاد ﭘﻴﺮوﻛﻼﺳﺘﻴﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﺗﺸﻔﺸﺎن ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻮه ﻓﻮﺟﻲ ﻳﻚ آﺗﺸﻔﺸﺎن ﭼﻴﻨﻪ اي اﺳﺖ‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎن ﺳﭙﺮي)‪(Shield volcano‬‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻣﺴﻄﺢ و وﺳﻴﻊ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﭘﻲ در ﭘﻲ ﮔﺪازﻫﺎي ﺳﻴﺎل ﺑﻮﺟﻮد‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻫﺎي زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ‪(Submarine volcanism‬‬

 ‫اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻒ اﻗﻴﺎﻧﻮس در اﻣﺘﺪاد رﻳﻔﺖ ﻫﺎي ﻣﻴﺎن اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﮔﻤﺎي ﺑﺎزاﻟﺘﻲ ‪ ،‬ﻛﻢ ﺳﻴﻠﻴﺲ ‪ ،‬ﺳﻴﺎل ﺑﻌﻼوه ﭘﻴﻠﻮﻻوا و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺷﻴﺸﻪ اي ﻫﻤﺮاه اﻧﺪ‬

‫آﺗﻮل)‪(Atoll‬‬
‫ﻳﻚ ﺟﺰﻳﺮه ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﻳﺎ ﻧﻌﻞ اﺳﺐ ﻛﻪ ﻣﺮداﺑﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﺌﻮري داروﻳﻦ ﻳﻚ آﺗﻮل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰﻳﺮه ﻳﺎ ﺗﭙﻪ درﻳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺎرﻳﻦ در اﻃﺮاف ﻳﻚ ﺟﺰﻳﺮه رﻳﺸﻪ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
‫آﻧﮕﺎه ﺟﺰﻳﺮه ﺑﻌﻠﺖ ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ زﻳﺮآب رﻓﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﭙﻪ درﻳﺎﻳﻲ ﺣﻠﻘﻪ اي ﺷﻜﻞ ﻛﻪ ﻣﺮداﺑﻲ را اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارد‬

‫آداﻣﻠﻴﺖ)‪(Adamellite‬‬
‫آداﻣﻠﻴﺖ)ﻛﻮارﺗﺰ ﻣﻮﻧﺰوﻧﻴﺖ( ﻳﻚ ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ارﺗﻮز‪ ،‬اوﻟﻴﮕﻮﻛﻼز ‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺎي ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ و‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺗﻴﺮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آداﻣﻴﺖ)‪(Adamite‬‬
‫آداﻣﻴﺖ ﻳﻚ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ آرﺳﻨﻴﻚ و روي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل ‪ Zn2AsO4OH .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي اﻛﺴﻴﺪان و‬
‫ﻫﻮازده در ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي روي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ رﻧﮓ زرد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﺲ‬
‫در آن ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد رﻧﮓ ﺳﺒﺰ در آن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﻛﺒﺎﻟﺖ و ﻧﻴﻜﻞ ﻧﻴﺰ ﮔﺎه در اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺣﻀﻮر‬
‫دارﻧﺪ‬
 ‫آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ)‪(Adiabatic‬‬
‫اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ در ﻓﺸﺎر و ﺣﺮارت ﻳﻚ ﮔﺎز اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮا‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه و ﻧﻪ از آن ﻛﻢ ﺷﻮد‬

‫آراﮔﻮﻧﻴﺖ )‪(Aragonite‬‬
‫آراﮔﻮﻧﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻋﻤﻮﻣﻴﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺗﻮروﻣﺒﻴﻚ ﺑﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺳﻮزﻧﻲ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻛﻠﺴﻴﺖ ﻳﻚ ﭘﻠﻲ ﻣﻮرف اﺳﺖ و ﻫﺮ دو داراي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮري آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎﻧﻲ در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﻛﻠﺴﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آراﮔﻮﻧﻴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻮر ﻣﺎوراي‬
‫ﺑﻨﻔﺶ از ﺧﻮد ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻓﻠﺌﻮرﺳﺎﻧﺲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬در اﺛﺮ ﻣﺎﻛﻞ ﺗﻜﺮار ي اﺷﻜﺎل ﻫﮕﺰاﮔﻮﻧﺎل دروﻏﻴﻦ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ‬
‫آﻳﺪ‪.‬آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﻓﻴﺒﺮﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬و ﮔﻬﮕﺎه ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﺎﻻﻛﺘﻴﺖ ﺷﺎﺧﻪ اي ﻛﻪ ﮔﻞ ﻫﺎي‬
‫آﻫﻨﻲ )‪(flowers of iron‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‬

‫آرت )‪(Arete‬‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎرﻳﻚ و ﺗﻴﻐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻛﻪ دو دره ﻳﺨﺴﺎري را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫آرﺗﻴﻨﻴﺖ )‪(Artinite‬‬
‫آرﺗﻴﻨﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻬﺎي ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ و ﺑﺼﻮرت ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮي و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﮔﻠﻮﻟﻪ اي ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي اوﻟﺘﺮاﺑﺎزﻳﻚ و ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﭘﺎﻧﺘﻴﻨﻴﺖ دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد‬

‫آرژﻧﺘﻴﺖ)‪(Argentite‬‬
‫آرژﻧﺘﻴﺖ ﻳﺎ آﻛﺎﻧﺘﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻧﻘﺮه ﺑﻌﺪ از ﮔﺎﻟﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در دﻣﺎي ﺑﺎﻻي ‪ 173‬درﺟﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻮﺑﻴﻚ اﺳﺖ و اﮔﺮ دﻣﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ان زﻳﺮ ‪ 173‬درﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻛﻮﺑﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻲ دﻫﺪ و از اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ دﻣﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺎﻧﺴﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‬

‫آرژﻳﻠﻴﺖ)‪(Argillite‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي از ﺧﺎكﻫﺎي رﺳﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف رس ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ آب آﻧﻬﺎ ﻛﻢ ﺑﻮده و ﺳﺨﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬

‫آرﺳﻨﻮﭘﻴﺮﻳﺖ)‪(Arsenopyrite‬‬
‫آرﺳﻨﻮﭘﻴﺮﻳﺖ ﻛﺎﻧﻲ اﺻﻠﻲ آرﺳﻨﻴﻚ اﺳﺖ و داراي ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪﻛﻲ از ﻃﻼ ﻧﻴﺰ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺰ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻃﻼ‪ ،‬ﺳﻴﺪرﻳﺖ و ﭘﻴﺮﻳﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻮﻟﻔﻴﺪﻫﺎ‬

‫آرﮔﻮس)‪(ARGOS‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎي دوﭘﻠﺮ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻛﻪ در ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﻗﻄﺒﻲ ﻣﺪار ‪ NOAA‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‬

‫آرﮔﻮﻣﺎن ﺣﻀﻴﺾ زﻣﻴﻨﻲ )‪(Argument of perigee‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ‪ 6‬ﻋﻨﺼﺮ ﻛﭙﻠﺮ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭼﺮﺧﺶ ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻮاره روي ﻳﻚ ﻣﺪار اﺳﺖ‪ .‬آرﮔﻮﻣﺎن ﺣﻀﻴﺾ زﻣﻴﻨﻲ ﻧﻘﻄﻪ اي روي‬
‫ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺪاري اﺳﺖ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻮاره در ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آرﻛﻮز)‪( Arkose‬‬
‫ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓ ﻏﻨﻲ از ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت‬
 ‫آزﺑﺴﺖ)‪(Asbestos‬‬
‫آزﺑﺴﺘﻬﺎ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮده و ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ‪chrysotile, amosite, crocidolite,‬‬
‫‪tremolite, anthophyfillite‬و ‪ actinolite‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آزﺑﺴﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻴﺒﺮ ﺑﻮده و از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل و ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ رﺳﺎﻧﺎي ﮔﺮﻣﺎ و اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه )‪(Laboratory‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﺗﺎﻗﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺗﺠﻬﻴﺰات وﻳﮋه ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎ و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آزورﻳﺖ )‪(Azurite‬‬
‫آزورﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻏﻠﺐ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺲ دار دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮ اﺛﺮ اﻛﺴﻴﺪه ﺷﺪن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻣﺎﻻﻛﻴﺖ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻠﻮري اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ داراي‬
‫ارزش ﻛﻠﻜﺴﻴﻮﻧﻲ و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﺟﻮاﻫﺮي دارد‬

‫آزﻳﻤﻮت)‪(Azimuth‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ زاوﻳﻪ اي اﻓﻘﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﺮاز ﻋﻤﻮدي ﻛﻪ از وﺳﻂ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪه و ﻗﻄﺒﻴﻦ زﻣﻴﻦ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺳﻄﺢ ﺗﺮاز‬
‫ﻋﻤﻮدي ﻛﻪ از وﺳﻂ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪه و ﺷﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 180‬درﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﺮق ﻳﺎ‬
 ‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﻏﺮب ﻗﻄﺐ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﺶ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 360‬درﺟﻪ در ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ از ﺷﻤﺎل‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﻮد‬

‫آزﻳﻤﻮت)‪(Azimuth‬‬
‫ﺟﻬﺘﻲ )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﺣﻘﻴﻘﻲ( ﻛﻪ در آن ﻳﻚ آﻧﺘﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﻣﺎﻫﻮاره اي را‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ زاوﻳﻪ اي در ﺟﻬﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آزﻳﻤﻮت ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ)‪(Back azimuth‬‬

‫زاوﻳﻪ اﻓﻘﻲ ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻠﺮزه از ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻄﺤﻲ در ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﻋﺖ‬

‫آژاﻧﺲ ﻣﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻳﻲ ژاﭘﻦ )‪(NASDA‬‬

‫‪ ،Japanese National Space Development Agency‬آژاﻧﺴﻲ ﻛﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت ﻋﻠﻮم و‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ژاﭘﻦ اﺳﺖ‬
 ‫آﺳﺘﺮﺑﻨﺪي ﺑﺘﻨﻲ)‪(Concrete Lining‬‬
‫ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده ازﭘﻮﺷﺶ ﺑﺘﻨﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺮد‪.‬ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺘﻨﻲ درﺗﻤﺎس ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺳﻨﮕﻬﺎي اﻃﺮاف‬
‫ﻗﺮارﻣﻴﮕﻴﺮدوﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ راﭘﺮﻣﻴﻜﻨﺪوﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮوﻫﺎﺑﻄﻮرﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ‬
‫دﻳﻮاره ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺎﺑﺘﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻮﻧﻞ رادرﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻦ ‪،‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻨﺪي وﭘﺸﺖ ﻗﺎﻟﺐ راﺑﺎﺑﺘﻦ ﭘﺮﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب ازﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﺳﺎزي ﻣﻜﺮر‪،‬ﻣﻌﻤﻮﻻﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﻓﻠﺰي ﻣﻴﺴﺎزﻧﺪوآﻧﺮاروي ﻳﻚ اراﺑﻪ ﻛﻪ روي رﻳﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪﺳﻮارﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺑﺎﻗﺮاردادن اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺘﺤﺮك درﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻧﻞ ‪،‬ﻣﻴﺘﻮان آﻧﺮاﺑﺘﻦ رﻳﺰي ﻛﺮد‪.‬‬

‫آﺳﺘﺮوﻓﻴﻠﻴﺖ)‪(Astrophyllite‬‬
‫آﺳﺘﺮوﻓﻴﻠﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﻤﻴﺎب ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم دار اﺳﺖ و در ﺑﻌﻀﻲ از ﮔﺮاﻧﻴﺘﻬﺎ و ﺳﻴﻨﻴﺘﻬﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ‬
‫در ﺣﺎﻻت ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از ﺟﻼ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‬

‫آﺳﻴﺎ ﻛﺮدن)‪(Milling‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺧﺮد ﻛﺮدن ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ذرات رﻳﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺬف ﻣﻮاد ﺑﻲ ارزش ﻳﺎ ﻣﻀﺮ‬

‫آﺳﻴﺎ )‪(Mill‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺮدﻛﺮدن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺪار ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ‬
‫آﺳﻴﺎﻫﺎ در دو ﻧﻮع ﺧﺸﻚ ﻳﺎ ﺗﺮ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬
 ‫آﺳﻴﺎب )‪(Ring mill‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭘﻮدر ﺷﺪه از ﻣﻮادي ﭼﻮن‪ :‬ﺳﻨﮓ ‪ ،‬ﺧﺎك ‪ ،‬زﻏﺎل ‪ ،‬ﭼﻮب ‪ ،‬ﺧﺮده ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ و‬
‫‪ ...‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺗﻮﺳﻂ روش ﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ و ﻳﺎ ﺷﻴﻤﻲ ﺗﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﺮم ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 1000‬ﮔﺮم ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ‬

‫آﺳﻴﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ)‪(Vibrating Mill‬‬

‫اﻳﻦ آﺳﻴﺎ از ﻳﻚ ﻳﺎ ﺗﻌﺪادي ﺑﺪﻧﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ارﺗﺠﺎع ﻗﺮار دارد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎر ﺧﺮد‬
‫ﻛﻨﻨﺪه آن ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي اﺳﺖ‬

‫آﺳﻴﺎي ﭼﻜﺸﻲ)‪(Hammer Mill‬‬

‫اﻳﻦ آﺳﻴﺎﻫﺎ داراي روﺗﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي آن ﭼﻜﺸﻬﺎﻳﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎر ورودي ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻜﺸﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺪار‬
‫داﺧﻠﻲ آﺳﻴﺎ ﭘﺮﺗﺎب ﮔﺮدﻳﺪه و ﺧﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮد ﻛﺮدن در اﻳﻦ آﺳﻴﺎ ‪ 20‬اﻟﻲ ‪ 30‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
 ‫آﺳﻴﺎي ﺧﻮدﺷﻜﻦ )‪(Autogenous Mill‬‬
‫اﻳﻦ آﺳﻴﺎ از اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﮔﺮداﻧﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﻮاد ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرﮔﻲ از ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ ﺧﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺑﺎر‬
‫ﺧﺮد ﻛﻨﻨﺪه آن ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرﮔﻲ از ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻗﻄﺮ در اﻳﻦ آﺳﻴﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ 1‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آﺳﻴﺎي ﻏﻠﻄﻜﻲ )‪(Roller Mill‬‬

‫اﻳﻦ آﺳﻴﺎ ﺑﺮاي ﺧﺮد ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺨﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آﺳﻴﺎ از ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي آن ‪ 2‬ﻳﺎ ‪3‬‬
‫ﻏﻠﻄﻚ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﺳﻴﺎي ﻏﻠﻄﻜﻲ آوﻧﮕﻲ )‪ (Pendulum roller mill‬و آﺳﻴﺎي ﻏﻠﻄﻜﻲ ﻛﻒ‬
‫ﮔﺮد از اﻧﻮاع اﻳﻦ آﺳﻴﺎ اﺳﺖ‬

‫آﺳﻴﺎي ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﻲ)‪(Pebble Mill‬‬

‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن آﻫﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺮد ﺷﺪه از آﺳﻴﺎﻫﺎي ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎر ﺧﺮد‬
‫ﻛﻨﻨﺪه آن‪ ،‬ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ اي ﺳﺮاﻣﻴﻜﻲ اﺳﺖ و در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎزي و ﺳﺮاﻣﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫آﺳﻴﺎي ﻟﻮﻟﻪاي )‪(Tube Mill‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ از آﺳﻴﺎﻫﺎي ﮔﺮدان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 4‬ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه ﻛﺎرﺑﺮد آن در ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﺳﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ آﺳﻴﺎﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻮاد در ﺑﻴﻦ ﻣﺮاﺣﻞ آﺳﻴﺎ ﻛﺮدن ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ از ﻫﻮاي ﮔﺮم‬
‫وﺟﻮد دارد‬
 ‫آﺳﻴﺎي ﻣﻴﻠﻪ اي )‪(Rod Mill‬‬
‫آﺳﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺧﺮد ﻛﻨﻨﺪه آن ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ آﺳﻴﺎي ﻣﻴﻠﻪ اي ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫‪ 20‬و ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ و ﻣﺤﺼﻮل آن ‪ 2 – 0/5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫آﺳﻴﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﺧﻮدﺷﻜﻦ ) ‪(Semi-Autogenous mill‬‬

‫اﻳﻦ آﺳﻴﺎ ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺑﻴﻦ آﺳﻴﺎﻫﺎي ﺧﻮدﺷﻜﻦ و ﮔﻠﻮﻟﻪ اي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎر ﺧﺮد ﻛﻨﻨﺪه آن از ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي و‬
‫ﺑﺨﺸﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﻪ ﻗﻄﺮ در اﻳﻦ آﺳﻴﺎﻫﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻳﺎ‬
‫ﻣﺴﺎوي ‪ 2‬اﺳﺖ‬

‫آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ )‪(Axinite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻤﺮاه‪: Ca2(Mn, Fe, Mg)Al2(BO3OH)(SiO3)4‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ(‪ :‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري(‪:‬ﺳﻴﻜﻠﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫رﻧﮓ ‪:‬ﻗﻬﻮه اي‪ ،‬زرد‪ ،‬زرد ﻧﺎرﻧﺠﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و آﺑﻲ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر ‪:‬ﺗﺮﻳﻜﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺧﻮب‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
 ‫ﺳﺨﺘﻲ‪7,5 - 6 :‬‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪3,4 - 3,0 :‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ‪ ،‬آﻧﺪرادﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ‪ ،‬اﭘﻴﺪوت‪ ،‬ﺷﺌﻠﻴﺖ و ﭘﺮﻫﻨﻴﺖ‬
‫آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ ﻧﺎم ﻳﻚ ﺳﺮي از ﻛﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ داراي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر ﻳﻜﺴﺎن وﻟﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ داراي ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻘﺎرن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮاواﻧﻲ ﻋﻨﺼﺮي ﻛﻪ در ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ ﻧﺎم‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ و ﻣﻨﮕﻨﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ داراي رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و وزن ﻣﺨﺼﻮص ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫آﻛﻮاﻣﺎرﻳﻦ)‪(Aquamarine‬‬
‫آﻛﻮاﻣﺎرﻳﻦ‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮﻳﻞ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻳﻞ ﺷﻔﺎف ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ آﺑﻲ روﺷﻦ ﺗﺎ آﺑﻲ ﺳﺒﺰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺒﺎﻫﺘﺶ ﺑﻪ آب‬
‫درﻳﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﻲ ﺗﻮان ﻛﺎﺗﻮﻳﺎﻧﺴﻲ ﺿﻌﻴﻔﻲ را در اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ دﻳﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ‪،‬‬
‫آن را ﮔﺮم ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺗﻤﺎم آﻛﻮاﻣﺎرﻳﻦ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎزار ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻞ ﮔﺮم ﻛﺮدن ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪.‬آﻛﻮاﻣﺎرﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺟﻮاﻫﺮ ﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آن در ﺑﺮزﻳﻞ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﮔﺮﭼﻪ در روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ و ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر ﻫﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ در ﻛﺎﻧﻲ اﻧﻜﻠﻮزﻳﻮﻧﻬﺎي ﻣﺎﻳﻊ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ آن را ﮔﺮم ﻛﺮد ‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ ‪:‬آﻛﻮآﻣﺎرﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: Be3 Al2 Si6 O18‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪):‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ( ﺑﺮﻳﻞ(‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري(‪ :‬ﺳﻴﻜﻠﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر ‪:‬ﻫﮕﺰاﮔﻮﻧﺎل‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪8 - 7,5 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬آﺑﻲ و ﺳﺒﺰ‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﻧﺪارد‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺑﻄﻮر ﺧﻔﻴﻒ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
 ‫آﮔﻠﻮﻣﺮا)‪(Agglomerate‬‬
‫ﺗﻮده اي از ﻗﻄﻌﺎت ﮔﺪازه آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﻔﺠﺎر آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎدﻣﻲ ﺷﻮد ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ زاوﻳﻪ‬
‫دارﻧﺪ و ﺟﻮش آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻓﺮق دارد و اﻧﺪازه آن ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫آﮔﻤﺎﺗﻴﺖ)‪(Agmatite‬‬
‫ﻣﻴﮕﻤﺎﺗﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﺮﺷﻲ دارﻧﺪ‬

‫آﻟﺒﺪو )‪(Albedo‬‬
‫ﻧﺴﺒﺘﻲ از ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻛﻪ روي ﺑﺪﻧﻪ اي ﻏﻴﺮ روﺷﻦ ﺗﺎﺑﻴﺪه و اﻳﻦ ﺑﺪﻧﻪ آن را روﺷﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﻘﺪار آن ﻣﻌﻤﻮﻻ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻋﺸﺎري ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻘﺪار آﻟﺒﺪوي زﻣﻴﻦ ﺣﺪود ‪ 0/4‬اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺪود ‪ %40‬ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺧﻮرﺷﻴﺪي‬
‫ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓﻀﺎ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﻟﺒﻴﺖ)‪(Albite‬‬
 ‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻤﺮاه‪: NaAlSi3 O8‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﺗﺮﻳﻜﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ‪: 6‬اﻟﻲ ‪6/5‬‬
‫رﻧﮓ‪:‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﻔﻴﺪ وﻟﻲ در رﻧﮕﻬﺎي آﺑﻲ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي و ﻳﺎ ﺑﻲ رﻧﮓ ﻧﻴﺰ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﻧﺪارد‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪: 2.61‬‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در اﻣﺘﺪاد ﺳﻄﺢ ‪ 001‬ﻛﺎﻣﻞ و در اﻣﺘﺪاد ‪ 010‬داراي ﻛﻠﻴﻮاژ ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‪ :‬آﻟﺒﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺳﺮي ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼزﻫﺎ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺳﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دو ﻗﻄﺐ‬
‫ﺳﺪﻳﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺮي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬آﻟﺒﻴﺖ ﺑﻌﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در روﻧﺪ ﺗﺒﻠﻮر اﺳﺖ و در ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫اﺳﻴﺪي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻮارﺗﺰ و ﻣﻮﺳﻜﻮﻳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ آﻟﺒﻴﺖ در اﻧﺘﻬﺎي ﻗﻄﺐ ﺳﺪﻳﻢ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ در‬
‫ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎي آﻟﻜﺎﻟﻦ اﺳﺖ‬

‫آﻟﭙﻴﻦ )‪(Alpine‬‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎي آﻟﭗ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﻪ آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﻮارﻳﻬﺎ‬
‫)ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ(‪ ،‬ﺣﻴﺎت ﻧﺒﺎﺗﻲ‪ ،‬و ﻏﻴﺮه ﻛﻪ ﻣﻌﺮف ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﻟﺘﻮ اﺳﺘﺮاﺗﻮس)‪(Altostratus‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ اﺑﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ورﻗﻪ ﻳﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺪاوم ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎزك و ﮔﺎﻫﻲ ﺿﺨﻴﻢ اﺳﺖ و رﻳﺰش ﺑﺎران را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫آﻟﺘﻮﻛﻮﻣﻮﻟﻮس)‪(Altocumulus‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ اﺑﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺮﻛﺐ از ﺗﻮده اي از ﺗﻜﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﻧﺎزك و ﻛﺮوي اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﭼﻨﺎن ﺑﻬﻢ ﻧﺰدﻳﻜﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻟﺒﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﻬﻢ وﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﻟﺘﻲ ﭘﻼﻧﻮ )‪(Altiplano‬‬

‫در ﻛﻮﻫﻬﺎي آﻧﺪ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﺑﺎ ﻓﻼت ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻳﺎ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻛﻮﻫﻲ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺟﺒﺎل ﻏﺮﺑﻲ و ﺷﺮﻗﻲ در‬
‫ارﺗﻔﺎع ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 3500‬ﻣﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻏﺮب ﺑﻠﻴﻮي واﻗﻊ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺎل در داﺧﻞ ﭘﺮو و ﺑﻪ ﻃﺮف ﺟﻨﻮب در‬
‫داﺧﻞ آرژاﻧﺘﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫آﻟﻤﺎﻧﺪﻳﻦ)‪(Almandine‬‬
‫آﻟﻤﺎﻧﺪﻳﻦ ﻳﺎ آﻟﻤﺎﻧﺪﻳﺖ‪ ،‬راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﮔﺎرﻧﺖ و ﮔﺎرﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﮔﺎرﻧﺖ ﺷﻴﺴﺘﻬﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻫﺎي اﻧﺪﻛﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﺟﻮاﻫﺮ ﺳﺎزي ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻜﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻗﻴﻤﺘﻲ راﻳﺞ اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ‬
‫اﻧﻮاع ﮔﺎرﻧﺘﻬﺎ در ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎزي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻠﻮرﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﺪﻳﺖ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ ﻛﻠﻜﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎي ﻛﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬آﻟﻤﺎﻧﺪﻳﺖ‪،‬ﺟﻼي ﺑﺮﻟﻴﺎﻧﻲ دارد‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ آن‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻔﺎف ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻧﮓ‬
‫ﺗﻴﺮه آن ‪ ،‬ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬آﻟﻤﺎﻧﺪﻳﺖ‪ ،‬در ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ‪ ،‬ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬آﻻﺳﻜﺎ‪ ،‬آﻟﻤﺎن و ﻧﺮوژ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪:Fe3Al2(Sio4)3‬‬
‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﻗﺮﻣﺰ ﺗﻴﺮه‪ -‬ﺑﻨﻔﺶ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ ﻗﻬﻮه اي و ﺳﻴﺎه ﻗﻬﻮه اي‪.‬‬
 ‫ﺳﺨﺘﻲ‪ 7 :‬ﺗﺎ‪5/7‬‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪3/95 -4/32 :‬‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻜﺴﺖ‪1/75 -1/83 :‬‬

‫آﻟﻨﻮﺋﻴﺖ)‪(Alnoite‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ﻻﻣﭙﺮوﻓﻴﺮﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻠﻴﻠﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ ﻳﺎ ﻓﻠﻮﮔﻮﭘﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺼﺮي ﻛﻠﻴﻨﻮﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ‪ ،‬اوﻟﻴﻮﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﺴﻜﻴﺖ‪ ،‬آﭘﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻧﺘﻲ ﺳﻠﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي آﻫﻦ و ﺗﻴﺘﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﮔﺮوﻧﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﻧﺎم اﻳﻦ ﺳﻨﮓ از ﺟﺰﻳﺮه آﻟﻨﻮ واﻗﻊ در ﺳﻮﺋﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫آﻟﻮﻧﻴﺖ )‪(Alunite‬‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ‪ :‬آﻟﻮﻧﻴﺖ )ﻳﺎ آﻟﻮم اﺳﺘﻮن‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻤﺮاه‪: KAl3(SO4)2(OH)6‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﺳﻮﻟﻔﻮﺳﺎﻟﺖ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر ‪:‬ﺗﺮﻳﮕﻮﻧﺎل‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪4 - 3,5 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣﺰ‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ 0001 :‬ﺧﻮب‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪- 2.8 :‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
 ‫آﻟﻴﺪاد )‪(Alidade‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺧﻂ ﻛﺶ روﻳﺖ ﺳﺎده در ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺷﻴﺎء دور و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي زاوﻳﻪ اي ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‬

‫آﻣﺎده ﺳﺎزي)‪(Conditioning‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻓﺰودن ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻟﭗ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺑﺮان ﺷﺪن ﺳﻄﺢ ﭘﺎره اي از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫آﻣﺎزوﻧﻴﺖ)‪(Amazonite‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ژادﺋﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﻗﺮن ‪ 19‬در رودﺧﺎﻧﻪ آﻣﺎزون ﻛﺸﻒ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ اﭘﻚ و رﻧﮕﻴﻦ ﻛﻤﺎﻧﻲ‬
‫) ‪(iridescent‬ﺑﻮده و رﻧﮓ آن از ﺳﺒﺰ ﺗﺎ آﺑﻲ‪-‬ﺳﺒﺰ در ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮓ ﻗﻴﻤﺘﻲ از آن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد اﮔﺮﭼﻪ در ﺣﻴﻦ ﺗﺮاش ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻮﻟﻮرادو‪ ،‬وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ‪،‬‬
‫ﻛﻮﻫﻬﺎي اورال روﺳﻴﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و اﻓﺮﻳﻘﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه‬
‫آن ﺷﻔﺎف ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
 ‫آﻣﺎس ﭘﺬﻳﺮي)‪(Dilatancy‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮراززﻣﻴﻦ آﻣﺎس ﭘﺬﻳﺮ‪،‬ﺧﺎﻛﻬﺎوﻣﻮادﺳﻨﮕﻲ ﺳﺴﺖ وﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ دراﺛﺮآب ودرﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮﻧﻴﺮوي وزن ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﺗﻮﻧﻞ راﻧﺪه ﻣﻴﺸﻮﻧﺪووﺿﻌﻴﺖ ﺗﻨﺶ دراﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ راﺑﻬﻢ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪.‬ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ازﻗﺒﻴﻞ ﮔﻮژﮔﺴﻞ ‪،‬ﻻي ﺳﻨﮓ‪،‬ﺳﻨﮓ‬
‫رس وﺳﻨﮕﻬﺎ ي دﮔﺮﺳﺎن ﺷﺪه آذرآواري وﻧﻴﺰﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﻴﻜﺎدارﻣﻌﻤﻮﻻﺧﺎﺻﻴﺖ آﻣﺎس ﭘﺬﻳﺮي دارﻧﺪ‬

‫آﻣﺎس ﻛﻒ)‪(Floor Lift‬‬

‫آﻣﺎس ﻛﻒ ﺗﻮﻧﻞ ﻳﻜﻲ ازﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﻋﺎدي ﺗﻮﻧﻠﺴﺎزي درزﻣﻴﻨﻬﺎي آﻣﺎس ﭘﺬﻳﺮ‪،‬ﺑﻪ وﻳﮋه درﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﺿﻌﻴﻒ‬
‫اﺳﺖ‪.‬درﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي ‪،‬ﻣﻌﻤﻮﻻﻧﻘﺎﻃﻲ درﻛﻒ ﺗﻮﻧﻞ دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ازآن ﻧﻘﺎط اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‬

‫آﻣﺎس )‪(Swelling‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪه اي ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻨﺶ ﻫﺎ‪،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺘﻮاي آب وﻳﺎﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳﻦ دو ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺳﻨﮓ وﺧﺎك ﺟﺪاره ﺗﻮﻧﻠﻬﺎ درارﺗﺒﺎط ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫آﻣﺒﻠﻴﻮﮔﻮﻧﻴﺖ)‪(Amblygonite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻤﺮاه)‪: (Li,Na) AlPO4 (F,OH‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﻓﺴﻔﺎﺗﻬﺎ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﺗﺮﻳﻜﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪6-5,5 :‬‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ ‪:‬در اﻣﺘﺪاد ﺳﻄﺢ ‪ 100‬ﻛﺎﻣﻞ و در اﻣﺘﺪاد ‪ 110‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫آﻣﺒﻠﻴﻮﮔﻮﻧﻴﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﻓﺴﻔﺎﺗﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﻴﺘﻴﻮم اﺳﺖ و در ﭘﮕﻤﺎﺗﻴﺘﻬﺎي ﻏﻨﻲ از ﻓﺴﻔﺎت ﺑﻌﻨﻮان ﻛﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ﺣﻀﻮر‬
‫دارد‬

‫آﻣﭙﺮ)‪(Amper‬‬
‫آﻣﭙﺮ واﺣﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ SI‬اﺳﺖ‪ .‬آﻣﭙﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﺮق ﺗﻐﻴﻴﺮي ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﻮد‬
 ‫آﻣﭙﺮﺳﻨﺞ)‪(Voltammeter‬‬
‫آﻣﭙﺮﺳﻨﺞ ﻳﻚ ﻧﺎم ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻓﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﭘﺎﻳﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ آن ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮﺟﻬﺖ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﻣﺘﺮﻳﻦ )‪(Ametrine‬‬
‫آﻣﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از آﻣﻴﺘﻴﺴﺖ و ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻮارﺗﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻣﻴﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺮش دﻫﻨﺪه ﻫﺎ‬
‫و ﺗﺮاش دﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ روي ﺳﻨﮓ ﻛﺎر ﻛﺮده و در آن‪ ،‬ﺗﺰﻳﻴﻨﺎت زﻳﺒﺎﻳﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻣﻴﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬از‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻫﺎي ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت رﻧﮓ‬
‫آﻣﻴﺘﻴﺴﺖ و ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺑﻠﻮر ﻛﻮارﺗﺰ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻮارﺗﺰﻫﺎي دورﻧﮓ زرد و ارﻏﻮاﻧﻲ آﻣﻴﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬ﻣﻲ ﺗﻮان آﻣﻴﺘﺮﻳﻦ را را ﺑﺮش داد ﺗﺎ اﻳﻦ دو رﻧﮓ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از رﻧﮕﻬﺎي‬
‫زرد‪ ،‬ارﻏﻮاﻧﻲ و ﻫﻠﻮﻳﻲ را دارد‪ .‬آﻣﺘﺮﻳﻦ در ﺑﻮﻟﻴﻮي ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آﻣﺘﻴﺴﺖ)‪(Amethyst‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻮارﺗﺰ ﺑﻪ رﻧﮓ ارﻏﻮاﻧﻲ روﺷﻦ‪ ،‬آﺑﻲ ارﻏﻮاﻧﻲ و ﻗﺮﻣﺰ ارﻏﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺷﺪن رﻧﮓ‬
‫ﺑﻠﻮرﻫﺎي ارﻏﻮاﻧﻲ ﺗﻴﺮه ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ رﻧﮓ آﻣﻴﺘﻴﺴﺖ ﺑﻪ زرد‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬آن را ﮔﺮم ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬اروﮔﻮﺋﻪ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫آﻣﻔﻴﺒﻮل )‪(Amphibole‬‬
‫آﻣﻔﻴﺒﻮﻟﻬﺎ ﻳﻜﻲ از ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺗﻴﺮه ﺑﻮده و از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﻨﮓ ﺳﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ از‬
‫ﮔﺮوه اﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ )ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎي ﺗﻚ زﻧﺠﻴﺮه اي( ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺳﺎﺧﺘﺎر آﻧﻬﺎ دو ﻋﻨﺼﺮ آﻫﻦ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه‬
‫اي دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﻮد داراي ﻳﻮن ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﻞ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎ دارﻧﺪ‪.‬ﺗﻔﺎوت ﻛﻠﻲ آﻣﻔﻴﺒﻮل ﻫﺎو ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎ در ﻛﻠﻴﻮاژ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪.‬آﻣﻔﻴﺒﻮﻟﻬﺎ ﺑﻮﻳﮋه ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻛﻤﺘﺮي از ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺷﺎن دارﻧﺪ‪ .‬و در ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻧﻮري ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﻠﻲ ﻛﺮوﺋﻴﺴﻢ‬
‫ﻗﻮي ﺗﺮﺷﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮﻧﺪ ‪ .‬آﻣﻔﻴﺒﻮﻟﻬﺎاﺟﺰاي اوﻟﻴﻪ آﻣﻔﻴﺒﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫آﻣﻔﻴﺒﻮﻟﻴﺖ)‪(Amphibolite‬‬
‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ درﺟﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎ داﻧﻪ درﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺎوي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻي آﻣﻔﻴﺒﻮل‬

‫آﻧﺎﺑﺮژﻳﺖ )‪(Annabergite‬‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ‪ :‬آﻧﺎﺑﺮژﻳﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ)‪: Ni3(AsO4)2-8(H2O‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﻓﺴﻔﺎت‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري ‪):‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪2,5 - 1,5 :‬‬
 ‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و ﺳﺒﺰ‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﺒﺰ ﻛﻤﺮﻧﮓ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪3,1 - 3,0 :‬‬

‫آﻧﺎﺗﺎز)‪(Anatase‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬آﻧﺎﺗﺎز ﺑﺎ دو ﻛﺎﻧﻲ روﺗﻴﻞ و ﺑﺮوﻛﻴﺖ ﭘﻠﻲ ﻣﻮرف اﺳﺖ و ﻫﺮﺳﻪ داراي ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در دﻣﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ 915‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد آﻧﺎﺗﺎز ﺑﻄﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‬
‫ﺑﻪ روﺗﻴﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ روﺗﻴﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺮ از ﺳﻪ ﻛﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺮوﻛﻴﺖ‪،‬‬
‫آﻧﺎﺗﺎز‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت‪ ،‬آﭘﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻠﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺎ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ و اﺳﻔﻦ‬

‫آﻧﺎﻟﺴﻴﻢ )‪(Analcime‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬آﻧﺎﻟﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ در آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺒﻠﻮر در ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺎزﻳﻚ ﻳﺎ ﺣﺪواﺳﻂ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻫﻤﻴﻨﻄﻮر در آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺗﺒﻠﻮر در ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎﻟﻲ ﺋﺮ ﺣﻔﺮات ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻫﻨﻴﺖ و زﺋﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎ و ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺎﻳﺮ آذرﻳﻦ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و از‬
‫دﮔﺮﺳﺎﻧﻲ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻧﻔﻠﻴﻦ و ﺳﻮداﻟﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‬
 ‫آﻧﺎﻟﻮگ )‪(Analog‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺼﻮرت ﮔﺴﺴﺘﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰﮔﺮ ﻛﺮﺑﻦ ﺳﻮﻟﻔﻮر )‪(Analyzer Sulfur and carbon‬‬

‫اﺑﺰار آﻧﺎﻟﻴﺰﮔﺮ ﻛﺮﺑﻦ و ﺳﻮﻟﻔﻮر اﻣﻜﺎن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﺤﺘﻮاي ﻛﺮﺑﻦ و ﺳﻮﻟﻔﻮر را در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺎك ‪ ،‬ﺳﻴﻤﺎن ‪ ،‬رس ‪ ،‬ﮔﻞ ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻟﻲ و ﻏﻴﺮ اﻟﻲ و ‪ ...‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻞ ﻛﺮﺑﻦ ) ‪ ( TC‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻛﻞ ﻛﺮﺑﻦ آﻟﻲ ) ‪ ( TOC‬و ﻛﻞ ﻛﺮﺑﻦ ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ) ‪ ( TIC‬ﺿﺮوري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آﻧﺘﺮاﺳﻴﺖ ) ‪( Anthracite‬‬
‫ﺷﻜﻞ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ از ذﻏﺎﻟﺴﻨﮓ ﺳﺨﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻲ ﺳﻮزد و ﺣﺮارت زﻳﺎدي دارد‬

‫آﻧﺘﺮاﺳﻴﺖ)‪(Anthracite‬‬
‫زﻏﺎل ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎه و ﺑﺮاﻗﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﻏﻮﺑﺘﺮﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ را دارد ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار آب و ﻣﻮاد ﻓﺮار و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺘﻮي ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺖ آﻧﺘﺮاﺳﻴﺖ آﺧﺮﻳﻦ ﻓﺮآورده ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮاد ﮔﻴﺎﻫﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺣﻞ زﻏﺎل ﻧﺎرس‪،‬‬
‫ﻟﻴﻨﻴﺖ و زﻏﺎل ﺑﻴﺘﻮﻣﻴﻨﻪ اﺳﺖ‬
 ‫آﻧﺘﻠﺮﻳﺖ)‪(Antlerite‬‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ‪ :‬آﻧﺘﻠﺮﻳﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: Cu3SO4(OH)4‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﺳﻮﻟﻔﺎﺗﻬﺎ‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر ‪:‬ارﺗﺮوﻣﺒﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪3,5 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه ﺗﺎ ﺳﺒﺰ روﺷﻦ‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﺒﺰ روﺷﻦ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ و در ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻬﺎت ﺿﻌﻴﻒ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪3,9 :‬‬
‫آﻧﺘﻠﺮﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﻬﻢ در ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﺲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در اﺷﻜﺎل ﺻﻔﺤﻪ اي و ﻓﻴﺒﺮي ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻃﻲ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺲ دار در زون اﻛﺴﻴﺪان ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﻟﻴﻤﻮﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮوﺧﺎﻧﺘﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻮﭘﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻻﻛﻴﺖ‪ ،‬ژﻳﭙﺲ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻜﺎﻧﺘﻴﺖ و آزورﻳﺖ‬

‫آﻧﺪاﻟﻮزﻳﺖ )‪(Andalusite‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي‪ ،‬زرد‪ ،‬ﺳﺒﺰ و ﻗﻬﻮه اي ﻧﺎرﻧﺠﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﭘﻠﺌﻮﻛﺮوﻳﻴﺴﻢ ﻗﻮي‬
‫دارد و در ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﺗﺎج اﻳﻦ ﻣﺎده‪ ،‬رﻧﮕﻬﺎي ﻧﺎرﻧﺠﻲ و ﺳﺒﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﭘﻠﺌﻮﻛﺮوﻳﻴﺴﻢ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﺟﺬب ﻧﻮر در‬
‫ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺪون ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ‬
‫رﻧﮓ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ زﻳﺒﺎ‪ ،‬اﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻳﺖ ﻓﻘﺮا ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﺪاﻟﻮزﻳﺖ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﺰوﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ Al2SiO5‬و ﺑﻠﻮرﻫﺎي اورﺗﻮروﻣﺒﻴﻚ رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋﻲ از آﻧﺪاﻟﻮزﻳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻴﺎﺳﺘﻮﻟﻴﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺑﺮزﻳﻞ و ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫آﻧﺪرادﻳﺖ)‪(Andradite‬‬
‫آﻧﺪرادﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﮔﺎرﻧﺖ ﻧﺎﻳﺎب و ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ و آﻫﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺗﺮﻳﻦ ﮔﺎرﻧﺖ‪ ،‬آﻧﺪرادﻳﺖ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺪرادﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم دي آﻧﺪراد ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫آﻧﺪزﻳﺖ)‪(Andesite‬‬
‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺣﺪواﺳﻂ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ آﻓﺎﻧﻴﺘﻴﻚ ﺗﺎ ﭘﻮرﻓﻴﺮﻳﻚ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي آن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﻮارﺗﺰ و‬
‫ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز‪ .‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ و ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺟﺰ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻓﺮﻋﻲ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت آﻟﻜﺎﻟﻦ در اﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮓ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫آﻧﺪزﻳﺖ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﻮرﻓﻴﺮوﺑﻼﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ اﻟﻴﻮﻳﻦ اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻓﺮﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻟﻴﻮﻳﻦ آﻧﺪزﻳﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻣﻌﺎدل دروﻧﻲ آﻧﺪزﻳﺖ ‪،‬دﻳﻮرﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬دﻳﻮرﻳﺖ ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮوراﻧﺶ در ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺣﻞ ﻏﺮﺑﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ .‬ﻧﺎم‬
‫آﻧﺪزﻳﺖ از رﺷﺘﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎي آﻧﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫آﻧﻔﻮ)‪(ANFO‬‬
‫آﻧﻔﻮﺣﺮوف اول ﻛﻠﻤﺎت ‪ Ammonium Nitrate Fuel Oil‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻴﺘﺮ ات آﻣﻮﻧﻴﻮم وﺳﻮﺧﺘﻲ ﻣﺎﻳﻊ‬
‫اﺳﺖ‪.‬آﻧﻔﻮﺷﺎﻣﻞ ‪%94‬ﻧﻴﺘﺮات آﻣﻮﻧﻴﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﻪ ﻫﺎي آن ﺑﺎﺿﺪﻻي ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه و‪%6‬ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻫﻢ ﺟﺬب آن‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ آﻧﻔﻮ ﺑﻪ اﻧﻔﺠﺎر‪،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪،‬ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ‪،‬اﺑﻌﺎدداﻧﻪ ﻫﺎ ووزن ﻣﺨﺼﻮص آن ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫آﻧﻮرﺗﻮزﻳﺖ)‪(Anorthosite‬‬
‫آﻧﻮرﺗﻮزﻳﺖ ﻳﻚ ﺳﻨﮓ دروﻧﻲ ﻓﺎﻧﺮﻳﺘﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ از ‪ 90‬ﺗﺎ ‪ 100‬درﺻﺪ ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ داراي‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺎﻓﻴﻚ اﺳﺖ )‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺻﺪ( اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ اوژﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻠﻤﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﻨﺘﻴﺖ‪ ،‬و اوﻟﻴﻮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫آﻧﻮرﺗﻮزﻳﺘﻬﺎ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎوي اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ زﻳﺮا در آن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺗﻴﺘﺎن )ﺑﺼﻮرت اﻳﻠﻤﻨﻴﺖ( وﺟﻮد‬
‫دارد‪.‬آﻧﻮرﺗﻮزﻳﺖ ﻫﺎي روي زﻣﻴﻦ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ :‬آﻧﻮرﺗﻮزﻳﺖ ﻫﺎي ﭘﺮوﺗﻮزوﺋﻴﻚ و آﻧﻮرﺗﻮزﻳﺖ ﻫﺎي‬
‫آرﻛﺌﻦ‪ .‬ﻇﻬﻮر اﻳﻦ دو ﻧﻮع آﻧﻮرﺗﻮزﻳﺖ داراي ﺣﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آﻧﻮرﺗﻴﺖ)‪(Anorthite‬‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ‪ :‬آﻧﻮرﺗﻴﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: CaAl2 Si2 O8‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري(‪ :‬ﺗﻜﺘﻮﺳﻴﻠﻴﻤﺎت‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر ‪:‬ﺗﺮﻳﻜﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪6,5 - 6 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و ﮔﺎه ﺑﻲ رﻧﮓ‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ و در ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ ﺿﻌﻴﻒ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪2,76 :‬‬
‫آﻧﻮرﺗﻴﺖ در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ از ﺳﺮي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼزﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻏﻨﻲ از ﻛﻠﺴﻴﻢ اﺳﺖ و در ﻗﻄﺐ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺮي ﻛﺎﻧﻲ آﻟﺒﻴﺖ ﻛﻪ از ﺳﺪﻳﻢ ﻏﻨﻲ اﺳﺖ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
 ‫آﻧﻜﺮﻳﺖ)‪(Ankerite‬‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ‪ :‬آﻧﻜﺮﻳﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: Ca(Fe, Mg, Mn)(CO3)2‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﻛﺮﺑﻨﺎت‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﺗﺮﻳﮕﻮﻧﺎل‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪4 - 3,5 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و ﮔﺎه زرد‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬آﻧﻜﺮﻳﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ از ﺧﺎﻧﻮاده دوﻟﻮﻣﻴﺖ اﺳﺖ و در ﺳﺎﺧﺘﺎر آن ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻫﻦ و ﻣﻨﮕﻨﺰ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺗﻜﺮار ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎت و ﻓﻠﺰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬اﺳﻔﺎﻟﺮﻳﺖ و ﮔﺎﻟﻦ و‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻠﺴﻴﺖ‪ ،‬دﻟﻮﻣﻴﺖ و رودوﻛﺮوزﻳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺑﺮاي آﻫﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫آﻫﻜﻲ ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮي ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ)‪(Calcareous‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ و ﺧﺎﻛﻬﺎ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫آون)‪(Aven‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮراخ ﻓﺮوﻧﺸﺴﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻬﺎي آﻫﻜﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد واژه اي ﻛﻪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ درﻧﺎﺣﻴﻪ ‪ Causses‬ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﭼﺎﻫﻚ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫آوﻧﺘﻮرﻳﻦ )‪(Aventurine‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻮارﺗﺰ ﻣﻴﻜﺮوﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻴﻦ ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﺗﻴﺮه ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ‪ ،‬اوﻧﺘﻮرﺳﺎﻧﺲ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﻮر ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد اﻧﻜﻠﻮزﻳﻮﻧﻬﺎي ﻣﻴﻜﺎ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در‬
‫ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﻫﻨﺪ و روﺳﻴﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎم آوﻧﺘﻮرﻳﻦ‪ ،‬از واژه اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ آوﻧﺘﻮرا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﻮش‬
‫ﺷﺎﻧﺲ اﺳﺖ ‪.‬آوﻧﺘﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺎوي اﻧﻜﻠﻮزﻳﻮﻧﻬﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺷﻔﺎف اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮي ﺗﺎﺑﺸﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫آوﻧﺘﻮرﺳﺎﻧﺲ را در ﻛﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫آﻳﻨﻪ ﮔﺴﻞ)‪(Slikenside‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺻﻴﻘﻠﻲ و داراي ﺧﺶ ﻟﻐﺰش )ﺧﻄﻮط ﻟﻐﺰﺷﻲ( را ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ در اﺛﺮ اﺻﻄﻜﺎك در ﺳﻄﺢ ﮔﺴﻞ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﺸﻮد‬

‫آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ)‪(Axinite‬‬
‫ﻧﺎم آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ‪ ،‬از واژه ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ آﺳﻴﻦ)ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺒﺮ(ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﻜﻞ ﺗﺒﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻠﻮرﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ‪ ،‬از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻳﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮب آن‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻠﻮري و ﺟﻼﻳﻲ زﻳﺒﺎ دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﺪه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻠﻜﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻧﻮاع آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫• ﻓﺮوآﻛﺴﻴﻨﻴﺖ‪ :‬آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ ﻏﻨﻲ از آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي ﺗﺎ ﺳﻴﺎه ‪.‬‬
‫• ﻣﮕﻨﺰﻳﻮآﻛﺴﻴﻨﻴﺖ‪ :‬آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ ﻏﻨﻲ از ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﮓ اﺑﻲ ﻛﻢ رﻧﮓ ﺗﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‪.‬‬
‫• ﻣﻨﮕﺎن آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ‪ :‬آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ ﻏﻨﻲ از ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﮓ زرد‪ -‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ‪.‬‬
‫• ﺗﻴﻨﺰﻧﻴﺖ‪ :‬آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ ﻏﻨﻲ از آﻫﻦ و ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬زرد رﻧﮓ‪.‬‬

‫آﻛﺴﻴﻨﻴﺖ ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻣﻜﺰﻳﻚ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

 ‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬آﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻔﺶ‪-‬آﺑﻲ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي و ﻗﺮﻣﺰ ﻗﻬﻮه اي ‪.‬‬

‫اﺋﻮن)‪(Eon‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ واﺣﺪ زﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮﻳﻦ واﺣﺪ زﻣﺎﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪.‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از دوران‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﺋﻮن‬
‫ﻓﺎﻧﺮوزوﺋﻴﻚ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ دوران ﭘﺎﻟﺌﻮزوﺋﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺰوزوﺋﻴﻚ‪ ،‬و ﺳﻨﻮزوﺋﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ااﻟﻴﺖ)‪(Oolite‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ آﻫﻜﻲ)ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ( ﺷﺎﻣﻞ داﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﺮد ﻛﻮﭼﻚ و ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺨﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪه‬
‫اﻧﺪ‬

‫اﺑﺮ)‪(Cloud‬‬
‫ﺗﻮده اي از ﻗﻄﺮات ﻛﻮﭼﻚ آب ﻳﺎ ﻳﺦ ﻛﻪ از اﻧﻘﺒﺎض ﺑﺨﺎر آب در ﺟﻮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻ در ارﺗﻔﺎع ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫اي از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺨﺎر آب ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ آﺑﻬﺎي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﺎ‪ ،‬درﻳﺎﭼﻪ ﻫﺎ‪ ،‬رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻏﻴﺮه اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮداﺑﺮﻫﺎ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارﻧﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺷﻜﻞ و ﻃﺮز ﺗﺸﻜﻴﻞ آﻧﻬﺎ دو ﻧﻮع ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺑﺮﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اي ﻳﺎ ﺗﻮده اي ﺷﻜﻞ و اﺑﺮﻫﺎي ﻣﻄﺒﻖ ﻳﺎ ﻻﻳﻪ اي‬
 ‫اﺑﺮ اارت)‪(Oort cloud‬‬
‫ﻳﻚ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻛﺮوي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه از ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ ﻫﺎ ﻛﻪ در ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻓﺎﺻﻠﻪ اي‪ 10000‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫اﺑﺮ ﺑﺎﻧﺮ)‪(Banner Cloud‬‬

‫اﺑﺮي ﻛﻪ در روي ﺟﺒﻬﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﺑﺎد ﻛﻮﻫﻲ ﻳﺎ در روي ﻗﻠﻪ ﺗﭙﻪ اي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ وﺟﻮد ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺻﻌﻮد ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺨﺎرآب ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺷﺪه و ﺗﺸﻜﻴﻞ اﺑﺮ ﻣﺮﺑﻮط را‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‬

‫اﺑﺮ ﺳﻮزان)‪(Nuee ardente‬‬

‫ﻣﻮاد ﺧﺮده رﻳﺰ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻧﺎ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﻪ روي ﮔﺎزﻫﺎي داﻏﻲ ﻣﺜﻞ ﺑﻬﻤﻦ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ دره ﺳﺮازﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻨﺎور‬
‫ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫اﺑﺮ ﻗﺎره )‪(Supercontinent‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1912‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻫﻮاﺷﻨﺎس آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم آﻟﻔﺮد وﮔﻨﺮ ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎده ﺷﺪ‪ .‬وي ﻓﺮﺿﻴﻪ‬
‫ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻗﺎره ﻫﺎ ﺑﻪ آراﻣﻲ درﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎره ﻫﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺧﺮده ﻫﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫اﺑﺮ وﻳﺮﮔﻮﻟﻲ)‪(Comma cloud‬‬

‫اﺑﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻮﻣﻮﻟﻲ ﻛﻪ از دﻳﺪ دورﺑﻴﻨﻬﺎي ﻣﺎﻫﻮاره ﺑﺼﻮرت وﻳﺮﮔﻮل دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫اﺑﺮﻧﺎﻛﻲ)‪(Cloudiness‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ آﺳﻤﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺑﺮﻫﺎ ‪ ،‬ﻳﺎ ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻮي و آب و ﻫﻮاﻳﻲ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار آﺳﻤﺎن ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﺎ اﺑﺮ‬

‫اﺑﺴﻴﺪﻳﻦ )‪(Obsidian‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺷﻴﺸﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﮔﺪازه اﺳﻴﺪي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮد ﺷﻮد و ﺑﻠﻮرﻫﺎ زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﻮده آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ در آب‪ .‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺳﻴﻠﺲ )‪70‬‬
‫درﺻﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ (‪ .‬اﺑﺴﻴﺪﻳﻦ ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﻣﻴﻨﺮال اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ واﻗﻌﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺶ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮔﺮاﻧﻴﺖ و رﻳﻮﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻧﮓ اﺑﺴﻴﺪﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ درﺻﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ ﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد‬
‫آﻫﻦ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﺑﺎﻋﺚ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه ﺗﺎ ﻗﻬﻮه اي ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺎه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫اﺑﻴﻮﻟﻴﻮﺳﻜﻮپ)‪(Ebullioscopy‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﻣﻮاد‪.‬‬

‫اﭘﺎل)‪(Opal‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: SiO2 - nH2O‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﺷﺒﻪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮﻧﮓ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و رﻧﮕﻴﻦ ﻛﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻬﺎي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻧﺪارد‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﻧﺪارد‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪6 - 5,5 :‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪2,5 - 2 :‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ ‪:‬‬
‫اﭘﺎل ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﺟﻮاﻫﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻧﻴﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮد و داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﭘﺎل در واﻗﻊ ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﻛﺎﻧﻲ اﺳﺖ و داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮري ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﭘﺎل از ﺳﻴﻠﻴﺲ اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻌﺪدي آب در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﻮد دارد و اﻳﻦ ﻣﻘﺪار از ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺻﺪ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‬
 ‫اﭘﺎك)‪(Epoch‬‬
‫ﺑﺮﻫﻪ اي از زﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺟﺰء زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت دوره اﺳﺖ‬

‫اﭘﻲﺳﻴﻨﻴﺖ)‪(Epi syenite‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺳﻴﻨﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﺛﺎﻧﻮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ‪ ،‬دﻳﻮرﻳﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﮔﺎﺑﺮوﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ آﻟﺒﻴﺘﻴﺰه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳﻪ آﻟﺒﻴﺘﻲزاﺳﻴﻮن در ﻃﻮل ﻓﺎز ﭘﻨﻮﻣﺎﺗﻮﻟﻴﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ﺑﻪ آﻟﺒﻴﺖ‪ ،‬اﭘﻴﺪوت‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻠﺮﻳﺖ و ﻛﻮارﺗﺰ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺼﻮرت ﺑﺠﺎي ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز‬
‫ﺑﺎزﻳﻚ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬آﻟﺒﻴﺖ ﻧﺌﻮﻓﻮرﻣﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﭘﻴﺮوﻛﺴﻨﻬﺎ اوراﻟﻴﺘﻴﺰه و اوﻟﻴﻮﻳﻨﻬﺎ ﺳﺮﭘﺎﻧﺘﻴﻨﻴﺰه ﻳﺎ‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺘﻴﺰه ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫اﭘﻴﺪوت)‪(Epidote‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﺳﻮروﺳﻴﻠﻴﻜﺎت آﻫﻦ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫‪ Ca2(Al, Fe)3(SiO4)3(OH‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻮرﻫﺎي آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻣﻨﺸﻮري اﺳﺖ ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻃﻮﻳﻞ ﺷﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺎرن ﻋﻤﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ آن ‪ ،6,5‬ﺑﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﭘﻠﻲ ﻛﺮوﺋﻴﺴﻢ ﻗﻮي دارد‪.‬‬
‫اﭘﻴﺪوت ﻳﻜﻲ از ﻓﺮاواﻧﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﻨﮓ ﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻣﻨﺸﺎ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ دارد در آﻫﻜﻬﺎي ﺑﻠﻮرﻳﻦ و ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
 ‫ﻣﺘﻮرق دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﻛﻮارﺗﺰ و اﭘﻴﺪوت ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﭘﻴﺪوزﻳﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺗﺎﻗﻚ ﻣﺎﮔﻤﺎ)‪(Magma Chamber‬‬

‫ﻓﻀﺎﻳﻲ اﺳﺖ در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺟﺎﻣﺪ اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه و درون آن از ﻣﺎﮔﻤﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫اﺗﻢ)‪(Atom‬‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ذره ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت وﻳﮋه ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻌﻴﻦ را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫اﺗﻮﻛﻼو)‪(Autoclave‬‬
‫ﻣﺨﺎزن اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬اﻓﻘﻲ‪ ،‬ﻛﺮوي ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ اي‪ -‬اﻓﻘﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻟﻴﭽﻴﻨﮓ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر در داﺧﻞ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫اﺗﻮﻛﻼو اﻓﻘﻲ)‪(Horizental Autoclave‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ در اﺗﻮﻛﻼو‪ ،‬اﻛﺴﻴﮋن ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ اﻧﺠﺎم واﻛﻨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ واﻛﻨﺶ ﮔﺎز‪-‬ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ در اﺗﻮﻛﻼوﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﭙﺴﻮل اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي‪ -‬اﻓﻘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺗﻮﻛﻼو دوار )‪(Rotary Autoclave‬‬

‫اﻳﻦ اﺗﻮﻛﻼوﻫﺎ ﻛﺮوي ﻳﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺑﻮده و از ﻓﻮﻻد ﺑﺎ آﺳﺘﺮ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬ﻛﻪ داراي ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﭼﺮﺧﺶ ‪ 8-15‬دور در دﻗﻴﻘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫اﺛﺮ دوﭘﻠﺮ )‪(Doppler effect‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ آﺷﻜﺎر در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ و ﻧﻮر ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻨﺒﻊ آن و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫اﺛﺮ ﮔﺴﻞ)‪(Fault trace‬‬

‫ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﻞ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺛﺮ ﮔﺴﻞ ﻳﺎ ﺧﻂ ﮔﺴﻞ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‬

‫اﺛﺮ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ اي)‪(Greenhouse effect‬‬

‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ﺑﺨﺎر آب ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻮ ﻳﻚ ﺳﻴﺎره ﻃﻮل ﻣﻮج ﻫﺎي ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ را ﺟﺬب و آن را ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮي اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻪ ﺗﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ازدﻳﺎد دﻣﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫اﺛﺮ ﻣﺌﺎﻧﺪر) ‪(Meander scar‬‬
‫ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﭘﺮ ﺷﺪن درﻳﺎﭼﻪ ﻫﻼﻟﻲ ﺷﻜﻞ ﺗﻮﺳﻂ رﺳﻮﺑﺎت در دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺟﺰاء ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺘﻦ)‪(Concrete Aggregate‬‬

‫اﺟﺰاءﺳﻨﮕﻲ ﺑﺘﻦ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪازﻣﺎﺳﻪ وﺷﻦ وﺧﺮده ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد‪3‬ﺗﺎ‪70‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‪.‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺘﻦ‬
‫‪،‬ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي ازﺟﻨﺲ ﻛﻮارﺗﺰ وﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎده ﻣﻀﺮﻫﻤﺮاه ﻣﺎﺳﻪ ﺧﺎك رس اﺳﺖ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﻣﻴﺮودﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻴﺶ ازﻳﻚ درﺻﺪوزﻧﻲ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ رس‪،‬ﺳﻴﻠﺖ وﮔﺮدوﻏﺒﺎرداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﺧﺘﻼط ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ ) ‪(Magma mixing‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﻚ ﻣﺎﮔﻤﺎ در اﺛﺮ اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه از ﻳﻚ ﻣﺎﮔﻤﺎي دﻳﮕﺮﺑﺎ آن‬

‫اداب)‪(Adobe‬‬
‫ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺧﺎك رس ﻳﺎ ﻟﺲ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎد وزﻳﺪه‪ ،‬ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺧﺸﻚ ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻤﺎﻟﻚ ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻣﻜﺰﻳﻚ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد در اﺻﻞ ﺑﻪ آﺟﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭘﻨﺎه ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و در داﺧﻞ آﻧﻬﺎ ﻣﺎده ﻣﺮﺑﻮط ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ادﺧﺎل )‪(Inclusion‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪ اي از ﻳﻚ ﺳﻨﮓ در داﺧﻞ ﺳﻨﮕﻲ دﻳﮕﺮ‪ .‬از ادﺧﺎل ﻫﺎ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻦ ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻨﮓ ﻣﺠﺎور ﺑﺎ‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ داراي ادﺧﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻗﺒﻞ از ﺳﻨﮓ ﺣﺎوي ادﺧﺎل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻗﻄﻌﺎت ادﺧﺎل را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‬

‫ادر)‪(Adret‬‬
‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ ﻛﻮه روﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﻮا ﮔﻮﻳﻨﺪ داﻣﻨﻪ ﻛﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ رو ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﻮا ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي در ﻣﻌﺮض اﺷﻌﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻘﺪار ﻧﻮر و ﮔﺮﻣﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻇﺮف روز درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮاي ﻛﻮﻫﻬﺎي آﻟﭗ ﺑﻜﺎرﻣﻲ رود‬

‫اراﺑﻪ ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ)‪(Drilling jumbo‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎزوي ﻛﺸﻮﻳﻲ وﭘﺮﻓﻮراﺗﻮرﻛﻪ روي ﻳﻚ ﺷﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺮك ﺳﻮارﻣﻴﺸﻮﻧﺪﺟﺎﻣﺒﻮدرﻳﻞ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪﻛﻪ اﻏﻠﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻣﻌﺎدن زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻲ رود‪.‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ وﺣﻔﺮﭼﺎل اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺻﻮرت ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬ﺟﺎﻣﺒﻮﻫﺎﻗﺎدرﻧﺪ ﺗﻌﺪادي ﭼﺎل راﻫﻤﺰﻣﺎن ﺣﻔﺮﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﻟﺬاﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺰرگ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ از ﻧﻈﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ اﺳﺖ‬
 ‫ارﺗﻔﺎع )‪(Altitude‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻮدي ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ درﻳﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﺎ ﻳﺎ ﻣﺘﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ارﺗﻔﺎع )‪(Elevation‬‬
‫زاوﻳﻪ اي ﻛﻪ در آن ﻳﻚ آﻧﺘﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻي اﻓﻖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‬

‫ارﺗﻔﺎع ﺑﺤﺮاﻧﻲ)‪(Critical Height‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ‪،‬آﻧﻬﺎ رادر دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻗﺮارﻣﻴﺪﻫﻨﺪ و ﻳﻚ وزﻧﻪ ‪ 2‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮﻣﻲ را از‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ روي آن ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ‪.‬ﺣﺪاﻗﻞ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻛﻪ درﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻘﻮط وزﻧﻪ از آن ارﺗﻔﺎع ‪،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﺎده‬
‫ﻣﻴﮕﺮدد‪،‬ﺑﻨﺎم ارﺗﻔﺎع ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ارﺗﻔﺎع ﺳﻨﺞ)‪(Altimeter‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻓﻠﺰي ‪ ،‬ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎ در ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺮود ‪ ،‬و ﺑﺠﺎي ﻧﺸﺎن دادن ﻓﺸﺎر ﺟﻮي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺸﺎن‬
‫دادن ارﺗﻔﺎع ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻣﺪرج ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ارﺗﻮﻛﻼز)‪(Orthoclase‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: KAlSi3O8‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري(‪ :‬ﺗﻜﺘﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ و ﻗﺮﻣﺰ‬
‫ﺟﻼ ‪:‬ﺷﻴﺸﻬﺎي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در دو ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻠﻴﻮاژ دارد‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪6 :‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز‪ ،‬ﺗﻮرﻣﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻮﭘﺎز‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬اورﺗﻮﻛﻼز ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﺮي ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎي ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ دار اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي اﻳﻦ ﮔﺮوه ﭘﻠﻲ‬
‫ﻣﻮرف اﺳﺖ‪ .‬اورﺗﻮﻛﻼز در دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﻜﻞ ﻣﻴﮕﻴﺮد و در ﺑﻴﻦ ﻣﺤﺪوده ﭘﺎﻳﺪاري اورﺗﻮﻛﻼز و ﺳﺎﻧﻴﺪﻳﻦ‪ .‬در دﻣﺎي‬
‫‪ 400‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد و ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮ ﻣﻴﻜﺮوﻛﻠﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ و در دﻣﺎي ﺑﻴﻦ ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 900‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد‬
‫اورﺗﻮﻛﻼز ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد و در دﻣﺎي ﺑﻴﺶ از ‪ 900‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﻴﺪﻳﻦ ﻓﺎز ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﻣﺎي ﻣﺎﮔﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ارزش ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ )‪(Calorific value‬‬

‫ارزش ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ اﻧﺮژي اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ وزن ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﺎده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ واﺣﺪ آن ﻛﻴﻠﻮ ژول ﺑﺮ‬
‫ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﺳﺖ‬
 ‫ارﻟﻦ ﻣﺎﻳﺮ)‪(Erlen Meyer‬‬
‫ﻇﺮﻓﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﺮارت دادن و ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﻲ از واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮارت ﻣﻘﺎوم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬درﺟﺎﺗﻲ ﻛﻪ روي ارﻟﻦ و ﺑﺸﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪو ﺣﺠﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﺤﻠﻮل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﭙﻜﺘﺮوﻣﺘﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﻳﻮﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن ﺣﺮارﺗﻲ )‪(Thermal MS‬‬

‫اﺳﭙﻜﺘﺮوﻣﺘﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﻳﻮﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻏﻠﻈﺖ اوراﻧﻴﻮم و ﭘﺎﻻدﻳﻮم و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬
‫اﻳﺰوﺗﻮﭘﻲ در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻳﻦ روش ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﭘﺎﻳﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﻫﺴﺘﻪاي در‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﻣﺨﺮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﺳﭙﻜﺘﺮوﺳﻜﻮپ ﻳﺎ ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ)‪(spectroscope‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻃﻴﻒ ﻫﺎي ﻧﻮري ﻳﺎ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮي‬
 ‫اﺳﭙﻜﺘﺮوﻓﻮﺗﻮﻣﺘﺮ )‪(Spectrophotometer‬‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻴﺰان ﺟﺬب ﻧﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ‪DNA ,‬‬
‫‪RNA‬را دارد‬

‫اﺳﭙﻜﺘﺮوﻣﺘﺮ اﺗﻤﻲ )‪(Atomic spectroscopy‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ اﺗﻤﻲ ﺑﺎ روش ﺗﺠﺮﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﺟﺬﺑﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮي و ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫اﺳﭙﻜﺘﺮوﻣﺘﺮ ﭘﻼﺳﻤﺎي دوﺗﺎﻳﻲ اﻟﻘﺎﻳﻲ )‪(ICP‬‬

‫اﻳﻦ روش‪ ،‬روش ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرت زﻳﺎدي ﺑﻪ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻮل اﻳﻦ روش ﺑﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﻨﺠﺶ‬
‫اﻛﺜﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪول ﻣﻨﺪﻟﻴﻒ ﺑﺎ ﺣﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ و دﻗﺖ ﺧﻮب ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫اﺳﺘﺎروﻟﻴﺖ )‪(Staurolite‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻧﺰوﺳﻴﻠﻴﻜﺎت اﭘﻚ ﻛﻪ ﺑﺎ رﮔﻪ ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد رﻧﮓ آن ﻗﺮﻣﺰ ﻗﻬﻮه اي ﺗﺎ ﺳﻴﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﻠﻮري ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮس ‪7-7,5‬‬
 ‫اﺳﺘﺨﺮ ﺑﺎﻃﻠﻪ)‪(Tailing Pond‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﻧﻪ آراﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻳﺎ داﺋﻤﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج)‪(Extraction‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎ و ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ از زﻣﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج آﺑﺮﻓﺘﻲ )‪(Placer Minning‬‬

‫اﻳﻦ روش ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪاﺳﺘﺤﻜﺎم ﻳﺎﺑﺎاﺳﺘﺤﻜﺎم ﻛﻢ ‪،‬ﻧﻈﻴﺮﻣﺎﺳﻪ ﻳﺎﺷﻦ ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻛﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﺑﺎ ارزش ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ آزادﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻲ رود‪.‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج از ﻃﺒﻘﺎت ﻓﺮﻋﻲ )‪(Sublevel Stoping‬‬

 ‫اﺳﺘﺨﺮاج ازﻃﺒﻘﺎت ﻓﺮﻋﻲ ﻳﻚ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎﻻﺳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ازﺣﻔﺮﭼﺎﻟﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪوآﺗﺸﺒﺎري درﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﻓﺮﻋﻲ ﺟﻬﺖ ﺧﺮدﻛﺮدن ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮﺛﻘﻞ درﻃﻮل ﻛﺎرﮔﺎه ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪوازﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎرﺑﺮي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪(Electrowining‬‬
‫روﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻓﻠﺰات از ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎي ﻟﻴﭽﻴﻨﮓ ﻛﺎﻧﻪ ﺑﺪون اﺣﻴﺎء ﻓﻠﺰ ﺧﺎم ﺑﻜﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮاري اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﻦ دو اﻟﻜﺘﺮود‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻓﻠﺰ ﺑﺮ روي ﻛﺎﺗﺪ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫در اﺑﺘﺪا از ورﻗﻪ ﻫﺎي ﻧﺎزﻛﻲ از ﻫﻤﺎن ﻓﻠﺰ ﻳﺎ از ﻓﻠﺰ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻠﺰ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮب ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﻠﺰ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻛﺎﺗﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ازﺳﻠﻮل ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﭼﺎﻟﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ )‪(Long Hole Stoping‬‬

‫روش اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﭼﺎﻟﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻳﻚ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎﻻﺳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ازﺣﻔﺮﭼﺎﻟﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪوآﺗﺸﺒﺎري‬
‫درﻃﺒﻘﺎت ﻓﺮﻋﻲ ﺟﻬﺖ ﺧﺮدﻛﺮدن ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮﺛﻘﻞ درﻃﻮل ﻛﺎرﮔﺎه ﺑﻪ ﺷﻴﻮه‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪوازﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎرﺑﺮي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎﻛﺮﺳﻲ ﭼﻴﻨﻲ )‪(Square-set Stope‬‬

‫ﻳﻚ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد را در ﺑﻴﻦ روﺷﻬﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ دارد‪،‬زﻳﺮاروش ﮔﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬دراﻳﻦ‬
‫روش ﺑﻠﻮﻛﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎي ﻣﻨﺸﻮري ﺷﻜﻞ ازﺳﺘﻮﻧﻬﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻛﻪ‬
 ‫ﺑﺼﻮرت ﺳﺎزه ﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺎﻣﻠﻲ درآﻣﺪه اﻧﺪ‪،‬ﻗﺮارداده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪوﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎﻣﻮادﭘﺮﻛﻨﻨﺪه ﭘﺮﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ روش‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺎرﺑﺮد درﺑﺪﺗﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨﻬﺎ راداراﺳﺖ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش روﺑﺎز)‪(Open Cut Minning‬‬

‫دراﻳﻦ روش اﺳﺘﺨﺮاج ‪،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮرﺑﺎزﻛﺮدن ﻛﺎﻧﺴﺎر روﺑﺎره ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه وﺑﻪ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻃﻠﻪ‬
‫ﺑﺮداري واﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ازروي ﻳﻚ ﻳﺎﭼﻨﺪﭘﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺴﺎرﺿﺨﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪﻳﻚ‬
‫ﻛﺎﻧﺴﺎرﻓﻠﺰي ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﺠﺎدﭘﻠﻪ ﻫﺎي زﻳﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ درﻧﻬﺎﻳﺖ ﮔﻮداﻟﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺨﺮوط ﻧﺎﻗﺺ ﻣﻌﻜﻮس درزﻣﻴﻦ‬
‫اﻳﺠﺎدﻣﻴﻜﻨﺪ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﭘﺴﺮو)‪(Retreat Minning‬‬

‫دراﻳﻦ روش ‪،‬اﺳﺘﺨﺮاج ازﻣﺮزﻛﺎﻧﺴﺎرﻳﺎﻣﻌﺪن ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮدوﺑﻪ ﺳﻤﺖ ورودي ﻣﻌﺪن اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﭘﻠﻪ اي)‪(Benching‬‬

‫دراﻳﻦ روش ﻛﺎﻧﺴﺎر ازﺑﺎﻻﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ازﺑﺮش ﻫﺎي اﻓﻘﻲ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻳﻜﺴﺎن ﻛﻪ ﭘﻠﻪ ﻧﺎم دارﻧﺪ‪،‬اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ازﭘﻠﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ اﻏﺎز ﻣﻴﺸﻮدوﭘﺲ ازاﻳﻨﻜﻪ ﻛﻔﻲ ﺑﺎﺳﻄﺢ ﻛﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎدﺷﺪ‪،‬ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ﭘﻠﻪ ﺑﻌﺪي اﻏﺎز‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﻃﻮﻻﻧﻲ)‪(Longwall Minning‬‬
‫ازدﺳﺘﻪ روﺷﻬﺎي ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻛﻪ درﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي اﻓﻘﻲ ‪،‬ﻻﻳﻪ اي وﻋﻤﺪﺗﺎ درزﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬دراﻳﻦ روش‬
‫ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎردرﻋﺮض ﻳﻚ ﭘﻬﻨﻪ ‪،‬ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ازراﻫﺮوﻫﺎ اﻳﺠﺎد واﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎﻛﻨﺪن ﺑﺮﺷﻬﺎي ﻛﻢ ﻋﺮض ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﭘﻴﺸﺮو وﻳﺎ ﭘﺴﺮواﻧﺠﺎم ﻣﻴﺸﻮدوﻫﻤﺮاه ﺑﺎآن ﺳﻘﻒ ﻳﺎﻓﺮادﻳﻮاره ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﺎﻣﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻴﮕﺮدد‬
 ‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺣﻼﻟﻲ)‪(Solvent Extraction‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰات ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼﻟﻬﺎي آﻟﻲ و ﻏﻴﺮ آﻟﻲ را اﺳﺘﺨﺮاج ﺣﻼﻟﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ )‪(Underground Minning‬‬

‫ﺑﻪ آن دﺳﺘﻪ ازروﺷﻬﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ درزﻳﺮﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪،‬ﻣﻌﺪن ﻛﺎري‬
‫زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺳﻄﺤﻲ )‪(Surface Minning‬‬

‫ﺑﻪ آن دﺳﺘﻪ ازروﺷﻬﺎي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ‪،‬زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻳﺎﺳﻨﮓ ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ وﻧﻤﺎدرﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد وﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺣﻀﻮرﻣﻌﺪﻧﭽﻴﺎن درزﻳﺮزﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ﺳﻄﺤﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻨﺘﻮري)‪(Contour mining‬‬

‫اﻳﻦ روش ﺑﺮاي آن دﺳﺘﻪ از ﻣﻌﺎدن زﻏﺎﻟﺴﻨﮓ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ رﮔﻪ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﻲ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ و‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ و ﻣﺮﺗﻔﻊ واﻗﻊ ﺷﺪه و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺎﻃﻠﻪ روي زﻏﺎﻟﺴﻨﮓ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻣﻜﺎن اﺳﺘﺨﺮاج ﻫﻤﻪ زﻏﺎل وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬روش اﺳﺘﺨﺮاج ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺎﻧﻨﺪ روش ﻣﺴﻄﺤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫روش ﻣﻄﺮح اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺎﻃﻠﻪ و ﭘﻮﺷﺸﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و اﻛﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﺠﻦ در ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺷﻮد‬
 ‫اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﻤﺎﻧﻪ اي)‪(Borehole Minning‬‬
‫دراﻳﻦ روش ﻛﺎﻧﻴﻬﺎﻣﻌﻤﻮﻻﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺟﺎازﻃﺮﻳﻖ اﻧﺤﻼل‪،‬ذوب‪،‬ﻓﺮوﺷﻮﻳﻲ ﻳﺎدوﻏﺎب ﺳﺎزي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬درروش اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﻤﺎﻧﻪ اي ‪،‬آب ازﻃﺮﻳﻖ ﭼﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﺎزﻧﺪﻛﺎﻧﻲ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه وﺑﺎﻋﺚ اﻧﺤﻼل ‪،‬ذوب‬
‫ﻳﺎدوﻏﺎﺑﻲ ﺷﺪن ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺎارزش ﻣﻲ ﮔﺮددوﺳﭙﺲ ازﻃﺮﻳﻖ ﭼﺎﻫﻬﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ آورده ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺪن روﺑﺎز)‪(Opencast‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻳﻚ ﻣﺎده ﻛﺎﻧﻲ‪،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ زﻏﺎل‪،‬ﻟﻴﻨﻴﺖ ﻳﺎ ﺳﻨﮓ آﻫﻦ‪،‬در ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﮔﺴﺘﺮش ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ)‪(Hydraulic Minning‬‬

‫دراﺳﺘﺨﺮاج ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ‪،‬ﻳﻚ ﺟﺖ داراي ﻓﺸﺎرﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻي آب ‪،‬ﺑﺼﻮرت ﺟﺮﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎﻣﺘﻨﺎوب ‪،‬ﺳﻨﮓ ﻳﺎﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ رادرﻣﺤﻞ ‪،‬ﺧﺮدﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫اﺳﺘﺮوﻣﺒﻮﻟﻲ )‪(Strombolian‬‬
‫ﻓﻮران ﻫﺎي اﻧﻔﺠﺎري ﻣﻼﻳﻢ )ﻓﻮﻣﺮول( ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺎﮔﻤﺎﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع و ﺑﻤﺐ ﻫﺎي ﮔﺪاﺧﺘﻪ ‪ ،‬ﻣﺨﺮوط ﻫﺎي ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ و‬
‫ﻣﺨﺮوط ﻫﺎي ﻛﻢ ارﺗﻔﺎع ﭘﺮﺷﻴﺐ ﻛﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ و ﻻﭘﻴﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫اﺳﺘﺮﻳﭙﻴﻨﮓ )‪(Stripping‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻋﻜﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﺣﻼل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﭘﺲ از آن ﻛﻪ ﻓﻠﺰ از ﻓﺎز آﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﺎز آﻟﻲ وارد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻓﺎز آﺑﻲ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺳﺘﺮﻳﻮﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ)‪(Stereo Microscopes‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮي اﺳﺘﺮﻳﻮﺳﻜﻮپ ﻫﺎ ‪ ، GM‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ در ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺮﻳﻮﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﻫﺎي ﺳﺮي ‪ GM‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ‪،‬‬
‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﭘﺬﻳﺮ و ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﻗﻴﻖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ از‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮي داراي ﺑﺪﻧﻪ اي ﻛﺎﻣﻞ و روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮر ﻋﺒﻮري ﻫﺎﻟﻮژﻧﻪ ‪ v6, 20w‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺖ ‪ w4‬و ﻋﺪﺳﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺰرگ ﻧﻤﺎﻳﻲ ‪ 10‬و ‪ 20‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫اﺳﺘﻨﺘﺎج)‪(Deduction‬‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺮاي از ﻛﻞ ﺑﻪ ﺟﺰء رﺳﻴﺪن‪ ،‬اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻧﺘﺎﻳﺞ از ﺷﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﺎ از اﺻﻮل ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻜﺮي ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻘﺪم ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻳﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ اي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺮ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﺷﻮد‬

