Pasojat e Divorcit Te Adoleshentet

UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I SHKENCAVE SOCIALE
DEPARTAMENTI I PUNËS DHE POLITIKËS

SOCIALE
MIKROTEZË
PASOJAT E DIVORCIT TEK ADOLESHENTËT
Punoi: Udhëheqës Shkencor:
Sara Lekgegaj Dr. Florian Bejleri
24-07-2019
Bachelor Punë Sociale

Viti Akademik 2016-2019
KORRIK 2019
Abstrakt
Ky studim bën një ekplorim të impaktit të divorcit te sjellja e fëmijëve duke e vënë
theksin në ndikimin që ka arsimimi i prindërve, të ardhurat ekonomike pas divorcit,
gjinia e prindit me të cilin jeton fëmija, mirëkuptimi dhe komunikimi i prindërve pas
divorcit. Synimi i këtij studimi është të eksploroj problemet në sjellje që shfaqin fëmijët
si simptoma emocionale, hiperaktivitet/mungesë vëmendje, Probleme të sjelljes në
grup, sjellje prosociale dhe stresi. Studimi u krye gjate periudhës kohore mars 2019–
korrik 2019. Kampioni i këtij studimi ishin 12 fëmijë me prindër të divorcuar të
moshës 12-18 vjeç në Rrethin e Tiranës. Përzgjedhja e kampionit u krye në shkollat
publike nga klasa e shtatë në klasën e dymbëdhjetë. Për metodologjinë e këtij studimi
është përdorur imetoda cilësore. Rezultatet e këtij studimi treguan se divorci i prindërve
ka impakt në sjelljen e fëmijëve dhe në mendimet e tyre për të
ardhmen.Rekomandimet lidhen me informimin e prindërve mbi pasojat e divorcit
tek fëmijët e tyre.
This study explores the impact of divorce on the behavior of children by emphasizing
the impact of parenting, economic income after divorce, the sex of the parent with
whom the child lives, and the understanding and communication of the parents after
divorce. The aim of this study is to explore behavioral problems that show children as
emotional symptoms, hyperactivity / lack of attention, group behavior problems,
prosocial behavior, and stress. The study was conducted during the period March 2019
- July 2019. The sample of this study was 12 children with divorced parents aged 12-18
in the District of Tirana. The sample selection was conducted in public schools from the
tenth grade to the twelfth grade. For the methodology of this study, qualitative implants
have been used. The results of this study showed that parent divorce has an impact on
the behavior of children and their thinking about the future. Reasons are related to
parenting information on the consequences of divorce in their children.
Fjalët kyçe
Fjalë kyçe – Divorc,Adoleshentë

Mirënjohje
Ky punim shkencor është rezultati i tre viteve studime në auditor.Për këtë dua tu
shpreh mirenjohje disa njerëzve shumë të vecantë për mua.
Si fillim dua të falenderoj udhëheqësin tim skencor,Av.Dr.FLORIAN
BEJLERI.Falë këshillave të tij të vlefshme,arrita ta përfundoj me sukses këtë
studim.
Falenderimi i dytë i shkon të gjithë pedagogëve të departamentit të Punës dhe
Politikës Sociale.Ishte nder dhe kënaqësi për mua të isha studentja juaj.
Një falenderim i vecantë i shkon të gjithë pjesëmarrësve në studim.Ishin ata që i
dhanë jetë studimit tim.
Një falenderim i vecantë shkon për Lirikën,Rozinën,Erjonin,Antonin dhe
Bardhen.Faleminderit që ishit aty për mua.
Dua të shpreh mirënjohje për familjen time,e cila nuk më braktisi kurrë dhe po
më mbështet në cdo hap të jetës time.
Faleminderit!
I
Pasqyra e lëndës
Mirënjohje
Pasqyra e lëndës
Kapitulli i parë – Hyrja
1.1 Konteksti
1.2. Qëllimi dhe objektivat e studimit .
1.2.1. Qëllimi.
1.2.2. Objektivat
1.3. Struktura e studimit
1.4. Operacionalizimi i termave të përdorur në studim
Kapitulli i dytë - Rishikimi i Literaturës
2.1. Efektet emocionale të divorcit prindëror

2.2.Ndikimi në fëmijët
2.3Mosha e fëmijës
2.4 . Efektet mbi fëmijët më të rritur
2.5.Cikli i jetës familjare
2.6. Rëndësia e mbështetjes prindërore
2.7.Mbështetja e vëllazërisë
2.8.Mbështetja sociale
2.9. Ndikimi në besimin dhe aspiratat arsimore profesionale
2.10Performanca e dobët akademike
2.11 Humbja e interesit në aktivitetin social
2.12 Humbja e besimit në njësinë e martesës dhe familjes
2.13 Mosha në divorc
2.14 Mungesa e prindit/rimartesa
II
Kapitulli i tretë - Metodologjia
3.1.Hartimi I kërkimit
3.2Historiku i studimit - përshkrimi i fazave të tij
3.3. Metoda kërkimore e përdorur
3.4 Popullata e studimit dhe kampioni i përzgjedhur
3.4.1Kampionimi
3.4.2 Kriteret e kampionimit
3.5Hartimi i instrumenteve të kërkimit
3.6Pilotimi i instrumenteve të kërkimit dhe feedback
3.7Mbledhja dhe analiza e të dhënave
3.8 Kufizimet e studimit
3.9 Konsideratat etike
Kapitulli i katërt - Analiza e të Dhënave
4.1 Jeta e fëmijës para divorcit

4.2 Si e përjetoi fëmija divorcin
4.3 Marrëdhëniet e fëmijës me motrën/vëllain
4.4Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që jeton me të.
4.5 Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që nuk jeton me të
4.6 Marrëdhëniet e fëmijës me shoqërinë
4.7 Si e mendon fëmija të ardhmen e tij
Kapitulli i pestë – Diskutime
5.1 Jeta e fëmijës para divorcit

5.4Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që jeton me të.
5.7 Si e mendon fëmija të ardhmen e tij
III
Kapitulli i gjashtë - Përfundime dhe Rekomandime
6.1 Përfundimet
6.2 Rekomandime
Bibliografia
Shtojca
IV
V
Kapitulli i parë - Hyrja
1.1. Konteksti
Divorci nuk është një ngjarje kalimtare për një fëmijë, por është një process që zgjat për
shumë vite (Goodman, G., Emery, R. dhe Haugaard, J, J. 1998). Divorci dhe impakti i tij
në sjelljen e fëmijëve kanë qenë qëllimi i disa studimeve dhe objekt i diskutimeve të
shumta duke ngjallur një interes të veçantë për studiuesit e shkencave sociale në
përgjithësi. Divorci i prindërve dhe sjellja e fëmijëve mund të shihen në disa
këndvështrime. Psikologët dhe sociologët mendojnë se divorci ndikon në sjelljen e
fëmijëve. Një pjesë e tyre arrijnë në këtë përfundim duke e krahasuar sjelljen e fëmijëve
me prindër të divorcuar me atë të fëmijëve me prindër të padivorcuar. Disa të tjerë kanë
studiuar sjelljen e fëmijëve para dhe pas divorcit. Studiuesit kanë shtuar vëmëndjen e tyre
në faktin se si niveli i marrëdhënieve nënëbaba, prindër-fëmijë dhe gjyshër-prindër
ndikojnë në mënyrë të drejtëpërdrejtë në rritjen dhe zhvillimin e fëmijës në familje, (Hart,
C. H., Olsen, S. F., Robinson, C.C dhe Mandleco, B.L. 1997). Në një studim tjetër
studiuesit kanë arritur në përfundimin se fëmijët që jetojnë bashkë me prindërit e tyre
biologjikë janë 20–35 % më të shëndetshëm psikologjikisht sesa fëmijët me prindër të
divorcuar, (Daëson, D. 1991). Kur lidhjet martesore të prindërve janë të ngrohta dhe të
kujdesshme nënat dhe baballarët mburrin dhe stimulojnë fëmijët e tyre më tepër sesa i
shajnë dhe i nënëvlerësojnë. Ndërsa, kur martesa është e vrazhdë dhe e paqëndrueshme
prindërit tentojnë të jenë më pak të përgjegjshëm ndaj kërkesave të fëmijëve të tyre. Në
këtë rast ato janë më kritik shprehin më tepër mërzitje, ashpërsi dhe shpeshherë i dënojnë
ato (Cox, M. J., Paley, B., dhe Harter, K. 2001). Divorci ndodh vetem atje dhe atehere
kur ekziston martesa. Sot në botë numri i divorceve, përgjithësisht është në rritje. Fjala
divorc vjen nga fjala latine “divortium” që do të thotë e drejtë e burrit për të ndarë gruan.
Divorci është, sidoqoftë, e kundërta e martesës, pra zgjidhja e saj. E kundërta e dashurisë
është divorci emocional; e kundërta e martesës është zgjidhja e saj, divorci ligjor. Divorci
është një akt sa civil, aq edhe juridiko-ligjor. Ai realizohet vetëm me vendim të gjykatës.
Ai përfaqëson një shpërbërje të njësisë së përbashkët, sikurse një shpërbërje por jo
mohim të vlerave të krijuara prej saj. “Lidhja dhe zgjidhja e martesës rregullohet me ligj”
1
sipas Nenit 53 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, (Kushtetuta e Republikës së
Shqipërisë. 1998). Këtej buron statusi juridik i divorcit. Por në rastin e divorcit aspekti
ligjor është disi më i theksuar se në martesë.
Në vendin tonë numri i divorceve është në rritje e për pasoj çdo ditë e më shumë edhe
numri i fëmijëve me prindër të divorcuar është në rritje. Kjo gjë raportohet nga harta
psiko-sociale që disponojnë drejtoritë e shkollave. Por, si është sjellja e këtyre fëmijëve
me prindër të divorcuar në shkolla, në mjedise të ndryshme sociale në raport me fëmijët e
tjerë dhe mësuesit? Fëmijët të cilët përballohen në mënyrë të vazhdueshme me konflikte
prindërore para dhe pas divorcit shprehin një pafundësi problemesh në sjellje (Davies, P.
T., Myjers, R. L., dhe Cummings, E. M. (1996). Pikërisht për këtë shkak u pa e
domosdoshme që të ndërmerret një studim me këtë fokusim kryesor.
1.2 Qëllimi dhe objektivat e studimit
Qëllimi kryesor i këtij studimi është përcaktimi i impaktit të divorcit të prindërve te

sjellja e fëmijëve të grup-moshës 13-18 vjeç lidhur me nivelin e simptomave emocionale,
nivelin e hiperaktivitetit/mungesë vëmendje, sjellje prosociale, shfaqja e problemeve në
sjellje, sjellje në grup, niveli i stresit sipas gjinisë, grupmoshës dhe vendndodhjes së
fëmijës. Gjithashtu, ky studim ka si qëllim identifikimin e impaktit që ka komunikimi,
gjinia e prindit kujdestar dhe niveli ekonomik i prindërve të divorcuar te sjellja e
fëmijëve.
Objektivat e studimit
Ky studim shkencor ka si objektiva:
 Përshkrimin e sjelljes së fëmijëve parë në këndvështrimin e vetë fëmijëve

 Analizimin e impaktit që ka gjinia e prindit kujdestar me të cilin rri fëmija
 Analizimin e impaktit që ka niveli ekonomik i prindërve te sjellja e fëmijëve
2
 Analizimin e impaktit që ka mirëkuptimi në komunikim i fëmijës me prindin që
nuk jeton me të pas divorcit te sjellja e tyre.
1.3 Struktura e studimit

Për sa i përket studimit, struktura e tij është e ndarë në kapituj në të cilat shfaqen në
formë analitike të gjitha çështjet e trajtuara specifikisht:
Kapitulli i parë përmban një paraqitje të përgjithshme të tematikës së zgjedhur, përmes

përfshirjes së disa aspekteve të saj. Kapitulli paraqet situatën aktuale të tregut të punës në
Shqipëri, fakte në lidhje me tematikën, paraqitjen e çështjes që do të trajtohet, qëllimin
dhe objektivat e studimit, pyetjet kërkimore, gjithashtu dhe rëndësinë që ka realizimi i
studimit.
Kapitulli i dytë shpjegon me detaje metodat kërkimore që janë përdorur për kryerjen e
studimit. Përmes këtij kapitulli paraqiten detaje për hartimin e studimit, fazat nëpër të
cilat ka kaluar studimi, metodën kërkimore dhe arsyen për të cilën është përdorur,
procedurat dhe instrumentet, kriteret për të përzgjedhur personat që do të përfshiheshin
në studim, medodat për analizën e të dhënave, procedurat për të siguruar besueshmërinë
dhe vlefshmërinë e rezultateve, konsiderimin e çështjeve etike, gjithashtu dhe kufizimet e
studimit.
Kapitulli i tretë paraqet në mënyrë të detajuar informacione në lidhje me tematikën duke

përfshirë rishikimin e literaturës për çështjen e studiuar. Gjatë rishikimit të literaturës
është bërë e mundur që të mblidhen informacione që kanë ndihmuar në formimin e
pikëpamjeve teorike duke formuluar pyetjet kërkimore të studimit.
Kapitulli i katërt ofron një shikim të rezultateve të studimit kërkimor duke u bazuar në
intervistat gjysëm të strukturuara të zhvilluara. Gjithashtu në këtë kapitull, shfaqen
përgjigjet e pyetjeve kërkimore të paraqitura në fillim të studimit.
3
Kapitulli i pestë i studimit prezanton diskutime rreth çështjeve të marra në studim.
Kapitulli i gjashtë paraqet gjetjet e këtij studimi dhe disa rekomandime të cilat do të jenë
të vlefshme për politikbërësit për përmirësime në këtë fushë.
Në fund të studimit shfaqen referencat dhe shtojcat.
1.4 Operacionalizimi i termave të përdorur në studim:
Adoleshenca (nga adoleshentja latine, që do të thotë 'të rritet') është një fazë kalimtare e
zhvillimit fizik dhe psikologjik që përgjithësisht ndodh gjatë periudhës nga mosha e
pjekurisë deri në moshën madhore (mosha madhore). Adoleshenca zakonisht shoqërohet
me vitet e adoleshencës, por shprehjet fizike, psikologjike ose kulturore mund të fillojnë
më herët dhe të përfundojnë më vonë. Për shembull, puberteti zakonisht fillon gjatë
moshës madhore, veçanërisht në femra. Rritja fizike (veçanërisht në meshkuj) dhe
zhvillimi kognitiv mund të shtrihet në të njëzetat e hershme. Kështu, mosha siguron
vetëm një shenjë të përafërt të adoleshencës dhe studiuesit e kanë gjetur të vështirë të
pajtohen me një përkufizim të saktë të adoleshencës.Zakonisht adoleshenca i referohet
moshës nga 12 ose 13 vjeç deri në 18 ose 19 vjeç
Divorci, i njohur gjithashtu si shpërbërja e martesës, është procesi i ndërprerjes së

martesës ose bashkimit martesor. Divorci zakonisht përfshin anullimin ose riorganizimin
e detyrave ligjore dhe përgjegjësive të martesës, duke shkrirë kështu lidhjet e martesës
midis një çifti të martuar nën sundimin e ligjit të një shteti apo shteti të caktuar. Ligjet e
divorcit ndryshojnë shumë në botë, por në shumicën e vendeve divorci kërkon
sanksionimin e një gjykate ose autoriteti tjetër në një proces ligjor, që mund të përfshijë
çështjet e shpërndarjes së pasurisë, kujdestarinë e fëmijës, përkrahja bashkëshortore),
vizita / qasja e fëmijëve, koha e prindërimit, mbështetja e fëmijëve dhe ndarja e borxhit.
4
Në shumicën e vendeve, monogamia kërkohet me ligj, kështu që divorci lejon çdo ish-
partner të martohet me një person tjetër.
Gjykata është një institucion qeveritar, me autoritetin për të gjykuar mosmarrëveshje

