KODU TARA

VIP FiZiK FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

Fizik Biliminin Diğer Disiplinlerle İlişkisi

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ Biyolojide; gözün yapısı, görme olayı, yeşil bitkilerde suyun
ince borularla yapraklara taşınması gibi durumları açıklama-
ya yardımcı olur.

Kimyada; bileşik oluşumunu açıklamada yardımcı olur.

Coğrafyada; alçak ve yüksek basınç, yer kabuğunun hare-

ketleri atmosferdeki hava olayları gibi konuları açıklamada
yardımcı olur.

Tıpta; Röntgen ve benzeri görüntüleme cihazlarının çalışma

prensibini açıklamada kullanılır.

Mühendislik; alanında da fizik bilgileri kullanılır. İnşaatta

kullanılacak maddelerin sağlamlığı, depreme dayanıklılık

İK
gibi birçok konu fizik bilgisi içerir.
Bilim; evrenin, evrendeki olguların ve olayların gözlem ve
deney yolları kullanılarak akıl yürütme yoluyla açıklandığı Sanatta; perspektif çizimlerinde ışığın doğrular boyunca ya-
tutarlı bilgidir. yılması ilkesi kullanılır.

Bilimsel bilgiye; gözlem, deney, açıklama, genelleme ve tah- Spor alanında, spor malzemelerinin yapımında ve bilimsel
sporda kullanılır.
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

min yoluyla ulaşılabilir.

Fizik Nedir?
FİZ
Fizik, madde ve enerji arasındaki etkileşimi inceleyen bir
bilim dalıdır.
VIP FİZİK

Matematik ve felsefe ile de yakından ilgilidir.

Örnek - 1

Fizik, evrende meydana gelen olaylara gözlem, deney ve Aşağıdakilerden hangisi ile fizik biliminin ilişkisi yoktur?
matematiksel yöntemleri kullanarak sistematik ve akılcı A) Arkeoloji B) Jeofizik C) Biofizik
açıklamalar getirir. D) Metafizik E) Astronomi

Fizik Ne ile Uğraşmaz?

™ Fizik madde ve evren dışında hiçbir şey ile ilgilenmez.
P
™ Maddelerin var olmasından önce ne olduğuyla ilgilen- Örnek - 2
mez. Fizik bilimi ile ilgili,
™ Teoloji (Dinî bilgileri konu alır.) ile ilgilenmez. I. Ürettiği bilgiler her zaman doğrudur.
™ Fizik ötesi (metafizik) ile ilgilenmez. II. Bilgiler yalnız deney yolu ile elde edilir.
Vİ

III. Madde ve enerji arasındaki etkileşimi inceler.

Kavram Yanılgıları yargılarından hangileri doğrudur?
™ Bilim her soruya cevap vermez.
™ Bilimsel bilgiye ulaşmanın tek yolu deney yapmak de-
ğildir.
ÖSYM Tadında - 3
™ Tüm araştırmalarda tek bilimsel yöntem kullanılmaz.
Bilimsel bilgiye ulaşmak için;
™ Bilimsel ilkeler, yasalar, teoriler ve modeller mutlak
gerçek değildir. Zamanla değişebilir. I. deney
II. gözlem
III. akıl yürütme
eylemlerinden hangileri kullanılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

6 1.D 2.Yalnız III 3.E

TYT FiZiK
 KODU TARA
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ VIP FiZiK

FİZİĞİN ALT DALLARI

Yüksek Enerji Atom Fiziği

ve Elektromanyetizma
Plazma Fiziği

Mekanik FİZİK Optik � Meslek: Elektrik-Elektronik Mühendisliği, Bilgisayar Mühen-

disliği ve Biyomedikal Mühendisliği

Termodinamik Nükleer Fizik

Katıhâl Fiziği 3. Atom Fiziği

Atomun yapısını, atomik boyutta geçekleşen olayları, atom-

1. Mekanik
ların ve moleküllerin birbiriyle olan etkileşimlerini inceler.

İK
™ Boyutları atoma göre oldukça büyük olan hızı ışık hı-
zından çok küçük olan cisimlerin hareket ve denge du- ™ Nano Teknoloji
rumlarını inceler. ™ Yapay Zeka
™ Hareket, kuvvet ve denge ile ilgilenir. ™ Kuantum Bilgisayarları
™ Dinamik: Kuvvet etkisinde hareket eden cisimleri inceler. ™ 3D yazıcılar
FİZ
™ Statik: Kuvvet etkisinde dengede olan cisimleri inceler.
™ Kinamatik: Cisimlere etki eden kuvvet ve onun etki-
siyle ilgilenmez, yalnız cisimlerin hareketi ile ilgilenir.
VIP FİZİK