‫اﺳﺘﻨﻮﺳﻔﺮ)‪(Asthenosphere‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﺳﻨﮓ ﻧﺮم ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎدﻳﺪه اي ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در زﻳﺮ ﺳﻨﮓ ﻛﺮه ﺳﺨﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻔﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﻛﺮه در‬
‫ﺣﺪود ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫اﺳﺘﻬﻼك)‪(Depreciation‬‬
‫ذﺧﻴﺮه اﺳﺘﻬﻼك ﻣﻘﺪاري اﺳﺖ ﻛﻪ درﻃﻮل ﺳﺎل ﻫﺎي ﻣﻌﻴﻦ از داراﻳﻲ ﻫﺎ ي اﺳﺘﻬﻼ ك ﭘﺬﻳﺮ‪،‬ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ‪،‬ﺧﺮاب‬
‫ﺷﺪن‪،‬ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ وآﺳﻴﺐ دﻳﺪن آﻧﻬﺎ ‪،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده درﺗﻮﻟﻴﺪﻋﺎﻳﺪي ﺑﺮاي ﭘﺮوژه ‪،‬ﻛﺴﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي )‪(measuring cylinder‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻳﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺪرج ﺷﻴﺸﻪ اي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺗﺎ ‪ 2‬ﻟﻴﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ‬
‫ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ آﻧﻬﺎ در واﻛﻨﺶ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻄﺎي ﺳﻨﺠﺶ آن ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮاﺳﺖ‬

‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺪرج)‪(Cylender‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺠﻤﻬﺎي ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﻮاد اﺳﺖ در ﻣﻮﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻄﺢ زﻳﺮﻳﻦ ﻣﻘﻌﺮ ﻣﺤﻠﻮل را روي‬
‫درﺟﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻤﺎس ﻛﺮد و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﻊ ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺑﺎﻳﺪ آﻧﺮا روي ﺳﻄﺢ ﺻﺎف و ﺗﺮاز ﻗﺮار داد‬

‫اﺳﺘﻮاي ﺳﻤﺎوي)‪(Celestial equator‬‬

‫داﻳﺮه ﺑﺰرگ روي ﻛﺮه ﺳﻤﺎوي ﻛﻪ ﺻﻔﺤﻪ آن ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﭼﺮﺧﺶ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‬

‫اﺳﺘﻮك )‪(Stock‬‬
‫ﭘﻠﻮﺗﻮن ﺑﺎ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﻲ ﻗﺎﻋﺪه ﻛﻪ ﺑﺮوﻧﺰدﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 100‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ )‪ 40‬ﻣﺎﻳﻞ ﻣﺮﺑﻊ( ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻮك‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﺎﺗﻮﻟﻴﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻي ﺑﺎﺗﻮﻟﻴﺘﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﻓﺮﺳﻮده ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﺪ‬

‫اﺳﻔﺎﻟﺮﻳﺖ )‪(Sphalerite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: (Zn, Fe(S‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺑﻄﻮر ﻋﻤﺪه ﺳﻴﺎه وﻟﻲ ﺑﻪ رﻧﮓ زرد‪ ،‬ﻗﻬﻮﻫﺎي‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﺳﺒﺰ و ﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﺟﻼ ‪:‬ﭼﺮب ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻠﺰي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻛﻮﺑﻴﻚ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﺷﺶ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
 ‫ﺳﺨﺘﻲ‪4-3,5 :‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬زرد ﺗﺎ ﻗﻬﻮه اي روﺷﻦ‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪4:‬‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬ﮔﺎﻟﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺌﻮرﻳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻜﻮﭘﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ و ﻛﻠﺴﻴﺖ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬اﺳﻔﺎﻟﺮﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﻬﻢ ﺣﺎوي آﻫﻦ و روي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ داراي ﺟﻼي زﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اﺳﺖ و ﺟﺰو ﻣﻌﺪود ﻛﺎﻧﻴﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ‪ 6‬ﺟﻬﺖ رخ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ رﺧﻬﺎ در ﻳﻚ ﺑﻠﻮر رخ‬
‫دﻫﺪ ﺷﻜﻞ دودﻛﺎﺋﺪر روﻣﺒﻮﺋﺪر را اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﺳﻔﺎﻟﺮﻳﺖ را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد ﭼﺮا ﻛﻪ داراي ﺟﻼ و‬
‫رﻧﮕﻲ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ورﺗﺰﻳﺖ و ﻣﺎﺗﺮاﻳﺖ ﭘﻠﻲ ﻣﻮرف اﺳﺖ‬

‫اﺳﻜﻠﺖ ﻧﻮارﻧﻘﺎﻟﻪ)‪(Belt conveyor structure‬‬

‫اﺳﻜﻠﺖ ﻧﻮارﻧﻘﺎﻟﻪ ازدوﺑﺨﺶ ﺷﺎﺳﻲ وﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺷﺎﺳﻲ ازﻗﻄﻌﺎت ﺗﻴﺮآﻫﻦ‪،‬ﻧﺒﺸﻲ وﻳﺎﻟﻮﻟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮدوﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزن ﻧﻮاروﻣﻮاددرﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻦ داراي ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎﺑﻪ ﻓﻮاﺻﻞ ‪1‬ﺗﺎ‪1,5‬ﻣﺘﺮروي ﺷﺎﺳﻲ‬
‫ﻗﺮاردارﻧﺪﻛﻪ آزاداﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺮدش اﻧﺪوﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻮارﻛﻪ روي آﻧﻬﺎﻗﺮارﻣﻲ ﮔﻴﺮدﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬

‫اﺳﻜﻨﺮﻫﺎي رﻧﮕﻲ ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﺎﺣﻠﻲ)‪(CZCS‬‬

‫‪ ، Coastal Zone Color Scanner‬اوﻟﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ روي ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ رﻧﮓ اﻗﻴﺎﻧﻮس را ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﻜﻨﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎي ﻧﻴﻤﺒﻮس ‪ 7‬ﺑﻪ ﻓﻀﺎ رﻓﺖ‬
 ‫اﺳﻜﻴﭗ‪،‬واﮔﻦ ﺻﻨﺪوﻗﻪ اي)‪(Skip‬‬
‫ﻗﻔﺲ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ ﻣﻮادﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﻮادﻣﻌﺪﻧﻲ ازﺑﺎﻻﺑﻪ داﺧﻞ آن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه وﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻴﻪ آن‬
‫‪،‬دري وﺟﻮد داردﻛﻪ ﺑﺎﺑﺎزﻛﺮدن آن‪،‬ﻣﻮاد از زﻳﺮ آن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اﺳﻠﻴﺖ)‪(Slate‬‬
‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ درﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻮاژ اﺳﻠﻴﺘﻲ‬

‫اﺳﻤﻮﻣﺘﺮي )‪(Osmometry‬‬
‫اﺳﻤﻮﻣﺘﺮي دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وزن ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻣﺎده ﺣﻞ ﺷﺪه از روش اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰي‬
‫آن ﻣﺤﻠﻮل‬

‫اﺳﻜﺎرن)‪(Skarn‬‬
‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ رﻧﮕﻬﺎي ﺳﺒﺰ ﻳﺎ ﻗﺮﻣﺰ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‪ ،‬ﺳﻴﺎه ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي‬
‫ﻳﺎ ﺳﻔﻴﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺎﺳﻮﻣﺎﺗﻴﺴﻢ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻃﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ و در ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﻔﻮذي ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻏﻨﻲ از ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻠﺴﻴﺖ و دوﻟﻮﻣﻴﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫اﺳﻜﺮ )‪(Esker‬‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻣﺎﺳﻪ و ﮔﺮاول ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ و اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺗﻮﺳﻂ رودﻫﺎي روان در ﺗﻮﻧﻞ ﻫﺎي زﻳﺮ‬
‫ﻳﺨﺰار در ﻧﺰدﻳﻜﻲ اﻧﺘﻬﺎي آن ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫اﺳﻜﻠﻪ) ‪(Jetties‬‬
‫ﻳﻚ ﺟﻔﺖ ﺳﺎزه ي دﻳﻮار ﻣﺎﻧﻨﺪ در ﺑﻨﺪر ﻳﺎ ﺳﺎﺣﻞ رودﺧﺎﻧﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺳﺎﺣﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﻮاج ﻃﻮﻓﺎن و رﺳﻮﺑﮕﺬاري‬
‫ﻛﻪ از ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻪ درون اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺷﺘﻘﺎق ﻗﺎره اي)‪(Continental drift‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ و آرام ﻗﺎره ﻫﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را اﺷﺘﻘﺎق ﻗﺎره اي ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺎره ﻫﺎي آﻓﺮﻳﻘﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮده اﻧﺪ اﻣﺎ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺷﺘﻘﺎق ﻗﺎره اي از‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﺷﺪه اﻧﺪ‬
 ‫اﺷﻌﻪ ﮔﺎﻣﺎ)‪(Gamma radiation‬‬
‫اﺷﻌﻪ ﮔﺎﻣﺎ ﺗﺎﺑﺶ اﻟﻜﺘﺮوﻣﮕﻨﺘﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻮل ﻣﻮج ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ دارﻧﺪ‪ .‬رﻧﺞ اﻧﺮژي اﻳﻦ اﺷﻌﻪ از ‪ J 15-10‬ﺗﺎ‬
‫‪ J 10-10‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺷﻌﻪ از ﻫﺴﺘﻪ اﺗﻢ ﺳﺎﻃﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺷﻌﻪ ﻟﻴﺰر )‪(Laser‬‬

‫ﻳﻚ ﭘﺮﺗﻮ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺷﻌﻪ ﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎن ﺗﻚ رﻧﮓ ‪ ،‬ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻣﺮﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺎوراي ﺑﻨﻔﺶ‬
‫در ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺷﻌﻪ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ)‪(Infrared Radiation- IR‬‬

‫ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ اﺷﻌﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻮل ﻣﻮج آن ﺑﻴﻦ ‪ 0/7‬ﺗﺎ ‪ 1000‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ )ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ از اﺷﻌﻪ ﻣﺮﺋﻲ و‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮ از ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﻴﻜﺮو ﻣﻮﺟﻬﺎ( اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻮاﺣﻲ ﻃﻴﻒ ﻣﺮﺋﻲ و ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺳﻄﺢ‪،‬‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻃﻴﻔﻲ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻴﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻌﻠﺖ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﺬﺑﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ دور اﻧﺘﺸﺎر از اﺗﻤﺴﻔﺮ و ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ دﻣﺎي ﺳﻄﺤﻲ و اﺗﻤﺴﻔﺮي و ﺑﺨﺎر آب و‬
‫دﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺟﺰﺋﻲ در اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ داده ﻫﺎي ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺠﺎي ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻣﺮﺋﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ دﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در روز ﻳﺎ ﺷﺐ ﺑﺪﺳﺖ آورده ﺷﻮﻧﺪ‬

‫اﺷﻌﻪ ﻛﺎﺗﺪي)‪(Cathode ray‬‬

 ‫اﺷﻌﻪ ﻛﺎﺗﺪي ﺑﺎرﻳﻜﻪ ﺑﺎر ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﺎﺗﺪي ﺳﺎﻃﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺷﻌﻪ ﻛﺎﺗﺪي ﻣﺴﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫اﺷﻜﻬﺎي آﭘﺎچ)‪(Apache tears‬‬

‫اﺷﻜﻬﺎي آﭘﺎچ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻣﺪور و ﻳﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي اﺑﺴﻴﺪﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻚ آﭘﺎچ‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﻴﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‪ ،‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺷﻔﺎف ﻫﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﺻﻞ اﻓﻘﻲ ﺑﻮدن اوﻟﻴﻪ ﻃﺒﻘﺎت)‪(Original horizontality‬‬

‫ﻻﻳﻪ ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﻲ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﻓﻘﻲ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫اﻃﻠﺲ)‪(Atlas‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺟﻠﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ در آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫اﻋﺘﺪال ﭘﺎﻳﻴﺰي )‪(Autumnal Equinox‬‬
‫اﻋﺘﺪال ﭘﺎﻳﻴﺰي اﻋﺘﺪاﻟﻲ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ از روي اﺳﺘﻮا ﻋﺒﻮر ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮل و ﺣﻮش‪ 23‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫اﻋﺘﺪاﻟﻴﻦ)‪(Equinox‬‬
‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﺑﺮاي دو ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﻣﺴﻴﺮ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ از وﺳﻂ اﺳﺘﻮا ﻣﻲ ﮔﺬرد آن وﻗﺖ‬
‫ازﺳﺎل ﻛﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻇﻬﺮ در ﺧﻂ اﺳﺘﻮا ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮدي در ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻴﺸﻮد و آن زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻴﻤﻪ روﺷﻦ زﻣﻴﻦ درﺳﺖ دوﻗﻄﺐ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد و وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻫﺎدر روي زﻣﻴﻦ روز و ﺷﺐ ﻣﺴﺎوي‬
‫دارﻧﺪ‬

‫اﻓﺘﮕﺎه اﺻﻠﻲ )‪(Main scarp‬‬

‫ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﺗﻨﺪ‪ ،‬واﻗﻊ در ﻟﺒﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻟﻐﺰش ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺟﺪاﻳﺶ ﻗﻄﻌﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه از زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺗﮕﺎه ﮔﺴﻠﻲ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺳﻄﺢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﻓﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ )‪(Minor scarp‬‬

‫ﺳﻄﻮﺣﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﺗﻨﺪ در ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻛﻪ در اﺛﺮ رﺧﺪاد ﻟﻐﺰش ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬در داﺧﻞ زﻣﻴﻨﻠﻐﺰش اﺻﻠﻲ ﺑﻮﺟﻮد‬
‫ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﻨﺪ‬
 ‫اﻓﻖ ﻣﺒﻨﺎ )‪(Datum horizon‬‬
‫اﻓﻖ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﭼﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭼﻴﻨﻪ ﻫﺎ ﻳﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻓﻖ ﻳﺎ ﻻﻳﻪ اي راﻫﻨﻤﺎ ﺑﺮ روي ﻓﺮازا )ارﺗﻔﺎﻋﺎت( اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ارﺗﻔﺎﻋﺎت در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺮاز ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺮادف‪:‬‬
‫ﻣﺒﻨﺎ )‪ ، (datum‬ﻣﺒﻨﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬اﻓﻖ ﺗﺮاز‬

‫اﻓﻖ )‪(Horizon‬‬
‫ﻻﻳﻪ اي در ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﺧﺎك‬

‫اﻓﻴﻮﻟﻴﺖ)‪(Ophiolite‬‬
‫ﺳﻜﺎﻧﺴﻲ ﺳﻨﮕﻲ از رﺳﻮﺑﺎت اﻋﻤﺎق درﻳﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﮔﺪازه ﻫﺎي ﺑﺎﻟﺸﻲ ﺑﺎزاﻟﺘﻲ‪ ،‬داﻳﻜﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺎﺑﺮو و‬
‫ﭘﺮﻳﺪوﺗﻴﺘﻬﺎي اﻟﺘﺮاﻣﺎﻓﻴﻚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ اوﻟﻴﻪ و ﺑﺮﺧﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه از ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه در ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﭘﺸﺖ ﻗﻮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫اﻗﻠﻴﻢ)‪(Climate‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻟﮕﻮﻫﺎي آب و ﻫﻮاﻳﻲ در ﻃﻮل زﻣﺎن‪.‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﺎده ﺷﺪه اي از زون ﻫﺎي اﻗﻠﻴﻤﻲ زﻣﻴﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ‬
‫دﻫﺪ‬

‫اﻗﻴﺎﻧﻮس)‪(Ocean‬‬
‫ورﻗﻪ آب ﺷﻮري ﻛﻪ ﺗﻮده ﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﺧﺸﻜﻲ زﻣﻴﻦ را اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬آن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﺗﻮده ﻫﺎي ﺧﺸﻜﻲ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ وﺳﻴﻊ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﻚ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪،‬و ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺣﺪود ‪ 71‬درﺻﺪ‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‬

‫اﻛﺘﻴﻨﻮﻟﻴﺖ)‪(Actinolite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻤﺮاه‪: Ca2Mg3Si8O22 (OH)2Fe2‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ(‪ :‬آﻣﻔﻴﺒﻮﻟﻬﺎ‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري(‪ :‬اﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ )ﺗﻚ زﻧﺠﻴﺮه)‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪6-5,5 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ 2 :‬ﺟﻬﺖ ﻏﻴﺮ ﻋﻤﻮد‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺪاﻳﺶ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﺳﻨﮓ آﻫﻜﻬﺎي ﻏﻨﻲ از ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه‪ .‬اﻛﺘﻴﻨﻮﻟﻴﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ در ﺑﻴﻦ ﺳﺮي ﺗﺮﻣﻮﻟﻴﺖ و ﻓﺮواﻛﺘﻴﻨﻮﻟﻴﺖ اﺳﺖ‬
 ‫اﻛﺴﻜﺎواﺗﻮر ﺑﻴﻞ ﭼﺮﺧﺸﻲ )‪(Bucket Weel Excavator‬‬

‫اﻛﺴﻜﺎواﺗﻮر‪،‬ﺑﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ)‪(Excavator‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎدراﺳﺘﺨﺮاج ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ روش ﻧﻮاري وﻛﺎواﻛﻲ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪن‬
‫وﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮادواﻗﻊ درﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎﺑﺎﻻﺗﺮاز آن رادارﻧﺪ‪.‬ﻣﻮادﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻛﺴﻜﺎواﺗﻮر ﺑﻪ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻳﺎوﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﺜﻞ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ان ﻛﻮﺗﺎه وﻟﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬اﺟﺰاءاﺻﻠﻲ ان‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪:‬ﺷﺎﺳﻲ اﺻﻠﻲ‪،‬ﺷﺎﺳﻲ ﻣﺘﺤﺮك‪،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎرﮔﻴﺮي‬

‫اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ)‪(Elasticity‬‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﺳﻨﮓ درﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ وﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺬﻳﺮي آن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ راﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن )‪(Electroflotation‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﮔﺎز ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ اي ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻛﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎزﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻴﺪروژن و‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﻨﺜﻲ از ﺟﻨﺲ ﮔﺮاﻓﻴﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬اﺑﻌﺎد ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‬
‫در اﻳﻦ روش ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 40‬ﻣﻴﻜﺮون اﺳﺖ ‪.‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 100‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‬
 ‫اﻟﮕﻮ)‪(Paradigm‬‬
‫ﻳﻚ ﺗﺌﻮري ﻛﻪ ﺑﺎ درﺟﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ از اﻃﻤﻴﻨﺎن و ﺑﻄﻮر ﺟﺎﻣﻊ در ﺣﺪ ﻓﻬﻢ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ )‪(Algorithm‬‬
‫ﻧﺴﺒﺘﻲ رﻳﺎﺿﻲ ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪه رﻳﺎﺿﻲ ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻛﻤﻴﺖ‪ .‬در ﺳﻨﺠﺶ از دور اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدن داده ﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ از داده ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‬

‫اﻟﮕﻮي آﺑﺮاﻫﻪ اي ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ )‪(Centripetal drai‬‬

‫اﻟﮕﻮي آﺑﺮاﻫﻪ اي ﻛﻪ آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻚ ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ ﻫﻤﮕﺮا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻳﻚ دﻫﺎﻧﻪ‬
‫آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻛﺎﻟﺪرا‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﻮﺿﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻨﺒﺪ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮوﭼﺎﻟﻪ ﻳﺎ ﻳﻚ ﭘﻼﻳﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫اﻟﻤﺎس)‪(Diamond‬‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ‪ :‬اﻟﻤﺎس‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪: C‬ﻛﺮﺑﻦ ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺑﻲ رﻧﮓ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻗﻬﻮﻫﺎي‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻬﺎي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻛﻮﺑﻴﻚ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﭼﻬﺎر ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪10‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﻧﺪارد‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي اوﻟﺘﺮاﻣﺎﻓﻴﻚ ﺑﻪ وﻳﮋه اوﻟﻴﻮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬اﻟﻤﺎس ﺑﻌﻨﻮان ﺳﺨﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎده ﻃﺒﻴﻌﻲ داراي ارزش ﻓﺮاوان ﺟﻮاﻫﺮي و ﺻﻨﻌﺘﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺮﻣﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ( ﮔﺮاﻓﻴﺖ( ﭘﻠﻴﻤﻮرف اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ در ﺷﺮاﻳﻂ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻓﻮﻗﺎﻟﻌﺎده زﻳﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﺒﻠﻮر آن ﻛﻮﺑﻴﻚ و ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬دﻣﺎي ذوب آن ‪ 3820‬درﺟﻪ ﻛﻠﻮﻳﻦ اﺳﺖ و دﻟﻴﻞ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﻛﺮﺑﻦ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺮﺑﻨﻬﺎ اﺗﺼﺎل دارد‬

‫اﻟﮕﻮي ﺷﺎﺧﻪ درﺧﺘﻲ )‪(Dendritic pattern‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ رودﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻃﺮح ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي درﺧﺖ اﺳﺖ‬

‫اﻟﻴﻮﻳﻦ )‪(Olivine‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﮔﺮوﻫﻬﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﻨﮓ ﺳﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻧﺰوﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ ﺑﻮده و داراي اﻧﺤﻼل ﺟﺎﻣﺪ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫دو ﻗﻄﺐ ﻓﻮرﺳﺘﺮﻳﺖ و ﻓﺎﻳﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ ﻓﻘﻴﺮ از ﺳﻴﻠﻴﺲ )ﻣﺜﻞ ﺑﺎزاﻟﺖ‪ ،‬ﮔﺎﺑﺮو‪،‬‬
 ‫ﺗﺮوﻛﺘﻮﻟﻴﺖ و ﭘﺮﻳﺪوﺗﻴﺖ( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻮازدﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس ﺑﻮده و ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺎﻧﺘﻴﻦ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﻟﻜﺘﺮود اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻮن)‪(Ion selective electrode‬‬

‫اﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮود اﻟﻜﺘﺮودي ﺑﺎ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﻛﺎر آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق ﺗﺠﺰﻳﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫اﻟﻜﺘﺮود ﺷﺎﺧﺺ)‪(Indicator electrode‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮود ﺷﺎﺧﺺ وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ در دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺳﻨﺠﻲ اﻟﻜﺘﺮواﻧﺎﻟﻴﺘﻴﻜﻰ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻏﻠﻈﺖ اﻧﻮاع‬
‫ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﻟﻜﺘﺮود ﺷﻴﺸﻪ اي)‪(Glass electrode‬‬

‫اﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮود ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﻳﻮن ﻫﻴﺪروژن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺣﺒﺎب ﻻﻣﭗ از ﺟﻨﺲ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮود ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻳﻮن ﺳﺪﻳﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
 ‫اﻟﻜﺘﺮود ﻧﻘﺮه‪ /‬ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻧﻘﺮه ) ‪(Silver/silver-chloride‬‬
‫اﻣﺮوزه از اﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮود ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده را ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺎده ﺑﻮدن‪ ،‬ارزان ﺑﻮدن ﭘﺎﻳﺪار ﺑﻮده و ﻏﻴﺮ ﺳﻤﻲ‬
‫ﺑﻮدن آن‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده اﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮود در ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻠﺮﻳﺪ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ اﺷﺒﺎع ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ آن ﺑﻴﻦ ‪ 3,5‬ﻣﻮل ﺗﺎ ‪3‬‬
‫دﺳﻲ ﻣﻮل اﺳﺖ‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﮔﺮاوﻳﻤﺘﺮي )‪(Electrogravimetry‬‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﮔﺮاوﻳﻤﺘﺮي روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮاد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ذﺧﻴﺮه ﻣﻮاد‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻠﺰي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻟﻜﺘﺮود ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫دﻗﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‬

‫اﻟﻜﺘﺮون ﭘﺮوپ ﻣﻴﻜﺮو آﻧﺎﻟﻴﺰر)‪(EMPA‬‬

‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ و آﻧﺎﻟﻴﺰ اﺷﻌﻪ ‪ X‬ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﺮﺗﻮي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ داراي ﺳﻪ ﺗﺎ ﺷﺶ اﺳﭙﻜﺘﺮوﻣﺘﺮ ﭘﺨﺶ ﻳﺎ ﻣﺘﻔﺮق ﻛﻨﻨﺪه اﺷﻌﻪ ‪ X‬ﻫﺴﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫اﻧﺪازه ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻴﻜﺮوآﻧﺎﻟﻴﺰ ﻛﺮدن ﺑﺎ اﺷﻌﻪ ‪ X‬آﻣﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻌﺪ‬
‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﺷﻌﻪ ‪ X‬و اﻧﺘﻘﺎل ‪ Y‬را ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي دﺳﺘﻜﺎري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد‬
‫‪SEM‬ﻣﺜﻼً ﭼﺮﺧﺶ ﻛﺎﻣﻼ اﻣﺮي ﻋﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﺘﻔﺮق ﻛﻨﻨﺪه اﻣﻮاج اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺸﻒ و ﺳﻨﺠﺶ ﭘﺮﺗﻮي ‪ X‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‬
 ‫اﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻳﺖ )‪(Alexandrite‬‬
‫ﻛﺮﻳﺰوﺑﺮﻳﻞ ﺷﻔﺎف و داراي رﻧﮓ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻪ در روﺷﻨﻲ روز ﺑﻪ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﺎ ﺳﺒﺰ آﺑﻲ و در ﻧﻮر ﻣﻬﺘﺎب ﺑﻪ رﻧﮓ‬
‫ﻗﺮﻣﺰ ﻗﻬﻮه اي ﺗﺎ ﻗﺮﻣﺰ ﻛﻢ رﻧﮓ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎدر درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ)ﭼﺸﻢ ﮔﺮﺑﻪ اي( ﻫﻢ دارد‪ .‬در‬
‫ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺎده ﻫﻴﭻ اﻓﺰاﻳﺸﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﻧﺎم آﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻳﺖ‪ ،‬از ﻧﺎم اﻟﻜﺴﺎﻧﺪر دوم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در روز‬
‫ﺗﻮﻟﺪش‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1830‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬روﺳﻬﺎ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1831‬در ﻛﻮﻫﻬﺎي اورال‪،‬اﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻳﺖ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،1987‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪي از ﻛﺎﻧﻲ اﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻳﺖ‪ ،‬در ﺑﺮزﻳﻞ و در ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﺗﻴﺘﺎ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﺗﻴﺘﺎ اﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻳﺖ‪ ،‬رﻧﮓ و رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ ﺟﺬاﺑﻲ دارد ﻛﻪ از ﻗﺮﻣﺰ ﺗﻤﺸﻜﻲ ﺗﺎ ﺳﺒﺰ آﺑﻲ در ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در‬
‫ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ و روﺳﻴﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: BeAl2O4‬‬
‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬در ﻧﻮر روز ﺳﺒﺰ و در ﻧﻮر ﻣﻬﺘﺎب ﻗﺮﻣﺰ‪.‬‬

‫اﻟﻜﻞ)‪(Alcohol‬‬
‫اﻟﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﮔﺮوه ﻫﻴﺪروﻛﺴﻦ ﻫﺎ اﺳﺖ )‪ ( -OH‬ﻛﻪ ﺑﻪ اﺗﻢ ﻛﺮﺑﻦ اﺷﺒﺎع ﺷﺪه ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫در ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎي آﻟﻲ و ﺳﻮﺧﺘﻲ اﺳﺖ‬

‫اﻣﻮاج ﻟﺮزه اي)‪(Seismic waves‬‬

‫ﻣﻮج اﻧﺮژي ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻛﻪ از ﻣﺮﻛﺰ زﻣﻴﻨﻠﺮزه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺎرج ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻛﺸﺴﺎن در ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از آن ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫اﻧﺒﺎر‪،‬ﺑﻨﻜﺮ)‪(Bunker‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻬﺎدرﺧﺎرج ﻣﻌﺪن ﻣﻌﻤﻮﻻﻣﻮادي راﻛﻪ ازﺗﻮﻧﻞ ﻳﺎﭼﺎه ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﺣﻤﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪،‬دراﻧﺒﺎرﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﻨﺎم ﺑﻨﻜﺮﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﻨﻜﺮﻣﺤﻔﻈﻪ ﻓﻠﺰي ﻳﺎﺑﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ آن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻣﻴﺰان اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺎده‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺖ وﺑﻪ ﻧﺤﻮي اﺣﺪاث ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﺘﻮان ﻣﻮادراازداﺧﻞ واﮔﻨﻬﺎﻳﺎﻧﻮارﻧﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ آن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﺮد‬

‫اﻧﺘﺸﺎر)‪(Diffusion‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺮﻳﻊ اﺟﺰاي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح رﺷﺪﺷﺎن از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺨﺎر‬

‫اﻧﺘﺸﺎر دﻫﻨﺪه )‪(Circulator‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺘﺸﺎر دﻫﻨﺪه از ﺳﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر اﺷﻌﻪ ‪ RF‬را از ﺑﻴﻦ دو ﭘﻮرت ﻣﺠﺎور ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺟﻬﺖ دارد ‪ .‬اﺷﻌﻪ ‪ RF‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﭘﻮرت ‪ 1‬ﺑﻪ ﭘﻮرت ‪ 2‬و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﭘﻮرت ‪ 3‬ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد و‬
‫ﺳﭙﺲ دوﺑﺎره از ﭘﻮرت ‪ 3‬ﺑﻪ ﭘﻮرت ‪ 1‬ﺑﺮﮔﺮدد ‪.‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﭼﺮﺧﺶ ﺳﺎﻋﺘﮕﺮد اﺳﺖ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺎﻻ )‪(HRPT‬‬

‫‪ ، High-Resolution Picture Transmission‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ رﻗﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ‪ 1/1‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و ﺑﻼدرﻧﮓ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺎ ﻣﺪار ﻗﻄﺒﻲ ‪ NOAA‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ‪ 5‬ﻛﺎﻧﺎل ﻃﻴﻔﻲ و داده ﻫﺎي دور‬
‫ﺳﻨﺠﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت اﻧﺘﻘﺎل دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﺼﻮﻳﺮ )‪(APT‬‬

‫‪ ،Automatic Picture Transmission‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اي ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﺎوﻳﺮي را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي ﻗﻄﺒﻲ ﻣﺪار ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ TIROS-N/NOAA‬و ‪ METEOR‬ﻛﻪ‬
‫ﻣﺪار آﻧﻬﺎ ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 900‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﻻي زﻣﻴﻦ ﻗﺮار دارد ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺮﺋﻲ و ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ارﺳﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫اﻧﺠﻤﺎد)‪(Freezing‬‬
‫ﻳﻚ روش ﺑﻬﺴﺎزي ﻣﻮﻗﺖ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي داﻣﻨﻪ ﮔﺴﺘﺮده اي ازاﻧﻮاع ﺧﺎﻛﻬﺎي آﺑﺪار‪،‬ازﺟﻤﻠﻪ زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻄﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﺗﺰرﻳﻖ وﻳﺎاﻋﻤﺎل ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮدﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬درﺗﻮﻧﻠﺴﺎزي ﺑﺮاي اﻧﺠﻤﺎدزﻣﻴﻦ ﭼﺎﻟﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻازﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻳﺎاز ﺗﻮﻧﻠﻲ دراﻓﻖ ﺑﺎﻻﺗﺮ درﺟﻠﻮي ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﺗﻮﻧﻞ ﻳﺎازداﺧﻞ ﺧﻮدﺗﻮﻧﻞ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪،‬ﺳﭙﺲ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻣﻨﺠﻤﺪﻛﻨﻨﺪه ﻧﺼﺐ ﺷﺪه وﺳﻴﺎل درﮔﺮدش ﺳﺮدﻛﻨﻨﺪه درآﻧﻬﺎﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اﻧﺤﺮاف)‪(Declination‬‬
‫زاوﻳﻪ اﻓﻘﻲ در ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎل واﻗﻌﻲ و ﺷﻤﺎل ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺮادف‪:‬‬
‫وردش ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
 ‫اﻧﺤﺮاف ﺧﻮرﺷﻴﺪي)‪(Declination of the Sun‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ زاوﻳﻪ اي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻳﺎ در ﺷﻤﺎل و ﻳﺎ در ﺟﻨﻮب ﺧﻂ اﺳﺘﻮا ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﻘﻼب ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻪ در ﺣﺪود ‪ 21‬ﻣﺎه‬
‫ژوﺋﻦ )‪ 31‬ﺧﺮداد( اﻧﺤﺮاف ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬

‫اﻧﺤﺮاف ﺳﻨﺞ)‪(Inclinometers‬‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻴﺐ ﻫﺎ و زﻣﻴﻦ ﻟﻐﺰه ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺮﻛﺖ دار و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﺣﺮﻛﺖ اﻋﻢ‬
‫از ﺛﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﺷﺘﺎﺑﺪار و اراﺋﻪ راه ﻫﺎي اﺣﻴﺎﺋﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ روش ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ زﻣﻴﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﭘﺮدازد‬

‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ)‪(Declination Magnetic‬‬

‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪:‬زاوﻳﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬

‫اﻧﺪازه داﻧﻪ)‪(Grain size‬‬

‫اﻧﺪازه ذرات ﻳﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﻳﺎ رﺳﻮب را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو رﻳﺰ داﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ داﻧﻪ ﻳﺎ درﺷﺖ‬
‫داﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻫﺴﺘﻪ اي) ‪(Nuclear pollution‬‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻫﺴﺘﻪ اي‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻫﺴﺘﻪ اي در دو ﮔﺮوه رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ »ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﺎﻻ« و »ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ« دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ روش ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻟﻮدﮔﻴﻬﺎ‬
‫ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻫﺴﺘﻪ اي ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات از ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻫﺴﺘﻪ اي ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ)‪(Global measurement‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ازن‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ادﻏﺎم ﻣﺸﺎﻫﺪات‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻫﺎ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي در ﻣﺤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﻧﺪﻳﺲ ﻣﻴﻠﺮ )‪(Miller Indices‬‬

‫ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﻧﻤﺎد ﮔﺬاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺎﻃﻊ وﺟﻮه ﺑﻠﻮر ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺑﻠﻮر ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ و‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ W.H.Miller‬اﺑﺪاع ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫اﻧﺮژي زﻣﻴﻦ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻳﺎ ژﺋﻮﺗﺮﻣﺎل )‪(Geothermal energy‬‬
‫اﻧﺮژي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﮔﺮﻣﺎي دروﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‬

‫اﻧﺮژي ﻣﺨﺼﻮص )‪(Specific Energy‬‬

‫اﻧﺮژي ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻔﺮ واﺣﺪﺣﺠﻢ ﺳﻨﮓ رااﻧﺮژي ﻣﺨﺼﻮص ﮔﻮﻳﻨﺪﻛﻪ واﺣﺪآن ژول ﺑﺮﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﻧﻄﺒﺎق اﻳﺰوﺳﺘﺎزي) ‪(Isotatic adjustment‬‬

‫ﺟﺒﺮان ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ وزن آن اﻓﺰوده ﮔﺮدد ﻳﺎ از آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ وزن رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲ دﻫﺪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ وزن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد‬

‫اﻧﻌﻜﺎس ﻟﺮزه اي)‪(Seismic reflection‬‬

‫روش اﻧﻌﻜﺎس ﻟﺮزه اي ﺑﺎ اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ ﺷﻨﺎور ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻮاج در ﻣﺮز ﺑﻴﻦ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻌﻜﺎﺳﻬﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﻮط ﺳﻴﺎﻫﺮﻧﮓ در در ﻣﻘﻄﻊ ﻟﺮزه اي ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﻄﻊ ﻟﺮزه اي‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ رﺳﻢ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫اﻧﻔﺠﺎر)‪(Explosion‬‬
‫اﻧﻔﺠﺎرﻳﻚ ﻓﻌﻞ واﻧﻔﻌﺎل ﺣﺮارت زاﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻓﻮري ودرزﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎرﻛﻮﺗﺎه ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮدوﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮدﻛﻪ‬
‫ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ازﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪارﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺎﻳﺪارﺑﺮﺳﺪ‬
 ‫اﻧﻔﺠﺎر‪،‬ﺗﺮﻛﻴﺪن)‪(Detonation‬‬
‫اﮔﺮﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺑﻴﺶ ازﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت ﺑﺎﺷﺪاﻧﺮااﻧﻔﺠﺎرﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫اﻧﻔﺠﺎرﻧﺎﻗﺺ)‪(Misfire‬‬
‫اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎﻗﺺ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻧﺮﺳﺪ‪،‬ﭼﺎﺷﻨﻲ ﺧﺮاب ﺑﺎﺷﺪوﻳﺎﭼﺎﺷﻨﻲ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﺎل ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‬

‫اﻧﻘﺮاض ﺑﺰرگ)‪(Mass extinction‬‬

‫ﻧﺎﺑﻮدي ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ﮔﻴﺎﻫﺎن و دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ ﺑﻌﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آن اﻳﺠﺎد ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آن ﺳﺎزﮔﺎري ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫اﻧﻘﺮاض ﺷﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫اﻧﻜﺴﺎر ﻟﺮزه اي)‪(Seismic Refraction‬‬

‫اﻧﻜﺴﺎر ﻟﺮزه اي ﺣﺮﻛﺖ اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻻﻳﻲ و در ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺘﺮك ﻻﻳﻪ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﻮاج‬
‫ﺳﺒﻚ‪ ،‬از ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻜﺴﺎر اﺳﻨﻞ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت اﻧﻜﺴﺎر ﻟﺮزه اي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮاد ﺳﺴﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﺑﺎﻻي ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ )ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ روﻳﻲ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻤﻖ ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬
‫ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﻬﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آﻟﻮﮔﻲ آﺑﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﻄﺮات زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‬
 ‫اوج )‪(Apogee‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺪار ﻣﺎه ﻳﺎ ﻫﺮ ﺳﻴﺎره اي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﺑﺎ زﻣﻴﻦ دارد‬

‫اورﭘﻴﻤﺎن)‪(Orpiment‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: As2S3‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪:‬ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ )ﺳﻮﻟﻔﻮﺳﺎﻟﺖ)‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ‪ -‬زرد ﺗﺎ زرد‬
‫ﺟﻼ‪ :‬رزﻳﻨﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪2-1,5 :‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬زرد‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬رآﻟﮕﺎر‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻴﺒﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎرﻳﺖ و ژﻳﭙﺲ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬اورﭘﻴﻤﺎن ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ رآﻟﮕﺎر دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد و در واﻗﻊ اﻳﻦ دو ﻛﺎﻧﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫اورﺗﻴﺖ)‪(Urtite‬‬
‫اورﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اورﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ دروﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ‪ -‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﻴﺮه‪ ،‬رﻳﺰ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫داﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻮده ﻫﺎي ﻧﻔﻮذي آﻟﻜﺎﻟﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اورﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺣﺎوي ﻧﻔﻠﻴﻦ)‪ ،(%70-90‬آژرﻳﻦ و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اورﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﻮرﻓﻴﺮي دارد‬
 ‫اوژﻳﺖ)‪(Augite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ)‪: Ca, Na)(Mg, Fe, Al)(Al, Si)2O6‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪):‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ )ﭘﻴﺮوﻛﺴﻨﻬﺎ)‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري(‪ :‬اﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪6 - 5 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي و ﻣﺸﻜﻲ‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﺒﺰ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬دو ﺟﻬﺖ ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﻗﺎﺋﻢ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻬﺎي‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻠﺰي و ﮔﺎه ﻣﺎت‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪3,6 - 3,2 :‬‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬اوﻟﻴﻮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‪ ،‬آﻟﺒﻴﺖ‪ ،‬آﭘﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺎﻧﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻟﻮﺳﻴﺖ و ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ‪.‬‬
‫اوژﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻋﻤﺪه ﺳﻨﮓ ﺳﺎز اﺳﺖ و در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﮔﺎﺑﺮو و ﺑﺎزاﻟﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫اوژﻳﺖ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ از ﺳﺮي ﻣﺤﻠﻮل ﺟﺎﻣﺪ ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﺪﻧﺒﺮژﻳﺖ و‬
‫دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫اوﻛﻠﻮن‪،‬ﺗﻮﻧﻞ ﻣﻮرب)‪(Incline‬‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺷﻴﺒﺪارﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻪ روﺑﻪ ﺑﺎﻻﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد و درﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻫﻤﺸﻴﺐ ﻛﺎﻧﺴﺎر اﺳﺖ‬

‫اي‪.‬آي‪.‬آر)‪(AIR‬‬
‫رادار ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮدار ﻫﻮاﺑﺮد‬
 ‫اﻳﺮﻳﺪﻳﻮم)‪(Iridium‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﻓﻠﺰي ﺷﻜﻨﻨﺪه و ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﮔﺮوه ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﻼﺗﻴﻨﻴﻢ ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ آﻟﻴﺎژﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ در آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻼﺗﻴﻨﻴﻢ ﻳﺎ اﺳﻤﻴﻢ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﻳﺰوﺗﻮپ )‪(Isotope‬‬
‫اﺗﻢ ﻫﺎي ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻛﻪ ﻋﺪد اﺗﻤﻲ ﻳﻜﺴﺎن اﻣﺎ ﻋﺪد ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺘﻔﺎوت دارﻧﺪ‬

‫اﻳﺰوﺳﺘﺎزي ) ‪(Isostasy‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آن ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﺎﻣﺪ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻨﺎور داراي ﺗﻮازن ﺛﻘﻠﻲ ﺑﺎ ﮔﻮﺷﺘﻪ ي ﻣﻮﺟﻮد در زﻳﺮ ﺧﻮد‬
‫اﺳﺖ‬

‫اﻳﮋوﻟﻴﺖ)‪(Ijolite‬‬
‫اﻳﮋوﻟﻴﺖ ﻳﻚ ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ ﻣﺘﺸﻜﻞ از اوژﻳﺖ و ﻧﻔﻠﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﮋوﻟﻴﺖ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ‪.‬ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ آﭘﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻜﺮﻳﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ و ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﺘﺖ ‪،‬اﻳﮋوﻟﻴﺖ ﺳﻨﮕﻲ ﭘﻠﻮﺗﻮﻧﻴﻚ و‬
‫ﻫﻠﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﺷﺒﻴﻪ ﻧﻔﻠﻴﻨﻴﺖ و ﻧﻔﻠﻴﻦ دﻳﻮرﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﻳﺴﺘﮕﺎه زﻣﻴﻨﻲ )‪(Earth station‬‬

‫ﺳﺨﺖ اﻓﺰار )دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﺻﻠﻲ( ﻻزم ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬

‫اﻳﻠﻤﻨﻴﺖ)‪(Ilmenite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: FeTiO3‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬اﻛﺴﻴﺪ‬
‫رﻧﮓ ‪:‬ﺳﻴﺎه‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﻓﻠﺰي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﺗﺮﻳﮕﻮﻧﺎل‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﻧﺪارد‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪6 - 5 :‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﻗﻬﻮﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺎه‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪5,0 - 4,5 :‬‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬زﻳﺮﻛﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﻨﺘﻴﺖ‪ ،‬روﺗﻴﻞ‪ ،‬اﺳﭙﻴﻨﻞ‪ ،‬آﻧﺎﻟﺴﻴﻢ‪ ،‬آﻟﺒﻴﺖ‪ ،‬آﭘﺎﺗﻴﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﻛﺎﻧﻲ اﻳﻠﻤﻨﻴﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﻣﻬﻢ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺨﺮاج ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻠﻤﻨﻴﺖ ﻛﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ در‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺎﻓﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﮕﻤﺎﺗﻴﺘﻬﺎ و ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫اﻳﻦ ﺳﺖ)‪(INSAT‬‬
‫ﻣﺎﻫﻮاره ﻣﻠﻲ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‬

‫اﻳﻨﺮﺳﻲ)‪(Inertia‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻛﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺳﻜﻮن دارد و ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ در ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﻳﻲ از ﺧﺎرج ﺑﺮ آن وارد ﺷﻮد‬

‫اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن)‪(Oxidation‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ از دﺳﺖ دادن اﻟﻜﺘﺮون در ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬

‫اﻛﺴﻴﺪﻫﺎ )‪(Oxides‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ آﻧﻴﻮن ‪ O2-‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
 ‫اﻛﻠﻮژﻳﺖ)‪(Eclogite‬‬
‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺎرﻧﺖ و ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ژادﺋﻴﺖ‬

‫ﺑﺎﺑﻴﻨﮕﺘﻮﻧﻴﺖ)‪(Babingtonite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻤﺮاه‪: Ca2 Fe2 Si5 O14 OH‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪):‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺳﺎﺧﺘﺎري(‪:‬اﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻴﺎه و ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﺗﺮي ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ و در ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻬﺎت ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﻧﻴﻤﻪ ﺻﺪﻓﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪5:‬‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪3/3:‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﻗﻬﻮه اي ﺗﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬آﭘﻮﻓﻴﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت‪ ،‬اﺳﺘﻴﺒﻨﺒﺖ و زﺋﻮﻟﻴﺖ‬

‫ﺑﺎﺗﺮي)‪(Battery‬‬
‫ﺑﺎﺗﺮي دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻲ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪي در داﺧﻞ ﺑﺎﺗﺮي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و اﻧﺮژي ﺷﻴﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي از اﻧﺮژي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﺎﺗﺮي اﺳﻴﺪي)‪(Battery acid‬‬
‫ﺑﺎﺗﺮي اﺳﻴﺪي ﻣﺤﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ 6‬ﻣﻮل اﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶ اﻓﺖ ﺑﺎﺗﺮي اﻧﺒﺎره اي ﻛﺎرﺑﺮد دارد‬

‫ﺑﺎﺗﻼق)‪(Swamp‬‬
‫ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻦ ﭘﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر داﺋﻢ ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ اﺷﺒﺎع ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪﺣﻴﺎت ﻧﺒﺎﺗﻲ در آن ﻣﻲ روﻳﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﺗﻼق ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﻼ آﺑﻲ و ﻳﻚ ﻣﺎﻧﺪاب اﺳﺖ‬

‫ﺑﺎﺗﻼق ﺧﻠﻔﻲ)‪(Backswamp‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﺑﺎ زﻫﻜﺸﻲ ﺿﻌﻴﻒ در دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫ﺑﺎﺗﻮﻟﻴﺖ )‪(Batholith‬‬
 ‫ﺑﻪ ﺗﻮده ﺑﺰرگ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺎﻣﻮزون ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ داراي ﺑﻴﺶ از ‪ 40‬ﻣﺎﻳﻞ ﻣﺮﺑﻊ ‪ 100‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫ﺑﻴﺮون زدﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ و ﻗﺎﻋﺪه ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن در ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﺗﻮده‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ‬
‫دﺧﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ واژه ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ bathylith‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺮادف آن ‪ abyssolith‬اﺳﺖ‬

‫ﺑﺎﺛﻴﺎل )‪(bathyal‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي از آب ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﻦ ‪ 200‬ﺗﺎ ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ‬

‫ﺑﺎﺟﺎدا)‪(Bajada‬‬
‫داﻣﻨﻪ اي از رﺳﻮﺑﺎت در ﺟﻠﻮي ﻛﻮﻫﻬﺎ ﻛﻪ از ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺨﺮوط اﻓﻜﻨﻪ ﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎﺟﺎدا ﻳﺎ دﺷﺖ آﺑﺮﻓﺘﻲ )‪(Bajada‬‬

‫داﻣﻨﻪ آﺑﺮﻓﺘﻲ ﮔﺴﺘﺮده و ﻣﻤﺘﺪ ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ ﻣﺎﻳﻞ و اﻧﺪﻛﻲ ﺷﻴﺐ دار ﻛﻪ از ﻗﺎﻋﺪه رﺷﺘﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ در ﺧﺎرج ﺗﺎ‬
‫درون و اﻃﺮاف ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي درون ﺧﺸﻜﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺨﺘﮕﻲ و ﺗﻼﻗﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻳﻚ رﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﺨﺮوط اﻓﻜﻨﻪ ﻫﺎي آﺑﺮﻓﺘﻲ ﺟﺪا از ﻫﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﺮﻳﺰ و ﻣﺘﻼﻗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺤﺪب و ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﻣﺨﺮوﻃﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮاج دارﻧﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ اﻏﻠﺐ در ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎﻳﺮ ﻧﻈﻴﺮ ﺟﻨﻮب ﻏﺮب آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ‪. Bajada‬ﺳﻄﺤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮب ﮔﺬاري روي آن ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ ‪ pediment‬ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﻜﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ bajada‬اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ ‪ bajada‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ‬
‫‪pediment‬ﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﺎد آﻧﺎﺑﺎﺗﻴﻚ )‪(Anabatic wind‬‬
‫ﺑﺎدي ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از وزش ﻫﻮاﻃﻲ روز از ﻧﻘﺎط ﭘﺴﺖ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎﻋﺎت اﺳﺖ داﻣﻨﻪ ﻫﺎي ﻛﻮه ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬
‫ﮔﺮم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﻫﻮاي ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮدي ﺻﻌﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬و ﻫﻮاي ﺑﺎد آﻧﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎي آن را ﺑﮕﻴﺮد‬

‫ﺑﺎد رﻓﺘﮕﻲ)‪(Deflation‬‬
‫ﻛﻨﺪه ﺷﺪن و روﻓﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﻮاد ﻧﺮم ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎد‬

‫ﺑﺎد ﻧﮕﺎر)‪(Anemograph‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎد ﺳﻨﺞ ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﺪاوﻣﻲ از ﺳﺮﻋﺖ وﻏﺎﻟﺒﺎ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺑﺎدﺑﺰن آﺑﺮﻓﺘﻲ) ‪(Alluvial Fan‬‬

‫ﺗﻪ ﻧﺸﺖ رﺳﻮب ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﺮﻳﻊ اﻟﺴﻴﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ وارد دﺷﺖ ﻳﺎ دره ﺑﺎزي ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ دارد ﺑﺎدﺑﺰن آﺑﺮﻓﺘﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎدﺑﺰن آﺑﺮﻓﺘﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه اﺳﺖ زﻳﺮاﻛﻪ‬
‫ﺧﺸﻚ ﺷﺪن و ﺳﻴﻼﺑﻲ ﺷﺪن ﻣﺘﻨﺎوب رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ آن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺳﺎزد‬
‫ﺑﺎدﺑﺰن آﺑﺮﻓﺘﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﺑﺎدﺑﺰن ﻣﺤﻮري)‪(Axial Fan‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺎدﺑﺰن ﻫﺎ‪،‬ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاﺑﻪ ﻣﻮازات ﻣﺤﻮرﺑﺎدﺑﺰن وﻣﻮﻟﻔﻪ ﺷﻌﺎﻋﻲ آن ﻋﻤﻼﺻﻔﺮاﺳﺖ‪.‬دراﻳﻦ ﺑﺎدﺑﺰن‬
‫ﻫﺎ‪،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮﺗﻮروﭘﺮه ﻫﺎدرداﺧﻞ ﻳﻚ ﻏﻼف اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺷﻜﻞ ﻗﺮاردارﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺑﺎدﺑﺰن ﻫﺎﺑﻪ دوﻧﻮع ﭘﺮه اي وﻟﻮﻟﻪ اي‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺑﺎدﺳﻨﺞ)‪(Anemometer‬‬
‫اﺳﺒﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺳﺮﻋﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ در ﺳﺎﻋﺖ و ﺛﺎﻧﻴﻪ ‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎدﺳﻨﺠﻬﺎ ﻧﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ از ﻓﻨﺠﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺑﺎدﻫﺎي ﺗﺠﺎرﺗﻲ )‪(Trade Winds‬‬

‫ﺑﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﻓﺸﺎر زﻳﺎد زﻳﺮ اﺳﺘﻮاﺋﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﺸﺎر ﻛﻢ اﺳﺘﻮاﻳﻲ ﻣﻲ وزﻧﺪ ازﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ‬
‫درﻧﻴﻤﻜﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ واز ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ در ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺟﻨﻮﺑﻲ‬
 ‫ﺑﺎدي)‪(Eolian‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎد ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎ از ﻗﺒﻴﻞ ﻟﺲ ﻫﺎ و ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ اي ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ رﻳﭙﻞ ﻣﺎرﻛﻬﺎي ﺑﺎدي ﺷﻜﻞ ﻳﺎ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ و رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ)‪(Feed‬‬
‫ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪهاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﻧﻪ آراﻳﻲ ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎر ﺑﺴﺘﺮ‪(Bed load‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎر ﻛﻞ رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ رو ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎﻻي ﺑﺴﺘﺮ رودﺧﺎﻧﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ذارت ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ‬
‫ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺷﻦ‪ ،‬رﻳﮓ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺸﺶ ﻳﺎ ﺟﻬﺶ در اﻣﺘﺪاد ﺑﺴﺘﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻮل‪Dissolved load‬‬

 ‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺎر رود ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻮل ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎران اﺳﻴﺪي)‪(Acid rain‬‬

‫ﺑﺎران اﺳﻴﺪي آب ﺑﺎراﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ واﻛﻨﺸﻬﺎي اﺳﻴﺪي ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺘﺮوزن ﻫﻮا و اﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮر اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ را‬
‫ﺟﺬب ﻧﻤﻮده و ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎران ازﮔﺎزﻫﺎي آﻟﻮده ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎرش)‪(Precipitation‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻃﻲ آن آﺑﻲ ﻛﻪ در اﺗﻤﺴﻔﺮ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ﺑﺎران ‪ ،‬ﺑﺮف ﻳﺎ ﺗﮕﺮگ ﺑﺮ ﺧﺸﻜﻲ ﻳﺎ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻓﺮو رﻳﺰد‬

‫ﺑﺎرﻛﺶ ﻛﻤﺮ ﺷﻜﻦ)‪(Articulated hauler‬‬

‫ﺑﺎرﻛﻨﻨﺪه ﺧﺮﭼﻨﮕﻲ)‪(Joy Loader‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎرﻛﻨﻨﺪه داراي ﻳﻚ ﺑﺎزوي ﻓﻮﻻدي ﭘﻬﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ روي زﻣﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬دراﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎزو دوزاﺋﺪه‬
‫ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ دو ﺑﺎزوﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪،‬ﺳﻨﮕﻬﺎاز روي زﻣﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪،‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﻣﺤﻮر ﺑﺎزو ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﺎوزﻧﺠﻴﺮي درآن ﻗﺮار دارد ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺑﺎرﻛﻨﻨﺪه ﻗﺎدراﺳﺖ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺰرگ‬
‫راﻧﻴﺰ ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﺑﺎرﮔﻴﺮي‪،‬ﺑﺎرﮔﺬاري)‪(Loading‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج وﺑﻠﻨﺪﻛﺮدن ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﻳﺎﺑﺮﺟﺎرااﺻﻄﻼﺣﺎﺑﺎرﮔﻴﺮي ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﺑﺎرﻣﻴﻦ )‪(Barremian‬‬
‫آﺷﻜﻮب اروﭘﺎﻳﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻛﺮﺗﺎﺳﻪ آﻏﺎزﻳﻦ )ﺑﻌﺪ از آﺷﻜﻮب ﻫﻮﺗﺮﻳﻮﻳﻦ و ﻗﺒﻞ از آﺷﻜﻮب آﭘﺘﻴﻦ‬

‫ﺑﺎروت ﺳﻴﺎه )‪(Black powder‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ازﻧﻴﺘﺮات ﺳﺪﻳﻢ ﻳﺎﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ‪،‬زﻏﺎل وﮔﻮﮔﺮداﺳﺖ ‪.‬ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه اي ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺑﺎروت ازﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﻛﻨﺪﺳﻮز اﺳﺖ وﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ ان ازﺳﺎﻳﺮﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﻗﻮي ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎروت ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﻨﻔﺠﺮﻣﻴﺸﻮدوﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎران‪ 450‬ﻣﺘﺮدرﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺑﺎروﻣﺘﺮ ﻓﻠﺰي)‪(Aneroid Barometer‬‬

 ‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻓﻠﺰي‬

‫ﺑﺎرﻳﺖ )‪(Barite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: BaSO4‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬ﺳﻮﻟﻔﺎت‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ( ﺳﺎﺧﺘﺎري ‪):‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬اورﺗﺮوﻣﺒﻴﻚ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪3,5 - 3 :‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺑﻲ رﻧﮓ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬آﺑﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺰ و زرد‪.‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ و در ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻬﺎت ﺿﻌﻴﻒ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪4,5 :‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ‪:‬ﻛﺎﻟﻜﻮﭘﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻓﻠﺌﻮرﻳﺖ و ﻏﻴﺮه‬
‫ﺑﺎرﻳﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﮔﺮوه ﺳﻮﻟﻔﺎﺗﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﻐﻪ اي و‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اي ‪.‬ﺑﺎرﻳﺖ در رﮔﻪ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺎﻃﻠﻪ در ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي‬
‫ﺳﺮب‪ ،‬روي و ﻣﺲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﻳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وزن ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ دارد ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺎده اﺻﻠﻲ در ﮔﻞ‬
‫ﺣﻔﺎري اﺳﺖ‬

‫ﺑﺎزاﻟﺖ)‪(Basalt‬‬
‫ﺑﺎزاﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺣﺠﻢ ﺑﺎ ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﺎ را ﺑﺎزاﻟﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺘﺮاﻛﻢ و ﻳﺎ ﺣﻔﺮه اي دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺖ ﭘﻮرﻓﻴﺮﻳﻚ ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﻴﻚ‪،‬‬
‫دﻟﺮﻳﺘﻴﻚ و ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﻧﺪرﺗﺎ ﺷﻴﺸﻪ اي اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺖ ﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻟﻴﻮﻳﻦ و ﭘﻴﺮﻛﺴﻦ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز در ﺑﺎزاﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺼﻮرت ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺖ ﺧﻤﻴﺮه را ﻣﻲ ﺳﺎزد ‪.‬‬
 ‫در ﺑﺎزاﻟﺖ ‪ ،‬ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼزﻫﺎ )ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎل و ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺖ( ﺑﻴﺶ از ‪ 50‬درﺻﺪ آﻧﻮرﺗﻴﺖ دارﻧﺪ‪.‬ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي ﻛﺎﻣﻼ ﺷﻴﺸﻪ‬
‫اي ﻛﻤﻴﺎب اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي ﺷﻴﺸﻪ اي را ﺗﺎﻛﻲ ﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬ﺑﺎزاﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي‬
‫اوﻟﻴﻮﻳﻦ دار و ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي ﺑﺪون اوﻟﻴﻮﻳﻦ‪.‬در ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي اوﻟﻴﻮﻳﻦ دار اوژﻳﺖ از ﺗﻴﺘﺎن ﻏﻨﻲ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در ﺑﺎزاﻟﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺪون اوﻟﻴﻮﻳﻦ اوژﻳﺖ ﺑﻲ رﻧﮓ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎزاﻟﺖ ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻴﺎن اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ)‪(MORB‬‬

‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي ﺗﻮﻟﺌﻴﺘﻲ داراي ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ اﻧﺪك ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻣﺮاﻛﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ‪،‬‬
‫ﻓﻮران ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺎزاﻟﺖ ﺟﺰاﻳﺮ ﻗﻮﺳﻲ)‪(Island Arc Basalt‬‬

‫ﺑﺎزاﻟﺖ ﺟﺰاﻳﺮ ﻗﻮﺳﻲ‪ .‬در ﻛﻤﺎﻧﻬﺎي ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ و اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﻮﻧﮕﺎ‪ -‬ﻛﺮﻣﺎدك‪ ،‬اﺳﻜﻮﺗﻴﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺎﻧﻬﺎي‪ ، IBM‬ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫‪LILE‬ﺗﺨﻠﻴﻪ و ﺗﻬﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز‪Nb-‬‬
‫‪Ta‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﺪزﻳﺘﻬﺎي ﻗﺎره اي‪ ،‬ﻏﻨﻲ ﺷﺪﮔﻲ آﻫﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‬

‫ﺑﺎزاﻟﺖ ﻓﻼﺗﻲ)‪(Plateau basalt‬‬

‫ورﻗﻪ ﭘﻬﻦ و ﮔﺴﺘﺮده اي از ﺳﻨﮓ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﺎره اي روي ﻧﻘﺎط داغ‬
‫ﮔﻮﺷﺘﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﺗﻮده ﺑﺰرگ ﮔﺪازه ﺑﺎزاﻟﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻴﺎل ﺑﻪ ﺳﻮي ﻗﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺎزاﻟﺖ ﺳﻴﻠﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﺎزاﻧﻴﺖ )‪(Basanite‬‬
‫ﺑﺎزاﻧﻴﺘﻬﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ آذرﻳﻦ ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻓﻠﺴﻴﻚ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ آﻓﺎﻧﻴﺘﻴﻚ ﺗﺎ ﭘﻮرﻓﻴﺮﻳﺘﻴﻚ‪ .‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي آن ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪﻫﺎ و ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﻲ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎرﻫﺎ اﺳﺖ و ﻓﺎﻗﺪ ﻛﻮارﺗﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ )ﻛﻠﻴﻨﻮﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ( و‬
‫اوﻟﻴﻮﻳﻦ ﻋﻤﻮﻣﺎ در اﻳﻦ ﺳﻨﮓ دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﺨﺮاج)‪(Reclamation‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﺪرال ﺳﺎل ‪1997‬درﻣﻮرد ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺘﺨﺮاج ﺳﻄﺤﻲ وﺑﺎزﺳﺎزي زﻣﻴﻦ ‪،‬زﻣﻴﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺛﺮﻣﻌﺪﻧﻜﺎري‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ‪،‬ﺑﺎﻳﺪﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺒﻞ ازاﺳﺘﺨﺮاج ﻳﺎﺣﺘﻲ ﺑﻬﺘﺮازآن زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬دراﺻﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺼﺮﻳﺢ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﺪاﮔﺮزﻣﻴﻦ راﻧﺘﻮان ﻛﺎﻣﻼﺑﺎزﺳﺎزي ﻛﺮد‪،‬اﺟﺎزه اﺳﺘﺨﺮاج داده ﻧﺨﻮاﻫﺪﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﺸﺴﺎن)‪(Elastic rebound‬‬

‫آزاد ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪه در ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ در اﻣﺘﺪاد ﮔﺴﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ)‪(Klippe‬‬
‫ﻳﻚ واﺣﺪ ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺠﺰا ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ از ﻳﻚ ﻧﭗ)راﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺷﻴﺐ( ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺑﺎزوي دﺳﺘﮕﺎه)‪(Boom‬‬
‫ﺑﺎزو ﻳﻜﻲ ازﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮﻧﻠﺴﺎزي ﺑﺎزوﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﻣﻔﺼﻞ ﺷﺪه وﻗﺎدر اﺳﺖ دراﻣﺘﺪاد اﻓﻘﻲ و‬
‫ﻗﺎﺋﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬درﺑﻌﻀﻲ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ‪،‬ﺑﺎزو ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻲ دارد وﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ ﻛﻮﺗﺎه‬
‫وﺑﻠﻨﺪﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎزو ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﺎﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎزو ﺳﺮﻣﺘﻪ درﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﻗﺮارﻣﻴﮕﻴﺮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺎدراﺳﺖ ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﺑﺎﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت راﺣﻔﺮﻛﻨﺪ‬

‫ﺑﺎژوﺳﻴﻦ)‪(Bajocian‬‬
‫ﻳﻜﻲ از آﺷﻜﻮﺑﻬﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ژوراﺳﻴﻚ ﻣﻴﺎﻧﻲ )ﺑﻌﺪ از ﺗﻮارﺳﻴﻦ و ﻗﺒﻞ از ﺑﺎﺗﻮﻧﻴﻦ )ﻗﺮار دارد‬
 ‫ﺑﺎس )‪(Bus‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺎﻫﻮاره اي ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﻪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﺑﺰاري ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎﻓﺖ آﻓﺎﻧﻴﺘﻴﻚ )‪(Aphanitic texture‬‬

‫ﺑﺎﻓﺘﻲ از ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آذرﻳﻦ ﻛﻪ در آن ﺑﻠﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺪري رﻳﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫داد‬

‫ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺮﮔﻮاره اي)‪(Foliated texture‬‬

‫ﺑﺎﻓﺘﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﻨﻈﺮه ي ﻻﻳﻪ ﻻﻳﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ)‪(Clastic texture‬‬

‫ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ از ﻗﻄﻌﺎت ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد از ﻗﺒﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ﺑﺎﻓﺖ ﻏﻴﺮﺗﺨﺮﻳﺒﻲ) ‪(Nonclastic texture‬‬
‫واژه اي ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﺘﺪاﺧﻞ در ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺎﻓﺖ ﮔﻨﺎﻳﺴﻲ) ‪(Gneissic texture‬‬

‫ﺑﺎﻓﺘﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﺗﻴﺮه و روﺷﻦ ﻣﺠﺰا ﺷﺪه ﻇﺎﻫﺮ ﻻﻳﻪ ﻻﻳﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ‬
‫داده اﻧﺪ‬

‫ﺑﺎﻻﺑﺮ ﻳﻚ ﻏﻠﺘﻜﻲ )‪(single drum hoist‬‬

‫ﺑﺎﻻﺑﺮ‪،‬ﭼﺮخ و زﻧﺠﻴﺮ)‪(Hoist‬‬
 ‫ﺑﺎﻻﺑﺮاﺳﺘﻮاﻧﻪ اي)‪(Drum hoist‬‬
‫ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪،‬ﻃﺒﻠﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻣﻨﻔﺮدﻫﻤﺮاه ﺑﺎﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﺑﺮﻗﻲ وﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﺑﺎﻻﺑﺮﻫﺎ‪،‬ﻛﺎﺑﻞ دورﻃﺒﻠﻚ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮدودرﭼﺎه آوﻳﺰان ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ‬

‫ﺑﺎﻻﺑﺮدوﻏﻠﺘﻜﻲ)‪(Double Drum Hoist‬‬

‫ﺑﺎﻻﺳﺖ‪،‬ﺧﺮده ﺳﻨﮓ زﻳﺮراه آﻫﻦ )‪(Ballast‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﺮده ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻌﺎد آﻧﻬﺎ ‪2‬ﺗﺎ‪4‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮاﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ ﺧﺮده ﺳﻨﮕﻬﺎﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻘﺎوم‬
‫واﺑﻌﺎدآﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰدرﺣﺪودﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺎﺷﺪﺗﺎﺑﻪ ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮان ﻳﻚ ﻗﺸﺮﺑﺎﻻﺳﺖ ﻣﺤﻜﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬ﺑﺎﻻﺳﺖ راﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي وارده درﻧﺘﻴﺠﻪ وزن ﻗﻄﺎردرﺳﻄﺢ وﺳﻴﻌﺘﺮي اززﻣﻴﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻮدزﻳﺮآن ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ‬

‫ﺑﺎﻟﻦ ﺟﻠﺪﻫﺎل)‪(Kjeldhal flask‬‬

‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﻟﻦ ﺗﻪ ﮔﺮدي ﻛﻪ ﻛﻪ ﮔﺮدن آن ﭘﻬﻦ اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﺎ روش ‪ Kjeldhal‬از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﺎﻟﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ)‪(Volumetric flasks‬‬
‫ﺑﺎﻟﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﻨﺠﻲ ﻇﺮف ﺗﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ داراي ﮔﺮدن ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺎرﻳﻚ ﺑﻮده و در اﻧﺘﻬﺎي ﮔﺮدن ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺣﻠﻘﻪ ﺣﻚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻟﻦ در ﺣﺠﻤﻬﺎي ‪25 ، 50 ، 100 ، 250 ، 500 ، 1000‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮاﺳﺘﻔﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻟﻨﻬﺎ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺷﻴﻤﻲ ﺑﺎﻟﻦﻫﺎي‪250 ، 100‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻟﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺷﻔﺎف و رﻧﮕﻲ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﻛﻪ از ﺑﺎﻟﻨﻬﺎي رﻧﮕﻲ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺑﺎﻟﻦ )‪(Balloon‬‬
‫ﺑﺎﻟﻦ ﻧﻮﻋﻲ از ﻇﺮوف آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ و اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد‪ .‬ﺑﺎﻟﻨﻬﺎ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ژوژه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺑﺎﻟﻮن ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ )‪(Ballon Sonde‬‬

‫ﺑﺎﻟﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻮ ﻧﮕﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ ﻳﺎﺑﻲ ﺟﻮ ﻋﻠﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رﻓﺖ ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻟﻦ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻴﺪروژن ﭘﺮﺷﺪ ﺳﭙﺲ آزاد ﺷﺪه ﺑﻪ داﺧﻞ ﺟﻮ ﺻﻌﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺑﺮﺳﺪ اﺳﺒﺎﺑﻬﺎي‬
‫ﺧﻮدﻛﺎر ﺟﻮﻧﮕﺎر ﻓﺸﺎر‪ ،‬دﻣﺎ و رﻃﻮﺑﺖ را در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬
 ‫ﺑﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻮار)‪(Band‬‬
‫ﻻﻳﻪ اي ﻧﺎزك ﺑﺎ ﺟﻨﺲ ﻳﺎ رﻧﮓ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ از ﺳﺎﻳﺮ ﻻﻳﻪ ﻫﺎ‬

‫ﺑﺎﻧﺪ )‪(Band‬‬
‫در ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻧﻮاﺣﻲ ﻃﻴﻔﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﮔﺎزﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮي ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت را ﺟﺬب )و ﺳﺎﺗﻊ( ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﺪ ﺟﺬﺑﻲ دي‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ‪ 15‬ﻣﻴﻜﺮو ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺎر آب در ﺑﺎﻧﺪ ‪ 6/3‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ و ازن در ‪ 9/6‬ﻣﻴﻜﺮو ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺮﺗﻮﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎرﻳﻚ از ﻃﻴﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﻛﻪ در آن ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي از راه دور ﺑﻪ آن ﻃﻴﻒ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬

‫ﺑﺎﻫﺎدا )‪(Bahada‬‬
‫ﺑﺎﻫﺎدا‪ ،‬ﺑﺎﺧﺎدا در اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ دﺷﺖ آﺑﺮﻓﺘﻲ ﭘﺎي ﻛﻮه ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد دﺷﺖ آﺑﺮﻓﺘﻲ ﭘﺎي ﻛﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻟﺤﺎق‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎدﺑﺰن آﺑﺮﻓﺘﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﺎﻫﺎﻣﻴﺖ )‪(Bahamite‬‬
‫واژه اي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ (Beales (1958, p. 1851-1852‬ﺑﺮاي ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ درﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي داﻧﻪ‬
‫ﻫﺎي آﻫﻚ ﺑﻮده وﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻮاﺣﻞ ﺑﺎﻫﺎﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واژه اﻛﻨﻮن‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺣﻮاﺷﻲ ﺑﺎﻫﺎﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻳﻜﺪﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً داﻧﻪ‬
‫رﻳﺰ‪ ،‬داراي ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﺿﺨﻴﻢ و ﺗﻮده اي‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده و ﻓﺎﻗﺪ آﺛﺎر ﻓﺴﻴﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ واژه ﺑﺮاي رﺳﻮﺑﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ‬
‫رود ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻳﺎ ﺳﻜﻮﻫﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪: grapestone‬‬

‫ﺑﺎﻳﻮ )‪(Bayou‬‬
‫ﺧﻠﻴﺞ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺮداﺑﻲ ﻳﺎ اﻧﺸﻌﺎب رودﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ درﻳﺎﭼﻪ‪:‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻣﺴﻄﺤﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ‪،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﻴﻼﺑﻬﺎ ‪،‬‬
‫ﭼﻜﻪ رودﺧﺎﻧﻪ و ﻓﻘﺪان زه ﻛﺸﻲ ‪ ،‬ﻣﺮداﺑﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‬

‫ﺑﺎﻛﺎﻟﻴﺖ )‪(Bacalite‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻮع ﺻﻤﻎ )ﻛﻬﺮﺑﺎ( ﻛﻪ در دﺷﺘﻬﺎي آﺑﺮﻓﺘﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ و ﻣﻜﺰﻳﻚ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺟﻮاﻫﺮ ﺳﺎزي ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻛﺘﺮي زاد )‪(Bacteriogenic‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﻫﻮازي و ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻮﻟﻔﻮر ﻳﺎ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻓﻠﺰات ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ (Park & MacDiarmid, 1970, P. 105-107).‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ‪: iron‬‬
‫‪bacteria‬؛‪sulfur bacteria‬‬
 ‫ﺑﺘﻦ)‪(Concrete‬‬
‫ﺑﺘﻦ راﻣﻴﺘﻮان ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ‪،‬ﻛﻪ ازﻣﺨﻠﻮط ﻳﻚ ﻣﺎده ﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪه ‪،‬آب‪،‬ﻣﺎﺳﻪ وﺷﻦ ﻳﺎﺧﺮده ﺳﻨﮓ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬ازﺑﻴﻦ اﺟﺰاءﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺑﺘﻦ ‪،‬ﻣﺎده ﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪه وآب ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ رادارﻧﺪوﺳﺒﺐ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن‬
‫دوﺟﺰءدﻳﮕﺮﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﺑﺘﻦ ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺼﺎﻟﺤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﻣﻴﺮود‬

‫ﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ)‪(Reinforced Concrete‬‬

‫ﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ راﻣﻴﺘﻮان ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ازﺑﺘﻦ وﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬ﻋﻠﺖ ﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪن اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ آن اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺘﻦ ﻧﻴﺰﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﻨﮕﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺸﺎرﺷﻲ ﺧﻮﺑﻲ داردوﻟﻲ ﺟﺴﻢ ﺷﻜﻨﻨﺪه اي اﺳﺖ وﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺸﺸﻲ‬
‫آن درﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺸﺎرﺷﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰو‪10‬ﺗﺎ‪15‬ﺑﺮاﺑﺮﻛﻤﺘﺮازآنَ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻﻗﺴﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ازﺳﺎﺧﺘﻤﺎن راﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺧﻤﺶ واﻗﻊ ﻣﻴﺸﻮدازﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‬

‫ﺑﺪﺑﻮم)‪(Badlands‬‬
‫زﻣﻴﻨﻬﺎي ﺑﺪ )اراﺿﻲ ﺑﺪ (‪:‬ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺧﺸﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺎراﻧﻬﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﻪ دره ﻫﺎي ﺗﻨﮓ ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪه‬
‫و رﻳﺰﺷﻬﺎي ﺟﻮي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﭘﻮﺷﺸﻲ ﻣﻜﻔﻲ از ﻋﻠﻒ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﺑﺮاي ﻛﺸﺎورزي ﻳﺎ زﻣﻴﻦ ﭼﺮاﮔﺎﻫﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻓﺎﻗﺪ ارزش اﺳﺖ‬
 ‫ﺑﺪﻟﺌﻴﺖ )‪(Baddeleyite‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻛﺎﻧﻲ ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﺑﺪون رﻧﮓ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي ﻳﺎ ﺳﻴﺎه ‪: ZrO2.‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻫﺎﻓﻨﻴﻮم‪،‬‬
‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم‪ ،‬آﻫﻦ و ﺗﻮرﻳﻮم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﺮﺧﺎن )‪(Barkhan‬‬
‫ﺗﭙﻪ ﺷﻨﻲ ﻫﻼﻟﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻮﺟﻮد در رﺳﻮﺑﺎت ﺑﺎدي‬

‫ﺑﺮﺧﺎن ﻳﺎ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﺳﻪ اي ﻫﻼﻟﻲ ﺷﻜﻞ )‪(Barchan‬‬

‫ﺗﭙﻪ ﻣﺎﺳﻪ اي ﻫﻼﻟﻲ ﺷﻜﻞ و ﻣﻨﻔﺮدي ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد ﻏﺎﻟﺐ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ و ﻋﺮﺿﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و داراي داﻣﻨﻪ ﻣﺎﻳﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد اﺳﺖ ‪.‬ﺑﺎﻟﻬﺎ ﻳﺎ ﺷﺎﺧﻬﺎي ﻫﻼل در ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ‪ .‬داﻣﻨﻪ ﭘﺮﺷﻴﺐ ﺗﺮ داﺧﻞ ﺷﺎﺧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد و ﻣﻘﻌﺮ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺑﺮﺧﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫‪ 30‬ﻣﺘﺮ و ﻋﺮض آن )ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ دو ﺷﺎخ( ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 350‬ﻣﺘﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﺎن روي ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮار و ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺎﺳﻪ در ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻦ و ﻣﺤﺪود و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺛﺎﺑﺖ و در ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﺎن از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﻳﻦ اﻧﻮاع ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎص ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﺸﻚ درون ﺧﺸﻜﻲ اﺳﺖ‬
 ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﺎره اي)‪(Continental collision‬‬
‫ﻣﺮز ﺑﺮﺧﻮرد دو ﻗﺎره ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﺷﺘﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎي ﭼﻴﻦ ﺧﻮرده ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت زﻣﻴﻦ)‪(ERBE‬‬

‫‪ ،t‬آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت زﻣﻴﻦ و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﮔﺮادﻳﺎن اﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻧﺮژي از اﺳﺘﻮا ﺗﺎ ﻗﻄﺐ‪ .‬ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻮاره در ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺮژي )‪(Energy budgat‬‬

‫ﻳﻚ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻤﻲ از ﺗﺒﺎدل اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻌﺸﻊ‪،‬‬
‫رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺮﻓﺘﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻧﺰول اﻧﺮژي ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺮش)‪(Breccia‬‬
 ‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ در آن ﻗﻄﻌﺎت زاوﻳﻪ دار ﺗﻮﺳﻂ زﻣﻴﻨﻪ اي داﻧﻪ رﻳﺰﺗﺮ اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺛﺮ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻠﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ) ﺑﺮش ﮔﺴﻠﻲ(‪ ،‬ﻓﻮراﻧﻬﺎي اﻧﻔﺠﺎري‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﺎﮔﻤﺎ ( اﺗﺼﺎل ﺧﺮده ﺳﻨﮕﻬﺎي دﻳﻮاره ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻣﺎﮔﻤﺎ( ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل( اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪن ﺧﺮده ﺳﻨﮕﻬﺎي دﻳﻮاره ﺑﺎ رﮔﻪ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل( از‬
‫ﻫﺮ ﻧﻮع ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﺮش اﻟﻤﺎﺳﻲ)‪(Diamond Cut‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺮش ‪4‬ﻳﺎ‪6‬ﭼﺎل درﻣﺮﻛﺰﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺣﻔﺮﻣﻴﻜﻨﻨﺪﻛﻪ اﻧﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪودرﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاردﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮآﻧﻬﺎﻳﻚ ﭼﺎل در وﺳﻂ ﺑﺮش وﻋﻤﻮدﺑﺮﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎرﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎي ﻫﺮﻣﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺗﺶ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪوﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ازاﻧﻔﺠﺎرآﻧﻬﺎﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺮم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻞ درﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬زﻳﺮااﻧﻔﺠﺎرﻫﻤﺰﻣﺎن ﭼﺎﻟﻬﺎﻣﻮﺟﺐ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ ازاﻧﻔﺠﺎرآﻧﻬﺎﺷﺪه وﺳﻨﮓ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﺼﺮف زﻳﺎدﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‪،‬ﻟﺮزش ﻫﻮاوﮔﺮدوﺧﺎك زﻳﺎدوﻣﻬﺎرت داﺷﺘﻦ درﺣﻔﺮﭼﺎﻟﻬﺎازﻣﻌﺎﻳﺐ اﻳﻦ روش اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮش ﺑﺎدﺑﺰﻧﻲ)‪(Fan Cut‬‬

‫ازاﻧﻮاع ﺑﺮش زاوﻳﻪ اي ﻛﻪ درآن دﺳﺘﮕﺎه ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ درﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮﺷﺪه وﻫﻤﻪ ﭼﺎﻟﻬﺎﺑﺎﺗﻐﻴﻴﺮاﻣﺘﺪادﺑﺎزوي دﺳﺘﮕﺎه‬
‫درﺟﻬﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮش ﮔﻮه اي ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﺎزدارد‪.‬اﻣﺎﭼﻮن ﻃﻮل‬
‫ﭼﺎﻟﻬﺎﻣﺴﺎوي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪورﻋﺎﻳﺖ ﻃﻮل آﻧﻬﺎﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺮوﻗﺖ ﮔﻴﺮاﺳﺖ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش اﻣﺮوزه ﻛﻤﺘﺮاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺑﺮش ﺟﻌﺒﻪ اي)‪(Box Cut‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮش ﻳﻚ ﻣﻨﺸﻮرﮔﻮه اي ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎدﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﭘﻠﻪ اي ﺟﺪﻳﺪدرروش اﺳﺘﺨﺮاج روﺑﺎزﺑﺮداﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮرﻳﻚ ﺳﺮي ﭼﺎل درردﻳﻔﻬﺎي ﻣﻮازي وﺑﺎﻃﻮﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ زﻳﺎدﻣﻴﺸﻮد‪،‬ﻃﻮري ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺲ ازآﺗﺸﺒﺎري ‪،‬ﻣﻌﺒﺮي ﺑﺎﺷﻴﺐ ﻣﻮردﻧﻈﺮازﭘﻠﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻠﻪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ اﻳﺠﺎدﮔﺮدد‬