ligjore midis palëve dhe për të kryer administrimin e Drejtësisë në çështje civile, penale
dhe administrative në pajtim me parimet e sundimit të ligjit.Në të dy sistemet kryesore
juridike në botë, sistemin anglosakson dhe atë civil, gjykatat janë instrumentet kryesore
për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dhe në përgjithësi është e mirëkuptuar që çdo person
ka të drejtë të sjellë pretendimet e tij para gjykatës. Gjithashtu, e drejta e të akuzuarve për
kryerjen e një vepre penale t'u mbrojtur përpara një trupi gjykues në gjykatë është një nga
të drejtat kryesore të njeriut në të tërë shtetet demokratike.
Kapitulli i dytë - Rishikimi i Literaturës
2.1 Efektet sociale dhe emocionale të divorcit prindëror
Trendet shoqërore dhe perceptimet. Megjithëse rezultatet pozitive rezultojnë nga divorci,
përfundimi i një martese ka potencial të jetë një ngjarje traumatike për të gjithë anëtarët e
përfshirë (Broën,1982). Efektet e shkurorëzimit mund të jenë më të mëdha në familjen e
menjëhershme të përfshirë; megjithatë, divorci mund të ndikojë edhe në miqtë e familjes.
Qëndrimet shoqërore në lidhje me divorcin kanë ndryshuar nga pikëpamja e turpit në një
pikëpamje më të pranueshme sesa në të kaluarën (Hiller & Recoules, 2013). Kjo ka bërë
që divorci të pranohet gjerësisht si një normë në kulturën perëndimore. Meqë divorci
është një dukuri e tillë e zakonshme, perceptimi shoqëror dhe pranimi relativ i
shkurorëzimit mund të krijojnë mashtrimin ose besimin se divorci është më pak i
ndikueshëm ndaj atyre anëtarëve të përfshirë. Gjatë dekadave të fundit, shkalla e divorcit
ka mbetur relativisht e pandryshuar në perëndim kulturës. Në disa raste, familja dhe
miqtë mund të mos miratojnë divorcin ose të ndjejnë se martesa e tyre është në rrezik për
shkak të vendimit të të tjerëve për të marrë një divorc (Kitson et al., 1982; Riggio &
5
Valenzuela, 2011). Pikëpamja e divorcit nga miqtë dhe familja është formuar gjerësisht
nga pikëpamja shoqërore perëndimore se divorci në përgjithësi është një ngjarje negative
ose shkatërruese e jetës. Qëndrimet e vazhdueshme shoqërore të divorcit mund të
ndikojnë gjithashtu në perceptimet individuale. Për shembull, studiuesit kanë gjetur se
njerëzit kanë tendencë të shohin individë që janë të martuar si më të qëndrueshëm,të
suksesshme dhe më të favorshme se individët që kanë përjetuar divorc (Etaugh &
Malstrom, 1981). Perceptimet e forta të publikut ndikojnë në pikëpamjen e një individi
për divorc, edhe para se një person të përjetojë ndikimin e divorcit. Këto pikëpamje mund
të sjellin konotacione negative rreth divorcit për të gjithë individët e përfshirë, edhe nëse
rezultati i përgjithshëm i divorcit është pozitiv për anëtarët e familjes. Fëmijët e divorcit
prindëror kanë tendencë të mbajnë pikëpamje të forta rreth ndikimit që divorci mund të
ketë në jetën e fëmijëve. Smith (2013) gjeti të rriturit që përjetuan divorc pasi fëmijët
raportuan më shumë qëndrime negative në lidhje me divorcin sesa ato prindërit e të cilëve
nuk u divorcuan. Pjesëmarrësit e prekur nga divorci prindëror nga studimi i Smithit
kishin pikëpamje të forta rreth jo duke dashur që fëmijët e tyre të ardhshëm të përjetojnë
një divorc nëse do të martoheshin.
Disa pikëpamje mbi ndikimin e të rriturve të divorcit të mbajtjes së divorcit të prindërve

mund të ndikojnë gjithashtu në perceptimet e pasardhësve të tyre, duke i vënë fëmijët e
tyre në rrezik për të përjetuar divorcin. Amato dhe Deboer (2001) kanë sugjeruar se
pikëpamja e prindërve për divorc duke qenë një alternativë e mundshme për pakënaqësi
martesore u kalon fëmijëve të tyre dhe është një faktor që kontribuon në rritjen e gjasat e
fëmijëve të divorcit të përjetojnë divorcin më vonë në jetë. Studiuesit kanë përfunduar se
fëmijët e divorcit, kur krahasohen me ato të familjeve të divorcuara, mbajnë nivele më të
ulëta të angazhimit në lidhje me nocionin e martesës duke qenë një angazhim gjatë gjithë
jetës, që është për shkak të përvojës së tyre të drejtpërdrejtë të divorcit prindëror.
Perspektiva të tilla të mbajtura nga fëmijët e divorcit prindëror mund të ofrojnë njëfarë
kuptimi pse divorci është bërë më i pranueshëm në shoqëri (Amato & Deboer, 2001).
Megjithëse pikëpamja e divorcit është bërë më e pranuar si një normë në shoqëri,
perceptimet negative të shkurorëzimit janë ende të pranishme brenda shoqërisë.
Mbështetje familjare për fëmijët. Në shumë raste, prindërit ose anëtarët e tjerë të familjes
6
nuk janë në gjendje të jenë aq mbështetëse për fëmijët e tyre gjatë periudhës stresuese
përreth divorcit. Një studim i Amato (1993) vuri në dukje se divorci është një nga ngjarjet
më të vështira të jetës dhe të rriturit përjetojnë vështirësi të mëdha në rregullimin e jetës
së tyre pas divorcit, gjë që mund të ndikojë në bashkëveprimin e trashëgimtarëve me
fëmijët e tyre. Prindërit janë më pak të disponueshëm emocionalisht gjatë kësaj kohe
(Riggio & Valenzuela, 2011), dhe ndihma dhe mbështetja nga anëtarët e familjes që po
përjetojnë shqetësime nga këto ngjarje që ndryshojnë jetën janë më pak të pranishme
(Kitson et al., 1982). Përveç kësaj, stresi i prindërve përreth divorcit është i njohur për të
dëmtuar cilësinë e aftësive të tyre fëmijërore gjatë kësaj kohe (Amato, 1993). Ndërsa ata
që rrethojnë fëmijët po përballen me jetën e re duke ndryshuar ngjarjet vetë, fëmijët
mund të lirohen për të mësuar se si të përballojnë divorcin me mbështetje të kufizuar nga
prindërit, familja e zgjeruar dhe miqtë.
2.2 Ndikimi në fëmijët.
Divorci prek shumë anëtarë të familjes duke përfshirë fëmijët. Statistikat tregojnë se çdo
vit, më shumë se një milion fëmijë do të kalojnë nëpër procesin e divorcit brenda familjes
së tyre në vit (Bing, Nelson & Ëesoloëski, 2009). Një studim tjetër njoftoi se 40% e të
gjithë fëmijëve do të përjetojnë divorc prindëror gjatë jetës së tyre (Arkes, 2013). Një sasi
e konsiderueshme hulumtimi është fokusuar në ndikimin e shkurorëzimit tek fëmijët. Ky
hulumtim ilustron se ka pasoja të shumta të divorcit prindëror ndaj fëmijëve. Kur
krahasohen me fëmijët e familjeve të shkurorëzuara, fëmijët e familjeve të divorcuara
kanë marrëdhënie më të vështira me anëtarët e tjerë të familjes, performanca më e dobët
akademike në shkollë dhe zhvillimi psikologjik i vonuar (Cartëright, 2008, Kot &
Shoemaker, 1999, UpholdCarrier & Utz, 2012; Ëallerstein & Blakeslee, 1989).
Hulumtimet shtesë gjetën se fëmijët nga familjet e divorcuara vazhdimisht shënojnë më
pak se fëmijët nga familjet jo-divorc, mbi masat e arritjeve akademike, përshtatjen
psikologjike, marrëdhëniet shoqërore, marrëdhëniet prindërore dhe vetë-konceptin
(Amato, 2001). Hulumtimet tregojnë se 'të mbijetuarit' e divorcit prindëror kanë më pak
gjasa të përfundojnë arsimin formal (Riggio & Valenzula, 2011). Përveç kësaj, fëmijët e
divorcit kanë më shumë ndjenja të shqetësuara, të trishtuara, të vetmuara dhe të
zemëruara sesa fëmijët nga familjet jo-divorc (Storksen, Arstad-Thorsen, Overland dhe
7
Broën, 2012). Studime të tjera kanë treguar se divorci i prindërve ka një ndikim të
qëndrueshëm në qëndrimet dhe sjelljet e fëmijëve rreth seksit (Jeynes, 2011). Hulumtime
të tjera kanë treguar që fëmijët që kanë përjetuar divorc prindëror kanë 50% më shumë
gjasa të përjetojnë një rritje të problemeve shëndetësore sesa fëmijët nga prindërit të cilët
ishin ende së bashku (Uphold-Carrier & Utz, 2012).
Me studimin e gjerë që krahason familjet jo-divorc për familjet që kanë përjetuar divorc
prindëror, ka prova divorci në përgjithësi është e dëmshme për fëmijët e përfshirë
(Jeynes, 2011). Përshtatja për fëmijët e prindërve të divorcuar është gjetur më sfiduese
për shkak të marrëdhënieve të varfëra prind-fëmijë. Një studim ka përfunduar se dy
prindër ofrojnë një socializim dhe kontroll më të mirë për fëmijët sesa vetëm një prind i
vetëm (Arkes, 2013). Në martesat e konfliktit të lartë dhe divorcit, fëmijët kanë më
shumë gjasa të shfaqin simptoma të çrregullimeve të sjelljes, sjellje antisociale, vështirësi
në lidhje me kolegët, vështirësi me figurat e autoritetit dhe problemet e shëndetit mendor
(Bing et al., 2009). Përveç kësaj, ka studime që tregojnë një lidhje midis divorcit dhe
depresionit tek fëmijët (Vonsoura, Verdeli, Ëarner, Ëickramaratne & Baily, 2012). Një
studim zbuloi se divorci i prindërve rrit rrezikun e depresionit për shkak të rënies së
standardit të jetesës, disponueshmërisë dhe aktivitetit të modeleve të roleve, si dhe rritjes
së ambienteve jetësore të stresit (Ëauterickx, Gouëy & Bracke, 2006
2.3 Mosha e fëmijës
Mosha e fëmijës në kohën e divorcit prindëror është një faktor shtesë që ndikon në
funksionimin e fëmijës. Hulumtimet tregojnë se divorci paraqet një mori sfidash
psikologjike për fëmijët gjatë gjithë fazave të ndryshme të zhvillimit (Ëallerstein &
Blakeslee, 1989). Mosha është e lidhur me fazën e jetës së zhvillimit, e cila mund të jetë
një parashikues i pasojave të lidhura me divorcin që mund të përballen me fëmijët
(Uphold-Carrier & Utz, 2012). Studiuesit kanë studiuar ndikimin e divorcit tek fëmijët
më të vegjël. Një studim mbi fëmijët e klasave të moshës shkollore gjeti se shumica e
fëmijëve të vegjël që kishin ndjenja të pakënaqësisë dhe mosinteresimit në jetë kishin
përjetuar divorc prindëror brenda 6 viteve të fundit (Allison & Furstenberg, 1989). Një
tjetër studim tregoi se 12-vjeçarët që përjetuan divorc prindëror treguan më shumë
8
probleme të brendshme dhe të jashtme sesa fëmijët me prindërit të cilët ishin ende të
martuar (Grabitës, Oort, Huizink, Verhulst, Beijsterveldt, Boomsma & Bartels, 2012).
Fëmijët që kanë përjetuar divorc prindëror para moshës 12 vjeçare kanë pritshmëri
negative rreth martesës, kanë më shumë partnerë romantikë dhe kanë më shumë gjasa të
përfshihen në një marrëdhënie romantike sesa fëmijët nga familjet jo-divorc (En-Ling,
2014). Studime të tjera kanë deklaruar se djemtë shfaqin më shumë probleme
eksternalizuese sesa vajzat pas një divorci prindëror (Storksen, Roysamb, Holmen &
Tambs, 2006). Studimi i deklaruar më parë gjithashtu raportoi se deri në moshën 15
vjeçare, djemtë dhe vajzat shprehnin më shumë probleme eksternalizuese dhe të
brendshme se fëmijët nga familjet jo-divorc. Hulumtimi i rregullimit të divorcit sugjeron
që fëmijët e divorcit prindëror shpesh mbështeten në disa mekanizma të përballimit për
t'u marrë me ndikimin negativ të divorcit të prindërve të tyre. Megjithëse fëmijët po
përdorin mjete për përballimin me anë të internalizimit dhe sjelljes së jashtme për të
zvogëluar ankthin e tyre rreth divorcit, nuk mjafton. Hulumtimet e kaluara kanë gjetur se
metodat e përballimit të maladaptive të fëmijëve ndikojnë në mënyrën e tyre të arsimimit,
përshtatjes sociale dhe jetës së përgjithshme në mënyrë negative (Allison & Furstenberg,
1989, Robbers et al., 2012, Storksen et al., 2006). Një studim i ndërlidhi këto ndryshime
me përpjekjet e prindërve duke deklaruar se gjendja mendore e prindit kujdestar është
faktori përcaktues se sa ndikon ndjeshëm fëmija nga divorci prindëror (Bulduc, Caron &
Logue, 2007). Fëmijët e moshës shkollore ndikohen nga humbja e miqve dhe humbja e
identitetit të familjes. Rëndësia e krijimit të një sistemi të sigurt mbështetës dhe lejimi i
tyre që të jenë të trishtuar në këtë kohë është e rëndësishme për rregullimin e tyre. Në
këtë hap, fëmijët mund të mësojnë të përvetësojnë sjelljet e tyre ose të krijojnë strategji të
padëshirueshme të përballimit që mund të ndikojnë negativisht në pjesën tjetër të jetës së
tyre.
2.4 Efektet mbi fëmijët më të rritur
Ndikimi i divorcit prindëror të fëmijëve mund të jetë i ndryshëm në disa mënyra kur
divorci ndodh gjatë viteve të adoleshencës së fëmijës. Ekzistojnë dëshmi të fundit se
abuzimi i substancave dhe përdorimi rritet për fëmijët e të rinjve kur ndodh divorci i
prindërve të tyre (Arkes, 2013). Arkes sugjeroi që ndryshimi në strukturën prindërore u
9
lejon fëmijëve të fitojnë më shumë liri me llojin e miqve që i rrethojnë, duke çuar në një
ekspozim të shtuar ndaj miqve që përdorin drogë. Përdorimi i substancave mund të jetë
një mekanizëm përballues për të ndihmuar adoleshentin që të merret me tranzicionin e ri
të jetës së divorcit të prindërve të tyre. Adoleshentët mund të përjetojnë vështirësi me
problemet e jashtme dhe internalizimin dhe shfaqjen problemet në kompetencën sociale
në krahasim me familjet e pa divorcuara (Storksen et al., 2006). Vështirësitë e përjetuara
nga fëmijët adoleshentë të divorcit mund të bëjnë që ata të mbështeten në një mekanizëm
të sëmurë për të lehtësuar dhimbjet nga divorci i prindërve të tyre, siç janë shoqërimi me
bashkëmoshatarët vetëdashës ose shfrytëzimi i metodave të vetë dëmtimit si mënyra për
të përballuar tranzicionin e ri të jetës. Fëmijët adoleshentë ka të ngjarë të kenë një kuptim
më të mirë të tranzicionit të ri të jetës sesa fëmijët e vegjël. Megjithëse divorci mund të
jetë një trazim për adoleshentët, është e rëndësishme për prindërit që të ruajnë strukturën
dhe rolin e tyre të prindërimit. Privatësia e të rriturve, ose mbrojtja e fëmijëve nga tema
që janë përtej nivelit të tyre të pjekurisë apo përgjegjësisë, është çelësi për t'i ndihmuar
fëmijët të përshtaten në tranzicionin e ri të jetës. Duke ruajtur strukturën e prindërve dhe
privatësinë e të rriturve, fëmijët janë në gjendje të vazhdojnë të kenë strukturën që mund
t'i ndihmojë ata të ecin përpara me zhvillim të shëndetshëm dhe të minimizojnë
zhvillimin e ndjenjave negative rreth prindërve të tyre lidhur me divorcin. Shkurti prindor
në moshë të mesme. Shkurorëzimi në fund të fëmijës i referohet fëmijëve prindërit e të
cilëve u divorcuan pas moshës 18 vjeç. Hulumtimet e kaluara mbështesin idenë se divorci
prindëror ndikon në disa fëmijë në moshë madhore (Amato 1996; Në fëmijët që kanë dalë
nga shtëpia, efektet e divorcit janë të ndryshme në krahasim me klasën fëmijët e moshës
shkollore. Nuk ka ndikim aq të madh në sjelljet e tyre për shkak të maturimit të tyre të
zhvilluar përmes fazave të ndryshme të jetës, por ende mund të ketë pasoja që fëmijët më
të vjetër përballet kur merren me divorc. Për shembull, shumë fëmijë të rritur të divorcit
kanë rezerva dhe frikë rreth martesës për shkak të divorcit të prindërve të tyre (Cartëright,
2008). Shumë fëmijë të rritur të divorcit përjetojnë një gjasë më të madhe për divorc në të
ardhmen në martesat e tyre (Amato, 1996). Kërkimi tregon se çiftet që janë martuar për
më shumë se 25 vjet janë duke u divorcuar më shpesh se kurrë më parë (Bulduc, Caron,
& Logue, 2007). Në këto situata, divorci mund të ndodhë për shkak të tranzicioneve të
reja të jetës. Disa konflikte të pazgjidhura që janë parashikues të fortë të divorcit janë
10
duke u trajtuar midis prindërve për shkak të fëmijëve që janë jashtë shtëpisë. Në divorcet
e moshës së mesme, fëmijët shpesh përdoren si një kurban për problemet e çiftit, me
çiftin që përqendron vëmendjen e tyre tek fëmijët, në vend të çështjeve që kanë ndodhur
në jetën e tyre (Ëhitton, Stanley, Markman & Johnson, 2013). Shkurorëzimi prindëror që
ndodh pasi fëmijët të largohen nga shtëpia mund të përkthehet në një humbje të
stabilitetit brenda strukturës së tyre familjare për fëmijët (Uphold-Carrier & Utz, 2012).
Divorci mund të ketë një ndikim të dëmshëm për shkak të shpërbërjes së strukturës
familjare në të cilën fëmijët kanë njohur të gjithë jetën e tyre. Ndërsa divorci mund të
ndikojë negativisht në qëndrimet e fëmijëve ndaj martesës duke ndryshuar perspektivën
e tyre të familjes. Fëmijët që dikur mendonin se martesa zgjasin shumë mund të kenë
ndjenja të reja dyshimi rreth martesës dhe stabilitetit të familjes. Këto dyshime mund të
ndikojnë në marrëdhëniet e tyre të rritura romantike dhe të dobësojnë nivelin e
angazhimit martesor në marrëdhëniet e tyre
2.5 Cikli i Jetës Familjare
Carter dhe McGoldrick (1989) krijuan ciklin e jetës familjare që përshkruan fazat
zhvillimore ose hapat që individët duhet të përjetojnë gjatë gjithë jetës së tyre. Hapat
përfshijnë largimin nga shtëpia dhe duke u bërë një i rritur i vetëm dhe të mësuarit se si të
pranojnë përgjegjësinë emocionale dhe financiare. Hapi i ardhshëm është martesa dhe të
mësuarit se si të krijohet një sistem i ri dyadik. Ky hap ndiqet nga fëmijët dhe krijimi i
një sistemi bashkë-prindër që integron komponentët strukturorë që nga fëmijëria. Hapat e
mëposhtëm përfshijnë të mësuarit se si të balanconi strukturën dhe lirinë për fëmijët dhe
t'i dërgoni ato për të filluar ciklin e tyre të jetës familjare. Gjatë dy fazave të fundit,
përqendrimi më i madh në rivendosjen e sistemit të tyre dyadik të sistemit dhe
përballimin me të humbur (Ballard, 2012). Në rastin e divorcit, cikli jetësor i familjes
mund të ndahet nga kjo tranzicion jete. Ciklet e jetës familjare në lidhje me divorcin
përfshijnë zi për humbjen e marrëdhënies, duke u përpjekur të mbështesin secilin anëtar
në fokus, duke mësuar se si të bashkëjetojnë dhe të pranojnë njëri-tjetrin dhe të vazhdojnë
të punojnë në ndikimin emocional të divorcit për të dy prindërit dhe fëmijët (Carter &
McGoldrick, 1989). Ndërsa këto hapa përfshijnë parimet e nevojshme për të lehtësuar
përshtatjen nga divorci, ka hapa shtesë që theksohen pas divorcit. Në rastin e kujdestarisë
11
së përbashkët dhe bashkëveprimit, është e rëndësishme të vazhdohet të mbaj parasysh
nevojat dhe interesat e fëmijëve një prioritet për t'i ndihmuar ata me përshtatjen përmes
kësaj tranzicioni jetësor. Situata të tjera mund të përfshijnë një familje jo-kujdestare. Në
këto situata, është e rëndësishme që prindi jo-kujdestar të jetë i gatshëm të vazhdojë
marrëdhënien bashkë-prindër me prindin tjetër, por ende të mbajë një nivel të
shëndetshëm mbështetje dhe kujdes si prind (Ballard, 2012; Carter & McGoldrick, 1989).
2.6 Rëndësia e mbështetjes prindërore
Ka shumë faktorë që mund të ndikojnë në rregullimin psikosocial të fëmijëve të divorcit

