Centrum Edukacyjne Przystanek Historia

https://centrumedu.ipn.gov.pl/ph/archiwum-1/2015/5162,Wyklad-prof-Adama-Jelonka-o-dyktaturze-Czerwon
ych-Khmerow.html
21.01.2024, 20:08

Wykład prof. Adama Jelonka o dyktaturze Czerwonych

Khmerów
26 stycznia w Przystanku Historia odbyło się spotkanie z cyklu „Pod sierpem
i młotem” – państwa komunistyczne na świecie. Prof. Adam Jelonek z
Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego
wygłosił wykład poświęcony jednej z najokrutniejszych komunistycznych
dyktatur – reżimowi Pol Pota w Kambodży.

W poniedziałek 26 stycznia o godz. 18:00 w Przystanku Historia odbyło się pierwsze w tym roku spotkanie z
cyklu „Pod sierpem i młotem” – państwa komunistyczne na świecie. Tym razem naszym gościem był prof.
Adam Jelonek z Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego, który wygłosił wykład
Ludowa Republika Kampuczy poświęcony jednej z najokrutniejszych komunistycznych dyktatur – reżimowi
Pol Pota w Kambodży.

Prelegent przedstawił korzenie intelektualne rewolucji Czerwonych Khmerów. Ideologia Pol Pota i jego
współpracowników była połączeniem chińskiego komunizmu „w jego najbardziej ekstremalnej i
przerażającej formie” z khmerskim nacjonalizmem. Sam Pol Pot powiedział w 1977 r.: „W walce
rewolucyjnej w naszym kraju w sposób twórczy i z powodzeniem wcielaliśmy w życie myśl Mao Tse-
tunga od chwili, gdy nie dysponowaliśmy niczym prócz gołych rąk, aż po 17 kwietnia 1975 roku ”. 17
kwietnia 1975 r. Czerwoni Khmerzy zajęli stolicę Kambodży, Phnom Penh, obalili proamerykański reżim
generała Lon Nola i zmienili nazwę państwa na Demokratyczną Kampuczę. Chociaż oficjalnym
przywódcą państwa był książę Norodom Sihanouk, faktyczną władzę sprawował Pol Pot.

Czerwoni Khmerzy od razu zaczęli wcielać w życie swoje koncepcje. Jedną z nich stanowiło typowe dla
reżimów totalitarnych dążenie do autarkii, które spowodowało katastrofę gospodarczą w całym
państwie. Norma żywieniowa spadła do 250 g na dzień. W kraju szerzyły się epidemie beri beri, malarii,
dyzenterii i cholery, które wobec odrzucenia „zachodniej” sztuki medycznej przyczyniły się do bardzo
wysokiej śmiertelności. Ludność została zmuszona do ciężkiej, wycieńczającej pracy na roli.
Pracownikom przysługiwały trzy dni wypoczynku miesięcznie, 15 dni urlopu na naukę i wypoczynek w
ciągu roku; dwa miesiące urlopu macierzyńskiego.

Charakterystycznym elementem ideologii Czerwonych Khmerów, widocznym także w maoizmie, był

antyintelektualizm, wrogość do ludzi wykształconych. Khieu Samphan, jeden z głównych
współpracowników Pol Pota, głosił hasła takie jak: „Papierowe dyplomy są niczym w stosunku do
dyplomów zdobytych w polu”, „pole ryżowe jest uniwersytetem...motyka jest piórem...”. O uznaniu
danego człowieka za intelektualistę „gardzącego wszelkimi rodzajami pracy fizycznej... rozpustnego...
zepsutego... mającego za nic dobre imię braterstwa robotniczo chłopskiego...” zadecydować mogło
noszenie okularów, znajomość kilku francuskich słów lub posiadanie delikatnych dłoni.

„Wrogów ludu” mordowano w masowych egzekucjach, często przy użyciu prymitywnych środków, takich
jak motyki. Liczba ofiar reżimu jest trudna do ustalenia, sam prof. Jelonek ocenia ją na około 740 tys.
osób. Zdaniem Noama Chomsky’ego: „wszelkie szacunki są zbyt uproszczone, dokonywane z
niewłaściwych powodów i przez niewłaściwych ludzi: ci, którzy uznają ,że zamordowanie miliona osób w
Indonezji stanowiło najlepszą dla Zachodu wiadomość z tego regionu... czy ci, którzy popierają silne
związki USA z reżimami państw będących obrazem moralnej i materialnej nędzy ...nie mają prawa
przyjmować roli osądzających w kwestii Demokratycznej Kampuczy”.

Wykład wzbudził ogromne zainteresowanie słuchaczy, którzy zasypali naszego gościa pytaniami zarówno o
historię Kambodży (Kampuczy), jak i współczesne życie w tym kraju. Słuchaczy ciekawiło, z czego żyją
obywatele Kambodży, ile kosztuje tam benzyna i czym się za nią płaci, jak wygląda przemysł turystyczny.
Prof. Jelonek, który w Kambodży był wiele razy, szczegółowo i bardzo ciekawie odpowiadał na wszystkie
pytania. Spotkanie trwało aż do godz. 20:00, czyli do końca pracy Przystanku Historia.

Kolejna odsłona cyklu poświęcona będzie Etiopii. W poniedziałek 9 lutego o godz. 18:00 opowie o niej
Kinga Turkowska – historyk i afrykanistka.