‫ﺑﺮش ﭼﻬﺎرﻣﻘﻄﻌﻲ)‪(Four Section Cut‬‬

‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻮﺛﺮ ﭼﺎﻟﻬﺎي ﭘﻴﺸﺮوي ﺗﻮﻧﻞ ‪،‬اﻃﺮاف ﺑﺮش ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺼﻮرت ﭼﻨﺪ‬
‫ﭼﻬﺎرﺿﻠﻌﻲ ﺣﻔﺎري وﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬دراﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﻛﻠﻴﻪ ﭼﺎﻟﻬﺎ ﻣﻮازﻳﻨﺪو ﺑﺮﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎرﻋﻤﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺑﺮش دﻫﻨﺪه ﻟﺒﻪ اي)‪(Gauge Cutter‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮش دﻫﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺮﻟﺒﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮﺷﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻫﺪف از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎﻛﻨﺪن وﺣﻔﺮﺑﺎزﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ ﺑﺮش دﻫﻨﺪه ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﻧﻮع دﻳﺴﻜﻲ ﻳﺎ ﻏﻠﺘﺸﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫ﺑﺮش دواﺳﭙﻴﺮال)‪(Double Spiral Cut‬‬
‫ازاﻧﻮاع ﺑﺮش ﻣﻮازي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﺎ اﻳﻦ آراﻳﺶ اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮاﺳﺖ‪،‬ﭼﺎﻟﻬﺎي اﻧﻔﺠﺎرﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ ازﭼﺎل ﺧﺎﻟﻲ‬
‫ﻗﺮارﻧﺪارﻧﺪ‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎي روﺑﺮو راﭘﺸﺖ ﺳﺮﻫﻢ آﺗﺶ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮدر ﺗﻤﻴﺰﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﺣﻔﺮه ﻫﺎي ﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪه ﻣﻮﺛﺮاﺳﺖ‬

‫ﺑﺮش زﻳﺮﻳﻦ )‪(Bottom Cut‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺮش ﺗﻌﺪادي ﭼﺎل درﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﺑﺎزاوﻳﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺑﺮش ﻓﺎﮔﺮﺳﺘﺎ)‪(Fageresta Cut‬‬

‫ﭼﺎﻟﻬﺎي اﻳﻦ ﺑﺮش ﺑﺎﭘﺮﻓﻮراﺗﻮردﺳﺘﻲ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﭼﺎل ﺧﺎﻟﻲ داراي ﻗﻄﺮ‪64‬ﺗﺎ‪75‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮاﺳﺖ‪.‬ازﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﺑﺮش اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ درﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺒﻜﻲ ﻟﻮازم ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‬

‫ﺑﺮش ﻗﻴﻔﻲ )‪(Funnel-shaped Cut‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺮش ﭼﻨﺪﻳﻦ ﭼﺎل دراﻣﺘﺪادﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﻚ ﻣﺨﺮوط ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪﻛﻪ اﻣﺘﺪادﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎدر وﺳﻂ‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﻣﺘﻘﺎرب ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎﻟﻬﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻲ‬
‫رود‪.‬درﻣﺮﻛﺰاﻳﻦ ﺑﺮش ﻧﻴﺰﮔﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﭼﺎل ﻋﻤﻮدي ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺑﺮش ﻛﺮوﻣﺎﻧﺖ)‪(Coromant Cut‬‬

‫آراﻳﺶ ﭼﺎﻟﻬﺎﺷﺒﻴﻪ روش دواﺳﭙﻴﺮال اﺳﺖ‪.‬دوﭼﺎل ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ‪57‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﭼﻨﺎن ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻋﺪد‪8‬‬
‫راﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎﻟﻬﺎي اﻳﻦ ﺑﺮش ﻣﻴﺘﻮان ازﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺖ‬

‫ﺑﺮش ﻛﻨﺎري )‪(Side Cut‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺮش درﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪ ازﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﺗﻌﺪادي ﭼﺎل ﺗﺤﺖ زاوﻳﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﻌﻴﻦ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﻳﻦ ﺑﺮش ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻠﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ازآﻧﻬﺎدرﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ وﻗﺴﻤﺖ دﻳﮕﺮ در ﻣﻮاد ﻧﺮﻣﺘﺮ ﻗﺮار دارد‪،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮش ﮔﻮه اي )‪(Wedge Cut)(Wedge Shaped Cut‬‬

‫ﺑﺮش ﮔﻮه اي ازاﻧﻮاع ﺑﺮﺷﻬﺎي زاوﻳﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﭼﺎﻟﻬﺎ اﻓﻘﻲ وﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﻣﺤﻮرﺗﻮﻧﻞ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪو‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﻔﺠﺎرآﻧﻬﺎ ﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪن ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﻮه ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺮش ﮔﻮه اي ﺑﺮاي ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺘﻮرق وﺷﻜﺎﻓﺪارﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ‪.‬دﻗﺖ درﻣﺤﻞ ﺣﻔﺮﭼﺎل وﺣﻔﻆ اﻣﺘﺪادﭼﺎل ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮدﻋﻤﻠﻜﺮدﺑﺮش ﻻزم اﺳﺖ‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎي ﻫﺮﮔﻮه ﺑﺎﻫﻢ آﺗﺶ‬
‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪوﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺎﺧﻴﺮﺑﻴﻦ ﮔﻮه ﻫﺎاﮔﺮﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪﻓﺮﺻﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﺑﺠﺎﺷﺪن ﺳﻨﮓ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ازاﻧﻔﺠﺎروﺟﻮدﻧﺪاردودرﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺸﺮوي ﻛﻢ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺑﺮش ﻣﺮﻛﺰي)‪(Center Cut‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺮش ‪4‬ﻳﺎ‪6‬ﭼﺎل را درﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺣﻔﺮﻣﻴﻜﻨﻨﺪﻛﻪ اﻧﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪو درﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﭼﺎل در وﺳﻂ ﺑﺮش وﻋﻤﻮد ﺑﺮﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎر ﺣﻔﺮ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎي ﻫﺮﻣﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺗﺶ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﻔﺠﺎر آﻧﻬﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺮم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻞ درﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻴﺮود‪.‬زﻳﺮا اﻧﻔﺠﺎر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﭼﺎﻟﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ ازاﻧﻔﺠﺎر آﻧﻬﺎﺷﺪه و ﺳﻨﮓ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ‬
 ‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﺼﺮف زﻳﺎدﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‪،‬ﻟﺮزش ﻫﻮا و ﮔﺮدوﺧﺎك زﻳﺎد و ﻣﻬﺎرت داﺷﺘﻦ درﺣﻔﺮ ﭼﺎﻟﻬﺎ ازﻣﻌﺎﻳﺐ اﻳﻦ روش‬
‫اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮش ﻣﻮازي )‪(Burn Cut‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮش ﺑﻪ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪.‬درﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ اﻧﻬﺎﻗﻄﺮﭼﺎل ﺧﺎﻟﻲ وﭼﺎل اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺮاﺑﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺳﺮﻣﺘﻪ ﺑﺎدﺳﺘﮕﺎه ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ ﻧﺪاردواﻳﻦ اﻣﺮازﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ روش اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮش ﻣﻮازي‪(Parallel Cut‬‬

‫ﺑﺮﺷﻬﺎي ﻣﻮازي اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮوﻧﺪاﻣﺎﻣﻴﺘﻮان ازآﻧﻬﺎﺑﺮاي ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﻧﻴﺰاﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬درﺑﺮش ﻣﻮازي ﻳﻚ ﻳﺎﭼﻨﺪﭼﺎل ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺼﻮرت اﻓﻘﻲ وﺑﺎﻗﻄﺮزﻳﺎدﻣﻮازي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮوﻋﻤﻮدﺑﺮﺳﻴﻨﻪ‬
‫ﻛﺎرﺣﻔﺮﺷﺪه ودراﻃﺮاف آﻧﻬﺎوﺑﻔﺎﺻﻠﻪ ‪10‬ﺗﺎ‪20‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮﭼﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻗﻄﺮﻛﻢ وﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮوﺑﺎﺧﺮﺟﮕﺬاري ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﻮﺟﻮدﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺧﺮﺟﮕﺬاري ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪﻧﻘﺶ ﺳﻄﺢ آزادراﺑﺮاي ﭼﺎﻟﻬﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮدارﻧﺪ‬

‫ﺑﺮش ﻫﺮﻣﻲ)‪(Pyramidal Cut‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺮش ‪4‬ﻳﺎ‪6‬ﭼﺎل درﻣﺮﻛﺰﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺣﻔﺮﻣﻴﻜﻨﻨﺪﻛﻪ اﻧﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪودرﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاردﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮآﻧﻬﺎﻳﻚ ﭼﺎل دروﺳﻂ ﺑﺮش وﻋﻤﻮدﺑﺮﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎرﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎي ﻫﺮﻣﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺗﺶ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪوﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ازاﻧﻔﺠﺎرآﻧﻬﺎﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺮم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻞ درﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬زﻳﺮااﻧﻔﺠﺎرﻫﻤﺰﻣﺎن ﭼﺎﻟﻬﺎﻣﻮﺟﺐ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ ازاﻧﻔﺠﺎرآﻧﻬﺎﺷﺪه وﺳﻨﮓ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﺼﺮف زﻳﺎدﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‪،‬ﻟﺮزش ﻫﻮاوﮔﺮدوﺧﺎك زﻳﺎدوﻣﻬﺎرت داﺷﺘﻦ درﺣﻔﺮﭼﺎﻟﻬﺎازﻣﻌﺎﻳﺐ اﻳﻦ روش اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮش ﻫﻼﻟﻲ)‪(Lunar breccia‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﻫﻼﻟﻲ ﻛﻪ از ﺑﻪ ﻫﻢ ﺟﻮش ﺧﻮردن ﻗﻄﻌﺎت زاوﻳﻪ دار و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻣﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ ﺟﻮش ﺧﻮرده اﻧﺪ‬

‫ﺑﺮش وﻟﻜﺎﻧﻴﻜﻲ)‪(Volcanic Breccia‬‬

‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﻗﻄﻌﺎت زاوﻳﻪ دار و ﺑﺰرگ ﺳﻨﮕﻬﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ )ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻮك و ﺑﻤﺐ( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ﺑﺮش‪،‬ﻧﻔﻮذ )‪(Cut‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪،‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎدﺟﺒﻬﻪ آزاد وﺑﺎﻻﺑﺮدن راﻧﺪﻣﺎن ﺣﻔﺮ‪،‬اﺑﺘﺪادرﻗﺴﻤﺖ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﺗﻌﺪادي ﭼﺎل‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻬﻢ وﺑﺎزواﻳﺎي ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻔﺮﻣﻴﻜﻨﻨﺪوﻧﻘﺸﻪ اﻧﻔﺠﺎر را ﻃﻮري درﻧﻈﺮﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪﻛﻪ اﺑﺘﺪااﻳﻦ‬
‫ﭼﺎﻟﻬﺎﻣﻨﻔﺠﺮﺷﻮﻧﺪوﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪ آزادﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮﭼﺎﻟﻬﺎﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ ﭼﺎﻟﻬﺎ ﺑﺮش ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺑﺮﺷﻬﺎي ازﺑﺎﻻﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪،‬روش ﺑﺮش ﺳﻘﻒ)‪(Top Slicing‬‬

‫اﺳﺎس ﻛﺎردراﻳﻦ روش ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﻳﻚ ﺑﺮش ازﺑﺎﻻي ﻛﺎﻧﺴﺎرﺑﺎزﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﻓﺮش ازﭼﻮب‬
‫وﺗﻮري ﻓﻠﺰي درزﻳﺮﭘﺎ ﭘﻬﻦ ﻛﺮده وآﻧﮕﺎه ﺳﻘﻒ راروي اﻳﻦ ﻓﺮش ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﺮش دوم درزﻳﺮاﻳﻦ ﻓﺮش‬
‫ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد وﭘﺲ ازﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ‪،‬ﻓﺮﺷﻲ راﻛﻪ درﺑﺎﻻﺳﺮﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺳﻘﻒ ‪،‬ﻣﺠﺪدا ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ‬
‫آورﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﺿﺨﻴﻢ اﻓﻘﻲ ‪،‬ﺑﺎﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻘﻒ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮﺷﻲ ﺷﺪن )‪(Brecciaton‬‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻗﻄﻌﺎت زاوﻳﻪ دار ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ زاوﻳﻪ دار در ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻪ رﻳﺰﺗﺮ در اﻣﺘﺪاد ﮔﺴﻞ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﺴﻞ و ﺧﺮد ﺷﺪن‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮف)‪(Snow‬‬
‫رﻳﺰش ﺟﻮي ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻳﺦ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻇﺮﻳﻒ و ﭘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و از ﺑﺨﺎر آب ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻮ‬
‫در درﺟﺎت ﺣﺮارت زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻳﺨﺒﻨﺪان ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮﻓﺎب)‪(Firn‬‬
‫ﻣﺎده اي ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺣﺪواﺳﻄﻲ ﺑﺮف و ﻳﺦ ﻳﺨﭽﺎل ‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ و ﭼﮕﺎل ﺗﺮ از ﺑﺮف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻳﺦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮف ﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﻓﺼﻞ ذوب ﺑﺮف‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻓﺎب ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺮﻓﺎب زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ دﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫ﻣﻲ رﺳﺪ ﺑﻪ ﻳﺦ ﻳﺨﭽﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ واژه ﻧﺪرﺗﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺮﻳﻜﻲ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‪ g/cc 0,4‬ﺑﺮف ﺑﻪ ﺑﺮﻓﺎب ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﺘﻮن ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ دﻳﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن واﮔﻦ ِ()‪Dumping Car‬‬
‫ﻳﻜﻲ ازروﺷﻬﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ واﮔﻨﻬﺎاﺳﺘﻔﺎده ازدﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي واﮔﻦ ﺑﺮﮔﺮدان اﺳﺖ‪.‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ واﮔﻦ روي اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻗﺮارﮔﻴﺮد‪،‬دوﻓﻚ ﻗﻮي واﮔﻦ رااز ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻴﺮدوآﻧﺮاﻳﻚ دورﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪوﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮاددرون واﮔﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺑﺮﮔﻮارﮔﻲ )‪(Foliation‬‬
‫واژه اي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي آراﻳﺶ ﺻﻔﺤﻪ اي ﺑﺎﻓﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﻫﺮ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ ‪،‬ﺑﻮﻳﮋه ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎي ﺻﻔﺤﻪ اي‬
‫ﺧﻄﻲ ﻛﻪ از ﻣﺴﻄﺢ ﺷﺪﮔﻲ اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﺗﻤﺴﻔﺮي)‪(ARM‬‬

‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﻧﺮژي آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﻃﻲ دوره اي ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي زﻣﻴﻨﻲ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮي و ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‬
 ‫ﺑﺮون ﺳﺎﺣﻠﻲ)‪(Offshore‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺴﻄﺤﻲ در زﻳﺮ آب ﻛﻪ از ﺧﻂ اﺛﺮ ﻣﻮج ﺗﺎ ﻟﺒﻪ ﻓﻼت ﻗﺎره ﮔﺴﺘﺮش دارد‬

‫ﺑﺮوﻧﺸﺴﺖ)‪(Outwash‬‬
‫رﺳﻮﺑﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آب ﺣﺎﺻﻞ از ذوب ﻳﺨﭽﺎل ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺮوﻛﻴﺖ)‪(Brucite‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪: Mg(OH)2‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ(‪ :‬اﻛﺴﻴﺪ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎري ‪:‬‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻲ رﻧﮓ ﮔﺎه ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و آﺑﻲ‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻪ اي و واﻛﺴﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﺗﺮﻳﮕﻮﻧﺎل‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬اﺗﻔﺎﻗﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪2,5 - 2 :‬‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ‪ :‬ﺳﻔﻴﺪ‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‪2,4 :‬‬
 ‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪ :‬ﻛﻠﺴﻴﺖ‪ ،‬وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺎﻟﻚ‪ ،‬آراﮔﻮﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺎﻧﺘﻴﻦ‪ ،‬دﻟﻮﻣﻴﺖ و ﻏﻴﺮه‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﺑﺮوﻛﻴﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻳﻚ‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ از ﻓﻠﺰ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﻄﻮر ﺧﺎﻟﺺ در ﺑﻴﻦ دو ﻻﻳﻪ رﺳﻲ )ﻛﻠﺮﻳﺖ و‬
‫ﻣﻮﻧﺘﻤﻮرﻳﻮﻧﻴﺖ( اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺮﻳﺪﮔﻲ ﺳﺎﺣﻞ)‪(Cut bank‬‬

‫ﻧﺎﺣﻴﻪ داراي ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻓﻌﺎل در ﺧﺎرج از ﻣﺌﺎﻧﺪر‬

‫ﺑﺮﻳﻞ )‪(Beryl‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﺗﻴﺮه رﻧﮕﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﺒﺰ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻲ رﻧﮓ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي‪ ،‬ﺳﻴﺎه و ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻗﺮﻣﺰ و‬
‫آﺑﻲ در آن دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺪرت از ﺧﻮد ﻛﺎﺗﻮﻳﺎﻧﺴﻲ و ﺳﺘﺎره ﺳﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﺑﺮﻳﻞ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬
‫ﺑﺮﻳﻞ ﺳﺒﺰ)زﻣﺮد ﺳﺒﺰ(‪ ،‬ﺑﺮﻳﻞ ﺳﺒﺰ زرد ﺗﺎ زرد ﻗﻬﻮه اي)ﻫﻠﻴﻮدور(‪ ،‬ﺑﺮﻳﻞ ﺻﻮرﺗﻲ‪ ،‬ﻫﻠﻮﻳﻲ ﻳﺎ ﺑﻨﻔﺶ)ﻣﻮرﮔﺎﻧﻴﺖ(‪ ،‬ﺑﺮﻳﻞ‬
‫آﺑﻲ و ﻗﺮﻣﺰ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎدر اﺳﺖ)ﺑﻴﻜﺴﺒﻴﺖ(‪ .‬ﺑﺮﻳﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻲ ﺳﺨﺘﻲ اﺳﺖ و ﺣﺎوي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﺑﺮﻟﻴﻢ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮﻳﻞ‪ ،‬زﻣﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻳﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﺑﺮﻟﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺖ آﻟﻴﺎژﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺳﺒﻚ و ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺑﺮزﻳﻞ و ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺑﻲ رﻧﮓ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬آﺑﻲ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻲ و ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻗﺮﻣﺰ‪.‬‬
 ‫ﺑﺰرﮔﺎ)‪(Magnitude‬‬
‫ﺑﺮاوردي از ﻣﻘﺪار ﻛﻞ اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه ﻃﻲ ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻠﺮزه‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ي داده ﻫﺎي ﻟﺮزه ه اي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه‬

‫ﺑﺰرﮔﺎي ﮔﺸﺘﺎور) ‪(Moment magnitude‬‬

‫ﻣﻌﻴﺎري دﻗﻴﻖ ﺗﺮ از ﺑﺰرﮔﺎي زﻟﺰﻟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس رﻳﺸﺘﺮ ﻛﻪ از ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﻲ در ﻃﻮل ﻳﻚ زون ﮔﺴﻠﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺑﺴﺘﺮه )‪(Bedding Plane‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﺟﺪاﻳﻲ دو ﻻﻳﻪ ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮه‪:‬ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﻻﻳﻪ اي از ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ را از ﻻﻳﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺑﺸﺮ)‪(Beaker‬‬
‫ﻇﺮﻓﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﺮارت دادن و ﻳﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮدن ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺟﻨﺲ آن ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ اﺳﺖ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮارت‬
‫ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ و در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﻐﺎز)‪(Bogaz‬‬
‫در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ آﻫﻜﻲ ﺷﻜﺎف ﺗﻨﮓ درازي ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻞ ﺷﺪن ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﺑﺰرگ ﺷﺪه و رودي ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺟﺎري اﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در داﺧﻞ آن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮد‬

‫ﺑﻐﻞ ﺑﻨﺪرﻳﻞ )‪(Splice bar‬‬

‫ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ روش اﺗﺼﺎل رﻳﻞ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪،‬اﺳﺘﻔﺎده ازﭘﻴﭻ وﻣﻬﺮه وﻗﻄﻌﺎت ﻓﻠﺰي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺑﻐﻞ ﺑﻨﺪاﺳﺖ‪.‬ﻫﺮﺷﺎﺧﻪ‬
‫رﻳﻞ درﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ داراي دوﺳﻮراخ اﺳﺖ وﭘﺲ ازاﻳﻨﻜﻪ دوﺷﺎﺧﻪ رﻳﻞ راﻛﻨﺎرﻫﻢ ﻗﺮاردادﻧﺪ‪،‬ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده ازدوﺑﻐﻞ‬
‫ﺑﻨﺪ‪،‬ﻛﻪ در دو ﻃﺮف رﻳﻠﻬﺎ ﻗﺮارﻣﻴﺪﻫﻨﺪ وﺑﻪ ﻛﻤﻚ‪ 4‬ﭘﻴﭻ وﻣﻬﺮه اﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‬

‫ﺑﻠﻮدﺳﺘﻮن )‪(Bloodstone‬‬
‫ﺑﻠﻮدﺳﺘﻮن‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﺳﺒﺰ رﻧﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰي دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه ﺑﺎ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻗﻬﻮه‬
‫اي و ﭼﻨﺪرﻧﮓ ﻫﻢ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ داراي زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺒﺰ رﻧﮕﻲ اﺳﺖ و در آن ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰي از ژاﺳﭙﺮ وﺟﻮد‬
‫دارد ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﺧﻮن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ و ﻧﺎم ﺳﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﺻﻔﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻮدﺳﺘﻮن ﺣﺎوي‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و داراي اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬زرد و ﻗﻬﻮه اي را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ‪.‬ﺑﻠﻮدﺳﺘﻮن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﭼﻴﻦ و ﻫﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﻮدﺳﺘﻮن در ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺗﻴﺎوار‪ ،‬ﭘﻨﻴﻨﺴﻮﻻ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﭼﻴﻦ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﻠﻮر )‪(Crystal‬‬
 ‫ﺟﺎﻣﺪ ﻫﻤﮕﻦ و ﻣﻨﻈﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﺳﻄﻮح ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﻮرﻫﺎ داراي ﻓﺮﻣﻬﺎي‬
‫ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﻧﻈﻢ ﺷﺒﻜﻪ اﺗﻤﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻠﻮر را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده اﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺑﻠﻮرك ﺗﻴﺮه ﻳﺎ ﺑﺎﻛﻮﻟﻴﺘﺲ )‪(Bacullite‬‬

‫ﻣﺎده ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻠﻪ اي ﺗﻴﺮه ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬در دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﻨﺲ ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪه اي از ﺳﻔﺎﻟﻮﭘﻮدﻫﺎ ﻛﻪ‬
‫در ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻛﺮﺗﺎﺳﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺒﻴﻪ آﻣﻮﻧﻴﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﻨﺘﻮﻳﻴﺖ )‪(Benitoite‬‬
‫ﺑﻨﺘﻮﻳﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮓ آﺑﻲ رﻧﮓ ﻧﺎﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎم آن از ﻧﺎم ﻣﺤﻞ ﻛﺸﻔﺶ در رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﻦ ﺑﻨﻴﺘﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﻮﺗﻮﻳﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻲ ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ ،1906‬در رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﻦ ﺑﻨﻴﺘﻮي ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺘﻮﻳﻴﺖ ﺷﻜﻞ ﺑﻠﻮري ﻧﺎﻣﻌﻤﻮﻟﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺘﻮﻳﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻧﻲ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻠﻮرﻫﺎي داﻳﺘﺮﻳﮕﻮﻧﺎل‪ -‬داﻳﭙﻴﺮاﻣﻴﺪال دارد‪.‬‬
‫رﻧﮓ آﺑﻲ ﻛﺒﻮد آن ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺳﺖ ‪.‬ﺳﺎن ﺑﻨﻴﺘﻮي ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ ،‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻨﺘﻮﻳﻴﺖ در‬
‫ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‬

‫ﺑﻬﺎدا ﻳﺎ دﺷﺖ آﺑﺮﻓﺘﻲ )‪(Bahada‬‬

‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺟﺎدا‬
 ‫ﺑﻬﺴﺎزي زﻣﻴﻦ )‪(Ground Treatment‬‬
‫ﺑﻬﺴﺎزي زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻫﺪف دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از زﻣﻴﻦ ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮدﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺣﻔﺮ و ﭘﻴﺸﺮوي اﻳﻤﻦ‪،‬ﺑﺪون‬
‫وﺟﻮد ﺗﺎﺧﻴﺮﻫﺎي زﻳﺎدوﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ازﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن آب وﻣﻮادﺧﺮد ورﻳﺰش ﺳﻨﮓ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن راﺑﻪ‬
‫داﺧﻞ ﺗﻮﻧﻞ ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺑﻬﻤﻦ)‪(Avalanche‬‬
‫ﺗﻮده وﺳﻴﻌﻲ از ﺑﺮف و ﻳﺦ در ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ وزن آن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﻮ ﺑﻠﻐﺰد و ﻣﻜﺮرﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﺰارﻫﺎ ﺗﻦ ﺳﻨﮓ و ﺻﺨﺮه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ آورد ﺑﻬﻤﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺴﺎرت زﻳﺎدي وارد‬
‫ﺳﺎزد و دﻫﻜﺪه ﻫﺎ ‪ ،‬ﺟﺎده ﻫﺎ‪ ،‬و ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺳﺮ راه ﺧﻮد را وﻳﺮان ﻛﻨﺪ‬

‫ﺑﻬﻤﻦ)‪(Avalanche‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﻳﻚ ﺗﻮده ﻋﻈﻴﻢ از ﺑﺮف‪ ،‬ﻳﺦ‪ ،‬ﺧﺎك ﻳﺎ ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮاد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت رﻳﺰش‪ ،‬ﻟﻐﺰش ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺗﺤﺖ ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ ‪،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 500‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ در ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﺳﺪ‬

‫ﺑﻬﻤﻦ وارﻳﺰه اي)‪(Debris avalanche‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻟﻐﺰش و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ ﻧﺎﻫﻤﺪوس‪ ،‬ﺟﻮر ﻧﺸﺪه از ﺧﺎك و ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ ﻫﻮازده‬
 ‫ﺑﻮﺗﻪ زار )‪(Bush‬‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎ در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ‪ ،‬زﻻﻧﺪ ﺟﺪﻳﺪ ‪ ،‬آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ و اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺮود ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻮﺗﻪ و‬
‫ﺧﺎر ﻳﺎ ﺑﺎ زﻣﻴﻦ ﺟﻨﮕﻠﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ)‪(Glacial budget‬‬

‫ﺗﻮازن ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﻮازن ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻧﺪ ﻳﺨﻲ در اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻳﺨﭽﺎل در ﻓﺮادﺳﺖ و ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﻧﻘﺼﺎن ﻳﺦ در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺨﻜﺎﺳﺖ‬

‫ﺑﻮدﻳﻨﺎژ )‪(Boudinage‬‬
‫ﺑﻮدﻳﻨﺎژ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﺪن ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺠﺎور ﺧﻮد ﻣﻘﺎوم ﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺴﻤﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﺜﻞ ﻃﺒﻘﻪ ﻳﺎداﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺟﺴﺎم ﻃﻮﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻮازي ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ درآﻳﺪ و ﺑﻮدﻳﻨﺎژ را ﺑﻪوﺟﻮد آورد‬
 ‫ﺑﻮراﺳﻴﺖ )‪(Boracite‬‬
‫ﺑﻮراﺳﻴﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻮارﺗﺰ و ﻧﻮﻋﻲ ﻛﺎﻧﻲ ﺗﺒﺨﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻫﺎﻟﻴﺖ‪ ،‬اﻧﻴﺪرﻳﺖ و ژﻳﭙﺲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ رﺷﺘﻪ اي آن اﺳﺘﺮاﺳﻔﻮرﺗﻴﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه و در اﺳﺘﺮاﺳﻔﻮرت آﻟﻤﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎوي ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎدي‬
‫ﺑﻮر اﺳﺖ و ﻛﺎﻧﻲ ﺳﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي رﻧﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮده اي و ﺑﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮرﻫﺎي آن ﺷﻴﺸﻪ اي‪ ،‬ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻔﺎف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎزي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود و در ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﺴﺎر ﺑﻮر ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ اﺳﻴﺪ ﺑﻮرﻳﻚ و ﺑﻮراﻛﺲ)ﻋﺎﻣﻞ ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺎده ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻔﻴﺪ )ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ ،1789‬در ﻟﻮﻧﺒﻮرگ ﻫﺎﻧﻮر آﻟﻤﺎن ﻛﺸﻒ ﺷﺪ و در ﻳﻮرﻛﺸﻴﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪،‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺳﻔﻮرت آﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻮﻟﻴﻮي‪ ،‬ﻟﻮﻳﻴﺰﻳﺎﻧﺎ و اوﻳﺘﺰ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﻮراﻛﺲ )‪(Borax‬‬
‫ﺑﻮراﻛﺲ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺑﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي ﭘﻼﻳﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي ﺗﺒﺨﻴﺮي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻮراﻛﺲ در‬
‫ﻣﺤﻠﻬﺎي ﺑﻴﺎﻳﺎﻧﻲ و ﺟﺎﻫﺎﻳﻴﻜﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرش زﻳﺎد در ارﺗﻔﺎﻋﺎت رخ ﻣﻴﺪﻫﺪ و آب‪ ،‬ﺑﺮ را درﺧﻮد ﺣﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ و در ﻣﺤﻠﻬﺎي‬
‫ﺑﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ زﻳﺎد رﺳﻮب ﻣﻴﺪﻫﺪ‬

‫ﺑﻮرت)‪(Burette‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻳﺨﺘﻦ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻣﺤﻠﻮل درون ﻇﺮﻓﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪﻛﻪ از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺪرج‬
‫و ﻳﻚ ﺷﻴﺮ در اﻧﺘﻬﺎي آن ﻛﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻣﺤﻠﻮل را ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﺑﺮﻳﺰد‬
 ‫ﺑﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ )‪(Automatic burette‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺴﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه داراي ﻳﻚ ﺑﻄﺮي ﻣﺤﺘﻮي ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻤﭗ ﻫﻮا در داﺧﻞ ﺑﻄﺮي ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﺤﻠﻮل داﺧﻞ ﺑﻄﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻮرت ﭘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻮﭘﺎپ‬
‫ﻫﻮا آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﺑﻄﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ اﻳﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‬

‫ﺑﻮرت ﺷﻞ ﺑﭻ )‪(Schellbach’s burette‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺑﻮرت اﺷﺘﺒﺎه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺷﻜﺴﺖ در زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﻲ رﻧﮓ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﻮرﻧﻴﺖ)‪(Bornite‬‬
‫ﺑﻮرﻧﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﻬﻢ در ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﻣﺲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺼﻮرت ﺑﻠﻮري ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻠﻮري آن اﮔﺮ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﻜﻬﺒﻲ آن ﺑﺼﻮرت ﺧﻤﻴﺪه‬
‫درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در دﻣﺎي ﺑﻴﺶ از ‪ 228‬درﺟﻪ ﺑﺼﻮرت ﻛﻮﺑﻴﻚ اﺳﺖ در ﻏﻴﺮ اﻳﻨﺼﻮرت در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺮﻣﺎل‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻮﺑﻴﻚ ﻧﺪارد‬

‫ﺑﻮﻛﺎژ )‪(Bocage‬‬
‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺰروﻋﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺣﺼﺎرﻫﺎ و درﺧﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﺰارع ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬
 ‫ﺑﻴﺎﺑﺎن)‪(Desert‬‬
‫ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻦ ﻟﻢ ﻳﺰرع ﻛﻪ در آن رﻳﺰﺷﻬﺎي ﺟﻮي ﭼﻨﺎن ﻗﻠﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﺘﻲ و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻴﺎت ﻧﺒﺎﺗﻲ را ﺑﻪ ﻗﺪر‬
‫ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺣﻔﻆ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬

‫ﺑﻴﺎﺑﺎن )‪(Deserts‬‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﺧﺸﻚ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻫﺎي ﺑﺰرگ را در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ‬

‫ﺑﻴﺎرﻳﺘﺰﻳﻦ )‪(Biarritzian‬‬
‫آﺷﻜﻮب اروﭘﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺋﻮﺳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻗﺮار دارد و در واﻗﻊ ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ آﺷﻜﻮب ﺑﺎرﺗﻮﻧﻴﻦ‬

‫ﺑﻴﺘﻮﻣﻦ)‪(Bitumen‬‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻬﺎي داراي ﻣﻨﺸﺎ ﭘﻴﺮوژن‬
 ‫ﺑﻴﺘﻮﻧﻴﺖ)‪(Bytownite‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﺑﻴﺘﻮﻧﻴﺖ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ﻛﻤﻴﺎب ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼزﻫﺎ اﺳﺖ و در ﺳﺮي ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼزﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ 30‬ﺗﺎ ‪10‬‬
‫درﺻﺪ ﺳﺪﻳﻢ و ‪ 70‬ﺗﺎ ‪ 90‬درﺻﺪ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ ﺑﻴﺮوﻧﻲ)‪(Extrusive‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻓﻮران ﻛﺮده‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﮔﺪازه و ﻣﻮاد‬
‫ﭘﻴﺮوﻛﻼﺳﺘﻴﻚ از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ)‪(Shovel‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ در اﺳﺘﺨﺮاج ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ روش ﻧﻮاري وﻛﺎواﻛﻲ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪن‬
‫وﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮادواﻗﻊ درﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎﺑﺎﻻﺗﺮاز آن رادارﻧﺪ‪.‬ﻣﻮادﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻛﺴﻜﺎواﺗﻮر ﺑﻪ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻳﺎوﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﺜﻞ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ آن ﻛﻮﺗﺎه وﻟﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬اﺟﺰاءاﺻﻠﻲ آن‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪:‬ﺷﺎﺳﻲ اﺻﻠﻲ‪،‬ﺷﺎﺳﻲ ﻣﺘﺤﺮك‪،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎرﮔﻴﺮي‬
 ‫ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ )‪(Biotite‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻋﻤﺪه ﺳﻨﮓ ﺳﺎز اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻢ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ و ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي و ﻣﺠﺎورﺗﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻓﻠﻮﮔﻮﭘﻴﺖ ﻳﻚ داﻣﻨﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﻴﺰان آﻫﻦ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻴﻜﺎ داراي ﺣﺎﻟﺖ ورﻗﻪ اي اﺳﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ ﺷﺪه آن ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﻫﻮازدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻼﺋﻠﻮ ﻃﻼﻳﻲ رﻧﮓ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺑﻴﻮﻛﻼﺳﺖ )‪(Bioclaste‬‬
‫در ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻓﺴﻴﻞ دار ﺗﻤﺎم وﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺣﻴﻮاﻧﻲ را ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻛﻼ ﺑﻪ ﺗﻜﻪ‬
‫ﭘﺎره ﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻓﺴﻴﻠﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎت دار ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﭘﺎﺋﻴﺰ)‪(Autumn‬‬
‫ﻓﺼﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ وﺳﻂ ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ‬

‫ﭘﺎدﮔﺎﻧﻪ آﺑﺮﻓﺘﻲ )‪(Terrace‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨﺎور و ﮔﺴﺘﺮده اي ﺷﺒﻪ اﻓﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮك ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
 ‫ﭘﺎدﮔﺎﻧﻪ ﻳﺨﻲ) ‪(Kame terrace‬‬
‫ﺗﻮده ﺑﺎرﻳﻚ و ﭘﺎدﮔﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪي از وارﻳﺰه ﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﻻﻳﻪ ﻛﻪ در ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﻳﺨﭽﺎل و دﻳﻮاره دره ﻣﺠﺎور ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‬

‫ﭘﺎﻟﺌﻮﺑﺎﺗﻴﻤﺘﺮي )‪(Paleobathymetry‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻤﻖ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ و ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻛﻒ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬

‫ﭘﺎﻧﺘﻠﺮﻳﺖ )‪(Pantellerite‬‬
‫رﻳﻮﻟﻴﺘﻲ اﺳﺖ آﻟﻜﺎﻟﻦ و ﻟﻮﻛﻮﻛﺮات ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻫﺎي آﻧﻮرﺗﻮز‪ ،‬اژﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬آﻣﻔﻴﺒﻞ ﺳﺪﻳﻢ دار)ﻛﻮﺳﻴﺮﻳﺖ و ﻳﺎ‬
‫اﻧﻴﮕﻤﺎﺗﻴﺖ( در ﻳﻚ ﺧﻤﻴﺮه ﺷﺎﻣﻞ آﻧﻮرﺗﻮز‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬اژﻳﺮﻳﻦ‪ ،‬آﭘﺎﺗﻴﺖ و ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺗﻴﺮه‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ در ﭘﺎﻧﺘﻠﺮﻳﺖ ﻓﺎﻳﺎﻟﻴﺖ ﻧﻴﺰ‬
‫دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﭘﺎﻧﮕﻪ آ )‪(Pangaea‬‬
 ‫اﺑﺮﻗﺎره اي ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻗﺎره ﻫﺎ ﻃﻲ ﭘﺎﻟﺌﻮزوﺋﻴﻚ ﭘﺴﻴﻦ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻧﮕﻪ آ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪ‬

‫ﭘﺎي ﻟﻐﺰش)‪(Foot‬‬
‫آن ﺑﺨﺶ از زﻣﻴﻨﻠﻐﺰش‪ ،‬ﻛﻪ از ﻣﺤﺪوده ﭘﻨﺠﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ (ﺳﻄﻮح ﺧﺎرج از ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫زﻣﻴﻨﻠﻐﺰش( را ﻣﻴﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‬

‫ﭘﺮاش اﺷﻌﻪ اﻳﻜﺲ )‪(XRD‬‬

‫ﭘﺮاش اﺷﻌﻪ ‪ X‬ﻳﻚ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ ﻣﻮاد ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﺑﻪ ﻓﺮم ﭘﻮدر و ﻳﺎ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺎس ﻛﺎر در اﻳﻦ روش ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻧﻌﻜﺎس ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي اﺷﻌﻪ ‪ X‬از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻﻔﺤﺎت اﺗﻤﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﻜﺴﺎن از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ‬

‫ﭘﺮاﻳﻤﺮ‪،‬ﭼﺎﺷﻨﻲ‪،‬ﻓﺸﻨﮓ ﻓﻌﺎل)‪(Primer‬‬
‫ﭘﺮاﻳﻤﺮﭼﺎﺷﻨﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻳﺎﻧﻮﻋﻲ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻗﻮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪوﺑﺠﺎي ﭼﺎﺷﻨﻲ‬
‫درﭼﺎل ﻛﺎرﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮدوﭘﺲ ازاﻋﻤﺎل ﺗﺤﺮﻳﻚ ‪،‬ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻣﻨﻔﺠﺮﺷﺪه وﻣﻮﺟﺐ اﻧﻔﺠﺎرﭘﺮاﻳﻤﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﻧﻔﺠﺎرﭘﺮاﻳﻤﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ اﻧﻔﺠﺎرﺧﺮج ﭼﺎل ﻣﻴﮕﺮدد‬

‫ﭘﺮﺗﮕﺎه ﺧﻂ ﮔﺴﻠﻲ)‪(Fault-line scarp‬‬

‫در اﺛﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﮔﺴﻞ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﺳﻄﺢ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺣﺬف ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اوﻟﻴﻪ )ﮔﺴﻞ ( ﺑﺮاﺳﺎس وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻫﺪي‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭘﺮﺗﻮ ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ)‪(Ultraviolet light‬‬

‫اﺷﻌﻪ ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ اﻣﻮاج رادﻳﻮﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از اﺷﻌﻪ اﻳﻜﺲ اﻣﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ از اﻣﻮاج‬
‫ﻣﺮﺋﻲ اﺷﻌﻪ ﻣﺎوراي ﺑﻨﻔﺶ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺮﺧﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺷﻮد و ﺳﺒﺐ آﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﭘﺮﺗﻮزاﻳﻲ)‪(Radioactivity‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ در آن اﻳﺰوﺗﻮپ ﻫﺎي ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﺧﻮدﺑﺨﻮد ﺑﻪ اﻳﺰوﺗﻮپ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎن ﻋﻨﺼﺮ ﻳﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﭘﺮﻓﺮاﺗﻮردﺳﺘﻲ‪،‬ﭼﻜﺶ ﺑﺎدي‪،‬ﻣﺘﻪ ﺿﺮﺑﻪ اي )‪(Jackhammer‬‬

‫اﻳﻦ ﭼﺎﻟﺰﻧﻬﺎ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دﺳﺖ ﻧﮕﻪ ﻣﻴﺪارﻧﺪ‪.‬وزن آﻧﻬﺎﺑﻴﻦ‪10‬ﺗﺎ‪ 40‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﺳﺖ وازآﻧﻬﺎﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻛﺎرﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎﻣﻘﻄﻊ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫ﭘﺮﻣﺎ‪،‬ﭘﺮه‪،‬ﻣﺘﻪ )‪(Auger‬‬
‫ﻣﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﺑﺼﻮرت ﻣﻴﻠﻪ ﻣﺎرﭘﻴﭻ ﺑﺎﻣﻘﻄﻊ ﻟﻮزي وﺑﻪ ﻗﻄﺮ‪30‬ﺗﺎ‪35‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮاﺳﺖ ﻛﻪ ازﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺘﻪ‪،‬ﺳﺎﻗﻪ ودﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻃﻮل ﻣﺘﻪ ﻫﺎﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ وﻣﻌﻤﻮﻻاﺑﺘﺪاﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﻋﻤﻞ ﺣﻔﺮراﺷﺮوع ﻛﺮده وﭘﺲ‬
‫ازﺣﻔﺮ‪40‬ﺗﺎ‪ 50‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‪،‬اﻧﺮاﺑﺎﻣﺘﻪ ﻃﻮﻳﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰﻣﻘﻄﻊ ﻣﺘﻪ ﺷﺶ ﮔﻮش اﺳﺖ‬

‫ﭘﺮﻫﻨﻴﺖ )‪(Prehnite‬‬
‫ﭘﺮﻫﻨﻴﺖ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻔﺎف اﺳﺖ ‪ ،‬زﺋﻮﻟﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ زﺋﻮﻟﻴﺖ ‪ ،‬داﺗﻮﻟﻴﺖ و ﻛﻠﺴﻴﺖ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬در رﮔﻪ ﻫﺎ و ﻏﺎرﻫﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺎزاﻟﺘﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ در ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻫﺎ ﻳﺎ ﮔﻨﻴﺲ ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‬
‫در آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ دﻳﺪه ﺷﺪ‬

‫ﭘﺮﻳﺪوﺗﻴﺖ )‪(Peridotite‬‬
‫ﭘﺮﻳﺪوﺗﻴﺘﻬﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺘﺮاﻛﻢ و درﺷﺖ ﺑﻠﻮر و از ﺳﺮي ﺳﻨﮕﻬﺎي اوﻟﺘﺮاﺑﺎزﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي آﻧﻬﺎ را اوﻟﻴﻮﻳﻦ‬
‫و ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﭘﺮﻳﺪوﺗﻴﺘﻬﺎ از ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ از ﺟﺒﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﮔﺮﻓﺘﻬﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺳﻴﻠﻴﺲ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 45‬درﺻﺪ اﺳﺖ وداراي ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ و آﻫﻦ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫ﭘﺲ ﺑﺎﺗﻼق ﻳﺎ ﻣﺮداب ﭘﺸﺘﻲ)‪(Backswamp‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﺗﻼﻗﻲ و ﻟﺠﻦ زار ﻓﺮواﻓﺘﺎده ﻛﻪ ﺑﺮ روي دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑﻪ واﺳﻄﻪ وﺟﻮد‬
‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ رودﺧﺎﻧﻪ زﻫﻜﺸﻲ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪارد‬

‫ﭘﺲ ﺑﻮم ﻳﺎ ﭘﺲ ﻛﺮاﻧﻪ) ‪(Backland‬‬

‫در ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ‪hinterland‬‬

‫ﭘﺲ رﻳﻒ ﻳﺎ رﻳﻒ ﭘﺸﺘﻲ )‪(Back reef‬‬

‫ﺳﻤﺖ روﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ ﻳﻚ رﻳﻒ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪوده ﺑﻴﻦ رﻳﻒ و ﺧﺸﻜﻲ اﺻﻠﻲ و رﺳﻮﺑﺎت آن اﺳﺖ؛ رﺳﻮﺑﺎت ﺧﺸﻜﻲ‪،‬‬
‫رﻳﻒ را ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ اﺻﻠﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ واژه اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮاي اﺷﺎره ﺑﻪ ﻻﮔﻮن ﻣﺤﺪود ﺷﺪه در‬
‫ﭘﺸﺖ ﻳﻚ ﺳﺪ رﻳﻔﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺧﺴﺎره ﭘﺸﺖ رﻳﻔﻲ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻻﮔﻮﻧﻲ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺷﺘﻪ‬
‫رﻳﻔﻬﺎي ﻟﺒﻪ ﭘﻼﺗﻔﺮم‪back reef ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ از رﻳﻒ اﺷﺎره دارد ﻛﻪ از درﻳﺎي ﺑﺎز دور اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﺧﺸﻜﻲ‬
‫در آن ﻧﺰدﻳﻜﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ‪ fore reef.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ واژه ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ back-reef‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
 ‫ﭘﺲ ﻳﺎل ﻳﺎ ﻳﺎل ﭘﺸﺘﻲ )‪(Backlimb‬‬
‫ﻳﺎل ﻛﻢ ﺷﻴﺐ ﺗﺮ از دو ﻳﺎل ﭼﻴﻦ ﺗﺎﻗﺪﻳﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ‪: forelimb‬‬

‫ﭘﺲ ﻛﺮاﻧﻪ ﻳﺎ ﭘﺲ ﻻد) ‪(Backland‬‬

‫در ژﺋﻮﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي زﻣﻴﻦ ﭘﺴﺖ و ﻫﻤﻮار در دو ﺳﻮي رودﺧﺎﻧﻪ و ﭘﺸﺖ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰ ﻃﺒﻴﻌﻲ؛ ﺑﺨﺸﻲ از دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﻛﻪ‬
‫از ﻗﺎﻋﺪه داﻣﻨﻪ دره ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰ ﻃﺒﻴﻌﻲ از رودﺧﺎﻧﻪ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭘﺴﺘﺎب )‪(After-glow‬‬
‫ﺗﺎﺑﺶ ﻳﺎ درﺧﺸﺸﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﮕﺎﻫﻲ در آﺳﻤﺎن ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﻌﺪ از ﻏﺮوب ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‬
‫زﻣﺎﻧﻲ آﻏﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪ 3‬ﻳﺎ ‪ 4‬درﺟﻪ زﻳﺮ اﻓﻖ ﻗﺮاردارد‬

‫ﭘﺴﺪوﺗﺎﻛﻠﻴﺖ)‪(Pseudotachylite‬‬
 ‫ﺷﻴﺸﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﻠﺖ ﮔﺮم ﺷﺪن ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺮش در ﻃﻮل ﮔﺴﻞ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاد ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺣﺮارت اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻓﺸﺎر ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آﻧﻬﺎ‬
‫ذوب ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﭘﺴﺮﻓﺖ )‪(Backwasting‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺛﻘﻠﻲ ﻣﻮاد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد داﻣﻨﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ آن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‬

‫ﭘﺴﺮوي آب درﻳﺎ)‪(Backwash‬‬
‫ﭘﺴﺮوي آب درﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺳﺎﺣﻞ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﻮﺟﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﭘﺴﻠﺮزه)‪(Aftershock‬‬
‫زﻣﻴﻨﻠﺮزه ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ زﻣﻴﻨﻠﺮزه اﺻﻠﻲ ﺣﺎدث ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭘﺴﻜﺮاﻧﻪ)‪(Hinterland‬‬
‫زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﻳﻚ ﺑﻨﺪر درﻳﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﭘﺸﺖ ﻳﻚ ﻛﺮاﻧﻪ درﻳﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺠﻢ ﺻﺎدراﺗﻲ را ذﺧﻴﺮه و ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ‬
‫ﺳﺎزد و درآن ﺣﺠﻢ وارداﺗﻲ آن ﺑﻨﺪر ﻳﺎ آن ﻛﺮاﻧﻪ درﻳﺎﻳﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﭘﺸﺘﻪ )‪(Bank‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺠﺎور ﺑﺎﻻ آﻣﺪه وﻟﻲ ﺑﺎ آب ﻛﺎﻓﻲ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ را ﺑﺪﻫﺪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه‬
‫ﺷﺪه‬

‫ﭘﺸﺘﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﺧﻠﻴﺞ)‪(Bay mouth bar‬‬

‫ﭘﺸﺘﻪ ﻣﺎﺳﻪ اي ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻋﺮض ﺧﻠﻴﺞ را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و آن را از ﺗﻮده اﺻﻠﻲ آب ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﭘﺸﺘﻪ ﻣﻴﺎن اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ)‪(Midocean ridge‬‬

‫رﺷﺘﻪ ﻛﻮه ﻫﺎي وﻟﻜﺎﻧﻴﻜﻲ وﺳﻴﻊ زﻳﺮ درﻳﺎ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ در اﻣﺘﺪاد ﻛﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﺧﻄﻲ در ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ) ‪(Oceanic ridge‬‬

‫رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻴﺎن اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ‬
 ‫ﭘﺸﺘﻪ ي ﻳﺨﻲ )‪(Kame‬‬
‫ﺗﭙﻪ اي ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﺮ ﺷﻴﺐ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻣﺎﺳﻪ و ﺷﻦ ﻛﻪ از ﺟﻤﻊ ﺷﺪن رﺳﻮﺑﺎت در ﺣﻔﺮات ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﺨﻬﺎي ﺳﺎﻛﻦ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭘﮕﻤﺎﺗﻴﺖ)‪(Pegmatite‬‬
‫ﭘﮕﻤﺎﺗﻴﺘﻬﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ داﻧﻪ درﺷﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺮاﻧﻴﺘﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﻠﻮرﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ‪2/5‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻃﻮل دارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻠﻮرﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ داراي ﻃﻮﻟﻲ ﻣﻌﺎدل ﻳﻚ ﻣﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻋﻤﻞ ﺗﺒﻠﻮر‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ اﻧﺠﻤﺎد ﻣﺎﮔﻤﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻳﻌﻨﻲ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻣﺎﮔﻤﺎ ﻏﻨﻲ از ﻣﻮاد ﻓﺮار و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎدر‬
‫اﺳﺖ ‪.‬ﭘﮕﻤﺎﺗﻴﺘﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻏﻨﻲ از ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎدر )از ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬ﻟﻴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻮر‪ ،‬ﻓﻠﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺎﻧﺘﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻧﻴﻮﺑﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻧﺎدر ﺧﺎﻛﻲ و اوراﻧﻴﻢ( ﺑﻮده و از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﭘﻠﺌﻦ و وﻟﻜﺎﻧﻴﻦ )‪(Peléan and vulcanian‬‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﻓﻮران ﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ و ﻣﺨﺮب ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﮔﺮم ﺑﻠﻮك ﻫﺎ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﻫﺎي ﺳﻮزان و ﻣﺎﮔﻤﺎي وﻳﺴﻜﻮز ﻏﻨﻲ از ﺳﻴﻠﻴﺲ و ﮔﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻼرﻳﻤﺘﺮ )‪(Polarimeter‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي زاوﻳﻪ اﻧﺤﺮاف ﻧﻮر ﭘﻼرﻳﺰان‬
 ‫ﭘﻼﻧﻴﻤﺘﺮ )‪(Planimeter‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻨﺞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ دادن ﻧﻮك ﺳﻮزن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن دور ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺴﺎﺣﺖ آن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ‬

‫ﭘﻠﻪ ﮔﺴﻠﻲ)‪(Fault scarp‬‬

‫ﺻﺨﺮه اي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ در اﻣﺘﺪاد ﮔﺴﻞ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻠﻪ ﮔﺴﻠﻲ رﺧﻨﻤﻮن ﺳﻄﺤﻲ از ﮔﺴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﻮازدﮔﻲ و ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‬

‫ﭘﻠﻪ ﻣﺤﺎﻓﻆ )‪(Catch Bench‬‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻮادي ﻛﻪ ازﭘﻠﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﻟﻐﺰﻧﺪ‪،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮدن اداﻣﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻗﻠﻪ ﺳﻨﮓ ﻫﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ وﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرات اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﭘﺲ ازﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺑﺮش‪ ،‬ﭘﻠﻪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‬

‫ﭘﻠﻪ ﻣﻮﻗﺖ)‪(Working Bench‬‬

‫ﭘﻠﻪ اي ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ﻗﺮار دارد‬

‫ﭘﻠﻮﻣﺎزﻳﺖ)‪(Plumasite‬‬
‫ﭘﻠﻮﻣﺎزﻳﺖ ﻳﻚ دﻳﻮرﻳﺖ ﻛﻮارﺗﺰ دار ﻣﺘﺸﻜﻞ از اوﻟﻴﮕﻮﻛﻼز‪ ،‬ﻛﺮﻧﺪوم ﻓﺮاوان )‪ 23‬درﺻﺪ)‪ ،‬ﻣﻴﻜﺎي ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﮔﺮوﻧﺎ‪،‬‬
‫آﭘﺎﺗﻴﺖ و ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺗﻴﺮه‪ .‬ﮔﺎه ﻃﻮل ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻛﺮﻧﺪوم ﺑﻪ ‪ 3‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‬
 ‫ﭘﻠﻴﺴﺘﻮﺳﻦ)‪(Pleistocene‬‬
‫ﭘﻠﻴﺴﺘﻮﺳﻦ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﺑﺨﺒﻨﺪان ﻫﺎي ﻣﻜﺮر در ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ رخ داده اﺳﺖ ‪.‬اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ از‬
‫اﻧﺘﺎرﻳﻮ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﭘﻮﺷﺶ دﻳﺎﻣﻜﺘﻴﺖ )رﺳﻮﺑﺎت ﺑﻬﻢ رﻳﺨﺘﻪ( ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﭘﺎﻟﺌﻮﭘﺮوﺗﺮوزوﺋﻴﻚ را ﻛﻪ در اﺛﺮ ورﻗﻪ ﻫﺎي ﻳﺨﻲ‬
‫ﭘﻠﻴﺴﺘﻮﺳﻦ ﺷﻴﺎردار ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﭘﻠﻴﻤﺮﻳﺰاﺳﻴﻮن )‪(Polymerization‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺗﺘﺮاﺋﺪرﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ را ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎي آﻧﻴﻮﻧﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻤﭙﻬﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮدار )‪(SAMPLING PUMP‬‬

‫اﻳﻦ ﭘﻤﭙﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮداﺷﺖ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﻴﻮب ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ .‬داراي دو ﻧﻮع‬
‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ و ﭘﻴﺴﺘﻮن دﺳﺘﻲ اﺳﺖ‬
 ‫ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮي)‪(Atmospheric windows‬‬
‫رﻧﺠﻲ از ﻃﻮل ﻣﻮﺟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﺑﺨﺎر آب‪ ،‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﮔﺎزﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮي ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت را ﺟﺬب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي اﺗﻤﺴﻔﺮي ﺑﻪ ﺗﻌﺸﻌﺎت زﻣﻴﻦ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓﻀﺎ ﻓﺮار ﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﺑﺮﻫﺎ آن ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت را ﺟﺬب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬

‫ﭘﻨﺠﻪ )‪(Toe‬‬
‫اﻧﺤﻨﺎي ﻟﺒﻪ ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻣﻮاد‪ ،‬در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ را‪ ،‬ﭘﻨﺠﻪ زﻣﻴﻨﻠﻐﺰﺷﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‬

‫ﭘﻨﺠﻪ ﺳﻄﺢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ )‪(Toe of surface of rupture‬‬

‫ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ )‪ (Original ground surface‬اﺳﺖ‬

‫ﭘﻬﻠﻮي ﻟﻐﺰش )‪(Flank‬‬

‫ﻣﻮاد ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻧﺸﺪه ﻣﺠﺎور ﭘﻬﻠﻮﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻧﮕﺎه از ﺗﺎج ﻟﻐﺰش ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‬
‫ﭘﻬﻠﻮي راﺳﺖ و ﭘﻬﻠﻮي ﭼﭗ و در ﻏﻴﺮ اﻳﻨﺼﻮرت ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﭙﺎس ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﻬﺖ ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ)‪(Bandwidth‬‬
‫رﻧﺞ ﻛﻠﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﮔﺬر ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺧﺎص ﺑﺪون اﻋﻮﺟﺎج ﻳﺎ از دﺳﺖ دادن اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﭘﻬﻨﺎي ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه )‪(Width of the displaced mass‬‬

‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﻬﻨﺎي ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮ ‪ Ld‬ﻋﻤﻮد ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭘﻬﻨﺎي ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ)‪(Width of the rupture surface‬‬

‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﻬﻨﺎي ﭘﻬﻠﻮﻫﺎي ﻟﻐﺰش ﻛﻪ ﺑﺮ ‪ Lr‬ﻋﻤﻮد ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭘﻬﻨﻪ اﺷﺒﺎع)‪(Saturation area‬‬

‫ﭘﻬﻨﻪ ﻓﺮاﺗﻴﻚ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻬﻨﻪ ﺧﺎﻛﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ آب ﻗﺮار دارد و ﺣﻔﺮات آن ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎ آب زﻳﺮ‬
‫زﻣﻴﻨﻲ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ﭘﻬﻨﻪ ﺗﺠﻤﻊ)‪(Zone of accumulation‬‬
‫ﭘﻬﻨﻪ اي از ﻟﻐﺰش ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از رخ داد‪ ،‬در ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﭘﻬﻨﻪ ﺗﻬﻲ ﺷﺪﮔﻲ)‪(Zone of depletion‬‬

‫ﭘﻬﻨﻪ اي از ﻟﻐﺰش در ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻗﺒﻞ رخ داد‪ ،‬در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ واﻗﻊ ﺑﻮده اﺳﺖ‬

‫ﭘﻬﻨﻪ ﺟﺰر و ﻣﺪي)‪(Tidal flat‬‬

‫ﭘﻬﻨﻪ اي از ﺧﺸﻜﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻳﻚ ﺗﻮده آﺑﻲ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻃﻲ ﺟﺰر و ﻣﺪ ﺧﻔﻴﻒ از ﺣﺠﻢ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺗﻮده آﺑﻲ ﺟﺪا ﺷﺪه و در زﻣﺎن اوج ﻣﺪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ اﺻﻠﻲ ﺗﻮده آﺑﻲ ارﺗﺒﺎط دارد‬

‫ﭘﻬﻨﻪ ﻓﺮﺳﺎﺑﻲ )‪(Ablation area‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﻳﺨﺴﺎر ﻳﺎ ﭘﻬﻨﻪ ﺑﺮﻓﻲ ﻛﻪ در آن ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز رﺳﻮﺑﺎت ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ;‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي زﻳﺮ ﺧﻂ ﺗﻌﺎدﻟﻲ‬
 ‫ﭘﻮرﻓﻴﺮوﺑﻼﺳﺘﻴﻚ)‪(Porphyroblastic‬‬
‫ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻃﻮﻳﻞ و ﺷﻜﻠﺪار )ﻳﻮﻫﺪراﻟﻲ( را ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﺟﺎ در ﻃﻲ ﺗﺒﻠﻮر ﻣﺠﺪد دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ در زﻣﻴﻨﻪ اي داﻧﻪ‬
‫رﻳﺰ از ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﭘﻮرﻓﻴﺮي)‪(Porphyry‬‬
‫ﻫﺮ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ را ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ درﺷﺖ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در آن )ﻛﻪ ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ( در ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻪ‬
‫داﻧﻪ رﻳﺰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫ﭘﻮرﻓﻴﺮﻳﺘﻴﻚ )‪(Porphyritic‬‬
‫اﺻﻄﻼح ﺑﺎﻓﺘﻲ در ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎي داﻧﻪ درﺷﺖ در ﻳﻚ ﻣﺘﻦ داﻧﻪ رﻳﺰ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ )‪(Oceanic crust‬‬

‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﭘﻮﺳﺘﻪ اي ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ واﻗﻊ ﺷﺪه و ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﺑﺎزاﻟﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻗﺎره اي ﻧﺎزك ﺗﺮ و ﭼﮕﺎﻟﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻗﺎره اي)‪(Continental crust‬‬

‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﭘﻮﺳﺘﻪ اي ﻛﻪ ﻗﺎره ﻫﺎ و ﻓﻼت ﻫﺎي ﻗﺎره اي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؛ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻗﺎره اي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﺿﺨﻴﻢ ﺗﺮ ﺑﻮده و ﭼﮕﺎﻟﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي دارد‬

‫ﭘﻮش ﺳﻨﮓ)‪(Cap rock‬‬

‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻳﻚ ﻧﻔﺘﮕﻴﺮ‪ .‬ﭘﻮش ﺳﻨﮓ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻧﺎﺗﺮاواﺳﺖ و ﺟﻠﻮي ﺣﺮﻛﺖ ﺻﻌﻮدي ﻧﻔﺖ ﻣﺘﺤﺮك و ﮔﺎز از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬
‫را ﺳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﭘﻲ اچ ﺳﻨﺞ)‪(PH-meter‬‬
‫ﭘﻲ اچ ﺳﻨﺞ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺪار‪PH‬‬
 ‫ﭘﻲ ﺳﻨﮓ)‪(Basement‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ از ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪.‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﭘﻴﭙﺖ )‪(Pipette‬‬
‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺠﻢ دﻗﻴﻘﻲ از ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﭙﺖ ﻣﺪرج‪ ،‬ﭘﻴﭙﺖ‬
‫ﺳﺮﻧﮓ دار‪ ،‬ﭘﻴﭙﺖ ژوژه و ﻏﻴﺮه‬

‫ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ )‪(Rock Bolting‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﻴﭻ ﻛﺮدن ﺳﻨﮓ اﺑﺘﺪاﭼﺎﻟﻲ درﺳﻨﮓ اﺣﺪاث ﻛﺮده وﺳﭙﺲ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ رادرآن ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﭘﺲ از ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪن‬
‫ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ‪،‬ﺑﺎﭘﻴﭻ اﻧﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ آن راﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ‬

‫ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﭼﺴﺒﻲ)‪(Resin Bolt‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮش ﻛﺎﻣﻞ آن ازﭼﺴﺒﻬﺎي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ ﭼﺴﺒﻬﺎ ﻇﺮف ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ‬
‫ﺧﻮدرا ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪو ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‬
 ‫ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﺎف وﮔﻮه)‪(Slot-and-wedge-bolt‬‬
‫دراﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺷﻜﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎدﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮه اي در داﺧﻞ آن ﻗﺮار دارد‪.‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ در‬
‫داﺧﻞ ﭼﺎل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪،‬ﺑﺎ ﭘﺘﻚ ﺑﺎدي ﺑﻪ آن ﻣﻲ ﻛﻮﺑﻨﺪ ﻛﻪ درﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻮه در داﺧﻞ ﺷﻜﺎف ﻓﺮو ﻣﻲ رود وآن را از ﻫﻢ ﺑﺎز‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺎز ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺪار ﭼﺎل ﻣﻲ ﭼﺴﺒﺪ وﻣﻴﻠﻪ در داﺧﻞ ﭼﺎل ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭘﻴﭻ ﻟﻨﮓ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪،‬ﻣﻴﻞ ﻣﻬﺎر)‪(Anchor-bolt‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ ازﻧﺼﺐ ﺗﺤﺖ ﻛﺸﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ اﺳﺘﺤﻜﺎم‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮوﻃﻮل ﺑﻠﻨﺪﺗﺮي دارد‪.‬ﻣﻴﻞ ﻣﻬﺎري راازﻓﻮﻻد ﻫﺎي ﺑﺎﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻻ وﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﺑﻞ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‬

‫ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ )‪(Pyroxen‬‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻬﻤﻲ از اﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎ )ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎي زﻧﺠﻴﺮه اي( ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎي ارﺗﻮروﻣﺒﻴﻚ )ارﺗﻮﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎ(‬
‫و ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎي ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ )ﻛﻠﻴﻨﻮﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎ( را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ارﺗﻮﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬
‫اﻧﺴﺘﺎﺗﻴﺖ و ارﺗﻮﻓﺮوﺳﻴﻠﻴﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﻠﻴﻨﻮﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺪﻧﺒﺮژﻳﺖ‪ ،‬اوژﻳﺖ‪ ،‬ژادﺋﻴﺖ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اژرﻳﻦ و اژرﻳﻦ اوژﻳﺖ‬

‫ﭘﻴﺮوﻟﻮزﻳﺖ )‪(Pyrolusite‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﭘﻴﺮوﻟﻮزﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﮕﻨﺰ اﺳﺖ و ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ آن ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫ﭘﻴﺮﻳﺖ )‪(Pyrite‬‬
‫ﭘﻴﺮﻳﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﻮﻟﻔﻴﺪي ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺎزﻳﻚ و اﻟﺘﺮاﺑﺎزﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺮﻳﺖ و ﻛﺎﻟﻜﻮﭘﻴﺮﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﻓﻮر دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده در‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭘﻴﺶ ﭼﺎﻟﻲ ﻣﺨﺮوﻃﻲ)‪(Crater Cut‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﺑﺮاﺳﺎس اﻧﻔﺠﺎرﻳﻚ ﭼﺎل واﻳﺠﺎدﺣﻔﺮه ﺑﻨﺎﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺑﻌﺎدﭼﺎل ﺧﻄﻲ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮﻗﻄﺮ‪،‬ﻋﻤﻖ‬
‫وﻃﻮل ﺧﺮج ﭼﺎل دوﺑﺮاﺑﺮﺷﻮدﺣﻔﺮه اي ﺑﺎﻋﻤﻖ دوﺑﺮاﺑﺮﺑﻮﺟﻮدﻣﻲ اﻳﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﺑﺮاي ﺣﻔﺮدوﻳﻞ ﺑﺎﻻروﺑﺎﭼﺎل‬
‫ﻃﻮﻳﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﺶ ﻻﻳﻪ) ‪(Foreset bed‬‬

‫ﻻﻳﻪ اي ﺷﻴﺐ دار ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﺟﻠﻮي دﻟﺘﺎ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﺸﺮوي )‪(Transgression‬‬
‫درﻫﺮﺑﺎراﻧﻔﺠﺎرﻣﻘﺪارﻣﻌﻴﻨﻲ ازﻃﻮل ﺗﻮﻧﻞ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ آﻧﺮاﭘﻴﺸﺮوي ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻘﺪارﭘﻴﺸﺮوي ﻛﻤﺘﺮازﻋﻤﻖ‬
‫ﭼﺎﻟﻬﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﻘﺪارﭘﻴﺸﺮوي ﺑﻪ ﻗﻄﺮﭼﺎل ﺧﺎﻟﻲ‪،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺣﻔﺎري‪،‬ﻗﻄﺮﭼﺎﻟﻬﺎ‪،‬آراﻳﺶ ﭼﺎﻟﻬﺎوﻧﺤﻮه ﺧﺮﺟﮕﺬاري‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻦ رود)‪(Antecedent River‬‬

 ‫رودﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد را در زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮش ﺑﺎﻻ آﻣﺪه ﺣﻔﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﻜﺮﻳﺖ)‪(Picrite‬‬
‫ﭘﻴﻜﺮﻳﺘﻬﺎ ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي ﻏﻨﻲ از اﻟﻴﻮﻳﻦ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻮرﻓﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺰاﻳﺮ ﻫﺎواﻳﻲ ﭘﻴﻜﺮﻳﺘﻬﺎ در ﻃﻲ ﻓﻮراﻧﻬﺎي ﮔﺴﺘﺮده‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﺗﺤﺮك ﻳﻚ ﻻﻳﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اي )‪ (cumulate‬ﻏﻨﻲ از اﻟﻴﻮﻳﻦ در‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺨﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﺧﺰﻳﻨﻪ ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭘﻴﻞ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪(Electrical cell‬‬

‫اﻳﻦ ﭘﻴﻞ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر واﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در آن ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻨﺒﺶ رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺪان‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﻞ ﺑﻮﻧﺰن)‪(Bunsen’s cell‬‬

‫ﺑﺎﺗﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﺗﺪ آن ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻠﺰ روي ﻏﻮﻃﻪ ور در اﺳﻴﺪﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ رﻗﻴﻖ و آﻧﺪ آن ﻛﺮﺑﻦ ﻏﻮﻃﻪ ور در‬
‫اﺳﻴﺪﻧﻴﺘﺮﻳﻚ ﻏﻠﻴﻆ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺘﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮاﺗﻮر ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬اﻳﻦ ﺑﺎﺗﺮي ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮك اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺣﺪود ‪ 1,9‬وﻟﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﭘﻴﻞ ﺧﺸﻚ )‪(Dry cell‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﺗﺮي داراي ﭘﻴﻞ و ﺑﺎﺗﺮي ورودي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻠﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﺮار دارد‬

‫ﭘﻴﻞ داﻧﻴﻞ)‪(Daniell cell‬‬

‫ﭘﻴﻞ داﻧﻴﻞ ﺟﺰ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎﺗﺮي ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﺎرژ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داﺧﻞ آن اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎي ﻣﺲ و‬
‫روي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ در ﻣﺤﻠﻮل ﺳﻮﻟﻔﺎت اﺳﻴﺪي ﻏﻮﻃﻪ ور ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺗﺎ اﻟﻜﺘﺮود ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ رﺳﻲ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﭘﻴﻞ ﺳﻮﺧﺘﻲ )‪(Fuel cell‬‬

‫ﭘﻴﻞ ﺳﻮﺧﺘﻲ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﻞ ﻧﻮع ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﺑﺎﺗﺮي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژي در دراز ﻣﺪت و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮﺧﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ﭘﻴﻞ ﮔﺎﻟﻮاﻧﻲ)‪(Galvanic cell‬‬
‫ﭘﻴﻞ ﮔﺎﻟﻮاﻧﻲ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ را ﺑﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﭘﻴﻞ ﺷﺎﻣﻞ دو ﺗﺎ‬
‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻣﺤﻠﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ و اﻟﻜﺘﺮود اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﻢ ﭘﻴﻞ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻣﺪار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ دو ﺗﺎ‬
‫ﻓﻠﺰ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺜﻞ روي و ﺳﺮب ﻛﻪ در اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻏﻮﻃﻪ ور ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﭘﻴﻨﻜﻮﻣﺘﺮ)‪(picnometer‬‬
‫ﭘﻴﻨﻜﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎﻟﻦ ﺷﻴﺸﻪ اي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻓﻠﺰي )‪(Metallic bonding‬‬

‫ﺷﻜﻠﻲ از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻛﻮاﻻﻧﺴﻲ ﻣﻴﺎن اﺗﻢ ﻫﺎ ﻛﻪ اﺷﺘﺮاك اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻻﻳﻪ ﻫﺎي دروﻧﻲ ﺗﺮاز اﻧﺮژي ﺻﻮرت ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬

‫ﺗﺌﻮدوﻟﻴﺖ)‪(Theodolite‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي زواﻳﺎي اﻓﻘﻲ اﺳﺖ‪ .‬دو ﺻﻔﺤﻪ اﻓﻘﻲ ﻣﺪور ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤﺮﻛﺰ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ در داﺧﻞ دﻳﮕﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﭼﺮﺧﺶ در داﺧﻞ آن اﺳﺖ ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮاﻧﺪن زواﻳﺎي اﻓﻘﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻟﺒﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺻﻔﺤﻪ داﺧﻠﻲ‬
‫و ﻟﺒﻪ داﺧﻠﻲ ﺻﻔﺤﻪ ﺧﺎرﺟﻲ )دو ﻟﺒﻪ ﻛﻨﺎر ﻫﻢ(‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮔﻮﻧﻴﺎي ﻣﺴﺎﺣﻲ زواﻳﺎي اﻓﻘﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺗﺌﻮري)‪(Theory‬‬
 ‫ﻓﺮﺿﻴﻪ اي ﻛﻪ ﻃﻲ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺘﻌﺪد ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را در ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺎﺑﺶ آﻓﺘﺎب )‪(Insolation‬‬

‫ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﺧﻮرﺷﻴﺪي واﻗﻊ ﺑﺮ روي واﺣﺪ اﻓﻘﻲ ﺳﻄﺢ اﻓﻘﻲ روي ﻳﺎ ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬

‫ﺗﺎج )‪(Crown‬‬
‫در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻧﺸﺪه در ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻠﻐﺰش ﻛﻪ در ﻣﺠﺎورت ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﭘﺮﺗﮕﺎه )‪ (Scarp‬اﺻﻠﻲ ﻟﻐﺰش ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ‬

‫ﺗﺎﺧﻴﺮدﻫﻨﺪه ﻓﺘﻴﻠﻪ اﻧﻔﺠﺎري )‪(Detonating relay‬‬

‫ﺗﺎﺧﻴﺮدﻫﻨﺪه ﻫﺎي ﻓﺘﻴﻠﻪ اﻧﻔﺠﺎري دوﺳﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪﻳﻌﻨﻲ ازﻫﺮﻃﺮف ﻛﻪ ﻣﻮج اﻧﻔﺠﺎرداﺧﻞ ﺷﻮدازﺳﻤﺖ‬
‫دﻳﮕﺮﺑﺎﺗﺎﺧﻴﺮﺧﺎرج ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ‪.‬ﻫﺮﺟﺎﻛﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮﻻزم ﺑﺎﺷﺪﻓﺘﻴﻠﻪ اﻧﻔﺠﺎري راﻗﻄﻊ ﻛﺮده ودوﺳﺮﻗﻄﻊ ﺷﺪه دردوﻃﺮف اﻳﻦ‬
‫ﺗﺎﺧﻴﺮدﻫﻨﺪه ﺟﺎداده ﺑﺎاﻧﺒﺮﻣﺨﺼﻮص ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﻤﺎري درﺧﺘﻲ)‪(Dendrochronology‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي رﺷﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ درﺧﺘﺎن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﺪدي ) ‪(Numerical date‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از زﻣﺎن ﻳﻚ روﻳﺪاد ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬاﺷﺘﻦ )‪(Date‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺑﺮ روي ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ﮔﺬﺷﺘﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻲ‬

‫ﺗﺎﻗﺪﻳﺲ)‪( Anticline‬‬
‫ﭼﻴﻨﻲ در ﻻﻳﻪ ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺎق اﺳﺖ‬

‫ﺗﺎﻻب)‪(Etang‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺨﺰن آب ﻳﺎ درﻳﺎﭼﻪ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﺷﻨﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺎ رﺳﻮﺑﺎت رودﺧﺎﻧﻪ اي و‬
‫درﻳﺎﭼﻪ اي ﭘﺮﺷﻮد‬
 ‫ﺗﺎﻟﻚ)‪(Talc‬‬
‫ﺗﺎﻟﻜﻬﺎي ﺗﻮده اي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻃﻲ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ درﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ دوﻟﻮﻣﻴﺘﻬﺎي ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺛﺮ دﮔﺮﺳﺎﻧﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ اﻟﺘﺮاﺑﺎزﻳﻚ و در اﻣﺘﺪاد زوﻧﻬﺎي ﺑﺮﺷﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺗﺒﺎدل ﻛﺎﺗﻴﻮﻧﻲ)‪(Exchange Cation‬‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻛﺎﺗﻴﻮن در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي رﺳﻲ آﻟﻮﻣﻴﻨﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﺗﻴﻮن در‬
‫ﻣﺤﻠﻮل‬

‫ﺗﺒﺎدل ﻳﻮﻧﻲ)‪(Ion Exchange‬‬

‫از اﻳﻦ روش در ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﺎره اي از ﻓﻠﺰات از ﻣﺤﻠﻮل ﻟﻴﭻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮاص ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ رزﻳﻨﻬﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬
‫آﻟﻲ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺒﺎدل ﻳﻮﻧﻲ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺎﻳﺪاري و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻌﻲ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﻋﻤﻶوري ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ رﻗﻴﻖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻮن ﻓﻠﺰ در آن ﺣﺪود ‪ ppm 10‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺒﺎدل ﻳﻮﻧﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻳﻮن ﻫﺎي ﭼﺴﺒﻴﺪه ﻳﺎ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻛﺮده در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﻚ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه آن ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از‬
‫روﺷﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﺤﻮل ﻏﻨﻲ ﺷﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺗﺒﺨﻴﺮ)‪(Evaporation‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﺎده اي از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر آب ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﺗﺒﺨﻴﺮ آﺑﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﺮﻣﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪ از اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬درﻳﺎﭼﻪ ﻫﺎ و رودﺧﺎﻧﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ دﻣﺎي ﻫﻮا‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑﺨﺎر آب ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳﻄﺢ آب و ﺑﺎد دارد‬

‫ﺗﺒﺨﻴﺮ)‪(Evaporation‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات آب از ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر )ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺮ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﺑﺨﺎر‬

‫ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق)‪(Evapotranspiration‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﻮام ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق‬

‫ﺗﺒﺨﻴﺮيﻫﺎ)‪(Evaporates‬‬
‫رﺳﻮﺑﺎت ﺗﺒﺨﻴﺮي‪ .‬اﺻﻄﻼح ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻬﺸﺘﻪﻫﺎي ﻏﻨﻲ از ﻛﻠﺮورﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻮﻟﻔﺎتﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪.‬رﺳﻮﺑﺎت ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﻜﻬﺎﻳﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮاﻟﻲ در اﺛﺮ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺗﺒﺨﻴﺮﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ در ﻣﺮداﺑﻬﺎ ‪،‬درﻳﺎﻫﺎ ﻳﺎ درﻳﺎﭼﻪ ﻫﺎي ﻧﻤﻜﻲ اﻧﺠﺎم‬

‫ﺗﺒﻠﻮر ﺑﺨﺸﻲ)‪(Fractional crystallization‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻣﺎﮔﻤﺎ را ﺑﻪ اﺟﺰاي داراي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺘﻔﺎوت و ﻧﻘﻄﻪ ذوب ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺗﺒﻠﻮر ﻣﺠﺪد)‪(Recrystallization‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺑﻠﻮري ﺟﺪﻳﺪ در ﻳﻚ ﺳﻨﮓ‬

‫ﺗﺘﺮﻳﻞ)‪(Tetryl‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪ‪،‬ﻣﺘﺒﻠﻮروﺑﻴﺮﻧﮓ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ درﻣﻌﺮض ﻧﻮر زرد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﻌﻨﻮان ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه درﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ آن ﺑﻪ ﺿﺮﺑﻪ ‪،‬اﺻﻄﻜﺎك وﺣﺮارت وﺷﻌﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮاز‪TNT‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬اﺳﺘﻨﺸﺎق ﺑﺨﺎرآن ﺧﻄﺮﻧﺎك‬
‫اﺳﺖ‬
 ‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻓﻌﺎل ﻧﻮﺗﺮوﻧﻲ )‪(Neutron Diffractometer‬‬
‫اﺳﺎس اﻳﻦ روش ﺑﻤﺒﺎران ﻧﻮﺗﺮوﻧﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﺰوﺗﻮﭘﻬﺎي رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﮔﺎﻣﺎي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه از ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪه و اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه از آن در‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد( ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻴﻔﻲ(‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﭘﺮﺗﻮ ﻫﺎ ي ﮔﺎﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد اﺗﻤﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد)ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻤ‪‬ﻲ ‪). NAA‬ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻓﻌﺎل ﻧﻮﺗﺮوﻧﻲ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺣﺴﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺮاي‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ و ﻓﺮﻋﻲ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻤﻴﺎب در ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ)‪(Accumulation‬‬
‫ﺣﺠﻤﻲ از ﻣﻮاد ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺤﻤﻴﻞ داﻣﻨﻪ اي‪(Amplitude modulation‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺼﻮرﺗﻲ اﺻﻼح ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫را اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪ‬
 ‫ﺗﺨﺘﺎل)‪(Block Mountain‬‬
‫ﺗﻮده اي ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن زﻣﻴﻦ در ﺑﻴﻦ ﮔﺴﻠﻪ ﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺘﻦ زﻣﻴﻦ در ﺧﺎرج از ﮔﺴﻠﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺗﺨﺘﺎل)‪(Butte‬‬
‫ﺗﭙﻪ اي ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻣﺴﻄﺢ ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻻﻳﻪ اي از ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ در روي ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﺴﺖ ﺗﺮ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و آﻧﻬﺎ را از ﺳﺎﻳﺶ و ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺨﺘﺎل ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ‪ Mesa‬وﻟﻲ از آن ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓ )‪(Boulder‬‬

‫ﻗﻄﻌﻪ ﺳﻨﮓ ﺑﺰرگ و ﻣﺪور ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﺨﭽﺎلﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓ)‪(Slab‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺗﺨﻠﺨﻞ )‪(Porosity‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ )درﺻﺪ( ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺗﻮده اي ﻣﻌﻴﻦ از ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﭙﻮش‬

‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﻦ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ)‪(Automatic dump‬‬

‫ﺗﺮاز ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﻠﻲ) ‪(Local base level‬‬

‫رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺗﺮاز ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻮﻗﺖ‬

‫ﺗﺮاز‪،‬ﻃﺒﻘﻪ‪،‬ﺗﻮﻧﻞ اﻓﻘﻲ )‪(Level‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ازﻓﻀﺎﻫﺎي اﻓﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺎه ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪،‬ﻳﻚ اﻓﻖ درﺣﺎل ﻛﺎرﻣﻌﺪن راﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺗﺮازاﻛﺴﻴﮋن)‪(Oxygen Balance‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ازﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮادﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاق ودرﺻﺪاﻛﺴﻴﮋن آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان‬
‫اﻛﺴﻴﮋن ﻻزم ﺟﻬﺖ اﺣﺘﺮاق ﻛﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاق ﻣﺎده ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺮازاﻛﺴﻴﮋن آن ﺟﺴﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺗﺮازوي ﺗﺴﻤﻪ ﻧﻘﺎﻟﻪ )‪(Belt scale‬‬