dhe studimet tregojnë se ka dallime të dukshme midis rregullimeve psikosociale të
fëmijëve të divorcit në krahasim me fëmijët e familjeve që nuk janë të divorcuar (Tëaite,
Silitsky, & Luchoë, 1999). Një nga këta faktorë është një ndërprerje në marrëdhënien
primare të kujdestarit. Hulumtimi ka gjetur se ky ndërprerje në marrëdhënien e kujdesit
shëndetësor ka ndikuar negativisht në rregullimin e sjelljes dhe zhvillimin e
marrëdhënieve shoqërore gjatë adoleshencës për fëmijët e divorcit prindëror (Hoffman &
Ledford, 1996). Një tjetër studim i Amato (1993) arriti në përfundimin se si nëna dhe
babai janë burime të rëndësishme për fëmijët, për shkak se secili prind është një burim i
mbështetjes emocionale, udhëzimit, mbikëqyrjes, ndihmës praktike dhe informacionit.
Amato deklaroi se prania e të dy prindërve në familje për të shërbyer si modele roli për
fëmijët mund t'i ndihmonte ata të mësonin aftësitë sociale si bashkëpunimi, kompromisi
dhe negociatat. Kur shkel divorc, ekziston një përçarje në nivelin dhe konsistencën e
prindërve mbështetje që u jepet fëmijëve.
2.7 Mbështetja e vëllazërisë.
Përveç ndihmës prindërore, fëmijët e divorcit mund të përfitojnë nga marrëdhëniet

mbështetëse me vëllezërit e motrat e tyre. Fëmijët me motrat e vëllezërve mbështetës
kanë më pak gjasa të jenë në depresion, të vetmuar dhe të pakënaqur për shkak të divorcit
prindëror (Jacobs & Sillars, 2012). Mbështetja e vëllezërve të motrave është e lidhur me
përshtatjet më të mira ndaj mosbarazimit familjar dhe sjelljes më të mirë psiko-sociale.
Ky hulumtim mbështetet nga marrëdhëniet e vëllezërve që janë më pak të ngjarë të
12
ndryshojnë për shkak të divorcit prindëror. Binjakët kanë aftësinë për të mbështetur njëri-
tjetrin përmes procesit, duke kuptuar se si vëllai ose motra e tyre mund të merren me
kalimin e jetës.
2.8 Mbështetje sociale.
Megjithëse hulumtimi ka treguar se shoqëria perceptimet mbi divorcin kanë ndryshuar

për t'u bërë më të pranueshme gjatë viteve, konotacione negative janë ende të pranishme.
Në fakt, një studim hulumtues shikonte efektin e makrosistemit mbi perceptimet e
individit për divorc. Macrosistemi është definuar si besime shoqërore, kulturore dhe
qëndrime që kanë të bëjnë me jetën familjare (Gately, & Schëebel, 1991). Hulumtimi i
Gately dhe Schëebel sugjeruan se perceptimet negative të krijuara nga makro-sistemi për
divorc prindëror jo vetëm që ndikuan në perceptimet e individit për divorc, por krijuan
një profeci vetë-përmbushëse që rezultoi në pasoja negative për fëmijët e divorcit. Nga
ana tjetër, studiuesit zbuluan se nëse mbështetja sociale nga makrosistemi ishte pozitive,
atëherë perceptimet e fëmijëve që ishin kryer nga divorci prindëror ishin pozitive. Kjo
tregon se si mbështetja sociale mund të jetë një faktor i rëndësishëm rregullues për
fëmijët që kanë përjetuar divorc prindëror.
Një lloj i rëndësishëm i mbështetjes sociale për fëmijët që kanë përjetuar divorc prindëror
është mbështetja prindërore. Përfshirja me të dy prindërit pas divorcit është treguar të jetë
një faktor i rëndësishëm rregullues për fëmijët e divorcit prindëror (Austin, Pruett,
Kirkpatrick, Flens, & Gould, 2013). Ky lloj përfshirjeje kontribuon në zhvillimin e
fëmijëve të kapitalit shoqëror, i cili është burimi psikosocial që buron nga marrëdhëniet
kritike në jetën e fëmijës. Mbajtja e mbështetjes së shëndoshë dhe të qëndrueshme të
prindërve mund të ndikojë në zhvillimin dhe përshtatjen afatgjatë të fëmijës në jetë, gjë
që mund të ketë një ndikim pozitiv në pikëpamjen e tyre për të ardhmen.
2.9 Ndikimi në besimin dhe aspiratat arsimore dhe profesionale
Hulumtimet tregojnë se cilësia e prindërimit lidhet me qëllimet dhe aspiratat arsimore dhe
profesionale të adoleshentëve (Sigal, Ëolchik, Tein, & Sandler, 2012). Disa studime kanë
gjetur që divorci prindëror në fëmijëri është i lidhur me rezultatet negative që kanë të
13
bëjnë me qëllimet arsimore dhe profesionale gjatë gjithë jetës. Një studim deklaroi se
nxënësit e shkollave të mesme meprindërit e divorcuar kishin më pak gjasa të hynin në
kolegj (Ëallerstein & Leëis, 2004). Në të njëjtin studim, studiuesit zbuluan se ata studentë
të divorcit prindëror që kishin hyrë në kolegj kishin më pak gjasa të përfundonin me një
diplomë katërvjeçare (Bulduc, Caron & Logue, 2007; Ëallerstein &Leëis, 2004). Ndikimi
që shkurorëzimi ka në nivelin e besimit të nxënësve në moshën e re të rritur për të
ndjekur dhe përfunduar një shkallë më të lartë është i rëndësishëm.
Një studim tjetër zbuloi se fëmijët prindërit e të cilëve divorcohen kanë tendencë të kenë
arritje më të ulëta akademike (Bulduc et al., 2007). Hulumtimet e mëtejshme mbështetin
idenë se prindërit që u divorcuan para se fëmijët e tyre të jenë 6 vjeç, kanë më shumë
gjasa të shfaqin probleme akademike dhe të sjelljes në shkollën e mesme dhe ato që
prindërit e tyre u divorcuan gjatë viteve të klasës primare (Zill, Morrison dhe Coiro, 1993
). Ndërsa aspiratat e karrierës së tyre mund të jenë negativisht të prekur nga divorci,
ashtu edhe perceptimet e fëmijëve për aftësitë e tyre. Ëauterickx, Gouëy dhe Bracke
(2006) deklaruan se fëmijët e divorcit kanë tendencë të braktisin shkollën më herët,
besojnë se janë më pak të arsimuar dhe besojnë se nuk kanë aftësi për të qenë të
suksesshme. Pamja e fëmijëve për aftësitë e tyre është një tregues i fortë i pritjes së tyre
për sukses dhe besim teksa hyjnë në moshën e re të rritur. Shumë familje pas divorcit
prindëror përfshijnë vetëm një prind, i cili zakonisht është nëna. Fleksibiliteti ekonomik i
familjes mund të ketë ndryshuar për shkak të shkurorëzimit, duke bërë që nënat të
zhvendosen në një lagje të re me shkolla të reja që kanë standarde të ulëta arsimore. Në të
kaluarën, mungesa e mbështetjes financiare nga ekonomia familjare mund të çojë tek
fëmijët që braktisin shkollën për të kontribuar në të ardhurat e familjes, gjë që zvogëlon
sasinë e arsimore (Amato, 1993). Ndikimi që një divorc ka në pamjen e fëmijëve për
aftësitë e tyre dhe arritjen e karrierës mund t'i pengojë ata që të arrijnë potencialin e tyre
të plotë.
2.10 Performanca e dobët në akademikë
Divorci është i vështirë për të gjithë anëtarët e familjes. Për fëmijët, duke u përpjekur për
të kuptuar dinamikën në ndryshim të familjes mund të lënë ata të hutuar dhe të hutuar. Ky
14
ndërprerje në fokusin e tyre të përditshëm mund të nënkuptojë se një nga efektet e
shkurorëzimit tek fëmijët do të shihej në performancën e tyre akademike. Fëmijët më të
hutuar janë, aq më shumë ka gjasa që ata të mos jenë në gjendje të përqëndrohen në
punën e tyre në shkollë.
2.11Humbja e interesit në aktivitetin social
Hulumtimet kanë sugjeruar se divorci mund të prekë fëmijët në mënyrë shoqërore.