� Meslek: Atom Mühendisleri ve Bilim İnsanları

4. Termodinamik
Maddeler ile ilgili ısı, sıcaklık, iç enerji kavramlarını ve ener-
jinin madde içindeki dağılımını inceler.

™ Hâl değişimi ve ısı alışverişi

™ Sıcaklık değişiminden oluşan rüzgâr,
™ Gezegenlerin hareketi (Dinamik)
™ Fırtına ve yağmur oluşması
™ Köprü, baraj ve bina yapımı (Statik)
™ Buzdolabı, fırın, klima gibi aletler
P
™ Rüzgarların oluşumu (Kinematik)
™ Binaların yalıtımı
™ Ses oluşumu, uçağın uçuşu, yanardağın patlaması,
™ Küresel ısınma
dalga hareketi ve araçların aerodinamik yapısı gibi
� Meslek: İklimlendirme Uzmanı ve Hidrometeorologlar
daha birçok durum mekanik yasaları ile ilgilidir.
Vİ

� Meslek: İnşaat, Makine ve Uçak Mühendisliği

2. Elektrik ve Manyetizma 5. Optik

Hareketli ve durgun elektrik yüklerini ve etkilerini, manye- Işık ve Işık olaylarını inceleyen alt dalıdır.
tik alan, manyetik kuvvet gibi kavramları inceleyen fiziğin alt
™ Fiziğin ışığın yansıması, kırılması,
alanıdır.
mercekler, aynalar, renkler, aydın-
™ Yüklerin hareketi ile ilgilenen elektrik lanma ve gölge olayları
™ Durgun yükler ile ilgilenen elektrostatik ™ Teleskop, mikroskop, periskop, fi-
™ Yün elbiseleri giyip çıkartırken kıvılcım çıkması beroptik kablolar

™ Yıldırım ve şimşek gibi doğa olayları ™ Fotoğraf makinesi, kamera

™ Yerin manyetik alanı ve bunu kullanarak çalışan pusula ™ Hubble teleskobu

™ Mıknatıslar, MR cihazı � Meslek: Göz doktoru ve Optisyenlik

TYT FiZiK 7
 KODU TARA
VIP FiZiK FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

6. Nükleer Fizik (Çekirdek Fiziği)

Nükleer ve tıbbi atıkların arıtılması ve çev-
Atom çekirdeğinin yapısını, çekirdekteki etkileşimleri ve çe- reye zararsız hale getirilmesi
kirdek tepkimelerini inceler. Kararsız atomların bozunmala-
rını (alfa - beta - gama) ve yayılan radyasyondan korunma
yollarını araştırır. � Meslek: Uzay Mühendisliği, Fizik Mühendisliği (Bunu tüm alt
dallara ekleyebiliriz.)
™ Atom bombası, fisyon ve füzyon
olayları
™ Nükleer tıp (Röntgen - MR - PET)
gibi görüntüleme cihazları
Örnek - 4
™ Gıdaların içindeki zararlı bakte-
rilerin radyasyon ile temizlenip
Bir bilim insanı yarı iletkenlerin kristal yapısını inceledi-
ömürlerinin uzatılması
ğine göre fiziğin hangi alt alanı ile çalışmaktadır.
™ Arkeoloji yaş tespiti (Karbon ta-

İK
A) Katıhâl Fiziği B) Manyetizma C) Elektrik
rihleme)
D) Mekanik E) Nükleer Fizik
� Meslek: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunda (TAEK) ve Nükleer
enerji santrallerinde çalışanlar.
7. Katıhâl Fiziği
Kristal yapılı katıların esneklik, optik, manyetik ve elektrik
özellikleriyle ilgilenir. Teknolojide kullanılan malzemeleri