‫ﺗﺮاﻛﻴﺖ)‪(Trachyte‬‬
‫ﺗﺮاﻛﻴﺘﻬﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ آذرﻳﻦ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎﻓﺖ آﻓﺎﻧﻴﺘﻴﻚ ﺗﺎ ﭘﻮرﻓﻴﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‬
‫ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت و ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 1:4‬در اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮاﻛﻴﺘﻬﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﻛﻮارﺗﺰ ﺑﻮده و‬
‫ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﺎدري اﻟﻴﻮﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﻲ ﻓﺮﻋﻲ در آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮاﻣﺘﺮ)‪(Terra meter‬‬
‫در روش اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺮاﻣﺘﺮ )‪ ( ABEM‬اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻴﻦ دو ﺳﺮ اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻴﻦ دو ﺳﺮ ﻳﻚ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﺮﺳﻜﻮپ ﻫﺎي زوم ﻛﻨﻨﺪه)‪(Zoom Transfer Scope‬‬

‫ﺟﺰﺋﻴﺎت وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﺮ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺮ روي ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺒﻨﺎ ﭘﻴﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺗﺮاورس)‪(Sleeper‬‬
‫ﺗﺮاورس در روي ﺑﺎﻻﺳﺖ و زﻳﺮ رﻳﻞ ﻗﺮارﻣﻴﮕﻴﺮدو ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ وزن رﻳﻞ و ﻗﻄﺎر درﺳﻄﺢ وﺳﻴﻊ ﺗﺮي ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺷﻮد واز ﻓﺮورﻓﺘﻦ رﻳﻞ درﺑﺎﻻﺳﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮاورس ﻫﺎﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪن رﻳﻠﻬﺎﺷﺪه و ﻧﻴﺰﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ دورﻳﻞ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬ﺟﻨﺲ ﺗﺮاورس ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻠﺰي‪،‬ﭼﻮﺑﻲ و ﻳﺎﺑﺘﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺗﺮاوش)‪(Percolation‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ در آن آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺎذﺑﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺗﺮاﻛﻢ )‪(Compaction‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ در آن آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺎذﺑﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺗﺮاﻛﻢ ﺟﻤﻌﻴﺖ)‪(Density of Population‬‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ در واﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﻲ از زﻣﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬
 ‫ﺗﺮك ﮔﻠﻲ )‪(Mud crack‬‬
‫ﺗﺮﻛﻲ ﻛﻪ در ﻻﻳﻪ اي از ﮔﻞ ﻳﺎ ﺳﻴﻠﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و در اﺛﺮ اﻧﻘﺒﺎض ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﻛﻬﺎي ﮔﻠﻲ‪،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت)‪(Thermostat‬‬
‫ﺗﺮﻣﻮﺳﺎﺗﺖ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺮﻣﺎي ﻣﻮاد ﺗﻮﺳﻂ روﺷﻦ ﻳﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﺮﻗﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﻆ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺛﺎﺑﺖ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺮﻣﻮﻛﻠﻴﻦ داﺋﻤﻲ )‪(Permanent Thermocline‬‬

‫اﻓﻖ ﻋﻤﻴﻘﻲ از ﻗﺎﻋﺪه ﻻﻳﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ)ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ 200‬ﻣﺘﺮي( ﺗﺎ آﺑﻬﺎي ﻋﻤﻴﻖ)ﺣﺪود‪ 1000‬ﻣﺘﺮي(ﻛﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬
 ‫ﺗﺮﻣﻮﮔﺮاف)‪(Thermograph‬‬
‫در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي درﺟﻪ ﺣﺮارت ‪ ،‬از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﻮل ﻓﻠﺰات ﻳﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻌﺎت و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻫﺎدي ﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ دﻣﺎ ﻧﮕﺎر ﻳﺎ ﺗﺮﻣﻮﮔﺮاف ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺗﺮﻧﺎدو)‪(Tornado‬‬
‫ﻃﻮﻓﺎن ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬در ﺧﺸﻜﻴﻬﺎي ﮔﻴﻨﻪ آﻓﺮﻳﻘﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺮﻧﺎدوي آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﺷﻬﺮت دارد‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺣﺪ واﺳﻂ) ‪(Intermediate composition‬‬

‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺣﺎوي دﺳﺖ ﻛﻢ ‪ 25‬درﺻﺪ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ‬
‫ﺗﻴﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎي ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺮاﻧﻴﺘﻲ)‪(Granitic composition‬‬

‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻦ ﺳﻨﮓ از ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎي‬
‫روﺷﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺎﻓﻴﻚ )‪(Mafic composition‬‬
‫رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎزاﻟﺘﻲ‬

‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن‪،‬دوﻏﺎب رﻳﺰي)‪(Grouting‬‬

‫ﻳﻜﻲ ازﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ راﻫﻬﺎي ﺑﻬﺴﺎزي زﻣﻴﻦ ﺑﻪ وﻳﮋه درﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي وﺟﺎﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ازﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬درﻣﻮردﺧﺎﻛﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ درزﻳﺮﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ ﻗﺮاردارﻧﺪ‪،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻮادﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﻳﻌﻨﻲ دوﻏﺎب اﺳﺖ‬

‫ﺗﺴﺖ آﺳﻔﺎﻟﺖ ) ‪( Asphalt Testing‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت آﺳﻔﺎﻟﺖ اﻋﻢ از اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و اﻻﺳﺘﻴﺴﻴﺘﻪ از اﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺰاﻳﻨﺪه آﺳﻔﺎﻟﺖ در ﺗﻮﻧﻞ و ﺟﺎده ﺳﺎزي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﺳﺮي ﺗﺴﺖ ﻫﺎ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫آزﻣﻮن ﻫﺎي اﻳﻦ روش ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺴﺖ ﻣﺎرﺷﺎل‪ ،‬ﭼﻜﺶ ﻣﺎرﺷﺎل و ﺟﻚ ﻣﺎرﺷﺎل اﺷﺎره ﻛﺮد‬

‫ﺗﺴﺖ ﺑﺘﻦ)‪(Concrete Testing‬‬

‫اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺘﻦ ﻣﻲ ﭘﺮدازد ﻳﻌﻨﻲ رﻓﺘﺎر ﺑﺘﻦ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬از دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻳﻦ روش ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي از ﺑﺘﻦ و دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺘﻦ اﺷﺎره ﻛﺮد‬

‫ﺗﺴﺖ ﺧﺎك) ‪( Soil Testing Systems‬‬

‫اﻳﻦ روش ﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺎك ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ رﻓﺘﺎر ﺧﺎك ﻫﺎ را ﻛﻪ از ذرات ﺟﺪا از ﻫﻢ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺑﺎ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻳﺎ روزﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ذرات ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ اﻳﻦ روش اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎ را ﺑﺮ ﺧﺎك ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺗﺴﺖ ﺳﻨﮓ)‪(Rock Testing Systems‬‬

‫اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﭘﺮدازد ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻨﺶ ﻫﺎ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد ﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮدازد ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﺮورت ﺷﻨﺎﺧﺖ رﻓﺘﺎر ﺳﻨﮓ ﻫﺎ در ﭘﻲ ﻫﺎ و ﺗﻮﻧﻞ ﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن و ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از‬
‫ﻓﻀﺎﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت زﻳﺎدي در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺳﻨﮓ در آﻳﻨﺪه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‬

‫ﺗﺴﺖ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي) ‪(Penetration test‬‬

‫واژه اي ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺟﻬﺖ روش ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ زﻳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ .‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻚ ﺧﺎك ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪.‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﺧﺎك از اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﻴﺸﺮوي ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻔﻮذي وﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ درون زﻣﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‬
 ‫ﺗﺴﻤﻪ ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ)‪(Spiral conveyor‬‬

‫ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ )‪(ER‬‬

‫‪،‬اﻧﺮژي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ )‪(Image‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺼﻮر داده ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺎﻫﻮاره اي از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ ﻋﻜﺲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ از ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي دو ﺑﻌﺪي از ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺧﺎص )ﭘﻴﻜﺴﻞ( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻴﻜﺴﻞ داراي ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي اﺳﺖ ﻛﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺗﺎﺑﻨﺪﮔﻲ ﻳﺎ دﻣﺎي‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ رﻗﻮﻣﻲ)‪(Digital image‬‬

 ‫ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ آﻧﺎﻟﻮگ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻋﺪدي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط رﻳﺰي ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﭘﻴﻜﺴﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻘﻄﻪ ‪ sub-satellite‬ﻫﺮ ﭘﻴﻜﺴﻞ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ در ﻳﻚ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﺼﻮﻳﺮ )‪ (APT‬ﻫﺮ ﭘﻴﻜﺴﻞ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ‪ 4/1‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻴﻜﺴﻞ داراي ﻳﻚ ارزش ﻋﺪدي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﺎﺑﻨﺪﮔﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ در آن ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮﮔﺮ)‪(Imager‬‬
‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﻫﻮاره اي ﻛﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻘﺸﻪ زﻣﻴﻦ و اﺗﻤﺴﻔﺮ آن را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬داده ﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﮔﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮﮔﺮ دوﭘﻠﺮ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺎﻻ )‪(HRDI‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ )ﻣﺎﻫﻮاره ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮ ﺑﺎﻻي اﺗﻤﺴﻔﺮ( ﺣﻤﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﺎدﻫﺎي‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﻮﺳﻔﺮي ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‬

‫ﺗﻌﺮق)‪(Transpiration‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬رﻃﻮﺑﺘﻲ را ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ رﻳﺸﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬آن را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﺎﻓﺬ‬
‫ﺑﺮﮔﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺨﺎر آب ﺑﻪ ﺟﻮ ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‬
 ‫ﺗﻌﺮق)‪(Transpiration‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ درآن آب ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﻳﺸﻪ درﺧﺘﺎن ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺎزﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ)‪(International designator‬‬

‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺷﺎﻣﻞ دو رﻗﻢ آﺧﺮ ﺳﺎل ﭘﺮﺗﺎب‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﭘﺮﺗﺎب در ﺳﺎل و ﺑﺨﺶ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد ‪. RAS‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎر ﻣﻔﻴﺪ و ‪ RBS‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه راﻛﺖ ﻳﺎ ﺑﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫اﺳﺖ‬

‫ﺗﻐﺬﻳﻪ)‪(Recharge‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻃﻲ آن آب در اﺛﺮ رواﻧﺎب ﻳﺎ ﻧﻔﻮذ از ﺳﻄﺢ ﺧﺎك ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻳﺎ ﭘﻬﻨﻪ اﺷﺒﺎع اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺳﺎﺣﻞ)‪( Beach nourishment‬‬

‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﻣﺎﺳﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﺣﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺎي ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي روﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ را ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮدن ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻪ ﻃﺮف درﻳﺎ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺎﺣﻞ و ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﺗﻔﺮﻳﺖ)‪(Tephrite‬‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺖ ﺳﻨﮕﻲ ﻓﻠﺴﻴﻚ و ﺧﺮوﺟﻲ و داراي ﺑﺎﻓﺖ آﻓﺎﻧﻴﺘﻴﻚ ﺗﺎ ﭘﻮرﻓﻴﺮﻳﺘﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪﻫﺎ )ﻟﻮﺳﻴﺖ و ﻳﺎ ﻧﻔﻠﻴﻦ( و ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﻲ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت اﺳﺖ ‪.‬از دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻫﺎ )ﻛﻠﻴﻨﻮ ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ( ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي اوﻟﻴﻮﻳﻦ و ﻛﻮارﺗﺰ در اﻳﻦ ﺳﻨﮓ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺗﻔﺮﻳﻖ ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ) ‪(Magmatic differentiation‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ از ﻳﻚ ﻣﺎﮔﻤﺎي واﺣﺪ‬

‫ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻧﺠﻮﻣﻲ)‪(Ephemeris‬‬
‫ﺟﺪوﻟﻲ از ﻳﻜﺴﺮي ﻧﻘﺎط ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻮاره را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﺗﻠﻤﺎﺳﻪ ﺑﺮﺧﺎن)‪(Barchan dune‬‬
‫ﺗﭙﻪ ﻣﺎﺳﻪ اي ﻣﻨﻔﺮد ﻫﻼﻟﻲ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ ﻧﻮك ﻫﺎي آن در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﻠﻒ وزش ﺑﺎد اﺳﺖ‬

‫ﺗﻠﻤﺎﺳﻪ ﺳﻬﻤﻮي ) ‪(Parabolic dune‬‬

‫ﻳﻚ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﺳﻪ اي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﺮﺧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﻧﻮك ﻫﺎي ﺳﻬﻤﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎد اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻠﻤﺎﺳﻪ ﻫﺎ اﻏﻠﺐ در‬
‫ﻃﻮل ﺳﻮاﺣﻠﻲ ﻛﻪ داراي ﺑﺎدﻫﺎي ﻗﻮي رو ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺎﺳﻪ و ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ اﻧﺪك ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺗﻠﻤﺎﺳﻪ ﻫﺎي ﻃﻮﻟﻲ ) ‪(Longitudinal dunes‬‬

‫ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻃﻮﻳﻠﻲ از ﻣﺎﺳﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺟﻬﺖ ﺑﺎدﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻠﻤﺎﺳﻪ ﻫﺎ در ﺟﺎﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺎﺳﻪ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺗﻠﻪ ﻧﻔﺘﻲ )‪(Oil trap‬‬

 ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺗﻤﺎم ﺑﻠﻮرﻳﻦ )‪(Holocrystalline‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖ در ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎ از ﺑﻠﻮر‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺗﻨﺶ ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ)‪(Differential stress‬‬

‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﺎ ﻣﺴﺎوي در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ) ‪(Effective stress‬‬

‫ﺗﻨﺶ واﻗﻌﻲ ﺑﻴﻦ ذرات ﺧﺎﻛﻲ ﻛﻪ در ﻣﺠﺎورت ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪ .‬ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺧﺎك دارد‬
 ‫ﺗﻨﮕﻪ ﺑﺎرﻳﻚ و ﻋﻤﻴﻖ)‪(Canyon‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮي در ﻏﺎر ﻛﻪ ﻃﻮل آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺮض ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻨﻮره ﮔﻮﺷﺘﻪ ) ‪(Mantle plume‬‬

‫ﻳﻚ ﺗﻮده از ﻣﻮاد ﮔﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ داﻏﺘﺮ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻄﺢ زﻳﺮﻳﻦ ﺻﻌﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺗﻮده در ﺳﻄﺢ‬
‫زﻳﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آذرﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻮره ﻫﺎي ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻋﻤﺎق‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻣﺮز ﮔﻮﺷﺘﻪ‪ -‬ﻫﺴﺘﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺗﻨﻮره ﮔﻮﺷﺘﻪ)‪(Mantle plume‬‬

‫ﺗﻮده ﻃﻮﻳﻞ و ﻧﺎزك ﺳﻨﮓ ﻫﺎي داغ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن ﮔﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻮران ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ داغ در ﺳﻄﺢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻮره ﮔﻮﺷﺘﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ را ﺳﻮراخ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ زﻧﺠﻴﺮه اي از ﺟﺰاﻳﺮ‬
‫آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ و ﻛﻮﻫﻬﺎي درﻳﺎﻳﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺟﺰاﻳﺮ ﻫﺎواﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺗﻬﻮﻳﻪ دﻫﺸﻲ)‪(Blowing Ventilation‬‬

‫در اﻳﻦ روش ﺗﻬﻮﻳﻪ ‪،‬ﻫﻮاي ﺗﻤﻴﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎدﺑﺰن ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه وﻫﻮاي آﻟﻮده درﻃﻮل راﻫﺮو ي دﻳﮕﺮﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻌﺪن )‪(Mine Ventilation‬‬

 ‫ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻌﺪن ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮدﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻤﻴﺖ‪،‬ﺣﺮﻛﺖ وﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻣﻌﺪن ﺻﻮرت ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬درﺟﺮﻳﺎن ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻈﻴﺮﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ وﻛﻨﺘﺮل دﻣﺎ ورﻃﻮﺑﺖ ﻧﻴﺰﺑﻪ ﻃﻮرﻫﻤﺰﻣﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺗﻮده ﺗﻬﻲ ﺷﺪه)‪(Depleted mass‬‬

‫ﺣﺠﻤﻲ از ﻣﻮاد ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و زﻳﺮ ﺳﻄﺢ اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‬

‫ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه )‪(Displaced material‬‬

‫ﺗﻮده اي از ﻣﻮاد ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه زﻣﻴﻦ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻟﻐﺰش از ﺟﺎي اﺻﻠﻲ ﺧﻮد در داﻣﻨﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺗﻮده ﻫﻮا)‪(Air Mass‬‬

‫ﺗﻮده اي از ﻫﻮا ﻛﻪ ﻛﻢ وﺑﻴﺶ از ﻟﺤﺎظ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺑﻮده ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﻣﻲ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﺟﺒﻬﻪ اي ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻮده ﻫﺎي ﻫﻮا ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ ازآن ﻣﻨﺸﺎ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﭼﻮن‬
‫اﺳﺘﻮاﻳﻲ ﻳﺎ ﻗﻄﺒﻲ و ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ درﻳﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﻗﺎره اي ﺧﻮد ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫ﺗﻮرﺑﻴﺪاﻳﺖ)‪(Turbidites‬‬
‫ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻛﻒ درﻳﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﻜﺎﻓﻬﺎي ﺷﻴﺐ دار ﺑﺰرگ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ودر ﺟﺎﻳﻲ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪﻛﻪ رودﻫﺎ‬
‫دﻟﺘﺎﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺷﻜﺎﻓﻬﺎي ﭘﺮ ﺷﻴﺐ در اﺛﺮ ﺗﻜﺎﻧﻬﺎي ﻟﺮزه اي ﻳﺎ ﺑﺎر رﺳﻮﺑﻲ ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪.‬اﻧﻄﺒﺎق زﻣﺎن ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺗﻮرﺑﻴﺪاﻳﺘﻬﺎي ﺑﻌﻀﻲ از دﻟﺘﺎﻫﺎي ﺷﻤﺎل ﻏﺮب اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ رﺳﻮﺑﺎت در اﺛﺮ زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺗﻮرق ﭘﺬﻳﺮي)‪(Fissility‬‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ورﻗﻪ ورﻗﻪ ﺷﺪن آﺳﺎن در ﻃﻮل ﺳﻄﻮح ﻣﻮازي و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي در ﺷﻴﻞ‬

‫ﺗﻮرﻣﺎﻟﻴﻦ)‪(Tourmaline‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺸﻮرﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻳﺎ ﺷﺶ ﺑﻌﺪي رخ داده و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻄﻮح روﻣﺒﻮﻫﺪرال ﻳﺎ اﺳﻜﺎﻟﻨﻮﻫﺪرال ﺧﺘﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮرﻣﺎﻟﻴﻦ ﺳﻴﺎه )‪ (schorl‬ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺑﻪ رﻧﮕﻬﺎي آﺑﻲ)‪ ، (indicolite‬ﻗﺮﻣﺰ )‪ (rubellite‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي و ﺳﻔﻴﺪ ﻧﻴﺰ در ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﻗﺮﻣﺰ و ﺳﺒﺰ آن در ﺻﻮرت ﺷﻔﺎف ﺑﻮدن در ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎزي ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺤﻄﺎﻃﻲ )‪(Declining development‬‬

 ‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪازي ﻛﻪ در آن ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ آﻣﺪﮔﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻋﺮﻳﺾ ﺷﺪﮔﻲ دره ﺧﻴﻠﻲ‬
‫زﻳﺎدﺗﺮ از ﮔﻮدﺷﺪﮔﻲ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺴﺘﻲ و ﺑﻠﻨﺪي زﻣﻴﻦ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻴﺐ ﻫﺎي ﻣﻘﻌﺮ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﺗﻮف )‪(Tuff‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﺤﻜﻴﻢ و ﺳﻴﻤﺎن ﺷﺪﮔﻲ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﭘﻴﺮوﻛﻼﺳﺘﻴﻚ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺗﻮﻓﺎ)‪(Tufa‬‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از رﺳﻮب ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻧﺎزك ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮ ﺳﻴﻠﻴﺲ در اﻃﺮاف ﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﻫﺎي آب ﺷﻮر و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻮﺷﺸﻲ در اﻃﺮاف اﺳﺘﺎﻻﻛﺘﻴﺖ ﻫﺎ ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻻﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺗﻮﻧﺎﻟﻴﺖ)‪(Tonalite‬‬
‫ﺗﻮﻧﺎﻟﻴﺖ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع دﻳﻮرﻳﺖ ﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰدار اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻢ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻮﻧﺎل در آﻟﭗ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻧﺎﻟﻴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻮارﺗﺰ ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ اﺳﺖ ‪.‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت آﻟﻜﺎﻟﻦ )ارﺗﻮز( ﻣﻤﻜﻨﺴﺖ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ درﺻﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺣﺎﺷﻴﻪ اي ﺑﺎرﻳﻚ در اﻃﺮاف ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ﺗﻮﻧﻞ)‪(Tunnel‬‬
‫ﺗﻮﻧﻞ ﻓﻀﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ اﻓﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درداﺧﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬دراﺻﻄﻼح راه ﺳﺎزي‪،‬ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﻓﻀﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ ازﻫﺮدوﻃﺮف ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ارﺗﺒﺎط دارد‪،‬وﻟﻲ دراﺻﻄﻼح ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ‪،‬آﻧﺮاﺑﺮاي ﺗﻮﻧﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ازﻫﺮدوﻃﺮف ﺑﻪ‬
‫ﻫﻮاي آزاد ارﺗﺒﺎط ﻧﺪارﻧﺪﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‬

‫ﺗﻮﻧﻞ اﺻﻠﻲ‪،‬ﺗﻮﻧﻞ ﻋﻤﻮدﺑﺮﻻﻳﻪ)‪(Adit‬‬

‫ﺗﻮﻧﻞ اﺻﻠﻲ ﻳﺎﻣﺎدرﺗﻮﻧﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ان ﺑﻪ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪاﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﻣﻘﻄﻊ اﻳﻦ ﺗﻮﻧﻞ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮازﺳﺎﻳﺮﺗﻮﻧﻞ ﻫﺎﺳﺖ وﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﻜﻪ ﻣﺪت ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ازان زﻳﺎداﺳﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ان ازﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺎدوام‬
‫ﺗﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﺎرﺑﺮي اﺻﻠﻲ ﻣﻌﺪن ﻧﻴﺰﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﻧﻠﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‬

‫ﺗﻮﻧﻞ راﻫﻨﻤﺎ )‪(Pilot Tunnel‬‬

‫ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻞ راﻫﻨﻤﺎ درﺟﻠﻮي ﺗﻮﻧﻞ اﺻﻠﻲ اﻣﻜﺎن آزﻣﺎﻳﺶ زﻣﻴﻦ راﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزدوﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻬﺴﺎزي‬
‫زﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورد‬

‫ﺗﻮﻧﻞ ﻛﻨﻲ ﺑﺪون ﺑﺮش )‪(No Cut Driving‬‬

‫دراﻳﻦ روش ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎي ﻛﻢ ﺗﺎﺧﻴﺮي و آراﻳﺶ ﻣﻨﻈﻢ ﭼﺎﻟﻬﺎ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻫﻤﻪ ﭼﺎﻟﻬﺎ ﻣﻮازﻳﻨﺪو ﺑﺮﺳﻴﻨﻪ‬
‫ﻛﺎرﻋﻤﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎﺑﺎآراﻳﺶ ﻣﺮﺑﻊ‪،‬ﻧﻌﻠﻲ وﺻﻠﻴﺒﻲ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬اﻧﺘﻬﺎي ﭼﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮارﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻟﺬا‬
‫اﮔﺮ ﺳﻄﺢ ﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎرﺻﺎف ﺑﺎﺷﺪﻃﻮل ﭼﺎﻟﻬﺎ ﻣﺴﺎوي ﺧﻮاﻫﻨﺪﺑﻮد‪.‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎل ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﭘﻴﺸﺮوي دارد واﮔﺮ‬
‫ﭼﺎﻟﻬﺎ ﻛﻮﺗﺎه وﺑﻠﻨﺪﺣﻔﺮﺷﻮﻧﺪ ﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎر ﭘﺲ از اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎﺻﺎف ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد‪.‬ﭘﻴﺸﺮوي و ﺧﺮدﻛﺮدن ﺧﻮب و راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‬
‫از ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ روش اﺳﺖ وﺗﻨﻬﺎ ﻋﻴﺐ اﻳﻦ روش ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺣﺎﺻﻞ ازاﻧﻔﺠﺎراﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ دوري ﭘﺮﺗﺎب‬
‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬

‫ﺗﻮﻧﻞ ﻣﻮرب)‪(Decline‬‬
‫ﻓﻀﺎي ﺷﻴﺒﺪاري ﻛﻪ روﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﻃﺒﻘﺎت ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮدوﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت ‪،‬ﻫﻤﺸﻴﺐ ﻛﺎﻧﺴﺎراﺳﺖ‬

‫ﺗﻮﻧﻠﺴﺎزي ﺳﭙﺮي)‪(Shield Tunneling‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي ﺗﻮﻧﻠﺴﺎزي در زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻧﺮم ‪،‬ﺟﻬﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ درﺟﺮﻳﺎن ﺣﻔﺮوﻧﺼﺐ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫وآﺳﺘﺮﺑﻨﺪي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺮود‪.‬ازﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ روش ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﺣﻔﺮﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻮﻧﻞ درﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪،‬ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﮕﻬﺪاري ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺿﻤﻦ ﭘﻴﺸﺮوي ﺗﻮﻧﻞ‪،‬ﻋﺪم ﻧﻴﺎزﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮﻗﺖ را ﻧﺎم ﺑﺮد‬

‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم )‪(Titanium‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم در ﺳﺎل ‪ 1791‬ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻳﻚ ﻓﻠﺰ درﺧﺸﺎن ﺑﺮاق ﺑﺎ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﻴﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﭘﻮدر ﺷﺪه ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻮا واﻛﻨﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻲ ﺳﻮزد‪ .‬اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ آن ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻤﺒﺎده ﻛﺎﻏﺬ و ﻏﻴﺮه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺗﻴﺮه رﻧﮓ)‪(Dark-colored‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺳﻨﮓ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺗﻴﺮه دﻳﺪه ﺷﺪه ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺎزك ﺷﻔﺎف‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺮارداد ﻧﻬﺎن ﺑﻠﻮر ﻫﺎي ﺗﻴﺮه‬
‫رﻧﮓ )‪ (aphanites‬ﺷﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﻴﺮه‪ ،‬ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه‪ ،‬ﺳﻴﺎه و ﺳﻴﺎه ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﻬﻮه اي ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﻴﺰﭘﺸﺘﻪ ) ‪(Hogback‬‬
‫ﭘﺸﺘﻪ ي ﺑﺎرﻳﻚ و ﻧﻮك ﺗﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ رﺳﻮﺑﻲ ﻣﻘﺎوم و ﺷﻴﺒﺪار ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬
 ‫ﺗﻴﻐﻪ)‪(Blade‬‬
‫ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎره ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺼﺎرف زﻳﺎدي دارﻧﺪ ‪ .‬ﻋﻤﺪه ﻛﺎر آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﺑﺮش اﺳﺖ ‪ .‬اﻣﺎ روش ﻫﺎي ﺑﺮش آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‬

‫ﺗﻴﻐﻪ ﻛﻮه ﻧﻮك ﺗﻴﺰ )‪(Arete‬‬

‫ﻳﻚ ﺗﻴﻐﻪ ﻛﻮه ﻧﻮك ﺗﻴﺰ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺮاﺛﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ دو ﭼﺎﻟﮕﺎه در ﺷﺮف اﻟﺤﺎق ﺑﻴﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺗﻴﻜﻨﺮ)‪(Thickener‬‬
‫ﺗﺎﻧﻜﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﻒ ﺷﻴﺒﺪار ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ‪ ،‬داراي ﻗﻄﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻴﻜﻨﺮﻫﺎ داراي ﻳﻚ ﻣﺤﻮر ﻣﺮﻛﺰي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ روي آﻧﻬﺎ ﺑﺎزوﻫﺎي ﭘﺎروداري ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﻟﭗ از روي ﭼﺮخ ﻣﺮﻛﺰي در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي ﻣﺤﻮر وارد‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﻴﺎل ﺷﻔﺎف ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل از درون ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺗﻴﻜﻨﺮ ﺳﺮرﻳﺰ و ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻧﻴﺰ در ﻛﻒ ﺗﺎﻧﻚ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرو ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﻫﺪاﻳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺗﻴﻞ)‪(Till‬‬
‫رﺳﻮﺑﺎت ﻓﺎﻗﺪ ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﺨﭽﺎﻟﻬﺎ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه و از ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﺳﻪ‪،‬‬
‫رس‪ ،‬ﮔﺮاول و ﺑﻮﻟﺪر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺗﻴﻠﺖ ﺳﻨﺞ )‪(Tilt meter‬‬

‫ﺗﻴﻠﺖ ﺳﻨﺞ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻴﺰان ﻛﺠﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺠﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻣﻮر ﺳﺎﺧﺖ‬
‫و ﺳﺎز از ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﺗﻮﻧﻞ ﺳﺎزي‪ ،‬آﺑﮕﻴﺮي ﺳﺪﻫﺎ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺠﺎور را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﺗﻴﻠﻴﺖ )‪(Tillite‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺳﻨﮓ ﺷﺪﮔﻲ رﺳﻮﺑﺎت ﻳﺎ ﺗﻴﻠﻬﺎي ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺗﻴﻮپ ‪ U‬ﺷﻜﻞ )‪(U-tube‬‬

‫اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺰ آب و آ زﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﻴﺪروژن و ﻓﺮآوري اﻛﺴﻴﮋن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ‪ U‬ﺷﻜﻞ داراي ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 1‬ﻣﻮل ﻣﺤﻠﻮل ﻧﻴﺘﺮات ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ آﺑﺪاراﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺪاري ﭘﻞ ﻧﻤﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺗﻴﻮﭘﻬﺎي آﺷﻜﺎرﺳﺎز ﮔﺎزي)‪(Gas Detection Tubes‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮاد در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻌﺮﻓﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﮔﺎز اﺳﺖ و در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻮن‪ ،‬آﻣﻮﻧﻴﻮم‪ ،‬ﺑﻨﺰن‪ ،‬ﺑﻮﺗﺎن‪ ،‬ﻛﺮﺑﻦ دي اﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻮﻧﻮﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ دﻳﺰﻟﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن ﺳﻴﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن ﻓﻠﻮرﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن دي اﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻮﻟﻔﻮر دي اﻛﺴﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎر آب‪،‬‬
‫ﮔﺰﻳﻠﻦ و ﻏﻴﺮه‬

‫ﺗﻚ ﺷﻴﺐ ) ‪(Monocline‬‬

‫ﭼﻴﻨﻲ داراي ﻳﻚ داﻣﻨﻪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬ﺗﺨﺖ و ﻳﺎ داراي ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻤﻲ در دو ﻃﺮف ﺗﻚ ﺷﻴﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﻚ ﻛﻮه)اﻳﻨﺴﻠﺒﺮگ) ‪(Inselberg‬‬

‫ﺑﻘﺎﻳﺎي ﻛﻮه ﻣﺠﺰاﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ و ﺧﺸﻚ اﺳﺖ‬
 ‫ﺟﺎﻣﺒﻮدرﻳﻞ‪،‬ﭼﺎﻟﺰن ﻣﺮﻛﺐ)‪(Jumbo drill‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎزوي ﻛﺸﻮﻳﻲ وﭘﺮﻓﻮراﺗﻮرﻛﻪ روي ﻳﻚ ﺷﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺮك ﺳﻮارﻣﻴﺸﻮﻧﺪﭼﺎﻣﺒﻮدرﻳﻞ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪﻛﻪ اﻏﻠﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻣﻌﺎدن زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ وﺣﻔﺮﭼﺎل اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬ﺟﺎﻣﺒﻮﻫﺎﻗﺎدرﻧﺪﺗﻌﺪادي ﭼﺎل راﻫﻤﺰﻣﺎن ﺣﻔﺮﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﻟﺬاﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺟﺒﻬﻪ ﺳﺮد )‪(Cold Front‬‬

‫ﺧﻂ ﻣﺮزي در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﺗﻮده ﻫﻮاي ﺳﺮد در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮوي و ﻳﻚ ﺗﻮده ﻫﻮاي ﮔﺮم ﻛﻪ در زﻳﺮ آن ﻫﻮاي‬
‫ﺳﺮد ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﮔﻮه ﻓﺸﺎر ﻣﻲ آورد ﺳﻄﺢ ﺟﺒﻬﻪ اي در زاوﻳﻪ ﺷﻴﺒﺪارﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮرد ﺟﺒﻬﻪ ﮔﺮم ﺑﺎﻻ ﻣﻲ آﻳﺪ‬
‫ﻋﺒﻮر ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪ ﺳﺮد از ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺟﻮي ‪ ،‬ﻧﺰول دﻣﺎ ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد در ﺟﻬﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬رﮔﺒﺎر ﺳﻨﮕﻴﻨﻤﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎر‪،‬ﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎر)‪(Breast‬‬

‫ﺟﻠﻮرو ﻳﺎ ﭘﻴﺸﺮوي درﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ اﻓﻘﻲ‪.‬ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﻳﻚ ﻓﻀﺎي آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻳﺎاﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻧﻴﺰﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﺑﻠﻨﺪ )‪(Longwall‬‬

‫ﻳﻚ ﻓﻀﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ اﻓﻘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ﭼﻨﺪﺻﺪﻣﺘﺮﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻدرﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﻛﻢ ﺷﻴﺐ وﻻﻳﻪ اي ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮده ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﭘﺮم رول )‪(Perm Roll Separator‬‬

‫اﻳﻦ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه از ﻏﻠﻄﻜﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ دﻳﺴﻜﻬﺎﻳﻲ از ﺟﻨﺲ آﻫﻨﺮﺑﺎي داﺋﻢ دارد و ﺧﻮد از دﻳﺴﻜﻬﺎي ﻓﻮﻻد ﻧﺮم‬
‫در ﺑﺮﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﺳﺎس ﺑﺨﺶ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻏﻠﻄﻚ ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻠﻄﻜﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﺑﻲ‬
‫اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﮔﺮدش درﻣﻲ آورد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﺪاﻳﺶ ﻣﻮاد در ﺳﻄﺢ را در ﺳﺎده ﺗﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎر آﻣﺎده ﺳﺎزي‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﺪاﻳﺶ و در ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﺟﻤﻊ‬
‫آوري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺟﻮﻧﺰ)‪(Jones Magnetic Seprator‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه از ﻗﺎﺑﻲ از ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻد ﺳﺨﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﺟﻮش ﺧﻮرده اﻧﺪ‪ .‬در اﻃﺮاف روﺗﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ‬
‫ذرات ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﻟﭗ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ داﺧﻞ اﻳﻦ ﺷﻴﺎرﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺟﺬب‬
‫دﻳﻮاره اﻳﻦ ﺷﻴﺎرﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد و ذرات ﻏﻴﺮﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از ﺷﻴﺎرﻫﺎ در ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻛﺎرﭘﻜﻮ )‪(Carpco Separator‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه اوﻟﻴﻦ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺗﺮ ﺑﺎ ﺷﺪت زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم در ﺳﻄﺢ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺎﻟﭗ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ وارد ﻓﻀﺎي ﺑﻴﻦ دو ﻗﻄﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد و ذرات ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ از ﺑﺨﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ آﻫﻦ در ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ ﻫﺎي ﻓﺴﻔﺎت‬
‫دار اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﮔﻴﻞ)‪(Gill Magnetic Separator‬‬

‫اﻳﻦ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه از ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻏﻠﻄﻚ اﻟﻘﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1964‬ﻣﻴﻼدي اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬روﺗﻮر دﺳﺘﮕﺎه از اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ آن در ﺟﻬﺖ ﻃﻮل ﺷﻴﺎردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻳﻚ ﻣﺤﻮر ﻗﺎﺋﻢ در ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻌﺪادي ﻗﻄﺐ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ دوران ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎر از ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ و در اﻣﺘﺪاد ﺷﻴﺎرﻫﺎ وارد دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاد‬
 ‫ﻏﻴﺮﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ در ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد و ﻣﻮاد ﭘﺎراﻣﻨﻴﺘﻴﺘﻲ در ﺳﻄﺢ روﺗﻮر ﺟﺬب و‬
‫ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ در ﻣﺨﺰن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻛﺮاﻛﺖ ) ‪(Crockett Separator‬‬

‫اﻳﻦ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه از ﻳﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ دوار ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 6‬آﻫﻨﺮﺑﺎ را ﺑﺎ ﻗﻄﺒﻬﺎي ﻣﻌﻜﻮس ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫در ﺧﻮد ﺟﺎي ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ اﺳﺘﻮاﻧﻪ درون ﭘﺎﻟﭗ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻗﻄﺒﻬﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ذرات ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺟﺬب اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ذرات ﮔﺎﻧﮓ ﻏﺮق ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﻤﻞ ﺟﺪاﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺮﻋﻴﺎرﺳﺎزي ﻣﻮاد زﻳﺮ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‬

‫ﺟﺪاﻳﺶ اﻟﻜﺘﺮواﺳﺘﺎﺗﻴﻚ)‪(Electrostatic separation‬‬

‫ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﺟﺪاﻳﺶ ﻣﻮاد از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺮار دادن ﻣﻮاد ﻣﻴﺎن دو اﻟﻜﺘﺮود ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ و ﭼﺮﺧﺶ در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﺟﺬب ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮدي ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد آﻣﺎده در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮﻳﻲ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه و از ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮدي‬
‫ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺪاﻳﺶ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ )‪(Magnetic Separation‬‬

‫ﺟﺪاﻳﺶ ﻣﻮاد ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ از ﻣﻮاد ﻏﻴﺮﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻫﻨﺮﺑﺎ‬
 ‫ﺟﺪاﻳﺶ واﺳﻄﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ )‪(Heavy media Separation‬‬
‫از اﻳﻦ روش زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﭼﮕﺎﻟﻲ دو ﻛﺎﻧﻲ اﺧﺘﻼف ﻛﺎﻓﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺮاي‬
‫ﺟﺪاﻳﺶ داﻧﻪ ﻫﺎ در اﺑﻌﺎد ﻧﺴﺒﺘﺎً درﺷﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ روش ﺑﺮاي آراﻳﺶ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ و ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻛﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺎ از ﻗﺒﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺳﺮب‪ ،‬روي‪ ،‬ﻛﺮوم‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﻗﻠﻊ‪ ،‬ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻓﻠﻮﺋﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺰﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻮﻳﻦ‪ ،‬ﮔﺮوﻧﺎ و اﻟﻤﺎس اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﺟﺬب روي ذﻏﺎل ﻓﻌﺎل ﺷﺪه)‪(Activated Charcoal Absorb‬‬

‫روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺬب ﻳﻮﻧﻬﺎي ﻓﻠﺰي از ﻣﺤﻠﻮل ﻟﻴﭻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه از اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻃﻼ از ﻣﺤﻠﻮل ﺳﻴﺎﻧﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺮﻳﺎن )‪(Flow‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ ﺣﺮﻛﺎت داﻣﻨﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮاد داﻣﻨﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﭼﺴﺒﻨﺎك ﺑﺎ‬
‫ﺑﺪﻧﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن واﻗﻌﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﺪ ﺗﺎ آﻫﺴﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ازﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﻚ ﺗﺎ اﺷﺒﺎع ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺣﺮﻛﺎت داﻣﻨﻪ اي ﻧﻈﻴﺮ ﺧﺰش‪ ،‬ﻳﺨﺴﺎر‬
‫ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ وارﻳﺰه اي‪ ،‬رواﻧﻪ ﮔﻠﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﺳﻪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺸﻚ‪ ،‬رواﻧﻪ ﺑﻠﻮﻛﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﮔﻞ آﻟﻮد و ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻠﻮﻛﻲ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﻮاع ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
 ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻫﻮﻫﻮ) ‪(Pahoehoe flow‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺪازه اي ﻛﻪ داراي ﺳﻄﺤﻲ ﺻﺎف و ﻃﻨﺎﺑﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ)‪(Output Flow‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ﻳﺎ ﮔﺎزي ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده و در ﻃﻲ ﻓﺮآوري ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺮﻳﺎن درون رﻳﺰ)‪(Influent Stream‬‬

‫ﻣﺠﺮاي رودي ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬آب از داﺧﻞ ﻣﺠﺮاي رود ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺷﺒﺎع ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ‬
‫در ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎﺣﻠﻲ) ‪(Beach drift‬‬

‫ﺣﻤﻞ رﺳﻮب ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﮕﺰاگ در ﻃﻮل ﺳﺎﺣﻞ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻬﺶ آب ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﻜﺴﺖ اﻣﻮاج ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬
 ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﮔﺮدان)‪(Stray Current‬‬
‫درﻣﻌﺎدﻧﻲ ﻛﻪ ﻟﻮازم اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻈﻴﺮﭘﻤﭗ ‪،‬ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ وﻧﻈﺎﻳﺮآن ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ درﻣﻌﺎدن ﻓﻠﺰي وﻣﺮﻃﻮب ﻛﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺪاﻳﺖ زﻣﻴﻦ زﻳﺎداﺳﺖ ودرﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي ﻧﺸﺪه اﻧﺪاﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮدﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق‬
‫دررﻳﻞ ‪،‬ﻟﻮﻟﻪ وﺳﺎﻳﺮﻟﻮازم ﻓﻠﺰي ﻣﻌﺪن ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻮاردﻣﻨﺒﻌﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺞ)‪(Current Meters‬‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﻮﻟﻴﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ‪ ،‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه داراي ﻳﻚ ﭘﺮواﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻮر اﻧﺘﻘﺎل ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻳﻚ ﺷﻤﺎرﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪاري اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ رﺑﻂ ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬در اﺛﺮ ﺳﺮﻋﺖ آب و‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻫﺎي آن ﺑﺎ ﭘﺮواﻧﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درآﻣﺪه و ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮدش ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ آب ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﻼب)‪(Flood current‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺰر و ﻣﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع ﻣﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﺗﺎﻛﻼﺳﺘﻴﻚ‪(Cataclastic flow‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻴﻦ داﻧﻪ اي‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ذرات ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
 ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺮاﻧﻪ اي)‪(Boundary current‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ در ﺣﻮاﺷﻲ ﺷﺮﻗﻲ و ﻏﺮﺑﻲ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎي آﺗﻼﻧﺘﻴﻚ و آرام وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻠﻲ )‪(Mud flow‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻮاد رﻳﺰداﻧﻪ و ﺳﺨﺖ ﻧﺸﺪه اي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎك‪ ،‬رﺳﻮﺑﺎت و ﺧﺮده ﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ %60‬آب‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻻﻳﻪ اي) ‪(Laminar flow‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ذرات آب در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻣﺠﺮاي رود اﺳﺖ و در آن ذرات آب ﺑﺪون ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ رود ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن وارﻳﺰه)‪(Debris flow‬‬

‫ﺗﻮده اي در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ از ﺧﺮده ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺧﺎك و ﮔﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از ذرات ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﻧﺪازه ﻣﺎﺳﻪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن‬
‫آﻫﺴﺘﻪ وارﻳﺰه اي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1‬ﻣﺘﺮ در ﺳﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﻮازي ﺳﺎﺣﻞ) ‪(Longshore current‬‬

‫ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮازي ﺳﺎﺣﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺧﻂ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﺟﺰاﻳﺮ ﻗﻮﺳﻲ)‪(Island arc‬‬

‫رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺟﺰاﻳﺮ ﻗﻮﺳﻲ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ‬

‫ﺟﺰر اﻓﻮﻟﻲ)‪(Ebb tide‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺟﺰر و ﻣﺪي از ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻪ ﻃﺮف درﻳﺎ‬
 ‫ﺟﺰر و ﻣﺪ روزاﻧﻪ)‪(Diurnal tide‬‬
‫ﺟﺰر و ﻣﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪي ﻳﻚ ﻣﺪ و ﻳﻚ ﺟﺰر در ﻫﺮ روز ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺰر و ﻣﺪ ﻛﻮﭼﻚ )‪(Neap tide‬‬

‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﺑﻴﻦ ﺟﺰروﻣﺪ ﻛﻪ در اوﻟﻴﻦ و ﺳﻮﻣﻴﻦ رﺑﻊ ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد‬

‫ﺟﺰﻳﺮه ﺳﺪي)‪( Barrier island‬‬

‫ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ ﻃﻮﻳﻞ و ﭘﺴﺘﻲ از ﻣﺎﺳﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺳﺎﺣﻞ اﺳﺖ‬

‫ﺟﺰﻳﺮه ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ )‪(Coral Island‬‬

‫ﻳﻚ آﺑﺴﻨﮓ ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ ﻛﻪ دور ازﻫﺮ ﻧﻮع ﺧﺸﻜﻲ دﻳﮕﺮ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺰﻳﺮه ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﺗﻮده ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺷﻦ‬
‫ﻛﻪ در روي ﻳﻚ آﺑﺴﻨﮓ ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ ﻣﺴﻄﺢ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮ‬

‫ﺟﺰﻳﺮه ﻣﺮﺟﺎﻧﻲ ﺣﻠﻘﻮي )‪(Atoll‬‬

‫ﺣﻠﻘﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺮﻳﺪه اي از رﻳﻒ ﻣﺮﺟﺎن ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﻮﻻب ﻣﺮﻛﺰي را اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﺟﻌﺒﻪ ﻓﺎراده )‪(Faraday cage‬‬

‫ﺟﻌﺒﻪ ﻓﺎراده ﻣﺤﻔﻈﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺪان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﺟﻌﺒﻪ ﻣﺎﺳﻪ)‪(Sand box‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺟﻌﺒﻪ ﻣﺎﺳﻪ )‪(sand box‬ﺑﺎﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮزي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪه ﭘﺪﻳﺪه‬
‫ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪ .‬از اﻧﻮاع ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ در زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ و ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻚ و ﻫﻢ‬

‫ﺟﻠﻮي ﺳﺎﺣﻞ )‪(Foreshore‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﺎﺣﻞ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻂ ﺗﺮاز و ارﺗﻔﺎع ﻋﺎدي ﺳﻄﺢ آب ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ( ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻓﺮاﻛﺸﻨﺪي)اﻳﻨﺘﺮﺗﺎﻳﺪال( اﺳﺖ‬

‫ﺟﻮ )‪(Atmosphere‬‬
‫ﭘﻮﺷﺸﻲ از ﻫﻮا ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻛﺮه زﻣﻴﻦ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺮﻛﺐ از ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﮔﺎزﻫﺎ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ اﻛﺴﻴﮋن‬
‫)‪21‬درﺻﺪ(‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن )‪78‬درﺻﺪ(‪ ،‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ)‪0/03‬درﺻﺪ(‪ ،‬آرﮔﻦ )‪1‬درﺻﺪ)‪ ،‬ﻫﻠﻴﻮم و ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺎزﻫﺎي ﻧﺎدر )‪0/01‬‬
‫درﺻﺪ(در ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ‪ ،‬و ﻣﻘﺪارﻣﺘﻐﻴﺮي ﺑﺨﺎر آب‬

‫ﺟﻮ ﻳﺎ آﺗﻤﺴﻔﺮ )‪(Atmosphere‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺎزي ﺳﻴﺎره‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﻫﻮاي زﻣﻴﻦ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ زﻣﻴﻦ‬

‫ﺟﻴﮓ دﺳﺘﻲ )‪(Hand Jig‬‬

‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ روش اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺮاي آراﻳﺶ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺤﺪودي از ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫از ﻳﻚ ﻣﺨﺰن آب ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ در آن ﻇﺮف ﻣﺤﺘﻮي ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﻫﺮم ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻲ رود‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ ﻇﺮف ﻧﻴﺰ از ﻳﻚ ﺳﺮﻧﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬در اﺛﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮاد داﺧﻞ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي‬
‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻻﻳﻪ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ و داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﺒﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻻﻳﻪ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ را ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ ‪،‬ﻛﻼﻫﻚ)‪(Cap‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺧﺮج اﺻﻠﻲ داﺧﻞ ﭼﺎﻟﻬﺎﻗﺮارداده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪﺑﺎﻳﺪﺑﺎﻣﺤﺮك ﻗﻮي ﺗﺮي ازﺷﻌﻠﻪ‬
‫ﻣﻨﻔﺠﺮﮔﺮدﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ازﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه اوﻟﻴﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﺎﺧﻴﺮي)‪(Delay Electric Cap‬‬

‫ازﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ‪،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎﺧﻴﺮدﻫﻨﺪه وﭼﺎﺷﻨﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ وﺧﺮﺟﻬﺎي ﻛﻤﻜﻲ واﺻﻠﻲ‬
‫ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎﺳﺖ وﻗﺴﻤﺖ ﺗﺎﺧﻴﺮدﻫﻨﺪه ‪،‬ﺟﺴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻣﻴﺴﻮزد‪.‬ﺑﺎاﻧﺘﺨﺎب ﻃﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮاي ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺎﺧﻴﺮدﻫﻨﺪه ﻣﻴﺘﻮان ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎي ﺑﺎﺗﺎﺧﻴﺮﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪(Electric detonator‬‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ ﺑﺮﻗﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ ازﻳﻚ ﭘﻮﻛﻪ ﻣﺴﻲ ﻳﺎ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﺶ ﺑﺴﺘﻪ وازﻃﺮف دﻳﮕﺮش دورﺷﺘﻪ ﺳﻴﻢ‬
‫ﺧﺎرج ﻣﻴﮕﺮددوداﺧﻞ ﭘﻮﻛﻪ ﺧﺮج اﺻﻠﻲ‪،‬ﺧﺮج اﺑﺘﺪاﻳﻲ‪،‬ﺑﺨﺶ ﺗﺎﺧﻴﺮي ‪،‬ﺳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ‪،‬ﻣﻔﺎوﻣﺖ‪،‬ﺳﻴﻢ ﭼﺎﺷﻨﻲ ازﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﻗﺮاردارﻧﺪ‬
 ‫ﭼﺎﺷﻨﻲ اﻧﺘﻲ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ )‪(Antistatic Detonator‬‬
‫درﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻬﺎي ﻣﺮﺗﻔﻊ وﻳﺎدرﺷﻨﺰارﻫﺎﻛﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮداراي ﺑﺎراﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎس ﺑﺎزﻣﻴﻦ ﭘﻮﻛﻪ‬
‫ﻳﺎﺳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪوﭼﺎﺷﻨﻲ ﺑﻲ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻨﻔﺠﺮﺷﻮد‪.‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ازاﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﭘﻮﻛﻪ‬
‫راازﻧﻈﺮاﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻋﺎﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎﺑﺮاي اﻧﻔﺠﺎرﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺶ از‪4‬اﻣﭙﺮﻧﻴﺎزدارﻧﺪ‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ اﻧﻔﺠﺎر‪،‬ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ )‪(Blasting cap‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺧﺮج اﺻﻠﻲ داﺧﻞ ﭼﺎﻟﻬﺎﻗﺮارداده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪﺑﺎﻳﺪﺑﺎﻣﺤﺮك ﻗﻮي ﺗﺮي ازﺷﻌﻠﻪ‬
‫ﻣﻨﻔﺠﺮﮔﺮدﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه اوﻟﻴﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﭼﺎﺷﻨﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪدراﻣﺘﺪادﻣﺤﻮراﺻﻠﻲ ﻓﺸﻨﮓ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻗﺮارداده ﺷﻮدوﻗﺮاردادن آن ﺑﺼﻮرت ﻣﺎﻳﻞ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﭼﺎﺷﻨﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ازﻳﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﺑﻪ ﻃﻮل‪ 45‬ﺗﺎ‪50‬وﻗﻄﺮ‪6‬ﺗﺎ‪7‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﭘﻮﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬درﺗﻪ ﭘﻮﻛﻪ‬
‫ﺣﺪودﻳﻚ ﮔﺮم ﺗﺘﺮﻳﻞ ﻓﺸﺮده ﻗﺮارداردﻛﻪ ﺧﺮج اﺻﻠﻲ ﭼﺎﺷﻨﻲ راﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬روي ﺧﺮج اﺻﻠﻲ ﺣﺪود‪0,5‬ﮔﺮم‬
‫ﻓﻮﻟﻤﻴﻨﺎت ﺟﻴﻮه و‪0,2‬ﮔﺮم ازﺗﻮرﺳﺮب ﻓﺸﺮده ﻗﺮارداردوﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﻮﻟﻚ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﭘﻮﻟﻚ دروﺳﻂ داراي‬
‫ﺳﻮراﺧﻲ اﺳﺖ ﺗﺎﺷﻌﻠﻪ ﻓﺘﻴﻠﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﺮج ﻛﻤﻜﻲ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬ﭼﺎﺷﻨﻲ راﺑﺎﻳﺪدرﻣﺤﻞ ﺧﺸﻚ ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺮد‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ ﺗﺎﺧﻴﺮي) ‪(Delay Detonator‬‬

‫درﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎي ﺗﺎﺧﻴﺮي ﺑﻴﻦ ﺳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ وﺧﺮج ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻣﺎده اي ﻗﺮارﻣﻴﺪﻫﻨﺪﻛﻪ ﺑﺎﺳﺮﻋﺖ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻣﻴﺴﻮزد‪.‬زﻣﺎن‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ آن زﻣﺎن ﺗﺎﺧﻴﺮﭼﺎﺷﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻓﻮري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ)‪(Instaneous E.D‬‬

‫اﻳﻦ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﺗﺎﺧﻴﺮدﻫﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪوﺑﻪ ﻣﺤﺾ وﺻﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق ﻣﻨﻔﺠﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬درﺷﻜﺴﺘﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻨﮓ‬
‫وآﺗﺸﺒﺎرﻳﻬﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻛﺎرﺑﺮددارﻧﺪاﻣﺎﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻟﺮزه ﻧﮕﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻛﻢ ﺗﺎﺧﻴﺮي )‪(Short Delay Detonator‬‬

‫درﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎي ﺗﺎﺧﻴﺮي ﺑﻴﻦ ﺳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ وﺧﺮج ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻣﺎده اي ﻗﺮارﻣﻴﺪﻫﻨﺪﻛﻪ ﺑﺎﺳﺮﻋﺖ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻣﻴﺴﻮزد‪.‬زﻣﺎن‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ آن زﻣﺎن ﺗﺎﺧﻴﺮﭼﺎﺷﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭼﺎﺷﻨﻲ‪،‬ﺧﺮج اوﻟﻴﻪ )‪(Detonator‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﻛﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺧﺮج اﺻﻠﻲ داﺧﻞ ﭼﺎﻟﻬﺎﻗﺮارداده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪﺑﺎﻳﺪﺑﺎﻣﺤﺮك ﻗﻮي ﺗﺮي ازﺷﻌﻠﻪ‬
‫ﻣﻨﻔﺠﺮﮔﺮدﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه اوﻟﻴﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬
 ‫ﭼﺎل آﺗﺸﺒﺎري‪ ،‬ﭼﺎل اﻧﻔﺠﺎر)‪(Blast hole‬‬
‫ﭼﺎل ﮔﻮداﻟﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻗﻄﺮ و ﻃﻮل ﻣﻌﻴﻨﻲ درداﺧﻞ ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺨﺮاج و‬
‫اﻛﺘﺸﺎف ﻣﻌﺎدن ﺣﻔﺮﻣﻴﮕﺮدد‬

‫ﭼﺎل دزد )‪(Misfired-hole‬‬

‫ﭼﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه داﺧﻞ آن ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﻔﺠﺮﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه داﺧﻞ آن ﻣﺤﺒﻮس ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدﻣﻨﺒﻊ ﺧﻄﺮﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫ﭼﺎﻟﺨﻮري‪،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺣﻔﺎري )‪(Drillability‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذﻣﺘﻪ ﺣﻔﺎري درﺳﻨﮓ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮدردﻗﻴﻘﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ درﺳﻨﮓ راﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪﻛﻪ ﺑﻪ دوﻋﺎﻣﻞ ﻧﻮع‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﻔﺮﭼﺎل وﻧﻮع ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‬

‫ﭼﺎﻟﺰن دوراﻧﻲ)‪(Rotary Drill‬‬

‫ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ دوراﻧﻲ ازﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪدﻛﻞ ﺣﻔﺎري‪،‬ﻣﻮﺗﻮردﻳﺰل ﻳﺎﺑﺮﻗﻲ‪،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‪،‬ﻣﻮﺗﻮرﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪه‪،‬ﻛﺎﺑﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺣﻔﺎرﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺳﺎﺑﻘﺎً اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﭼﺎﻟﻬﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﻳﺎﻛﻤﻲ ﻣﺎﻳﻞ ﺣﻔﺮﻣﻲ ﺷﺪوﻟﻲ اﻧﻮاع ﺟﺪﻳﺪآن‬
‫ﻗﺎدراﺳﺖ ﭼﺎﻟﻬﺎي اﻓﻘﻲ ﺑﻄﺮﻳﻖ دوراﻧﻲ ﻧﻴﺰﺣﻔﺮﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫ﭼﺎﻟﺰن ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ )‪(Auger drill‬‬

 ‫ﭼﺎﻟﺰن ﻣﺮﻛﺐ‪،‬ﺟﺎﻣﺒﻮ درﻳﻞ)‪(Drill jumbo‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎزوي ﻛﺸﻮﻳﻲ وﭘﺮﻓﻮراﺗﻮرﻛﻪ روي ﻳﻚ ﺷﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺮك ﺳﻮارﻣﻴﺸﻮﻧﺪﭼﺎﻣﺒﻮدرﻳﻞ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪﻛﻪ اﻏﻠﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻣﻌﺎدن زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ وﺣﻔﺮﭼﺎل اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬ﺟﺎﻣﺒﻮﻫﺎﻗﺎدرﻧﺪﺗﻌﺪادي ﭼﺎل راﻫﻤﺰﻣﺎن ﺣﻔﺮﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﻟﺬاﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ ﺿﺮﺑﻪ اي )‪(Percussion Drilling‬‬

‫دراﻳﻦ روش ﺣﻔﺮﭼﺎل ‪،‬ﺳﺮﻣﺘﻪ روي ﺳﻨﮓ ﻓﺸﺮده ﺷﺪه وﭼﺮﺧﺶ آن ﺳﺒﺐ ﺧﺮاﺷﻴﺪه ﺷﺪن ﺳﻨﮓ ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬اﻳﻦ روش‬
‫درﻣﻌﺎدن ﺑﺰرگ روﺑﺎز ﻛﻪ ﻗﻄﺮ ﭼﺎﻟﻬﺎ ‪150‬ﺗﺎ‪700‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮاﺳﺖ راﻳﺞ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪواﻏﻠﺐ درﺳﻨﮕﻬﺎي ﺷﻜﺎﻓﺪارﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬زﻳﺮاﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎدﭼﺮﺧﺶ ﺳﺮﻣﺘﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﮔﻴﺮاﻓﺘﺎدن آن ﻛﻢ ﺷﻮد‬

‫ﭼﺎه آرﺗﺰﻳﻦ)‪( Artesian well‬‬

‫ﭼﺎﻫﻲ ﻛﻪ در آن ﺳﻄﺢ آب ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﭼﺎه ﺑﻪ آب رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﭼﺎه آرﺗﺰﻳﻦ)‪(Artesian Well‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ ﭼﺎه ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن آب داﺋﻤﻲ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬و آب ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮازﻧﻪ آﺑﻬﺎي ﺳﺎﻛﻦ‬
‫)ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪروﺳﺘﺎﺗﻴﻚ(ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺨﺮج ﭼﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﻤﻘﻲ زﻳﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫آب ﻗﺮار دارد ﻋﻤﻖ ﭼﺎﻫﻬﺎي آرﺗﺰﻳﻦ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮي ﻋﻤﻖ دارﻧﺪ ﭘﺎره اي ﺻﺪﻫﺎ ﻣﺘﺮ ﭼﺎﻫﻬﺎي‬
‫آرﺗﺰﻳﻦ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي آﺑﻴﺎري ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺸﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺷﺖ ﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﻳﻲ از‬
 ‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺑﺎارزش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم آرﺗﺰﻳﻦ از ﻛﻠﻤﻪ ‪ Artois‬ﻛﻪ ﻧﺎم اﺳﺘﺎﻧﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ درآﻧﺠﺎ ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭼﺎﻫﻬﺎي آرﺗﺰﻳﻦ ﺣﻔﺮ ﺷﺪ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﭼﺎه آرﺗﺰﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ)‪(Flowing artesian well‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ ﭼﺎه آرﺗﺰﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻄﺢ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬آب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫آزاداﻧﻪ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﭼﺎه آرﺗﺰﻳﻦ ﻏﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ) ‪(Nonflowing artesian well‬‬

‫ﺑﻪ ﭼﺎه آرﺗﺰﻳﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آب از آن ﺳﺮازﻳﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﻄﺢ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‬

‫ﭼﭗ ﻟﻐﺰ ﻳﺎ ﭼﭗ ﺑﺮ )‪(Left slip or sinistral‬‬

‫ﻳﻚ ﺑﻠﻮك ﮔﺴﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻠﻮك ﻣﺠﺎور ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺟﺎﺑﺠﺎ)ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ( ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﭼﺮاغ ﺑﻮﻧﺰن)‪(Bunsen burner‬‬

‫ﭼﺮاغ ﺑﻮﻧﺰن ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺘﺎﻧﺪاردي اﺳﺖ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺷﻴﻤﻴﺪان آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Roberts Bunsen‬آﻧﺮا ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﻤﻜﻲ اﺳﭙﻜﺘﺮوﺳﻜﻮپ‬
‫ﻳﺎ ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺠﻲ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
 ‫ﭼﺮت )‪(Chert‬‬
‫رﺳﻮﺑﻲ ﺑﻴﻮژﻧﻴﻚ ﻣﺮﻛﺐ از ذرات ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎزك ﻛﻮارﺗﺰ‪ .‬ﭼﺮت ﻻﻳﻪ ﻻﻳﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ از ﺗﺠﻤﻊ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي آﺑﺰي رﻳﺰ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎوي ذرات ﺳﻴﻠﻴﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭼﺮخ زﻧﺠﻴﺮ)‪(Chain sprocket‬‬

‫ﭼﺮﺧﻪ آﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻲ) ‪(Hydrologic cycle‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺨﺎزن و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن آب در اﻃﺮاف ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﻴﻦ در ﮔﺮدش اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ واژه ﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭼﺮﺧﻪ آب ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﭼﺮﺧﻪ ﺳﻨﮓ)‪(Rock cycle‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﭼﺮﺧﻪ اي )داﻳﺮه اي( ﻣﻮاد ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي دروﻧﻲ و ﺑﻴﺮوﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺗﺨﺮﻳﺐ و دﮔﺮﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭼﺮﺧﻪ ﻛﺮﺑﻦ)‪(Carbon cycle‬‬

‫ﺗﻮازن ﻣﺒﺎدﻻت ﻛﺮﺑﻦ)ورود و ﺧﺮوج( ﺑﻴﻦ ذﺧﺎﻳﺮﻛﺮﺑﻦ ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ وﻳﮋه اي)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاﻛﺮه‪ -‬زﻳﺴﺖ ﻛﺮه( از‬
‫ﭼﺮﺧﻪ ﻛﺮﺑﻦ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴﺰان ﻛﺮﺑﻦ ﻳﻚ آﺑﮕﻴﺮ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ آن آﺑﮕﻴﺮ ﻳﺎ‬
‫ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ دي اﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‬
‫ﺑﺨﺸﻬﺎ)ﻣﺨﺎزن( و ﺷﺎرﻫﺎي ﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺮي از ﭼﻬﺎر ﻣﺨﺰن اﺻﻠﻲ ﻛﺮﺑﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺒﺎدﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ از زﻣﻴﻦ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﺗﻤﺴﻔﺮ‪ ،‬زﻳﺴﺖ ﻛﺮه ﺧﺸﻜﻲ)ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎي آﺑﻲ ﺗﺎزه را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد(‪،‬‬
‫اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ و رﺳﻮﺑﺎت)ﺳﻮﺧﺘﻬﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﺨﺎزن ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازه از اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻳﺎ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻧﻔﺮادي ﺗﺎ ﻛﻞ ﻣﻮﺟﻮدات‬
‫زﻧﺪه)زﻳﺎﮔﺎن(در ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺪ‬

‫ﭼﺮﺧﻪ ﻛﺮﺑﻨﺎت )‪(Carbonate cycle‬‬

 ‫ﺧﻂ ﺳﻴﺮ زﻳﺴﺖ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪن از و ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ ‪ CO2‬و ‪ H2O‬و اﻧﺤﻼل و‬
‫رﺳﻮﺑﮕﺬاري آن در ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ و ﺳﺎز ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮدات و ﺗﻨﺎوب ﻧﺴﻞ ﻫﺎ‬

‫ﭼﺸﻢ ﮔﺮﺑﻪ اي)‪(Cat Eye Chrysoberyl‬‬

‫ﻛﺮﻳﺰوﺑﺮﻳﻞ ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻔﺎف و ﻛﺎﺗﻮﻳﺎﻧﺖ ﻛﻪ در آن ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ از زرد‪ ،‬ﺳﺒﺰ زرد ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي و ﻗﻬﻮه اي ﺗﺎ زرد‬
‫ﻗﻬﻮه اي دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻫﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ‪ ،‬آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت ﺑﺮﻟﻴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از‬
‫آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم و ﺑﺮﻟﻴﻢ ﻛﻪ اﺛﺮاﺗﻲ از اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ و ﻛﺮوﻣﻴﻢ در آن دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ‬
‫ﭼﺸﻢ ﮔﺮﺑﻪ اي ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪه اي ﻛﻪ در آن وﻗﺘﻲ ﺳﻨﮓ در ﻧﻮر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺧﻄﻲ ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎزي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺮﻳﺰوﺑﺮﻳﻞ ﭼﺸﻢ ﮔﺮﺑﻪ اي‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ اﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻳﺖ‬
‫داراي ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻛﺮﻳﺰوﺑﺮﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻮاري از ﻧﻮر در ﻳﻜﻲ از وﺟﻮه آن‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ و روﺳﻴﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﭼﺸﻤﻪ )‪(Spring‬‬
‫ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن آب ﻣﺪاوم ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺎوب از زﻣﻴﻦ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آب ﺑﺎران در داﺧﻞ زﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻓﺮو‬
‫رﻓﺘﻪ در آﻧﺠﺎ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻓﻮران ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪو ﻣﺤﻞ آن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻔﺮه آب‪ ،‬ﺷﻜﻞ‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ و اﻧﻮاع ﺳﻨﮕﻬﺎ دارد‬
 ‫ﭼﺸﻤﻪ داغ ) ‪(Hot spring‬‬
‫ﭼﺸﻤﻪ اي ﻛﻪ در آن ﺣﺮارت آب ‪ 6‬ﺗﺎ ‪ 9‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﮔﺮﻣﺘﺮ از ﺣﺮارت ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻫﻮا در آن ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ‬

‫ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺮﻧﺪ)‪(Aperture‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ دو ﺳﻴﻢ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺳﺮﻧﺪ‬

‫ﭼﻜﺶ ﭘﺎﻳﻪ دار ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻲ )‪(Jackleg drill‬‬

‫ﭼﺎﻟﺰﻧﻬﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ راﻛﻪ وزﻧﺸﺎن ﺑﻴﻦ ‪ 40‬ﺗﺎ ‪ 110‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﺳﺖ ﻧﻤﻴﺘﻮان ﺿﻤﻦ ﻛﺎرﺑﺎدﺳﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ وﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرازﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻠﺴﻜﻮﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭼﻜﺶ ﺿﺮﺑﻪ اي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ )‪(Hydraulic Impact Hammer‬‬

‫اﻳﻦ ﭼﻜﺶ ﻫﺎاﺑﺘﺪا درراﻫﺴﺎزي وﺧﺮدﻛﺮدن ﺑﺘﻦ وﺳﭙﺲ ﺑﻌﻨﻮان روش ﺣﻔﺮ وﺧﺮدﻛﺮدن ﺳﻨﮓ درﻣﻌﺎدن ﻛﺎرﺑﺮدي‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ اﺑﺰارﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻋﻤﻞ ﺣﻔﺮدر راﻫﺮوﻫﺎي ﻣﻌﺎدن زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﺑﺮروي ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ‬
‫ﭼﻜﺶ ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎﺳﺮﻣﺘﻪ ﻫﺎي اﺳﻜﻨﻪ اي ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫ﭼﻜﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪،‬ﭼﻜﺶ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده )‪(Pneumatic Pick‬‬
‫ﭼﻜﺶ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻛﻪ ﺑﻨﺎم ﭼﻜﺶ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻴﻜﻮر ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬از وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎداﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺴﻴﺎر‬
‫وﺳﻴﻊ اﺳﺖ‪.‬ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻻزم ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﻠﻨﮓ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮن و دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻧﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻮا‪ ،‬ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ورودي ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻣﻴﺮﺳﺪ و ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از آن ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎﻻ راﻧﺪن ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻣﻴﺸﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪،‬ﻗﻠﻤﻲ ﻛﻪ در ﺟﻠﻮ ﭘﻴﺴﺘﻮن واﻗﻊ اﺳﺖ‪،‬ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻴﺮود و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ زدن ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﭼﮕﺎﻟﻲ )‪(Density‬‬
‫ﺟﺮم واﺣﺪ ﺣﺠﻢ‬

‫ﭼﮕﺎﻟﻲ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ )‪(Rock Bolting Density‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮددرﻳﻚ ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ از ﻣﺤﻞ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﻛﺎري ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻧﺎم ﭼﮕﺎﻟﻲ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮب ﺑﺴﺖ)‪(Timbering)(Crib‬‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭼﻮب راﭼﻮب ﺑﻨﺪي ﻳﺎﭼﻮب ﺑﺴﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎدرﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻳﺎدي‬
‫ﻣﻮردﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﺒﺎﺷﺪاﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬ﭼﻮب ﺑﺴﺖ ﺗﻨﻬﺎدرﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﺑﺎﻣﻘﻄﻊ ﻛﻤﺘﺮاز‪9‬ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬ﭼﻮب‬
‫ﺑﺴﺖ راﺑﻌﺪازﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮادﻛﻨﺪه ﺷﺪه دراﺛﺮآﺗﺸﺒﺎري وﻧﻴﺰﻟﻖ ﮔﻴﺮي ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎر‪،‬ﻧﺼﺐ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‬
 ‫ﭼﻴﻦ)‪(Fold‬‬
‫ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ در ﻃﺒﻘﺎت ﺳﻨﮓ ﺑﻌﻠﺖ ﺣﺮﻛﺎت ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ‬

‫ﭼﻴﻦ ﺟﺪاﻳﻲ)‪(Decollement fold‬‬

‫وﺟﻮد ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ در ﭼﻴﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﺪاﻳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﭘﻲ ﺳﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺮادف‪ :‬ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ‬
‫)‪ ،(superficial‬ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ ﺗﻴﭗ )ﻧﻤﻮﻧﻪ( ژوراﺳﻴﻚ‪(Jura-type fold).‬‬

‫ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ ﺧﻤﺸﻲ )‪(Bend folding‬‬

‫ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ ﻛﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺧﻤﺸﻲ )ﻗﺎﺋﻢ( اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬
 ‫ﭼﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪه)‪(Drag fold‬‬
‫ﭼﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﻛﺖ ﮔﺴﻞ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺻﻄﻜﺎك ﺳﻄﺢ آن ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﭼﻴﻦ در ﻃﻮل ﮔﺴﻞ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﮔﺴﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﭼﻴﻨﻪ)‪(Stratum‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﻣﺸﺨﺺ رﺳﻮب ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫ﭼﻜﺶ ﻣﺎرﺷﺎل )‪(Marshall Hammer‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻓﺸﺮده ﻛﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺠﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ‪،‬‬
‫ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‬

‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل ﻗﺎره اي )‪(Passive continental margin‬‬

‫ﻳﻚ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻼت ﻗﺎره‪ ،‬ﺷﻴﺐ ﻗﺎره و ﺧﻴﺰ ﻗﺎره اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺮزﻫﺎي ورﻗﻪ ﻫﺎ راﺑﻄﻪ اي ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ اﻧﺪك و ﻟﺮزه ﻫﺎي ﺧﻔﻴﻒ در آﻧﻬﺎ روي داده اﺳﺖ‬
 ‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎره )‪(Continental margin‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻛﻒ درﻳﺎ ﻣﺠﺎور ﺑﺎ ﻗﺎره ﻫﺎ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻜﻮي ﻗﺎره‪ ،‬ﺷﻴﺐ ﻗﺎره و ﺧﻴﺰﮔﺎه ﻗﺎره اﺳﺖ‬

‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﺴﻞ ﺗﺮادﻳﺴﻲ)‪(Transform fault margin‬‬

‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎﻳﻲ در ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ )ﺳﻨﮓ ﻛﺮه( ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد آﻧﻬﺎ دو ﺻﻔﺤﻪ در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺴﻞ ﺳﻦ آﻧﺪرﻳﺎس ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﺴﻠﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﺤﻪ اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام‬
‫در ﺟﻬﺖ ﺷﻤﺎل ﻏﺮب در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮده و از ﺻﻔﺤﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ در ﺣﺎل دور ﺷﺪن اﺳﺖ‬

‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻣﻮﺋﻴﻨﻪ)‪(Capillary fringe‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺎرﻳﻜﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ آب زﻳﺮ ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ از ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻧﺦ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ داﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎك ﻳﺎ رﺳﻮب ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲ آﻳﺪ‬
 ‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻫﻤﮕﺮا)‪(Convergent margin‬‬
‫ﻣﺮزي ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد آن دو ورﻗﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻫﻤﮕﺮا وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ ازﺣﺎﺷﻴﻪ‬
‫ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ‪ -‬اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ‪،‬ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ‪ -‬ﻗﺎره اي و ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻫﺎي ﻗﺎره اي‪ -‬ﻗﺎره اي‬

‫ﺣﺎﺷﻴﻪ واﮔﺮا)‪(Divergent margins‬‬

‫ﻣﺮزي ﻛﻪ دو ورﻗﻪ در اﻣﺘﺪاد آن از ﻫﻢ دور ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻮاﺷﻲ ﻛﺎﻓﺖ ﻳﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫دو ﻧﻮع ﺣﺎﺷﻴﻪ )ﻣﺮز( واﮔﺮا در اﻳﻨﺠﺎ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ و ﻗﺎره اي‬

‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ورﻗﻪ ﻫﺎ)‪(Plate margins‬‬

‫ورﻗﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺠﺰا از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮده و از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻫﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ و اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ورﻗﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺎ وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫زﻟﺰﻟﻪ ﻫﺎ و آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻬﺎ در اﻣﺘﺪاد ﻣﺮز ورﻗﻪ ﻫﺎ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺣﺪ ﺗﻌﺎدل ﻛﺮﺑﻨﺎت )‪(Carbonate compensation depth‬‬

‫ﺣﺪ ﺗﻌﺎدل ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻬﺎ)‪(CCD‬ﻋﻤﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻬﺎ در ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎ و رﺳﻮﺑﺎت درﻳﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻴﺸﻮﻧﺪ‪،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﻋﻤﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻬﺎ در آﺑﻬﺎي درﻳﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﭘﺲ از آن ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر و ﺣﺮارت ﺑﺼﻮرت‬
 ‫ﻣﺤﻠﻮل وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮده ‪،‬ﻛﻞ رﺳﻮﺑﮕﺬاري‪ ،‬و ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻬﺎ ي آﺑﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ در اﻋﻤﺎق ‪ 4500‬ﺗﺎ ‪ 5000‬ﻣﺘﺮي ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮده اي ﻣﻮاد) ‪(Mass wasting‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ داﻣﻨﻪ اي ﺳﻨﮓ‪ ،‬رﮔﻮﻟﻴﺖ و ﺧﺎك ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬

‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ درﻣﻘﺎﺑﻞ اﺻﻄﻜﺎك)‪(Friction Sensivity‬‬

‫اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﺠﺎدﺣﺮارت ﺳﺒﺐ اﻧﻔﺠﺎرﻣﻴﮕﺮدد‪.‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي اﺻﻄﻜﺎك ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻘﺪارﮔﺮﻣﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺟﻨﺲ روﻳﻪ اي‬
‫ازﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﻌﺮض اﺻﻄﻜﺎك ﻗﺮاردارد‬

‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﻗﻪ)‪(Spark Sensivity‬‬

‫ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﺗﺎاﻧﺪازه اي ﺑﻪ ﺟﺮﻗﻪ ﺣﺴﺎﺳﻨﺪ‪.‬ﺧﻮاه ﺟﺮﻗﻪ ﻧﺎﺷﻲ ازﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺧﻮاه ﺟﺮﻗﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ازﻗﺒﻴﻞ ﺟﺮﻗﻪ ﻓﻮﻻدﻳﺎﺟﺮﻗﻪ ﻧﺎﺷﻲ ازﺳﻮﺧﺘﻦ ﭼﻮب‬

‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺎﺷﻨﻲ )‪(Detonation Charge Sensivity‬‬

‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه دارد‪،‬ﺗﺎﺑﻊ اﺑﻌﺎدذرات ‪،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪،‬وزن ﻣﺨﺼﻮص‬
‫وﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻄﻮرﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻧﻴﺰﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‬

‫ﺣﻔﺎري)‪(Drilling‬‬
‫در اﻣﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻣﻴﻦ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻔﺮ ﮔﻤﺎﻧﻪ و‬
‫ﺗﻮﻧﻞ اﻗﺪام ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﻔﺎري ﮔﻤﺎﻧﻪ ﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺎدي در ﻣﻮرد ﺳﺮﺷﺖ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺪروﻟﻮژي و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭼﻴﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺎﻧﻪ ﻫﺎ در آﻧﻬﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻮاع ﻣﺘﻪ ﻫﺎ و درل ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺣﻔﺎري اﻧﻔﺠﺎري)‪(Blasthole drilling‬‬

‫ﺣﻔﺎري ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده ازﺟﺖ آب )‪(High Pressure Water Jet‬‬

‫اﻳﻦ روش درﺑﻌﻀﻲ ازدﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﺎزوﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ازﺟﺖ آب ﺑﺎﻓﺸﺎر‪ 700‬ﺑﺎراﺳﺘﻔﺎره ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ آﻫﻨﮓ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﺎﺧﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬درﺣﻮاﻟﻲ ﻧﺎﺧﻦ ‪،‬ﻓﻮاره آﺑﻲ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ آب‬
‫ورودي ﺑﻪ آن ﻓﺸﺎر زﻳﺎدي دارد و درﻟﺤﻈﻪ ﺧﺮوج آب ازﻓﻮاره ‪،‬اﻧﺮژي ﻓﺸﺎري ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﺸﻮد وآب‬
‫ﺑﺎﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎدﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس ﻧﻮك ﻧﺎﺧﻦ وﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﭘﺎﺷﺪ‪.‬اﺳﺘﻔﺎده ازﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺖ آب ﺳﺒﺐ ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ آﻫﻨﮓ ﺣﻔﺎري‬
‫ﺳﻨﮓ اﻓﺰاﻳﺶ و ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺼﺮﻓﻲ و ﮔﺮدوﻏﺒﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪه ‪،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﺣﻔﺎري ﺑﺎﻣﺘﺪﻣﺎرﭘﻴﭻ )‪(Auger boring‬‬

 ‫ﺣﻔﺎري ﺗﻤﺎم رخ)‪(Full Face Boring‬‬
‫درروش ﺣﻔﺎري ﺗﻤﺎم رخ ‪،‬ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻴﻨﻪ ﻛﺎردرﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﺮه ﻳﺎ ﺑﻴﻀﻲ ﺣﻔﺮﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺣﻔﺎري ﺣﺮارﺗﻲ)‪(Fusion‬‬
‫دراﻳﻦ روش ‪،‬ﺳﻨﮕﻬﺎراﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده ازﻳﻚ ﺷﻌﻠﻪ ﺷﺪﻳﺪ‪،‬ﻣﻲ ﺳﻮزاﻧﻨﺪوﺧﺮدﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮرﻳﻚ ﻣﺸﻌﻞ ﺟﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻣﺨﻠﻮﻃﻲ ازﻧﻔﺖ واﻛﺴﻴﮋن ﻓﺸﺮده ﻛﺎرﻣﻴﻜﻨﺪ‪،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ روش درﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺨﺖ وﺧﺮدﺷﻮﻧﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ‬
‫رود‬