Fëmijët, familja e të cilëve po kalon divorcin, mund të kenë një kohë më të vështirë në
lidhje me të tjerët dhe kanë tendencë të kenë më pak kontakte sociale. Nganjëherë fëmijët
ndihen të pasigurt dhe pyesin nëse familja e tyre është familja e vetme që ka marrë
divorc.
2.12Humbja e Besimit në Njësinë e Martesës dhe Familjes
Së fundi, pavarësisht se shpresojnë të kenë marrëdhënie të qëndrueshme kur rriten,

hulumtimi ka treguar gjithashtu se fëmijët që kanë përjetuar divorcin kanë më shumë
gjasa të divorcohen kur në marrëdhëniet e tyre. Disa studime tregojnë se kjo prirje për
divorcin mund të jetë dy deri në tre herë më e lartë se fëmijët që vijnë nga familjet e
divorcuara.
Ndarja prindërore / divorci shoqërohet me një rritje të përafërsisht një dhe gjysmë deri në
dyfish të rrezikut për dëmtimin e rezultateve në pasardhës, të tilla si braktisja e shkollës
ose përjetimi i divorcit të tyre.Megjithatë, shumica e pasardhësve që kanë përjetuar një
ndarje prindërore nuk përjetojnë këto rezultate serioze. Shkalla e efekteve zakonisht
përshkruhet si e vogël në të mesme nga hulumtuesit e shkencave shoqërore, që do të thotë
se ndarja prindërore është e lidhur me rritjen e rrezikut, por ndarja prindërore / divorci
nuk është faktori më i madh apo më i rëndësishëm i rrezikut kur konsiderohet në vetvete.
Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se shumë pasardhës të prindërve të ndarë /
të divorcuar përjetojnë shumë mendime dhe emocione shqetësuese, pavarësisht nëse kanë
probleme të diagnostikuara.14 Një meta-analizë e kohëve të fundit, një studim që
kombinon studime të shumta mbi një temë, gjithashtu gjeti që ndryshimet ndërmjet
15
pasardhësve që kanë dhe nuk kanë përjetuar divorc prindëror janë rritur që nga vitet
1980.
Ekzistojnë dy shpjegime kryesore dhe konkurruese për rritjen e problemeve që hasen

fëmijët e divorcit. E para, hipoteza shkakësore, sugjeron që vetë divorci dëmton fëmijët
dhe shkakton problemet e tyre të mëvonshme. Në të kundërt, hipoteza e përzgjedhjes
thekson se prindërit e divorcuar janë të ndryshëm nga ata që nuk divorcohen dhe se këto
dallime çojnë në divorc dhe në problemet e mëvonshme të rregullimit në fëmijët.
Studimet e hulumtimit kanë përdorur dizajne të shumta për të testuar faktorët shkakës dhe
përzgjedhës. Për shembull, qasjet e informuara gjenetikisht, studimet që ndihmojnë në
përjashtimin e faktorëve të përzgjedhjes gjenetike dhe mjedisore, dhe studimet gjatësore
me masat e funksionimit të pasardhësve para dhe pas ndarjes sugjerojnë që faktorët e
rrezikut të lidhur në mënyrë specifike me ndarjen prindërore / divorcit janë përgjegjës për
shumicën e rritjes së rrezikut të dëmtimeve psikologjike, akademike dhe sociale.
Hulumtimet e fundit janë përqendruar në identifikimin e proceseve familjare që në

mënyrë specifike llogarisin (ose ndërmjetësojnë) lidhjen mes divorcit prindëror dhe
dëmtimit të pasardhësve. Hulumtimi ka theksuar rolin e konfliktit prindëror në vazhdim
(ose ndoshta në rritje) pas divorcit, prindërve më të varfër para dhe pas ndarjes,
stresorëve të mëvonshëm ekonomik, mungesës së kontaktit dhe ndërveprimeve
kuptimplote prind-fëmijë me prindin jorezident dhe rritjes së mobilitetit të banimit.
Hulumtimi sugjeron që këto procese familjare përbëjnë pjesën më të madhe të rrezikut të
lidhur me divorcin prindëror. Ekziston mbështetje e fuqishme që synimi i këtyre
proceseve do të zvogëlojë problemet e parë në pasardhësit e prindërve të ndarë / të
divorcuar.
Një tjetër arsye e mundshme për rezultatet e ndryshme në mes të studimeve mund të jetë
se djemtë dhe vajzat janë të prekura nga aspekte të ndryshme të divorcit proces. Për
shembull, edhe pse Hetherington 8 et al. (1985) zbuluan se divorci kishte efekt më të
pafavorshëm dhe afatgjatë tek djemtë sesa vajzat, ata gjetën se vajzat kishin më shumë
efekte negative, si rezultat i rimartimit të nënës së kujdestarisë. Së fundmi, problemet e
rregullimit të shkurorëzimit për djemtë që u gjetën në disa hulumtime mund të jetë më
16
pak e lidhur me gjininë në vetvete sesa me karakteristikat e marrëveshjeve të shtëpisë
postdivorce. Për shembull, Peterson dhe Zill (1986) zbuluan se fëmijët që jetonin me
prindërit e seksit të kundërt ishin veçanërisht të prirur ndaj sjelljeve problematike.
Sidoqoftë, studime të tjera (p.sh., Buchanan, Maccoby & Dornbusch, 1992, Rosen, 1979)
nuk kanë gjetur dallime të rëndësishme midis seksit të prindit kujdestar dhe rregullimit të
fëmijës. Gjithashtu është argumentuar se ndikimi i diferencimit të shkurorëzimit tek
fëmijët mund të lidhet me stilin e prindërimit - veçanërisht në lidhje me çështjen e
disiplinës. Heath dhe MacKinnon (1988) zbuluan se nënat përdorin sasi të ndryshme
kontrolli për djemtë se vajzat. Përdorimi i kontrollit të relaksuar nga nënat tek djemtë
ishte një parashikues i lartë i sjelljes shoqërore kompetente të fëmijës. Më tej, prindërit e
kujdestarisë dhe nënat janë gjetur të dallojnë në stilin e tyre të prindërimit, me shumë më
pak gjasa që prindërit të përfshihen në shkëmbimet e detyrueshme me djemtë sesa nënat
(Grych & Fincham, 1992). Numri shumë i vogël i familjeve të kujdestarisë së babait dhe
natyra shumë selektive e kësaj marrëveshjeje në krahasim me familjet e kujdestarisë së
nënës nënkupton që këto studime duhet të interpretohen me shumë kujdes. Grych dhe
Fincham sugjerojnë që çështja nëse djemtë ose vajzat ndikohen më shumë nga divorci
është mjaft komplekse dhe përgjigjja ka të ngjarë të varet nga një sërë faktorësh si gjinia
e prindit kujdestar, stili i tyre prindëror, nëse ata kanë ripërsëritur, cilësinë e marrëdhënies
prind-fëmijë, dhe sasinë e kontaktit me prindin jo-kujdestar.
2.13 Mosha në divorc
Shumë studime tregojnë rëndësinë e moshës në kohën e ndarjes për rregullimin e divorcit
të fëmijëve. Megjithëse gjetjet e hershme sugjeruan se ndarja nga një prind në një moshë
të re kishte më shumë efekte negative për fëmijët sesa për të rinjtë e moshuar, ky faktor
është dëshmuar të jetë më kompleks sesa ishte besuar fillimisht. Në një ndjekje
dhjetëvjeçare të fëmijëve parashkollorë nga familjet e divorcuara, Ëallerstein gjeti
përgjigjen fillestare të shkurorëzimit për të qenë më keq për fëmijët më të vegjël, por në
vitet e mëvonshme ata dukeshin më mirë të përshtatura se homologët e tyre më të vjetër
(Ëallerstein, 1984). Ajo arriti në përfundimin se ata që janë shumë të vegjël në
shpërbërjen martesore mund të jenë më pak të ngarkuar në vitet në vijim sesa ata që janë
më të moshuar. Në mënyrë të ngjashme, Amato (1987) zbuloi se shumica e fëmijëve që
17
ishin shumë të vegjël në kohën e divorcit raportuan se ato nuk ishin prekur fuqimisht nga
ndarja. Mendimi i tanishëm duket të jetë se fëmijët në çdo moshë preken nga divorci, por
në mënyra të ndryshme. Për shembull, Krantz (1988) sugjeron që ndarjet e hershme
mund të shoqërohen me deficite në funksionimin social dhe emocional, por jo në
funksionimin intelektual. Nga një studim i studimeve të shumta, Demo dhe Acock (1988)
argumentojnë se fëmijët e vegjël hasin probleme me përshtatjen personale dhe
marrëdhëniet e tyre, ndërsa adoleshentët hasin probleme me marrëdhëniet seksuale dhe
sjelljet antisociale. Në mënyrë të ngjashme, Zill et al (1993) zbuloi se të rinjtë që
përjetuan një përçarje familjare para 6 vjetësh treguan marrëdhënie më të dobëta me
baballarët e tyre sesa ata që përjetuan përçarje më vonë në fëmijëri. Landerkin dhe Clarke
(1990) 9 përshkruajnë se si niveli i zhvillimit të fëmijëve ndikon në reagimet e tyre ndaj
divorcit, edhe pse pranojnë se mund të ketë mbivendosje. Reagimi primar midis
foshnjave mund të jetë regresi në arritjet zhvillimore (p.sh., gjumi, ushqimi, gjuha,
pavarësia). Për parashkollorët, vështirësitë mund të shfaqen në marrëdhëniet shoqërore
dhe në ankthin e ndarjes. Fëmijët e moshës shkollore mund të reagojnë me trishtim,
ankesa somatike (p.sh., dhimbje koke, dhimbje në stomak) dhe zemërim intensiv ndaj
prindërve. Adoleshentët mund të hasin probleme që krijojnë një identitet të rritur,
tregojnë zemërim ndaj vetes ose të tjerëve dhe përjetojnë ankesa somatike.
Përfundimisht, Kalter dhe Rembar (1981) gjetën shpërbërjen martesore që ndodhën
shumë herët në jetën e një fëmije (2½ vjeç ose më pak) lidhur me vështirësitë e ndarjes;
ndarja gjatë fazës edipitale (2½-6) shkaktoi efekte më të mëdha në përgjithësi tek fëmijët;
dhe, për ata 6 vjeç ose më të vjetër, rezultatet ishin në kundërshtim.
2.14. Mungesa e prindërve / rimartesa
Deri kohët e fundit, një supozim i përbashkët në literaturën e divorcit ishte se të dy

prindërit që jetojnë në të njëjtën shtëpi si fëmija do të ishin një ambient më i mirë për
zhvillimin e fëmijëve sesa një familje me një prind. Sipas kësaj pikëpamje, mungesa e një
prindi nga familja është problematike për socializimin e fëmijëve. Megjithëse ka ndonjë
mbështetje për këtë pikëpamje, nuk duket të jetë i vetmi faktor i përfshirë në mirëqenien e
fëmijëve pas divorcit. Është konstatuar se, pas divorcit, shumë fëmijë përjetojnë një rënie
18
në sasinë dhe cilësinë e kontaktit me prindin jo-seksual (Amato, 1987, Schlesinger, 1982)
.Stolba dhe Amato (1993), megjithatë argumentojnë se mirëqenia e adoleshentëve, qenia
nuk lidhet vetëm me humbjen e prindit jo-seksual. Në vend të kësaj, ata konkludojnë se
format alternative të familjes mund të jenë të përshtatshme për ngritjen e adoleshentëve,
nëse ato sigurojnë mbështetje, kontroll dhe mbikëqyrje. Megjithatë, ato sugjerojnë që
familjet e vetme të zgjeruara mund të jenë më pak të dobishme për fëmijët më të vegjël.
Ka pikëpamje kontradiktore në lidhje me atë nëse prindërit kujdestarë janë të dobishme
për fëmijët. Hulumtuesit që theksojnë rëndësinë e ekonomisë ose mungesën e prindërve
argumentojnë që rimartimi i prindit kujdestar duhet të jetë i dobishëm për fëmijët, sepse
normalisht rrit të ardhurat e familjes dhe siguron më shumë mbikëqyrje prindërore dhe
mbështetje për fëmijët. Nga ana tjetër, është argumentuar se hyrja e një të riu, dhe
ndoshta të padëshiruar, në familje mund të jetë burim i stresit dhe rivalitetit për fëmijët
(Hetherington & Camara, 1988). Simons (1980) sugjeron që fëmijët mund të jenë të
lodhur nga koha që ata humbin me prindin kujdestarë si rezultat i partnerit të ri. Për më
tepër, datimi dhe marshimi mund të shkatërrojnë besimin e fëmijëve se prindërit e tyre do
të rimartohen. Së fundi, martesat e reja shpesh janë konfuze për fëmijët, sepse ata duhet
të mësojnë të përshtaten dhe të pranojnë edhe një strukturë të re familjare. Është
interesante megjithatë të theksohet se fëmijët që jetojnë me baballarët kanë më shumë
gjasa të thonë se njerku i tyre është anëtar i familjes së tyre se sa të përfshijë babanë e
tyre jo-rezidencial biologjik si anëtar i familjes (Furstenber & Nord, 1985 cituar në ujë
mineral, 1994). Megjithëse përparësitë financiare që gëzojnë fëmijët që jetojnë me
fëmijët në familjet me një prind janë të dukshme, hulumtimi deri më sot nuk ka treguar
një efekt të dobishëm të rimartjes në arritjen ose sjelljen e fëmijëve. Në një studim
gjatësor gjatësor të fëmijëve (12-16 vjeç), Peterson dhe Zill (1986) gjetën më shumë
probleme të sjelljes në mesin e vajzave që jetojnë me një nënë të martuar, në krahasim
me djemtë. Në një studim pasues me këta fëmijë në moshën 18-22 vjeç, Zill et al (1993)
arriti në përfundimin se rimartimi nuk kishte një efekt mbrojtës mbi fëmijët. Hetherington
dhe kolegët e saj (Hetherington, 1993; Hetherington et al., 1985) gjetën martohjen për t'u
shoqëruar me më shumë efekte negative. Për shembull, marëdheniet e nënës së
kujdestarisë kishin më shumë efekte negative në vajzat sesa djem, ndërkohë që vetë
shkurorëzimi kishte më shumë efekte të padëshirueshme dhe afatgjata tek djemtë.
19
Megjithatë, gjatë kohës, fëmijët përshtaten me martesë dhe pastaj ka një përmirësim
(Hetherington, 1993; Peterson & Zill, 1986; Zill et al., 1993)
Kapitulli i tretë – Metodologjia
Ky kapitull shpjegon metodologjinë e ndjekur duke përshkruar metodat e kërkimit të

përdorura për të realizuar studimin. Kështu, prezantohen hartimi i kërkimit nëpërmjet
përshkrimit të fazave të tij, metodat e kërkimit që janë përdorur, popullata e studimit dhe
kampionimi, hartimi i instrumenteve të kërkimit dhe pilotimi i tyre. Kapitulli përbëhet
edhe nga informacioni i nevojshëm që prezanton qëndrueshmërinë dhe vlefshmërinë e
studimit, kufizimet e tij si edhe konsideratat etike që duhen pasur në vëmendje. Kjo pjesë
e studimit paraqet në mënyrë të detajuar procedurat e përdorura për mbledhjen e të
dhënave dhe analizimin e tyre.
3.1Hartimi i kërkimit
Duhet thënë se ka studime të tjera të realizuara për të njëjtin qëllim, por duhet theksuar se
ky është një nga të paktët studime që merret drejtpërdrejt me eksperiencat e subjekteve në
lidhje me përjetimet e adoleshentëve lidhur me divorcin.
3.2Historiku i studimit - përshkrimi i fazave të tij
Realizimi i këtij studimi ka nisur në Mars 2019 dhe ka përfunduar në Korrik 2019.
Ky studim ka kaluar në disa faza. Në fazën e tij të parë është bërë një rishikim i shpejtë i
literaturës, për të fokusuar më mirë studimin. Rishikimi i literaturës ka pasur për qëllim të
njohë kërkuesen me studimet e tjera në këtë fushë, duke parë edhe nivelin e
përshtatshmërisësë studimit me studimet ekzistuese. Në këtë fazë, puna është përqendruar
në përmbledhjen e gjetjeve kryesore dhe të kërkimeve ekzistuese, të cilat lidhen
drejtpërsëdrejti me pyetjet kërkimore të studimit në fjalë. Rishikimi i literaturës i ka
ardhur në ndihmë kërkueses për të analizuar kornizat teorike të studimeve të mëparshme,
të cilat ofrojnë informacione të përditësuara në lidhje me temën e propozuar të studimit.
20
Në përfundim të rishikimit të literatures studimi ka kaluar në fazën e tij të dytë, gjatë së
cilës është riorientuar qëllimi dhe objektivat për arritjen e këtij qëllimi, si dhe janë
qartësuar pyetjet kërkimore të studimit.
Në fazën e tretë të studimit, pasi është analizuar informacioni i marrë në fazat e

