CHELZY ANNE A.
HERNANDEZ  Karaniwan – nasa karaniwang ayos ang
BACHELOR OF SECONDARY EDUCATION
MAJOR IN FILIPINO
PANGUNGUSAP
Ang pangungusap o sentence sa Ingles ay ang lupon ng
mga salita na nagpapahayag ng isang buong diwa o
kaisipan.
Dalawang bahagi ng pangungusap
 Simuno (subject)
Ito ang pinag-uusapan sa isang pangungusap.
Halimbawa:
1. Si Isabella ang aking matalik na kaibigan.
2. Nasa palaruan ang mga bata.
 Panaguri (predicate)
Ito ang bahagi ng pangungusap kung saan tinutukoy nito
ang simuno (kung ano ang tungkol dito o kung ano ang
ginagawa nito).
Halimbawa:
1. Bumibili si Anton ng damit para sa kanyang ama.
2. Napagod sa paglalaba si Anne.
Uri ng pangungusap ayon sa gamit
 Pasalaysay (declarative)- nagsasalaysay
nagkukuwento ang mga pangungusap na
pasalaysay. Nagtatapos sa tuldok (.) ang mga
pangungusap na ito.
Halimbawa: Iba’t ibang kulay ang ibon sa aming lugar.
 Patanong (interrogative) – ang patanong ay ang
mga pangungusap na nagtatanong. Tandang
pananong (?) ang ginagamit sa hulihan nito.
Halimbawa: Saan maaaring mangitlog ang mga lamok?
 Pautos (imperative) – ito ay mga pangungusap
na nag-uutos na gawin ang isang bagay.
Ginagamitan ito ng bantas na tuldok (.)
Halimbawa: Gumawa ka na ng takdang-aralin mo.
 Pakiusap – ito ay tulad din ng nag-uutos subalit
may halong pakiusap. Ito ay ginagamitan ng
mga salitaang maaari ba, pwede ba, o
katagang paki-. Sa tuldok o pananong din
nagtatapos ang pangungusap na pakiusap.
Halimbawa: Pakisara naman ng pintuan, Leo.
 Padamdam (exclamatory) – nagsasaad ito ng
matinding damdamin tulad ng takot, pagkagulat,
galit, at iba pa. Ginagamitan naman ito ng bantas
na padamdam (!)
Halimbawa: Naku! Nasusunog ang bahay!
Uri ng pangungusap ayon sa ayos
pangungusap kung ang panaguri ay nauuna sa
simuno.
Halimbawa:
Bumili ng bagong sasakyan si Juan.
Sasali sa paligsahan si Maria.
 Di-karaniwan – ang pangungusap ay nasa di-
karaniwang ayos kung ang simuno ay nauuna sa
panaguri.
Halimbawa:
Si Juan ay bumili ng bagong sasakyan.
URI NG PANGUNGUSAP AYON SA KAYARIAN
May apat (4) na uri ng pangungusap ayon sa
pagkabuo o kayarian.
1. Payak – isang diwa lang ang tinatalakay.
– maaaring may payak na simuno at panaguri.
Hal. Maraming biyayang bigay ang Panginoon sa mga
tao.
2. Tambalan – may higit sa dalawang kaisipan.
– binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na nakapag-
iisa.
– ginagamitan ng pangatnig na magkatimbang
Hal. Ang biyaya ay kusang-loob na ibinibigay at ito ay
kaloob na walang bayad.
Ang mga pangatnig na magkatimbang ay at, pati, saka,
o
o, ni, maging, ngunit.
3. Hugnayan – pangungusap na binubuo ng isang sugnay
na makapag-iisa at sugnay na di makapag-iisa.
– ginagamitan ng pangatnig na di-magkatimbang ( kung,
nang, bago, upang, kapag, dahil sa, sapagkat)
Hal. Mabuti ang mag-asawa sapagkat tumutulong sa
mga kapitbahay na nangangailangan.