‫ﺣﻔﺎري ﺿﺮﺑﻪ اي ﭼﺮﺧﺸﻲ )‪(Rotary-percussion Drills‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﮔﻤﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ وﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮرﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي ﻏﻴﺮﻣﻐﺰه اي درﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎﺳﺨﺖ ازﺣﻔﺎري ﺿﺮﺑﻪ اي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﺳﺎس ﻛﺎرﭼﺎﻟﺰﻧﻲ ﺿﺮﺑﻪ اي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺘﻪ اي راروي ﺳﻨﮓ ﮔﺬاﺷﺘﻪ وﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎي آن‬
‫ﺿﺮﺑﻪ اي واردﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬دراﺛﺮاﻳﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﺳﺮﻣﺘﻪ ﻛﻤﻲ درﺳﻨﮓ ﻓﺮورﻓﺘﻪ وﺷﻜﺎﻓﻲ در آن ﺑﻮﺟﻮدﻣﻲ آورد‪.‬ﻣﻌﺎدل ﺣﺠﻢ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻜﺎف ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬ﺣﺎل ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺘﻪ راﭼﻨﺪدرﺟﻪ ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﻴﻢ وﺿﺮﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﺘﻪ واردﻛﻨﻴﻢ ﺷﻜﺎف‬
‫دﻳﮕﺮي درﺳﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﻴﺸﻮدواﮔﺮاﻳﻦ ﻛﺎرراﺗﺎﭼﺮﺧﺶ ﻳﻚ دورﻛﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺘﻪ اداﻣﻪ دﻫﻴﻢ درﻧﻬﺎﻳﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ازﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻄﺮﻣﻌﺎدل ﺳﺮﻣﺘﻪ وﻋﻤﻖ ﺷﻜﺎف ﺑﻮﺟﻮدﻣﻲ اﻳﺪ‪.‬اﮔﺮﺳﻨﮕﺮﻳﺰه ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ راﭘﺎك ﻛﺮده ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎررااداﻣﻪ دﻫﻴﻢ‪،‬ﭘﺲ‬
‫ازﻣﺪﺗﻲ ﻳﻚ ﭼﺎل ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻣﻌﻴﻦ وﻗﻄﺮﻣﻌﻴﻦ ﺣﻔﺮﻣﻴﮕﺮدد‬

‫ﺣﻔﺎري ﻫﻴﺪرودﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ)‪(Hydrodynamic drilling‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ درﺳﺎل ‪1970‬رواج ﻳﺎﻓﺖ وﻋﻤﺪﺗﺎدرﺣﻔﺎرﻳﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﺘﺪاول ﺷﺪ‪.‬ﻋﻠﺖ اﻳﺖ اﻣﺮﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺳﺮوﺻﺪاوﮔﺮدوﻏﺒﺎردرﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎدﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﺎدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺑﻴﺮون راﻧﺪن ذرات ﺣﻔﺮﺷﺪه‬
‫ازﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬وﻟﻲ اﻧﺮژي ﻻزم ﺑﺮاي ﭼﺮﺧﺶ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻋﻤﺮﻣﺘﻪ وﺳﺮﻣﺘﻪ دراﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ درﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎدي ﺑﻴﺸﺘﺮوﻗﻄﺮﭘﻴﺴﺘﻮن آﻧﻬﺎﻛﻤﺘﺮوﻟﻲ ﻃﻮل‬
‫اﻧﻬﺎزﻳﺎدﺗﺮاﺳﺖ‬
 ‫ﺣﻔﺎظ ﺳﺎﺣﻞ)ﻛﺮاﻧﻪ دار )‪(Groin‬‬
‫دﻳﻮار ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺣﻔﺮﻛﺮدن‪،‬ﻛﻨﺪن)‪(Excavate‬‬
‫آزادﻛﺮدن وﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﻮده ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺳﻨﮓ ازﻛﺎﻧﺴﺎرﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻳﺎﺳﻨﮓ ﻣﺎدرراﻛﻨﺪن ﺳﻨﮓ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﺣﻔﺮه‬
‫ﺳﻮراخ ﻳﺎ ﻓﻀﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﺗﻮده اي از ﺳﻨﮕﻬﺎ‬
 ‫ﺣﻔﺮه ‪ ،‬آﺑﺪاﻧﻚ ‪ ،‬وزﻳﻜﻮل‬
‫ﺣﻔﺮه ﻣﺪور ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ در ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺒﺎب ﮔﺎزي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﻤﺎد ﺳﻨﮓ ﺑﻪ دام اﻓﺘﺎده‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺣﻔﺮه دﻳﮓ ﻣﺎﻧﻨﺪ) ‪(Kettle holes‬‬

‫ﺣﻔﺮات ﺣﺎﺻﻞ از ذوب ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ از ﻳﺦ ﻛﻪ در ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻫﺎي ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﮔﻴﺮ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‬

‫ﺣﻤﺎم آب)‪(Water bath‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻤﺎم آب ﺑﻦ ﻣﺎري دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت دﺳﺘﮕﺎه اﺳﭙﻜﺘﺮوﻣﺘﺮ را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت را ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد دﻗﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ‪ ±0.3°C‬ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻔﻈﻪ ﮔﺮﻣﻜﻦ‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي راﺣﺘﻲ در ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺮﻛﺖ و ﺗﻌﻮﻳﺾ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﻔﻈﻪ از ﺟﻨﺲ ﭘﻠﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت اﺳﺖ و ﺳﺒﻚ‬
‫وزن و ﺷﻔﺎف اﺳﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻي ‪ 120‬درﺟﻪ را ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‬

‫ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ ازﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂ راه آﻫﻦ)‪(Rail haulage‬‬

‫ﺑﺎرﺑﺮي ازﻃﺮﻳﻖ راه آﻫﻦ ﺗﻮﺳﻂ واﮔﻦ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ وﻳﺎ واﮔﻦ وﻟﻮﻛﻮﻣﻮﺗﻴﻮﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮك ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد‬
 ‫ﺣﻮاﺷﻲ ﺳﺮد ﺷﺪه)‪(Cool margin‬‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪ داﻳﻚ ﻳﺎ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در آن ﻣﺎﮔﻤﺎ‪ ،‬در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺳﻨﮓ دﻳﻮاره ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻛﻢ دﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﺑﻠﻮرﻫﺎي درون ﺗﻮده ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺣﻮﺿﻪ )‪(Basin‬‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﻛﻪ در آن ﻃﺒﻘﺎت در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت ﺑﻄﺮف ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﻴﺐ دارﻧﺪ‬

‫ﺣﻮﺿﻪ)‪(Basin‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﺮواﻓﺘﺎده اي ﻛﻪ روزﻧﻪ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎل ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ واژه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده اي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي درﻳﺎﭼﻪ اي‪ ،‬ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻓﺮواﻓﺘﺎدﮔﻲ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ در ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎ‪ ،‬ﮔﻮدﻳﻬﺎي‬
‫داﻳﺮه ﺷﻜﻞ روي ﺳﻄﺢ ﻣﺎه ﻳﺎ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﺟﺰر و ﻣﺪي اﻃﻼق ﻣﻲ ﮔﺮدد‬
 ‫ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮاﻫﻪ اي )‪(Drainage basin‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آب آﻧﻬﺎ ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ اي ﻣﻲ رﻳﺰد‬

‫ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮﻳﺰ)‪(Catchment Basin‬‬

‫ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻤﺎم آب ﺑﺎراﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﻓﺮو ﻣﻲ رﻳﺰد ﺳﻮاي اﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ داﺧﻞ رودﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻧﻬﺮي‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﭙﺲ اﻳﻦ رودﺧﺎﻧﻪ آب را ﺑﻪ ﻃﺮف درﻳﺎ ﻳﺎ درﻳﺎﭼﻪ اي ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮﻳﺰ)‪(Catchment basin‬‬

‫واژه اي ﻛﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮاي ﻣﺤﺪوده اي ﻛﻪ آب ﺑﺎران را ﺟﻤﻊ و زﻫﻜﺸﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدل آن‬
‫‪drainage basin‬اﺳﺖ‬
 ‫ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮﻳﺰ)‪(Drainage Basin‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺪوده اي ﻛﻪ آب را در ﻳﻚ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ زﻫﻜﺸﻲ ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺣﻮﺿﻪ ﺳﻴﻼﺑﻲ)‪(Flood basin‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از دره رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ در ﻣﺠﺎورت ﻛﺎﻧﺎل رودﺧﺎﻧﻪ ﻗﺮار دارد و از رﺳﻮﺑﺎت ﺣﺎﺻﻞ از رژﻳﻢ ﻓﻌﻠﻲ رودﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ رودﺧﺎﻧﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻴﻼﺑﻲ در ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺧﻮد ﺟﺮﻳﺎن دارد‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪه از‬
‫آب ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺣﻮﺿﻪ ﻋﻤﻴﻖ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ)‪(Deep Oceanic Basin‬‬

‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻛﻒ درﻳﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎره و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻠﻨﺪي ﻣﻴﺎن اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ در ﺣﺪود ‪30‬‬
‫درﺻﺪ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺣﻮﺿﻪ ي ﭘﻴﺶ ﻛﻤﺎن )‪(Forearc basin‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻗﻮس ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ و ﮔﻮه‬
 ‫ﺣﻮﺿﻪ ﻛﺸﺸﻲ )‪(Pull-apart basin‬‬
‫ﺣﻮﺿﻪ ﻓﺮواﻓﺘﺎده ﻟﻮزي ﺷﻜﻞ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺴﻠﻬﺎي اﻣﺘﺪادﻟﻐﺰ راﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﻠﻪ اي ﺑﺎ ﭘﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻳﺎ‬
‫ﮔﺴﻠﻬﺎي اﻣﺘﺪادﻟﻐﺰ ﭼﭗ ﺑﺮ ﭘﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‬

‫ﺧﺎرج ﺳﺎزي ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﺴﺘﺸﻮ )‪(Eluviation‬‬

‫ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﺧﺎرج ﺷﺪن اﺟﺰاي ﺧﺎك از اﻓﻖ ‪ A‬ﺗﻮﺳﻂ آﺑﻬﺎي ﻓﺮورو‬

‫ﺧﺎك )‪(Soil‬‬
‫درﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن ‪،‬ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻓﺎﻗﺪﺳﻴﻤﺎن وﻏﻴﺮﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻛﻪ ﺑﻄﻮرﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺧﺎك‬
‫اﻃﻼق ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻛﺒﺮداري‪،‬ﺑﺎﻃﻠﻪ ﺑﺮداري)‪(Stripping‬‬
‫اﻳﻦ واژه ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺑﺎﻃﻠﻪ داﺧﻞ ﻛﺎواك وﻫﻢ ﺑﺮاي روﺑﺎره روي ﻛﺎﻧﺴﺎرﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻴﺮود‪.‬درﺻﻮرت ﺿﺮورت اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻃﻠﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎرج ازﻛﺎواك وﺣﻤﻞ آن ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺎﻃﻠﻪ ‪،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل وﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﻮادﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫ﺧﺎك رس دار)‪(Argillaceous‬‬
‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﺣﺎوي ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ رﺳﻲ ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺳﻨﮓ اﺳﺖ ‪ ،‬اﻃﻼق ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﺧﺎك ﻧﺎ ﺑﺎﻟﻎ )‪(Immature soil‬‬

‫ﺧﺎك ﻓﺎﻗﺪ اﻓﻖ ﻫﺎي ﺧﺎك‬

‫ﺧﺎك )‪(Earth‬‬
‫ﺧﺎك ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻮاد رﻳﺰ داﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 50‬درﺻﺪ ذرات آن در اﻧﺪازه ﻣﺎﺳﻪ‪ ،‬ﺳﻴﻠﺖ ﻳﺎ رس ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ) ‪(Natural levee‬‬
‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪي از رﺳﻮﺑﺎت آﺑﺮﻓﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات رودﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻋﻤﻞ آن ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮارد ﺳﻴﻼﺑﻲ ﻣﺤﺪود‬
‫ﻛﺮدن آب رودﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺧﺮج اﺻﻠﻲ‪،‬ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه)‪(Explosive charge‬‬

‫وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ درﺷﻜﺴﺘﻦ ﺳﻨﮓ راﺑﻪ ﻋﻬﺪه داردودرﭼﺎل ﻗﺮارداده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺳﺎﻳﺮاﺟﺰاء آﺗﺸﺒﺎري درﺧﺪﻣﺖ ﺧﺮج اﺻﻠﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﺗﺎاﻧﺮاﻣﻨﻔﺠﺮﻛﺮده وﺳﻨﮓ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺧﺮج ﻣﻴﺎن ﭼﺎل)‪(Column Charge‬‬

‫ﺧﺮﺟﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ ازﺧﺮج ﺗﻪ ﭼﺎل ﻣﺼﺮف ﻣﻴﺸﻮد اﻣﺎﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻗﺪرت راداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺧﺮﺟﮕﺬاري)‪(Charging‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻗﺮاردادن ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه درﭼﺎل‪،‬اﺗﺼﺎل ﭼﺎﺷﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‪،‬ﭘﺮﻛﺮدن ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﭼﺎل‬
‫ﺑﺎﻣﻮادي ﻣﺜﻞ ﺷﻦ وﺧﺎك ﺧﺮﺟﮕﺬاري ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬روش ﺧﺮﺟﮕﺬاري ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻄﺮﭼﺎل‪،‬ﻧﻮع ﺧﺮج واﺑﻌﺎدﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮردﻋﻤﻞ‬
‫اﺳﺖ‬
 ‫ﺧﺮﺟﮕﺬاري ﺗﻪ ﭼﺎل)‪(Bottom Charge‬‬
‫ﭼﻮن درﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻠﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺎرﺳﻨﮓ ﺑﻴﺸﺘﺮاﺳﺖ وﺳﻨﮓ ﻧﻴﺰﻣﻘﺎوﻣﺘﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪواﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ ﻗﻮي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﻣﻘﺪارﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮازﺳﺎﻳﺮﺟﺎﻫﺎي ﭼﺎل ﻣﻮردﻧﻴﺎزاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪدرﺗﻪ ﭼﺎل ﺧﺮﺟﮕﺬاري ﺷﻮد‬

‫ﺧﺮدﺷﺪﮔﻲ)‪(Fragmentation‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﺪن ﻳﺎ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪن ﺳﻨﮓ دراﺛﺮآﺗﺸﻜﺎري راﺧﺮدﺷﺪن ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ‬

‫ﺧﺮدﻗﺎره)‪(Microcontinents‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ از ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻗﺎره اي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺰﻳﺮه ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر‬
‫و ﻳﺎ در زﻳﺮ آب ﻓﺮو رود ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻼت ﻛﻤﭗ ﺑﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ‬
 ‫ﺧﺮدﻛﺮدن)‪(Grinding‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ اﺑﻌﺎد ﻛﺎﻧﻪ ﺗﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬

‫ﺧﺰش ﮔﺴﻞ)‪(Fault creep‬‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺗﺪرﻳﺠﻲ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﮔﺴﻞ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻟﺮزه اي ﻣﺤﺴﻮس ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده و ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﺘﺎً آرام اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬

‫ﺧﺴﻮف‪ ،‬ﻣﺎه ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ)‪(Eclipse Lunar‬‬

‫ﺗﻴﺮﮔﻲ ﻧﻮر ﻣﺎه وﻗﺘﻲ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬در ﺣﺎل ﻋﺒﻮر ﺑﻴﻦ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ ﺧﻮد را روي ﻣﺎه ﻣﻲ اﻧﺪزد‬

‫ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن)‪(Drying‬‬
‫روﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺣﺬف آب آزاد ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺧﺸﻚ ﻛﻦ اﻓﺸﺎﻧﻜﻲ)‪(Spray Dryer‬‬
‫در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻄﺮات ﭘﺎﻟﭗ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 400‬ﻣﻴﻜﺮون در آﻣﺪه ﻛﻪ زﻣﺎن ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن ﻗﻄﺮاﺗﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫اﺑﻌﺎد در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﺮم در ﺣﺪود ‪ 30‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﺳﺮﻳﻊ )‪(Flash Dryer‬‬

‫در اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﺮم ﺑﺎ ﻣﻮاد ورودي در ﺣﺪ ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ و ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن در درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﻣﺤﻴﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺒﺨﻴﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻮاد ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺧﺸﻚ ﻛﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺎر ورودي و ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﺮم ﻫﻤﺰﻣﺎن از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ اي ﻋﺒﻮر داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﺮم ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺣﺮارت ﺧﻮد‬
‫را از دﺳﺖ داده و رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮاد را ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﻚ ﻛﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻮاد رﺳﻲ‪ ،‬ژﻳﭙﺲ و زﻏﺎل ﺳﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ‪ %60‬ﺑﺮﺳﺪ‬

‫ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﮔﺮدان)‪(Rotary Dryer‬‬

‫اﻳﻦ ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻣﻮاد داﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﻫﺎ‬
‫داراي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻮده ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن ‪ 1000‬ﺗﻦ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع اﻳﻦ ﺧﺸﻚ ﻛﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮارت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺣﺮارت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﻛﻢ آب)‪(Arid‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ داراي ﻛﻤﺒﻮد ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ آب و ﻫﻮا ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎران آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 250‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺧﺸﻜﻲ ‪ ،‬ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ‪ ،‬ﻓﻘﺪان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ)‪(Drought‬‬

‫ﻳﻚ دوره آب وﻫﻮاﻳﻲ ﺧﺸﻚ ﻣﻤﺘﺪ ‪:‬ﺧﺸﻜﻲ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻘﺪان ﺑﺎران اﺳﺖ‬

‫ﺧﻂ آپ ﺳﺎﻳﺪ )‪(Line of apsides‬‬

‫ﺧﻄﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺣﻀﻴﺾ )ﻧﻘﻄﻪ اي روي ﻣﺪار ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻮاره ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ زﻣﻴﻦ را دارد( را‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اوج )ﻧﻘﻄﻪ اي روي ﻣﺪار ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻮاره دورﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ زﻣﻴﻦ را دارد( وﺻﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﺧﻂ اﻋﺘﺪاﻟﻴﻦ)‪(Line of nodes‬‬
‫ﺧﻄﻲ اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻼﻗﻲ ﺻﻔﺤﻪ اﺳﺘﻮاﻳﻲ و ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪاري اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺧﻂ اﻧﺤﺮاف ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺻﻔﺮ)‪(Agonic Line‬‬

‫ﺧﻄﻲ ﻛﻪ در روي ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ داراي اﻧﺤﺮاف ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ را ﺑﻬﻢ وﺻﻞ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻤﺎل واﻗﻌﻲ و ﺷﻤﺎل ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻫﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﮔﺮدﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ اﻧﺤﺮاف ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺴﺎﻓﺖ از ﺧﻂ اﻧﺤﺮاف‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺻﻔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﺧﻂ ﺑﺮﻓﺎب)‪(Firn line‬‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮف زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ روي ﻳﻚ ﻳﺨﭽﺎل ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬ﺧﻂ ﺑﺮف‬

‫ﺧﻂ ﺑﻨﺪي‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺧﻄﻮط ﺧﺮاﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻮازي ﺑﻮده و در اﺛﺮ ﻳﺨﭽﺎل روي ﺳﻄﺢ ﺳﻨﮓ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‬
 ‫ﺧﻂ ﺗﻘﺴﻴﻢ )‪(Divide‬‬
‫ﻳﻚ ﺧﻂ ﻓﺮﺿﻲ ﻛﻪ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ آﺑﺮاﻫﻪ را از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻏﻠﺐ در ﻣﺤﻞ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ ﻫﺎ ﻗﺮار دارد‬

‫ﺧﻂ دﻳﺪ)‪(Line of sight‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ در آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﺎي ﻣﺮﺋﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي ﻗﻄﺒﻲ ﻣﺪار ‪NOAA‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ‪ APT‬را ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ارﺳﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﻳﺎﻓﺖ رادﻳﻮﻳﻲ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ APT‬ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻮاره درﺳﺖ ﺑﺎﻻي اﻓﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺗﻤﺎس ﺧﻂ دﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﻮاره ﺻﻮرت‬
‫ﮔﻴﺮد‬

‫ﺧﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ )‪(International date line‬‬

‫ﺧﻂ ﻓﺮﺿﻲ ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ‪ 180‬درﺟﻪ ﺷﺮﻗﻲ ﻳﺎ ﻏﺮﺑﻲ ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﻣﺒﺪاء‬
 ‫ﺧﻼش)‪(Bog‬‬
‫زﻣﻴﻦ اﺳﻔﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﺮﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺮﻛﺐ از ﺧﺰه ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه ﻳﺎ در ﺣﺎل ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﻧﺒﺎﺗﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ آن ﻏﺎﻟﺒﺎً در درﻳﺎﭼﻪ ﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺨﺎزن راﻛﺪ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﺰه اﺳﻔﺎﮔﻨﺎم اﻳﺠﺎد ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﭘﺪﻳﺪه اﺧﻴﺮ از ﺳﻮاﺣﻞ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺷﻨﺎور در ﺳﻄﺢ اﺳﺖ و ﻧﻬﺸﺘﻲ از ﻣﻮاد ﻧﺒﺎﺗﻲ در روي ﻛﻒ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺧﻠﻴﺞ دﻫﺎﻧﻪ اي‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺪ ﺗﻮده اي ازآب ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن ﺟﺮﻳﺎن دارد ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪.‬ﺷﺎﺧﻪ اي از درﻳﺎ‬
‫درﻣﺼﺐ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺧﻠﻴﺞ دﻫﺎﻧﻪ اي ) ‪(Estuary‬‬

‫ﻣﺪﺧﻞ ﻗﻴﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ورودي رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ درﻳﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻳﺎ ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ زﻣﻴﻦ ﺳﻴﻼﺑﻲ دﻫﺎﻧﻪ‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺧﻠﻴﺞ دﻫﺎﻧﻪ اي)‪(Estuary‬‬

‫ﺗﻮده اي ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺤﺼﻮر از آب ﻫﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ در ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻪ آب درﻳﺎ ﺑﺎ آب ﻫﺎي ﺷﻴﺮﻳﻦ رﻗﻴﻖ( ﻣﺨﻠﻮط( ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺧﻠﻴﺞ ﻳﺎ ﺷﺎﺧﺎﺑﻪ)‪(Bay‬‬
‫ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ و رﺧﻨﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده و ﺑﺎزدرﻳﺎ ﻳﺎ درﻳﺎﭼﻪ ﺑﻪ درون ﺧﺸﻜﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻦ دو دﻣﺎﻏﻪ ﻛﻪ ازﺧﻮر‬
‫)‪(cove‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ازﺧﻠﻴﺞ )‪ (gulf‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻤﺎن وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ را دارد‪ .‬ﭘﻬﻨﺎي دﻫﺎﻧﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﺧﻠﻴﺞ اﺳﺖ‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ)‪(Midnight Sun‬‬

‫ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ﺧﺎص ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ در اواﺳﻂ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﺣﻮل و ﺣﻮش آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و آن زﻣﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻃﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ زﻳﺮ اﻓﻖ ﻓﺮو ﻧﻤﻲ رود و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اواﺳﻂ ﺷﺐ ﻧﻴﺰ دﻳﺪه ﺷﻮد‬

‫ﺧﻮرﻧﺪﮔﻲ )‪(Corrosivity‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﻫﺎي ﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آژاﻧﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ )‪(EPA‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ pH‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 2‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪12/5‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﺧﻴﺰ ﻗﺎره اي)‪(Continental rise‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﻼﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺣﻮﺿﻪ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ را ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎره ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺧﻴﺰﻗﺎره )‪(Continental Rise‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻛﻢ ﺷﻴﺒﻲ ﻛﻪ در ﻗﺎﻋﺪه ﺳﺮاﺷﻴﺐ ﻗﺎره ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺧﻴﺰ ﻗﺎره ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﻣﻴﺎن ﺳﺮاﺷﻴﺐ ﻗﺎره و ﺣﻮﺿﻪ ﻋﻤﻴﻖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﺰ ﻗﺎره‪ ،‬از رﺳﻮﺑﺎت ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه از ﺳﺮاﺷﻴﺐ ﻗﺎره ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫داﺗﻮﻟﻴﺖ)‪(datolite‬‬
‫ﻧﺎم داﺗﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬از واژه ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ داﺗﻴﺴﺘﺎﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدن اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻧﺎم ﺑﻪ آن‬
‫داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬داﺗﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻮروﺳﻴﻠﻴﻜﺎت اﺳﺖ‪ .‬داﺗﻮﻟﻴﺖ ﺑﻪ دو ﺷﻜﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﺠﺰا و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﻮدوﻟﻬﺎي ﺗﻮده اي‪ .‬داﺗﻮﻟﻴﺖ اﻏﻠﺐ در وزﻳﻜﻠﻬﺎي ﺑﺎزاﻟﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻠﺴﻴﺖ و‬
‫زﺋﻮﻟﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬داﺗﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ ،1806‬در دره ﻛﺎﻧﻜﺘﻴﻜﺎت اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬داﺗﻮﻟﻴﺖ‬
‫در ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن‪ ،‬ﭘﺎﺗﺮﺳﻮن‪ ،‬ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺮاﻓﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺎرﻳﻮي ﻛﺎﻧﺎدا‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺎس‪ ،‬ﻣﻜﺰﻳﻚ‪ ،‬ﺳﻮﺋﻴﺲ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‪،‬‬
‫آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻧﺮوژ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫داده ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ)‪(Ancillary data‬‬
‫داده ﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از داده ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﺮدازﺷﻲ داده ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫داﺳﻴﺖ)‪(Dacite‬‬
‫ﮔﺪازه داﺳﻴﺘﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﻴﺮه ﺗﺎ ﺳﻴﺎه ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﮔﺪازه ﻫﺎي‬
‫داﺳﻴﺘﻲ ﺣﺪود ‪ 63‬ﺗﺎ ‪ 68‬درﺻﺪ ﺳﻴﻠﻴﺲ )‪ (SiO2‬دارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي آن ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز‪ ،‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ و‬
‫آﻣﻔﻴﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬داﺳﻴﺘﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺣﺮارت ﺑﻴﻦ ‪ 800‬ﺗﺎ ‪ 1000‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﻓﻮران ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬داﺳﻴﺖ ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻓﻮران ﻧﻮع ﭘﻠﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ داﺳﻴﺘﻬﺎي داراي ﮔﺎز ﻛﻢ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺪازه ﻣﺪور و ﺿﺨﻴﻤﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﻨﺒﺪ اﺳﺖ‬

‫داﺳﻴﺘﻮﺋﻴﺪ)‪(Dacitoid‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ داﺳﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻛﻮارﺗﺰ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد اﻣﺎ در ﻧﻮرم داراي ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺳﻴﻠﻴﺲ آزاد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎزاد ﺳﻴﻠﻴﺲ در ﺧﻤﻴﺮه ﺳﻨﮓ ﺑﺼﻮرت ﺷﻴﺸﻪ درآﻣﺪه اﺳﺖ‬
 ‫داﻣﻨﻪ وارﻳﺰه اي)‪(Debris slope‬‬
‫داﻣﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ وارﻳﺰه ﻫﺎي روي آن ﺳﻄﺤﻲ آزاد )ﭘﺎﻳﺪار( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬

‫داﻧﺒﻮرﻳﺖ )‪(danburite‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎ در داﻧﺒﻮري ﻛﺎﻧﻜﺘﻴﻜﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪ و ﻧﺎم آن‪ ،‬از ﻧﺎم اﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬داﻧﺒﻮرﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻠﻮر‬
‫ﻛﻮارﺗﺰ ﺷﻔﺎف اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ داﻧﺒﻮرﻳﺖ در ﺳﻨﮓ آﻫﻜﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه ﻳﺎ ﮔﺮاﻧﻴﺘﻬﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل‬
‫ﺣﺮارت ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺗﺒﺨﻴﺮﻳﻬﺎ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬داﻧﺒﻮرﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫داﻧﺒﻮرﻳﺖ در ژاﭘﻦ‪ ،‬ﻣﻜﺰﻳﻚ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري ﻣﺎﻻﮔﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻜﺘﻴﻜﺎت اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺎس)ﺳﻦ ﻟﻮﻳﻴﺰ‬
‫ﭘﻮﺗﻮﺳﻲ(‪ ،‬ﺟﺰﻳﺮه ﻛﻴﻮﺷﻮي ژاﭘﻦ و اري)ﺳﻮﻳﻴﺲ(ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫داﻧﻪ ﺑﻨﺪي اﺑﻌﺎدي )‪(Size Classification‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺪاﻳﺶ ذرات ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ اﻧﺪازه ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ دارﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺪازه ﻫﻤﻪ ذرات‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﺣﺪ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ و ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﺸﺨﺼﻲ اﺳﺖ‬
 ‫داﻧﻴﻦ)‪(Danian‬‬
‫ﭘﺎﻟﺌﻮﺳﻦ زﻳﺮﻳﻦ‬

‫داول ﺑﺎزﺷﻮﻧﺪه)‪(Swellex Dowel‬‬

‫اﻳﻦ داول ازﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ‪ 42‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺎﺧﺖ‪،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﺗﺎﺣﺎﺻﻞ آن ﻣﻴﻠﻪ اي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ‪25‬ﺗﺎ‪28‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﺸﻮد‪.‬ﭘﺲ ازﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻛﺎﻣﻞ ﻟﻮﻟﻪ درﭼﺎل ‪،‬آب ﺑﺎﻓﺸﺎرﺑﺴﻴﺎرزﻳﺎددرداﺧﻞ‬
‫آن ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﺷﻮدﻛﻪ درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻟﻮﻟﻪ ازﻫﻢ ﺑﺎز ﻣﻴﺸﻮدو ﺑﻪ ﺟﺪار ﭼﺎل ﻣﻲ ﭼﺴﺒﺪ‬

‫داول)‪(Dowel‬‬
‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﭻ ﺳﻨﮓ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻪ داول ‪،‬ﻳﻚ ﻣﻔﺘﻮل ﺳﺎده ﻣﺴﻄﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮرد‪،‬آﻧﺮاﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ واﻛﻨﺶ داول‪،‬ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد وﺗﺎﺑﻊ آن اﺳﺖ‬

‫داول دوﻏﺎﺑﻲ)‪(Grouted Dowel‬‬

‫ﮔﻮﻧﻪ اي ازداول ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ آن ﺑﺎﻳﺪﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﭼﺎل ﺑﻪ داﺧﻞ آن ﻓﺮو ﻣﻲ‬
‫رود‪،‬دوﻏﺎب ﻗﻮي ﺳﻴﻤﺎن راﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎل ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﺑﺎورود دوﻏﺎب ﺑﻪ ﭼﺎل ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺰرﻳﻖ را ازﭼﺎل ﺑﻴﺮون‬
‫ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ‪.‬ﺳﭙﺲ داول راﺗﺎﻧﻴﻤﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎل ﻣﻲ راﻧﻨﺪوﭘﺲ ازﺧﻤﻴﺪه ﻛﺮدن ﻣﺨﺘﺼﺮ‪،‬آن را ﺗﻤﺎﻣﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎل ﻓﺮو‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ دوﻏﺎب ﺧﻮدراﮔﺮﻓﺖ وﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪ‪،‬ﺻﻔﺤﻪ اﺗﺼﺎل را در دﻫﺎﻧﻪ ﭼﺎل ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪو ﻣﻬﺮه داول را‬
‫ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ‬
 ‫داول ﺷﻜﺎﻓﺪار‪،‬داول اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ)‪(Split Set Dowel‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع داول ازﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺷﻜﺎﻓﺪارﻛﻪ ازﻓﻮﻻد ﻓﻨﺮي ﻗﻮي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه وﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ اﺗﺼﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺼﺐ داول‪،‬اﺑﺘﺪا ﭼﺎل ﻣﻮردﻧﻈﺮ راﻛﻪ ﻗﻄﺮآن ﻛﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮازﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ داول اﺳﺖ ﺣﻔﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪوﺳﭙﺲ ﻟﻮﻟﻪ را ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫ﭼﺎل ﻣﻲ راﻧﻨﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﺣﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮدو درﻧﺘﻴﺠﻪ درﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻃﻮل ﭼﺎل ‪،‬ﺑﻪ ﺟﺪارآن ﻓﺸﺎر وارد ﻣﻴﻜﻨﺪوﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪،‬ﻳﻚ ﮔﻴﺮش اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫داﻳﺮه ﻋﻈﻴﻤﻪ)‪(Great Circle‬‬

‫داﻳﺮه اي در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آن از ﻣﺮﻛﺰ زﻣﻴﻦ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آن را ﺑﻪ دو ﻧﻴﻤﻜﺮه ﻣﻨﻘﺴﻢ ﻣﻲ ﺳﺎزد دو ﻧﺼﻒ‬
‫اﻟﻨﻬﺎر ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ داﻳﺮه ﻋﻈﻴﻤﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫داﻳﻚ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اي از ﺳﻨﮓ دروﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه را ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫دراپ ﺑﺎل )‪(Dropball‬‬

‫ﻳﻚ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﺑﺎزودار اﺳﺖ ﻛﻪ وزﻧﻪ اي از ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻدرا ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪.‬ﺑﺎﺳﻘﻮط آزاد اﻳﻦ وزﻧﻪ ‪،‬ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪن در‬
‫اﺛﺮﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ آن ﺧﺮد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎرﺑﺮي ﻛﺮدن ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرگ ﺣﺎﺻﻞ از آﺗﺸﺒﺎري‬
‫وﺧﺮدﻛﺮدن آﻧﻬﺎﺳﺖ‬
 ‫دراز ﮔﻮدال)‪(Trenches‬‬
‫ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﻃﻮﻳﻞ‪ ،‬ﺑﺎرﻳﻚ و ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻤﻴﻖ ﻗﻮﺳﻲ ﺷﻜﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎﻫﺎ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫دراز ﮔﻮدال اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ )‪(Seafloor trench‬‬

‫ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺑﺎرﻳﻚ و ﻃﻮﻳﻠﻲ در ﺑﺴﺘﺮ ﻋﻤﻴﻖ درﻳﺎﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ و ﻓﺮوراﻧﺶ ﻳﻚ ورﻗﻪ‬
‫زﻣﻴﻨﺴﺎﺧﺘﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﺮوراﻧﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫دراﮔﻼﻳﻦ‪،‬ﺑﻴﻞ ﻛﺸﺸﻲ)‪(Dragline‬‬
‫دراﮔﻼﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﻔﺎري ﺑﺮاي ﺣﻔﺮدرﻋﻤﻖ زﻳﺮﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ واﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮادﻛﻨﺪه ﺷﺪه ازﻣﺤﻮﻃﻪ‬
‫ﻛﺎري ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ ازﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎرﺑﺮدﻳﮕﺮﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﺨﺖ وﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺎم دراﮔﻼﻳﻦ ﻫﺎﺗﺎﺑﺎﻻﺗﺮاز‪150‬ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﻧﻴﺰﻣﻲ رﺳﺪ‬

‫دراﻣﻠﻦ)‪(Drumlin‬‬
‫ﺗﭙﻪ ﻫﺎي دوﻛﻲ ﺷﻜﻞ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از رﺳﻮﺑﺎت ﻳﺨﺰاري‪ .‬ﻃﺮف ﭘﺮ ﺷﻴﺐ اﻳﻦ ﺗﭙﻪ ﻫﺎ رو ﺑﻪ ﺟﻬﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻳﺨﺰار از آن ﻃﺮف ﭘﻴﺸﺮوي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬
 ‫دراوﻳﺖ)‪(dravite‬‬
‫ﻧﺎم دراوﻳﺖ‪ ،‬از ﻧﺎم ﻣﻨﻄﻘﻪ دراو در ﻛﺎرﻳﻨﺘﻴﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دراوﻳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻲ ﻗﻬﻮه اي رﻧﮕﻲ از ﮔﺮوه ﺗﻮرﻣﺎﻟﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت دراوﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آن را ﺗﺮاش داده و ﺟﻮاﻫﺮات‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲ از آن ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﻛﺸﻒ دراوﻳﺖ در زاﻣﺒﻴﺎ و ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬دراوﻳﺖ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي ﺗﻴﺮه ﺗﺎ ﺳﻴﺎه‬
‫ﺑﻮد اﻣﺎ اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ رﻧﮓ زرد‪ -‬ﺳﺒﺰ ﻳﺎ زرد‪ -‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ ﻳﺎ ﻗﻬﻮه اي ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت دراوﻳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺧﻮدﺷﻜﻞ و ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻠﻜﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬دراوﻳﺖ‬
‫در اﺗﺮﻳﺶ‪ ،‬ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻛﻨﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮزﻳﻞ و ﻏﺮب اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫درﺟﺎ)‪(In situ‬‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻻﺗﻴﻦ ﺑﺠﺎي ﻛﻠﻤﻪ در ﻣﻜﺎن اﺻﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﺷﺎره ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻣﺤﻞ واﻗﻌﻲ اﺷﻴﺎء ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﺶ از دور‬

‫درﺟﻪ ﺟﻮرﺷﺪﮔﻲ )‪(Degree of sorting‬‬

‫ﻣﻌﻴﺎري از ﻣﻴﺰان ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﺪوده ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺪازه ذرات در ﻳﻚ رﺳﻮب‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﻣﺎري ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﮔﺴﺘﺮش اﻧﺪازه ذرات رﺳﻮب در دو ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺪار ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻮرﺷﺪﮔﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻴﮕﻤﺎ ﻓﻲ )‪ (sigma phi‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد‬
 ‫درﺟﻪ روز)‪(Degree-day‬‬
‫ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ روزاﻧﻪ و ﻳﻚ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻗﺮاردادي‬

‫درﺟﻪ وﺿﻮح ﻋﻜﺲ)‪(Definition‬‬

‫درﺟﻪ روﺷﻨﻲ و ﺗﻴﺰي )‪ (sharpness‬ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ در ﻋﻜﺴﺒﺮداري‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻳﻚ ﻋﺪﺳﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺛﺒﺖ‬
‫رﺳﺎﻧﺪن ﺟﺰﺋﻴﺎت دﻗﻴﻖ‬

‫درزه)‪(Joint‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎو ﺷﻜﺎﻓﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻨﮓ اﻃﻼق ﻣﻴﺸﻮد و ازﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮاص ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻬﻢ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎرﻣﻴﺮود‪ .‬زﻳﺮا‬
‫وﺟﻮد درزه درﺳﻨﮓ‪،‬ازﻃﺮﻓﻲ ﻛﺎر ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻌﺪن راﻣﺸﻜﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ازﺳﻮﻳﻲ ﺑﺎ اﮔﺎﻫﻲ ازاﻧﺪازه و ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﻳﻊ درزه‬
‫ﻫﺎ ﻣﻴﺘﻮان از اﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔﺮ ﺳﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﻋﻤﻞ ﺣﻔﺮ را آﺳﺎن ﺳﺎﺧﺖ‬

‫درزﻫﺎي ﺳﺘﻮﻧﻲ)‪(Columnar joints‬‬

 ‫ﻃﺮﺣﻲ از ﺗﺮﻛﻬﺎ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺳﺮد ﺷﺪن ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺬاب ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺘﻮﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫دره)‪(Dale‬‬
‫اﺻﻄﻼح اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷﻤﺎﻟﻲ و اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ دره رودﺧﺎﻧﻪ اي ﮔﺴﺘﺮده و ﺑﺎز‬

‫دره ‪ U‬ﺷﻜﻞ )‪(U-Shaped Valley‬‬

‫دره اي ﻛﻪ در ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ U‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻒ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺴﻄﺢ و ﺟﻮاﻧﺐ ﭘﺮﺷﻴﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮاورده‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫دره ﺗﻨﮓ ﻋﻤﻴﻖ)‪(Defile‬‬

‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد آن ﺑﺎ دﻗﺖ و اﻋﺘﺒﺎر ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺴﺖ ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻳﻚ دره ﺗﻨﮓ ﻋﻤﻴﻖ ‪ ،‬دره ﺗﻨﮓ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﮔﺬرﮔﺎه ﺑﺎرﻳﻚ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫دره ﻣﺮده)‪(Dead Valley‬‬
‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺪاﻧﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻚ دره ﺧﺸﻚ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‬

‫دره ﻣﻌﻠﻖ )‪(Hanging valley‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ دره آب رﺳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ارﺗﻔﺎع زﻳﺎدي وارد ﻳﻚ ﻧﺎودان ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دره ﻛﺎﻓﺘﻲ)‪(Rift valley‬‬

‫دره اي ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻛﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻣﺮز ورﻗﻪ اي واﮔﺮا ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دره ﻛﺎﻓﺘﻲ ﻗﺎره اي‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎره اي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎﻟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻓﺖ ﺷﺪﮔﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد و دره ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺘﻲ‬
‫ﻧﺎﻗﺺ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدد‬
 ‫دره ﻛﻮﭼﻚ رود )‪(Bache‬‬
‫واژه اي ﻛﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮاي دره رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫درﻳﺎﭼﻪ اي ) ‪(Lake lacustrine‬‬

‫ﺗﻮده آﺑﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آن آزاد اﺳﺖ و ﺷﻴﺐ ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ ﻧﺪارد )ﺳﻄﺢ آن ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻫﻤﻮار اﺳﺖ ( ‪.‬ﺗﺎﻻب ﻫﺎ )درﻳﺎﭼﻪ ﻛﻢ‬
‫ﻋﻤﻖ و ﻛﻮﭼﻚ( و زﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﻣﺮﻃﻮب )ﭘﻬﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎ زﻫﻜﺸﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﺿﻌﻴﻒ از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎﺗﻼق و ﻣﺮداب ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫آب ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﻓﺼﻞ در آن راﻛﺪ ﺑﻤﺎﻧﺪ( ﺟﺰء ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻠﻲ درﻳﺎﭼﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫درﻳﺎﭼﻪ ﺗﻠﺦ)‪(Bitter Lake‬‬

‫درﻳﺎﭼﻪ ﻧﻤﻜﻲ ﻛﻪ آﺑﻬﺎي آن ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎدي ﻧﻤﻜﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﻌﻢ آن ﺗﻠﺦ اﺳﺖ‬

‫درﻳﺎﭼﻪ ﻃﻮﻗﻲ)‪(Oxbow lake‬‬

‫درﻳﺎﭼﻪ ﻫﻼﻟﻲ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﻣﺘﺮوك ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ي ﻣﺌﺎﻧﺪري را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫درﻳﺎﭼﻪ ﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮه اي)‪(Pater noster lakes‬‬

‫زﻧﺠﻴﺮه اي از درﻳﺎﭼﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ در ﻳﻚ دره ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ را اﺷﻐﺎل ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‬
 ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮدازش ﺷﺪه )‪(DR‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺴﺘﮕﺎه زﻣﻴﻨﻲ‬

‫درﻳﺎي ﻣﺮده) ‪(Dead sea‬‬

‫ﺣﺠﻤﻲ از آب ﻋﺎري از ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻛﻪ از آن رﺳﻮﺑﺎت ﺗﺒﺨﻴﺮي ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺷﺪه و ﻳﺎ در ﺣﺎل ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﺗﻴﭙﻴﻚ‪ :‬درﻳﺎي ﻣﺮده در ﺧﺎور ﻧﺰدﻳﻚ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ‪ CBR‬ﺑﺎرﮔﺬاري)‪(Bearing‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻗﺸﺮ ﺑﺴﺘﺮ زﻳﺮ ﺟﺎده ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺨﺎت آﺳﻔﺎﻟﺖ اﺳﺖ ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ و‬
‫اﺳﺘﻌﺪاد آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﺦ زدﮔﻲ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻨﺠﺶ ‪ CBR‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻗﺸﺮ ﺑﺴﺘﺮ زﻳﺮ ﺟﺎده را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻣﻮر آﺳﻔﺎﻟﺖ و ﻗﻴﺮ ﭘﺎﺷﻲ ﺑﺴﻨﺠﻴﻢ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺎرﺷﺎل)‪(Marshall Test Machine‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﻗﻴﺮ و آﺳﻔﺎﻟﺖ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‬
 ‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )‪(Direct Shear Test‬‬
‫روش ﺗﺴﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻧﻔﻮذ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ ﺧﺎك در ﺑﺮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎك در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﭘﺮدازد ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﺮس وارد ﺷﺪه ﺑﺮ ﺧﺎك ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮﺷﻲ ﺳﻄﺢ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺤﻜﻴﻢ)‪(Consolidation Apparatus‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻣﻴﺰان ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي و ﻧﺸﺴﺖ و ﺗﻮرم ﭘﺬﻳﺮي ﺧﺎك ﻫﺎ و ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺮي)‪(Tunnel Boring Machine‬‬

‫ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﺗﻮﻧﻞ ﻛﻨﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪﻛﻪ ﺑﻪ روش ﺗﻤﺎم ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻮﻧﻞ راﺣﻔﺮﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ‪،‬ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺣﻔﺎردرﺟﻠﻮﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﭼﺮﺧﺶ ﺧﻮد‪،‬ﺗﻤﺎم ﻣﻘﻄﻊ راﻳﻜﺠﺎﺣﻔﺎري ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎﺑﻨﺎم‪ TBM‬ﻣﺸﻬﻮرﻧﺪ‬
 ‫دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻚ ﻣﺤﻮري)‪(Uniaxial Apparatus‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﭘﺮدازد ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎك ﻳﺎ ﺳﻨﮓ ﻣﻮرد آزﻣﻮن را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫و اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ژﺋﻮﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﺛﺮ ﻓﺸﺎر را روي ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﭼﺎه ﺑﺮي)‪(Shaft Boring Machine‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎه ﮔﺮد در ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺎﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ازﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺣﻔﺮراﺑﻄﻮرﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻴﺘﻮان ﭼﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪8‬ﻣﺘﺮ ﺣﻔﺮﻛﺮد‪.‬دﺳﺘﮕﺎه دراﻧﺘﻬﺎ داراي‬
‫دودﻳﺴﻚ ﺑﺮﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎﻳﻲ درآن ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬دﻳﺴﻜﻬﺎ ﺣﻮل ﻣﺤﻮرﺧﻮدوﻧﻴﺰﺣﻮل ﻣﺤﻮرﻛﻠﻲ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺮدش اﻧﺪوﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻔﺮﺳﻨﮕﻬﺎﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺣﻔﺮﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺎﻻﺑﺮﻧﺪه ﻗﺎﺋﻢ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ وازآﻧﺠﺎﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺎرﮔﻴﺮي رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد واز درون آن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﺳﺎﻧﺴﻮر ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﺮده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬درﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺣﻔﺮﺷﺪه ﭼﺎه‪،‬ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﻄﻮرﺧﻮدﻛﺎرﻧﺼﺐ ﺷﺪه ودرﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ‪،‬ﭘﻮﺷﺶ داﺋﻤﻲ ﭼﺎه‬
‫اﺣﺪاث ﻣﻴﺸﻮد‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﭼﺮﺧﺸﻲ _ ﺑﺮﺷﻲ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ )‪(shear box‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻃﻴﻒ ﺣﺮارﺗﻲ وﻓﺸﺎر )‪(FC 1200‬و )‪ (MPa1500‬و ﻧﺮخ ﺗﻨﺶ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﺻﻄﻜﺎك ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ زﻳﺎد ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﭘﻴﭽﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎك در واﺗﻨﺶ‬
‫ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺎﻻ ﺗﺼﺎدﻓﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ از ﮔﺎز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه اي ﻛﻪ درون ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻼء‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ‪،‬ﻧﻴﺮوي ﭼﺮﺧﺸﻲ و ﺑﺎر ﻣﺤﻮري ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ دارد‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻪ ﻣﺤﻮري)‪(Triaxial Apparatus‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺎك و ﺳﻨﮓ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺮو از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺳﻪ ﻣﺤﻮر ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺧﺎك و ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﭘﺮداد ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎك و ﺳﻨﮓ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‬
‫‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻴﻠﻨﺪر ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ)‪(Piston Cylinder‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮ)‪(Core Drilling Machine‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي از ﺳﻨﮓ ﻫﺎ و ﺑﺘﻦ ﺳﺨﺖ ﺷﺪه ﺑﻜﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻮﻟﺘﻲ آﻧﻮﻳﻞ) ‪(Multi-Anvil‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﺮاي داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺸﺎر ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 27‬ﮔﻴﮕﺎﭘﺎﺳﻜﺎل را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬
‫در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻓﺸﺎر در ﻋﻤﻖ ‪ 750‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي اﻋﻤﺎق زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﮔﻮﺷﺘﻪ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم درﺑﺎره ﺗﻌﺎدل ﻓﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ را‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬
 ‫دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي)‪(PERMEABILITY APPARATUS‬‬
‫ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻣﻼت ﺳﻴﻤﺎن و ﺑﺘﻦ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻜﻌﺒﻲ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ‬
‫اﺑﻌﺎد ‪ 15‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫دﺳﻴﻜﺎﺗﻮر)‪(Desiccators‬‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺳﺮ ﺑﺴﺘﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻮي ﻣﻮاد ﺧﺸﻚ ﻛﻨﻨﺪه اي ﻣﺜﻞ ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻳﺎ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد رﻃﻮﺑﺖ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫دﺷﺖ آﺑﺮﻓﺘﻲ)‪(Alluvial Plain‬‬

‫ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻨﻲ ﻣﺴﻄﺢ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ در روي آن آﺑﺮﻓﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در روي ﻳﻚ‬
‫دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﻳﺎ در روي ﻳﻚ دﻟﺘﺎ ﻳﺎ در روي ﻳﻚ ﺑﺎدﺑﺰن آﺑﺮﻓﺘﻲ واﻗﻊ ﺷﻮد‬
 ‫دﺷﺖ ﺳﺎﺣﻠﻲ )‪(Coastal Plain‬‬
‫دﺷﺘﻲ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺧﺸﻜﻲ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ دﺷﺖ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻬﺸﺖ ﻣﻮاد ﺳﺨﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺳﺎزي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ درﻳﺎ ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﻴﺮون‬
‫آﻣﺪﮔﻲ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻓﻼت ﻗﺎره ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻧﺴﺒﻲ ﺳﻄﺢ درﻳﺎﺳﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد ودر ﺗﺼﻮﻳﺮ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ)‪(Flood Plain‬‬

‫دﺷﺘﻲ واﻗﻊ در ﻛﻨﺎر ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ از ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺘﻬﺎي رﺳﻮب ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ)‪(Flood plain‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻳﺎ ﻧﻮاري از زﻣﻴﻦ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻫﻤﻮار در ﻛﻨﺎر ﻛﺎﻧﺎل رودﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮد و در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ رودﺧﺎﻧﻪ از ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺧﻮد ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ آب ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دﺷﺖ‬
‫ﻣﺬﻛﻮر از آﺑﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ رودﺧﺎﻧﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻃﻐﻴﺎن ﺣﻤﻞ ﻛﺮده و در ﺟﺮﻳﺎن آرام آب و ﺑﺪور از ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻳﻊ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ رودﺧﺎﻧﻪ ﻳﻚ دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﺎدﮔﺎﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه دﺷﺘﻬﺎي‬
‫ﺳﻴﻼﺑﻲ رﻫﺎ ﺷﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ‪ :‬دره ﺗﺨﺖ؛ دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ‬

‫دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ)‪(Flood plain‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﻣﺴﻄﺢ وﻛﻢ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺎل رودﺧﺎﻧﻪ رادرﺑﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان رواﻧﺎب از ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﻛﺎﻧﺎل رود‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ زﻣﻴﻦ ﻫﺎ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫دﺷﺖ ﻣﻐﺎﻛﻲ)‪(Abyssal plain‬‬

‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺴﻄﺤﻲ از ﻛﻒ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻛﻪ در اﻋﻤﺎق ‪ 3000‬ﻣﺘﺮي ﺗﺎ ‪ 6000‬ﻣﺘﺮي ﻗﺮار دارد‪ .‬دﺷﺖ ﻣﻐﺎﻛﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺒﻲ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪1:1000‬دارد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﻻﻳﻪ ﺿﺨﻴﻤﻲ از رﺳﻮﺑﺎت ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫دﺷﺖ‪ ،‬ﺟﻠﮕﻪ )‪(Plain‬‬

‫ﻧﺎﺣﻴﻪ وﺳﻴﻊ ﻣﺴﻄﺢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻢ ارﺗﻔﺎع‬

‫دﮔﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮ )‪(Ductile deformation‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ از ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﺳﺎﻳﺰ و ﺷﻜﻞ ﺗﻮده ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺪون ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ در اﻋﻤﺎﻗﻲ ﻛﻪ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺎﻻﺳﺖ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‬
 ‫دﮔﺮﺷﻜﻠﻲ)‪(Deformation‬‬
‫اﺻﻄﻼح ﻛﻠﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي ﻣﺴﺒﺐ ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ‪ ،‬ﮔﺴﻠﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺷﻲ ﺷﺪن‪ ،‬ﻓﺸﺎرش ﻳﺎ ﻛﺸﺶ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اي از ﻧﻴﺮو ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن زﻣﻴﻦ‬

‫دﮔﺮﺷﻜﻠﻲ ﻛﺸﺴﺎن)‪(Elastic deformation‬‬

‫دﮔﺮﺷﻜﻠﻲ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﺳﻨﮕﻬﺎ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪن ﺗﻨﺶ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ‬
‫ﻫﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ و در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺮارت و ﻓﺸﺎر و ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﻻت ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ)‪(Metamorphism‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﺮارت و ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردي)‪(Impact metamorphism‬‬

‫ﭘﺪﻳﺪه دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺗﺪﻓﻴﻨﻲ)‪(Burial metamorphism‬‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮا در اﺛﺮ دﻓﻦ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻳﺎ آذرآواري ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﺠﺎورﺗﻲ )‪(Contact metamorphism‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد( دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ در ﻣﺠﺎورت ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ دروﻧﻲ‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي )‪(Regional metamorphism‬‬

‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل ) ‪(Hydrothermal metamorphism‬‬
‫دﮔﺮﺳﺎﻧﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺒﻮر آب ﮔﺮم ﻏﻨﻲ از ﻳﻮن از داﺧﻞ ﺷﻜﺴﺘﮕﻴﻬﺎي ﺳﻨﮓ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫دﻟﺘﺎ)‪(Delta‬‬
‫ﺗﻮده ﻋﻈﻴﻤﻲ از رﺳﻮب ﻛﻪ در ﻣﺼﺐ رودﺧﺎﻧﻪ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫دﻟﺘﺎ)‪(Delta‬‬
‫ﻧﻬﺸﺘﻪ رﺳﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻣﺜﻠﺜﻲ ﻳﺎ ﺑﺎدﺑﺰﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻬﺸﺘﻪ در ﻣﺤﻞ ورودي ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ آﺑﻲ‬
‫ﺳﺎﻛﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻋﺖ رود ﻛﻢ ﺷﻮد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺎر رﺳﻮﺑﻲ در آب‬
‫ﻫﺎي دور از ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻟﺘﺎ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺑﺘﻦ)‪(Concrete Thermometer‬‬

‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﺎﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد ‪ .‬دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺑﺘﻲ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺘﻦ را‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻣﺎي آﺳﻔﺎﻟﺖ در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺗﺮاﻛﻢ دﻣﺎي آﺳﻔﺎﻟﺖ را اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮل ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻫﺎ ‪ 15.2‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫دﻣﺎﺳﻨﺞ ﮔﺎزي)‪(Gas thermometer‬‬

‫اﻳﻦ دﻣﺎﺳﻨﺞ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺣﺮارت ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺑﺎ ﺳﻴﺎﻻت ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺎز اﺳﺖ‬

‫دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻳﺎ ﺗﺮﻣﻮﻣﺘﺮ )‪(Thermometer‬‬

‫دﻣﺎﺳﻨﺞ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺟﻴﻮه اي‪ ،‬دﻣﺎﺳﻨﺞ اﻟﻜﻠﻲ‪ ،‬و‬
‫ﻏﻴﺮه وﺟﻮد دارد‬

‫دﻣﺎﺷﻮري)‪(Termohaline‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺛﺮات دﻣﺎ وﺷﻮري اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭼﮕﺎﻟﻲ در اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎرا اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫دﻣﺎﻏﻪ )‪(Cape‬‬
‫راس ﺧﺸﻜﻲ ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﺧﺸﻜﻲ ﻛﻢ وﺑﻴﺶ ﺗﻴﺰ ﻛﻪ در داﺧﻞ درﻳﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﮕﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫دﻣﺎﻏﻪ ﺳﺎﺣﻠﻲ)‪(Beach Cusp‬‬

‫دﻣﺎﻏﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﻧﻮك ﺗﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ درﻳﺎ‪:‬ﻳﻚ دﻣﺎﻏﻪ ﺗﻴﺰ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ در روي ﺳﺎﺣﻠﻲ ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر‬
‫ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ ﺧﻠﻴﺠﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻮج ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دﻣﺎﻏﻪ ﻛﻮﭼﻚ)‪(Small point bar‬‬

‫ﺳﺪي ﻣﺎﺳﻪ اي ﻛﻪ از ﺧﺸﻜﻲ ﺗﺎ آﺑﻬﺎي آزاد ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬دﻣﺎﻏﻪ ﻫﺎ در اﺛﺮ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪن رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫دﻣﺎي ﺧﻮد اﺣﺘﺮاﻗﻲ)‪(Autoignition temperature‬‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ دﻣﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﻚ ﻣﺎده ﺑﺪون ﺷﻌﻠﻪ و ﻳﺎ ﺟﺮﻗﻪ ﺑﺴﻮزد را دﻣﺎي اﺣﺘﺮاق ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺧﻮد ﻳﻚ روش ﺗﺴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ‬
 ‫دﻣﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ)‪(Accumulated Temperature‬‬
‫در ﻳﻚ دوره ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﺎه‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺣﺎﺻﻠﻀﺮﺑﻬﺎي زﻣﺎن )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻌﺪاد روز( در ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ دﻣﺎي روزاﻧﻪ ﻣﺎزاد‬
‫ﺑﺮ دﻣﺎﻳﻲ ﻣﻌﻴﻦ‬

‫دﻫﺎﻧﻪ ) ‪(Mouth‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ اي در ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ رودﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺗﻮده آب وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دﻫﺎﻧﻪ آﺗﺸﻔﺸﺎن)‪(Crater‬‬
‫ﮔﻮداﻟﻲ در راس ﻗﻠﻪ ﻛﻮه آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻳﺎ ﮔﻮداﻟﻲ ﻛﻪ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دﻫﺎﻧﻪ رود)‪(aber‬‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ دو رودﺧﺎﻧﻪ‬
 ‫دﻫﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺮﻧﺪ )‪(Aperture‬‬

‫دو ﺷﻜﺴﺘﻲ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ دوﮔﺎﻧﻪ)‪(Birefringence‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﻠﻮرﻫﺎ )ﺑﻮﻳﮋه آن دﺳﺘﻪ از ﺑﻠﻮرﻫﺎ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ دارﻧﺪ( در ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮر اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ‬
‫دو ﭘﺮﺗﻮ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي ﻏﻴﺮ ﻳﻜﺴﺎن دارﻧﺪ؛ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﺷﻜﺴﺖ ﻳﻚ ﺑﻠﻮر‬

‫دو ﻣﺤﻮري ﻳﺎ دو آﺳﻪ ﻳﻲ)‪(Biaxial‬‬

‫ه ﺑﻠﻮري ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ دو ﻣﺤﻮر ﻧﻮري و ﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﺷﻜﺴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻠﻮرﻫﺎي اورﺗﺮوﻣﺒﻴﻚ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻳﺎ ﺗﺮي ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬

‫دوﭘﻠﻜﺲ)‪(Duplex fault zone‬‬

 ‫ﻳﻜﻲ از ﺳﺎﺧﺘﻬﺎي ﮔﺴﻠﻲ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روراﻧﺪﮔﻲ ﻫﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬دوﭘﻠﻜﺲ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬دوﭘﻠﻜﺴﻬﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ روي ﻫﻢ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ورﻗﻪ راﻧﺪه ﺷﺪه )ﭘﻮﻟﻚ( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ورﻗﻪ ﻫﺎي ﭘﻮﻟﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ را ﻫﻮرس‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬دوﭘﻠﻜﺴﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دو ﮔﺴﻞ ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ زﻳﺎد ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫دودﺧﺎن )‪(Fumarole‬‬
‫ﻣﺠﺮاﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آن ﮔﺎزﻫﺎ و ﺑﺨﺎرات ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﺎزﻫﺎﻳﺶ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل دودﺧﺎن ﻛﻠﺮﻳﻦ‪ .‬دودﺧﺎن ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ در راﺳﺘﺎي ﻳﻚ ﺷﻜﺎف ﻳﺎ ﺗﻮده ﻫﺎ و ﭘﻬﻨﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻈﻤﻲ واﻗﻊ ﺷﻮد‬

‫دودﻛﺶ ﺑﺨﺎر )‪( Fume hood‬‬

‫اﻳﻦ دودﻛﺶ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ اﻃﺎﻗﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﻳﻚ ﺷﻴﺸﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫در ﺟﻠﻮ آن اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ دودﻛﺶ ﺑﺮاي ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و ﺑﺨﺎرﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺳﺮو ﻛﺎر دارﻧﺪ ﻣﻮﻗﻊ اﺳﺘﻨﺸﺎق ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‬

‫دور) اﺑﺮ دوران( ﻫﺎدﺋﻦ ) ‪(Hadean eon‬‬

‫اوﻟﻴﻦ دور در ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪.‬اﻳﻦ اﺑﺮ دوران ‪ 3,8‬ﺑﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻌﺪ از آن اﺑﺮ دوران‬
‫آرﻛﺌﻦ آﻏﺎز ﺷﺪ‬

‫دوران )‪(Era‬‬
‫از ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت اﺻﻠﻲ زﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ؛ دوران ﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻫﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ دوره ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫دوران ﭘﺎﻟﺌﻮزوﺋﻴﻚ)‪(Paleozoic Era‬‬

‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ دوران اﺋﻮن ﻓﺎﻧﺮوزوﺋﻴﻚ‬

‫دوران ﻣﺰوزوﺋﻴﻚ)‪(Mesozoic Era‬‬

‫دوران ﻣﻴﺎﻧﻲ اﺋﻮن ﻓﺎﻧﺮوزوﺋﻴﻚ‬

‫دورﺑﻴﻨﻬﺎي ﻋﻜﺲ ﺑﺮداري ﻫﻮاﻳﻲ) ‪(Aerial Photography‬‬

‫در ﻃﺮح و ﻋﻤﻞ ‪ ،‬ﻳﻚ دروﺑﻴﻦ ﻋﻜﺲ ﺑﺮداري ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻳﺎ اﻃﺎﻗﻚ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮف آن ﻋﺪﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺟﻬﺖ دﻳﮕﺮ ﻗﺸﺮ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر )در ﭼﺸﻢ ﺷﺒﻜﻴﻪ و‬
‫در دورﺑﻴﻦ ﻓﻴﻠﻢ ( واﻗﻊ اﺳﺖ ‪ .‬ﻋﺪﺳﻲ ﺷﻌﺎع ﻫﺎي ﻧﻮراﻧﻲ ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﻌﻜﺎس اﺟﺴﺎم را ﺟﻤﻊ آوري و ﺑﻪ ﻗﺸﺮﻫﺎي‬
‫ﺣﺴﺎس ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫دوﻟﺴﺘﻮن )‪(Dolstone‬‬
‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ از آب درﻳﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻋﻤﺪﺗﺎ از دوﻟﻮﻣﻴﺖ ) ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ – ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ (‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫دوﻟﻮﻣﻴﺖ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي راﻳﺞ ﺳﻨﮓ ﺳﺎز‪ ،CaMg(CO3)2 ،‬ﻛﻪ ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻲ رﻧﮓ ﻳﺎ زرد ﻛﻢ رﻧﮓ‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﺑﺎ آﻫﻦ ﻓﺮوس ﻳﺎ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻣﻨﮕﻨﺰﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮد‪ .‬دوﻟﻮﻣﻴﺖ در ﻻﻳﻪ‬
‫ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻨﮓ دوﻟﻮﻣﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دوﻟﻮﻣﻴﺖ)‪(Dolomite‬‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻠﺴﻴﺖ ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﻧﺤﻼل ﭘﺬﻳﺮﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آﺑﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ و آب‬
‫ﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻮل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫دوﻣﻮرﺗﻴﺮﻳﺖ )‪(Dumortierite‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﺗﻴﺮه‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﮓ آﺑﻲ ﺗﻴﺮه ﻳﺎ ﺑﻨﻔﺶ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮده اي و ﻫﻢ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎ ﻛﻮارﺗﺰ ﺑﻲ رﻧﮓ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد از اﻳﻦ رو ﺑﻪ آن ﻛﻮارﺗﺰ دوﻣﻮرﺗﻴﺮﻳﺖ ﻫﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬دوﻣﻮرﺗﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪،‬‬
‫دوﻣﻮرﺗﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوﻣﻮرﺗﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺑﻮر اﺳﺖ و ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻛﻴﺎﻧﻴﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻴﻠﻴﻤﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎروﻟﻴﺖ‪ ،‬آﻧﺪاﻟﻮزﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻮوﻳﺖ‪ ،‬ﻻزورﻳﺖ و ﭘﻴﺮوﻓﻴﻠﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دوﻣﻮرﺗﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺎده زﻳﻨﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر و ﻧﺮوژ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫دوﻧﻴﺖ )‪(Dunite‬‬
‫دوﻧﻴﺖ ﺳﻨﮕﻲ آذرﻳﻦ دروﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ اوﻟﺘﺮاﻣﺎﻓﻴﻚ ﺑﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎي درﺷﺖ و ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺎﻧﺮﻳﺘﻴﻚ اﺳﺖ ‪.‬اوﻟﻴﻮﻳﻦ ﺑﻴﺶ از ‪90‬‬
‫درﺻﺪ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي آن ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ و ﻛﺮوﻣﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬دوﻧﻴﺖ وﺳﺎﻳﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫ﭘﺮﻳﺪوﺗﻴﺘﻲ از ﺳﺮي ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺟﺒﻪ اي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻧﺪرﺗﺎٌ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻗﺎره اي ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻴﺸﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ‬
‫در ﺳﻜﺎﻧﺴﻬﺎي اﻓﻴﻮﻟﻴﺘﻲ‪ ،‬زوﻧﻬﺎي ﻓﺮوراﻧﺶ و ﻣﺤﻠﻬﺎي ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺰاﻳﺮ ﻗﻮﺳﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬

‫دوﻫﺮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻴﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ ﺑﻠﻮري ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در آن ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻗﺎﻋﺪه ﺑﻪ ﻗﺎﻋﺪه دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻮر را ﺑﻪ دو ﻣﻨﺸﻮر ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺸﻮر و ﻫﮕﺰاﮔﻮن دوﻫﺮﻣﻲ ﻫﻢ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‬

‫دوﻳﻞ‪،‬ﺑﺎﻻرو )‪(Raise‬‬
‫ﻋﺒﺎرت ازﻓﻀﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻗﺎﺋﻢ ﻳﺎﻣﺎﻳﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اززﻳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬دوﻳﻞ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻدرداﺧﻞ ﻣﺎده‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺣﺪاث ﻣﻴﮕﺮدد‪،‬ﺑﺮاي ﺗﻬﻮﻳﻪ‪،‬ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ اﻓﺮاد و وﺳﺎﻳﻞ واﺣﺪاث ﻛﺎرﮔﺎه اﺳﺘﺨﺮاج ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﻘﻄﻊ دوﻳﻠﻬﺎ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ وﻣﻌﻤﻮﻻﺑﻴﻦ ‪1,5‬ﺗﺎ‪3‬ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ‬

‫دﻳﺎﺑﺎز‬
‫ﺳﻨﮓ دروﻧﻲ ﺗﻴﺮه رﻧﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻚ ﻳﺎ ﺳﻴﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر ‪ ،‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ و‪ /‬ﻳﺎ اﻟﻴﻮﻳﻦ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻳﺎﺑﺎز ﻣﻌﺎدل دروﻧﻲ و ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﺑﺎزاﻟﺖ و ﮔﺎﺑﺮوﺳﺖ‬
 ‫دﻳﺎﺗﻮﻣﻴﺖ)‪(Diatomite‬‬
‫دﻳﺎﺗﻮﻣﻴﺖ ﺳﻨﮕﻲ رﺳﻮﺑﻲ ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ ﺑﺎ رﻧﮓ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ذرات ﺑﺴﻴﺎر داﻧﻪ رﻳﺰ ﺗﺸﻜﻴﻞ از ﺗﺠﻤﻊ دﻳﻮاره ﻫﺎي‬
‫ﺳﺨﺖ دﻳﺎﺗﻮﻣﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﺸﻮد‬

‫دﻳﺠﻴﺘﺎﻳﺰر )‪(Digitizer‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻋﻜﺲ ﺑﻪ ارﻗﺎم و اﻋﺪاد و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ داراي ﻳﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪه ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﺛﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در داﺧﻞ آن ﻳﻚ ﺣﺎﻣﻞ ﻣﺘﺤﺮك ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ روي ﺣﺎﻣﻞ ﻳﺎد ﺷﺪه ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﻧﻮري و ﻳﻚ ﺑﺎزﻳﺎب ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‬

‫دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ)‪(Paleontology‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺳﻨﮕﻮاره ﻫﺎ و زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ در زﻣﻴﻦ‬

‫دﻳﺮﻳﻨﻪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ) ‪(Paleomagnetism‬‬

 ‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‪ .‬ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺷﺪن داﺋﻤﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻗﻄﺒﻬﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﻜﺎر رود‬

‫دﻳﻔﺮﻛﺘﻮﻣﺘﺮ ﺗﻚ ﺑﻠﻮر) ‪(Single Crystal‬‬

‫اﻳﻦ روش ﺟﺰ روﺷﻬﺎي دﻳﻔﺮﻛﺘﻮﻣﺘﺮي ﻧﻮﺗﺮوﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ ﺳﻴﻨﻜﺮوﺗﺮون( دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻘﻮﻳﺖ و‬
‫ﺗﺴﺮﻳﻊ ذرات ﺑﺎردار اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ(‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮري‪ ،‬ﺑﻠﻮرﻫﺎي در ﺣﺪ ﻣﻴﻜﺮون‬
‫)ﻣﻴﻜﺮوﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻬﺎ( ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪ‬

‫دﻳﻔﺮﻛﺘﻮﻣﺘﺮ ﻧﻮﺗﺮوﻧﻲ)‪(Neutron Diffractometer‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﻮﺗﺮوﻧﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻮري ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﻪ ﻋﺪد اﺗﻤﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻢ وﻟﻲ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﻤﻮﻻً زاوﻳﻪ اﻧﻌﻜﺎس ﺑﺮگ ﻋﻨﺎﺻﺮ را ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ آﻧﻬﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻳﻚ ﻧﺮم اﻓﺰاري روي آن ﻧﺼﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﺰﺋﻲ ﻓﺎزﻫﺎ و ﻳﺎ ﺷﺒﻪ ﺑﻠﻮرﻫﺎ را در ﻓﻀﺎي ﺷﺶ ﺑﻌﺪي ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻫﺪ‬

‫دﻳﻔﺮﻛﺘﻮﻣﺘﺮي ﭘﻮدري ﻧﻮﺗﺮوﻧﻬﺎ ) ‪(Neutron Powder‬‬

‫اﻳﻦ روش ﺟﺰ روﺷﻬﺎي دﻳﻔﺮﻛﺘﻮﻣﺘﺮ ﻧﻮﺗﺮوﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻧﻮﺗﺮوﻧﻬﺎ در ﻋﻤﻞ ﭘﺮاش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً در واﻛﻨﺸﻬﺎي ﻫﺴﺘﻪ اي از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻜﺎﻓﺖ ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ اوراﻧﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬
 ‫دﻳﻔﻠﻴﺸﻦ)‪(Deflation‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎدي‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن و اﻧﺘﻘﺎل ﻗﻄﻌﺎت ﺷﻦ و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎد‬

‫دﻳﮓ ﺟﻦ )‪(Blowhole‬‬
‫ﺳﻮراﺧﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ ﻛﻪ در ﺳﻘﻒ ﻏﺎري ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و از داﺧﻞ آن ﻫﻮا و اﺣﺘﻤﺎﻻً آب ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺸﻨﺪي‬
‫درﺣﺎل ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺑﻮده وﻏﺎﻟﺒﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﺳﺖ‬

‫دﻳﻞ )‪(Dell‬‬
‫ﻳﻚ دره ﺟﻨﮕﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬دره ﺑﺎز و ﭘﻬﻦ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺷﻤﺎل اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺟﻨﻮب اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ‬

‫دﻳﻤﺎﻧﺘﻮﺋﻴﺪ )‪(Demantoid‬‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺘﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎم دﻳﮕﺮ آﻧﺪرادﻳﺖ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در روﺳﻴﻪ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎم دﻳﻤﺎﻧﺘﻮﺋﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻟﻤﺎس‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺟﻼي اﻟﻤﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎﻳﻲ دارد و ﺗﺠﺰﻳﻪ رﻧﮓ آن‪ ،‬از اﻟﻤﺎس ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎرﻧﺖ ﻧﻮع‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺘﻮﺋﻴﺪ ﻛﻤﻴﺎب و ﻧﻮﻋﻲ ﮔﺎرﻧﺖ آﻧﺪرادﻳﺖ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﭼﻤﻨﻲ روﺷﻦ و ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺨﺶ ﻧﻮر ﺑﺎﻻ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ اﻟﻤﺎس اﺳﺖ و ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﮔﺎرﻧﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد اﻧﻜﻠﻮزﻳﻮﻧﻬﺎي دم اﺳﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺳﻦ ﺑﻮﻧﻴﺘﻮ ﻛﺎﻧﺘﻲ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺪﻣﻮﻧﺖ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ﻧﺎﻣﻴﺒﻴﺎ‪ ،‬ﻛﺮه‪ ،‬ﻛﻨﮕﻮ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﻠﻲ‬
‫ﺑﻮﺗﺰ آرﻳﺰوﻧﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﻞ اﺻﻠﻲ دﻳﻤﺎﻧﺘﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻮﻫﻬﺎي اورال روﺳﻴﻪ اﺳﺖ‬

‫دﻳﻨﺎﻣﻜﺲ ب)‪(Dynamex B‬‬

‫اﻳﻦ ﺟﺴﻢ ﻳﻜﻲ ازﻣﻮاﻣﻨﻔﺠﺮه اي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه درﺻﻨﻌﺖ ﻣﺼﺮف زﻳﺎدي داردوازﻣﺸﺨﺼﺎت آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮان‬
‫آﻧﺮاﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺧﺮﺟﮕﺬاري ﻛﺮد‬

‫دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ)‪(Dynamite‬‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﻳﻚ اﺳﻢ ﻋﺎم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري ازﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﺧﺸﻚ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮادﺳﻮﺧﺘﻨﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ وﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ‬
‫اﻃﻼق ﻣﻴﺸﻮد‪.‬دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎرﺗﻮﺳﻂ اﻟﻔﺮدﻧﻮﺑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻛﻪ ﻣﺮﻛﺐ از‪%75‬وزﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻨﻮ‪%25‬دﻳﺎﺗﻮﻣﻴﺖ ﺑﻮد‪.‬ﻣﺼﺮف آن ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﻢ ﻣﻴﺸﻮدواﻣﺮوزه ﺗﻨﻬﺎدرآﺗﺸﺒﺎرﻳﻬﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرﺧﺮدﻛﺮدن ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرگ ﺳﻨﮓ ازدﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﺎده اﺻﻠﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫آﻧﺮاﺑﺎﻣﻮاددﻳﮕﺮﻣﺜﻞ ﻧﻴﺘﺮات ﺳﺪﻳﻢ‪،‬ﻣﻐﺰﭼﻮب وﺳﺎﻳﺮﻣﻮادﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻴﻜﻨﻨﺪواﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ‬
‫ﻫﺎراﺗﻬﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‬

‫دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﺳﺘﺮاﻳﺖ )‪(Straight Dynamite‬‬

‫ﻣﻴﺘﻮان آﻧﺮا دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﺻﻴﻞ ﻧﺎﻣﻴﺪ زﻳﺮاﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه اوﻟﻴﻦ ﻧﻮع دﻳﻨﺎﻣﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ازﺟﺬب ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ در‬
‫دﻳﺎﺗﻮﻣﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺘﺮوﻧﻮﺑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬ازﻣﺨﻠﻮط ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ‪،‬ﻧﻴﺘﺮات ﺳﺪﻳﻢ‪،‬ﻣﻮادﺳﻮﺧﺘﻨﻲ‪،‬ﮔﻮﮔﺮدوﻛﺮﺑﻨﺎت‬
‫ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻳﺎﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ازاﻧﻮاع دﻳﻨﺎﻣﻴﺘﻬﺎي ﻗﻮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎر آن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﺮاﻧﻲ‪،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ اﺻﻄﻜﺎك وﺷﻮك وﺧﻮاص آﺗﺸﮕﻴﺮي ﺑﻪ ﻧﺪرت درﺻﻨﻌﺖ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن درﻣﻘﺎﺑﻞ آب ﺧﻮب ﺗﺎﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‬
 ‫دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ)‪(Extra Dynamite)(Ammon Dynamite‬‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺘﺮات آﻣﻮﻧﻴﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴﺘﺮو ﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ ﺣﺴﺎس ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﻣﺎﺳﺮﻋﺖ‬
‫اﻧﻔﺠﺎروداﻧﺴﻴﺘﻪ ان ﻛﻤﺘﺮازدﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﺳﺘﺮاﻳﺖ وﻣﻘﺎوﻣﺖ آن درﺑﺮاﺑﺮﺷﻮك ﺑﻴﺶ ازدﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﺳﺘﺮاﻳﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ژﻻﺗﻴﻨﻲ)‪(Ammon Gelatine Dynmite‬‬

‫ﺷﺒﻴﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﻫﺎي آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﺑﺎاﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ژﻟﻪ ﺣﺎﺻﻞ ازاﻧﺤﻼل ﻧﻴﺘﺮوﺳﻠﻮﻟﺰدرﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎاﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ازﺑﺴﻴﺎري ﺟﻬﺎت ﺷﺒﻴﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ژﻻﺗﻴﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬اﻣﺎﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎروﻣﻘﺎوﻣﺘﺸﺎن درﺑﺮاﺑﺮآب‬
‫ﻛﻤﺘﺮاﺳﺖ‬

‫دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ژﻻﺗﻴﻨﻲ )‪(Gelatine dynamite‬‬

‫ﺷﺒﻴﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﺘﻬﺎي اﺳﺘﺮاﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪوﻓﺮﻗﺸﺎن دراﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺘﺮوﺳﻠﻮﻟﺰﻛﻠﻮﺋﻴﺪي ﺷﺪه‬
‫وﺑﺼﻮرت ژﻟﻪ درآﻣﺪه اﺳﺖ وﻟﺬاﻣﻘﺎوﻣﺖ آﻧﻬﺎدرﻣﻘﺎﺑﻞ آب ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮازدﻳﻨﺎﻣﻴﺖ اﺳﺘﺮاﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬داﻧﺴﻴﺘﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮع دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮوﺣﺴﺎﺳﻴﺘﺸﺎن ﻛﻤﺘﺮاﺳﺖ‪.‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎرآﻧﻬﺎ ﺑﻴﻦ ‪2700‬ﺗﺎ‪9700‬ﻣﺘﺮدرﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ‬

‫دﻳﻨﺎﻣﻜﺲ آ)‪(Dynamex A‬‬

‫اﻳﻦ ﺟﺴﻢ ﺑﺮاي اﻧﻔﺠﺎر در زﻳﺮآب ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه وﺗﺎ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﻴﺘﻮان آﻧﺮا زﻳﺮآب ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‪.‬اﻳﻦ ﺟﺴﻢ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻟﻮﻟﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻄﺮﺷﺎن ‪22‬ﺗﺎ‪40‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‪،‬ﻃﻮﻟﺸﺎن ‪200‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ و وزﻧﺸﺎن ‪100‬ﺗﺎ‪ 330‬ﮔﺮم اﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫دﻳﻮاره ﻳﺎ ﺗﻴﻐﻪ )‪(Bulkhead‬‬