mëparshme dhe duke u nisur nga pyetjet kërkimore që janë ngritur, janë përcaktuar
metodat që do të përdoren për realizimin e tij, është përcaktuar popullata që do
tëstudiohet, si dhe janë hartuar instrumentet e studimit. Është përzgjedhur metoda
erishikimit të literaturës, e analizës së të dhënave dytësore dhe metoda cilësore përmes
intervistave gjysmë të strukturuara.
Më pas, është kaluar në fazën përfundimtare të studimit, e cila ka konsistuar në

përgatitjen e diskutimeve, konkluzioneve dhe rekomandimeve të përgjithshme për të
rinjtë dhe subjektet politikbërëse dhe në rekomandime specifike, që do orientojnë në të
ardhmen, të tjerë kërkues, për kryerjen e studimeve specifike në këtë fushë.
3.3Metoda kërkimore e përdorur
Në këtë studim u përdor metoda kërkimore cilësore. U përzgjodh kjo metodë për
realizimin e tij, pasi ky studim synon të kuptojë më qartë përvojat dhe mendimet e
subjekteve të marrë në studim. Kjo metodë është parë si më e përshtatshme duke u bazuar
në qëllimin dhe pyetjet kërkimore që janë ngritur nga kërkuesja,. Metoda cilësore
përputhet edhe me natyrën e kërkimit. Pjesë të studimit ishin rishikimi i literaturës me
analizën e të dhënave dytësore, intervistat gjysmë të strukturuara adoleshentë.Cresëell
thotë se: “Kërkimi cilësor fillon me supozimet, një këndvështrim të përgjithshëm,
mundësinë e përdorimit të teorisë si dhe studimin e problemeve të kërkimit, duke kërkuar
mënyrën se si individi apo grupet reagojnë ndaj një fenomeni human ose social”.
(Cresëell, 2007)
Metodologjia cilësore përdoret më së miri në rastet kur eksplorimi i përvojave të

subjekteve na sjell një kuptim të plotë të thelluar për çështjen e marrë në studim. Studimi
konkretisht do të shohë çdo përvojë që ka kaluar subjekti I marrë në studim.
21
Një element kyç që dallon metodat cilësore nga ato sasiore është që metodat sasiore janë
deduktive dhe metodat cilësore janë induktive. Një përqasje deduktive është ajo që kalon
nga një teori ose hipotezë në vëzhgime empirike dhe në konkluzione. Një përqasje
induktive është ajo që ndjek rrugën e anasjelltë, pra kur vëzhgimi i paraprin hipotezës,
teorisë dhe interpretimit (Ritchie J, Leëis J. (2003). Në këtë kontekst, duke pasur
parasysh qëllimin e studimit: për të kuptuar në thellësi realitetet personale të
pjesëmarrësve në studim, nga aspektet dhe përvojat e tyre personale , janë përdorur:
analiza e të dhënave dytësore dhe metoda cilësore e mbledhjes së të dhënave.
Fenomenologjia është një nga qasjet kryesore të kërkimit cilësor. Studimi

fenomenologjik përshkruan kuptimin për përvojat e jetuara për disa individë në një
koncept ose një fenomen. Fenomenologjistët fokusohen në përshkrimin se çfarë
pjesëmarrësit kanë të përbashkët, kur përjetojnë një fenomen. Ky studim është bazuar në
qasjen fenomenologjike të kërkimit cilësor duke u fokusuar më thellësisht në
eskperiencat e pjesëmarrësve për fenomenin që kërkuesja ka marrë në trajtim. Mbledhja e
saktë dhe analiza e detajuar i opinioneve dhe përjetimeve të ndryshme nga personat e
marrë në studim është çelësi kryesor për një kërkim me cilësi. Ajo që kam dashur të arrij
është të shpjegoj vështirësitë në punësim nëpërmjet përvojave të vet subjekteve që e kanë
përjetuar këtë proçes.
Analiza e të dhënave dytësore ka konsistuar në rishikimin dhe shqyrtimin e literatures

ekzistuese. Janë marrë në shqyrtim studime,raporte,analiza të bëra në lidhje me çështjet e
sipërpërmendura për të ndihmuar në krijimin e idesë për çështjet që duhet të trajtojë
studimi dhe lidhjet mes tyre.
Shqyrtimi i literaturës është një proces që duhet të ndodhë në fillim të kërkimit shkencor,
pasi të ndihmon për të formuluar më qartë pyetjet specifike kërkimore. (Strauss &
Corbin, 1998). Kjo analizë nuk përfundoi në fillim të kërkimit shkencor, por vazhdoi
përgjatë hapave të para të studimit deri te koha kur duhet të analizoheshin të dhënat e
mara nëpërmjet intervistave nga subjektet.
3.4Popullata e studimit dhe kampioni i përzgjedhur
22
Popullata e studimit është tërësia e individëve që kanë disa karakteristika të caktuara që
janë në interes të studimit. Prandaj, duhet të përzgjedhim një pjesë të popullsisë të synuar
për studim, e cila ka karakteristikat themelore të popullatës. Përveç rastit ideal, ku e
gjithë popullata të mund të merrej në studim, pjesa më e madhe e studiuesve janë dakord
me faktin se kampionimi duhet të varet nga lloji dhe struktura e kërkimit shkencor.
3.4.1 Kampionimi
Qasja për mbledhjen e kampionit është e lidhur ngushtë me modelin dhe metodat e
kërkimit.
Me kapionim nuk nuk do kuptojmë vetëm çdo individ që jeton në një shtet apo qytet, por
ai I referohet të gjitha njësive në kategorinë e elementeve që po studiohen. (Tahiri, Sota,
& Rama, 2013)
Kampioni i studimeve cilësore është më i vogël se ai i studimeve sasiore.. Një dallim

tjetër është se në kërkimin sasior përdoret më tepër kampionimi rastësor (me
probabilitet), ndërsa në kërkimin cilësor ai i qëllimshëm. Shumë studiues shkencorë
sqarojnë se kampionimi i qëllimshëm përdoret më gjerësisht në kërkimin cilësor, pasi jep
mundësi për të siguruar informacion të detajuar për pyetjet kërkimore të ngritura. Çështja
e masës është një vendim i rëndësishëm në strategjinë e kampionimit gjatë procesit të
mbledhjes së të dhënave. Qëllimi kryesor i kërkimit cilësor nuk është mbledhja e
informacionit (përveç formave të studimit të rastit), por të vlerësojë të veçantat dhe
specifikat e këtij informacioni. (Pinnegar & Daynes,2006).
Në qasjet fenomenologjike të kërkimit cilësor ekziston një gamë më e ngushtë strategjish

kampionimi se në qasjet e tjera. Eshtë thelbësore që të gjithë pjesëmarrësit që do të
merren në studim të kenë përjetuar fenomenin që ka qëllim të studiojë kërkuesi. Ky
faktor është patur në konsideratë, prandaj u përzgjodhën individë të moshave 13-18 vjeç
dhe që kanë qenë apo janë në marrëshënie pune për të dhënë informacion më të saktë në
lidhje me vështirësitë në punësim.. Sipas (Tahiri,Rama dhe Sota 2013 :107) kampionimi i
qëllimshëm (pa probabilitet) vepron me parimin se , ne mund të marrim iformacion më
të saktë nëse fokusohemi në një numër relativisht të vogël njësish dhe që përzgjidhen për
të qenë pjesë e studimit në bazë të cilësive të njohura. Në këto qasje kampionimi, synimi
23
nuk është që të krijohet një kampion statistikisht përfaqësues i popullatës. Përkundrazi,
rastet zgjidhen “me qëllim” që t‟i japin mundësi kërkuesit të eksplorojë pyetjet kërkimore
të ngritura në funksion të qëllimit të studimit. Individët zgjidhen në bazë të
karakteristikave apo përvojave që lidhen drejtpërdrejt me fushën e interesit të studiuesit
dhe hedhin sa më shumë dritë në këtë fushë.
Të dhëna të përgjithshme të kampionimit të zgjedhur
Tabela nr. 3
NUMRI GJINIA JETON ME JETON NË MOSHA

1 FEMER MAMIN TIRANE 15
12 FEMER GJYSHERIT TIRANE 13
3.4.2 Kriteret e kampionimit:
Kampioni I studimit tim përbëhet nga 12 subjekte nga të cilët të gjithë janë femra
Për tu bërë pjesë e studimit subjektet duhet të plotesonin disa kritere si:
 Të jetonin në qytetin e Tiranës.

 Të ishin adoleshentë
24
 Të ishin në shkollë
 Të kishin prindërit e divocuar
3.5. Hartimi i instrumenteve të kërkimit
Rruga dhe metodologjia që do të përdoret për të mbledhur të dhënat varet shumë nga
qëllimi i studimit. Pa dyshim metoda më e përdorur për të mbledhur të dhënat në
kërkimet cilësore është Intervista (një proces pyetje – përgjigje i realizuar përballë me
personin në intervistim). Intervistat janë mjete fleksibile për mbledhjen e të dhënave, që
përdoren për të portretizuar ngjarje të caktuara në lidhje me një temë, në një kontekst të
veçantë, duke e paraqitur realitetin në perceptimet dhe qëndrimet e pjesëmarrësve
Instrumenti I përdorur në këtë studim është intervista gjysëm e strukturuar.
Me intervistat gjysëm të strukturuara,intervistuesi ka një listë të qartë të çështjeve që do

të adresohen dhe pyetjeve që do t’u përgjigjen . Përgjigjet janë të hapura dhe ka më
shumë theksim në përpunimin e pikave të interesit të të intervistuesit. (Tahiri, 2013)
Intervistan gjysmë e strukturuar është përdorur si metodë për mbledhjen e të dhënave,

pasi ajo i lejon pjesëmarrësit t‟u përgjigjen pyetjeve apo të diskutojnë për çështjen në
mënyrat e tyre, duke përdorur fjalët e veta dhe përdorin të njëjtin grup pyetjesh për çdo
intervistë. Kjo metodë është më e përshtatshmja për qëllimin e kërkimit, i cili është të
mësojë më tepër për përvojat dhe mendimet që kanë subjektet në lidhje me punësimin e
tyre.
Intervista cilësore inkurajon të intervistuarin të shprehë mendimet, të sjellë ndër mend

kujtimet e tij, të zbulojë emocione të shtresëzuara, e në këtë kontekst, kjo teknikë është
parë si teknika më e përshtatshme që përmbush qëllimin e studimit. Përmbajtja dhe
procedura e intervistës kanë qenë të organizuara paraprakisht, para se të mblidheshin të
dhënat.
3.5.1Pilotimi i instrumenteve të kërkimit dhe feedback
25
Udhëzuesi i intervistës gjysmë të strukturuar u pilotua fillimisht tek tre subjekte, 2 femra
dhe 1 mashkull të cilët nuk ishin pjesë e subjekteve të përzgjedhur për të realizuar
intervistat.
Këto intervista nuk u koduan dhe as të dhënat e tyre nuk u përfshinë në analizën e të
dhënave të intervistave të tjera. Pas pilotimit të intervistës, u bënë ndryshimet e
nevojshme dhe u përcaktua udhëzuesi përfundimtar I intervistës gjysëm të strukturuar.
3.5.2 Mbledhja dhe analiza e të dhënave

Qëllimi i analizës së të dhënave në këtë studim ka të bëjë me identifikimin e
eksperiencave gjatë kohës që prindërit po ndaheshin.
Për të marrë informacionin e nevojshëm nga intervistat që janë zhvilluar me subjektet
është përdorur mënyra e regjistrimit të intervistave audio me telefon dhe ajo e mbajtjes së
shënimeve menjëherë pas intervistës. Asnjë prej subjekteve nuk e ka patur problem
regjistrimin e zërit të tyre me telefon duke u bërë kështu shumë bashkëpunues.
Përdorimi i kësaj metode ka bërë të mundur që të ruhet përqendrimi i pjesëmarrësve dhe
të mbahet e fokusuar vëmendja e tyre në çdo fazë të intervistës Në përfundim të çdo
interviste është bërë një përmbledhje e kujdesshme e gjithë asaj që është thënë gjatë
zhvillimit të intervistës. Intervistuesja I është referuar edhe shënimeve të saj, të cilat kanë
pasqyruar reflektimet e saj personale për zhvillimin e çdo interviste. Pas dëgjimit dhe
familjarizimit me materialet e regjistruara të dhënat u transkriptuan (duke i shndërruar në
material të shkruar). U shënuan në një fletë temat dhe konceptet e rëndësishme që dolën
nga dëgjimi i intervistave. Gjatë përgatitjes së transkripteve janë përfshirë edhe ngjarjet
joverbale të intervistimit që reflektojnë ndërveprime joverbale, si pauzat, të qarat, të
qeshurat, psherëtimat e të intervistueseve. Transkriptet janë formatuar në mënyrë të tillë
që të jenë lehtësisht të lexueshëm dhe të krijojnë hapësirë të mjaftueshme për të shkruar
komentet e nevojshëm. Është hartuar një listë me tema dhe koncepte të cilat janë koduar.
Kjo është bërë duke identifikuar lidhjet ndërmjet kategorive, grupimit të tyre sipas
temave dhe klasifikimit sipas niveleve të përgjithësimit në mënyrë që kodimi të kishte një
hierarki të temave kryesore dhe nën temave.
26
Intervista paraprake ndahet në 7 çështje kryesore që përfshinin disa nënçështje. Më
konkretisht çështjet,me nënçështjet përkatëse të trajtuara në këtë studim janë:
 Jeta e fëmijës para se prindërit të ndaheshin
Kjo çështje synon të grumbullojë informacion mbi jetën e fëmijës para se prindërit të
ndaheshin.
 Si e përjetoi fëmija divorcin e prindërve?
Çështja e dytë ka të bëjë me mendimin e përgjithshëm se si subjektet e përjetuan

divorcin e prindërve.
 Marrëdhëniet e fëmijës me motrën/vëllain
Qëllimi I kësaj çështjeje është të hulumtojë se si janë marrëdhëniet e fëmijës me

mortën ose vëllain.
 Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që jeton me të
Çështa e katërt, që është njëkohësisht dhe çështja që përfshin më shumë informacion,

tenton të hulumtojë në përjetimet e subjekteve në lidhje me marrëdhëniet që ata kanë
lidhur më prindin dhe të afërmit e prindit që jeton me të,dhe si ndihet ai
përkundrejt kësaj çështeje.
 Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që nuk jeton me të
Në këtë çështje studimi merret drejtpërdrejt vetëm me subjektin duke marrë informacion
në lidhur me marrëdhëniet e fëmijës me prindin dhe me të afërmit e prindit që
nuk jeton me të dhe ndjenjat që e shoqërojnë fëmijën.
 Marrëdhëniet e fëmijës me shoqërinë
Kjo çështje ka të bëjë me marrëdhënit që subjektet kanë me shoqërinë pasi

divorci i prindërve ndodhi.
27
 Si e mendon fëmija të ardhmen e tij/saj?
Kjo çështje synon të eksplorojë të ardhmen e fëmijës në këndvështrimin e tij,dhe

nëse divorci do ndikojë në të ardhmen e fëmijës.
3.6 Mbledhja dhe analiza e të dhënave
Qëllimi i analizës së të dhënave në këtë studim ka të bëjë me identifikimin e vështirësive

që hasin subjektet në proçesin e divorcit të prindërve të tyre, eksperiencave që kanë
përjetuar gjatë ketij proçesi dhe mendimet që kanë në lidhje me të.
Për të marrë informacionin e nevojshëm nga intervistat që janë zhvilluar me subjektet