™ LCD teknolojisi
™ Transistör
FİZ
amacına uygun olarak geliştirmek üzere çalışmalar yapar.
VIP FİZİK

Örnek - 5

Aşağıdaki eylemlerden hangisi fizik bilimi ile ilgili değil-

dir?
™ Nanoteknoloji
A) Fiberoptik kablolar ile internet hızını arttırmak
™ Güneş pilleri (Fotovoltaik piller)
B) Mikroskop ile bir bakteriyi incelemek
™ Maglev trenleri
C) Pusula ile yönümüzü belirlemek
™ Yarı iletkenler ve süper İletkenler
D) Güneş pilleri ile enerji sağlamak
� Kalem ucu, granit tencereler, akıllı kumaşlar, hafıza kartları... E) Yıldızlar ve astroloji arasındaki ilişkiden yararlanılarak
P
� Katıhâl fiziğinin bir çok uygulama alanı vardır; Fizik, kimya, geleceği tahmin etmek
biyoloji, malzeme bilimi, CERN, kuantum bilgisayarları, Nano-
teknoloji...
8. Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği
Vİ

Atom altı parçacıkları, bu parçacıkların birbiriyle etkileşimi ve

maddenin plazma hâlini inceleyen modern fizik dalıdır.
Örnek - 6
™ Güneş ve yıldızların yapısını inceler.
™ Uzaya gidiş geliş süresinin kı- Bir bilim insanı atomun çekirdek yapısı ve çekirdek tepkime-
saltılması için çalışmalar yapar. lerini incelemektedir.
™ Uzay çalışmalarında roketin ya- Buna göre; bu bilim insanı fiziğin hangi alt alanı ile uğ-
kıtını araştırır.
raşmaktadır?
™ Nükleer ve tıbbi atıkların arıtıl-
A) Katıhâl fiziği B) Nükleer fizik C) Atom fiziği
ması yöntemlerini geliştirir.
D) Manyetizma E) Termodinamik
™ Işık hızına yakın hızlarda hare-
ket eden atom altı parçacıkları
inceler.
™ Auroroları (Kutup Işıkları) inceler.

8 4.A 5.E 6.B

TYT FiZiK
KODU TARA
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ VIP FiZiK

Örnek - 7
FİZİKSEL NİCELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI
Aşağıda verilen örnekler fiziğin hangi alt dalına girmek-
tedir?
Temel Büyüklükler
1. Asansörde kullanılan makara sistemleri
Kendisinden başka bir niceliğin ölçülmesine gerek olmadan

.................................................................................. ifade edilen büyüklüklere temel büyüklük denir. Uzunluk,

kütle, zaman, sıcaklık, akım şiddeti, ışık şiddeti ve madde
2. Buzulların erimesi miktarı olmak üzere yedi temel büyüklük vardır.

Temel Sª Örnek
.................................................................................. Sª Birim
Sembolü Ölçme
Büyüklükler Birimleri Sembolü
Aracı
3. Gökkuşağının oluşumu
Uzunluk ¬ metre m şerit metre

İK
..................................................................................
eşit kollu
Kütle m kliogram kg
terazi
4. Pusula ile yön bulunması
Zaman t saniye s kronometre
..................................................................................
Sıcaklık T celvin K termometre
FİZ
5. Isı ve ses yalıtımında cam yünü kullanılması

..................................................................................
VIP FİZİK

Akım
şiddeti

Işık
şiddeti
i

ª
amper

Candela
A

cd
ampermetre

fotometre

6. Hücre içine girebilecek nanorobotların yapılması

Madde
n mol mol -
miktarı
..................................................................................

7. Fisyon ve Füzyon olayları

Türetilmiş Büyüklükler
.................................................................................. Nicel gözlemin sonucu, birden fazla temel büyüklük kulla-
P
nılarak ifade ediliyorsa büyüklük türetilmiş büyüklük adını
8. Fotoğraf makinelerinde şarjlı pil kullanılması alır. Alan, hacim, kuvvet ve ivme gibi büyüklükler türetilmiş
büyüklüklere örnek olarak verilebilir.
..................................................................................
Vİ

Sª Birim Sª Birim
9. Gezegenlerin hareketi Türetilmiş Sembolü
Adı sembolü

.................................................................................. Kuvvet F Newton N

metre
10.Tesisatta kullanılacak boruların dayanıklılığı Sürat „ m/s
saniye

Enerji E Jolue J
..................................................................................
Basınç P Pascal Pa

Elektrik
q Coulomb C
Yükü

..... .... .... ....