(ang may salungguhit ay sugnay na makapag-iisa;
walang salungguhit ay sugnay na di makapag-iisa)
4. Langkapan – pangungusap na binubuo ng tambalan at
hugnayang pangungusap. (binubuo ng 2sugnay na
nakapag-iisa at sugnay na di nakapag-iisa)
Hal. Mabuti ang mag-asawa at sila ay may busilak na
puso dahil sinusunod nila ang utos ng Panginoon.
Mga Uri ng Pangungusap na Walang Paksa
May mga pangungusap na walang tiyak na paksa
at panaguri o alinman sa mga sangkap nito pero buo pa
rin ang diwang ipinapahiwatig. Ilan sa mga halimbawa
nito ay ang mga sumusunod:
 Eksistensyal- Nagpapahayag ng pagkakaroon o
pagkawala ng pinag-uusapan.
Halimbawa:
Mayroon pa bang tiket para sa konsiyerto?
May ulam pa?
 Temporal- Nagsasaad ng kalagayan o panahong
panandalian lamang.
Halimbawa: Umaga na. , Bukas.
  Penomenal- Nagpapahayag ng kalagayan ng
panahon o kapaligiran.
Halimbawa: Mainit ngayon. , Umulan kanina.
 Panawag- Nagpapahiwatig na nais kausapin ang
tinawag o kumukuha ng atensyon.
Halimbawa: Teka! , Hoy!
 Sambitla- Isang salita na nagpapahayag ng
matinding damdamin.
Halimbawa: Wow! , Aray!
 Pormularyong Panlipunan- Mga ekspresyon na
ginagamit sa pakikipagkapwa at nagpapahayag
ng mensahe sa isang maayos na paraan, tulad ng
pagbati, pasasalamat, paggalang, o iba pang
ekspresyong bahagi na ng kultura.
Halimbawa: Kumusta? , Paalam.
 Sagot Lamang- Ito ang sagot sa mga tanong na
hindi na kailangan ng paksa.
Halimbawa: Hindi. , Sige.
 Pautos/Pakiusap- Mga pangungusap na pautos o
pakiusap.
Halimbawa: Pakitapon. , Pakikuha.
PANGNGALAN
Ang pangngalan ay bahagi ng pananalita na
tumutukoy sa ngalan ng tao, hayop, bagay, lugar, o
pangyayari. Kilala rin ito sa tawag na noun sa wikang
Ingles.
Kasarian ng Pangngalan
 Panlalaki- Ito ay tumutukoy sa tiyak na ngalan
ng lalaki.
Mga Halimbawa: Bernard, Simon, Tatay, Kuya at ibp.
 Pambabae- Ito ay tumutukoy sa tiyak na ngalan
ng babae.
Mga Halimbawa: Alicia, Betty, Nanay, Tita, Binibini at
ibp.
 Di-tiyak- Ito ay maaaring tumutukoy sa ngalang
pambabae or panlalaki.
Mga Halimbawa: Bata, Pinsan, Kalaro, Pulis, Mananahi
 Walang Kasarian- Ito ay tumutukoy sa mga
pangngalan na walang buhay at walang kasarian
pati na rin ang mga bagay sa kapaligiran na may
buhay ngunit walang kasarian.
Mga Halimbawa: Puno, Aso, Baso, Lapis, Aklat at ibp.
Kailanan ng Pangngalan
 Isahan- Ito ay tumutukoy sa pangngalang likas
na nag-iisa lamang ang bilang. Maaaring
gamitin ang mga
panandang si, kay, ni, ang, ng, sa, at isa upang
mabilis na matukoy kung isahan ang isang
pangngalan.
Mga Halimbawa: Si Camille ay maganda.
 Dalawahan- Ito ay tumutukoy sa pangngalan na
may dalawang bilang. Maaari itong gamitan ng
mga pantukoy na sina, nina, kina kasama ang
dalawang tiyak na pangngalan, pamilang
na dalawa, salitang pares at kambal, at pang-
ukol na mag-.
Mga Halimbawa: Ang kambal ay magka-mukha.
 Maramihan- Ito ay tumutukoy sa pangkalahatan
o mahigit sa dalawang bilang ng ngalan.