është përdorur mënyra e regjistrimit të intervistave audio me telefon dhe ajo e mbajtjes së
shënimeve menjëherë pas intervistës. Asnjë prej subjekteve nuk e ka patur problem
regjistrimin e zërit të tyre me telefon duke u bërë kështu shumë bashkëpunues.
Përdorimi i kësaj metode ka bërë të mundur që të ruhet përqendrimi i pjesëmarrësve dhe

të mbahet e fokusuar vëmendja e tyre në çdo fazë të intervistës Në përfundim të çdo
interviste është bërë një përmbledhje e kujdesshme e gjithë asaj që është thënë gjatë
zhvillimit të intervistës. Intervistuesja I është referuar edhe shënimeve të saj, të cilat kanë
pasqyruar reflektimet e saj personale për zhvillimin e çdo interviste. Pas dëgjimit dhe
familjarizimit me materialet e regjistruara të dhënat u transkriptuan (duke i shndërruar në
material të shkruar). U shënuan në një fletë temat dhe konceptet e rëndësishme që dolën
nga dëgjimi i intervistave. Gjatë përgatitjes së transkripteve janë përfshirë edhe ngjarjet
joverbale të intervistimit që reflektojnë ndërveprime joverbale, si pauzat, të qarat, të
qeshurat, psherëtimat e të intervistueseve. Transkriptet janë formatuar në mënyrë të tillë
që të jenë lehtësisht të lexueshëm dhe të krijojnë hapësirë të mjaftueshme për të shkruar
komentet e nevojshëm. Është hartuar një listë me tema dhe koncepte të cilat janë koduar.
Kjo është bërë duke identifikuar lidhjet ndërmjet kategorive, grupimit të tyre sipas
temave dhe klasifikimit sipas niveleve të përgjithësimit në mënyrë që kodimi të kishte një
hierarki të temave kryesore dhe nën temave.
Pasi janë transkriptuar të gjitha të dhënat e nevojshme dhe pasi ato janë përmbledhur në
mënyrë paraprake është vazhduar me kodimin e nivelit të parë (duke kombinuar njësitë
28
që janë identifikuar si njësi kuptimi, duke i përshtatur ato në kategori dhe duke shënuar
kode për kategoritë). Përmes kodimit të nivelit të parë është bërë identifikimi i njësive të
kuptimit, ju janë vënë emra kategorive të grupeve të njësive me kuptim të njëjtë, janë
caktuar kodet për kategoritë.
Kodimi i intervistave individuale dhe fokus-grupit është bërë sipas këtyre fushave:
o Jeta e fëmijës para se prindërit të ndaheshin

o Si e përjetoi fëmija divorcin
o Marrëdhëniet e fëmijës me motrën/vëllain
o Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që jeton me të
o Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që nuk jeton me të
o Marrëdhëniet e fëmijës me shoqërinë
o Si e mendon fëmija të ardhmen
3.7 Qëndrueshmëria
Qëllimi kryesor i çdo kërkuesi është të ofrojë një studim të vërtetë dhe sa më të
besueshëm për lexuesin. Studiues të ndryshëm e përkufizojnë qëndrueshmërinë si
“Rezultatet e qëndrueshme që shtrihen përgjatë një kohe të caktuar dhe që prezantojnë
një grup të përshtatshëm të popullsisë në përgjithësi që është përfshirë në studim i
referohemi si qëndrueshmëri nëse rezultatet e studimit mund të riprodhohen duke
përdorur të njëjtën metodologji dhe atëherë instrumenti i kërkimit konsiderohet i
besueshëm.”Të dhënat e mbledhura në këtë studim janë të dokumentuara me shumë
kujdes nga kërkuesja dhe të ruajtura në konfidencialitet. I gjithë informacioni I marrë nga
intervistat është autentik dhe jo I përsëritshëm. Intervistat janë mbajtur shënim dhe më
pas janë transkriptuar duke marrë në konsideratë çdo detaj, verbale dhe ato joverbale.
Nivelin e besueshmërisë së studimit e rrit dhe fakti që të gjitha proçeset e studimit, duke
filluar me rishikimin e literatures, hartimin e instrumentit kërkimor, mbledhjes dhe
analizimit të të dhënave, janë kryer nga studiuesja. Fakt ky që rrit qëndrueshmërinë e
studimit dhe nxjerr në pah autencitetin e të dhënave. Për të mos u humbur asnjë detaj
29
gjatë intervistave dhe për tu marrë informacionin më I plotë prej tyre, studiuesja ka
mbajtur shënime të vazhdueshme gjatë zhvillimit të tyre. Në disa raste ka qenë e
nevojshme që transkriptet të prodhohen fjalë për fjalë për t‘i dhënë sa më shumë kuptim
kontekstit të bisedës.
Nëse ky studim do të bëhej përsëri në kushtet e mëposhtme :
• I njëjti vëzhgues.
• I njëjti instrument matës, por i përdorur në të njëjtat kushte.
• E njëjta vendndodhje.
• E njëjta procedurë matjeje.
Përsëritja në një periudhë të shkurtër kohe, dhe rezultatet do të ishin pothuajse të njëjta
atëherë rezlton se studimi është I qëndrueshëm dhe kanjë besueshmëri të lartë.
3.8 Kufizimet e studimit
Ky studim shoqërohet me disa kufizime:
1. Numri I vogël I pjesmarrësve nuk na lejon të bëjmë përgjithësime.

2. Numri I te intervistuarve femra na kufizon në përgjithësimet përkatëse për secilën
gjini.
3. Metoda e përdorur për rekrutimin e subjekteve është po ashtu një kufizim sepse nuk
ka mundësuar një shtrirje më të madhe gjeografike të prejardhjes së të intervistuarve.
4. Fakti që intervista bazohej në hulumtimin e eksperiencave të vet subjekteve bëhej
ndonjëhere mjaft e stërgjatur duke qenë se subjektet kishin të gjithë eksperienca të
ndryshme dhe kërkonte mjaft kohë.
3.9 Konsideratat etike
Jam munduar të zbatoj me përpikëmri të gjitha parimet themelore të etikës. Ju kam bërë
me dije të gjithë subjekteve paraprakisht qëllimin e studimit duke ju shpjeguar se përse
do të përdoret dhe duke I siguruar se identiteti I tyre do të mbetej plotësisht anonym dhe
30
të dhënat që ata do të jepnin nuk do të përdoreshin për asnjë qëllim tjetër. Të gjithë
pjesëmarrësit në studim u njohën me Formatin e Dhënies së Pëlqimit dhe ranë dakord të
zhvillonin intervistën. Për të mbrojtur pjesëmarrësit, çdo informacion i marrë është
ruajtur i fshehtë dhe nuk është diskutuar me askënd. Eshtë përdorur kodimi i
informacionit për çdo pjesëmarrës në studim, duke bërë të mundur kështu mbrojtjen e
anonimatit të tyre si dhe konfidencialitetin e të dhënave.
Kapitulli i katërt - Analiza e të Dhënave
Në këtë kapitull janë paraqitur gjetjet e punimit të cilat janë analizuar duke u koduar në
bazë të temave kyç. Të dhënat janë mbledhur nëpërmjet intervistave gjysëm të
strukturuara. Më pas intervistat janë transkriptuar duke e bërë më të lehtë analizën e tyre.
4.1 Jeta e fëmijës para divorcit të prindërve
Kjo çështje synon të eksplorojë se si ka qënë jeta e subjekteve të marrë në studim

para divorcit të prindërve.Ata u shprehën se jeta e tyre kishte qënë e bukur.Pothuajse
të gjithë pjesëmarrësit u shprehën se ata nuk e mendonin kurrë se kjo ngjarje mund të
ndodhte.Ja si shprehen disa prej tyre:
Kishim një jetë perfekte.Të dy prindërit punonin.Mami ishte mësuese e ndërsa
babi punonte si menaxher në një kompani.Isha shumë e lumtur.Fëmijë i vetëm
dhe kisha gjithcka.Por ce dua.Babi vendosi të ikë.. (Nr. 1 , femër)
Kisha një motër më të vogël dhe kujdesesha unë për të.Prindërit punonin të
dy në një bankë si ekonomistë.Kishim të tëra.Por një ditë mami thjesht
iku.Nuk e prisja kurrë këtë gjë. (Nr. 5 ,femer 15 vjec)
Kishim jetë normale.Prindërit punonin.Kisha dy vëllezër më të mëdhenj dhe pas
mësimit isha me ta për nja 3 orë.Nuk na ka munguar asgjë.Por pas ca
kohësh babi tjesht nuk ishte në shtëpi (Nr. 2 , femër 14 vjec)
31
Si e pritën fëmijët këtë histori?
Kjo çështje synonte të merrte nga subjektet mendimet dhe përjetimet e tyre kur kjo
ngjarje iu komunikua atyre.Shumë prej të intervistuarve pohuan se këtë vendim
nuk e kishin pritur mirë.Ata u shprehën se kishin qarë lidhur me këtë ngjarje
dhe ishin mbyllur brenda në dhomë për orë të tëra.
Kur mora vesh që prindërit nuk do të ishin me bashkë,qava shumë.Sepse nuk
dija ctë bëja.Mami më thoshte dicka për të bërë,ndërsa babi më thonte të mos
e bëja atë që më tha mami.Sikur e kishin për inat të njëri-tjetrit.(nr6,femer 12
vjec)
Nuk e di pse më erdhi për të qarë.Në fakt ndarja ishte më e mira.Por kur
ata u ndanë,qava.Ndoshta se isha mësuar që ti shihja të dy.(nr,femër 15 vjec)
U ndjeva keq lidhur me këtë histori.Edhe pse mami u largua papritur,nuk doja që
ajo të ikte.Pai iku mami u mbylla në dhomë dhe kam qarë shumë.Sepse doja ti
kisha të dy prindërit.Edhe pse kjo ishte më e mira për ta.(nr4,femer,13 vjec)
4.2 Si e përjetuan fëmijët divorcin e prindërve?

Kjo çështje synon të marrë mendimet e subjekteve dhe ndjenjat e tyre kur
prindërit u ndanë.Të intevistuarit u shprehën se divorci kishte ndikuar tek ta,por
ia kishin dalë të rimëkëmbeshin.
Disa prej të intervistuarve u shprehën se ata u thirrën në gjykatë dhe aty ata u
ndjenë të përdorur nga prindëit.Kjo sepse gjatë procesit,sipas të intervistuarve,ata
ishin përdorur si “top futbolli” nga prindëit gjatë procesit gjyqësor,për inat të njëri
tjetrit.Ja si shprehen disa prej tyre:
Kur u bë ndarja në gjykatë,më thirrën.Isha 14 vjec.Gjatë procesit,më bënë disa
pyetje.Dhe unë përgjigjesha sipas mendimit tim.Por herë mami e herë babi
kundërshtonin përgjigjet e mia.Gjykatësi i paralajmëroi disa herë ata,derisa i
nxorri jashtë.Më pas ku u mor vendimi mbi kujdestarinë time,mami dhe babi më
përdornin mua si kërcënim ndaj njëri tjetrit.Dhe gjykata vendosi që të jetoja me
mamin.(nr 11,femër 17 vjec)
32
U përdora nga të dy prindërit.Në gjyq,kur psikologia më pyeti disa gjëra,prindërit
ndërhynë.Gjykatësia u tha të mbanin qetësi.Pas pak,ata më shikonin keq për cdo
përgjigje që unë jepja.Nuk u pëlqenin përgjigjet me sa duket.Dhe në fund,u
vendos që të jetoja me mamin.Në fund të pocesit mami ndihej krenare dhe e
shihte babin sikur ajo kishte fituar.Nuk e di por u ndjeva shumë keq.(nr 6,femër
12 vjec)
Asnjë prej prindërve nuk donte të më mbante.Isha barrë për ta.Në gjyq ata gjenin
justifikime për të më lënë mua te tjetri.Nuk doja të isha ashtu,një lodër për
ta.Dhe në fund gjykata vendosi që unë të jetoja me ghyshëit.Kështu që nuk
bëhesha barrë për asnjërin(shpëthen në lot)Më mirë të mos më kishin lindur.(nr
12 femer 13 vjec)
Pas ndarjes së prindërve,shumica e të intervistaurve u shprehën se e kishin

përjetua keq këtë ngjarje.Ata u shprehën se kishin qarë dhe ishin mbyllyr në
dhomë për shkak të kësaj ngjarje.Ndjenjat e tyre lidhur me këtë histori ishin
pothuajse negative.Ja si shprehen disa prej të intervistuarve:
Qava shumë.u mbylla në dhomë vetëm prej kësaj historie.Nuk doja të shihja
askënd.Zemërohesha edhe me gjënë më të vogël.Mëzitesha shumë.Disa hërë jam
zënë edhe me motrën më të ogël kot,vetëm se doja të shfryhesha.(nr 9 femer 17
vjec)
U mërzita.Për nja dy ditë rresht jam mbyllur në dhomë.Nuk dilja fare.Madje kur
dola për të ngënë bukë,dola kur nuk ishte babi aty.Sepse nuk doja të flisja me
të.Ai edhi disa herë në dhomë për të folur me mua,po nuk pranova.Sa herë vinte
babi në dhimë pë të folur me mua,vetëm qaja.Nuk e di pse.(nr 5 femër 15 vjec)
U mërzita shumë.Jam zënë më vëllain kot,se vetëm doja dikë ku unë mund të
zbrazesha.Në atë periudhë acarohesha shumë shperjt.Kishte plot raste kur kam
qarë pafund kot.(nr 10 femer 15 vjec)
33
Shumica e të intervistuarve u shprehën se gjatë procesit të divorcit,atyre u janë
gjendur pranë të afërmit,gjë që tregon shumë për marrëdhënien e tyre.Ja cfarë
thonë disa të intervistuar:
Gjatë asaj periudhe më janë gjendur pranë të afërmit e mamit.Madje në atë

periudhe ata na mbështetën edhe në ndihmë financiare sepse ishim pak
ngushtë.Nuk e id ku do ishim tani pa përkrahjen e tyre(nr 8 mashkull 14 vjec)
Të afërmit e mamit dhe mami ishin me mua pasi ndodhi ngjarja.Më mbështetën
shumë dhe më bënë ta kaloj lehtë këtë histori.(nr 3 femer 14 vjec)
Disa prej të anketuarve u shprehën se shoqëria e ngushtë kishte qënë mbështetja

kryesore pas divorcit.Ata theksojnë se shokët/shoqet e ngushta ishin pranë tyre.Ata
shprehen:
Shoqja e ngushtë më mbështeti shumë.Më duroi madje edhe kur unë nuk isha
mirë.Kësaj i them unë shoqe të ngushtë(nr 4 femer 13 vjec)
Shoqëria më mbështeti jashtë mase.Nuk e di ku do të isha pa ata(nr 12 femer 13