TYT FiZiK 9
 KODU TARA
VIP FiZiK FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

ÖSYM Tadında - 8
A¶ C¶
Fizikteki büyüklükler ölçülürken farklı birim sistemlerinden B¶ D¶
yararlanılmaktadır.

Buna göre,
I. Odanın sıcaklığı 25°C'dir.
II. Ali’nin boyu 182 cm’dir.
™ Eşit vektör?
III. Mehmet’in kütlesi 68 kg'dır.
™ Zıt vektör?
ölçümlerinden hangileri uluslararası birim sistemi (SI)
kullanılarak ifade edilmiştir? ™ Vektörlerde Büyüklük?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III

İK
Örnek - 9
Skaler Büyüklük
Aşağıdaki büyüklüklerden hangisi hem skaler hem de
Yalnız sayı ve birimden oluşan büyüklüklerdir. (Yönü olmayan)
türetilmiş bir büyüklüktür?
™ Temel büyüklüklerin tamamı skalerdir.
A) Zaman B) Hız C) Kuvvet

™ 25s
ve güç, sıcaklık, ısı
; 5kg ;
FİZ
™ Kütle, uzunluk, zaman, enerji, hacim, sürat, alınan yol, iş

3m ; 4,18J ; 80 m/s
VIP FİZİK

D) Enerji E) Sıcaklık

Örnek - 10

Vektörel Büyüklük Şekilde K, L, M, N, P vektörleri verilmiştir.

™ Yönü
™ Doğrultusu K¶
™ Uygulama noktası
P
™ Şiddeti olan büyüklüklere vektörel büyüklük denir.
L¶
M¶
™ Hız ™ Momentum
™ İvme ™ Elektrik alan, manyetik alan
Vİ

™ Kuvvet ™ Tork N¶
™ Ağırlık ™ Yer değiştirme
P¶

Başlangıç Bitiş
noktası A# noktası
Bu vektörlerle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Doğrultusu Yönü
Büyüklüğü A) K vektörü L vektörünün 2 katıdır.
B) L vektörü N vektörünün zıt vektörüdür.
C) P vektörünün büyüklüğü M vektörünün büyüklüğüne eşittir.
Vektörler, belli kurallara göre toplanır. Birden fazla vektörün
D) N vektörü K vektörünün yarısıdır.
yerine kullanılabilecek vektöre bileşke vektör denir. Bileşke
vektör R¶ ile gösterilir. E) L vektörü P vektörüne eşittir.

10 8.C 9.D 10.D

TYT FiZiK
KODU TARA
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ VIP FiZiK

4. CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkez-1954)

FİZİK VE BİLİM ARAŞTIRMA MERKEZLERİ
™ İsviçre ve Fransa sınırında
1. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma yer alan Dünya'nın en büyük
Kurumu-1964) parçacık fiziği laboratuvarıdır.

Resmi adıyla Türkiye Bilim- ™ CERN'de yürütülen araştır-

sel ve Teknolojik Araştırma maların esas amacı madde-
Kurumu olan TÜBİTAK, 1963 nin yapısını ve maddeyi bir
yılında ülkemizde bilim ve tek- arada tutan kuvvetleri anla-
nolojinin gelişmesi için kurul- maktır.
muştur. ™ Atom altı parçacıkların ince-
lendiği yerdir.
™ Öğrencilerimizi bilim ve teknolojiye teşvik etmek
™ Parçacık hızlandırıcıların ol-
™ Türk bilim insanlarının Avrupa ve uluslararası kuruluş-
duğu yerdir.

İK
ların düzenlediği etkinliklere katılımını sağlamak.
™ Ülkemiz için oldukça önemli olan Güneş enerjisini ge-
liştirmek için çaba harcamaktadır.
5. NASA (Amerika Havacılık ve Uzay Dairesi-1958)

™ ABD'nin uzay programı ça-

lışmalarından sorumlu olan
2. TENMAK (Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma kurum. Aynı zamanda sivil ve
Kurumu - 2020)
FİZ
Enerji, maden, iyonlaştırıcı radyas-
yon, parçacık hızlandırıcıları ve nük-
leer teknoloji alanında hizmet etmek,
VIP FİZİK

askeri roket çalışmaları ile de

ilgilenir.