‫ﺳﺎزه دﻳﻮار ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﭼﻮﺑﻲ ﻳﺎ ﺑﺘﻮﻧﻲ ﻛﻪ اﺻﻮﻻً ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎر زﻣﻴﻦ ﻳﺎ آب ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﻮار ﺣﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻟﻐﺰش زﻣﻴﻦ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻛﺎﻧﺎل و ﻳﺎ ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ ﻣﺤﺪوده در ﺣﺎل ﻛﺎر در ﻣﻌﺎدن ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫دﻳﻮﭘﺘﺎز)‪(Dioptase‬‬
 ‫اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﺳﺎل ‪ ،1797‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎوﻳﻦ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪ‪ .‬دﻳﻮﭘﺘﺎز‪ ،‬ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ ‪.‬دﻳﻮﭘﺘﺎز‪ ،‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺳﺒﺰ‬
‫رﻧﮓ ﻣﺲ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻮﭘﺘﺎز‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ و ﺷﻔﺎف اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت رﻧﮓ ﺳﺒﺰ آن ﺑﻪ ﻗﺪري زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ‬
‫آن را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ دﻳﻮﭘﺘﺎز‪ ،‬ﺗﻴﺮه ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬دﻳﻮﭘﺘﺎز در روﺳﻴﻪ‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﺷﻴﻠﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺒﻴﺎ و زﺋﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ)‪(Diopside‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻔﺎف ﺗﺎ ﺗﻴﺮه اي ﻛﻪ در آن ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺒﺰ آﺑﻲ ﺗﺎ ﺳﺒﺰ زرد‪ ،‬ﻗﻬﻮه اي و ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺪرت آﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻔﺶ‪ ،‬ﺑﻲ‬
‫رﻧﮓ و ﺳﻔﻴﺪ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺎﮔﻤﺎ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬واژه دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ‪،‬‬
‫از دو ﻛﻠﻤﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ دي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي دو و اﭘﺴﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي دﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﻨﮓ‬
‫ﺳﺎز ﻣﻬﻢ در ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ و ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ ﺑﺎزﻳﻚ ﺗﺎ اﻟﺘﺮاﺑﺎزﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺧﻮد ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي‬
‫ﺳﺘﺎره ﺳﺎﻧﻲ و ﭼﺸﻢ ﮔﺮﺑﻪ اي ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ ﺑﻪ دو ﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ ﺳﺘﺎره اي ﺳﻴﺎه و‬
‫دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ و دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ ﻛﺮوم دار ﺳﺒﺰ رﻧﮓ زﻣﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻣﻴﺎﻧﻤﺎر‪ ،‬روﺳﻴﻪ و آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫دﻳﻮرﻳﺖ )‪(Diorite‬‬
‫داراي ﺳﺎﺧﺖ داﻧﻪ اي ﺑﻮده ﻛﻪ در آن آﻧﺪزﻳﻦ ﻳﺎ اوﻟﻴﮕﻮﻛﻼز ﻛﻠﺴﻴﻚ ﻛﺎﻧﻲ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ و ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي‬
‫ﻣﺎﻓﻴﻚ ﻋﻤﺪه ﺳﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ ﺳﺒﺰ اﺗﻮﻣﻮرف اﺳﺖ وﻟﻲ ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ﺳﺎب اﺗﻮﻣﻮرف ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬دﻳﻮرﻳﺖ ﻫﺎي داراي آﻣﻔﻴﺒﻮل زﻳﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ دﻳﻮرﻳﺖ ﻫﺎي داراي ﻓﻘﻂ ﻣﻴﻜﺎي ﺳﻴﺎه ‪ ،‬ﻛﻤﻴﺎب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻮرﻳﺖ ﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰ دار ﺳﺎﺧﺖ داﻧﻪ اي داﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ و ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺎﻓﻴﻚ و ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ‬
 ‫دﻳﻮرﻳﺘﻬﺎي ﻛﻮارﺗﺰدار از ﮔﺮاﻧﻴﺖﻫﺎ ﺗﻴﺮه رﻧﮓﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ ﺑﺠﺎي ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ در اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪.‬‬

‫ذﺧﻴﺮه ﻗﻄﻌﻲ)‪(Developed ore‬‬

‫آن ﻣﻘﺪارازﻛﺎﻧﺴﺎرﻛﻪ اﺑﻌﺎدوﻋﻴﺎروﺳﺎﻳﺮﻣﺸﺨﺼﺎت آن ﺑﺎﻋﻤﻠﻴﺎت اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ درﺳﻪ ﺑﻌﺪﺑﺎﻓﻮاﺻﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫وزارت ﻣﻌﺎدن وﻓﻠﺰات ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺣﻔﺎري وﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي وآزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﻻزم ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‬

‫ذﺧﻴﺮه‪،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ)‪(Reserv‬‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺑﺨﺸﻲ ازﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ واﺟﺪﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻼك ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ وﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري‬
‫و ﺗﻮﻟﻴﺪازﻗﺒﻴﻞ ﻋﻴﺎر‪،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ‪،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ وﻋﻤﻖ ﺑﺎﺷﺪوﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮرﻣﻨﻄﻘﻲ اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪدرزﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮراﻗﺘﺼﺎدي وﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺘﺤﺼﺎل ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﻮد‬

‫ذوب ﺑﺨﺸﻲ)‪(Partial melt‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﻮاد ﻣﺬاب و ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ را ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻇﺮف ‪ B‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ذوب ﻛﺮده‬
‫و ﺑﺨﺸﻬﺎي ذوب ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻦ داﻧﻪ ﻫﺎ را ﭘﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ذوﺑﻲ‪ ،‬ذوب ﺑﺨﺸﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ذوب ﺑﺨﺸﻲ) ‪(Partial melting‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آن اﻛﺜﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ ذوب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داراي ﻧﻘﺎط ذوب ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ در ﻣﺤﺪوده ي ﺣﺮارﺗﻲ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ درﺟﻪ ذوب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬اﮔﺮ ﭘﺲ از ﻣﻘﺪاري ذوب‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﺧﺎرج راﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ آن ﻏﻨﻲ ﺗﺮ از ﺳﻴﻠﻴﺲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
 ‫ذوب ﺑﺨﺸﻲ ﻣﺮﻃﻮب)‪(Wet partial melting‬‬
‫آب ﺳﺒﺐ ذوب ﺳﻨﮕﻬﺎ در دﻣﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎرﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎ دﻣﺎﻫﺎﻳﻲ در ﺣﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد از‬
‫آﻧﺠﺎﻳﻴﻜﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ دﻣﺎي ﻣﺸﺨﺼﻲ ذوب ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ در‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزه اي از دﻣﺎ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزه ذوب(‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺬاب ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي ذوب ﺷﺪه )ﻣﺎﮔﻤﺎ( ﺑﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ذوب ﻧﺸﺪه ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آراﻣﻲ در اﻣﺘﺪاد ﺑﺎزه ذوب ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ذوب واﻓﺸﺎرﺷﻲ)‪(Decompression melting‬‬

‫زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﮓ از اﻋﻤﺎق زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﺑﺪون‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ ذوب ﺷﻮد‬

‫رآﻟﮕﺎر )‪(Realgar‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬رآﻟﮕﺎر ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺎﻟﺐ در ﻣﻴﺎن ﺳﻮﻟﻔﻴﺪﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬رآﻟﮕﺎر در رﮔﻪ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ از ﺳﻮﻟﻔﻴﺪﻫﺎي ﻓﻠﺰي و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر در ﺑﻌﻀﻲ از ﭼﺸﻤﻬﻬﺎي ﮔﺮم ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎرارآﻟﮕﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ آرﺳﻨﻴﻚ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد‬

‫رﺋﻮﻟﻴﺖ )‪(Reolit‬‬
‫ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ژﻟﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻤﺪه آن ﺗﻲ ان ﺗﻲ‪،‬ﻧﻴﺘﺮات آﻣﻮﻧﻴﻮم‪،‬ﻧﻴﺘﺮات ﺳﺪﻳﻢ‪،‬ﭘﻮدرآﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم و آب‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎر آن ‪4800‬ﻣﺘﺮرﺛﺎﺗﻴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪو ﻗﻄﺮﺑﺤﺮاﻧﻲ آن ‪75‬ﺗﺎ‪90‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮاﺳﺖ‪.‬ﺗﻌﺎدل اﻛﺴﻴﮋن‬
‫ﻧﺪاردودرﻣﻘﺎﺑﻞ آب ﻣﻘﺎوم اﺳﺖ‬

‫رادار دوﭘﻠﺮ)‪(Doppler radar‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ راداري ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ دوﭘﻠﺮ اﻣﻮاج رادﻳﻮﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻮا در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮرﻧﺎدوﻫﺎ و‬
‫ﻧﺰوﻻت آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺑﺎران و ﻳﺦ را از ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺗﻮرﻧﺎدو ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد زودﺗﺮ از رادارﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ‬
 ‫رادﻳﻮﻣﺘﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ)‪(AVHRR‬‬
‫ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه اﺳﻜﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﭘﻨﺞ ﻛﺎﻧﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻛﻤﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ روي‬
‫ﻣﺎﻫﻮاره ‪ NOAA‬ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﭘﻮﺷﺶ اﺑﺮ و دﻣﺎي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫راﺳﺖ ﻟﻐﺰ ﻳﺎ راﺳﺖ ﺑﺮ)‪(Right slip or dextral‬‬

‫ﻳﻚ ﺑﻠﻮك ﮔﺴﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻠﻮك ﻣﺠﺎور ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎ)ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ( ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫راﻧﺪﮔﻲ )‪(Thrust fault‬‬

‫ﮔﺴﻞ ﻣﻌﻜﻮﺳﻲ را ﻛﻪ ﺷﻴﺐ آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 45‬درﺟﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪10‬درﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬راﻧﺪﮔﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﮔﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮔﺴﻞ زﻳﺮ‬
‫راﻧﺪه ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‬

‫راﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ)‪(Erosion thrust‬‬

‫اﮔﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﮔﺴﻞ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد و ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ راﻧﺪه ﺷﻮد ‪ ،‬ﮔﺴﻞ را راﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‬

‫رﭘﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﺳﻨﮓ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ رﻳﺰ داﻧﻪ ﻛﻪ از ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر و ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﭘﻮﻟﻴﺖ ﻣﻌﺎدل ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﮔﺮاﻧﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ‬
 ‫رخ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺘﻦ در اﻣﺘﺪاد ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ در ﺳﻄﻮح ﻣﻮازي‪ .‬در ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﮔﻮارﮔﻲ ﻳﺎ ﺷﻴﺴﺖ وارﮔﻲ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫رخ)‪(Cleavage‬‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺘﻦ در ﺟﻬﺎت ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ در اﻣﺘﺪاد ﺳﻄﻮح ﺻﺎف ‪ ،‬اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ‬

‫رﺧﺴﺎره ﭘﻠﻪ)‪(Bench Face‬‬

‫ﻫﺮﭘﻠﻪ داراي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ وﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬ﺳﻄﻮح ﻇﺎﻫﺮﺷﺪه ﻏﻴﺮﻗﺎﺋﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ دوﺳﻄﺢ را درﺗﺮازﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬ﺑﻪ رﺧﺴﺎره ﭘﻠﻪ ﻣﻮﺳﻮﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ردﺷﻜﺎﻓﺖ)‪(Fission tracks‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻼﺷﻲ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮي)ﭘﺮﺗﻮ اﻓﺸﺎﻧﻲ( ذرات ﻫﺴﺘﻪ اي در داﺧﻞ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻜﺎﻓﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدي ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ ﻫﺎي اوراﻧﻴﻮم ‪ 238‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ اﺛﺮات از ﻧﻈﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ و ﻣﺤﻞ وﻗﻮع ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺮك ﻫﺎي ذره آﻟﻔﺎ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺑﺰرﮔﺘﺮﻧﺪ و ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ردﺷﻜﺎﻓﺖ ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
 ‫رس ﺳﻨﮓ)‪(Claystone‬‬
‫رس ﺳﻨﮕﻬﺎ از ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ و ﺣﺎوي ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي رﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﺳﻬﺎ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎﻳﻲ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﻞ دار‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺑﻌﺎد ذرات آﻧﻬﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ 4‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻫﻮازدﮔﻴﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ اﻣﺎ‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻫﻴﺪروﺗﺮﻣﺎل اﻳﺠﺎد ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬رﺳﻬﺎ ﺗﻮان ﺟﺬب آب ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد دارﻧﺪ و داراي‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‬

‫رﺳﺎﻧﺎ)‪(Conductive‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮﻣﺎ از ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ آن‬

‫رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ) ‪(Hydraulic conductivity‬‬

‫ﻋﺎﻣﻠﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي در آﺑﺨﻮان و ﮔﺮاﻧﺮوي ﺳﻴﺎل‬
‫را ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫رﺳﻮب)‪(Sediment‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻮادي )ﻣﺜﻞ ﮔﺮاول‪،‬ﻣﺎﺳﻪ وﮔﻞ( ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻮازدﮔﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮدﻣﻲ آﻳﻨﺪ و ﻳﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﻜﻠﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻣﻮﺟﻮدات درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﺑﻬﺎي ﺟﺎري‪ ،‬ﺑﺎد‪ ،‬ﻳﺦ و ﻳﺎ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه رﺳﻮب داده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬

‫رﺳﻮﺑﺎت)‪(Sediments‬‬
‫ذرات ﺳﻨﮕﭙﻮش )‪ (Regolith‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آب‪ ،‬ﺑﺎد و ﻳﺦ ﺣﻤﻞ و ﺳﭙﺲ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫رﺳﻮﺑﺎت آﺑﺰاد )‪(Hydrogenous sediment‬‬

‫رﺳﻮﺑﺎت ﻛﻒ درﻳﺎ ﻛﻪ از ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه از آب درﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬از ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﺧﻮب آن ﻧﺪوﻟﻬﺎي ﻣﻨﮕﻨﺰ‬
‫اﺳﺖ‬

‫رﺳﻮﺑﺎت ﺑﺎدي‪ ،‬ﺑﺎدرﻓﺖ‪(Aeolian‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺎد‪،‬ﻳﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎد‪ .‬ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺘﻬﺎي ﺑﺎدي ﻣﻮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎد ﺣﻤﻞ ﺷﺪه و در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺗﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻮس و ﺷﻦ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ و ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﺷﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫رﺳﻮﺑﺎت داراي ﻣﻨﺸﺎ ﺣﻴﺎﺗﻲ) ‪(Biogenous sediment‬‬
‫رﺳﻮﺑﺎت ﻛﻒ درﻳﺎ ﻛﻪ داراي ﻣﻨﺸﺎ ﺣﻴﺎﺗﻲ – درﻳﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫رﺳﻮﺑﺎت دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ)‪(Flood-plain deposit‬‬

‫رﺳﻮﺑﺎت ﻣﺎﺳﻪ اي و رﺳﻲ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آب رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ در دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻬﺸﺘﻪ‬
‫ﭘﺴﺖ و ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه دﺷﺖ ﺳﻴﻼﺑﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ رودﺧﺎﻧﻪ ﺿﺨﻴﻢ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫داﻣﻨﻪ ﻫﺎي دره ﻛﻢ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫رﻃﻮﺑﺖ ﺳﻨﺞ)‪(Psychrometer‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ در آن اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ آب از ﻣﺎﻳﻊ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﮔﺎز‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آب ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻣﻲ ﺷﻮد ﻟﺬا ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻫﺪر رﻓﺘﻦ آب ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ارﺗﻔﺎع آن اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﺷﺪه و واﺣﺪ آن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﻳﺎ اﻳﻨﭻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺗﺒﺨﻴﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان از روش ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي ﻛﺮد‬
 ‫رﮔﺒﺎر)‪(Cloudburst‬‬
‫رﻳﺰش ﺑﺎران ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﺷﺪﻳﺪي ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻃﻮﻓﺎن ﺗﻨﺪري‪ ،‬رﮔﺒﺎرﻫﺎ اﻣﻜﺎن دارد ﻫﺮﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎران رﻳﺰش‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﻨﺪ وﻟﻲ از ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ رﻳﺰش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫رﮔﺒﺎر ﺷﻬﺎﺑﻲ ) ‪(Meteor shower‬‬

‫ﺷﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﻬﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻜﺴﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲ رود آﻧﻬﺎ ﺑﻘﺎﻳﺎي ﺳﺘﺎره ﻫﺎي‬
‫دﻧﺒﺎﻟﻪ دار ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫رﮔﻪ‬
‫ﺗﻮده ﺑﺎرﻳﻚ و ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪي از ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي آذرﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﻛﻮارﺗﺰ ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﺖ ‪ ،‬ﺑﺎرﻳﺖ و ﻏﻴﺮه ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺷﻜﺎف ﻳﺎ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫رﻧﮓ ﺧﺎﻛﻪ )‪(Streak‬‬

 ‫ﻻﻳﻪ ﻧﺎزك ﻛﺎﻧﻲ ﭘﻮدر ﺷﺪه ﺣﺎﺻﻞ ﺳﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ ﭼﻴﻨﻲ ﺑﺪون ﻟﻌﺎب‬

‫روان آب‪ ،‬آﺑﻬﺎي ﺟﺎري )‪(Run Off‬‬

‫آن ﻗﺴﻤﺖ از ﺑﺎرش ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻧﻬﺮﻫﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻣﺮﻛﺐ از آﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ زﻣﻴﻦ ﻓﺮو رود ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻘﺪار آﺑﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻓﺮورﻓﺘﻪ و ﺑﻌﺪا در ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ آﺑﻲ ﻛﻪ در‬
‫روي زﻣﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن دارد ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﻲ)‪(Surface runoff‬‬

‫ﺑﺎرﺷﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎل رودﻫﺎ را زﻫﻜﺸﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫رواﻧﮕﺮاﻳﻲ)‪(Liquefaction‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻟﺮزش ) ﻧﺎﺷﻲ از زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه ‪ ،‬اﻧﺒﺴﺎط ﺧﺎك و ‪ (...‬در ﺧﺎك ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ‪ ،‬ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﻢ و اﺷﺒﺎع اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ذرات ﺧﺎك در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪه و ﺧﺎك رﻓﺘﺎر روان از‬
‫ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬
 ‫رواﻧﻪ ﮔﻞ) ‪(Lahar‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﮔﻠﻲ در داﻣﻨﻪ ي ﻣﺨﺮوط ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ وارﻳﺰه و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ از آب‬
‫اﺷﺒﺎع ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻃﺮف داﻣﻨﻪ ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻣﺠﺎري رودﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫رواﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎزاﻟﺘﻲ)‪(Flood basalts‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻲ از ﮔﺪازه ﻫﺎي ﺑﺎزاﻟﺘﻲ ﻛﻪ از ﺷﻜﺎف ﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺴﺘﺮده اي ﺑﻪ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺻﺪﻫﺎ ﻣﺘﺮ را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‬

‫رود اﻓﻠﻮﺋﻨﺖ)‪(Effluent stream‬‬

‫ﻣﺠﺮاي رودي ﻛﻪ ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ آﺑﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﺬﻳﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫رود ﭘﻴﺸﻴﻦ)‪(Antecedent stream‬‬

‫رودي ﻛﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد را ﻋﻤﻴﻖ ﺣﻔﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺮاﻳﺶ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺴﻠﺶ و ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫رود ﻣﺘﻌﺎدل)‪(Graded stream‬‬

‫رودي ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺳﺮﻋﺖ دﻗﻴﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ رﺳﻮﺑﺎت داراي ﻣﺠﺮاي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬

‫رود ﻣﻮﻗﺘﻲ)‪(Ephemeral stream‬‬

‫رودي ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﺸﻚ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﺎﺻﻲ از ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬ﺑﻴﺸﺘﺮ رودﻫﺎي ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬
‫از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫رودﺧﺎﻧﻪ اي)‪(Fluvial‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫رودﺧﺎﻧﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪه)‪(Gaining stream‬‬

‫رودﺧﺎﻧﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از آب ﺧﻮد را از ﺟﺮﻳﺎن آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺟﺬب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻴﺮا ) ‪(Losing stream‬‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ آب ﺧﻮد را در اﺛﺮﺧﺮوج از ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺴﺘﺮ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬

‫روش اﺗﺎق و ﭘﺎﻳﻪ)‪(Room and Pillar‬‬

‫از روﺷﻬﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﺑﺪون ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻪ درﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﻻﻳﻪ اي اﻓﻘﻲ ‪،‬ﻣﺴﻄﺢ وﻧﺴﺒﺘﺎﻧﺎزك ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻓﻀﺎﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺳﺖ ﮔﻮﺷﻪ وﺑﻪ ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻨﻈﻢ ازﻳﻜﺪﻳﮕﺮوﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﺑﺎﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‬
‫ﻳﺎﻣﺮﺑﻌﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮرﻧﮕﻬﺪاري ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺠﺎدﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ روش ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج زﻏﺎل‪،‬ﻣﻮادﻏﻴﺮﻓﻠﺰي وﺑﺮﺧﻲ ازﻛﺎﻧﻴﻬﺎي‬
‫ﻓﻠﺰي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬

‫روش اﺳﺘﺨﺮاج اﻧﺒﺎره اي)‪(Shrinkege Stoping‬‬

‫ازاﻧﻮاع روﺷﻬﺎي اﺳﺘﺨﺮاج زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺪون ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ روش ﺑﻌﻨﻮان اوﻟﻴﻦ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻄﺮح‬
‫ﻣﻴﺸﻮدوﺑﻪ روﺷﻬﺎﻳﻲ اﻃﻼق ﻣﻴﮕﺮددﻛﻪ درآﻧﻬﺎﻛﺎﻧﺴﺎراﻟﺰاﻣﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﻳﺎﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻗﺎﺋﻢ وﺗﺤﺖ زاوﻳﻪ اي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از زاوﻳﻪ‬
‫ﻗﺮارﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه ‪،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬اﻳﻦ روش ﻳﻚ روش ﺑﺎﻻﺳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ‬
‫درﺑﺮﺷﻬﺎﻳﻲ اﻓﻘﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻴﮕﺮدد وﻣﻮاد ﺧﺮدﺷﺪه ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮﻗﺖ دﻳﻮاره ﻫﺎوﺗﺎﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﻜﻮي ﻛﺎرﺑﺮاي‬
‫ﻣﻌﺪﻧﭽﻴﺎن ‪،‬درﻛﺎرﮔﺎه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
 ‫روش اﺳﺘﺨﺮاج ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﻛﻮﺗﺎه)‪(Short Wall Mining‬‬
‫اﻳﻦ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ‪،‬ﺳﻘﻒ ﺗﻮده اي‪،‬ذﺧﻴﺮه ﻛﻢ وﺷﺮاﻳﻂ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ازﻧﻈﺮ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖ زﻳﺎدي ﺑﻪ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﺑﻠﻨﺪ دارد‪.‬ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه ازﻧﻈﺮﺷﻜﻞ ﻫﻨﺪﺳﻲ ‪،‬ﻃﻮل‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎراﺳﺖ‪.‬از ﻟﺤﺎظ اﺟﺮاﻳﻲ اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ وﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﺎز دارد‬

‫روش اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺎرﮔﺎه وﭘﺎﻳﻪ)‪(Stope and Pillar Mining‬‬

‫اﻳﻦ روش ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد را در ﺑﻴﻦ روﺷﻬﺎي اﺳﺘﺨﺮاج زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺨﺖ دارد‪.‬اﻳﻦ روش از ﻧﻮع‬
‫ﺑﺪون ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ﻓﻀﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﻲ درﻛﺎﻧﺴﺎرﻃﺒﻖ ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻣﻨﻈﻢ ﻳﺎﻏﻴﺮﻣﻨﻈﻢ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪو‬
‫در اﺛﺮآن ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري زﻣﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬اﻳﻦ روش ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ روش ﺑﺰرگ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‬

‫روش اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺤﻠﻮﻟﻲ)‪(Solution Mining‬‬

‫دراﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ اززﻣﻴﻦ ‪،‬آب ﻳﺎﻳﻚ ﺣﻼل آﺑﻜﻲ ازﻃﺮﻳﻖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻳﺎواﻛﻨﺶ اﻧﺤﻼﻟﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد وداﻣﻨﻪ اي ازﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺎﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎي اﺳﺘﺨﺮاج راﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫روش اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ)‪(Electrical Method‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﺪان ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﺑﺸﺮ ﺳﺎز‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮدازد ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬در درﻳﺎ و ﻳﺎ در ﭼﺎﻟﻪ ﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪ .‬از روي‬
‫اﻳﻦ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻣﺜﻞ رﺳﺎﻧﺎ ﻳﺎ ﻧﺎرﺳﺎﻧﺎ ﺑﻮدن ﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺳﻨﮓ ﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪاري از‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ را ﻋﺒﻮر ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ ﻧﺎرﺳﺎﻧﺎ ﺑﻮدن ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫روش ﭘﻠﻜﺎﻧﻲ)‪(Topheading bench‬‬
‫دراﻳﻦ روش اﺑﺘﺪاﺗﻮﻧﻞ ﭘﻴﺶ آﻫﻨﮓ در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺎروﺷﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻋﺮض اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮﻋﺮض ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻮﻧﻞ وارﺗﻔﺎع آن ‪3/1‬ﺗﺎ‪ 2/1‬ارﺗﻔﺎع ﺗﻮﻧﻞ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻘﻴﻪ ﻛﺎرﻣﺜﻞ ﻣﻌﺎدن روﺑﺎز ﺑﺼﻮرت ﭼﻨﺪﭘﻠﻪ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ارﺗﻔﺎع ﭘﻠﻪ ﻫﺎ را ﻧﺒﺎﻳﺪ زﻳﺎد ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺳﻘﻒ ودﻳﻮاره ﺗﻮﻧﻞ راﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ دوام و اﺳﺘﺤﻜﺎم آن ﺑﺎ روﺷﻬﺎي‬
‫آﺗﺸﻜﺎري ﻣﻬﺎرﺷﺪه ﺣﻔﺎري ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‬

‫روش ﻛﻮره دﻣﺎي ﺑﺎﻻ )‪(High-Temperature Furnaces‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ وﻗﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻣﺤﺪوده ﺳﻄﺤﻲ و ﻋﻤﻘﻲ‬
‫زﻣﻴﻦ)‪ 650‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ( را دارد‬

‫روش ﻫﻤﺠﻮﺷﻲ ﻫﺴﺘﻪ اي )‪(Nuclear Fusion Method‬‬

‫دوﺗﺮﻳﻮم و ﺗﺮﻳﺘﻴﻮم ‪ ،‬اﻳﺰوﺗﻮپ ﻫﺎي ﻫﻴﺪروژﻧﻲ ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮاق ﻫﻤﺠﻮﺷﻲ ﻫﺴﺘﻪ اي راﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺴﺘﻪ‬
‫دوﺗﺮﻳﻮم از ﻳﻚ ﻧﻮﺗﺮون و ﻳﻚ ﭘﺮوﺗﻮن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و ﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﺘﻴﻮم داراي دو ﻧﻮﺗﺮون و ﻳﻚ ﭘﺮوﺗﻮن اﺳﺖ‬
‫ﭼﻮن ﺑﺎر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻤﺎم ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‬
 ‫روﻣﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻄﺤﻲ )‪(Epicenter‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ اي روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺎﻻي ﻛﺎﻧﻮن زﻣﻴﻨﻠﺮزه ﻗﺮار دارد‬

‫روﻣﻜﺲ)‪(Romex‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺴﻢ ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮادﻧﺎرﻳﻪ ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ وﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﻮل ﻫﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺑﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ‪25‬ﺗﺎ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻣﻮرداﺳﺘﻌﻤﺎل آن ﺑﻴﺸﺘﺮدر ﭼﺎﻟﻬﺎي ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وزن‬
‫ﻣﺨﺼﻮص زﻳﺎدو ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻤﻴﺮي آن ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺧﺮﺟﮕﺬاري آن زﻳﺎد اﺳﺖ‬

‫روﻧﻮﺷﺖ ﻋﻴﻨﻲ )‪(Facsimile‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آن اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻳﺎ ﺿﺒﻂ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫رﻳﺰ ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮕﻬﺎ) ‪(Micrometeorite‬‬

‫ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮕﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ ﻛﻪ اﺻﻄﻜﺎك ﻛﺎﻓﻲ و ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺘﻦ در ﺟﻮ را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺳﻘﻮط ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬
 ‫رﻳﺰاﺑﻪ)‪(Affluent‬‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﻳﻚ رود ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ رودي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد‬

‫رﻳﺰش)‪(Fall‬‬
‫رﻳﺰش ﻫﺎ ﺣﺮﻛﺎت داﻣﻨﻪ اي در داﻣﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﺮ ﺷﻴﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻮده ﻣﻨﻔﺼﻞ از ﻣﻮاد‪ ،‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮاز اﻧﺪازه ﺧﻮد از‬
‫داﻣﻨﻪ ﺟﺪا ﺷﺪه وﺑﺼﻮرت ﺣﺮﻛﺖ در ﻫﻮا‪ ،‬ﻏﻠﺘﻴﺪن ﻳﺎ ﺟﻬﺶ ﺑﺮ روي داﻣﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ داﻣﻨﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫رﻳﺰش ﺻﻔﺤﻪ اي)‪(Plaine Failure‬‬

‫رﻳﺰش ﺻﻔﺤﻪ اي در ﻃﻮل اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻫﺎ درﻣﻘﻴﺎس ﭘﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﮔﺬرﮔﺎﻫﻲ ودﻳﻮاره ﻛﺎواك اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬

‫رﻳﺰش ﻗﻮ ﺳﻲ داﻳﺮه اي )‪(Circular Arc Failure‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع رﻳﺰش وﻗﺘﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﺐ درﺧﺎك ﻳﺎ ﺳﻨﮓ ﺳﺴﺘﻲ ﺣﻔﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ان‬
‫ازﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫رﻳﺰش ﻟﻐﺰﺷﻲ ﻗﻮﺳﻲ)‪(Rotational Slip Failure‬‬

‫اﻳﻦ رﻳﺰش زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﻣﺼﺎﻟﺢ دﻳﻮاره ازﺗﻨﺸﻬﺎي اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻧﺎﺷﻲ ازﺟﺮم ﻣﻮادﻳﺎﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي اﻋﻤﺎﻟﻲ ‪،‬ﻛﻤﺘﺮﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ رﻳﺰش درﻣﻮادﺳﺴﺖ اﻣﺮي ﻋﺎدي اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮرﺧﺎص اﻳﻦ ﻧﻮع رﻳﺰش دردﻳﻮاره ﻫﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪوﺑﺎﺷﻴﺐ زﻳﺎدودرﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺴﺖ ﺑﺎﺗﺨﻠﺨﻞ وﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ ﻛﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬

‫رﻳﺰش ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺳﻨﮓ‪،‬اﻧﻔﺠﺎر ﺳﻨﮓ)‪(Rock Burst‬‬

‫اﻧﻔﺠﺎرﺳﻨﮓ درﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ اﻣﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﺮوز آن ‪،‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ وﺟﺪاﺷﺪه ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓﻀﺎي ﺗﻮﻧﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ ازﻓﺮاﻳﻨﺪ آزادﺷﺪن ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻨﺶ اﺳﺖ‬

‫رﻳﺰش وارﻳﺰه اي)‪(Debris fall‬‬

‫رﻣﺒﺶ )‪ (collapse‬ﻧﺴﺒﺘﺎ آزاد ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻣﻮاد ﻛﺎﻧﻲ و ﻣﻮاد ﺳﻨﮕﻲ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻫﻮازده در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻴﺐ ﺗﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ وﺟﻮد ﺻﺨﺮه‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻ در اﻣﺘﺪاد ﻛﻨﺎره ﻫﺎي زﻳﺮﺑﺮش‬

‫رﻳﺰش ﻛﻨﺎره رود)‪(Bank caving‬‬

‫رﻳﺰش ﻳﺎ ﻟﻐﺰش دوراﻧﻲ رﺳﻮﺑﺎت ﻣﺎﺳﻪ اي‪ ،‬ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻠﺘﻲ و رﺳﻲ ﺑﻪ درون ﻛﺎﻧﺎل رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ در ﺳﻤﺖ‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﻧﺤﻨﺎي ﻣﺴﻴﺮ رودﺧﺎﻧﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر آﺷﻔﺘﻪ اي ﻛﻪ دﻳﻮاره ﻛﺎﻧﺎل را از زﻳﺮ ﺑﺮﻳﺪه و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫رﻳﻒ)‪(Reef‬‬
 ‫ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺮﻛﺐ از ﺑﻘﺎﻳﺎي آﻫﻜﻲ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ ) ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﺮﺟﺎن ﻫﺎ(‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ رﻳﻒ ﮔﺮﻳﺖ ﺑﺎرﻳﺮ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪،‬‬
‫رﻳﻒ ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ در آن وﺟﻮد دارﻧﺪ‬

‫رﻳﻞ)‪(Rail‬‬
‫رﻳﻠﻬﺎي ﺧﻂ راه آﻫﻦ ﻣﻌﺎدن ﻣﺎﻧﻨﺪﺧﻂ آﻫﻦ ﺳﺮاﺳﺮي ازﭘﺮوﻓﻴﻠﻬﺎي ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﭘﺮوﻓﻴﻠﻬﺎ ازﺳﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎرچ‪،‬ﺗﻴﻐﻪ وﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻧﻮع رﻳﻞ راﺑﺎﻳﺪﺑﺮاﺳﺎس وزن ﻛﻞ واﮔﻦ وﻟﻮﻛﻮﻣﻮﺗﻴﻮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‬

‫رﻳﻮﻟﻴﺖ)‪(Rhyolite‬‬
‫رﻳﻮﻟﻴﺖﻫﺎ ﺟﺰو ﺳﻨﮕﻬﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻮارﺗﺰدار اﺳﺖ‪ .‬رﻳﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎي آﻟﻜﺎﻟﻦ وﻟﻜﺎﻧﻴﻚ ﻳﺎ ﻫﻴﭙﻮ وﻟﻜﺎﻧﻴﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎي آﻟﻜﺎﻟﻦ و ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻫﺎي ﺳﻨﮓ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ‪.‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﻬﺎي ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت آﻟﻜﺎﻟﻦ و‬
‫ﻣﺒﻜﺮوﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻬﺎي ﻛﻮارﺗﺰ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﺧﻤﻴﺮه ﺳﻨﮓ را ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻛﺎﻧﻲ ﻣﺎﻓﻴﻚ رﻳﻮﻟﻴﺘﻬﺎي آﻟﻜﺎﻟﻦ اژﻳﺮن و آﻣﻔﻴﺒﻞ‬
‫ﺳﺪﻳﻢدار اﺳﺖ‬

‫زﺋﻮﻟﻴﺖ)‪(Zeolites‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎ ﭘﻠﻴﻤﺮﻳﺰه ﺷﺪه داراي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت اﻣﺎ‬
‫ﻣﺤﺘﻮي ﻣﻘﺪاري آب ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﺋﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺷﺮاﻳﻂ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ دﻓﻨﻲ‪-‬ﻛﻪ‬
‫آﻏﺎز دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ و در اداﻣﻪ دﻳﺎژﻧﺰ اﺳﺖ‪ -‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ در ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻋﻤﻴﻖ از ﻗﺒﻴﻞ درازﮔﻮدال‬
‫ﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪ ورﻗﻪ ﻫﺎي زﻣﻴﻨﺴﺎﺧﺘﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‬
 ‫زاوﻳﻪ آراﻣﺶ)‪(Angle of repose‬‬
‫ﭘﺮﺷﻴﺐ ﺗﺮﻳﻦ زاوﻳﻪ اي ﻛﻪ در آن ﻣﻮاد آزاد )ﻧﺮم( ﺑﺪون ﻟﻐﺰﻳﺪن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ داﻣﻨﻪ ﺷﻴﺒﺪار‪ ،‬ﺳﺎﻛﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫زاوﻳﻪ اﻧﺤﺮاف)‪(Declination‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ زاوﻳﻪ اي اﺳﺘﻮا ﺗﺎ ﻣﺎﻫﻮاره ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺷﻤﺎل ﻣﺜﺒﺖ و ﺟﻨﻮب ﻣﻨﻔﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫زاوﻳﻪ ﺷﻴﺐ رﺧﺴﺎره)‪(Face Angle‬‬

‫ازﻣﺸﺨﺼﺎت رﺧﺴﺎره ﭘﻠﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻨﮓ‪،‬اﻣﺘﺪادرﺧﺴﺎره وﻋﻤﻠﻴﺎت آﺗﺸﺒﺎري ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬درﺑﺴﻴﺎري ازﻛﺎواك ﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ‪،‬اﻳﻦ زاوﻳﻪ از‪55‬ﺗﺎ‪ 80‬درﺟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪﺑﺎدﻗﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﻳﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪،‬زﻳﺮاﻛﻪ زاوﻳﻪ رﺧﺴﺎره ﭘﻠﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮ زاوﻳﻪ ﺷﻴﺐ ﻧﻬﺎﻳﻲ دﻳﻮاره ﻛﺎواك داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‬

‫زاوﻳﻪ ﻗﺮار‪،‬زاوﻳﻪ رﻳﺰش )‪(Angle of repose‬‬

 ‫زاوﻳﻪ ﻣﻴﻞ)‪(Inclination‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺷﺶ ﻋﻨﺼﺮ ﻛﭙﻠﺮ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه زاوﻳﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪار ﺑﺎ ﺧﻂ اﺳﺘﻮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫زﻏﺎل )‪(Coal‬‬
‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ اﺣﺘﺮاق ﭘﺬﻳﺮ ﺳﻴﺎه رﻧﮕﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر و ﮔﺮﻣﺎي وارد ﺑﺮ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﭘﻴﺖ( زﻏﺎل ﻧﺎرس( ﻛﻪ زﻳﺮ‬
‫رﺳﻮﺑﺎت ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺣﺎﺻﻞ از دﻓﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮوج ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آب و ﮔﺎز ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد و درﺻﺪ ﻛﺮﺑﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ زﻏﺎل درﺟﻪ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ آﻧﺘﺮاﺳﻴﺖ‪ ،‬ﺟﺰء ﺳﻨﮓ ﻫﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ‬

‫زﻏﺎل ﺑﻴﺘﻮﻣﻴﻨﻪ)‪(Bituminous coal‬‬

‫زﻏﺎل ﺳﻴﺎ ه ﺑﺮاق ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان آﺷﻨﺎي زﻏﺎل ﺧﺎﻧﮕﻲ از آن ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي اﻧﻮاع‬
‫زﻏﺎل ﻧﻮع ﻣﺮﻏﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﺘﻮاي ﻛﺮﺑﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻟﻴﻨﻴﺖ وﻟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﺘﺮاﺳﻴﺖ دارد اﻳﻦ زﻏﺎل ﻓﺮاواﻧﺘﺮﻳﻦ و‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع زﻏﺎل اﺳﺖ وﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺷﺪه از ﻗﺒﻴﻞ زﻏﺎل ﻛﻚ‪ ،‬زﻏﺎل ﮔﺎز‪ ،‬زﻏﺎل ﺑﺨﺎر‬

‫زﻏﺎل ﺗﺮاش)‪(Coal Cutter‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺮاي اﺣﺪاث ﺑﺮش اﻓﻘﻲ درﺑﺎﻻﻳﺎﭘﺎﻳﻴﻦ وﻳﺎﺑﺮش ﻗﺎﺋﻢ درﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي زﻏﺎل ﺑﻜﺎرﻣﻴﺮود‪.‬ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﺮﻣﻮادﻣﻌﺪﻧﻲ ﻧﺮم ﻧﻈﻴﺮﻧﻤﻚ ﺳﻨﮕﻲ‪،‬ﭘﺘﺎس‪،‬ﺗﺎﻟﻚ وﻧﻈﺎﻳﺮان ﻧﻴﺰﻣﻲ ﺗﻮان از اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‬
 ‫زﻟﺰﻟﻪ ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه)‪(Earthquake‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻟﺮزش ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ و در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﻨﺸﺎء ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ,‬و ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ داﺋﻤﻲ در‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫زﻣﺎن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﻳﻲ )‪(Stand Up Time‬‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻮﻧﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻳﺰش ﺑﺎﻣﺸﺨﺼﻪ اي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ زﻣﺎن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ازﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﺧﺎك ﻳﺎﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻧﻞ درآن اﺣﺪاث ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺮﺟﺎي ﺧﻮدﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬زﻣﺎن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﻳﻲ ازﺻﻔﺮدر ﻣﻮرد زﻣﻴﻨﻬﺎي ﺷﻨﻲ ﺳﺴﺖ‪،‬ﭼﻨﺪ روز در ﻣﻮردﺧﺎﻛﻬﺎي ﺳﻔﺖ وﺳﻨﮕﻬﺎي ﺧﺮدﺷﺪه‬
‫ﺗﺎزﻣﺎن ﻋﻤﻼﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ درﻣﻮرد ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺎﻟﻢ و ﻣﺤﻜﻢ ‪،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ‬

‫زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ) ‪(Lag time‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﺷﺮوع ﺑﺎران ﺷﺪﻳﺪ و رﺧﺪاد ﺳﻴﻼب‬

‫زﻣﺎن ﻇﺎﻫﺮي)‪(Apparent Time‬‬

‫زﻣﺎن ﺧﻮرﺷﻴﺪي ‪ ،‬ﻳﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻣﺜﻼ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ آﻓﺘﺎب اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻇﻬﺮ ﻇﺎﻫﺮي در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﻄﺢ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺴﻴﺮ روزاﻧﻪ ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮد ﻣﻲ رﺳﺪ‬
 ‫زﻣﻴﻦ )‪(Earth‬‬
‫از ﻧﻪ ﺳﻴﺎره اﺻﻠﻲ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎره از ﻟﺤﺎظ اﻧﺪازه‪،‬و از ﻟﺤﺎظ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﻴﺎره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫زﻣﻴﻦ آﻫﻨﮓ)‪(Geosynchronous‬‬
‫ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ زﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫زﻣﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ)‪(Running Ground‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ اي ﻓﺎﻗﺪﺳﻴﻤﺎن ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت آزاد را دارﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻬﺎ از آب اﺷﺒﺎع ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ووﺟﻮد آب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪآﻧﻬﺎ راﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ وروان ﺷﺪن ﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ )‪(Geomorphology‬‬

‫ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬ﺑﻮﻳﮋه ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺎ و‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ژﺋﻮﻣﺮﻓﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد و رواﺑﻂ ﺷﺎن ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي زﻳﺮﻳﻦ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮارض ﺳﻄﺤﻲ‪ .‬اﻳﻦ واژه ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻟﻨﺪﻓﺮم ﻫﺎ )ﻋﻨﺎﺻﺮ ژﺋﻮﻣﺮﻓﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ(‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮدازد اﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻮارض ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه در اﺛﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ و رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ واژه ﺑﻄﻮر‬
‫ﮔﺴﺘﺮده اي ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ در اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮود در اروﭘﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬در اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻳﻦ واژه ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻴﺰﻳﻜﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎي ﻛﺒﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺷﺎﺧﻪ اي از ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‬
 ‫زﻣﻴﻦ ﺳﺎﺧﺖ ورﻗﻪ اي)‪(Plate tectonics‬‬
‫ﻣﺠﻮﻋﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درآن ﺻﻔﺤﺎت اﺻﻠﻲ ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از‬
‫ﺣﺮﻛﺎت و ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻻﺗﺸﺎن زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه ‪ ،‬آﺗﺸﻔﺸﺎن ‪ ،‬ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ و دﻳﮕﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﺻﻔﺤﺎت اﺻﻠﻲ ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‬

‫زﻣﻴﻦ ﺳﺎﻛﻦ)‪(Geostationary‬‬
‫اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻣﺪاري را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ در آن ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﻤﻮاره در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ در ﺣﺎل‬
‫ﭼﺮﺧﺶ اﺳﺖ‬

‫زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ)‪(Geology‬‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ در آن زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻜﻞ و ﺗﺮﻛﻴﺐ آن و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ در آن اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
 ‫زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ)‪(Historical geology‬‬
‫از ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻋﻠﻢ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺄ زﻣﻴﻦ و ﺗﺤﻮﻻت آن را در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺴﻴﻠﻬﺎ و ﺗﻮاﻟﻲ آن ﻫﺎ در ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ‬

‫زﻣﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺸﺖ و زرع)‪(Arable Land‬‬

‫زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺨﻢ زدن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ از زﻣﻴﻦ ﭼﺮاﮔﺎﻫﻲ و زﻣﻴﻦ ﺟﻨﮕﻠﻲ داﺋﻤﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه داراي ﻛﺎﻧﻮن ﻋﻤﻴﻖ)‪(Deep-focus product‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه اي ﻛﻪ ﻛﺎﻧﻮن آن در ﻋﻤﻖ ﺑﻴﺶ از ‪ 300‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﻗﺮار دارد‬

‫زﻣﻴﻨﻠﺮزه)‪(Earthquake‬‬
‫ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺟﻨﺒﺶ زﻣﻴﻦ در اﺛﺮ رﻫﺎ ﺷﺪن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻛﺮﻧﺶ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ .‬ﻣﻌﺎدل ﻧﺴﺒﻲ ‪ :‬ﺣﺎدﺛﻪ ﻟﺮزه اي‬
 ‫زﻣﻴﻨﻠﻐﺰش)‪(Landslide‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮده اي از ﻣﻮاد ﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬وارﻳﺰه اي ﻳﺎ ﻫﺮﭼﻴﺰي ﻛﻪ در ﭘﺎي ﻳﻚ داﻣﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﺎده ﺳﻨﮕﻲ رﻳﺰ داﻧﻪ ﺗﺮي ﻛﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﻴﺎن ﻗﻄﻌﺎت ﻳﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻨﮓ را ﭘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫زﻣﻴﻨﻪ)‪(Groundmass‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺴﻲ از ﺑﻠﻮرﻫﺎي رﻳﺰ در ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ داراي ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻮرﻓﻴﺮي‬

‫زﻧﻮﻟﻴﺖ)‪(xenolith‬‬
‫زﻧﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ اي از ﺳﻨﮓ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻮده ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﮔﺪازه اﺳﺖ ﻛﻪ درون ﺳﻨﮓ دﻳﮕﺮي اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ‬
‫زﻧﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻘﻒ ﺗﻮده آذرﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ درون ﻣﺬاب اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ‪.‬ﭼﻮن ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻘﻒ و ﻣﺬاب ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺳﻘﻒ‪ ،‬در اﺛﺮ ﮔﺮﻣﺎ و ﺧﻮاص ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺬاب‪ ،‬دﮔﺮﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دﮔﺮﺳﺎﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﻫﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﺠﺎورﺗﻲ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذي اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ زﻧﻮﻟﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﻮع ﺣﺮارﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫زﻫﻜﺸﻲ درﺧﺘﻲ)‪(Dendritic Drainage‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ زﻫﻜﺸﻲ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﭘﻴﺮود ﺗﻌﺪادي رودﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮدﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﻋﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫زون دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺑﺎروﻳﻦ)‪(Barrovian metamorphic zone‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ در ﻛﻤﭙﻠﻜﺴﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ‪ -‬ﺣﺮارﺗﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي‪ ،‬ﻛﻪ درﺟﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ آن ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻇﻬﻮر ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻠﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‪ ،‬آﻟﻤﺎﻧﺪﻳﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺎروﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻴﺎﻧﻴﺖ و‬
‫ﺳﻴﻠﻴﻤﺎﻧﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ (Tilley, 1925).‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻟﻲ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي اﺳﺖ‬
‫و ﺗﻮﺳﻂ ‪ George Barrow‬ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1893‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر زوﻧﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ Grampian Highlands‬ﻛﺸﻮر اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ را ﺑﺮرﺳﻲ و ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫زون ﻓﺮوراﻧﺶ)‪(Subduction zones‬‬

‫ﻣﺮزي در اﻣﺘﺪاد ﻳﻚ ورﻗﻪ ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ ﻛﻪ در ﮔﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ زﻳﺮ ورﻗﻪ اي دﻳﮕﺮ ﻓﺮو ﻣﻲ رود‪ .‬زون ﻫﺎي ﻓﺮوراﻧﺶ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫زﻣﻴﻨﻠﺮزه ﻫﺎي ﺑﺰرگ ‪ -‬ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻢ ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ )و ﻧﺰدﻳﻚ ﮔﻮدال ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﻋﻤﻴﻖ( ﺗﺎ ﻋﻤﻖ‬
‫ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ زﻳﺎد و ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﻮدال در ﺟﻬﺖ ﻓﺮوراﻧﺶ‪ -‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﭘﻬﻨﻪ اي ﻛﻪ در آن ورﻗﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻓﺮوروﻧﺪه از ﻃﺮﻳﻖ زﻣﻴﻨﻠﺮزه ﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﺗﺎ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬زون ﺑﻨﻴﻮف ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫زون ﻛﻢ ﺳﺮﻋﺖ)‪(Low-velocity zone‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﮔﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 100‬ﺗﺎ ‪ 250‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ در ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻟﺮزه اي ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮاﺳﺮ زﻣﻴﻦ را اﺣﺎﻃﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫زﻳﺮﺑﺮي‪،‬ﺑﺮش اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻛﻒ زﻧﻲ)‪(Undercutting‬‬

‫دراﻳﻦ روش ‪،‬ﺳﻨﮓ دراﺛﺮﭼﺮﺧﺶ اﺑﺰار ﺑﺮش ﻣﺴﺘﻘﺮ درﭼﺮﺧﻜﻬﺎ‪،‬زﻳﺮﺑﺮش ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﺨﺶ ﺑﺮش ﻧﺸﺪه ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه‬
‫ﺳﻨﮓ ‪،‬دراﺛﺮﻓﺸﺎرروﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﻧﺪﻛﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﺶ اﻣﺪﮔﻲ ﮔﻮه ﻣﺎﻧﻨﺪواﻗﻊ درﭘﺸﺖ دﻧﺪاﻧﻪ اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪،‬ﻓﺮوﻣﻴﺮﻳﺰد‪.‬دراﻳﻦ روش ﺗﻨﻬﺎﻳﻚ ﺳﻮم ازﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﺳﻨﮓ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺑﺰارﺑﺮش ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮد‬

‫زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ)‪(Submergence‬‬
‫زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ ﻫﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮورﻓﺘﻦ در اﻋﻤﺎق آب ﻫﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎﻫﺎ و اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫زﻳﺮﻣﺮﻛﺰ)‪(Hypocenter‬‬
‫ﺑﻪ واژه ﻛﺎﻧﻮن )‪(Focus‬زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‬
 ‫زﻳﺴﺖ آوار )‪(Bioclast‬‬
‫ﺧﺮده ﻓﺴﻴﻠﻲ ﻣﻨﻔﺮد‬

‫زﻳﺴﺖ ﺗﻮده ﻳﺎ ﺗﻮده زﻧﺪه)‪(Biomass‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻋﻨﺎﺻﺮ زﻧﺪه در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت وزن ﻳﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻳﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫زﻳﺴﺖ ﮔﺎﻫﺸﻤﺎري ﻳﺎ ﮔﺎﻫﺸﻤﺎري زﻳﺴﺘﻲ)‪(Biochronology‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﮔﺎﻫﺸﻤﺎري ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻦ ﻧﺴﺒﻲ واﺣﺪﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ رواﺑﻂ‬
‫ﺑﻴﻦ زﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬
 ‫زﻳﺴﺖ ﻛﺮه )‪(Biosphere‬‬
‫ﺑﻴﻮﺳﻔﺮ ‪ ،‬ﻛﺮه ﺣﻴﺎﺗﻲ‪:‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ آن ﻗﺴﻤﺖ از زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻴﺎت اﺷﻐﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫زﻳﺴﺘﻮران ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ زﻳﺴﺘﻲ)‪(Biota‬‬

‫ﻛﻞ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ؛ ﻣﻮﺟﻮدات ﺟﺎﻧﻮري و ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ واﺣﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ژﺋﻮ)‪(Geo‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي زﻣﻴﻦ‬

‫ژﺋﻮد)‪(Geode‬‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺪور و ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻛﻮارﺗﺰ و ﻛﻠﺴﻴﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﺳﺘﺮي در درون آﻧﻬﺎ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺣﻔﺮه رﺷﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬رﺷﺪ ﺑﻠﻮرﻫﺎ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻛﺎﻣﻠﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ زﻳﺒﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ارزش اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ژﺋﻮدزي‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺳﻨﺠﻲ)‪(Geodesy‬‬

‫ﻋﻠﻢ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﻜﻞ و اﻧﺪازه زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ وزن آن‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ آن و ‪ ...‬ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎﺣﻲ از ﭼﻨﺎن‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ از زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺤﻨﺎء زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ)‪(Geochemistry‬‬
‫ﮔﻠﺪﺷﻤﻴﺖ آﻧﺮا در ﺳﺎل)‪ (1954‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻮزﻳﻊ و ﻣﻘﺎدﻳﺮﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺧﺎﻛﻬﺎ‪ ،‬آب و اﺗﻤﺴﻔﺮ‪ ،‬و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﺮدش ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﺗﻢ ﻫﺎ و ﻳﻮن ﻫﺎ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ و ﻓﺮاواﻧﻲ اﻳﺰوﺗﻮپ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﺴﺘﻪ اي و ﭘﺎﻳﺪاري آﻧﻬﺎ در ﺟﻬﺎن‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫اﺻﻠﻲ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ و در رده ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺳﻨﮕﻬﺎ و ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎﺳﺖ‬

‫ژاﺳﭙﺮ )‪(Jasper‬‬
‫از ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﺳﻴﻠﻴﺲ دار ﻛﻪ از ﮔﻞ و ﻻي رادﻳﻮﻻرﻳﺖﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ ﺷﺪه در آﻏﺎز ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻳﺎژﻧﺰ ﺑﻮﺟﻮد‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﻠﻴﺲ ‪ 90‬ﺗﺎ ‪ 95‬درﺻﺪ ﺳﻨﮓ را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده اﺳﺖ‪ .‬ژاﺳﭙﺮ داﻧﻪﻫﺎي آواري ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺷﻜﺴﺖ آن اﻏﻠﺐ‬
‫ﻟﻐﺰﻧﺪه‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ و ﺻﺪﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬رﻧﮓ آن ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر ﺑﻮده‪ ،‬رﻧﮕﺮﻳﺰهﻫﺎي آن ﻗﺮﻣﺰ و ﺑﻨﻔﺶ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﺎ ﺳﻴﺎه و‬
‫در ﻣﻮاردي ﺳﺒﺰ‪ ،‬زرد و ﺧﺮﻣﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬

‫ژرف)‪(Deep‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ژرﻓﺘﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮس ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻮداﻟﻲ را ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺤﺪود در ﻛﻒ درﻳﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ داده و داراي ﺟﻮاﻧﺐ‬
‫ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﺷﻴﺒﺪاري اﺳﺖ ژرﻓﻨﺎﻫﺎ ﻓﻘﻂ در وﺳﻂ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺣﻮاﺷﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﻓﻌﺎل و زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه ﻫﺎ ﻣﺘﺪاوﻟﻨﺪ وﺟﻮد دارﻧﺪ‬

‫ژرﻓﺎﺳﻨﺞ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺎﻻ ‪(HIRS‬‬

‫وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺪار ﻗﻄﺒﻲ ‪ NOAA‬ﺣﻤﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻧﺮژي‬
‫ﺳﺎﺗﻊ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻴﻤﺮﺧﻬﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻋﻤﻮدي از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ 40‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺑﻜﺎر ﻣﻲ‬
‫رود‪ .‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎ در ‪ 20‬ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻃﻴﻔﻲ ﺑﺎﻧﺪ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ژرﻓﺎﺳﻨﺞ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﺟﻮي )‪(AIS‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ژرﻓﺎ ﺳﻨﺞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اي ﻛﻪ روي ﻣﺎﻫﻮاره ‪ EOS‬در ﺳﺎل ‪ 2000‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن دﻣﺎ و‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﺗﺮوﭘﻮﺳﻔﺮ و اﺳﺘﺮاﺗﻮﺳﻔﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻗﺖ آن ﻳﻚ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﺑﺮاي دﻣﺎ و ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ‬
‫ﻋﻤﻮدي آن ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و داراي دو ژرﻓﺎﺳﻨﺞ ﻣﻴﻜﺮووﻳﻮ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ژرﻓﺎﺳﻨﺠﻲ)‪(Bathymetry‬‬
‫ﻋﻤﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻋﻤﺎق اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ و ﺗﺮﺳﻴﻢ و ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﭘﺴﺘﻲ و ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺴﺘﺮ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ‬

‫ژرﻓﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻴﻖ)‪(Bathyal‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻖ زﻳﺎد ﺑﻴﻦ ‪ 200‬ﺗﺎ ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎ‬

‫ژرﻓﻨﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ ژرف )‪(Deep-ocean trench‬‬

‫ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ ﺑﺎرﻳﻚ ﻛﺸﻴﺪه ﻛﻒ اﻗﻴﺎﻧﻮس‬

‫ژﻻﺗﻴﻦ اﻧﻔﺠﺎري)‪(Blsting Gelatine‬‬

 ‫ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎران ‪7500‬ﻣﺘﺮﺑﺮﺛﺎﻧﻴﻪ وﻣﻘﺎوﻣﺘﺶ درﺑﺮاﺑﺮآب ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎ د‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده درﻋﻤﻖ زﻳﺎدآب ﺑﺴﻴﺎرﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ‪،‬ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ ازاﻧﻔﺠﺎرآن ﺑﺴﻴﺎرﻣﻀﺮﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻣﺎده‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﮔﺮان اﺳﺖ‪%92.‬ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ و‪%8‬ﻧﻴﺘﺮوﺳﻠﻮﻟﺰدارد‬

‫ژﻟﻴﻨﻴﺖ )‪(Gelignite‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﺖ ژﻻﺗﻴﻨﻲ ﻛﻪ ازﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ‪،‬ﻧﻴﺘﺮوﺳﻠﻮﻟﺰ‪،‬ﻧﻴﺘﺮات ﺳﺪﻳﻢ‪،‬ﻣﻐﺰﭼﻮب وآرد ذرت ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ‬
‫آﻳﺪ‬

‫ژﻳﭙﺲ‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻧﺮم و ﺳﻔﻴﺪ رﻧﮕﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺒﺨﻴﺮ آب درﻳﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ژﻳﭙﺲ ‪ ،‬در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﭘﻼﺳﺘﺮ ﺳﺎزي و ﺗﺨﺘﻪ دﻳﻮاري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﺎﺣﻞ)‪(Beach‬‬
‫ﻣﻮاد ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اي ﻛﻪ ﭘﻬﻨﻪ ﻛﻢ ﺷﻴﺒﻲ را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻴﻤﺮخ ﻣﻘﻌﺮي دارﻧﺪ ﻛﻪ از ﺣﺪ ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ ﺳﻄﺢ آب‬
‫ﺗﺎ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎرز در ﻣﻮاد ﻳﺎ ﺷﻜﻞ ﻓﻴﺰﻳﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺳﺎﺣﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺛﺎﺑﺖ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻣﻮاج و ﺟﺰر و ﻣﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ﻣﺎﺳﻪ اي و ﺷﻨﻲ‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻓﺎﻗﺪ ﺳﻄﺢ ﺳﻨﮕﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮر )‪(Crystal structure‬‬

‫اﻟﮕﻮي ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻛﻪ اﺗﻢ ﻫﺎ در ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺠﻤﺎد ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎﻣﺪي ﻛﻪ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮر اﺳﺖ ﺑﻠﻮري‬
‫)ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻴﻦ( ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮔﻮي و ﺑﺎﻟﺶ )‪(Ball-and-Pillow Structure‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر رﺳﻮﺑﻲ اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ در ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ و ﺑﻌﻀﻲ آﻫﻜﻬﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻜﻞ ﻧﻴﻤﻪ ﻛﺮوي و ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺗﻮپ و ﺑﺎﻟﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻓﺮورﻳﺰش ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ واژه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ Smith‬در ﺳﺎل ‪ 1916‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ)‪(Cross-bedding Structure‬‬

‫ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻧﺎزك ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي اﺻﻠﻲ ﺷﻴﺐ دار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي آب و ﺑﺎد ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮج ﻣﻴﺮا)‪(Damped-wave structure‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﺮي ﺑﺎﻻآﻣﺪﮔﻲ و ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ ﺣﻠﻘﻮي ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻳﻊ داﻣﻨﻪ در ﻣﺠﺎورت ﺑﺎﻻ آﻣﺪﮔﻲ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻬﺎن اﻧﻔﺠﺎري‬
 ‫ﺳﺎزﻧﺪ آﻫﻦ ﻧﻮاري)‪(Banded iron formation‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻒ درﻳﺎ از رﺳﻮﺑﺎت ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ ﻏﻨﻲ از آﻫﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي آﻫﻦ ﻧﻮاري ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 1,8‬ﺑﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﺳﻦ دارﻧﺪ‬

‫ﺳﺎﻋﺖ اﺗﻤﻲ)‪(Atomic clock‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن زﻣﺎن دوره اي ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه در داﺧﻞ ﻳﻚ اﺗﻢ ﻳﺎ ﻣﻮﻟﻜﻮل اﺳﺖ‬

‫ﺳﺎﻗﻪ ﻣﺘﻪ‪،‬ﺳﺎﻗﻪ ﺣﻔﺎري)‪(Drill stem‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪6‬ﮔﻮش اﺳﺖ وﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺳﺮﻣﺘﻪ ‪،‬ﻃﻮل ﻣﻔﻴﺪﻣﺘﻪ راﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ‬

‫ﺳﺎﻛﺎﻻوﻳﺖ)‪(Sakalavite‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻧﻮﻋﻲ داﺳﻴﺖ ﻣﺰوﻛﺮات ﺑﺎ ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻬﺎي ﻻﺑﺮادور و ﻛﻮارﺗﺰ ﻧﻮرﻣﺎﺗﻴﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﺎزاﻟﺖ ﻛﻮارﺗﺰ‬
‫دار ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داده ﻫﺎ)‪(Data-collection system‬‬
‫ﺑﺮ روي ﻟﻨﺪﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻟﺮزه ﺳﻨﺞ ﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻴﻞ و دﻳﮕﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد‪ .‬اﻳﻦ داده ﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻳﺴﺘﮕﺎه درﻳﺎﻓﺖ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎزﭘﺨﺶ )‪ (relay‬ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ)‪(Centrifuges‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻬﻢ وﻛﺎرﺑﺮدي در ﺗﻤﺎم آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻮﻳﮋه آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺷﻴﻤﻲ ﺗﺠﺰﻳﻪ وﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻮاد‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ‪.‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻋﺖ وﻛﻴﻔﻴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ را از رﺳﻮﺑﺎت آن ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺳﺎﻳﺒﺎن)‪(Canopy‬‬
‫ﻻﻳﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﮔﻬﺎ و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي درﺧﺘﺎن و ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﺎﻳﺶ)‪(Abrasion‬‬
‫ﻓﺮﻣﻲ از ﻫﻮازدﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ذرات ﻛﻢ ﻗﻮام وﻳﺎ اﺟﺰاي ﺳﻨﮕﻬﺎ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ و ذراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آب و ﻳﺎ‬
‫ﻫﻮا ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺳﻄﻮح ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺮﺟﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺷﻴﺪن آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺳﺎﻳﺶ)‪(Attrition‬‬
‫ﺳﺎﻳﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻗﻄﻌﻪ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﻇﺮف ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎد ‪ ،‬آب ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﺦ ﺑﻄﻮري ﻛﻪ اﻧﺪازه آﻧﻬﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪه ‪ ،‬ﻧﺮم و‬
‫ﮔﺮد ﺷﻮﻧﺪ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﺴﺖ وﺳﺎب ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮد‬

‫ﺳﺎﻳﺶ ﭘﺴﺮﻓﺘﻲ)‪(Backwearing‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﭘﺮﺗﮕﺎه ‪ ،‬داﻣﻨﻪ ﺗﭙﻪ ﻳﺎ ﻛﻮه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي و ﻳﺎ ﭘﺴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ داﻣﻨﻪ ﺑﺪون‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ آن ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻓﺮآﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش دﺷﺘﻬﺎ و ﺟﻠﮕﻪ ﻫﺎي آﺑﺮﻓﺘﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺳﺎﻳﺶ )‪(Abrasion‬‬
‫ﺳﺎﺋﻴﺪه و ﺧﺮاﺷﻴﺪه ﺷﺪن ﺳﻄﺢ ﺳﻨﮓ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺻﻄﻜﺎك ﻳﺎ ذرات ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آب‪ ،‬ﺑﺎد ﻳﺎ ﻳﺦ ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺳﺎﻳﻪ ﺑﺮوﻛﻦ)‪(Brocken‬‬
‫ﺳﺎﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪه اي ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻪ اﺑﺮ ﻳﺎ ﻣﻬﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫ﺳﭙﺮ)‪(Shield‬‬
‫ﺣﻔﺮﺗﻮﻧﻞ درزﻣﻴﻨﻬﺎي ﺳﺴﺖ ورﻳﺰﺷﻲ ‪،‬ﻣﻌﻤﻮﻻﺑﺎﺳﭙﺮﻫﺎي ﻓﻮﻻدي اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬اﻳﻦ ﺳﭙﺮﻫﺎﻏﺎﻟﺒﺎﻣﻘﻄﻊ داﻳﺮه اي‬
‫دارﻧﺪو ﻓﻀﺎي ﺗﻮﻧﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻃﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮاي آزاد وﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬وﺟﻮدﺳﭙﺮﺳﺒﺐ ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ‬
‫ﺑﺘﻮان ﺣﻔﺎري را در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻤﻦ اﻧﺠﺎم داد و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪاري اوﻟﻴﻪ راﺑﺮﭘﺎﺳﺎﺧﺖ وﻧﺸﺴﺖ زﻣﻴﻦ راﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‬

‫ﺳﭙﺮﺑﺎز)‪(Open Shield‬‬
‫دراﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻠﻮي ﺳﭙﺮ‪،‬ﻓﻀﺎي آزاد وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻴﺪ و ﻣﻬﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺣﺠﺮه ﻫﺎﻳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه درزﻣﻴﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺳﻔﺖ وﻣﺤﻜﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪو در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﭙﺮ رﻳﺰش‬
‫ﻧﻤﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻣﻴﺘﻮان درﻫﻮاي آزاد و ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‬

‫ﺳﭙﺮﺑﺴﺘﻪ)‪(Closed Shield‬‬
‫درﻣﻮرد زﻣﻴﻨﻬﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺴﺖ ﻣﺜﻞ ﺑﻌﻀﻲ ازرﺳﻬﺎ و ﺳﻴﻠﺘﻬﺎو ﻧﻴﺰﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ روان ‪،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﻳﺰش‬
‫ﻣﻮاد در ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎر‪،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮي ﺳﭙﺮﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻓﻮﻻدي ﻣﺤﻜﻢ ‪،‬ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎﻳﻲ دارد‬
‫ﻛﻪ ازﻃﺮﻳﻖ آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮان ﺧﺎك ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎر را ﺣﻔﺮو آﻧﺮا ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﭙﺮ‪،‬ﺑﺎرﮔﻴﺮي وﺣﻤﻞ ﻛﺮد‬

‫ﺳﭙﺮﮔﻞ)‪(Slurry Shield‬‬
‫درﺗﻮﻧﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ درزﻣﻴﻨﻬﺎي ﺳﺴﺖ و آﺑﺪار ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪،‬ﺑﺎروﺷﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﻤﻴﺘﻮان از ﻫﺠﻮم آب وﻧﺸﺴﺖ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬ﻟﺬاازﺳﭙﺮﻫﺎي وﻳﮋه اي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺳﭙﺮﮔﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬دراﻳﻦ روش ازﮔﻠﻲ ﻛﻪ درواﻗﻊ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ‬
‫ازﺑﻨﺘﻮﻧﻴﺖ و آب اﺳﺖ ﺑﺠﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫ﺳﭙﺮﻫﻮاي ﻓﺸﺮده )‪(Compressed Air Shield‬‬
‫درﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﻮﻧﻞ در زﻳﺮﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ واﻗﻊ اﺳﺖ ‪،‬ﻫﺠﻮم آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮﻧﻞ ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎدي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬ﻟﺬا‬
‫ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪،‬ﻓﺸﺎرﻫﻮا در داﺧﻞ ﺳﭙﺮرا ﺑﺎﻻﻣﻴﺒﺮﻧﺪﺗﺎ از ورود آب ﺑﻪ داﺧﻞ آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬اﻧﺘﻬﺎي‬
‫ﺳﭙﺮﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻣﺴﺪودﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ ازﺧﺮوج ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‬

‫ﺳﭙﻴﺪه دم )‪(Dawn‬‬
‫ﻧﻮر ﺿﻌﻴﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﻴﻦ را ﻗﺒﻞ از ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﻴﺪ روﺷﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺳﭙﻴﺪي )‪(Albedo‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺑﺎزﺗﺎﺑﺶ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﻲء ﺑﻪ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﺧﻮرﺷﻴﺪي وارد ﺷﺪه ﺑﻪ روي آن‬

‫ﺳﺘﺎره دﻧﺒﺎﻟﻪ دار)‪(Comet‬‬

‫ﺟﺮم آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺪار ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻴﻀﻮي ﺷﻜﻞ ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻲ ﭼﺮﺧﺪ‬
 ‫ﺳﺘﻮن)‪(Column‬‬
‫ﻧﻤﻮدي ﻛﻪ در ﻏﺎرﻫﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و از اﺗﺼﺎل اﺳﺘﺎﻻﻛﺘﻴﺖ و اﺳﺘﺎﻻﮔﻤﻴﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫ﺳﺘﻮن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ )‪(Geologic column‬‬

‫ﻳﻚ دﻳﺎﮔﺮام ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻟﻲ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻳﻜﻪ‬
‫در آن ﻻﻳﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺴﻴﻞ ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻦ ﻧﺴﺒﻲ ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻘﺸﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻄﺒﻴﻖ داده ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺳﺘﻮن ﻛﻒ اﺳﺘﺨﺮاج )‪(Sill Pillar‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ ازﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ درﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﺎرﮔﺎه اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﻳﻪ ‪،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﺸﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺪ )‪(Dam‬‬
 ‫در ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑﻪ)اﻟﻒ( ﻳﻚ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻳﺎ دﻳﻮاره اﺣﺪاث ﺷﺪه ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺮ آب ﻳﺎ دره ﺑﺮاي ﻫﺪف ﻳﺎ اﻫﺪاف‬
‫زﻳﺮ‪ :‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ آﺑﮕﻴﺮ ﻳﺎ درﻳﺎﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي آب؛ ﻣﻨﺤﺮف ﻛﻨﻨﺪه آب از ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ آﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻳﻚ ﻣﺠﺮا‬
‫ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎل؛ اﻳﺠﺎد دﻣﺎﻏﻪ آﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻲ )ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ( ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺳﻴﻼب ﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن وارﻳﺰه ﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﭼﻮب‪ ،‬ﻣﻮاد ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺮادف ﻗﺪﻳﻤﻲ )ﻏﻴﺮ ﻣﺼﻄﻠﺢ ‪): barrage:‬ﺳﺪ‪) .‬ب )ﺣﺠﻤﻲ از آب ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺳﺪ‪ .‬ﻓﻌﻞ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺪ؛ ﻣﺴﺪود ﻛﺮدن ﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ از آب‬

‫ﺳﺪ )‪(Dam‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن آب از ﻳﻚ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻳﮕﺮ رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﺳﺪ رودﺧﺎﻧﻪ اي )‪(Barrage‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺳﻤﺖ رودﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ذﺧﻴﺮه آب‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺟﻬﺖ‬
‫آﺑﻴﺎري‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻴﺮوي ﺋﻴﺪرواﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد ‪،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺳﺪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﺪ ﺳﺎﺣﻠﻲ)‪(Barrier Beach‬‬

‫ﺳﺪ ﺟﺰﻳﺮه اي‪:‬ﻣﻴﻠﻪ ﻣﺎﺳﻪ اي )‪ (Bar‬ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺸﻨﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﺸﺪه و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮداﺑﻲ از ﺳﺎﺣﻞ ﺟﺪا‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﺳﺪ ﺷﻨﻲ)‪(Point bar‬‬
‫ﻛﻤﺎﻧﻲ از ﻣﺎﺳﻪ ﻳﺎ ﮔﺮاول ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد اﻧﺤﻨﺎي دروﻧﻲ ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ ﻣﺌﺎﻧﺪر ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﺪ وارﻳﺰه اي)‪(Debris dam‬‬

‫ﺗﻮده اي از ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي آﺑﺮﻓﺘﻲ درﺷﺖ داﻧﻪ در دﻫﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺎﺑﻪ ) ‪ (tributary‬رود ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻳﻚ ﺳﻴﻞ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ و ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻳﻚ اﻧﺴﺪاد در دره اﺻﻠﻲ‬

‫ﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪ)‪(Barrier‬‬
‫ﭘﺸﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ ﻛﺸﻴﺪه دور از ﺳﺎﺣﻞ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺎﺳﻪ اي اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮازات ﺳﺎﺣﻞ و ﺑﺨﺸﻲ از آن ﺑﺮ روي ﺳﺎﺣﻞ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﻋﻤﻠﻜﺮد رودﻫﺎي ﺟﺎري و اﻣﻮاج درﻳﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫اﻳﻦ اﺷﻜﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﺮ )‪(Head‬‬
 ‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻮاد ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه‪ ،‬در ﻃﻮل ﺗﻤﺎس ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه و اﻓﺘﮕﺎه اﺻﻠﻲ ﻟﻐﺰش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﺮﭘﺎ)‪(Cephalopod‬‬
‫ﻧﺮم ﺗﻨﺎن درﻳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ رده ﺳﺮﭘﺎﻳﺎن ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺳﺮ ﻣﺸﺨﺺ و دﻫﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﺎﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و داراي اﻋﻀﺎي ﺑﺎزوﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﺷﺎﺧﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺻﺪﻓﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آﺷﻜﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﻮﺗﻴﻠﻮس و آﻣﻮﻧﻴﺖ ﻛﻪ از اﻋﻀﺎي ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪه رده ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺳﺮﭘﺎﻧﺘﻴﻦ‬
‫از ﻓﻴﻠﻮﺳﻴﻠﻴﻜﺎتﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ورﻗﻪﻫﺎي دو ﻻﻳﻪاي‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ آن ‪ 7‬اﻧﮕﺴﺘﺮوم ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل ﻛﻠﻲ‬
‫‪D2[Si2O5](OH)4+or-nH2O‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻳﺎ اورﺗﻮرﻣﺒﻴﻚ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬درﺟﻪ ﺳﺨﺘﻲ آن ‪3‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ،5‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪ 2/3‬ﺗﺎ ‪ 2/6‬اﺳﺖ‬

‫ﺳﺮﭼﺎﺷﻨﻲ)‪(Fusehead‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ ازﭼﺎﺷﻨﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﺧﺘﻨﻲ اﺳﺖ وازدوﻧﻮع ﺧﺮج آﺗﺶ زا وﺷﻌﻠﻪ اﻧﺪازوﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ وﺑﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﺣﺴﺎس ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
 ‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ) ‪((Head (stream‬‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺸﺎء ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ‬

‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺴﻄﺢ ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ)‪(Alkali Flat‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺴﻄﺢ ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪ اي ﺧﺸﻚ ﻛﻪ در آن ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ رود ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺟﺮﻳﺎن دارد در ﻓﺼﻞ ﺧﺸﻚ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺗﺒﺨﻴﺮ آب ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻟﻢ ﻳﺰرﻋﻲ از ﮔﻞ ﺳﺨﺖ ﻛﻪ از ﻧﻤﻜﻬﺎي ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه ﻣﺒﺪل ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ از ﺑﺎران ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ درﻳﺎﭼﻪ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﮔﻞ آﻟﻮدي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎر)‪(Blasting-velocity‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎرﻫﻤﺎن ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪن ﻳﺎﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮﺣﺮﻛﺖ ﻣﻮج‬
‫اﻧﻔﺠﺎردرﺳﺮﺗﺎﺳﺮﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎرﻳﻜﻲ ازﺧﻮاص اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه اﺳﺖ وﻫﺮﭼﻪ ﻣﻘﺪارآن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪاﺛﺮﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه درﺷﻜﺴﺘﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﻴﺸﺘﺮاﺳﺖ‬

‫ﺳﺮﻣﺘﻪ ‪،‬ﻣﺘﻪ ﺣﻔﺎري)‪(Drilling bit‬‬

‫ﺳﺮﻣﺘﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻪ اﺳﺖ وﺣﻔﺮﺳﻨﮕﻬﺎ وﻣﻮادﻣﻌﺪﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ آن اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬ﺳﺮﻣﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه وﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺘﻪ ﭘﻴﭻ ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫ﺳﺮﻣﺘﻪ ﺑﺮﺷﻲ)‪(Cutter bit‬‬

‫ﺳﺮﻣﺘﻪ ﭼﻬﺎرﭘﺮ)‪(Multiple Drill Steel‬‬

‫ﺳﺮﻣﺘﻪ ﭼﻬﺎرﭘﺮﺑﺎﻣﻘﺎﻃﻊ ﺻﻠﻴﺒﻲ وﺿﺮﺑﺪري ﺑﺮاي ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ درﺳﻨﮕﻬﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه وﻛﺎرﺑﺎدﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه‬
‫ﻛﺎرﺑﺮددارد‬

‫ﺳﺮﻣﺘﻪ د ﮔﻤﻪ اي)‪(Botton Bit‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﺣﻔﺮﭼﺎﻟﻬﺎي ﺑﺎﻗﻄﺮ‪115‬و‪ 165‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ازدﺳﺘﮕﺎه ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ دوراﻧﻲ ﺿﺮﺑﻪ اي وﺳﺮﻣﺘﻪ دﮔﻤﻪ اي اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺳﺮﻣﺘﻪ ﻣﺨﺮوﻃﻲ)‪(Point Attack Pick‬‬

‫ازوﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺘﻪ ﻫﺎ‪،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭼﺮﺧﺶ آﻧﻬﺎ در درون ﭘﺎﻳﻪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺳﺎﺋﻴﺪه ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎن ﺑﻴﻦ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺳﺮﻣﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺘﻪ ازﻋﻤﺮﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‬

‫ﺳﺮﻣﺘﻪ ﻳﻚ ﭘﺮ)‪(Insert Drill Steel‬‬

‫راﻳﺠﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺘﻪ درﻣﺘﻪ ﻫﺎي ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺗﻴﺰﻣﻴﺸﻮدودرﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ازﻧﻈﺮاﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻘﺮون‬
‫ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺳﺮﻧﺪ دوار)‪(Rotary Sreen‬‬

‫ﺳﺮﻧﺪ دوار داراي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻧﺪي داﻳﺮه ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر اﻓﻘﻲ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺣﻮل ﻳﻚ‬
‫ﻣﺤﻮر ﻗﺎﺋﻢ دوران ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزدﻫﻲ ﺳﺮﻧﺪ دوار زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ و از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻧﺪ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻮاد ﻣﺮﻃﻮب‬
‫ﺑﻮﻳﮋه زﻏﺎﻟﺴﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‬

‫ﺳﺮﻧﺪ ﻗﻮﺳﻲ)‪(Sieve Bend‬‬

‫ﺳﺮﻧﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻮاد ﻧﺴﺒﺘﺎ رﻳﺰ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺗﺮ ﻛﺎرﺑﺮد وﺳﻴﻌﻲ دارد‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﺪ ﻣﻴﺘﻮان ﻣﻮاد را ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪ ‪ 50‬ﻣﻴﻜﺮون ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﺮد‬

‫ﺳﺮﻧﺪ ﻣﻮﮔﻨﺴﻦ)‪(Mogensen Screen‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﺮﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻌﺎد ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ در ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ را دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺳﻄﻮح ﺑﺎ ﺷﻴﺒﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ روي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ داراي ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺳﺮوزﻳﺖ‬
‫ﻧﺎم ﺳﺮوزﻳﺖ‪ ،‬از واژه ﻻﺗﻴﻦ ﺳﺮوزا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺮب ﺳﻔﻴﺪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻧﮕﺶ اﻳﻦ ﻧﺎم ﺑﻪ آن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮوزﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮوه آراﮔﻮﻧﻴﺖ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﺳﺮوزﻳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ درﺧﺸﺶ ﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ زﻳﺎد و‬
‫ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﺎﻛﻞ ﺷﺪه ﻋﺠﻴﺒﺶ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮوزﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺳﺮب‪ ،‬ﺟﻼي ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻨﻲ دارد‪ .‬ﺳﺮوزﻳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻧﺮﻣﻲ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آن ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮوزﻳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺴﺎر ﺳﺮب ﺳﻮﭘﺮژن اﺳﺖ و در اﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﺑﻬﺎي‬
‫ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ روي ﮔﺎﻟﻦ‪ ،‬در ﭘﻬﻨﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ رﮔﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﺑﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮوزﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮوزﻳﺖ در ﺳﻮﻣﺐ‪،‬‬
‫ﻣﺎﭘﻴﻤﻲ‪ ،‬وراﻛﺮوز‪ ،‬اﺷﻨﻴﺒﺮگ‪ ،‬ﺑﺮوﻛﻦ ﻫﻴﻞ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬رودزﻳﺎ‪ ،‬اﺳﭙﻮﻛﺎن‪ ،‬ﭘﻮﻧﺎ‪ ،‬ﺳﺎردﻳﻨﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻮرا‪ ،‬ﺑﻴﮕﻨﺪن‪ ،‬ﻫﻴﻠﮕﺮو‬
‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﺮي ﭘﺘﻮر )‪(Seripettor‬‬

‫اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮ و ﭘﺎك ﻛﺮدن اﻧﻮاع ﻣﺎﻳﻌﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﺜﻞ ﺑﺎزﻫﺎ ‪ ،‬ﺣﻼل ﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ ‪ ،‬اﺳﻴﺪﻫﺎي رﻗﻴﻖ‬
‫ﺷﺪه ‪ ،‬ﺣﻼل ﻫﺎي ﻗﻄﺒﻲ و ﺣﻼل ﻫﺎي آﺑﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺎك ﻛﺮدن اﺳﻴﺪﻫﺎي ﻗﻮي ﻳﺎ اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ‪ ،‬ﺣﻼل ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﻄﺒﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ‪ SeripettorIII‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد آن اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ را ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺎي آن زﻣﺎن ﻛﻢ ﺷﺴﺘﺸﻮ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن آن اﺳﺖ‬

‫ﺳﺴﺖ ﻛﺮه‬
‫ﭘﻬﻨﻪ ﮔﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ از اﻋﻤﺎق ‪ 70-200‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ در زﻳﺮ ﺳﻨﮓ ﻛﺮه ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮاد در اﻳﻦ ﭘﻬﻨﻪ ﻧﺮم ﺑﻮده و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬ﻣﺎﮔﻤﺎ‪ ،‬از اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﺸﺎ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺳﺴﺖ ﻛﺮه)‪(Asthenosphere‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﺳﺴﺘﻲ در ﮔﻮﺷﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ ﻗﺮار دارد‬
 ‫ﺳﻄﺢ آب)‪(Water surface‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﻳﺎﺳﻄﺢ زﻳﺮ آﺑﺨﻮان ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻛﻪ داﺋﻤﺎ اﺷﺒﺎع از آب اﺳﺖ‬