vjec)
Disa nga të interistuarit u shprehën se kjo ngjarje nuk i kishte lënduar pothuajse
fare.Disa prej tyre ua kishin kërkuar vetë ndarjen prindërve,sepse kjo ishte më e
mira sipas tyre,duke specifikuar edhe arsyet e divorcit.Ata u shpehën se kishin
qënë mjaft të fortë sa për ta përballuar këtë ngjarje.Ja si shprehen disa prej tyre:
Nuk u mërzita fare që ata po ndaheshin.Madje bënë mirë që u ndanë.
(nr7,femer,13 vjec)
Arrita tia dal mbanë.Kur prindëit u ndanë,nuk e di pse por nuk u mërzita.Ua
kërkova unë ndarjen.Në fakt ata duhet të ndaheshin me kohë.(nr 10,femer,15 v jec)
I kërkova unë mamit që të ndahej.Nuk durohej më dhuna nga babi.Ai shpesh na
ka lënë me shenja.Mami e duronte vetëm për hadrin tonë.(nr 3,femer,17 vjec)
34
Kjo cështje synon të merrte nga subjektet mendimet e tyre se si i kanë raportet
me motrën/vëllain.Kjo cështe synonte gjithashtu të kuptonte se si mbështetja e
motrës/vëllait ka ndikuar në kapërcimin më lehtë të divorcit.
Pothuajse të gjithë të intërvistuarit u shprehën se motra/vëllai kishin qënë aty për

ta duke i mbështetur në cdo moment.Ja si shprehen disa prej tyre:
Kam marrëdhënie shumë të mira me dy vëllezërit.Përkujdesem për ta sepse janë

më të vegjël.kur mami dhe babi u ndanë,ata ishin me mua.Ishin shumë të vegjël
për ta kuptuar këtë ngjarje.Por me kalimin e kohës ata filluan ta kuptojnë.Nuk e
vuajtën shumë divorcin sepse ata nuk e “njohin” dashurinë e babit.(nr 1 femer 15
vjec)
Motrat më mbështetën shumë.Duke qënë se jam edhe më e vogla at më mbajnë

në pëllëmbë të dorës.Motrat ishin të mëdha kur prindërit u ndanë.Nuk e përjetuan
keq sepse ishin shumë të forta,njëra 20 dhe tjetra 23 vjec.Por unë e vuajta më
shumë.motrat ishin aty për mua dhe më mbështetën.Dukë qënë se shpesh e kam
fajësuar veten lidhur me ndarjen,ata më bënë të kuptoj se nuk është faji im që
ata u ndanë(nr 2 femer 14 vjec)
Kam marrëdhënie shumë të mira me vëllain.E kam më shumë shok se sa si

vëlla.Ishim mbështetja e njëri-tjetrit kur prindërit u ndanë.Në të ardhmen do të
doja që partneri im të ishte si vëllai im.(nr 6 femer 12 vjec)
Kam 2 vëllezër më të vegjël.Unë jam rritur deri diku edhe me babin dhe nuk
dua që babi tu mungojë atyre.Pas ndarjes,kishte momente që qaja dhe mërzitesha
kot.Por vëllezërit vinin e më përqafonin dhe më bënin ta harroja këtë ngjarje për
pak.Më janë gjendur shumë afër.(nr 9 femer 17 vjec)
Në pyetjen se sa vështirë e kanë përjetuar motra/vëllai divorcin,shumica e të

intervistuarve u shprehën se e kishin kaluar lehtë këtë ngjarje.Ja cfarë thonë disa
pre tyre:
Motrat ishin më të mëdha dhe e kaluan më lehtë ndarjen e prindërve.Për ata

ishte një ngjarje normale,ose kështu dukeshin.(nr 2 femer 14 vjec)
35
Vëllezërit po e kalojnë lehtë këtë histori.Ata ishin shumë të vegjël kur babi
iku.Ata se njohin fare babin.tani që janë rritur,janë mësuar pa të dhe nuk u bën
përshtupje.Do doja edhe unë të isha si ata,të lumtur(nr 9 femer 17 vjec)
4.4 Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që jeton me të
Kjo cështje synon të eksplorojë se si është raporti i fëmijës me prindin që jeton

me të,dhe se si kjo marrëdhëniee ka ndikuar në formimin deri diku të vetes së
tyre.
Pjesa dërrmuese e të intervistuarve jetojnë me mamin dhe ata e konsiderjnë

marrëdhënien e tyre si shumë të rëndësishme.Ja si shprehen disa prej tyre:
Mami është gjithcka për mua.Ajo më rriti mua dhe vëllain pasi babi iku.Na rriti
për gati 11 vite e vetme.(nr 6 femer 12 vjec)
Mamin e kam idhull.Ajo na rriri mua dhe vëllezërit.Edhe pse jam tip i
mbyllur,mami arriti të bënte që unë të shprehesha te ajo.Të them se është
gjithcka për mua,dhe nuk dua asgjë tjetër vetëm të gjej mamin në shtëpi kur të
kthehem nga shkolla.(nr 9 femer 17 vjec)
Kjo cështje synon të eksplorojë se si ndihen të intervistuarit lidhur me prindin që

nuk jeton me të.Po ashtu kjo cështe synon të eksplorojë se si kjo marrëdhënie ka
ndikuar në jetën e tyre.
Shumica e të intervistuarve u shprehën se ata kanë ndjenja të forta negative ndaj

babait.Kjo lidhur me faktin se prej atij ata kishin ndryshuar.Disa prej të
intervistuarve thonë:
E urrej babin.Për shkakun e atij kam qarë pafund.Nuk duhet të mërzitem unë për
shkak të atij,por ctë bëj.(nr 2 femer 14 vjec)
36
Edhe pse është babi im,unë atë e urrej.Nuk kishte pse të më barktiste.Ose të vinte
e të më takonte kur ai më la.Dhe jo kur ti teket atij.E urrej edhe më shumë
sepse ai do të më takojë kura ai ka mundësi dhe jo kur unë kam nevojë.Doja të
isha e rëndësishme për të,por ai nuk më vlerësoi.Për shkak të atij kam hequr
dorë nga cdo ëndërr(nr 6 femer 12 vjec)
Kur më la të vogël nuk i ra ndërmend se edhe unë ekzistoja.As për ndihmë

financiare,e as për asgjë tjetër.Pasi u rrita,zotërisë(babi) iu kujtua se kishte lënë
edhe një vajzë diku,dhe erdhi të më takonte.Në ato momente,në prani të
kushërinjvë,e kam sharë dhe ika duke qarë te dhoma.Po të ishte burrë
zotëria,duhej të më takonte kur unë kisha nevojë për të e jo kur ai të këtë nevojë
për mua.E urrej me gjithë shpirt(nr 10 femer 15 vjec)
Të pyetur a e mendojnë hakmarrjen ndaj prindit që nuk jeton me ta,shumica u

shprehën se mezi e presin atë ditë kur ata të hakmerren.Disa prej tyre thonë:
Hakmarrja më e mirë për babin do të jetë kur unë të mun të eci vetë më këmbët
e mia.ndoshta ai do të vijë si pacienti im dhe do ti thëras zotëri.Kjo do jetë
hakmarrja më e madhe.Do vërtetoj se jam aq e aftë sa tia dal mbanë edhe pa
të.(nr 8 femer 14 vjec)
Do hakmerrësha duke arritur sukses në jetë.Do vërtetoj se jam aq e fortë sa për

tia dalë mbanë e vetme.Ai zotëria do shikojë se kush është bërë vajza e tij(nr 10
femer 15 vjec)
Hakmarrjen ja kam lënë Zotit.Ai do shikojë të babi,si tani.Cuditërisht babi po

vuan shumë pasi më la,nga ana financiare.Kështu të del në të tilla raste(nr 7
femer 17 vjec)
Kjo cështje synon të ekslporojë nga të anketuarit raportet e tyre me shoqërinë.
37
Për shumicën prej tyre marrëdhëniet me shoqërinë ishin shumë të
rëndësishme.Disa bga të intervistuarit u shprehën se shoqëria ka luajtur një rol të
rëndësishëm në kapërcimin e divorcit.Ja cfarë thonë disa prej tyre:
Shoqëria për mua është shumë e rëndësishme.Madje gjatë kohës që prindërit po

ndaheshin ata më janë gjendur pranë duke më mbështetur.Kjo është shoqëri.Kanë
bërë shmë për mua.Po të mos ishin ata një Zot lart e di se si do të isha
sot(Nr 4 femer 13 vjec)
Shokët e klasës më mbështetën pa fund.Nuk më gjykuan kurrë [për shkak të kësaj

historie.Madje më afruan edhe më tepër.Në fakt nuk prisja kështu.Më janë bërë si
motra ose vëllezër duke më mbështetur Ata më janë bërë si familje(Nr 12 femer
13 vjec)
4.7 Si e mendon fëmija të ardhmen e tij/saj
Kjo cështje synon të eksplorojë se si e përfytyron fëmija të ardhmen e tij/saj.Po

ashtu në këtë cështje u synua të merrej mendimi nëse divorci do ndikonte në
zgjedhjen e profesionit të ardhshëm që ata do të kenë.
Një pjesë dërrmuese e të intervistuarve u shprehën se divorci i prindërve nuk do

të ndikojë në zgjedhjen e profesionit të tyre.Ata u shprehën se duan të ndjekin
ëndrrat e tyre dhe të mund të bëjnë prindin,mamin krenare për ta.Ja cfarë thonë
disa prej tyre:
Kam qejf të vazhdoj për ekonomik.E kam pasion të madh matematikën dhe mendoj
që te ekonimiku do e gjej veten.Divorci do më mundojë tërë jetën,por nuk kam
pse të ndërtoj të ardhmen time mbi bazën e asaj që ka akluar.Shpresoj shumë që
në të ardhmen të tjerët të thonë N është mami i L.I lumtë.Ishalla.(nr 11 femer 17
vjec)
Dua të bëhëm inxhiniere.Vetëm titulli ing më bën që ta dua akoma më shumë

inxhinierinë.Deri më tani jam mirë me matematikën dhe fizikën,dhe shpresoj
shumë që të bëhem inxhiniere.Dhe mami e dëshiron këtë gjë.Pra inxhinieria është
38
dëshira ime dhe e mamit.dhe mbi të gjitha dua që mami të thotë:Ja cfarë
rrita.Ajo do jetë dita më e bukur e jetës time.(nr 3 femer 14 vjec)
Por një pjesë e të intervistuarve u shprehën se ndarja do ndikojë fort në

profesionin e tyre të ardhshëm.Ata u sghprehën se ky profesion deri diku do ti
shërojë ata nga ana shpirtërore.Ja si shprehen disa prej tyre:
Kam dëshirë të vazhdoj psikologjinë.Kjo për vetë faktin se kam nevojë të merrem
me veten.Nuk dua më të qaj për shkak të ndarjes.Dhe psikologjia do më bëjë që
të jem më e fortë,(nr 12 femer 13 vjec)
Kam qejf të vazhdoj mjekësinë,më saktë neurokirurgjinë,me turin.Sepse dua të

mësoj se si truri është në gjëndje të kalojë të tilla ngjarje,pra cila pjesë e tij
është përgjegjëse për ngarje të tilla(nr 10 femer 15 vjec)
Në pyetjen se si ata do reagonin nëse kjo ngjarje do u ndodhte atyre,ata u

shprehën se do reagonin pozitivisht.Tashmë ata kishin një model ku mund të
bazoheshin,mamin etyre.Ja cfarë thonë disa prej tyre:
Nëse do më ndodhte eshe mua kjo histori,do veproja fiks si mami im.Do bëja
gjithcxka për fëmijëe e mi dhe do ia dilja mbanë.Tashmë jam mësuar(nr 5 femer
15 vjec)
Do e përballoja lehtë,Sepse e kam kaluar njëherë.Por do mundohem që vfëmijët

e mi të mos e përjetojnë si unë.Do bëja gjithcka për ta(nr 8 femer 14 vjec)
Kapitulli i pestë: DISKUTIME
Në këtë kapitull do të prezantohen diskutimet rreth çështjeve të marra në studim.
Kjo çështje reflekton dhe krahason gjetjet e këtij studimi me gjetjet e studimeve të tjera
për të njëjtën temë te realizuar në Shqipëri. Kjo na jep mundësinë të shohin ndryshimet
dhe ngjashmëritë mes elementeve të marrë në studim. Krahasimi i gjetjeve bazohet në
39
disa faktorë të rëndësishëm, të cilët kanë lidhje me pasojat e divorcit tek adoleshentët.
5.1 Jeta e fëmijës para divorcit të prindërve
Në këtë seksion,u vu re se jeta e fëmijës kish qënë e këndshme para se prindërit

të ndaheshin.Ashtu sic thonë edhe studime të tjera,në këtë rast u vu re se fëmijët
nuk e mendonin kurrë këtë gjë.
Lidhur me pyetjen se si e pritën ata këtë histori,mendimet e të intervistuarve u

ndanë në dy blloqe të mëdha:e pritën shumë keq dhe një pjesë e madhe e tyre se
ata ua kishin kërkuar vetë divorcin prindërve,si zgjidhja më e mirë e
mundshme.Mbështetur në ridshikimin e literaturës rezulton që
Shumica e të intervistuarve u shprehën se e kishin përjetuar keq divorcin.Duke iu

referuar studiemve të mëparshme lidhur me këtë fushë,rezulton se fëmijët e kanë
përjetuar keq divorcin.Ashtu sic thonë edhe studimet,ndjenjat e tyre në fillim ishin
negative:shpërthim në të qara,mërzitje,nervozizëm.Kjo lidhur me faktin se ata po e
kuptonin divorcin dhe po kuptonin se kjo ngjarje do të ishte e vështirë.
Në këtë seksion u vu re se fëmijët gjenin mbështetj të lkartë emocionale tek

motra/vëllai.Ashtu sic Jacobs dhe Stillars thonë,eedhe kë këtë studim u vu re se
motra ose vëllai shërbenin si mbështetje.Po ashtu këta dy autorë theksua edhe
faktin se pasja e mortave ose vëllezërve,i bënte fëmijët të kishin më pak gjasa të
ndiheshin të vetmuar apo në depresion.Të tilla dolën edhe gjetjet e këtij studimi.
5.4 Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që jeton me të
Rezultatet e studimit treguan se marrëdhëniet e fëmijës ishin shumë të mira me

prindin që jeton me ta,mami në të tilla raste.Kjo sepse mami është bërë kujdestare
e fëmijës dhe fëmija dashur pa dashur kalon një pjesë të mirë të kohës me të.Kjo
40
duke u mbështetur edhe në faktin se mamaja u sigurinte atyre jetesën,duke qënë se
prindi tjetër nuk paguante asgjë për ta.
Deri kohët e fundit, një supozim i përbashkët në literaturën e divorcit ishte se të dy

prindërit që jetojnë në të njëjtën shtëpi si fëmija do të ishin një ambient më i mirë për
zhvillimin e fëmijëve sesa një familje me një prind. Sipas kësaj pikëpamje, mungesa e një
prindi nga familja është problematike për socializimin e fëmijëve. Megjithëse ka ndonjë
mbështetje për këtë pikëpamje, nuk duket të jetë i vetmi faktor i përfshirë në mirëqenien e
fëmijëve pas divorcit. Është konstatuar se, pas divorcit, shumë fëmijë përjetojnë një rënie
në sasinë dhe cilësinë e kontaktit me prindin jo-seksual (Amato, 1987, Schlesinger, 1982)
. Megjithatë, ato sugjerojnë që familjet e vetme të zgjeruara mund të jenë më pak të
dobishme për fëmijët më të vegjël.Në bazë të intervistave të kryera rezulton se
fëmijët kishin ndjenja të forta negative ndaj prindit që nuk jeton me ta.Kjo
mbështetur në faktin se ndiheshin të braktisur nga prindi që nuk jeton me ta,babi.
Duke qënë se nuk ka studime lidhur me marrëdhëniet e fëmijëve të divorcuar me