Maaaring gamitin ang mga pantukoy at
panandang ang, mga, kina, sina, nina, kayo, tayo
, sila kasama ang mahigit sa dalawang tiyak na
pangngalan, pang-ukol na ng mga,
panlaping mag+unang pantig ng pangngalang
isahan (halimbawa: magkakapatid,
magkakapitbahay), mga pang-uring marami, iba-
iba, sari-sari, at iba pang mga pamilang na higit
sa dalawa tulad ng tatlo, apat-apat, at marami
pang iba.
Mga Halimbawa: Sina Mark, Luke, at John ay mahusay
Konkreto at Di-Konkretong Pangngalan
 Konkretong Pangngalan- Ito ay tumutukoy sa
mga pangngalang materyal o mga bagay na
maaring makita o mahawakan gamit ang ating
limang pandama o five senses (paningin, pang
amoy, pandinig, panlasa, at pansalat). Tinatawag
din itong concrete noun sa wikang Ingles.
Mga Halimbawa: sabon, mangga, pitaka, ulam, damit
 Di-Konkretong Pangngalan- Ito ay tumutukoy sa
mga bagay na hindi pwdeng mahawakan. Ito ay
maaaring kondisyon, kalagayan, iyong
nadarama, naiisip, at nauunawaan. Sa wikang
Ingles, ito ay kilala rin sa tawag na abstract
noun.
Mga Halimbawa: pag-aalala, magalang, kasungitan
Gamit ng Pangngalan
1. Simuno- Ito ang pangngalang pinag-uusapan sa
pangungusap.
Mga Halimbawa: Ang pusa ay mataba.
Si Perly ay pupunta sa bukid.
Ang lalaki ay naglalakad.
2. Pantawag- Ito ang pangngalang tinatawag o
sinasambit sa pangungusap.
Mga Halimbawa:
Ate, sasabay ka sa amin?
Saan ka galing, Roger?
Mang Badong, pahingi po ng pako.
3. Pamuno- Ang simuno at ang isa pang pangngalang
nasa bahagi ng paksa ay iisa lamang.
Mga Halimbawa:
Si Pia ang batang masayahin.
Ang kapatid kong si Dina ay masunurin.
Si Missy, ang aking kaibigan, ay mahilig sa kendi. Narito ang ilan sa mga halimbawa ng salitang
4. Kaganapang Pansimuno- Ang pangngalang ito at ang may lapi na nasa gitna.
simuno ay tumutukoy sa iisang tao, bagay, hayop,  dinakila
o lugar lamang. Lagi itong sumusunod sa panandang ay.  binasa
Nasa unahan naman ito inilalagay kung walang  sinamba
panandang ay sa pangungusap. Mga Halimbawa ng Hulapi
Mga Halimbawa: Narito ang ilan sa mga halimbawa ng salitang
Ang Vans ay matibay na sapatos. maylapi na nasa hulihan.
Si Bb. Rosales ay gurong matulungin.  labahin
Ang Magnum ay sorbetes na masarap.  lutuan
5. Layon ng Pandiwa (Tuwirang Layon)- Ang  arawan
pangngalan ang tumatanggap ng kilos sa pangungusap. Mga Halimbawa ng Kabilaang Panlapi
Sumasagot ito sa tanong na ano. Narito ang ilan sa mga halimbawa ng salitang
Mga Halimbawa: maylapi na kabilaan.
Naghugas ng pinagkainan si Mia.
 kasipagan
Kumain ng cake ang mga mag-aaral.
 pag-isipan
Naghahanap ng trabaho si kuya.
 kalakasan
6. Layon ng Pang-ukol- Ito ang pangngalang
3. Inuulit- Ito ang mga salitang inuulit ang kabuuan o
pinaglalaanan ng kilos o bagay. Maaaring gamitin ang
bahagi nito. May dalawang uri ng pag-uulit: ang pag-
mga pang-ukol na sa, ng, para sa, para kay, tungkol sa at
uulit na ganap at pag-uulit na parsyal.
marami pang iba.
A. Pag-uulit na Ganap- Inuulit ang buong salita.
Mga Halimbawa:
Mga Halimbawa: sabi-sabi, tira-tira, tipon-tipon, gabi-
Tungkol sa pabahay ang pulong kanina.
gabi, haka-haka
Ang mga salapi ay para kay Jacob.