‫ﺳﻄﺢ اﺳﺎس )‪(Base level‬‬

‫ﺣﺪي ﻓﺮﺿﻲ ﻛﻪ در آن ﺣﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و زﻳﺮ آن ﺣﺪ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ ﻧﻈﻴﺮ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﺘﺮﺷﺎن را ﻓﺮﺳﻮده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ اﺳﺎس ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ‬
‫زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻄﺢ آب درﻳﺎﻫﺎي آزاد اﺳﺖ وﻟﻲ ﺳﻄﻮح اﺳﺎس ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ اﺳﺎس ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎدي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ زﻳﺮ ﺳﻄﺢ آب درﻳﺎﻫﺎي آزاد ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺟﺪاﻳﺶ)‪(Surface of separation‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻄﺢ اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎي ﻟﻐﺰش ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻄﺢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ)‪(Surface of rupture‬‬

‫ﺳﻄﺤﻲ در زﻳﺮ ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮده ﻣﻮاد در راﺳﺘﺎي آن ﺻﻮرت ﻣﻴﭙﺬﻳﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش و‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺮش ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﺻﻔﺤﻪ اي ﺑﻮدن آن ﺻﻔﺤﻪ ﻟﻐﺰش و ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺮش ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ)‪(Base-level‬‬
‫ﺳﻄﺢ اﺳﺎس‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮﻳﻦ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ رودي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد را ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ دﻫﺪ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺟﻬﺖ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺒﻨﺎ ﻻزم دارد ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ دارد ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﺮاي رودي ﺑﺰرگ‬
‫ﻛﻤﺘﺮﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاي رودي ﻛﻮﭼﻚ و در روي ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺴﺖ و ﻛﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ در روي ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫ﺳﺨﺖ و ﻣﻘﺎوم‬

‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﺒﺮي‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪه دو ﻧﻮع ﻳﺎ دو ﺗﻮده ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫ﺳﻄﻮح ﻳﺎ ﻗﺸﺮﻫﺎي اﻧﺮژي )‪( Energy levels or shells‬‬

‫زون ﻫﺎي ﻛﺮوي ﺑﺎ ﺑﺎر ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻪ اﺗﻢ را اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬
 ‫ﺳﻔﺘﻲ )‪(Rigidity‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻨﮓ درﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮﺑﺎﻋﺚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺟﺴﺎم‬
‫ﺻﻠﺐ در ﺑﺮاﺑﺮﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻴﺘﻮان اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ راﻣﺸﺎﺑﻪ ﮔﺮاﻧﺮوي ﺳﻴﺎﻻت داﻧﺴﺖ‬

‫ﺳﻔﺮه)‪(Nappe‬‬
‫واﺣﺪ ﺳﻨﮕﻲ ﻧﺎ ﺑﺮﺟﺎ و ورﻗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺤﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎ اﻓﻘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزوﻛﺎر اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺴﻠﺶ راﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ )‪ (recumbent folding‬و ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻔﺮه آب)‪(Aquifer‬‬
‫ﺗﻮده ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي از ﺳﻨﮓ و ﻳﺎ رﮔﻮﻟﻴﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آب را ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ آن را اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪ‬

‫ﺳﻠﺴﺘﻴﺖ‬

‫ﺳﻠﺴﺘﻴﺖ‬
‫ﻧﺎم آن از واژه ﻻﺗﻴﻦ ﺳﻠﺴﺘﻴﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل‬
‫‪ 1700‬در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻠﺴﺘﻴﺖ از ﺳﻮﻟﻔﺎت اﺳﺘﺮاﻧﺴﻴﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و داراي ﺑﻠﻮرﻫﺎي اورﺗﻮروﻣﺒﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ اﺳﺘﺮاﻧﺴﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻠﺴﺘﻴﺖ در آﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر و ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬
 ‫ﺳﻦ ﻣﻄﻠﻖ)‪(Absolute age‬‬
‫ﺳﻦ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﻚ ﻓﺴﻴﻞ ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻳﺎ رﺧﺴﺎره زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﺎ واﻗﻌﻪ اي ﻛﻪ در ﻳﻚ واﺣﺪ زﻣﺎﻧﻲ( ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺳﺎل‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد( اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ ﺳﻦ اﻳﺰوﺗﻮﭘﻲ ﻳﺎ ﺳﻦ رادﻳﻮﻣﺘﺮي ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫وﺟﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻦ ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي درﺧﺖ‪ ،‬واروﻫﺎ )ﺳﺎﻟﭽﻴﻨﻪ ﻫﺎ( و ﻏﻴﺮه اﺷﺎره ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ واژه‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روش ﻫﺎي ﺳﻦ ﺳﻨﺠﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻗﺖ و ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ دﻻﻟﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺳﻦ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮاي دو‬
‫ﺗﻮده ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺳﻦ ﻳﺎﺑﻲ)‪(Dating‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻦ ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭘﺪﻳﺪه آﻣﺪه ﻳﺎ ﺑﻘﺎﻳﺎي ﺑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ روش ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎرژ‬
‫ﺷﺪﮔﻲ در ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي در اﺟﺰاي ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﻫﺴﺘﻪ اي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدي ﺑﺎﺷﺪ و اﻣﻜﺎن دارد ﺑﺎﻻي ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‬

‫ﺳﻦ ﻳﺎﺑﻲ ﭘﺮﺗﻮﺳﻨﺠﻲ)‪(Radiometric dating‬‬

‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺰوﺗﻮپ ﻫﺎي رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ زﻣﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ )ﺳﻦ ﻋﺪدي( ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪول‬
 ‫ﺳﻨﺠﻨﺪه ﻓﻌﺎل )‪(Active sensor‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﻨﺠﻨﺪه ﺳﻨﺠﺶ از دور اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي را ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﺷﻴﺎء ﻳﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻲ ﺗﺎﺑﺎﻧﺪ و ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﻳﺎ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺷﺪه را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺳﻨﺠﻨﺪه ﻫﺎي‪GOES‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎز ﻛﻪ اﺑﺰار ﭼﻨﺪ ﻃﻴﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﺎرو ﻛﺮدن ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺮﺋﻲ و ﭼﻬﺎر ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ را‬
‫در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻳﻚ ﻣﺴﺮ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﻤﺎل ﺗﺎ ﺟﻨﻮب در ﮔﺬر از ﺷﺮق ﺑﻄﺮف ﻏﺮب دارد و ﻳﻚ دﻳﺴﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﺎﻣﻞ را در‬
‫ﻫﺮ ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ -2،‬ﻳﻚ ژرﻓﺎ ﺳﻨﺞ ﻛﻪ داراي ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﻃﻴﻔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﺎز اﺳﺖ و ﺑﺮاي‬
‫اﻳﺠﺎد ﻧﻴﻤﺮﺧﻬﺎي ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ از دم و رﻃﻮﺑﺖ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺮﺋﻲ‬
‫و ﻫﺸﺖ ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ را در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻳﻚ ﻣﺴﺮ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﻤﺎل ﺗﺎ ﺟﻨﻮب در ﮔﺬر از ﺷﺮق ﺑﻄﺮف ﻏﺮب دارد‪-3.‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪي اﻃﺮاف‬
‫ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻫﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و داده ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮدازﺷﮕﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺳﻨﺴﻮر)‪(Sensor‬‬
‫اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮداري ﻏﻴﺮ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺮ اﺻﻮل ﻛﺸﻒ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎﺗﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻳﺎ ﺳﺎﻃﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ اﻳﻦ‬
‫اﻧﻌﻜﺎﺳﺎت را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻨﺠﻨﺪه ﻫﺎ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺎوراي ﺑﻨﻔﺶ ﺗﺎ ﻣﻴﻜﺮووﻳﻮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺐ و روز ﻛﺎر ﺑﺮداﺷﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﺠﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﻤﻴﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﺴﻴﺮي از اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻛﻪ در ﻣﻴﺪان دﻳﺪ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﺳﻨﮓ‬
‫ﻣﺠﻤﻮ ﻋﻪ اي از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺳﻨﮓ ﻛﺮه راﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﻮران آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮓ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻳﺎ ﮔﺪازه‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﻳﺰ داﻧﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ)‪(Volcanic rock‬‬

‫ﺳﻨﮕﻲ آذرﻳﻦ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﮔﺪازه و دﻳﮕﺮ ﻣﻮاد آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺳﺮد و ﻣﻨﺠﻤﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺳﻨﮓ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ راﻳﺞ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدل ﻫﺎي ﭘﻠﻮﺗﻮﻧﻴﻜﻲ ﺷﺎن در اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫داده ﺷﺪه اﻧﺪ‬
 ‫ﺳﻨﮓ آذرآواري)‪(Pyroclastic rock‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﺗﺤﻜﻴﻢ ﭘﻴﺮوﻛﻼﺳﺖ ﻫﺎ و اﺟﺰاي ﺳﻨﮓ ﻛﻪ در ﻃﻲ ﻓﻮران ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوﻛﻼﺳﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻤﺐ ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻻﭘﻴﻠﻲ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﺳﺮد ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﻫﻤﭽﻮن آﮔﻠﻮﻣﺮا و ﺗﻮف را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﻣﻮاد ﻣﺬاب ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﮔﻤﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺘﺒﻠﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ)‪(Igneous‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺳﺮد ﺷﺪن و اﻧﺠﻤﺎد ﻣﺎﮔﻤﺎ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آذرﻳﻦ دروﻧﻲ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺳﺮد و ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آذرﻳﻦ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺳﺮد و ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎي‬
‫دروﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎ درﺷﺖ داﻧﻪ ﺗﺮ از ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارﻧﺪ‬
 ‫ﺳﻨﮓ آﻫﻚ)‪(Limestone‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و در اﺛﺮ رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ از آب درﻳﺎ ﻳﺎ ﺗﺠﻤﻊ‬
‫ﻓﺴﻴﻠﻬﺎي داراي ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ آﻫﻚ)‪(Limestone‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﻴﻮژﻧﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﻴﻮﻛﻼﺳﺘﻴﻚ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻧﻲ ﻛﻠﺴﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﻫﺎي زﻳﺎدي از اﺟﺰاي ﺳﻨﮕﻲ ﺷﺪه‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ اﺳﻴﺪي‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻣﺜﻞ ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﻴﻠﻴﺲ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارد‬

‫ﺳﻨﮓ اﻟﺘﺮاﻣﺎﻓﻴﻚ‬
‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از اﻟﻴﻮﻳﻦ و ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮕﻬﺎي اﻟﺘﺮاﻣﺎﻓﻴﻚ ‪،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬
 ‫ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ)‪(Bed rock‬‬
‫واژه اي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ و زﻳﺮ ﺧﺎك و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺳﻄﺤﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺻﻔﺖ آن‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ bedrock‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺮادف اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﻳﻦ واژه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻔﺖ‪solid ،‬اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ)‪(bedrock‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ روي آن ﻣﻮاد ﺳﺴﺖ و آﺑﺮﻓﺖ ﺳﻄﺤﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﻣﺎﮔﻤﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪه ﻳﺎ از آﺗﺸﻔﺸﺎن روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺟﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ ﭘﻠﻮﺗﻮﻧﻴﻚ‬
 ‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ ﻛﻪ در اﻋﻤﺎق زﻳﺎد و در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﺳﺮد ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻠﻮرﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ درﺷﺖ داﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ داﻧﻪ اي)‪(Greenstone‬‬

‫ﮔﺮﻳﻨﺴﺘﻮن ]دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ[ واژه اﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ ﺑﺎزﻳﻚ‪ ،‬ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺑﺎ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﺗﻴﺮه ﻛﻪ دﭼﺎر‬
‫آﻟﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻳﺎ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺷﺪه ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد)ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﭙﻴﻠﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎزاﻟﺖ‪ ،‬ﮔﺎﺑﺮو‪ ،‬دﻳﺎﺑﺎز( ﻛﻪ رﻧﮓ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ وﺟﻮد‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺖ‪ ،‬اﻛﺘﻴﻨﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﭘﻴﺪوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ دروﻧﻲ‬
‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻮده ﻫﺎي ﻧﻔﻮذي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺘﻀﺎد ﺳﻨﮓ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻛﻪ از آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻓﻮران‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ و در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ در دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻳﺎدر اﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﻟﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬
 ‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ)‪(Metamorphic‬‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ اوﻟﻴﻪ رﺳﻮﺑﻲ ﻳﺎ آذرﻳﻦ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ آن در اﺛﺮ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻓﺸﺎرﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻻﻳﻪ ﻫﺎي رﺳﻮﺑﻲ اوﻟﻴﻪ در ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ درﻧﺘﻴﺠﻪ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻧﻮاري و ﭘﻴﭻ دار ﺷﺪه ‪ ،‬و ﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ دﻳﻮاره‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ رﮔﻪ ﻳﺎ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻣﻌﺪﻧﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬درﻣﻮرد ﺳﻨﮕﻬﺎ‪،‬ﺳﻨﮓ دﻳﻮاره‪ ،‬ﺗﻮده ﻧﻔﻮذي ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه و ﺗﻮده‬
‫آذرﻳﻦ ﻧﻔﻮذي را اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ)‪(Sedimentary rock‬‬

‫ﻫﺮ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ رﺳﻮﺑﮕﺬاري و ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪن ذرات ﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آب ‪ ،‬ﺑﺎد ‪ ،‬ﻳﺦ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺣﻤﻞ ﺷﺪه‪ ‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‬
 ‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ)‪(Chemical sedimentary rock‬‬
‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ از رﺳﻮب ﻣﻮاد آﻟﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮآﻟﻲ در آب ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ)‪(Sediment rock‬‬

‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺗﺠﻤﻊ و ﺳﻴﻤﺎن ﺷﺪﮔﻲ رﺳﻮﺑﺎت ﺳﺴﺖ ) ﻣﺜﻞ ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ( ﻳﺎ در اﺛﺮ ﺗﺠﻤﻊ وارﻳﺰه ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري ﻳﺎ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ) ﻣﺜﻞ ذﻏﺎل ( ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﺪﮔﻲ) ‪(Lithification‬‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻴﻤﺎن ﺷﺪن و ﻳﺎ ﺗﺮاﻛﻢ اﺳﺖ و ﺳﺒﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ رﺳﻮﺑﺎت ﺑﻪ ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ )‪(Crusher‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺮد ﻛﺮدن ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ از اﺑﻌﺎد اوﻟﻴﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﻣﻌﺪن ﺗﺎ ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﺑﻌﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ‬
‫آﺳﻴﺎﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‬
 ‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي)‪(Roll Crusher‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎده اي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد آن در ﺧﺮداﻳﺶ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻮاد‬
‫ﻣﺮﻃﻮب و ﭼﺴﺒﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ از دو اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺻﺎف ﻳﺎ آﺟﺪار ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دو اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ‬
‫ﭼﺮﺧﺶ در ﻣﻲ آﻳﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ‪ 20-2‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﻣﻨﻔﺮد)‪(Single Roll Crusher‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ از ﻳﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ دﻧﺪاﻧﻪ دار و ﻓﻚ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺳﻨﮓ‬
‫ﺷﻜﻦ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮد ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺗﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻏﺎﻟﺴﻨﮓ و ﺳﻨﮓ ﮔﭻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻋﻤﻼً‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﻧﺪارد‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ژﻳﺮاﺗﻮري)‪(Gyratory Crusher‬‬

‫از اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ اوﻟﻴﻪ و در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺰرگ و در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮد ﻛﺮدن‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻬﺎي ﻓﻜﻲ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ از ﻳﻚ ﺑﺪﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﺷﻜﻞ و‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ژﻳﺮاﺗﻮري ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ اوﻟﻴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﺿﺮﺑﻪ اي)‪(Impact Crusher‬‬

 ‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ از ﻳﻚ روﺗﻮر ﻛﻪ داراي ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﭘﺮه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﻣﺘﺮ درﺛﺎﻧﻴﻪ دوران ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮد ﻛﺮدن ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﺿﺮﺑﻪ اي ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﺑﻮده و در ﺧﺮداﻳﺶ ﻣﻮاد ﺗﺎ اﺑﻌﺎد ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪15‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﻓﻜﻲ)‪(Jaw Crusher‬‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد را ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺸﺎري ﻳﺎ ﺑﺮﺷﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﻴﻦ دو ﻓﻚ ﺻﺎف ﻳﺎ ﻣﻮﺟﺪار‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺛﺎﺑﺖ و دﻳﮕﺮي‬
‫ﻣﺘﺤﺮك اﺳﺖ ﺧﺮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﻣﺨﺮوﻃﻲ)‪(Cone Crusher‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Symons‬ﻣﻌﺮوف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺘﺤﺮك و ﺳﻄﺢ داﺧﻠﻲ ﺑﺪﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﻮﺷﺸﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻀﺎي ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﺮدﻛﺮدن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﻣﺨﺮوﻃﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد)‪(Standard Cone Crusher‬‬

‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ ﻣﺨﺮوﻃﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪(Standard Cone Crusher):‬ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ از ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻬﺎي‬
‫اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ ﺧﻮد ﻣﻌﺪن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﻌﺎد ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ ‪ 58-1000‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ و ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮد ﻛﺮدن آن اﻏﻠﺐ ‪ 3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻌﺎد ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻴﺰ ‪ 15-50‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﺳﻨﮓ ﻛﺮه‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ از ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺧﺎك و رﺳﻮﺑﺎت ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮓ ﻛﺮه‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺳﺨﺖ و ﺧﺎرﺟﻲ زﻣﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻي ﺳﺴﺖ ﻛﺮه ﻗﺮار دارد و ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﮔﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺎره ﻫﺎ و ورﻗﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ ﻣﺎدر)‪(Parent rock‬‬

‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از آن ﻳﻚ ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫ﺳﻨﮓ ﻣﺎﻓﻴﻚ‬
‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﺑﻮده و ﺑﻴﺶ از ‪ 50‬درﺻﺪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻓﺮوﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﻔﻴﺒﻮل‪،‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ واﻟﻴﻮﻳﻦ دارد‬

‫ﺳﻨﮓ ﻣﻴﺰﺑﺎن‬
‫ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺗﻮده آذرﻳﻦ در آن ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه و ﺗﻮده ﻧﻔﻮذي را اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﺳﻨﮕﭙﻮش)‪(Regolith‬‬
‫ﻻﻳﻪ ﻧﺎزﻛﻲ از ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﺧﺮد ﺷﺪه و ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ ‪.‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و‬
‫ﺣﻀﻮر آب ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﻨﮕﭙﻮش ﻫﺎ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻫﻮازدﮔﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﺎرات‪ ،‬ﻫﻮازدﮔﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮﺧﻮرد اﺟﺮام آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﻨﮕﭙﻮش ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﻨﮕﭙﻮش ﻫﻼﻟﻲ) ‪(Lunar regolith‬‬

‫ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻧﺎزك ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي روي ﺳﻄﺢ ﻣﺎه ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻣﻮاد ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻔﻴﻒ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ آن ﻫﺎ در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮕﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺎه اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﻴﺎﺑﺎن )‪(Desert paving‬‬

‫آراﻳﺶ ﺳﻨﮕﺮﻳﺰه ﻫﺎ و ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل ذرات رﻳﺰ ﮔﺮدو ﻏﺒﺎر و ﻣﺎﺳﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎد‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
 ‫ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ )‪(Desert Pavement‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻮزاﺋﻴﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﻫﻤﻮار در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺐ از ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻣﻮاد‬
‫رﻳﺰﺗﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﭘﻬﻠﻮي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺎ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‬

‫ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺻﺤﺮا)‪(Desert pavement‬‬

‫ﻻﻳﻪ اي از ﺧﺮده ﺳﻨﮓ و ﺳﻨﮓ ﻫﺎي درﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از روﻓﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﻮاد رﻳﺰﺗﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‬

‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺮﮔﺮدان ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ )‪(Glacial erratic‬‬

‫ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺣﻤﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺨﭽﺎل ﻛﻪ از ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺤﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻨﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ )‪(Carbonaceous Rocks‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﻳﺎ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻣﻮاد آﻫﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺳﻨﮕﻮاره)‪(Fossil‬‬
‫ﺑﻘﺎﻳﺎ ﻳﺎ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺎه ﻳﺎ ﺣﻴﻮان ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﺳﻨﮕﻬﺎي ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺪﻓﻮن و ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ در ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪه‬
‫اﻧﺪ‪،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﺎده اي ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ و ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‬

‫ﺳﻨﮕﻮاره ﺷﺎﺧﺺ) ‪(Index fossil‬‬

‫ﺳﻨﮕﻮاره اي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزه ي زﻣﺎﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺗﻌﻠﻖ دارد‬

‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻛﺮه)‪(Barysphere‬‬
‫ﺑﺨﺶ دروﻧﻲ زﻣﻴﻦ در زﻳﺮ ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻮﺷﺘﻪ و ﻫﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﮔﻮﺷﺘﻪ‬
‫زﻣﻴﻦ اﻃﻼق ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﺳﻨﻮزوﺋﻴﻚ )‪(Cenozoic‬‬
‫دوراﻧﻲ از دوراﻧﻬﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ از آﻏﺎز ﺗﺮﺷﻴﺮي ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﺎل ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﺎﻧﻮري ﺑﺎ ﺗﻜﺎﻣﻞ و‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران‪ ،‬دوﻛﻔﻪ اي ﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و از ﻟﺤﺎظ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﮔﻠﺪار ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺳﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﭙﻠﺮ‪(Kepler's three laws of motion‬‬
‫ﻫﺮ ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺪار ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﺖ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﻛﺎﻧﻮن آن ﻗﺮار‬
‫دارد‬

‫ﺳﻮﺋﻮﻳﺖ)‪(suevite‬‬
‫ﺳﻮﺋﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻲ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ ﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺳﻮﺋﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺣﺎوي ﻗﻄﻌﺎت ﺧﺮد ﺷﺪه ﺳﻨﮓ ﻣﻨﺸﺎ و ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻴﺸﻮﻳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻮﺋﺰﻳﺖ‪ ،‬اﻟﻤﺎس و ﺷﻴﺸﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻮاﺣﻞ ﺑﺮآﻳﻨﺪه)‪( Emergent coast‬‬

‫ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻛﻪ در آن زﻣﻴﻨﻬﺎ در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﻮده ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ آب درﻳﺎ‬
‫رﺧﻨﻤﻮن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬
 ‫ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﻴﻠﻲ )‪(Fossil fuel‬‬
‫واژه اي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي ﺳﻮﺧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ و‬
‫زﻏﺎل‬

‫ﺳﻮزش)‪(Deflagration‬‬
‫اﮔﺮﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻛﻤﺘﺮازﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت ﺑﺎﺷﺪاﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه راﺳﻮزش ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﺳﻮﻟﻔﻴﺪﻫﺎ)‪(Sulfides‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي آﻧﻴﻮن ‪ S2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺳﻮﻧﺎﻣﻲ )‪(Tsunami‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮج درﻳﺎﻳﻲ ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﮕﺎﻫﻲ در اﻣﺘﺪاد ﺳﻮاﺣﻞ ژاﭘﻦ و در ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻚ‬
‫زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه اﺳﺖ ﻛﻪ در روي ﺑﺴﺘﺮ اﻗﻴﺎﻧﻮس اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺳﻲﻧﻴﺖ)‪(Syenite‬‬
‫ﺳﻲﻧﻴﺖﻫﺎ از ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﻔﻮذي ﺑﺪون ﻛﻮارﺗﺰ و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻲﻧﻴﺖﻫﺎي آﻟﻜﺎﻟﻦ ﺑﺪون ﻛﻮارﺗﺰ و‬
‫ﻳﺎ ﻓﻘﻴﺮ از ﻛﻮارﺗﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺎﻧﻲ اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻴﻜﺮوﻛﻠﻴﻦ ﻏﻨﻲ از ﺳﺪﻳﻢ و ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﺗﻴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺎﻓﻴﻚ آن‬
‫ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻨﻲ از آﻫﻦ )ﻟﭙﻴﺪوﻣﻼن)‪ ،‬آﻣﻔﻴﺒﻮل ﺳﺪﻳﻢدار و اژﻳﺮن اﺳﺖ‬
 ‫ﺳﻴﺎرات ﺧﺎرﺟﻲ)‪(Outer planets‬‬
‫دورﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎرات ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬زﺣﻞ‪ ،‬اوراﻧﻮس‪ ،‬ﻧﭙﺘﻮن و ﭘﻠﻮﺗﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي‬
‫ﭘﻠﻮﺗﻮن اﻳﻦ ﺳﻴﺎرات ‪ ،‬ﺳﻴﺎرات ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﺎرات داﺧﻠﻲ) ‪(Inner planets‬‬

‫دروﻧﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎرات ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻄﺎرد‪ ،‬زﻫﺮه‪ ،‬زﻣﻴﻦ و ﻣﺮﻳﺦ اﺳﺖ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺳﻴﺎرات‬
‫ﺧﺎﻛﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻮن ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ دارﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﺎره )‪(Planet‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﺟﺮام ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً داﻳﺮه اي ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺻﺪ ﻋﺪد وﺟﻮد دارد‪،‬ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺑﻴﻀﻮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺪارﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﺎره ﻫﺎي ﺧﺎﻛﻲ )‪(Terrestrial planets‬‬

‫ﺳﻴﺎره ﻫﺎي دروﻧﻲ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ )ﻋﻄﺎرد‪ ،‬زﻫﺮه‪ ،‬زﻣﻴﻦ و ﻣﺮﻳﺦ( ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎﻻ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺳﻨﮕﻲ دارﻧﺪ‬
 ‫ﺳﻴﺎره ﻫﺎي ژووﻳﻦ ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ)‪(Jovian planets‬‬
‫ﺳﻴﺎره ﻫﺎي ﻏﻮل ﭘﻴﻜﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ و اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻏﻠﻴﻆ ﻋﻤﺪﺗﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻴﺪروژن و ﻫﻠﻴﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﺎرك ﻫﺎ )‪(Asteroids‬‬
‫ﺗﻮده ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎ اﺷﻜﺎل ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺪارﻫﺎي ﭼﺮﺧﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺮﻳﺦ و ﻣﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ)‪(Citrin‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻮارﺗﺰ ﺷﻔﺎف‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ ﻳﺎ ﻧﺎرﻧﺠﻲ ﻗﻬﻮه اي ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ از آﻣﻴﺘﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﺒﺰ زرد)ﻛﻪ ﻛﻮارﺗﺰ ﻋﺴﻠﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد(از ﻛﻮارﺗﺰ دودي‪ ،‬آن را ﮔﺮم ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻴﺘﺮﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻞ ﮔﺮم‬
‫ﻛﺮدن ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دوام و ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،‬از راﻳﺠﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم آن از واژه ﻓﺮاﻧﺴﻮي‬
‫ﺳﻴﺘﺮون ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻟﻴﻤﻮﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻛﺜﺮ ﺳﻴﺘﺮﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬رﻧﮓ زرد دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ زرد‪،‬‬
‫ﻃﻼﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ ﻳﺎ ﻗﻬﻮه اي از ﻛﻮارﺗﺰ ﺷﻔﺎف دارد‪ .‬در ﺟﻮاﻫﺮﺳﺎزي‪ ،‬ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ را درﺧﺸﺎن ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻧﻮر زرد ﻃﻼي‬
‫ﺻﻴﻘﻠﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬ارزاﻧﺘﺮ از آﻣﻴﺘﻴﺴﺖ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻫﺎ و ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ‪ .‬ﺳﻴﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺑﺮزﻳﻞ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﺳﻴﺪرﻳﺖ)‪(Siderite‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ ﺳﻴﺪرﻳﺖ از ﻧﺎم ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ آﻫﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬واژه ﺳﻴﺪرﻳﺖ ﺑﺮاي ﻣﻌﺪودي از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ‬
‫ﻛﻪ داراي ﻛﺎﺗﻴﻮن آﻫﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﻴﺮك ﻳﺎ ﻳﺨﺴﺎر ﭼﺎﻟﮕﺎﻫﻲ)‪(Cirque glacier‬‬

‫ﻳﺨﺴﺎري ﻛﻪ ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻛﺎﺳﻪ اي ﺷﻜﻞ داﻣﻨﻪ ﻛﻮه را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ)‪(System‬‬
‫واﺣﺪ اوﻟﻴﻪ در ﻳﻚ ﺳﻜﺎﻧﺲ زﻣﺎن‪ -‬ﭼﻴﻨﻪ اي ﺳﻨﮓ ﻫﺎ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﮔﺎز)‪(Landfill Gas Meters‬‬

‫ﻫﺪف از ﻛﺎرﺑﺮد دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻓﺎﻋﻲ ‪ ،‬دورﺳﻨﺠﻲ ﻧﺸﺮﻫﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺮﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه از ﺗﻞ ﻫﺎي‬
‫ﺑﺎﻃﻠﻪ ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺣﺼﺎرﻫﺎ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و ﻣﺮاﻗﺒﺖ از وﺳﺎﺋﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮاد‬
‫زاﻳﺪ و ﺑﺎﻃﻠﻪ ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل آﻟﻮده ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮاﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺼﺎرف اﻧﻬﺎ در اﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮاﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر‬
‫ﺑﻪ اﺷﻜﺎر ﺳﺎزي ﮔﺎزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ)‪(GIS‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ‪ Arc GIS‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد از ﭼﻨﺪ زﻳﺮ ﮔﺮوه ﺷﺎﻣﻞ ‪ Arc IMS‬و ‪Arc‬‬
‫‪SDE‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرﺑﺮي ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﺮور ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻠﻴﺖ ‪ GIS‬و داده ﻫﺎ را‬
‫درون ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮﻫﺎي دﻳﮕﺮ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺮور ﻧﻘﺸﻪ ﻛﺸﻲ‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ‪ ،‬داده ﻫﺎ و ﻣﺘﺎداده ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ اي و‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ﻓﺮاوان دارد‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت و داده ﻫﺎ)‪(DIS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﺰوﻟﻪ)‪(Isolated system‬‬

‫ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﺮزي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ورود ﻳﺎ ﺧﺮوج اﻧﺮژي و ﻣﺎده ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎز)‪(Open system‬‬

‫ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ داراي ﻣﺮزي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺗﺒﺎدل اﻧﺮژي و ﻣﺎده ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
 ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﺘﻪ )‪(Closed system‬‬
‫ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﺮزي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺗﺒﺎدل اﻧﺮژي ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد وﻟﻲ ﺗﺒﺎدل ﻣﺎده اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﺸﺶ درﻧﻮار )‪(Take up system‬‬

‫درﻧﻮارﻫﺎي ﻧﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ازﻓﺮواﻓﺘﺎدﮔﻲ ﻧﻮاروﺗﺎﻣﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺸﺶ ﻻزم وﻧﻴﺰاﻳﺠﺎدﭘﻴﺶ ﻛﺸﺶ ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎرﺗﻮﺳﻂ ﻃﺒﻠﻚ ﻣﺤﺮﻛﻪ ازﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺸﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮ آﻳﺘﻮف)‪(Aitoffs Projection‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺴﺎوي ﻳﺎ ﻫﻤﻮﻻﮔﺮاﻓﻴﻚ ﻛﻪ در آن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ در روي ﻳﻚ ﺑﻴﻀﻲ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺗﻮده ﻫﺎي ﺧﺸﻜﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﺻﺤﻴﺤﻲ دارﻧﺪ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﻮاﺷﻲ ﺷﺮﻗﻲ و‬
‫ﻏﺮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻛﺞ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺨﺮوﻃﻲ)‪(Conical Projection‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻓﺮض ﺷﺪ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺮوط ﻛﺎﻏﺬي اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ راس‬
‫آن در ﺑﺎﻻي ﻗﻄﺐ ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در روي ﻣﺨﺮوط ﻣﺮﺑﻮط ﭘﻴﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﻣﺨﺮوط ﺑﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد ﺧﻄﻮط‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﻛﻪ از راس ﻣﺨﺮوط ﻣﻨﺸﻌﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎرات دواﻳﺮ ﻣﺘﺤﺪاﻟﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺧﻄﻮط‬
‫ﻣﻮازي ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت )‪(DCS‬‬
‫اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ روي ﻣﺪارات ﻗﻄﺒﻲ ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ‪ NOAA‬و ‪ GOES‬ﺑﻪ وﻓﻮر وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎت را از‬
‫ﭘﻼﺗﻔﻮرﻣﻬﺎي )ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎ( ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﺤﺮك ﺟﻤﻊ آوري و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬واﺣﺪﻫﺎي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه روي ‪ NOAA‬ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﻗﻴﻖ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻼﺗﻔﻮرﻣﻬﺎ را در زﻣﺎن ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ داده ﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪EOS‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ آن ﺳﺮي داده ﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻋﻠﻮم زﻣﻴﻦ ﻛﻪ در ﻳﻚ دوره ‪ 15‬ﺳﺎﻟﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬داده ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻣﻴﻦ اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺑﺸﺮي ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه اي در‬
‫اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻳﻚ ﺧﻂ ﭘﺎﻳﻪ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻂ ﭘﺎﻳﻪ در زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﻘﻴﺎس ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻳﻚ دوره ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﺧﺘﻼف‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺼﻠﻲ و دﻳﮕﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﮔﺮدﺷﻲ ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺎوب )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻨﻴﻨﻮ ﻳﺎ ﭼﺮﺧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪي )ﺑﺘﻮاﻧﺪ در‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻗﻮﻣﻲ)‪(Digital system‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ در آن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺼﻮرت ﻳﻜﺴﺮي ﭘﺎﻟﺲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺼﻮرت دوره اي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺮداري‪ ،‬آﻧﺎﻟﻴﺰ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎ ﻛﺪ دار ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻋﺪدي ﺷﺪه و ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل رﻗﻮﻣﻲ‬
‫از ﻛﺪﻫﺎي دودوﻳﻲ )ﺑﺎﻳﻨﺮي( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺼﻮرت اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ارﺗﺒﺎﻃﺎت زﺑﺎﻧﻲ و‬
‫ﺑﺼﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬
 ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﻴﻨﻲ)‪(Earth system‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ از اﺟﺰاﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼً ﺑﺮ ﻫﻢ اﺛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ‪:‬زﻣﻴﻦ ﻛﺮه‪ ،‬ﻫﻮا ﻛﺮه‪،‬‬
‫آب ﻛﺮه و زﻳﺴﺖ ﻛﺮه‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻧﺎل)‪(Canal system‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ ﻛﻪ ﺣﻔﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﺑﺪن ﺑﻲ ﻣﻬﺮﮔﺎن ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ در ﺑﺪن‬
‫اﺳﻔﻨﺞ ﻫﺎ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪه زﻣﻴﻦ )‪(EOS‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﺮي از ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﺳﺎ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت)‪ (MTPE‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ‪.‬اوﻟﻴﻦ آﻧﻬﺎ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺑﻪ ﻓﻀﺎ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ‪ EOS‬اﺑﺰاي ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات آب و‬
‫ﻫﻮاي ﺟﻬﺎﻧﻲ )اﻗﻠﻴﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ( ﺑﻪ ﻓﻀﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‬
 ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺎﻧﻞ)‪(Nonel System‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ روش آﺗﺸﺒﺎري ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻴﺘﺮوﻧﻮﺑﻞ اﺑﺪاع ﺷﺪه اﺳﺖ وﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي‬
‫ازاﺟﺮاءﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ ﺗﺎﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎآﺗﺸﺒﺎري ﺑﻲ ﺧﻄﺮوﻣﻄﻤﺌﻦ اﻧﺠﺎم داد‪.‬ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪:‬درﺑﺮاﺑﺮﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي اﻣﻮاج رادﻳﻮﻳﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪.‬ﺑﻪ ﺿﺮﺑﻪ‪،‬ﺷﻮك واﺻﻄﻜﺎك ﺣﺴﺎس ﻧﻴﺴﺖ‪.‬آﺗﺶ ﻧﻤﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬ﺿﺪآب اﺳﺖ‪.‬درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺮاﺷﻴﺪﮔﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬ﺗﺎﺣﺮارت ‪50‬درﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﻠﻮري‬
‫ﺷﺶ)ﻳﺎ ﻫﻔﺖ( ﮔﺮوه از ﺳﻲ و دو رده ﺑﻠﻮري ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي وﺟﻮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻘﺎرن راﻳﺞ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﻧﺪ‪ :‬ﺗﺮي‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‪ ،‬ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‪ ،‬اورﺗﻮروﻣﺒﻴﻚ‪ ،‬ﺗﺘﺮاﮔﻮﻧﺎل‪ ،‬ﻫﮕﺰاﮔﻮﻧﺎل)روﻣﺒﻮﻫﺪرال)‪ ،‬اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ‬

‫ﺳﻴﻜﻠﻮن ﻫﻮاﻳﻲ)‪(Air cyclone‬‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻴﺪروﺳﻴﻜﻠﻮن ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﻮا از ﻃﺮﻳﻖ دﻫﺎﻧﻪ ورودي و ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻤﺎﺳﻲ وارد ﺑﺨﺶ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ داﻧﻪ درﺷﺖ از رأس ﻣﺨﺮوط و ﺑﺨﺶ داﻧﻪ رﻳﺰ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟﻪ اي در‬
‫ﺑﺎﻻي اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺪ ﺟﺪاﻳﺶ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 50‬ﻣﻴﻜﺮون اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴﻜﻠﻮن واﺳﻄﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ )‪(Heavy Media Cyclone‬‬

 ‫در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آن ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻜﻠﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﻴﺘﻴﺖ ﻳﺎ‬
‫ﻓﺮوﺳﻴﻠﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﻜﻠﻮن وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ از ﺗﻪ رﻳﺰ ﺳﻴﻜﻠﻮن و داﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﺒﻚ از ﺳﺮرﻳﺰ ﺳﻴﻜﻠﻮن‬
‫ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻴﺘﻮان ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ را در اﺑﻌﺎدي ﺑﻴﻦ ‪ 40‬ﺗﺎ ‪ 0/5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ آراﻳﺶ داد‬

‫ﺳﻴﻞ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اي از ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﻳﺎ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻴﻞ )‪(Flood‬‬
‫ﺣﺠﻤﻲ از آب در ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻻ آﻣﺪن )در ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬درﻳﺎﭼﻪ ‪ ،‬درﻳﺎ ﻳﺎ ﭘﺸﺖ ﺳﺪ( ﻛﻪ از ﻣﺤﺪوده ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻳﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬
‫ﺧﻮد ﺳﺮرﻳﺰ ﺷﺪه و زﻣﻴﻦ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺧﺎرج از آب ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص ﻫﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ اي ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ از ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺧﻮد ﺳﺮرﻳﺰ ﺷﺪه و ﺗﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ اي از رودﺧﺎﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ و ﻳﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻻآﻣﺪﮔﻲ آب ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﺳﻨﺞ اي ﻣﻴﺰان دﺑﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ب( ﺳﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﺎﻻ و ﻳﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺤﻠﻲ؛‬
‫ﺳﻴﻞ ﻳﺎ ﺳﻴﻞ ﻧﻮح ‪ .‬ج‪ :‬واژه اي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮده ﻋﻈﻴﻤﻲ از آب روان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ‬

‫ﺳﻴﻞ )‪(Sill‬‬
‫ﺗﻮده ي ﺻﻔﺤﻪ اي ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ دروﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻻﻳﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﻨﮓ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ درون آﻧﻬﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده اﺳﺖ‬
 ‫ﺳﻴﻞ وارﻳﺰه اي )‪(Debris flood‬‬
‫ﺳﻴﻠﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎك‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﻞ ﮔﻞ آﻟﻮد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ و ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻞ واﻗﻌﻲ‪ ،‬از اﻧﻮاع ﭘﺪﻳﺪ‬
‫آﻣﺪه در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‬

‫ﺳﻴﻠﺖ)‪(Silt‬‬
‫رﺳﻮب ﻧﺎﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻲ ﻛﻪ داراي ذراﺗﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از رس و ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﻣﺎﺳﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺳﻴﻠﺘﺴﺘﻮن )‪(siltstone‬‬
‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ رﻳﺰ داﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از ذرات ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﻴﻠﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺳﻴﻠﻮﻳﺖ‬
 ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﺳﻴﻠﻮﻳﺖ )ﺳﻴﻠﻮﻳﻦ( ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﭘﺘﺎس اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻮدﻫﺎ از آن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در آب ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺖ و در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي ﺗﺒﺨﻴﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﺎﻟﻴﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫راه ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آن ﻃﻌﻢ ﺗﻠﺦ آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺮا از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﻜﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﺲ )‪(SiO2‬‬
‫دي اﻛﺴﻴﺪ ﺳﻴﻠﻴﺴﻴﻢ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺎوي ﺳﻴﻠﻴﺲ ﻓﺮاوان ﺑﺎ ﺷﺪ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫ﻛﺎﻧﻲ داراي ﺳﻴﻠﻴﺲ و اﻛﺴﻴﮋن)‪(SiO4‬ﻛﻪ در آن ﭼﻬﺎر اﺗﻢ اﻛﺴﻴﮋن اﻃﺮاف ﻳﻚ اﺗﻢ ﺳﻴﻠﻴﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
 ‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ واﺣﺪ ﺳﺎزﻧﺪه ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﻫﺮم ﭼﻬﺎر وﺟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح آﻧﺮا ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎي ﻣﺘﺴﺎوي‬
‫اﻻﺿﻼع ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺮﻛﺰ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر وﺟﻬﻲ ﻳﻚ اﺗﻢ ﺳﻴﻠﻴﺴﻴﻢ و در راس ﻫﺎي آن ﭼﻬﺎر اﺗﻢ اﻛﺴﻴﮋن ﻃﻮري‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﺗﻢ ﺳﻴﻠﻴﺴﻴﻢ را ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﻤﺎﻧﻴﺖ)‪(Sillimanite‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﺳﻴﻠﻴﻤﺎﻧﻴﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﭘﻠﻴﻤﻮرف ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﻴﺎﻧﻴﺖ و آﻧﺪاﻟﻮزﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﺳﻬﺘﺎﻳﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻇﺎﻫﺮي ﺳﻴﻠﻴﻤﺎﻧﻴﺖ ﻧﻤﺎي ﻓﻴﺒﺮي آن اﺳﺖ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت‪(Silicate‬‬
‫ﻛﺎﻧﻲ اي ﻛﻪ داراي آﻧﻴﻮن ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت آﻫﻦ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم)‪(Ferromagnesian silicate‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺗﻴﺮه رﻧﮓ‬
 ‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﺑﺪون آﻫﻦ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم ‪(Nonferromagnesian silic‬‬
‫رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎي روﺷﻦ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻫﺎي ﺗﻴﺮه )‪(Dark silicate‬‬

‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎرﺷﺎن ﻳﻮن ﻫﺎي آﻫﻦ و‪/‬ﻳﺎ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ وﺟﻮد دارد ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ رﻧﮓ ﺗﻴﺮه و وزن‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻫﺎي ﺑﺪون آﻫﻦ‪ -‬ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ دارﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎي روﺷﻦ) ‪(Light silicate‬‬

‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ آﻫﻦ و ﻳﺎ ﻣﻨﮕﻨﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً داراي رﻧﮓ روﺷﻦ ﺗﺮ و وزن ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎي ﺗﻴﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﻢ آﺗﺶ)‪(Firing Line‬‬

 ‫ﺳﻴﻢ آﺗﺶ ازﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺗﺎﺳﻴﻢ راﺑﻂ اداﻣﻪ دارد‪.‬ﺳﻴﻢ آﺗﺶ ﺳﻴﻢ دوﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دورﻗﺮﻗﺮه اي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷﺪه و ﺑﺎرﻫﺎ‬
‫ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬ﺳﻴﻢ آﺗﺶ ﺑﺎﻳﺪﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎﻓﻲ درﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﻧﺎﺷﻲ ازﺳﻨﮕﻬﺎي ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪه‬
‫راداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪوﺗﻮﺳﻂ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﻮك ﺗﻴﺰدرﺣﺎل ﭘﻬﻦ ﻛﺮدن روي زﻣﻴﻦ ﺧﺮاﺷﻴﺪه ﻧﺸﻮد‬

‫ﺳﻴﻢ راﺑﻂ آﺗﺸﺒﺎري)‪(Connecting Cable‬‬

‫ﭘﺲ ازﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻫﺎ‪،‬دو رﺷﺘﻪ ﺳﻴﻢ درﻣﺤﻮﻃﻪ آﺗﺸﺒﺎري ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﺸﺎن آزاداﺳﺖ وﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮق وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬دراﺑﺘﺪا ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دورﺷﺘﻪ ﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺎﻣﺤﻮﻃﻪ اي ﻛﻪ‬
‫ﺳﻴﻢ آﺗﺶ ازآﻧﺠﺎﺷﺮوع ﻣﻴﺸﻮد اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﺳﻴﻢ ﻫﺎي راﺑﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬ﺳﻴﻢ راﺑﻂ درﺑﺴﻴﺎري ازﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫آﺗﺸﺒﺎري ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬زﻳﺮادراﺛﺮ ﭘﺮﺗﺎب ﺳﻨﮓ وﺧﺮاﺷﻴﺪﮔﻲ ﺑﺮﻳﺪه ﻳﺎزﺧﻤﻲ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﺳﻴﻢ ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻫﻮاﻳﻲ)‪(Aerial Ropeway‬‬

‫ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ازدورﺷﺘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻣﻮازي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮدﻛﻪ درﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻨﻲ روي ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﻧﺪودردواﻧﺘﻬﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دوﻗﻮس ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻣﺘﺼﻞ اﻧﺪ‬

‫ﺳﻴﻤﺎن)‪(Cement‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻮادﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه آن آﻫﻚ وﺧﺎك رس اﺳﺖ وﺑﺮاي ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن وﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ‪،‬ﺷﻦ‪،‬ﻣﺎﺳﻪ‪،‬آﺟﺮ وﺑﻠﻮﻛﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺮود‪.‬ﺳﻴﻤﺎن را ﺑﻪ دو روش ﺧﺸﻚ و ﺗﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪن )‪(Cementation‬‬

 ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ دﻳﺎژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن رﺳﻮﺑﺎت درﺷﺖ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪن‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ در ﻓﻀﺎي ﺑﻴﻦ داﻧﻪ ﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻫﻤﺰﻣﺎن و ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از‬
‫رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﺪن)‪(Cementation‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي دﻳﺎژﻧﺘﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻮﺑﺎت آواري ﻃﻲ رﺳﻮﺑﮕﺬاري ﻳﺎ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ در ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن ذرات ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﻨﺎﺑﺮ‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻫﻤﺮاه‪:‬رآﻟﮕﺎر‪ ،‬ﭘﻴﺮﻳﺖ‪ ،‬دﻟﻮﻣﻴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻴﺒﻨﻴﺖ و ﺟﻴﻮه‬

‫ﺳﻴﻨﻴﺖ‬
‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ دروﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ داراي ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر و ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪﻛﻲ ﻫﻮرﻧﺒﻠﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ اﺳﺖ‬
 ‫ﺳﻴﻜﻠﻮن ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻛﻢ)‪(Cyclone‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﺸﺎر ﻛﻢ ﺟﻮي ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﺮ دو ﻧﻮع اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﻮع اول ‪ ،‬از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻌﺘﺪل و دوم‬
‫ﭘﺪﻳﺪه ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮي اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‬

‫ﺷﺌﻠﻴﺖ)‪(Scheelite‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺘﺮاﮔﻮﻧﺎل و رده ي ﭘﻴﺮاﻣﻴﺪال ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ :‬ﺣﺎوي ‪ 19/4‬درﺻﺪ ‪ Cao‬و ‪ 80/6‬درﺻﺪ ‪ Wo3‬اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺧﻮاص ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺮﮔﺪاز اﺳﺖ و در اﺛﺮ ﺟﻮﺷﺎﻧﺪن در اﺳﻴﺪ ﻛﻠﺮﻳﺪرﻳﻚ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و‬
‫اﻛﺴﻴﺪ زرد رﻧﮓ ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬در اﺛﺮ اﻓﺰودن ﻗﻠﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل و ﺟﻮﺷﺎﻧﺪن آن اﺑﺘﺪا ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ رﻧﮓ آﺑﻲ‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﻬﻮه اي در ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ را از ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻓﺮم ﺑﻠﻮرﻫﺎ و ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻓﻠﻮﺋﻮرﺳﺎﻧﺲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫اﺷﻌﻪ ﻫﺎي ﻣﺎوراء ﺑﻨﻔﺶ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲ ﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫ﺷﺎﺗﻜﺮﻳﺖ)‪(Shotcrete)(Gunite‬‬
‫ﺑﺘﻦ ﻳﺎ ﻣﻼﺗﻲ ﻛﻪ ازﻃﺮﻳﻖ ﺷﻠﻨﮓ ﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺣﻤﻞ ﺷﺪه وﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﭘﺎﺷﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﺎخ) ‪(Horn‬‬
‫ﻗﻠﻪ ﻫﺮﻣﻲ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﺨﭽﺎل در ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺮك اﻃﺮاف ﻳﻚ ﻗﻠﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‬
 ‫ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻜﺴﺖ )‪(Break Index‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻌﺪادﻣﺘﻮﺳﻂ ﺻﻔﺤﺎت ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ درﻫﺮ ﻣﺘﺮازﻫﺮﻻﻳﻪ اﺻﻠﻲ ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮرﻋﻤﻮدي ﻳﺎ اﻓﻘﻲ ﻗﻄﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﺷﺎول ﻻﻳﻪ ﺑﺮدار)‪(Stripping Shovel‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ ﺷﺎول ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ داراي اﺑﻌﺎدﺑﺰرگ وﺟﺎم ﺑﺎﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮودﻛﻞ وﺑﺎزوي ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﺷﺎوﻟﻬﺎ‬
‫اﻏﻠﺐ درﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﺨﺮاج زﻏﺎل ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ ﺑﺮروي ﭼﻬﺎرﺳﺮ ي ﭼﺮخ زﻧﺠﻴﺮي‬
‫ﺳﻮارﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام ﻣﺴﺘﻘﻞ ازﺑﻘﻴﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ درراﺳﺘﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪﺗﺎﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪﺧﻮدرا ﺑﺎ ﺗﺮازﻛﻒ ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﺪ‬

‫ﺷﺒﻨﻢ)‪(Dew‬‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻳﺎ در روي اﺷﻴﺎء ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻒ ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺮﺗﻮ اﻓﺸﺎﻧﻲ از زﻣﻴﻦ ﻃﻲ ﺳﺎﻋﺎت ﺷﺐ دﻣﺎي ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﻮ را ﺑﻪ زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺒﻨﻢ ﺗﻘﻠﻴﻞ داده و ﺑﺨﺎر آب‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻗﻄﺮاﺗﻲ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺷﺒﻜﻪ‬
‫اﻟﮕﻮي ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻧﻘﺎط)ﻳﺎ ﮔﺮه ﻫﺎ( ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻄﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ اﻟﮕﻮﺳﺖ‬
 ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‬
‫‪ 14‬ﺷﺒﻜﻪ اي)ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺑﺮاواﻳﻲ( ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه ﺗﻜﺮار دوره اي ﻧﻘﺎط در ﺳﻪ ﺑﻌﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺴﻄﺢ دو ﺑﻌﺪي‬

‫‪ 5‬ﺷﺒﻜﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه ﺗﻜﺮار دوره اي ﻧﻘﺎط در دو ﺑﻌﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ :‬ﻣﻮرب‪ ،‬ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﻣﺮﻛﺰي‪،‬‬
‫ﻫﮕﺰاﮔﻮﻧﺎل‪ ،‬ﻣﺮﺑﻌﻲ‪.‬‬

‫ﺷﺨﺎﻧﻪ) ‪(Meteoroid‬‬
‫ﻫﺮ ذره ﺟﺎﻣﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ داراي ﻣﺪاري در ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺷﺪت )‪(Intensity‬‬
 ‫ﻋﺪدي ﻛﻪ)ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻋﺪاد روﻣﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد( ﺷﺪت زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺛﺮات آن روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬ﻣﻘﻴﺎﺳﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ وﺟﻮد دارد‪،‬اﻣﺎ راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬
‫ﻣﻘﻴﺎس اﺻﻼح ﺷﺪه ﻣﺮﻛﺎﻟﻲ و ﻣﻘﻴﺎس روﺳﻲ‪ -‬ﻓﻮرل اﺳﺖ‪.‬در ﻳﻚ زﻣﻴﻦ ﻟﺮزه‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻋﺪد اﺳﺖ‬
‫‪،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪،‬ﺷﺪﺗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد دارد‬

‫ﺷﺴﺖ و ﺳﺎب)‪(Abrasion‬‬
‫ﺳﺎﻳﻴﺪه ﺷﺪن ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ در اﺛﺮ ﻋﻤﻞ ﺑﺎد‪ ،‬آب ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﺦ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آوار ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺳﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎده‬
‫ﺳﺎﻳﻨﺪه‬

‫ﺷﻌﻠﻪ)‪(Flame‬‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻧﺮژي ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ و ﻧﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬

‫ﺷﻔﻖ )‪(Twilight‬‬
‫ﻧﻮر ﺿﻌﻴﻔﻲ ﻛﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﻴﻦ را ﻗﺒﻞ از ﻃﻠﻮع آﻓﺘﺎب و ﺑﻌﺪ از ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب روﺷﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ آن اﺳﺎﺳﺎ ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از اﻧﻌﻜﺎس ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ از ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻴﺎي ﺟﻮ در روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺧﻮرﺷﻴﺪ زﻳﺮ اﻓﻖ اﺳﺖ‬
 ‫ﺷﻜﺎف )‪(Slot‬‬
‫ﻓﻀﺎي ﺷﻴﺒﺪارﻳﺎﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎرﻳﻜﻲ ﻛﻪ درﻳﻚ ﻛﺎﻧﺴﺎر در اﻧﺘﻬﺎي ﻛﺎرﮔﺎه اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮاي اﻳﺠﺎدﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺎرﭘﻠﻪ اي ﺣﻔﺮﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي)‪(Plasticity‬‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ آن‪،‬ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪﺑﻪ ﻃﻮرﻣﺪاوم و ﺑﺪون ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺷﻜﻨﻨﺪﮔﻲ)‪(Brittleness‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت وﺧﺮدﺷﺪن آﻧﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارد‬

‫ﺷﻤﺎرﺷﮕﺮ ﮔﺎﻳﮕﺮ)‪(Geiger counter‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﺎﺑﺸﻬﺎي ﻳﻮﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺗﻴﻮب ﮔﺎز ﺑﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻳﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﺗﺪ و در ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﻇﺮﻳﻒ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻧﺪ اﺳﺖ‬

‫ﺷﻤﺎره ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ)‪(Catalog number‬‬

‫ﻳﻚ ﻋﺪد ‪ 5‬رﻗﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﻴﺊ ﻛﻪ در ﻣﺪار ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﮔﺮدش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﺧﺘﺼﺎص داده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬اﻳﻦ ﻋﺪد در‬
‫ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻫﻮاره ﻧﺎﺳﺎ و ﻳﺎ در ﺑﻮﻟﺘﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺎﺳﺎ وﺟﻮد دارد‬

‫ﺷﻤﺎره ﻣﺶ )‪(Mesh Number‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺳﻮراﺧﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﻮل ﻳﻚ اﻳﻨﭻ از ﺳﺮﻧﺪ‬
 ‫ﺷﻤﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت )‪(Flowsheet‬‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺷﻤﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﻊ )‪(Pile‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺎرﻳﻚ و ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﺧﺎك ﻳﺎ ﺳﻨﮓ ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺮ‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ)‪(Indicator‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﺎده اي اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮد ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻳﺎ ﻳﻮﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ‬
‫اﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻓﻨﻮل ﻓﺘﺎﻟﻴﺌﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ اﺳﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺎز )‪(Acid-base indicator‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺳﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻛﺎﻏﺬ ﺗﻮرﻧﺴﻞ ﻳﺎ ﻓﻨﻮل ﻓﺘﺎﻟﺌﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻢ و زﻳﺎد ﺷﺪن ﻳﻮن‬
‫ﻫﻴﺪروژن ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺷﻬﺎب) ‪(Meteor‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪه اي درﺧﺸﺎن ﻛﻪ در زﻣﺎن ورود ﻳﻚ ﺷﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﻮ زﻣﻴﻦ و ﺳﻮﺧﺘﻦ آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ) ‪(Meteorite‬‬
‫ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ از ﻳﻚ ﺷﺨﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﻣﻴﺎن اﺗﻤﺴﻔﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ آﻫﻨﻲ)‪(Iron meteorite‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪ اﺻﻠﻲ ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ ﻫﺎ‪.‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻌﻲ از آﻫﻦ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻧﻴﻜﻞ)‪ 5-20‬درﺻﺪ(‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺷﻬﺎﺑﺴﻨﮓ ﻫﺎي ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه آﻫﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
 ‫ﺷﻮﻧﻜﻴﻨﻴﺖ)‪(Shonkinite‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻳﻚ ﺳﻲﻧﻴﺖ ﻧﻔﻠﻴﻦدار آﻟﻜﺎﻟﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ارﺗﻮز و ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺎﻓﻴﻚ آن دﻳﻮﭘﺴﻴﺪ‪،‬‬
‫اوﻟﻴﻮﻳﻦ و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ ﻏﻨﻲ از ﺗﻴﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻲ ﻓﺮﻋﻲ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ آﭘﺎﺗﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ داراي رﻧﮓ ﺗﻴﺮه اﺳﺖ‬

‫ﺷﻴﺎرﺑﻨﺪي ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ)‪(Glacial striations‬‬

‫ﺧﺮاﺷﻬﺎ و ﺧﻂ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد روي ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﺎﻳﺶ ﻳﺨﭽﺎل ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻴﺐ )‪(Dip‬‬
‫زاوﻳﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺢ اﻓﻖ و ﺳﻄﺢ ﮔﺴﻞ را ﺷﻴﺐ ﮔﺴﻞ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻤﻢ ﺷﻴﺐ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﻴﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻴﺐ رودﺧﺎﻧﻪ )‪(Gradient‬‬

‫ﺷﻴﺐ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﺰان اﻓﺖ ﻗﺎﺋﻢ در ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻴﺐ ﻗﺎره اي)‪(Continental slope‬‬

‫ﺷﻴﺒﻲ در اﻋﻤﺎق ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻓﻼت ﻗﺎره ﺑﻪ ﺳﻤﺖ درﻳﺎ‬
 ‫ﺷﻴﺐ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ)‪(Hydraulic gradient‬‬
‫ﺷﻴﺐ ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ‪.‬از ﺗﻘﺴﻴﻢ ارﺗﻔﺎع ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ ﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﻲ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻴﺴﺖ)‪(Schist‬‬
‫ﺷﻴﺴﺖ ﻫﺎ ﻓﺮاواﻧﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺷﻴﺴﺘﻮزﻳﺘﻪ و ﻟﻴﻨﻪ آﺳﻴﻮن از ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫اﺳﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺴﺖ ﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺷﻴﺴﺖ ﻫﺎي درﺟﻪ ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ورﻗﻪ اي‬
‫ﻓﺮاوان ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﻴﻜﺎﻳﻲ آن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي دﻳﮕﺮ )ﻛﻪ اﻛﺜﺮا‬
‫ﻣﺘﺴﺎوي اﻟﺒﻌﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻴﺴﺘﻮزﻳﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺗﺪرﻳﺠﺎ ﺑﻪ ﻓﺎﺑﺮﻳﻚ ﮔﻨﻴﺴﻲ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻴﺴﺖ آﺑﻲ )‪(Blue schist‬‬

‫از دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﮔﺮﻳﻮاﻛﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎزاﻟﺘﻬﺎي زﻳﺮ درﻳﺎﻳﻲ و ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﻲ اﻓﻴﻮﻟﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺎ ﮔﻮداﻟﻬﺎي اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ در ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻴﺴﺖﻫﺎي آﺑﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﻓﻮر آﻣﻔﺒﻴﻮل ﺳﺪﻳﻢ دار و آﺑﻲ رﻧﮓ‬
‫)ﮔﻠﻮﻛﻮﻓﺎن(‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺷﻴﺴﺖ آﺑﻲ ﻳﺎ ﮔﻠﻮﻛﻮﻓﺎن ﺷﻴﺴﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬
 ‫ﺷﻴﺴﺖ ﺳﺒﺰ)‪(Greenschist‬‬
‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ درﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻏﻨﻲ از ﻛﻠﺮﻳﺖ‬

‫ﺷﻴﺴﺘﻮزﻳﺘﻪ )‪(Foliation‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ ﺻﻔﺤﻪ اي را ﺷﻴﺴﺘﻮزﻳﺘﻪ ﻳﺎ ﻓﻮﻟﻴﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻋﺒﺎرت از ﺳﺎﺧﺖ ﺻﻔﺤﻪ اي ﻣﻮازي در ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮرق ﻧﺴﺒﺘﺎ آﺳﺎن ﺳﻨﮓ در ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺘﺪاد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻴﺸﻪ)‪(Glass‬‬
‫ﺷﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻣﺪ ﺷﻔﺎف ﺷﻜﻨﻨﺪه اي اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎده ازﺗﺮﻛﻴﺐ ذوب ﻣﺎﺳﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪ SiO2‬و ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ و آﻫﻚ )‪ (CaCO3‬در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ار‬
‫ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺮاي ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎ آﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻟﻨﺰﻫﺎ و ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻴﺸﻪ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ )‪(Glass‬‬

‫ﺟﺴﻤﻲ ﺑﻲ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺳﺮد ﺷﺪن ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﮔﻤﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﺴﻴﺪﻳﻦ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺷﻴﺸﻪ اي ) ‪(Glassy‬‬
‫واژه اي ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﻮع ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﺳﻨﮕﻬﺎي آذرﻳﻦ ﻣﺜﻞ اﺑﺴﺪﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻠﻮر اﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‬

‫ﺷﻴﻞ)‪(Shale‬‬
‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ آواري داﻧﻪ رﻳﺰ‬

‫ﺷﻜﺎف)‪(Crevasse‬‬
‫ﺗﺮك ﻋﻤﻴﻖ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻳﺨﺰار‬

‫ﺷﻜﺎف )‪(Fissure‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﺗﺮك در ﺳﻨﮓ ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد آن ﺟﺪاﻳﺸﻲ آﺷﻜﺎر رخ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻛﺎﻧﻲ دارﭘﺮ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‬

‫ﺷﻜﺎﻓﺖ ﻫﺴﺘﻪ اي ) ‪(Nuclear fission‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي اﺗﻤﻲ ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﻴﻞ ﺷﺪن ﻧﻮﺗﺮوﻧﻬﺎ و آزاد ﺷﺪن اﻧﺮژي ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺷﻜﺴﺖ ﺷﻴﺐ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ داﻣﻨﻪ)‪(Break‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ آﺷﻜﺎر ﻳﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﻳﺎ ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ در داﻣﻨﻪ ﻳﺎ ﺑﺮش ﻋﻤﻮدي‪ .‬اﻳﻦ واژه ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ break of slope‬و‬
‫‪break of profile‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‬

‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ)‪( Fracture‬‬
‫واژه اي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻮع ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﺳﻨﮓ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﺴﻴﺨﺴﺘﮕﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﺗﻨﺶ‪ .‬ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮك ﻫﺎ ‪ ،‬درزه ﻫﺎ و ﮔﺴﻞ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
 ‫ﺷﻜﻞ ﺑﻠﻮر)‪(Crystal form‬‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻨﺪﺳﻲ وﺟﻮه ﺑﻠﻮري‬

‫ﺻﺨﺮه ﻣﻘﻌﺮ ﻳﺎ ﺣﻔﺮه)‪(Balm‬‬

‫ﺻﺨﺮه ﻣﻘﻌﺮ ﻳﺎ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ در زﻳﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي روﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻏﺎر‪ .‬رﻳﺸﻪ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ "ﺳﻠﺘﻲ"‬
‫اﺳﺖ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺣﻔﺎر)‪(Cutter head‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺣﻔﺎرﺗﻤﺎم ﻣﻘﻄﻊ ﺻﻔﺤﻪ ﺣﻔﺎرآن اﺳﺖ ﻛﻪ درﺟﻠﻮدﺳﺘﮕﺎه ﻗﺮاردارد‪.‬اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ داﻳﺮه‬
‫اي اﺳﺖ ‪،‬ﺣﻮل ﻣﺤﻮرﺧﻮدﻛﻪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮﻣﺤﻮردﺳﺘﮕﺎه وﻣﺤﻮرﺗﻮﻧﻞ اﺳﺖ ﻣﻲ ﭼﺮﺧﺪ‪.‬اﺑﺰارﺣﻔﺎري روي اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﺻﻔﺤﻪ ﺣﻔﺎرﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﻄﺢ ﻳﺎﻛﻤﻲ ﻣﺨﺮوﻃﻲ وﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺻﻔﺤﻪ ﭘﺮﻳﺎﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺮﻛﺐ‬
‫ازﺑﺎزوﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺒﻨﺎ)‪(Datum plane‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺮاردادي ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻳﺎ ﺣﺬف ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻇﺎﻫﺮي و اﺛﺮات ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫زﻣﺎن ﻫﺎ و ﺳﺮﻋﺖ ﻟﺮزه اي ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺒﻨﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﻣﻨﺒﻊ و ﻟﺮزه ﺳﻨﺞ ﻫﺎ ﺑﺮ روي اﻳﻦ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ اﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﻻﻳﻪ ﻛﻢ ﺳﺮﻋﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺻﻨﺪوﻗﻪ‪،‬ﺟﺎم)‪(Bucket‬‬
‫ﺻﻨﺪوﻗﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ اﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮادﻣﻌﺪﻧﻲ درآن رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ورﻗﻬﺎي ﻓﻮﻻدي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮدوﻣﻌﻤﻮﻻﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻨﺸﻮرﺑﺎﻗﺎﻋﺪه ﻣﺜﻠﺚ اﺳﺖ ﻛﻪ درﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺧﻤﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻮدر‪،‬ﺧﺮج وﻳﮋه)‪(Powder Factor‬‬

‫وزن ﺧﺮج ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ازاءواﺣﺪﺣﺠﻢ ﺳﻨﮓ درﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺪارآن ﺑﺎﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﻨﮕﻬﺎﺑﺮاﺑﺮﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﻘﺪارﺧﺮج‬
‫وﻳﮋه ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻮع ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‪،‬وزن ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻨﮓ وزﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺿﺮﻳﺐ راﻧﻜﻴﻦ)‪(Rankin Ratio‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺸﺎرﺷﻲ ﺑﺮﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻤﺎﻧﺸﻲ ﺗﻴﺮي ﺑﻪ ﻃﻮل ‪2‬ﻣﺘﺮﺑﻪ ﻧﺎم ﺿﺮﻳﺐ ﻳﺎﻧﺴﺒﺖ راﻧﻜﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﻳﻦ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﻮاره ﺑﺰرﮔﺘﺮازﻳﻚ اﺳﺖ‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﺻﻨﺪوﻗﻪ)‪(Bucket Factor‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎرﮔﻴﺮي اﺳﺖ ﺿﺮﻳﺐ ﺻﻨﺪوﻗﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ )‪(Avalibility Factor‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ درﺻﺪزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ آن درﻃﻮل ﺣﻔﺎري ﺗﻮﻧﻞ ‪،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻣﺎده ﺣﻔﺎري اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ زﻣﺎن ‪،‬ﺑﺎﻛﺴﺮزﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮاردﺳﺘﮕﺎه وﺗﻌﻤﻴﺮات آن ﻣﺼﺮف ﻣﻴﺸﻮدازﻛﻞ زﻣﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‬
 ‫ﻃﺎ ق)‪(Arc Action‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻃﺎق ﭘﺪﻳﺪه اي اﺳﺖ ﻛﻪ دراﺛﺮآن ﺳﻨﮕﻬﺎي واﻗﻊ درﺑﺎﻻي ﺗﻮﻧﻞ ‪،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اي ازوزن ﺳﻨﮕﻬﺎي روﺑﺎره راﺑﻪ‬
‫دﻳﻮاره ﻫﺎي دوﻃﺮف ﺗﻮﻧﻞ ‪،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬ﺑﺨﺸﻲ ازﺳﻨﮕﻬﺎراﻛﻪ ﻋﻤﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر راﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﺳﺎده‬
‫ﻃﺎق زﻣﻴﻨﻲ ﻧﻴﺰﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﻃﺎق زﻧﻲ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ )‪(Pipe Roofing‬‬

‫دراﻳﻦ روش ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ درﭼﺎﻟﻬﺎي اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﺪاره ﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ وﺳﻘﻒ ﺗﻮﻧﻞ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻴﺸﻮدواﻳﻦ اﻣﺮﺑﺎﺗﺰرﻳﻖ دوﻏﺎب ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬اﻳﻦ روش درﺗﻮﻧﻠﻬﺎي زﻳﺮآﺑﻲ ﻛﻪ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺴﻠﻪ ﻣﻴﮕﺬرد‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد دا رد‬

‫ﻃﺎﻗﺪﻳﺲ)‪(Anticline‬‬
‫ﻃﺎق ﻳﺎ ﺳﺮ ﻳﻚ ﭼﻴﻦ در ﻃﺒﻘﺎت زﻣﻴﻦ‬

‫ﻃﺎﻗﺪﻳﺲ ﻣﺮﻛﺐ)‪(Anticlinorium‬‬
‫ﻳﻚ ﻃﺎق ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺷﻜﻞ ﺷﺒﻴﻪ ﻳﻚ ﻃﺎﻗﺪﻳﺲ ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺎل آن ﻣﺮﻛﺐ از ﺗﻌﺪادي ﭼﻴﻨﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺮﻋﻲ)‪(Sublevel‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻳﺎﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻳﺎاﻓﻘﻬﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬
 ‫ﻃﺒﻠﻚ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻗﺮﻗﺮه ﺑﺮﮔﺮدان)‪(Tail Pulley‬‬
‫ﻳﻜﻲ ازاﺟﺰاء ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮرﺧﻼص ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﻧﻮار ﻳﺎ زﻧﺠﻴﺮ ﻋﻤﻞ اﻧﺘﻘﺎل آن راﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‬

‫ﻃﺒﻠﻚ ﻣﺤﺮﻛﻪ)‪(Drive pulley‬‬

‫ﻃﺒﻠﻚ ﻣﺤﺮﻛﻪ ﻳﺎ ﻃﺒﻠﻚ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ازﺑﺨﺸﻬﺎي ﻧﻮارﻧﻘﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺮف)‪(Blizzard‬‬
‫ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ از ﺑﺮف ﮔﺮد آﻟﻮد ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺦ ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎد ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﺷﺪﻳﺪي راﻧﺪه ﺷﺪه و‬
‫ﻋﻤﻼ ﻗﺪرت دﻳﺪ را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‬

‫ﻃﻮﻓﺎن ﻗﺎﻋﺪه اي )‪(Base surge‬‬

‫اﺑﺮي ﺣﻠﻘﻪ ﺷﻜﻞ از ﮔﺎز و ذرات ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﻛﻪ ﺷﻌﺎع وار و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﺮاﻛﻤﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد از ﻗﺎﻋﺪه‬
‫ﺳﺘﻮن اﻧﻔﺠﺎري ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﭘﺨﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻮران آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻳﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺮاﺗﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﻔﺠﺎر ﻳﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻃﻮﻓﺎن ﻟﺮزه ﻓﺸﺎري)‪(Baroseismic storm‬‬

‫رﻳﺰﻟﺮزه ﻫﺎي ﻗﻮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪ ﺟﻮي اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻃﻮﻗﻪ ﻣﺘﻪ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺣﻔﺎري)‪(Drill collar‬‬

‫ﻋﺒﺎرت از ﻳﻚ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ درﺳﺎﻗﻪ اﺳﺖ و ﻓﻨﺮﻣﺘﻪ ﮔﻴﺮ در ﭘﺸﺖ آن ﻗﺮارﻣﻴﮕﻴﺮد و از ﺧﺮوج ﻣﺘﻪ از ﭘﺮﻓﻮراﺗﻮر‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬درﺑﻌﻀﻲ ازﻣﺘﻪ ﻫﺎ ﻃﻮﻗﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ روي ﻣﺘﻪ ﺳﻮار ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻃﻮل ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎﺷﺪه)‪(Length of the displaced mass‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻗﻠﻪ ﺗﺎ ﻧﻮك ﻟﻐﺰش را ﻧﺎﻣﻨﺪ‬
 ‫ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ )‪(Longitude‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ زاوﻳﻪ اي ‪ ،‬ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ﺧﻂ اﺳﺘﻮا ﺑﻴﻦ ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎري ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺬرد‬

‫ﻃﻮل ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ‪(The length of the rupture surfac‬‬

‫اﻳﻦ ﻃﻮل ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺑﻴﻦ ﭘﻨﺠﺔ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﺗﺎ ﺗﺎج ﻟﻐﺰش اﺳﺖ‬

‫ﻃﻮل ﻛﻠﻲ ﻟﻐﺰش)‪(Total length‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﺎج ﻟﻐﺰش ﺗﺎ ﻧﻮك ﻟﻐﺰش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻃﻮل ﻣﻮج ‪Long (L) waves L‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻧﺎﺷﻲ از زﻣﻴﻨﻠﺮزه در ﻃﻮل ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﺎﻣﻞ اﻏﻠﺐ آﺳﻴﺐ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺟﻬﺎي ‪ L‬دوره ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻟﺮزه اي دارﻧﺪ‬
 ‫ﻃﻴﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ )‪(Electromagnetic spectrum‬‬
‫رﻧﺞ ﻛﺎﻣﻠﻲ از اﻧﺮژﻳﻬﺎي ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻳﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﻣﻮﺟﻲ از ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻃﻮل ﻣﻮج ﺗﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮﻳﻦ ﻃﻮل ﻣﻮج‪) .‬دﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﻨﺪي ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﺧﻮرﺷﻴﺪي(‪ .‬ﺳﻨﺠﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ اﻳﻦ اﻧﺮژي را ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ وﻟﻲ آﻧﭽﻴﺰي ﻛﻪ ردﻳﺎب ﻫﺎ ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺗﻤﺎم ﻃﻴﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﻪ ‪ 7‬ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫رﻳﺰﻣﻮﺟﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻣﺮﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺎوراي ﺑﻨﻔﺶ‪ ،‬اﺷﻌﻪ ‪ X‬و ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت اﺷﻌﻪ ﮔﺎﻣﺎ‬

‫ﻃﻴﻒ ﺧﻄﻲ )‪(Line spectrum‬‬

‫ﮔﺎزﻫﺎي ‪ Red-hot‬داراي ﻃﻴﻒ ﺧﻄﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از ﺧﻮد اﺷﻌﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ را ﺳﺎﻃﻊ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻮل ﻣﻮج را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺧﻄﻲ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‬

‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﺟﺮﻣﻲ)‪(Mass spectrometry‬‬

‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﺟﺮﻣﻲ روش ﺗﺠﺰﻳﻪ اي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻳﻮﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮم ﺑﻪ ﺑﺎر اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻫﺎ ﻳﻮﻧﻴﺰه ﺷﺪه و ﻳﻮﻧﻬﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه داﺧﻞ ﻓﻀﺎي ﺧﻼ ﻣﻴﺪان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ‬
‫ﻳﻮﻧﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﻪ داﺧﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﻨﺤﺮف ﻳﺎ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ)‪(Infrared spectroscopy‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻳﻚ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻓﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺷﻌﻪ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ‬
‫ﺟﺬب ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ )‪(FTIR spectroscopy‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ‪ FTIR‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ‬
‫ﻣﻮاد از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ و ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ روي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻃﻮل ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮر ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫ﻣﺎده اي ﻃﻮل ﻣﻮج ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ارﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬و دﻗﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺮاﺗﺮ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ‬
‫اﻓﺮاد اﺳﺖ‬

‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ)‪(FTIR‬‬

‫از اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻃﻮل ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮر ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫ﻣﺎده اي ﻃﻮل ﻣﻮج ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ارﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬و دﻗﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺮاﺗﺮ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ‬
‫اﻓﺮاد اﺳﺖ‬
 ‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻣﺎزﺑﺎر)‪(Mossbauer spectroscopy‬‬
‫در ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺠﻲ ﻣﺎزﺑﺎر‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﮔﺎﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوب ﺳﻄﻮح اﻧﺮژي ﻫﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ اﻳﻦ‬
‫ﺳﻄﻮح اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت آراﻳﺶ اﻟﻜﺘﺮون ﻣﺤﻠﻲ و ﻣﻴﺪان ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺟﺎﻣﺪات اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ در زﻣﻴﻨﻪ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي اﺳﭙﻴﻦ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري دارد‬

‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻣﺮﺋﻲ‪ -‬ﻣﺎوراي ﺑﻨﻔﺶ )‪(UV-Visible‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺟﺬب ﺗﺎﺑﺶ ﻫﺎي ﻣﺎوراء ﺑﻨﻔﺶ و ﻣﺮﺋﻲ راه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻲ ﺷﻤﺎري از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي آﻟﻲ‬
‫و ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورد‪ .‬ﺗﺎﺑﺶ در اﻳﻦ ﻧﻮاﺣﻲ داراي اﻧﺮژي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎﻻت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮون ﻫﺎي واﻻﻧﺲ در‬
‫ﻻﻳﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي آن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻴﻔﻲ ﻛﻪ ﻫﺪف آن ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﻀﻮر ﻳﺎ ﻋﺪم‬
‫ﺣﻀﻮر ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺎﻟﺺ در ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻋﺎﻣﻠﻲ در ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺳﺖ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺗﻌﺎدل‬

‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻧﻮري )‪(Spectrophotometry‬‬

‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻴﺰان ﺟﺬب ﻧﻮر اﺳﺖ‬
 ‫ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻧﻮري ﭘﻼﺳﻤﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ دوﺗﺎﻳﻲ) ‪(ICP OES‬‬
‫اﻳﻦ روش ‪ ،‬ﻳﻚ روش ﻋﻤﺪه در آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﻋﻨﺼﺮي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬در‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻮل در آورده ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ آب ‪ ،‬درون ﭘﻼﺳﻤﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ .‬اﺗﻢ ﻫﺎ در‬
‫ﭘﻼﺳﻤﺎ در ﻣﺠﺎورت ﻓﻮﺗﻮن ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﻮل ﻣﻮج ﺣﺎﺻﻞ و وﻳﮋه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﻧﻮر ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻃﻴﻒ ﺳﻨﺞ ﻧﻮري ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﻇﺮف دﻳﻮﺋﺮ)‪(Dewar flask‬‬

‫اﻳﻦ ﻇﺮف ﻳﻚ ﺑﻄﺮي ﺧﻼ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﮕﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﻮاد ﮔﺮم و ﺳﺮد ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻇﺮف ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺧﻼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼ ﻣﺎﻧﻊ از اﻳﻦ ﻣﻲ ﺷَﻮد ﻛﻪ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻇﺮف ﻳﺎ ﺧﺎرج‬
‫از آن ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺑﺎزده اﻳﻦ ﻇﺮف ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻘﺮه اﻧﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻇﺮف ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻮاد‬
‫ﺳﺮد و ﮔﺮم ﺑﺎ ﻫﻤﺎم دﻣﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ)‪(Capacity‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﻞ رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻤﻞ آن اﺳﺖ‬
 ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮد)‪(Carrying capacity‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ داﺋﻤﻲ از ﻳﻚ ﺟﺰء ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﺎﺻﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ )ﺗﻘﻮﻳﺖ( ﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻔﻮذ)‪(Infiltration capacity‬‬

‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺎك ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ رﻃﻮﺑﺖ را ﺟﺬب ﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻨﺞ)‪(Insulation Tester‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ اﻫﻢ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻴﻦ زﻣﻴﻦ وﻣﺪاراﻧﻔﺠﺎر را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬ﻣﻘﺪاراﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ درﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي‬
‫ﺑﺎﻳﺪﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎرﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﺠﺎب ﻛﻨﺪﺑﻴﻦ زﻣﻴﻦ و ﻣﺪاراﻧﻔﺠﺎر ارﺗﺒﺎط اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮﻗﺮارﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﺪد اﺗﻤﻲ)‪(Atomic number‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﭘﺮوﺗﻮﻧﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﺴﺘﻪ اﺗﻢ‬
 ‫ﻋﺪد ﺟﺮﻣﻲ )‪(Mass number‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻌﺪاد ﭘﺮوﺗﻮﻧﻬﺎ و ﻧﻮﺗﺮوﻧﻬﺎي ﻫﺴﺘﻪ ي ﻳﻚ اﺗﻢ‬

‫ﻋﺮض ﭘﻠﻪ )‪(Bench Width‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﭘﺎﺷﻨﻪ و ﻟﺒﻪ ﭘﻠﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ را ﻋﺮض ﭘﻠﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ)‪(Latitude‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ زاوﻳﻪ اي ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ در روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ در ﺷﻤﺎل ﻳﺎ ﺟﻨﻮب ﺧﻂ اﺳﺘﻮا ﻛﻪ از ﻣﺮﻛﺰ زﻣﻴﻦ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﻋﺼﺮ ﺑﺮوﻧﺰ)‪(Bronze Age‬‬