Türkiye’nin rekabet gücünü artırmak

ve sürekli kılmak, inovasyon ihtiyacını 6. ESA ( Avrupa Uzay Ajansı-1975)
karşılamak, yeni ürünlerin üretimini ve Avrupa'nın uzay programını hazır-
var olanların geliştirilmesini sağlamak, lamak için 1975 yılında Fransa'da
araştırmacılara bilimsel ortam temin kurulmuştur. Avrupa ülkelerinde
etmek amacıyla kurulmuştur. astronot eğitimi, insanlı uzay uçuş
P
çalışmaları, iklim değişikliği takibi
gibi faaliyetleri düzenleyen bilim
merkezleri bulunur.
3. Aselsan (Askeri Elektronik Sanayi-1975)
Vİ

™ Türk Silahlı Kuvvetlerinin ha-

berleşme ihtiyaçlarının millî Bilim Etiği
ve özgün olarak karşılanması ™ Ahlak kurallarının tümüne etik denir.
amacıyla kurulmuştur. ™ Fikir, teori, farklı düşüncelere saygı, tarafsızlık; bilim
™ Teknolojik çözümlerle güven- etiği açısından önemlidir.
liği ve barışı sağlama adına Etik değerlere sahip kişilerde bulunması gereken özel-
hizmet vermektir. likler şunlardır:
™ Güvenilir ™ Saygılı ™ Dürüst ™ Tarafsız

TYT FiZiK 11
 KODU TARA
VIP FiZiK FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

Örnek - 11 Örnek - 13

I. CERN - - - - Temel büyüklüklerden biri olup "ª" sembolü ile göste-

II. NASA rilir, - - - - ile ölçülür. Sª birim sisteminde - - - - tanımlanır.
III. TÜBİTAK Bu parçada boş bırakılan yerlere sırayla aşağıdakilerden
IV. TAEK hangisi getirilmelidir?
Yukarıda kısa adları verilen bilim araştırma merkezlerin- A) Işık şiddeti - radyometre - candela
den hangileri ülkemiz dışında faaliyet göstermektedir.
B) Akım şiddeti - ampermetre - amper
A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve II C) Işık şiddeti - fotometre - candela
D) I, II ve III E) I, II ve IV D) Akım şiddeti - voltmetre - amper
E) Uzunluk - mezura - metre

İK
Örnek - 12

I.
FİZ
Aşağıda verilen cümlelerde geçen nicelikleri, temel ve
türetilmiş, skaler ve vektörel olarak belirtiniz.
Mete ağırlığından dolayı yere 200 N'lık kuvvet uyguladı.
VIP FİZİK

Örnek - 14

Bilimsel araştırmalarda etik ilkelerin neden önemli oldu-

II. Yaptığımız spor 300 saniye sürdü. ğunu vurgulamak için ifade edilen,
III. Bisikletle eve 20 m/s süratle gitti.
I. Bilimsel bir araştırmanın doğruluk düzeyi; sadece
IV. Adamın boyu 2,15 m olarak ölçüldü. sonuçları yayınlayanı, okuyucuyu veya araştırmaya
V. Pazardan 3 kg patates aldı. destek veren kuruluşları değil tüm toplumu etkiler.
VI. Ampermetre 25 A gösteriyordu. II. Bilimsel etik ilkeleri araştırmacının ne yapması gerek-
VII. Rüzgâr kuzeyden güneye doğru 50 km/h'lik hızla tiğini ve bilimsel çalışmalara dâhil edilen deneklere
P
esmektedir. (insan veya hayvan) nasıl davranılması gerektiğini
belirtir.
III. Mali etkileri azaltmak ya da çevre baskısının önüne
geçmek için araştırmacıları; araştırma bulgularını ve
Vİ

ulaştıkları bilgileri başka bilim insanlarının inceleme-

sine açma yükümlülüğünden kurtarır.
yargılardan hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

12 11.C 13.C 14.C

TYT FiZiK