B. Pag-uulit na Parsyal- Maaaring isang pantig o
Para sa lola ang bestidang ito.
bahagi lamang ng salita ang inuulit.
Uri ng Pangngalan
Mga Halimbawa: aalis, uuwi, bali-balita, kasa-kasama
1. Pantangi- Ito ay tumutukoy sa tiyak na ngalan ng tao,
4. Tambalan- Binubuo ito ng dalawang magkaibang
hayop, bagay, lugar o pook, o pangyayari. Nagsisimula
salita na pinagsama para makabuo ng isang salita
ito sa malaking titik o letra.
lamang.
Mga Halimbawa: Si Arman ay mahilig kumanta.
Mga Halimbawa: bahaghari, kisapmata, lakas-loob,
2. Pambalana- Ito ay tumutukoy sa pangkalahatang
luwalhati, takipsilim
ngalan ng tao, pook, hayop, bagay, pangyayari, at iba pa.
Kaukulan ng Pangngalan
Ito ay karaniwang nagsisimula sa maliit na titik o letra.
1. Palagyo- Kung ang pangngalan ay ginagamit bilang:
Mga Halimbawa: Uuwi kami sa probinsya.
A. Simuno- Ito ang pinag-uusapan sa pangungusap.
Kayarian ng Pangngalan
Mga Halimbawa:
1. Payak- Ito ang mga pangngalang binubuo ng salitang-
Si Tricia ay mabait.
ugat lamang, walang panlapi, hindi rin inuulit, at wala
Ang puno ay mababa.
itong katambal na ibang salita.
Naglaro ng piko si Karen.
Mga Halimbawa: sando, rosas, pusa, puto, piso
B. Pantawag- Ito ang pangngalang tinatawag o
2. Maylapi- Ito ang mga pangngalang binubuo ng
sinasambit sa pangungusap.
salitang ugat (root word) at panlapi (affixes). Ang
Mga Halimbawa:
panlapi ay maaring nasa unahan (unlapi), nasa gitna
Bumili ka ng ulam natin, anak.
(gitlapi), nasa hulihan (hulapi) o kabilaan.
Albert, ikaw ang pag-asa namin.
Mga Halimbawa ng Unlapi
Jobert, saan ka pupunta?
Narito ang ilan sa mga halimbawa ng salitang
C. Kaganapang Pansimuno- Ang simuno at isa pang
maylapi na nasa unahan.
pangngalan sa panaguri ay iisa.
 mahusay
Mga Halimbawa:
 pagpalo
Si Bb. Tolentino ay guro namin sa Filipino 3.
 magkalat Ang manggagawang si Joros ay masipag.
 pahiram Si Regine na mang-aawit ay pupuntang America.
Mga Halimbawa ng Gitlapi
D. Pangngalang Pamuno- Ito ang pangngalang
tumutukoy sa simuno at nagbibigay ng paliwanag
tungkol sa paksa.
Mga Halimbawa:
Si Manny Pacquiao na boksingero ay matulungin.
Ang aking kapatid na si Rudy ay nasa Dubai.
Si Liam, ang kaibigan ko, ay tapat at maaasahan.
2. Palayon- Kung ang pang pangngalan ay ginagamit
bilang:
A. Layon ng Pandiwa- Ito ang pangngalang taga-
tanggap ng kilos.
Mga Halimbawa:
Ang bata ay binigyan ng regalo.
Si Ryza ay kumain ng mais.
B. Layon ng Pang-ukol- Ito ang pangngalang
pinaglalaanan ng kilos at kasunod ng pang-ukol.
Mga Halimbawa:
Ang tinapay ay kinain ni Tina.
Nagdala ng pasalubong si tatay para kay Ara.
Ang pusa ang kumuha ng ulam.
3. Paari- Kung may dalawang pangngalang magkasunod,
ang pangalawang pangngalan ay nagsasaad ng
pagmamay-ari.
Mga Halimbawa:
Ang bola ni Bitoy ay nasira.
Nabali ang lagari ni James.
Ang ulam ni nanay ay sinigang.