‫دوره اي ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﻟﻮازم و اﺳﻠﺤﻪ ﺧﻮد را از ﺑﺮوﻧﺰ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ آﻟﻴﺎژي اﺳﺖ از ﻣﺲ و ﻗﻠﻊ‬
 ‫ﻋﻘﻴﻖ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻠﺴﺪوﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﻮارﺑﻨﺪي ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻻﻳﻪ ﻫﺎي رﻧﮕﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫رﻧﮕﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬رﻧﮓ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ آن در اﻳﺪار‪ -‬آﺑﺮﺳﺘﻴﻦ آﻟﻤﺎن‪ ،‬اروﮔﻮﺋﻪ‪ ،‬ﺑﺮزﻳﻞ و ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻋﻘﻴﻖ ﺳﻴﺎه )‪(black agate‬‬

‫ﻧﺎم آن از واژه ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ اوﻧﻮﻛﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺎﺧﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻘﻴﻖ ﺳﻴﺎه‪ ،‬رﻧﮓ ﺗﻴﺮه اي دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻠﺴﺪوﻧﻲ ﺳﻴﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻳﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي زﻣﻴﻨﻲ اﺳﺖ ‪.‬در ﻳﻮﻧﺎن ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﻪ رﻧﮕﻬﺎي‬
‫ﻛﻠﺴﺪوﻧﻲ‪ ،‬از ﺳﻔﻴﺪ ﻧﺎﺧﻨﻲ ﺗﺎ ﺳﻴﺎه و رﻧﮕﻬﺎي ﺣﺪواﺳﻂ آن را اوﻧﻴﻜﺲ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم روﻣﻴﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح را‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻧﮕﻬﺎي ﺳﻴﺎه و ﻗﻬﻮه اي ﺗﻴﺮه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻋﻘﻴﻖ ﺳﻴﺎه‪ ،‬در ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر و ﻫﻨﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻋﻘﻴﻖ ﻧﻮار آﺑﻲ )‪(blue lace agate‬‬

‫ﻋﻘﻴﻖ ﻧﻮار آﺑﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻇﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻘﻴﻖ آﺑﻲ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺳﺖ و ﺑﻪ رﻧﮓ آﺑﻲ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻮارﺗﺰ ﻣﺨﻔﻲ ﺑﻠﻮر اﺳﺖ و ﻳﻜﻲ از ﻛﻤﻴﺎﺑﺘﺮﻳﻦ و ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﻳﻦ ﻋﻘﻴﻘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻋﻘﻴﻖ آﺑﻲ‪ ،‬در ﺑﺮزﻳﻞ‪،‬‬
‫اوروﮔﻮﺋﻪ و ﻣﻜﺰﻳﻚ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻋﻼﻣﺖ در ﺛﺎﻧﻴﻪ‪(Baud‬‬
 ‫واﺣﺪ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻋﻠﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﻴﻦ )‪(Earth system science‬‬

‫ﻳﻚ روش ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻮﻛﺪي روي ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻻت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺟﺰاء زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ و ﺗﺤﻮ ل زﻣﻴﻦ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﻬﺎﻧﻲ دارد‬

‫ﻋﻤﺮﻣﻌﺪن)‪(Production Time)(Mine Life‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﻴﺠﻮﻳﻲ‪،‬اﻛﺘﺸﺎف‪،‬آﻣﺎده ﺳﺎزي وﺑﻬﺮه ﺑﺮداري درﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ﻣﺪرن ﻋﻤﺮﻣﻌﺪن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻋﻤﻖ ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه)‪(Depth of the displaced mass‬‬

‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻋﻤﻖ ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻋﻤﻮد اﺳﺖ‬

‫ﻋﻤﻖ ﭼﺎل)‪(Hole Depth‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺣﻔﺎري اﺳﺖ‪.‬ﻋﻤﻖ ﭼﺎل ازﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮﺗﺎﭼﻨﺪﻳﻦ ده ﻣﺘﺮﻣﻴﺘﻮاﻧﺪﺑﺮﺳﺪ‪.‬ﻫﺮﭼﻪ ﭼﺎل‬
‫ﻋﻤﻴﻘﺘﺮﺣﻔﺮﺷﻮدﻗﻄﺮآن ﻛﻤﺘﺮﻣﻴﮕﺮدد‬

‫ﻋﻤﻖ ﺳﻨﺞ اﻧﻌﻜﺎس ﺻﻮﺗﻲ)‪(Echo sounder‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻫﺎز اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي زﻣﺎن رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺻﺪا از دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺎ ﻛﻒ درﻳﺎ ﻋﻤﻖ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﻋﻤﻖ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ‪(The depth of the rupture surface‬‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻣﻘﺪار ﻋﻤﻖ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ ﻋﻤﻮد اﺳﺖ‬

‫ﻋﻤﻖ ﻣﻮازﻧﻪ ﻛﺮﺑﻨﺎت)‪(Carbonate compensation depth‬‬

‫در اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﺎ ﺑﻪ ژرﻓﺎﻳﻲ از آب ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از آن ﻧﺮخ اﻧﺤﻼل ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ از ﻧﺮخ ﻧﻬﺸﺘﻪ ﺷﺪن‬
‫آن ﻓﺰوﻧﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام اﻳﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﻦ ‪ 4000‬ﺗﺎ ‪ 5000‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در اﻗﻴﺎﻧﻮس اﻃﻠﺲ اﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻖ در ژرﻓﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري )ﺗﺮﺳﻴﻢ( ﻇﺮﻓﻴﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ)‪(HCMM‬‬

‫ﻳﻚ رادﻳﻮﻣﺘﺮ دوﻛﺎﻧﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﺳﺎ ﺑﻪ ﻓﻀﺎ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪه ﺗﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﺳﻄﺢ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ رادﻳﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﻨﮕﻬﺎ و ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻳﻜﻲ از دو ﻛﺎﻧﺎل رادﻳﻮﻣﺘﺮ در ﻣﺤﺪوده ﻣﺮﺋﻲ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﻧﺰدﻳﻚ و دﻳﮕﺮي در ﻣﺤﺪوده ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﺣﺮارﺗﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺪان دﻳﺪ ﻟﺤﻈﻪ اي آن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪600‬‬
‫ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‬
 ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻘﺎرن داراي ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﻄﻮط ﻳﺎ ﺳﻄﻮح ﻟﻐﺰش و ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﭘﻴﭽﺶ‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻘﺎرن ﻓﺎﻗﺪ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﭼﺮﺧﺶ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻳﺎ ﺳﻄﻮح آﻳﻨﻪ اي‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻘﺎرن‪ ،‬ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﭼﺮﺧﺶ و ﻣﻌﻜﻮس ﺷﺪﮔﻲ‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﭙﻠﺮ )‪(Keplerian elements‬‬

‫دﺳﺘﻪ اي از ‪ 6‬ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻣﺪار ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻜﻞ ﺑﻴﻀﻮي ﻳﺎ ﻫﺬﻟﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮي آن‬
‫در اﻃﺮاف ﺑﺪﻧﻪ ﻣﺮﻛﺰي آن و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺎﻫﻮاره روي ﻣﺪار را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﻋﻨﺼﺮ )‪(Element‬‬
‫ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﺎده ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻋﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻪ اﺟﺰاي ﺳﺎده ﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬
 ‫ﻋﻴﺎرﺣﺪ)‪(Grade Cutoff‬‬
‫ﻋﻴﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎ آن ﻋﻴﺎر درﺻﻮرت ﻓﺮاوري ﺳﻮدي درﺑﺮﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‬

‫ﻋﻴﺎرﺣﺪﺳﺮﺑﻪ ﺳﺮي)‪(Break Even Cutoff Grade‬‬

‫ﻋﻴﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ ازاء آن ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﺻﻔﺮﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻋﻴﺎرﺣﺪي‪،‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻴﺎراﻗﺘﺼﺎدي )‪(Cut off Grade‬‬

‫ﻋﻴﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎ آن ﻋﻴﺎر درﺻﻮرت ﻓﺮاوري ﺳﻮدي درﺑﺮﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‬

‫ﻋﻴﺎرﺳﻨﺠﻲ)‪(Assaying‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ ازﺣﻔﺎري وﺣﻔﺮﻳﺎ ت ﺑﺎﻳﺪازﺟﻨﺒﻪ ﻛﻤﻲ درازﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬دراﺻﻄﻼح ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎرﻋﻴﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﻏﺎر)‪(Cave‬‬
‫ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﮔﺬرﮔﺎه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﻌﻤﻮل ﻏﺎرﻫﺎ در ﺳﻨﮕﻬﺎي آﻫﻜﻲ و در اﺛﺮ اﻧﺤﻼل‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﻏﺎر)‪(Cave‬‬
‫ﻳﻚ ﺣﻔﺮه ﻳﺎ ﻓﻀﺎي ﻣﻴﺎن ﺗﻬﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ در ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﺎﻣﺪ ﻛﻪ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﻴﺘﻮان داﺧﻞ آن ﺷﺪ‬

‫ﻏﺎر )‪(Cavern‬‬
‫ﻳﻚ ﺣﺠﺮه ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﺮي از ﺣﺠﺮه ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻧﺤﻼل در ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬
 ‫ﻏﺮﺑﺎﻟﻬﺎ)‪(Sieves‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ‪ ،‬ﺳﺮي ﻫﺎي ﻏﺮﺑﺎﻟﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت رﺳﻮب ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي رﺳﻮب ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺮاوان ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ‪ .‬ﻏﺮﺑﺎل ﻫﺎ داراي‬
‫ﻣﻨﺎﻓﺬ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﺮي ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺪازه اﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻪ در اﺻﻄﻼح‬
‫ﺑﻪ آن ﻣﺶ ) ‪ ( Mesh‬اﻃﻼق ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ ،‬روي ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺧﺮﺟﮕﺬاري)‪(Charge Concentration‬‬

‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ازوزن ﺧﺮج ﺑﻪ ﻛﺎررﻓﺘﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم درﺣﺠﻢ ﻓﺮﺿﻲ ﭼﺎل ﺑﺮﺣﺴﺐ دﺳﻲ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ‬

‫ﻓﺎﺑﺮﻳﻚ دﮔﺮﺷﻜﻠﻲ )‪(Deformation fabric‬‬

‫ﻓﺎﺑﺮﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﻛﻪ از دﮔﺮﺷﻜﻠﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺑﺮﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﺗﻜﺘﻮﻧﺎﻳﺖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ .‬ﻓﺎﺑﺮﻳﻚ ﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از‬
‫ﺧﻄﻮاره ﮔﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻴﺴﺘﻮزﻳﺘﻪ ﻫﺎ‪ ،‬رخ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻮر ﻫﺎي ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ و ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﻔﺠﺎر)‪(Flash Over Tendency‬‬

‫اﮔﺮﻳﻚ ﻓﺸﻨﮓ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه رادرﻫﻮاي آزادﻣﻨﻔﺠﺮﻛﻨﻴﻢ ﻣﻮج اﻧﻔﺠﺎرﺣﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪﻓﺸﻨﮓ دﻳﮕﺮي راﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻣﻌﻴﻨﻲ ازاوﻟﻲ واﻗﻊ ﺷﺪه ﻣﻨﻔﺠﺮﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ راﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﻔﺠﺎرﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻄﺮﻓﺸﻨﮓ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‬
‫ووﺿﻌﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻓﺸﻨﮕﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ دو ﭼﺎل درﻳﻚ ردﻳﻒ‪،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻔﻲ ﭼﺎﻟﻬﺎ)‪(Spacing‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﭼﺎﻟﻬﺎدر ﺟﻬﺘﻲ ﻋﻤﻮد ﺑﺮﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺎرﺳﻨﮓ راﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻔﻲ ﭼﺎﻟﻬﺎﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪارﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻴﺶ‬
‫ازﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺎرﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ رﻳﻞ)‪(Track spacing‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ رﻳﻞ درﻣﻌﺎدن داراي ﺳﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪60‬و‪75‬و‪90‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮع ﻣﻌﻤﻮل آن دراﻳﺮان‪ 60‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﺎﺳﻴﻨﻲ)‪(Cassini gap‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اي ﭘﻬﻦ ﺑﻴﻦ ﺣﻠﻘﻪ ‪ A‬و ‪ B‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻠﻘﻮي ﺳﻴﺎره زﺣﻞ‬

‫ﻓﺘﻴﻠﻪ آﺗﺶ زﻧﻪ )‪(Igniter Cord‬‬

‫ﻓﺘﻴﻠﻪ اي ﻧﺮم وﻧﺎزك اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻌﻠﻪ ﻣﻴﺴﻮزدوﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آﺗﺶ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬آﻧﺮاﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ آﺗﺶ زﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﻗﻲ ﻳﺎ ﺷﻌﻠﻪ ﻛﺒﺮﻳﺖ آﺗﺶ زد‬
 ‫ﻓﺘﻴﻠﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن)‪(Safety Fuse‬‬
‫ازﻣﻘﺪاري ﺑﺎروت ﻧﺮم ﻛﻪ دورآﻧﺮا اﻟﻴﺎف ﻛﻨﻒ وﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‬
‫درﺑﺮاﺑﺮﺧﺮاﺷﻴﺪﮔﻲ ‪،‬رﻃﻮﺑﺖ وﺳﺎﻳﺮﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﭘﻮﺷﺶ دﻳﮕﺮي ازﺟﻨﺲ ﻣﻮم وﺻﻤﻎ واﺟﺴﺎم دﻳﮕﺮﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬ﻳﻚ ﻣﺘﺮآن درﻫﻮاي آزاددرﻣﺪت ‪80‬ﺗﺎ‪100‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﻴﺴﻮزد‬

‫ﻓﺘﻴﻠﻪ اﻧﻔﺠﺎر)‪(Detonating cord‬‬

‫ﻓﺘﻴﻠﻪ اﻧﻔﺠﺎري ﻓﺘﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻣﺤﻜﻢ ‪،‬ﻧﺮم وﺿﺪآب وﺑﺎﺳﺮﻋﺖ ‪6000‬ﺗﺎ‪7000‬ﻣﺘﺮﺑﺮﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﻨﻔﺠﺮﻣﻴﺸﻮدودراﻳﺮان ﺑﻨﺎم‬
‫ﻛﺮﺗﻜﺲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺮﺑﻪ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ اﻣﺎﺑﻪ اﺻﻄﻜﺎك ‪،‬ﺷﻮك واﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺣﺴﺎس ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﻓﺘﻴﻠﻪ‬
‫اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل اﻧﻔﺠﺎرازﭼﺎﺷﻨﻲ ﺑﻪ ﺧﺮج اﺻﻠﻲ وﻳﺎاﻧﺘﻘﺎل ازﺧﺮﺟﻲ ﺑﻪ ﺧﺮج دﻳﮕﺮاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻓﺠﺮ ﺟﻨﻮﺑﻲ)‪(Aurora Australis‬‬

‫ﭘﺪﻳﺪه ﻧﻮر ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪه در ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻓﺠﺮ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ در ﻋﺮﺿﻬﺎي‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪود ‪ 65‬درﺟﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺠﺮﺷﻤﺎﻟﻲ در ﻳﻮﻧﺴﻔﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
 ‫ﻓﺠﺮ ﺷﻤﺎﻟﻲ)‪(Aurora Borealis‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪه ﻧﻮر ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪه در ﻧﻴﻤﻜﺮه ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺐ ﻋﻮدﺗﺎ در ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻓﺠﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺗﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻃﻮﻓﺎن‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ )‪( External process‬‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻫﻮازدﮔﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮده اي ﻣﻮاد ﻳﺎ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺳﻨﮓ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻪ رﺳﻮب ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﻓﺮاﺑﻮم)‪(Horst‬‬
‫ﺑﻠﻮك دراز و ﺑﺎﻻ آﻣﺪه از ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺴﻠﻬﺎ‬

‫ﻓﺮاﺗﻴﻚ )‪(Steam-blast (phreatic‬‬

‫آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻬﺎي ﮔﻨﺒﺪﺷﻜﻞ ﭘﺮﺷﻴﺐ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﻟﺪراي ﻓﺮورﻳﺨﺘﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﻮران ﻫﺎي اﻧﻔﺠﺎري ﺷﺪﻳﺪ و ﻣﺨﺮب و ﺑﻬﻤﻦ ﻫﺎي‬
‫ﺳﻮزان ﺑﺎ ﭘﺮﺗﺎب ﺳﻨﮓ و‪/‬ﻳﺎ ﻣﺎﮔﻤﺎ و‪/‬ﻳﺎ ﺑﺨﺎر و اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﻣﺎﮔﻤﺎي وﻳﺴﻜﻮز ﻏﻨﻲ از ﺳﻴﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آب درﻳﺎ ﻳﺎ آب‬
‫زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﻓﺮازﻣﻴﻦ)‪(Horst‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻗﻄﻌﻪ اي از ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ دو ﮔﺴﻞ ﻧﺮﻣﺎل ﻛﻪ آن را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﻐﺰش ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻣﺴﺎوي ‪،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺳﺎﺧﺘﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد ﻛﻪ آن را ﻓﺮا زﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻨﺪ‬

‫ﻓﺮاﺳﺎﺣﻞ ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﻋﻘﺒﻲ ﺳﺎﺣﻞ)‪(Backbeach‬‬

‫ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ‪backshore‬‬

‫ﻓﺮاﺳﺎﺣﻞ ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﻋﻘﺒﻲ ﺳﺎﺣﻞ)‪(Backshore‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻳﺎ دروﻧﻲ ﺳﺎﺣﻞ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺸﻚ و ﺑﺎرﻳﻚ اﺳﺖ و ﺑﻴﻦ ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺟﺰر و ﻣﺪ و ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺳﺎﺣﻞ ﻗﺮار‬
‫دارد؛ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻃﻮﻓﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻳﺎ ﻣﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎﻻﺳﺖ در ﻣﻌﺮض اﻣﻮاج و آب‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺻﻮﻻً اﻓﻘﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺸﻜﻲ ﺷﻴﺐ دارد و ﺗﻮﺳﻂ ﻳﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ درﻳﺎ ﺷﻴﺐ دارد‬
‫از ‪ foreshore‬ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ﭘﺎﻟﭗ)‪(Carbon-in-Pulp‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﻓﺮآوري ﻛﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻟﺠﻨﻲ ﻛﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻟﭗ ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﻟﻴﭽﻴﻨﮓ ﺳﻴﺎﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ذﻏﺎل ﭼﻮب در ﻇﺮﻓﻬﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻬﻢ زده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻟﭗ ﺳﺮﻧﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ذﻏﺎل ﺣﺎوي ﻃﻼ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﺴﺘﺸﻮ و رﻫﺎﻳﻲ ﺟﺪا ﺷﻮد‬
 ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺮﺑﻦ در ﻟﻴﭻ)‪(Carbon-in-Leach‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻋﻤﻞ آوري ﻛﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺎوي ﻣﺎده آﻟﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎده آﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺟﺎذب ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﻛﺮﺑﻦ ﻣﺎﻧﻊ اﻓﺖ ﻛﻤﭙﻠﻜﺲ ﺳﻴﺎﻧﻴﺪ ﻃﻼ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺮﺑﻦ داﻧﻪ اي ﻓﻌﺎل ﺷﺪه در‬
‫ﻇﺮﻓﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻟﻴﭽﻴﻨﮓ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻛﺮﺑﻦ ﺑﺎردار ﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻧﺪ از ﭘﺎﻟﭗ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ) ‪(Internal process‬‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻮﻫﺰاﻳﻲ ﻳﺎ آﺗﺸﻔﺸﺎن ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﺮژي دروﻧﻲ زﻣﻴﻦ ﺑﻮده و ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻣﻲ ﺳﺎزد‬

‫ﻓﺮﺳﺎب)‪(Ablation‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﺎي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺪا ﺷﺪن ﺑﺮف و ﻳﺦ از ﻳﺨﺴﺎرﻫﺎ ‪ ،‬ﻳﺦ ﻫﺎي ﺷﻨﺎور ﻳﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﺑﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ذوب ﺷﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﺒﺨﻴﺮ )ﺗﺼﻌﻴﺪ( ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎدي و ﻳﺨﺮﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻳﺨﺮﺳﺖ ﻫﺎ ﻳﺎ‬
‫ﻓﺮﺳﺎب ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد ‪.‬ﻣﺘﺮادف ‪ :‬اﻟﻒ‪ .‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ب‪ .‬ﻣﻘﺪاري ﺑﺮف و ﻳﺦ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮده ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺮﺳﺎﻳﻨﺪه‬
 ‫ﻓﺮﺳﺎب)‪(Ablation‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﻤﻞ ﻳﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬اﻣﺮوزه در ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﺑﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻳﺦ ﻛﻨﺎر ﻳﺨﭽﺎل ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ذوب ﺳﻄﺤﻲ و ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﻳﺨﺰاﻳﻲ ﻳﺨﻜﻮﻫﻬﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ)‪(Erosion‬‬
‫ﺳﺎﻳﺶ زﻣﻴﻦ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ :‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎد‪ ،‬ﺑﺎران‪ ،‬ﻳﺨﺒﻨﺪان‪ ،‬آﺑﻬﺎي ﺟﺎري‪ ،‬ﻳﺦ ﻣﺘﺤﺮك و درﻳﺎ‪،‬‬
‫ﺣﺮارت ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻨﺒﺴﻂ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺮك ﺑﺮدارﻧﺪ و ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ ﺑﺎد ﻗﻄﻌﺎت ﺳﺴﺖ ﺟﺪا از ﻫﻢ را‬
‫ﺣﻤﻞ ﻛﺮده و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺶ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎران ﺧﺎك را ﺳﺴﺖ ﻛﺮده و ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ)‪(Erosion‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ ﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن ﻣﻮاد ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﺳﺴﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺎﺋﻴﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن از ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻮازدﮔﻲ‪ ،‬اﻧﺤﻼل‪ ،‬ﺳﺎﻳﺶ و ﺣﻤﻞ‬
‫وﻧﻘﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ زﻣﻴﻦ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﻮاد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎك( ﺗﻮﺳﻂ آﺑﻬﺎي ﺟﺎري )ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻫﺎ( ‪ ،‬اﻣﻮاج و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﻳﺦ ﻣﺘﺤﺮك و ﺑﺎد‬

‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎﻻﺳﻮ )‪(Headward erosion‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻳﻚ دره ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ در اﺛﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‬
 ‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ )‪(Erosion‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻳﺎ رﺳﻮﺑﺎت ﻧﺎﻣﺴﺘﺤﻜﻢ را ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻣﻲ ﺳﺎﻳﺪ و آﻧﻬﺎ را از ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺷﺎﻣﻞ آب ‪ ،‬ﻳﺦ ‪ ،‬ﺑﺎد و ﮔﺮاﻧﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ "اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرگ )"‪" (big bang" hypothesis‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻧﺒﺴﺎط اﺧﻴﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻚ ﮔﻮي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ آﺗﺸﻴﻦ اوﻟﻴﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ آﻫﻨﮓ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺒﺴﺎط اوﻟﻴﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺎده ﺟﻬﺎن ﻛﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺧﻴﺮ اﺳﺖ‬
‫)ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ(‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻧﺒﺴﺎط ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ ﻳﺎ ﻧﺮﺳﺪ و دﭼﺎر اﺿﻤﺤﻼل و ﺗﻼﺷﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ )‪(Hypothesis‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪه ﺑﺮاي رﺧﺪاد ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
 ‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺳﺤﺎﺑﻲ ) ‪(Nebular hypothesis‬‬
‫ﻣﺪﻟﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺤﺎﺑﻲ ﭼﺮﺧﻨﺪه از ﻏﺒﺎر و ﮔﺎزﻫﺎ ﻣﻨﻘﺒﺾ و ﻣﺘﺮاﻛﻢ‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﺳﻴﺎرات را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده اﺳﺖ‬

‫ﻓﺮﻏﻮن‪ ،‬ﺧﺎك ﻛﺶ)‪(Barrow‬‬

‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎرﺑﺮي ﺳﺎده و ارزان ﺑﺮاي ﺑﺎرﺑﺮي ﺳﻨﮓ و ﺧﺎك ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻢ و در ﻓﻮاﺻﻞ ﻛﻮﺗﺎه وﺳﻄﻮح اﻓﻘﻲ وﻛﻢ‬
‫ﺷﻴﺐ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻳﻨﻜﻪ روي ﻳﻚ ﭼﺮخ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪﻫﺪاﻳﺖ آن در ﺳﻄﻮح ﻧﺎﺻﺎف ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺣﻤﻞ آن ﻧﻴﺎزﺑﻪ‬
‫راه وﻳﮋه ﻧﺪارد‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ رادﻳﻮﻳﻲ ﻗﻄﺒﻲ داﻳﺮه اي )‪(CPRF‬‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ رادﻳﻮﻳﻲ در ﺟﺎﻳﻴﻜﻪ اﻧﺮژي ﻣﻮج ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي ﺑﻴﻦ اﺟﺰاء ﻗﻄﺒﻲ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت اﻓﻘﻲ و ﻋﻤﻮدي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮم ﭼﺎﻟﺰﻧﻲ ﮔﻮه اي)‪(V-cut‬‬

‫ازاﻧﻮاع ﺑﺮﺷﻬﺎي زاوﻳﻪ اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮش ﭼﺎﻟﻬﺎ اﻓﻘﻲ و ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﻣﺤﻮر ﺗﻮﻧﻞ ﺣﻔﺮﻣﻴﺸﻮﻧﺪوﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫اﻧﻔﺠﺎرآﻧﻬﺎﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪن ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﻮه ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺮش ﮔﻮه اي ﺑﺮاي ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺘﻮرق وﺷﻜﺎﻓﺪار ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ‪.‬دﻗﺖ درﻣﺤﻞ ﺣﻔﺮﭼﺎل وﺣﻔﻆ اﻣﺘﺪاد ﭼﺎل ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮدﺑﺮش ﻻزم اﺳﺖ‪.‬ﭼﺎﻟﻬﺎي ﻫﺮﮔﻮه ﺑﺎﻫﻢ آﺗﺶ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬
‫و ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺎﺧﻴﺮﺑﻴﻦ ﮔﻮه ﻫﺎاﮔﺮﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪﻓﺮﺻﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﺑﺠﺎﺷﺪن ﺳﻨﮓ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ازاﻧﻔﺠﺎروﺟﻮدﻧﺪاردودرﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺸﺮوي ﻛﻢ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻓﺮم)‪(Form‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از وﺟﻮه ﺑﻠﻮري ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ارﺗﺒﺎط ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻘﺎرن دارﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ رده ﺑﻠﻮري‪ ،‬اﻧﺪﻳﺲ ﻣﻴﻠﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ)ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﻪ وﺟﻪ )‪ (100‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد وﺟﻮه ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﻘﺎرن رده‬
‫ﺑﻠﻮري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﻓﺮﻣﻮل دارﺳﻲ‪ -‬وﻳﺰﺑﺎخ)‪(Darcy-Weisbach formula‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻓﺖ ﺑﺎر ﺟﺮﻳﺎن آب‬

‫ﻓﺮو زﻣﻴﻦ)‪(Graben‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﻄﻌﻪ اي از ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ‪ ،‬در اﺛﺮﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دو ﮔﺴﻞ ﻧﺮﻣﺎل ﻛﻪ آن را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻟﻐﺰش ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻣﺴﺎوي ‪ ،‬از‬
‫ﻧﻮاﺣﻲ اﻃﺮاف ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬آن را ﻓﺮوزﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ‪.‬ﮔﺴﻠﻬﺎي ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪه ﻓﺮوزﻣﻴﻦ اﻏﻠﺐ ﭘﺮ ﺷﻴﺐ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﻓﺮوراﻧﺶ)‪(Subduction‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻳﻚ ورﻗﻪ ﻟﻴﺘﻮﺳﻔﺮي ﺑﻪ زﻳﺮ ورﻗﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﺮو ﻣﻲ رود‪.‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎن آﻟﭙﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪ‬

‫ﻓﺮوراﻧﺶ)‪(Subducts‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ در آن ﻳﻚ ورﻗﻪ ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ درون ﮔﻮﺷﺘﻪ زﻳﺮﻳﻦ ورﻗﻪ اي دﻳﮕﺮ ﻓﺮوراﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻓﺮورﻳﺰش ﮔﺮاﻧﺸﻲ)‪(Gravitational collapse‬‬

‫ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻛﻮه ﻫﺎ در اﺛﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻮاد ﺳﺴﺖ واﻗﻊ در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﻴﻖ اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ‬
 ‫ﻓﺮوﺳﺎﻳﻲ)‪(Degradation‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را ﺳﺎﻳﺶ دﻫﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻋﻤﻴﻖ ﻛﺮدن‬
‫دره رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ )‪(Drawdown‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦ ﻛﻒ ﻣﺨﺮوط ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺑﻠﻨﺪي آب در ﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ‬

‫ﻓﺴﻔﺮﻳﺖ )‪(Phosphorite‬‬
‫ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻛﺎﻧﻲ ﻓﺴﻔﺎﺗﻪ آﭘﺎﺗﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﺨﻮان اﺟﺴﺎد ﺟﺎﻧﻮاران درﻳﺎﻳﻲ در‬
‫آب ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﻓﺴﻴﻞ )‪(Fossil‬‬
‫ﺑﻘﺎﻳﺎي ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻳﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﻛﻪ از دوره ﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ در ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﺣﻔﻆ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ :‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﺣﻴﺎت در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺟﻮي )‪(Atmospheric Pressure‬‬

‫ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ در اﺛﺮ وزن ﺳﺘﻮن ﻫﻮاي ﺑﺎﻻي آن ﻧﻘﻄﻪ در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ )ﺳﻄﺢ درﻳﺎ )اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫)‪ Ib) 14,7‬درﻫﺮ اﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ ﻳﺎ ‪ 1033‬ﮔﺮم در ﻫﺮ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ‬

‫ﻓﺸﺎر ﭼﺎل)‪(Borehole Pressure‬‬

‫ﻓﺸﺎرﮔﺎزﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ ازاﻧﻔﺠﺎرﭘﺲ ازﺗﻜﻤﻴﻞ اﻧﻔﺠﺎرﺑﻪ دﻳﻮاره ﭼﺎل راﻓﺸﺎر ﭼﺎل ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ )‪(manometer‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎروﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮه اي از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺮ از ﺟﻴﻮه ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت واروﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻳﻚ ﺳﺮ آن ﺑﺎز اﺳﺖ ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮه ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻫﻮا ﺑﻪ ﺟﻴﻮه داﺧﻞ ﻇﺮف ﻓﺸﺎر ﻣﻲ آورد و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ در ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮه ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‬

‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ)‪(Barometer‬‬
‫ﺑﺎروﻣﺘﺮ‪:‬اﺳﺒﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر ﺟﻮي ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ آن ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﺟﻴﻮه اي‬
‫اﺳﺖ‬
 ‫ﻓﺸﺎر ﻧﮕﺎﺷﺖ)‪(Barogram‬‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﺪاوم ﻓﺸﺎر ﺟﻮي ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﮕﺎر ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﻓﺸﺎر ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ )‪(Confining pressure‬‬

‫ﻓﺸﺎري ﻣﺴﺎوي از ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت‬

‫ﻓﺸﺎراﻧﻔﺠﺎر)‪(Detonation Pressure‬‬
‫اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ زاﻧﻔﺠﺎرﺑﻪ دوﺻﻮرت ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪،‬اﻧﺮژي ﻣﻮج ﺿﺮﺑﻪ ﻳﺎﻓﺸﺎراﻧﻔﺠﺎرواﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ازﮔﺎزﻫﺎﻳﺎﻓﺸﺎرﭼﺎل‪،‬ﻓﺸﺎراﻧﻔﺠﺎرﻧﺎﺷﻲ ازاﻧﺘﺸﺎرﻣﻮج اﻧﻔﺠﺎردرﺳﺘﻮن ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﻘﺪارآن درﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻮج اﻧﻔﺠﺎراﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ )‪(Barometer‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻧﻮع ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ ﺟﻴﻮه اي ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﺧﺸﻚ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻮا را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﻓﺸﺎر ﻧﮕﺎﺷﺖ)‪(Barogram‬‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﺪاوم ﻓﺸﺎر ﺟﻮي ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﺸﺎر ﻧﮕﺎر ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﻓﺸﺎر ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ)‪(Confining pressure‬‬

‫ﻓﺸﺎري ﻣﺴﺎوي از ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت‬

‫ﻓﺸﺎراﻧﻔﺠﺎر )‪(Detonation Pressure‬‬

‫اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ زاﻧﻔﺠﺎرﺑﻪ دوﺻﻮرت ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪،‬اﻧﺮژي ﻣﻮج ﺿﺮﺑﻪ ﻳﺎﻓﺸﺎراﻧﻔﺠﺎرواﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ازﮔﺎزﻫﺎﻳﺎﻓﺸﺎرﭼﺎل‪،‬ﻓﺸﺎراﻧﻔﺠﺎرﻧﺎﺷﻲ ازاﻧﺘﺸﺎرﻣﻮج اﻧﻔﺠﺎردرﺳﺘﻮن ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﻘﺪارآن درﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻮج اﻧﻔﺠﺎراﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ)‪(Barometer‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻧﻮع ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ ﺟﻴﻮه اي ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﺧﺸﻚ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻮا را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
 ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ درون ورﻗﻲ) ‪(Intraplate volcanism‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ درون ورﻗﻪ ﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ دور از ﻣﺤﻞ ﻣﺮزﻫﺎي ورﻗﻪ اي اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬

‫ﻓﻼت اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ) ‪(Oceanic plateau‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ درون ورﻗﻪ ﻫﺎي ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ دور از ﻣﺤﻞ ﻣﺮزﻫﺎي ورﻗﻪ اي اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‬

‫ﻓﻼت ﻗﺎره اي)‪(Continental shelf‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﻜﻮ ﻳﺎ ﻓﻼت ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻛﻪ در زﻳﺮ آب ﺑﻮده و ﺣﺎﺷﻴﻪ اي در اﻃﺮاف ﻗﺎره ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻼت ﻳﺨﻲ )‪(Ice shelf‬‬

‫ﻳﺨﻬﺎي ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﺿﺨﻴﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي درﻳﺎﻫﺎ ﺷﻨﺎور ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻳﺨﭽﺎﻟﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺸﻜﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﺨﻬﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻋﺮﺿﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎﻻ و در ﺧﻠﻴﺠﻬﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ وﺳﻴﻊ واﻗﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﻼت ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ )‪(Carbonate shelf‬‬
‫ﻓﻼت درﻳﺎﻳﻲ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎرﺳﻮﺑﮕﺬاري ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر )‪(Feldspar‬‬
‫‪ ،Mal(Al,Si)3O8 where M = K, Na. Ca. Ba. Rb, Sr, and Fe‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎرﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ‬
‫را در ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوه ﻫﺎ دارﻧﺪ و ‪ 60‬درﺻﺪ ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؛آﻧﻬﺎ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﻤﻪ اﻧﻮاع ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ )ﺷﻴﺴﺖ ﻫﺎي ﺑﻠﻮرﻳﻦ ‪ ،‬ﻣﻴﮕﻤﺎﺗﻴﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻨﻴﺲ ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﻫﺎ‪ ،‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺎي رﮔﻪ اي در ﻏﺎرﻫﺎ‪.‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ رﻧﮕﻲ ﺳﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪ دارﻧﺪ ‪ ،‬روﺷﻦ و ﺷﻔﺎف ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻓﻠﺪﺳﭙﺎرﻫﺎ‬
‫در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﻮدﺷﺎن رﻧﮓ ﻧﺪارﻧﺪ و رﻧﮕﺸﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ( ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻮس ‪ ، 6‬ﻣﺎﻛﻞ ﻫﺎي‬
‫ﺗﻜﺮاري‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻧﻮﻛﻠﻴﻨﻴﻚ و ﺗﺮي ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‪ ،‬و در دو ﺟﻬﺖ ﻛﻠﻴﻮاژ)در ارﺗﻮﻛﻼز ﺑﺎ زاوﻳﻪ ‪ 90‬درﺟﻪ و در ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز‬
‫ﺣﺪودا ‪ 86‬درﺟﻪ( دارﻧﺪ‪ .‬از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر ﻫﺎ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اي رس ﻳﺎ ﺧﺎك و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﻛﺎﺋﻮﻟﻴﻨﻴﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ‬
‫آﻳﺪ‬

‫ﻓﻠﺰﺷﻮﻳﻲ ﻳﺎ ﻫﻴﺪروﻣﺘﺎﻟﻮژي)‪(Hydrometallurgy‬‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰات از ﻛﺎﻧﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ از ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ آﺑﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺤﻼل اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻓﻠﺰ از ﻛﺎﻧﻪ و‬
‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻓﻠﺰ از ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺖ‪ ،‬را ﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﻓﻠﺴﻴﺖ )‪(Felsite‬‬
 ‫ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ روﺷﻦ رﻧﮓ‪ ،‬رﻳﺰ داﻧﻪ ‪ ،‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻳﺎ دروﻧﻲ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ داراي ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﺪﺗﺎ‬
‫از ﻛﻮارﺗﺰ و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻠﺴﻴﺘﻴﻚ)‪(Felsitic‬‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎﻓﺖ در ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آذرﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺟﺘﻤﺎع داﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ ﺑﻠﻮر و ﻫﻤﺴﺎن داﻧﻪ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻛﻮارﺗﺰ و‬
‫ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺮد ﺷﺪن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﮔﻤﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل در رﻳﻮﻟﻴﺘﻬﺎ‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻓﻠﺴﻴﻚ‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺨﻔﻔﻲ ﻛﻪ از ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر و ﺳﻴﻠﻴﺲ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻨﮓ آذرﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ داراي ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي‬
‫روﺷﻦ دﻧﮕﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮارﺗﺰ و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ‪ .‬رﻳﻮﻟﻴﺖ و ﮔﺮاﻧﻴﺖ ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫ﻓﻠﺴﻴﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻀﺎد ﻣﺎﻓﻴﻚ اﺳﺖ‬

‫ﻓﻠﺴﻴﻚ)‪(Felsic‬‬
‫اﻳﻦ واژه ﺻﻔﺘﻲ اﺳﺖ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه از ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻴﺲ و ﻛﺮﺑﻦ و ﺑﺮاي ﺳﻨﮓ آذرﻳﻦ داراي ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي‬
‫روﺷﻦ ﻓﺮاوان ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪ و ﻣﻮﺳﻜﻮﻳﺖ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮﻧﺪ اﻳﻦ واژه ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﻓﻠﺴﻴﻚ ﻣﻜﻤﻞ ﻣﺎﻓﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن)‪(Flotation‬‬
‫روﺷﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﺮاي آراﻳﺶ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﻪ در آن از ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎورﺳﺎزي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ اﺷﻌﻪ اﻳﻜﺲ )‪(X-ray fluorescence‬‬

‫اﺳﺎس ﻛﺎر ‪ XRF‬آزاد ﻧﻤﻮدن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﺷﻌﻪ ‪ X‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺷﻌﻪ ‪ X‬اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ در ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ _ ﻣﻮﻟﻴﺒﺪن ﻳﺎ ﻛﺮوم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎ را آزاد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد‬
‫آﻣﺪن ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ در ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ اﺗﻢ ﻫﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ" ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫اﻧﺮژي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﭘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﺛﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎ ﻃﻴﻒ اﺷﻌﻪ ‪ X‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ) ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ( ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ )‪(Fluorescence‬‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﺬب اﺷﻌﻪ ﻣﺎوراء ﺑﻨﻔﺶ و ﮔﺴﻴﻞ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮر ﻣﺮﺋﻲ را ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن اوﻟﻴﻪ )‪(Rougher flotation‬‬
‫ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن اوﻟﻴﻪ‬
‫اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻓﻠﻮﺳﺘﻮن)‪(Flowstone‬‬
‫واژه اي ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮﻧﻮع ﻧﻬﺸﺘﻪ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ آﺑﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ روي دﻳﻮاره ﻫﺎ‬
‫ﻳﺎ ﻛﻒ ﻏﺎر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﻓﻠﻮﮔﻮﭘﻴﺖ)‪(Phlogopite‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﻓﻠﻮﮔﻮﭘﻴﺖ ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎ ﻛﻤﻴﺎب از ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻴﻜﺎﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ در دو ﻗﻄﺐ ﻳﻚ ﺳﺮي‬
‫آﻫﻦ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻠﻮﮔﻮﭘﻴﺖ داراي دﻣﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ اﺳﺖ‬

‫ﻓﻠﻴﻨﺖ)‪(Flint‬‬
‫ﻓﻠﻴﻨﺖ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻨﮓ رﺳﻮﺑﻲ ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ ﻛﺮﻳﭙﺘﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎ ﻧﻤﺎي ﺷﻴﺸﻪ اي اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﻴﻨﺘﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي ﺗﻴﺮه‪،‬‬
‫آﺑﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎه ﻳﺎ ﻗﻬﻮه اي اﺳﺖ‬
 ‫ﻓﻨﻮﻟﻴﺖ)‪(Phenolite‬‬
‫ﻓﻨﻮﻟﻴﺖ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﻛﻤﺮﻧﮓ و ﻳﺎ زﻳﺘﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و داراي ﺑﺎﻓﺖ آﻓﺎﻧﻴﺘﻴﻚ ﺗﺎ ﭘﻮرﻓﻴﻴﺘﻴﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺖ ﻫﺎ را ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ آﻟﻜﺎﻟﻲ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮي ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز‬
‫ﻧﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‪ ،‬آﻣﻔﻴﺒﻮل و ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد )ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺗﻴﺮه ﺷﺎﻣﻞ‬
‫اژﻳﺮﻳﻦ اوژﻳﺖ ﻳﺎ اژﻳﺮن‪ ،‬آﻣﻔﻴﺒﻮل‪ ،‬اﻧﻴﮕﻤﺎﺗﻴﺖ و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ اﺳﺖ( ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﻛﻮارﺗﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﻓﻨﻴﺖ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻨﮓ ﻣﺘﺎﺳﻮﻣﺎﺗﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨﻴﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس ﺗﻮده ﻫﺎي ﻧﻔﻮذي آﻟﻜﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي اﻃﺮاف و در ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫ﺑﻌﺪي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻨﻴﺖ در ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻃﺮاف ﺗﻮده ﻫﺎي ﻧﻔﻮذي آﻟﻜﺎﻟﻴﻦ ﻛﺸﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي‬
‫ﻛﻪ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎي ﻏﻨﻲ از ﺳﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي اﻃﺮاف ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮارﺗﺰ ﺑﺎ آﻟﺒﻴﺖ و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و آﻣﻔﻴﺒﻮﻟﻬﺎ ﺑﺎ آژﻳﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﻴﺘﻲ ﺷﺪن ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻨﮓ اوﻟﻴﻪ را ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﻓﻨﻴﺖ از ﺳﻨﮕﻬﺎي آﻟﻜﺎﻟﻴﻦ داراي ﻣﻨﺸﺎ‬
‫ﻣﺎﮔﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ‬

‫ﻓﻮران )‪(Eruption‬‬
‫ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻮاد آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ)ﮔﺪازه‪ ،‬ﻣﻮاد آذرآوري و ﮔﺎزﻫﺎي آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ( ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‪ .‬ﭼﻪ از ﻳﻚ ﻣﺠﺮاي‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﻳﺎ از ﻳﻚ ﺷﻜﺎف ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﺷﻜﺎف ﻫﺎ ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد ﺑﺎ ‪ :‬ﻓﻮران ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﻓﻮران ﺷﻜﺎﻓﻪ اي‬
 ‫ﻓﻮران ﺷﻜﺎﻓﻪ اي )‪(Fissure eruption‬‬
‫ﺧﺮوج ﻻوا ﻳﺎ ﭘﻴﺮوﻛﻼﺳﺖ ﻫﺎ و ﮔﺎزﻫﺎي ﻫﻤﺮاه در اﻣﺘﺪاد ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻃﻮﻳﻞ‬

‫ﻓﻮﻟﻤﻴﻨﺎت ﺟﻴﻮه )‪(Mercury Fulminate‬‬

‫ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎرﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﺑﻞ درﺳﺎل ‪1861‬ﺑﻌﻨﻮان ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻧﻴﺘﺮوﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬ازﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﻴﻮه‪،‬اﻟﻜﻞ‬
‫اﺗﻴﻠﻴﻚ واﺳﻴﺪﻧﻴﺘﺮﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﻓﻮﻟﻤﻴﻨﺎت ﺟﻴﻮه ﺧﺎﻟﺺ ﺳﻔﻴﺪرﻧﮓ وﻧﻮع ﺻﻨﻌﺘﻲ آن ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‬
‫ﺑﺎﺧﻠﻮص ‪97‬ﺗﺎ‪99‬درﺻﺪاﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻛﺘﺎﻫﺪردرﺳﻴﺴﺘﻢ اورﺗﻮروﻣﺒﻴﻚ ﻣﺘﺒﻠﻮرﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺧﺸﻚ‬
‫ﻣﻴﺸﻮدوﺟﺎذب رﻃﻮﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻮﻟﻤﻴﻨﺎت ﻧﻘﺮه)‪(Silver Fulminate‬‬

‫ﺑﻌﻠﺖ ﻗﻴﻤﺖ وﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮازﻓﻮﻟﻤﻴﻨﺎت ﺟﻴﻮه ‪،‬ﻫﺮﮔﺰﻣﺼﺮف ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﭘﻴﺪاﻧﻜﺮده وﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪاري درﻛﺎرﻫﺎي‬
‫آﺗﺸﺒﺎزي ﻣﺼﺮف ﻣﻴﺸﻮد‪.‬آﻣﻮرف ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ آن ﺑﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮازﻓﻮﻟﻤﻴﻨﺎت ﺟﻴﻮه وﺣﺴﺎﺳﻴﺘﺶ ﺑﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮاﺳﺖ‪.‬ﻗﺪرت آﺗﺸﺰﻧﻪ آن ﺑﻴﺶ ازﻓﻮﻟﻤﻴﻨﺎت ﺟﻴﻮه اﺳﺖ‬

‫ﻓﻮﻳﺎﺋﻴﺖ)‪(Foyaite‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻳﻚ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻧﻔﻠﻴﻦ دار آﻟﻜﺎﻟﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﻔﻠﻴﻦ دار ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش را‬
‫دارﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﻴﻨﻴﺘﻬﺎي ﻧﻔﻠﻴﻦ دار آﻟﻜﺎﻟﻦ‪ ،‬ﻟﻮﻛﻮﻛﺮات ﺑﻮده و داراي ﺑﺎﻓﺖ داﻧﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﺮﺑﻊ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوﻛﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﺮﺗﻴﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔﻠﻴﻦ اﮔﺮ ﻓﺮاوان ﺑﺎﺷﺪ‬
‫اﺗﻮﻣﻮرف و اﮔﺮ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﺰﻧﻮﻣﻮرف ﺑﻮده و ﻓﻀﺎي ﺑﻴﻦ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎ را ﭘﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺗﻴﺮه اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻨﺴﺖ ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ )ﮔﺎﻫﻲ ﻟﭙﻴﺪوﻣﻼن ﻏﻨﻲ از آﻫﻦ )اژﻳﺮن و ﻳﺎ‬
‫آرﻓﺪﺳﻮﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻫﺎي ﻧﻔﻠﻴﻦ دار آﻟﻜﺎﻟﻦ ﭘﺮ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻬﺎي داراي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺎﻛﻲ‬
‫ﻛﻤﻴﺎب ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﻓﻴﺮوزه‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﺗﻮرﻛﻮآز )ﻓﻴﺮوزه( ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﺟﻮاﻫﺮي از ﻧﻮع ﻏﻴﺮ ﺷﻔﺎف اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺼﻮرت ﺑﻠﻮري ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﺪودي از آن ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻏﻠﺐ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻛﺮﻳﭙﺘﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮوزه از اﻳﺮان ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آن ﺑﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺎﺑﻞ رﻗﺎﺑﺖ اﺳﺖ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ)‪(Filter‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ذرات ﺟﺎﻣﺪ و ذرات ﻣﺎﻳﻊ و ﮔﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺳﺎده آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﺎي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻗﻴﻒ اﺳﺖ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﮔﺮدان)‪(Rotary Drum Filter‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺸﺒﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ ﺧﻮد دوران ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﭼﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ در داﺧﻞ ﻇﺮف ﻣﺤﺘﻮي ﭘﺎﻟﭗ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ آرام دوران ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺤﻮي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از آن در داﺧﻞ ﭘﺎﻟﭗ ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
 ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺧﻼء )‪(Vaccum Filter‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﺧﻼء ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻀﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻼء در درون آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﭼﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ در اﻧﻮاع ﻏﻴﺮ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ دﻳﺴﻜﻲ)‪(Disc filter‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎدﺑﺰﻧﻲ ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ دﻳﺴﻚ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬دﻳﺴﻜﻬﺎ در داﺧﻞ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ در آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻮل ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ دوران ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ داﺧﻠﻲ دﻳﺴﻜﻬﺎ‬
‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺠﺰاﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺸﻌﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ و در ﻳﻚ ﻃﺮف دﻳﺴﻚ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺤﻮر ﺑﻪ‬
‫درﻳﭽﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺣﻴﻦ ﻋﺒﻮر از داﺧﻞ ﭘﺎﻟﭗ ﻛﻴﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ در دو ﻃﺮف آن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻴﻚ‬
‫ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﭘﺎﻟﭗ ﺑﺎ آب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺸﺎر از دو ﻃﺮف دﻳﺴﻚ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺻﻔﺤﻪ اي)‪(Leaf Filter‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﻴﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ از ﭘﺎرﭼﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﭘﺎﻟﭗ روي اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻫﺎ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و از ﺑﺨﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ در اﺛﺮ ﺧﻼء‪ ،‬آب ﻣﻮﺟﻮد ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻫﻮا و دوران‬
‫ﺳﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻚ از آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﺸﺎري )‪(Pressure filter‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻛﻪ دﻳﻮاره ﻗﺎﺋﻢ آن ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮي آﺳﺘﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎ ﭘﻤﭗ ﻣﻴﺸﻮد و ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻧﺎزك روي دﻳﻮار ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﻨﺪ و‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻴﻚ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎل ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن از ﻛﻴﻚ ﺟﺎﻣﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و از درﻳﭽﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه در ﻛﻒ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ اي )‪(Sand Filter‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺪاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻛﻤﻲ از ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ در ﺳﻴﺎﻻت ﻟﻴﭽﻴﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل در‬
‫ﺑﺴﺘﺮي از ﻣﺎﺳﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ اي رﺳﻮب و ﻣﺎﻳﻊ ﺷﻔﺎف از ﻛﻒ آن ﺧﺎرج ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﻓﻴﺮوزه‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ‪ :‬ﺗﻮرﻛﻮآز )ﻓﻴﺮوزه( ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻲ ﺟﻮاﻫﺮي از ﻧﻮع ﻏﻴﺮ ﺷﻔﺎف اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻲ ﺑﺼﻮرت ﺑﻠﻮري ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﺪودي از آن ﻧﻴﺰ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻏﻠﺐ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻛﺮﻳﭙﺘﻮﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮوزه از اﻳﺮان ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آن ﺑﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺎﺑﻞ رﻗﺎﺑﺖ اﺳﺖ‬
 ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ)‪(Filter‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ذرات ﺟﺎﻣﺪ و ذرات ﻣﺎﻳﻊ و ﮔﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺳﺎده آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﺎي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻗﻴﻒ اﺳﺖ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﮔﺮدان)‪(Rotary Drum Filter‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺸﺒﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ ﺧﻮد دوران ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﭼﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ در داﺧﻞ ﻇﺮف ﻣﺤﺘﻮي ﭘﺎﻟﭗ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ آرام دوران ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺤﻮي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از آن در داﺧﻞ ﭘﺎﻟﭗ ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺧﻼء )‪(Vaccum Filter‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﺧﻼء ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻀﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻼء در درون آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ اﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﭼﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻮاد ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ در اﻧﻮاع ﻏﻴﺮ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‬
 ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ دﻳﺴﻜﻲ)‪(Disc filter‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎدﺑﺰﻧﻲ ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ دﻳﺴﻚ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬دﻳﺴﻜﻬﺎ در داﺧﻞ ﺗﺎﻧﻜﻬﺎي‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ در آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻮل ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ دوران ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ داﺧﻠﻲ دﻳﺴﻜﻬﺎ‬
‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻣﺠﺰاﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺸﻌﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ و در ﻳﻚ ﻃﺮف دﻳﺴﻚ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺤﻮر ﺑﻪ‬
‫درﻳﭽﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺣﻴﻦ ﻋﺒﻮر از داﺧﻞ ﭘﺎﻟﭗ ﻛﻴﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ در دو ﻃﺮف آن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻴﻚ‬
‫ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﭘﺎﻟﭗ ﺑﺎ آب ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺸﺎر از دو ﻃﺮف دﻳﺴﻚ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺻﻔﺤﻪ اي)‪(Leaf Filter‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﻴﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ از ﭘﺎرﭼﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﭘﺎﻟﭗ روي اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻫﺎ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و از ﺑﺨﺶ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ در اﺛﺮ ﺧﻼء‪ ،‬آب ﻣﻮﺟﻮد ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻫﻮا و دوران‬
‫ﺳﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻚ از آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﺸﺎري)‪(Pressure filter‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎي ﻛﻢ ﻋﻤﻖ ﻛﻪ دﻳﻮاره ﻗﺎﺋﻢ آن ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮي آﺳﺘﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﺎ ﭘﻤﭗ ﻣﻴﺸﻮد و ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻧﺎزك روي دﻳﻮار ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﻨﺪ و‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻴﻚ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎل ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن از ﻛﻴﻚ ﺟﺎﻣﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و از درﻳﭽﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه در ﻛﻒ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ اي )‪(Sand Filter‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺪاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻛﻤﻲ از ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ در ﺳﻴﺎﻻت ﻟﻴﭽﻴﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل در‬
‫ﺑﺴﺘﺮي از ﻣﺎﺳﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ اي رﺳﻮب و ﻣﺎﻳﻊ ﺷﻔﺎف از ﻛﻒ آن ﺧﺎرج ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﻮاري ﺧﻼء)‪(Vaccum Belt Filter‬‬

‫در اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻳﻚ ﻧﻮار ﻣﺘﺤﺮك ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺒﻚ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﻴﺎل ﺻﺎف‬
‫ﺷﺪه از ﻛﻴﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و ﻛﻴﻚ ﻧﻴﺰ از اﻧﺘﻬﺎي ﻧﻮار ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮاﺳﻴﻮن ‪Filtration‬‬
‫روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺟﺪا ﻛﺮدن آب ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻌﺎت از ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ‬

‫ﻓﻴﻠﻴﺖ )‪(Phyllite‬‬
‫ﺳﻨﮓ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﻮارﮔﻲ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ در آن ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﭘﻠﻴﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﻧﺪ‬
 ‫ﻗﺎب ﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ اي)‪(Three Pieces Set‬‬
‫ﻳﻚ دﺳﺖ ﻗﺎب ﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ اي ازدوﭘﺎﻳﻪ وﻳﻚ ﻛﻼﻫﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮدﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ ‪،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺗﻴﺮي ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮﺑﺎرﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫ﻗﺎره )‪(Continent‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺗﻮده ﻫﺎي ﺧﺸﻜﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ آن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد اروﭘﺎ‪ ،‬آﺳﻴﺎ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‬
‫و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻗﺎره ﻗﻄﺐ ﺟﻨﻮب‬

‫ﻗﺎﻟﺐ)‪(Frame‬‬
‫ﻳﻚ ﻋﻜﺲ ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺠﺰا‬

‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺘﻦ رﻳﺰي)‪(Shuttering‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻣﺎده ﻛﺮدن ﻗﺎﻟﺐ وﺑﺘﻦ رﻳﺰي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪:‬ﺗﻬﻴﻪ ﻗﺎﻟﺐ‪،‬ﭘﺎك ﻛﺮدن آن‪،‬ﻗﺮاردادن ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‪،‬ﺑﺘﻦ‬
‫رﻳﺰي وﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﺮدن آن‪.‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺘﻦ رﻳﺰي ﺑﺎﻳﺪﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي آﻣﺎده ﺷﻮدﻛﻪ ﺗﻬﻴﻪ آن ﺳﺎده ﺑﺎﺷﺪ وﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ از ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬ﻗﺎﻟﺐ راﻣﻌﻤﻮﻻاز ﺗﺨﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺨﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﻛﺘﺖ )‪(Octet rule‬‬

 ‫اﺗﻤﻬﺎ ﻃﻮري ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ آراﻳﺶ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎي ﻳﻚ ﮔﺎز ﺑﻲ اﺛﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ آراﻳﺶ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﻧﺮژي اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﻫﺸﺖ اﻟﻜﺘﺮون اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮﺳﺪ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮاﻟﻲ ﻃﺒﻘﺎت ) ‪(Law of superposition‬‬

‫در ﻳﻚ ﺗﻮاﻟﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ از ﺳﻨﮕﻬﺎي رﺳﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻻﻳﻪ از ﻻﻳﻪ ي ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ و از ﻻﻳﻪ زﻳﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻮد ﺟﻮاﻧﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن دارﺳﻲ )‪(Darcy's law‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﻻت ﺑﻪ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻄﻲ و اﻳﻨﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮﻟﺒﻨﺪي‬
‫ﻋﺪدي اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮآورده ﻫﺎي ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﻔﺖ و آب ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺎز‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﮔﺮادﻳﺎن ﻓﺸﺎر ﺿﺮب در ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬زﻣﺎن‪،‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮﮔﺮاﻧﺮوي ﮔﺎز اﺳﺖ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن) ‪(Law‬‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻲ رﺳﻤﻲ از ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺎﻋﺪه ﻣﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺸﺨﺼﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮاﻟﻲ ﻃﺒﻘﺎت‬
 ‫ﻗﺪرت اﻧﻔﺠﺎر‪(Bulk Strength‬‬
‫اﻧﺮژي ﻣﻔﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ازواﺣﺪﺣﺠﻢ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮدوﺑﺮاﺑﺮاﺳﺖ ﺑﺎﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻗﺪرت وزﻧﻲ دروزن‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‬

‫ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ)‪(Image resolution‬‬

‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﭘﻴﻜﺴﻞ از ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اي‪ .‬ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﭘﻴﻜﺴﻞ ﻧﻤﺎش‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮي دﻗﻴﻖ ﺗﺮ و ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ‬

‫ﻗﺪرت ﺧﺮدﻛﻨﻨﺪﮔﻲ )‪(Brisance‬‬

‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه درﺷﻜﺴﺘﻦ ﺳﻨﮓ راﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪوﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎرﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬ﺧﺮدﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ ازﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻓﻌﻞ واﻧﻔﻌﺎﻻت اﺳﺖ‬

‫ﻗﺪرت وزﻧﻲ)‪(Weight Strength‬‬

‫ﻣﻘﺪاراﻧﺮژي ﻣﻔﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ازواﺣﺪ وزن ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻗﺮﻗﺮه ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻲ‪،‬ﻫﺮزه ﮔﺮد)‪(Idler‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ازاﻧﺤﻨﺎي ﻧﻮارﻧﻘﺎﻟﻪ ‪،‬ﻧﻮارﺑﺎرﺑﺮي ﺑﺎﻳﺪﺗﻮﺳﻂ ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻨﻈﻢ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ ﻗﺮﻗﺮه‬
‫ﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎي ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮﺳﻮﻣﻨﺪﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻮارﺑﻪ آن ﺷﻜﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬
 ‫ﻗﺮﻗﺮه ﺳﺮ دﻛﻞ ﺣﻔﺎري)‪(Crown Block‬‬
‫در ﺑﺎﻻي دﻛﻞ ﺗﻌﺪادي ﻗﺮﻗﺮه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ از دور آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻗﻔﺴﻬﺎ را در‬
‫داﺧﻞ ﭼﺎه ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻴﺴﺎزد‪.‬ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد و در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد از ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺠﺰاﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﭘﻴﭻ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎي ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ)‪(Return Sheaf‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎ ازﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻳﺴﻚ ﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻋﺮﻳﻀﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﻧﺪو ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ازﺑﻪ ﻫﻢ ﭼﺴﺒﻴﺪن ﺧﺎﻛﻬﺎ‬
‫ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎي ﺿﺮﺑﻪ ﮔﻴﺮ)‪(Cushion Impact Idler‬‬

‫ازاﻧﻮاع ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎ ي ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ازﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻳﺴﻚ ﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻛﺸﺴﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه وﺑﺮاي ﺟﺬب ﺿﺮﺑﻪ ‪،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺼﻮص درﻧﻘﺎط ﺑﺎرﮔﻴﺮي ‪،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه وازﺧﺮدﺷﺪن ﻣﻮادوآﺳﻴﺐ دﻳﺪن ﻧﻮاردرﻧﻘﺎط ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﻗﻄﺐ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ)‪(Magnetic pole‬‬

‫زﻣﻴﻦ داراي ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ در اﻣﺘﺪاد ﺧﻄﻮط‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و داراي ﺟﻬﺖ ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ -‬ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ آﻫﻨﺮﺑﺎ آزاداﻧﻪ اﺟﺎزه ﻧﻮﺳﺎن‬
‫داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻣﻮازي ﺑﺎ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ واﻗﻊ ﺷﺪه و در ﺟﻬﺖ ﻗﻄﺐ ﺷﻤﺎل ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‬

‫ﻗﻄﺒﻴﺖ)‪(Polarity‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮي ﺷﻤﺎل‪ -‬ﺟﻨﻮب ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ زﻣﻴﻦ‬
 ‫ﻗﻄﺒﻴﺖ ﻋﺎدي)‪(Normal polarity‬‬
‫ﻣﺤﺪوده زﻣﺎﻧﻲ را ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻗﻄﺐ ﺷﻤﺎل ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻗﻄﺒﻴﺖ ﻣﻌﻜﻮس)‪(Reverse polarity‬‬

‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻨﺎوﺑﻲ‪ ،‬ﻗﻄﺒﻴﺖ زﻣﻴﻦ دﭼﺎر ﻣﻌﻜﻮس ﺷﺪﮔﻲ ﺷﺪه و در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ داراي ﻗﻄﺒﻴﺖ‬
‫ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻄﺐ ﺷﻤﺎل ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻄﺐ ﺟﻨﻮب‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻗﻄﺮﺑﺤﺮاﻧﻲ)‪(Critical Diameter‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮادﻣﻨﻔﺠﺮه ﻳﻚ ﻗﻄﺮﺣﺪاﻗﻞ وﺟﻮدداردﻛﻪ ﺑﺎﻗﻄﺮﻛﻤﺘﺮازآن ﻣﻨﻔﺠﺮﻧﺨﻮاﻫﻨﺪﺷﺪوآﻧﺮاﻗﻄﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‬

‫ﻗﻄﺮﭼﺎل)‪(Borehole Diameter‬‬
‫ﻗﻄﺮﭼﺎل ﺗﺎﺑﻊ ﻃﺮﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﻫﺪف ﺣﻔﺮﭼﺎل درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﺮﭼﺎل ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺣﻔﺮ‬
‫آن آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬اﻣﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ در ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺗﺸﺒﺎري‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻗﻄﺮ ﭼﺎل ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﻗﻄﺮ ﭼﺎل ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﻴﺰان اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﭘﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺧﺮد ﺷﺪن‪ ،‬ﻟﺮزش زﻣﻴﻦ و ﭘﺮﺗﺎب ﺳﻨﮓ‬
‫و ﻧﻮع ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‬
 ‫ﻗﻄﻊ ﺷﺪﮔﻲ)‪(Cross-cutting‬‬
‫اﺻﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻦ ﻧﺴﺒﻲ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﻳﺎ ﮔﺴﻞ ﺟﻮاﻧﺘﺮ از ﺳﻨﮕﻲ )ﻳﺎ ﮔﺴﻠﻲ( ﻛﻪ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺘﻨﻲ ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ)‪(Segment‬‬

‫ﺑﻠﻮك ﻫﺎ وﻗﻄﻌﺎت ﭘﻴﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺘﻨﻲ را در اﺑﻌﺎد و وزن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬درﻣﻮاردﻋﺎدي ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻠﻮك ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان ازﺳﻴﻤﺎن ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪،‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺧﻮردﮔﻲ آن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﺑﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‪،‬ﺑﺮاي ﺗﻴﻪ‬
‫ﺑﻠﻮﻛﻬﺎ ازﺳﻴﻤﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﺮاي دﻳﻮارﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ‪،‬ﺑﻠﻮك راﺑﺼﻮرت ﻣﻜﻌﺐ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ‪،‬اﻣﺎﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي داﻳﺮه اي ‪،‬اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت را ﺑﺼﻮرت ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻳﻚ داﻳﺮه ﻳﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‬

‫ﻗﻄﻌﻪ ﮔﺪازه)‪(Block Lava‬‬

‫ﻗﻄﻌﻪ ﮔﺪازه ‪ ،‬ﮔﺪازه ﻗﺎﻟﺒﻲ‪:‬ورﻗﻪ اي از ﮔﺪازه آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺮد ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آن را ﺗﻮده اي ﻣﺮﻛﺐ‬
‫از ﻗﻄﻌﺎت رﻳﺰ وﺧﺸﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫ﻗﻄﻌﻪ ﻛﻮه ﮔﺴﻠﻲ )‪(Fault-block mountain‬‬
‫ﻛﻮﻫﻲ ﻛﻪ از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﮔﺴﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻗﻠﻢ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ )‪(Geological Chisel‬‬

‫در ﻛﺎرﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺣﺘﻤﺎ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎر اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ اﻳﺠﺎد ﺑﺮش ﻫﺎي رﻳﺰ و‬
‫ﺿﺮﺑﺎت اﻫﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻛﺎرﻫﺎي ﭼﻴﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻓﺴﻴﻞ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺿﺮﺑﺎت اﻫﺴﺘﻪ و دﻗﻴﻖ و‬
‫ﺑﺮش ﻫﺎي ﻇﺮﻳﻒ و دارﻳﻢ‪.‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﻗﻠﻪ)‪(Top‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﻴﻦ ﺗﻮده ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه و اﻓﺘﮕﺎه )‪ (Scarp‬اﺻﻠﻲ ﻟﻐﺰش اﺳﺖ‬

‫ﻗﻠﻪ‪ ،‬اوج )‪(Culmination‬‬

‫ﻧﻘﻄﻪ اي ﻛﻪ در آن ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻮاره ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﺎ ارﺗﻔﺎع ﺧﻮد در آﺳﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻨﺎت )‪(Qanat‬‬
‫در اﻳﺮان‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﺮاي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ آب آﺑﻴﺎري را از ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﺧﺸﻜﺘﺮ واﻗﻊ در ﭘﺎﻳﻴﻦ آن ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻓﻮاﺻﻞ ﻓﻴﻤﺎﺑﻴﻦ‪ ،‬دﻫﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﮔﺮد ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ آﺗﺸﻔﺸﺎن دارد‬
 ‫ﻛﺎﺗﺪوﻟﻮﻣﻴﻨﺴﺎﻧﺲ)‪(Cathodoluminescence‬‬
‫ﻓﺮوزﻧﺪﮔﻲ ﻛﺎﺗﺪي ﺑﻪ ﮔﺴﻴﻞ آﺷﻜﺎر ﻧﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺎده در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻤﺒﺎران اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻛﺎﺗﺪوﻟﻮﻣﻴﻨﺴﺎﻧﺲ)‪(Cathodoluminescence‬‬
‫ﻛﺎﺗﺪوﻟﻮﻣﻴﻨﺴﺎﻧﺲ ‪CL‬ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از اﻧﺘﺸﺎر ﻓﻮﺗﻮﻧﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻮر ﻣﺎوراءﺑﻨﻔﺶ و ﻣﺎدونﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﻤﺒﺎران‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎر ﻓﻮﺗﻮﻧﻬﺎ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺛﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮري )ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻤﻴﺎب(‪،‬‬
‫ﻧﺎﻧﻮاﺳﺘﻴﻜﻴﻮﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﺨﺮب)ﺗﺨﺮﻳﺐ ذرات آﻟﻔﺎ )اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺼﻮرت ﻛﻴﻔﻲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷﺪﻳﺪي‬
‫در ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻴﺰﻳﻜﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎ ﺑﺨﺼﻮص آﻫﻦ ﻛﻢ ﻛﺮﺑﻨﺎت‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻬﺎ‪ ،‬زﻳﺮﻛﻦ‪ ،‬آﭘﺎﺗﻴﺖ و‬
‫ﺷﻴﺸﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﻛﺎرﮔﺎه اﺳﺘﺨﺮاج)‪(Working Place)(Stope-drive‬‬

‫ﺣﻔﺮه ﻫﺎي ﺑﺰرگ اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻛﻪ ازاﺳﺘﺨﺮاج ﻳﺎﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﻧﺪوﻛﻠﻴﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي اﻣﺎده ﺳﺎزي را ﺑﻪ‬
‫ﻫﻢ وﺻﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬ﻛﺎرﮔﺎه اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ازان اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﻌﺪازاﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺴﺮي ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ‪،‬ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي دﻧﺒﺎﻟﻪ روﻣﻮﺟﻮددرﺑﺎﻻوﭘﺎﻳﻴﻦ راﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دوﻳﻞ ﺑﻬﻢ وﺻﻞ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪوﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫‪،‬ﻛﺎرﮔﺎه اﺳﺘﺨﺮاج راآﻣﺎده ﻣﻴﺴﺎزﻧﺪ‬
 ‫ﻛﺎﺳﻜﻴﺪ)‪(Cascade‬‬
‫آﺑﺸﺎر‪ ،‬آﺑﺸﺎر ﻛﻮﭼﻚ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﺮي از آﺑﺸﺎرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ از ارﺗﻔﺎع آﻧﻬﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻛﺎﺳﻴﺘﺮﻳﺖ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻧﻪ ﻗﻠﻊ ودي اﻛﺴﻴﺪ ﻗﻠﻊ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﺎﻟﻜﻮﭘﻴﺮﻳﺖ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻪ ﻣﺲ اﺳﺖ واﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮﺑﮕﺬاري در رﮔﻪ ﻫﺎﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺎﻟﻜﻮﭘﻴﺮﻳﺖ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ آب وﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻌﺎل دﻳﮕﺮ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻣﺤﺪوده اي ازﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﻲ راﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ‬
‫دﻫﺪ‪.‬ﻧﺎم آن از ﻛﺎﻟﻜﻮي ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻳﺖ ﻣﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﻛﺎﻟﻜﻮﭘﻴﺮﻳﺖ )‪(Chalcopyrite‬‬
 ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر آن ﻣﺮﺑﻌﻲ ﺑﺎ ﻣﺎﻛﻞﻫﺎي ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺟﻼي ﻓﻠﺰي زرد‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ زرد ﺗﻴﺮه‪ ،‬ﺧﺎﻛﻪ ﺳﻴﺎه ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﺒﺰ ﻳﺎ زرد‬
‫ﻃﻼﻳﻲ ﺑﺎ رﻧﮕﺮﻳﺰه ﻫﺎي رﻧﮕﻴﻦ ﻛﻤﺎﻧﻲ ﻗﺮﻣﺰ ﻳﺎ آﺑﻲ)ﻳﻪ ﻋﻠﺖ دﮔﺮﺳﺎﻧﻲ و ﻫﻮازدﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ در ﻫﻮا(‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺻﺪﻓﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ‪ 3/5‬ﺗﺎ ‪ ، 4‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪ 4/2‬ﺗﺎ ‪ .4/3‬در ﺗﻤﺎم ﺳﻨﮓ ﻫﺎي آذرﻳﻦ دروﻧﻲ ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻟﺘﺮاﺑﺎزﻳﻚ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻴﺘﻲ‪،‬‬
‫آﻧﺪزﻳﺘﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﻛﺎﻟﻜﻮﺳﻴﺖ‬
‫ﻣﺤﺘﻮي‪80%‬ﻣﺲ اﺳﺖ‪.‬ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻪ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﻣﺲ اﺳﺖ وداراي ﻣﻘﺪاري ﻛﺎﻟﻜﻮﭘﻴﺮﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﺎﻣﻴﻮن )‪(Truck‬‬
‫درﻣﻮاردي ﻛﻪ اﺑﻌﺎدﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ ﻣﻮاداز ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻬﺎﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﺑﺎﺳﻮﺧﺖ دﻳﺰل ﻛﺎرﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ازﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﻣﻮادﺣﻔﺮﺷﺪه رادرﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺮون ﺗﻮﻧﻞ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻛﺮد‪.‬ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻬﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﻴﺮﺟﺎده اي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻧﻮﻋﺎ دﻳﺰﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪو درﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻗﺪرت ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻢ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺳﺮي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺑﺰرگ )‪(Dump truck‬‬

‫ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ دراﺑﻌﺎدﺑﺰرگ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪوﭼﻮن ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ درﺗﻮﻧﻞ دورﻣﻴﺰﻧﻨﺪودرﻫﺮدوﺟﻬﺖ درﺗﻮﻧﻞ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ درﺗﻮﻧﻞ دورﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎﺑﺮاي ﺣﻤﻞ ﻣﻮاددرﺗﻮﻧﻠﻬﺎﺑﺴﻴﺎرﻣﻨﺎﺳﺒﻨﺪ‬
 ‫ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻣﻌﺪﻧﻲ)‪(Dumper‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﻛﻤﻚ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺰرگ ﺳﺎده اﺳﺖ وﺑﺎرﺑﺮي ﺑﺎ آن درﺷﻴﺐ وﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺳﺨﺖ‬
‫ﺑﺪون زﺣﻤﺖ ﺑﻮده وﺑﺎراﻧﺪازي ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎراﻧﺪازي ازﺳﻤﺖ ﻋﻘﺐ آن اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻛﺎﻧﺎل اﻧﺘﻘﺎل آب )‪(leat‬‬

‫ﻳﻚ ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻬﺎي آﺑﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻦ ﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪ آراﻳﻲ ﻳﺎ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻫﺎي ﺟﻮﺷﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎﻧﺎل در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻛﺎﻧﺴﺎر‪،‬ﻧﻬﺸﺘﻪ)‪(Deposit‬‬
‫ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ درآن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎدرﺷﺮاﻳﻂ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ ﺻﻮدت ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻏﻨﻲ ﺷﺪه اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ)‪(Ore‬‬
‫ﻛﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ اﺳﺘﺨﺮاج آن ﺳﻮدآوري ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﻳﺎارزش آن راداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﺑﺎﺳﻮدي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻏﻴﺮآﻟﻲ و ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻌﻴﻦ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ دارد‬

‫ﻛﺎﻧﻲ ﻣﺎﻓﻴﻚ‬
‫ﻛﺎﻧﻲ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﺗﻴﺮه رﻧﮕﻲ ﻛﻪ از آﻫﻦ و ﻳﺎ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﻏﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻓﺮو ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﺷﺎﻣﻞ اﻟﻴﻮﻳﻦ‪،‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ‪،‬آﻣﻔﻴﺒﻮل‬
‫و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﻣﺘﻀﺎد ﺳﻴﻠﻴﺴﻲ ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻴﻚ اﺳﺖ‬

‫ﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺎده اي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺛﺎﺑﺖ و ﺷﻜﻞ ﺑﻠﻮري ﻣﺸﺨﺼﻲ دارد‬

‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻓﺮﻋﻲ‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي دﻳﮕﺮي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻪ ﻛﺎﻧﻲ اﺻﻠﻲ ﮔﺮاﻧﻴﺖ‬

‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻓﺮوﻣﻨﻴﺰﻳﻢ )‪(Ferromagnesian minerals‬‬

‫اﻧﻮاﻋﻲ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻪ ﻛﻪ داراي آﻫﻦ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﻓﺮاوان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺜﻞ اﻟﻴﻮﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ‪ ،‬آﻣﻔﻴﺒﻮل و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‬

‫ﻛﺎوﺷﻬﺎي زﻣﻴﻨﻲ)‪(Earth probes‬‬

‫ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ و اﺑﺰاري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺧﺎص ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﺳﺎ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﻲ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮﺗﺎب ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻫﺎي‬
‫‪EOS‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ EOS‬و اﺑﺰارﻫﺎي آن ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي‬
‫وﺳﻴﻊ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ EOS‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﻗﻴﻘﺘﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻮاﺣﻲ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎراﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮه وري‬
‫اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬ازن اﺗﻤﺴﻔﺮي و ﺑﺎدﻫﺎي ﺳﻄﺢ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻛﺞ ﺑﻴﻞ‪،‬ﻧﻬﺮﻛﻦ)‪(Backhoe‬‬
‫ﻛﺞ ﺑﻴﻞ ﻫﺎداراي ﺻﻨﺪوﻗﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺳﻄﺢ آﻧﻬﺎﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪوازآن ﻣﻴﺘﻮان درﺣﻔﺎري ﻫﺎي‬
‫زﻳﺮﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﺑﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬ﻛﺎرﺑﺮداﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎدرﺣﻔﺮﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎوﺑﺎرﮔﻴﺮي ازﺳﻄﺤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺗﺮازﺳﻄﺢ اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺻﻨﺪوﻗﻪ ﻫﺎي ﻛﺞ ﺑﻴﻞ ﺗﺎ‪23‬ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﻧﻴﺰﻣﻲ رﺳﺪﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎدﺳﻬﻮﻟﺖ‬
‫ﻛﺎردرﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻛﺮﺑﻨﺎت‬
‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﻛﻠﺴﻴﺖ و دوﻟﻮﻣﻴﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲ رود‬

‫ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻴﺖ )‪(Carbonatites‬‬
 ‫ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﺪار ﻛﻪ داراي ﻣﻨﺸﺎء آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻴﺘﻬﺎ در ﺣﺪود ‪ 50‬درﺻﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻴﺘﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﭘﺮﻳﺪو‪،‬‬
‫ﮔﺮوﻧﺎ‪ ،‬آﭘﺎﺗﻴﺖ و ﻛﺎﻧﻴﻬﺎي وﻳﮋه ﻛﻪ ﻏﻨﻲ از ﻧﻴﻮﺑﻴﻮم‪ ،‬ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم‪ ،‬ﺗﻮرﻳﻮم‪ ،‬اوراﻧﻴﻮم‪ ،‬ﺗﺎﻧﺘﺎل‬

‫ﻛﺮﻧﺪوم‬
‫ﻧﺎم ﻛﺎﻧﻲ‪ :‬ﻛﺮﻧﺪوم‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪: Al2O3‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ‪):‬اﻛﺴﻴﺪ‬
‫رﻧﮓ‪ :‬ﺑﻴﺮﻧﮓ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻗﻬﻮﻫﺎي‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻲ و ﮔﺎه ﺣﺎﻟﺖ زوﻧﻴﻨﮓ دارد‪.‬‬
‫ﺟﻼ‪ :‬ﺷﻴﺸﻬﺎي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻮر‪ :‬ﺗﺮﻳﮕﻮﻧﺎل‬
‫ﻛﻠﻴﻮاژ‪ :‬ﻧﺪارد‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ :‬ﺻﺪﻓﻲ‬

‫ﻛﺸﺶ)‪(Drag‬‬
‫ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻛﺸﺶ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ ﻟﺤﻈﻪ اي وﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺣﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺶ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪه‪،‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺸﺶ آن‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ آن و داﻧﺴﻴﺘﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﺎ ﺟﺮم آن ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻜﺲ دارد‬
 ‫ﻛﻒ ﭘﻠﻪ)‪(Bench Floor‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﭘﻠﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﺑﻪ ﻛﻒ ﭘﻠﻪ ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ‬

‫ﻛﻼﺳﻴﻔﺎﻳﺮ)‪(classifier‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﻮاد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺣﺮﻛﺘﺸﺎن در ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع‬
‫ﺳﻴﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻛﻼﺳﻴﻔﺎﻳﺮ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻮاع آﺑﻲ و ﻫﻮاﺋﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﻛﻼﺳﻴﻔﺎﻳﺮ ﺑﺮﺗﻠﻲ)‪(Birtly classifier‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻼﺳﻴﻔﺎﻳﺮ از ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺒﺪار ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮاد را دارد‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدن ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻫﻮاي رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ از اﻳﻦ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﻣﻮاد رﻳﺰ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎر ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻠﻴﻖ در ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ و از ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪ ﺟﺪاﻳﺶ اﻳﻦ ﻛﻼﺳﻴﻔﺎﻳﺮ‪ 0/1‬ﺗﺎ ‪ 1/2‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻛﻼﺳﻴﻔﺎﻳﺮ ﻓﺎرﻧﻮاﻟﺪ )‪(fahrenwald Classifier‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻼﺳﻴﻔﺎﻳﺮ از ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻣﺠﺰا ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ از ﺳﻄﻮح ﻣﺘﺨﻠﺨﻠﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﺨﻠﺨﻞ آﻧﻬﺎ از اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدن ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ازآب ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺛﺎﺑﺖ در زﻳﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺸﻬﺎ و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺨﻠﺨﻞ‪ ،‬دﺑﻲ آب از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و در ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺑﺎ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ‬