shoqërinë,unë do i referohem vetëm studimit.Nga studimi rezultoi që shokët dhe
shoët e fëmijës kishin qënë një mbështetje për ta gjatë kohës që prindërit pa
ndaheshin.Edhe pas divorcit,ata kishin qëndruar afër fëmijës duke e mbështetur atë.
5.7 Si e mendon fëmija të ardhmen e tij/saj
Hulumtimet tregojnë se cilësia e prindërimit lidhet me qëllimet dhe aspiratat arsimore dhe
profesionale të adoleshentëve (Sigal, Ëolchik, Tein, & Sandler, 2012). Disa studime kanë
gjetur që divorci prindëror në fëmijëri është i lidhur me rezultatet negative që kanë të
bëjnë me qëllimet arsimore dhe profesionale gjatë gjithë jetës. Një studim deklaroi se
nxënësit e shkollave të mesme meprindërit e divorcuar kishin më pak gjasa të hynin në
kolegj (Ëallerstein & Leëis, 2004). Në të njëjtin studim, studiuesit zbuluan se ata studentë
41
të divorcit prindëror që kishin hyrë në kolegj kishin më pak gjasa të përfundonin me një
diplomë katërvjeçare (Bulduc, Caron & Logue, 2007; Ëallerstein &Leëis, 2004). Ndikimi
që shkurorëzimi ka në nivelin e besimit të nxënësve në moshën e re të rritur për të
ndjekur dhe përfunduar një shkallë më të lartë është i rëndësishëm.Por rezultatet e
studimit tregojnë se divorci thjesht po bëhet një shtysë që fëmija të arrijë majat
në të ardhmen.
Kapitulli i gjashtë - Përfundime dhe Rekomandime
Ky kapitull parashtron përfundime të detajuara mbi të gjitha çështjet e marra në studim

dhe rekomandimet përkatëse. Për të arritur në përfundimet e mëposhtme, janë analizuar
hollësisht të gjitha përgjigjet e të intervistuarve në mënyrë që të nxirren gjetjet më
interesante dhe të nevojshme për punimin.
6.1. Përfundimet
Në këtë seksion të punimit janë pasqyruar përfundimet e studimit. Referuar analizës së të

dhënave na jepet mundësia të evidentojmë një sërë çështjesh që shafaqen në lidhje me
punësimin e të rinjve dhe gjithë vështirësitë që hasen gjatë këtij proçesi.
Individët e intervistuar në këtë studim konifirmuan se ishin të gjithë adoleshentë me

prindër të divcorcuar jo kohët e fundit..
Një element tjetër I evidentuar nga të intervistuarit ishte rëndësia që ata I kushtonin
marrëdhënieve të mira familjare.Për ta ishte shumë e rëndësishme kominukimi që
anëtarët kishin me njëri-tjetrin.
Të gjithë të intervistuarit pohuan se mbështetja nga motra/vëllai ishte shumë e

rëndësishme për ta.Ata i konsideronin motrën/vëllain si shok dhe kua ta mund të
shpreheshin.Disa nga të intervistuarit u shprehën se në të ardhmen ata do donin të
kishin një partner si vëllai i tyre.
42
Të gjithë të intervistuarit u shprehën se marrëdhëniet e tyre me prindin që jeton
me ta,mamin,ishin shumë të mira.Ata e konsideronin mamin si idhull.Por fakti që
prindi që jeton me ta,duhet të përkujdeset për gjithcka,sipas të intrevistuarve ka
bërë që ata të mund të mos arrijnë të shprehen plotësisht tek ajo.Per shkak
kryesisht të mungesës së kohës.
Përsa i përket marrëdhënieve që të intervistuarit kishin me prindi që nuk jeton me

ta,shumica prej tyre u shprehën se marrëdhëniet i kishin të shkëputura.Kjo sepse
prindi që nuk jeton me ta thjesht është zhdukur.Një fakt interesant qëë bie në sy
është që të intervistuarit e urrenin prindin që nuk jetaon me ta,babin.Ata u
shprehën se e mendojnë hakmarrjen për babin.Dhe këtë hakmaarrje e mendojnë
kur ata të arrijnë majat e tyre,pa ndihmën e babit
Pothuajse të gjthë të intervistuarit u shprehën se raportet e tyre me shoqërinë

ishin shumë të rëndësishme.Për ta shoqëria e mirë shprehte mbështetje.Dhe të
intervistuarit u shprehën se gjatë procesit të divorcit,shokët apo shoqet kishin qënë
me ta në përballimin e kësaj situate.
Në cështjen e fundit të intervistuarit u pyetën se si ata e përfytyrojnë të ardhmen e

tyre.Të gjithë të intervituarit u shprehën se ata e mendojnë të ardhmen e tyre
duke ndjekur ëndrrat e tyre.Ata u shprehën se kanë dëshirë të vazhdojnë studimet
në bazë të preferencave të tyre,por edhe duke marrë në konsideratë edhe dëshirën
e prindit që jeton me ta,mamit.Dhe për ta ishte e rëndësishme që të bënin
mamane krenare.Një pjesë e të intervistuarve u shprehën se divorci i prindërve
deri diku do të ndikojë në zgjedhjen e profesionit të tyre.Dhe në fud,në pyetjen
se si do të reagonin ata nëse divorci do u ndodhte,të intervistuarit u shprehën se
do e kalonin lehtë,sepse e dinin cdo të thotë divorc.Ata u shprehën se e kishin
një model frymëzimi ku mund të bazoheshin.Dhe se do të bënin gjthcka për
fëmijët e tyre,nëse kjo histori do përsëritej.
Në atë që të intervistuarit thanë,në disa raste u vu re mungesa e punonjësit social

apo psikologut gjatë procesit të divorcit.Në raste të tjera,disa nga subjektet thanë
se punonjësi social apo psikologu ishte aty.Por ai nuk kryente punën e tij.Sipas të
43
intervistuarve,punonjësi social apo psikologu bënte pyrtjr disa herë jo të
përshtatshme,duke mabjtur anën e njërit prind.Dhe duke mos vlerësuar nevojat e
tyre të vërteta.
6.2. Rekomandime
Në këtë seksion do të pasqyrohen disa rekomandime që lindin si rrjedhojë e analizës së të

dhënave dhe evidentimit të gjetjeve kryesore të studimit. Ky punim nuk synon të japi një
rezultat përgjithësues, por të ofroj disa rekomandime alternative nga një pikpamje e
bazuar në eksperiencat reale të të adoleshentëve të përfshirë në këtë studim.
Rekomandimet e arritura në përfundim të këtij punimi konsistojnë në dhënien e disa
sugjerimeve të ardhur nga ndërthurrja e asaj që ekziston në legjislacion dhe asaj që
përjetojnë në praktikë pjesëmarrësit e këtij studimi.
Rekomandohet të realizohet ndërgjegjësim masiv i familjes, lidhur me pasojat e divorcit

tek fëmijët. Ashtu si fushatat e ndryshme që realizohen për ndërgjegjësimin e qytetarëve
lidhur me mbrotjen e shëndetit, për sensibilizimin kundër drogës e duhanit, për mbrotjen
e të drejtave të fëmijëve jetim, apo të ngjashme me to, duhet të realizohet më shumë punë
sensibilizuese nga organet kompetente, përfshirë këtu institucionet e përkujdesjes sociale
në pushtetin qëndror dhe vendor. Duhet të realizohen fushatat sensibilizuese në nivel
mediatik, nga organizatat jofitimpriurëse, si dhe në shkolla, si institucione edukative, për
të bërë të ditur pasojat që sjell divorci.
Duhet të ngrihen qendra të edukimit të familjes, qëndra të terapisë në çift, jo vetëm me
qëllimin për të parandaluar divorcin, por për të zbutur dhe minimizuar konfliktet në çift,
edhe kur bashkëshortët vendosin të realizojnë zgjidhjen ligjore të martesës.
Duhet të rishikohet dhe rritet mbështetja socio-ekonomike e familjeve me një prind. Ky
rekomandim vjen pasi vlerësohet se, në vendin tonë, pjesa më e madhe e konflikte
derivojnë si pasojë e problemeve financiare, që shkaktohen nga prishja e ekuilibrave në
familje.
Duhet të rritet vëmendja ndaj fëmijëve në proces divorci nga shërbimi psikologjik në
shkolla, pasi konstatohet se puna e psikologut shkollor është ende shumë e vakët lidhur
me këtë grup fëmijësh.
44
Duhet të përmirësohet roli i punonjësit social në gjykata, si specialist i fushës, i cili ka
përballje të drejtëpërdrejtë me familjet në proces divorci me fëmijë të mitur. Vetë
psikologu duhet të jetë i aftë të njohë dhe kuptojë psikologjinë e fëmijës, sipas stadit të
zhvillimit moshor
Bibliografia:
Allison & Furstenberg, 1989
45
Allison & Furstenberg, 1989, Robbers et al., 2012, Storksen et al., 2006
Arkes, 2013
Austin, Pruett, Kirkpatrick, Flens, & Gould, 2013).
Bing, Nelson & Wesolowski, 2009
Bulduc, Caron & Logue, 2007
Bulduc, Caron & Logue, 2007; Wallerstein &Lewis, 2004
Bulduc, Caron, & Logue, 2007
Cartwright, 2008
Cartwright, 2008, Kot & Shoemaker, 1999, UpholdCarrier & Utz, 2012; Wallerstein &
Blakeslee, 1989
Chase-Landsdale, P. L., Cherlin, A. J., dhe Kiernain, K. E. 1995)
Cox, M. J., Paley, B., dhe Harter, K. 2001
Davies, P. T., Myjers, R. L., dhe Cummings, E. M. (1996
Dawson, D. 1991
developing grounded theory: Thousand Oaks, CA: Sage.
En-Ling, 2014
Gately, & Schwebel, 1991
Goodman, G., Emery, R. dhe Haugaard, J, J. 1998
Grabitws, Oort, Huizink, Verhulst, Beijsterveldt, Boomsma & Bartels, 2012
Hart, C. H., Olsen, S. F., Robinson, C.C dhe Mandleco, B.L. 1997
Hetherington & Kelly, 2002
46
Hiller & Recoules, 2013
http://lawyers.findlaw.com/lawyer/practice/Divorce?DCMP=ADC-DIR_Divorce-Best
http://www.doktoratura.unitir.edu.al/wp-content/uploads/2016/06/FLORI-BEJLERI.pdf
https://family.findlaw.com/divorce.htm https://en.wikipedia.org/wiki/Divorce
https://en.wikipedia.org/wiki/Le_Divorce_(novel)
https://www.theguardian.com/books/2012/feb/20/rachel-cusk-divorc
https://karencovy.com/how-to-tell-your-children-you-are-divorcing/
Jacobs & Sillars, 2012
Jeynes, 2011
Kitson et al., 1982
Kitson et al., 1982; Riggio & Valenzuela, 2011
Lamb, M. E. (1999). Noncustodial fathers and their impact on the children of divorce. In
R. A. Thomson and P. R. Amato (Eds), The postedivorce family: Children, Parenting and
Society. 105-125). Thousand Oaks, CA: Sage. Cituar nw Berk, L, E. (2003)
ld-Carrier & Utz, 2012
Riggio & Valenzuela, 2011
Riggio, 2004
Sigal, Wolchik, Tein, & Sandler, 2012
Storksen, Arstad-Thorsen, Overland dhe Brown, 2012
Storksen, Roysamb, Holmen & Tambs, 2006
Tahiri, F., Sota, M., & Rama, R. (2013). Metodat kërkimore në shkencat sociale.
Tiranë:West PRINT.
47
Twaite, Silitsky, & Luchow, 1999
Upho Ballard, 2012; Carter & McGoldrick, 1989
Uphold-Carrier & Utz, 2012
Vonsoura, Verdeli, Warner, Wickramaratne & Baily, 2012).
Wallerstein & Blakeslee, 1989
Wallerstein & Lewis, 2004
Wallerstein, Lewis & Blakeslee, 2001
Wauterickx, Gouwy & Bracke, 2006
Whitton, Stanley, Markman & Johnson, 2013
Zill, Morrison dhe Coiro, 1993
Shtojca
Shtojca.1
48
FORMA E PËLQIMIT TË INFORMUAR
1. Unë vullnetarisht pranoj të marr pjesë në një projekt hulumtimi të kryer nga Studentja
Sara Lekgegaj nga Universiteti i Tiranës, Fakulteti i Shkencave Sociale.
2. Pjesëmarrja ime në këtë projekt është vullnetare. Unë e kuptoj se nuk do të paguhem
për pjesëmarrjen time, unë mund të tërhiqem dhe të ndërpresë pjesëmarrjen në çdo
kohë pa dënim.
3. Në rast se ndihem në një mënyrë të pakëndshëm gjatë sesionit të intervistës, kam të
drejtën të refuzoj për tu përgjigjur.
4. Intervista do të zgjasë Rreth 45-50 minuta. Shënimet do të shkruhen gjatë intervistës.
Një kasetë audio e intervistës dhe dialogu pasues do të jenë ruajtur për efekt studimi.
5. Kuptoj se studiuesja nuk do të më identifikojë me emër në asnjë raport duke përdorur
informacionin e marrë nga kjo intervistë, dhe se konfidencialiteti im si pjesëmarrës në
këtë studim do të mbetet i sigurt.
6. Kam lexuar dhe kuptuar shpjegimin që më është dhënë. Unë pajtohem vullnetarisht
për të marrë pjesë në këtë studim.
7. Më është dhënë një kopje e këtij formulari të pëlqimit.
____________________________
Data e nënshkrimit tim
____________________________ ________________________
________________________
Emri im i shtypur Nënshkrimi i të intervistuarit Nënshkrimi I
intervistuesit
Për informacione të mëtejshme ju lutemi kontaktoni:

Sara Lekgegaj, Përgjëgjësja e studimit
Cel. +355688420749
Email: saralekgegaj@hotmail.com
Shtojca.2
49
UDHËZUESI I INTERVISTËS
Kodi:
Jeta e fëmijës para divorcit të prindërve
1. Si ishte jeta juaj para se prindërit të ndaheshin?

2. E mendonit ndonjëherë që prindërit do të ndaheshin?
3. Keni vënë re ndonjë ndryshim të prindit që u largua para se të ndodhte
divorci,psh mërzitje apo dicka tjetër?
4. Si e pritët lajmin që prindërit tuaj tani e tutje nuk do jenë më bashkë?
Si e përjetoi fëmija divorcin?
1. Cfarë menduar në fillim kur prindërit u ndanë?

2. A keni qarë vetëm në dhomën tuaj për shkak të kësaj ngjarje?
3. Ku jeni vetëm në dhomën tuaj,a mendoni për prindin tjetër?
4. A i keni fajësuar prindërit lidhur më këtë histori?
5. A do donit që prindërit tuaj të mos ishin ndarë?
6. A jeni ndjerë ndonjëhetë i vecuar apo i përjashtuar nga shoqëria pëe shkak të
kësaj historie?
7. A u thiri gjykata për të dhënë mendimin tuaj kur prindërit po ndaheshin?
8. Gjatë procesit gjyqësor,kishte ndonjë psikolog apo punonjës social që ishte për
ju?
Marrëdhëniet e fëmijës me motrën/vëllain
1. Si silleni ju me motrën/vëllain tuaj?

2. A ka ndryshuar sjellja juaj pasi prindërit u ndanë dhe si?
3. Kanë qënë motra/vëllai një mbështëtje për ju kur prindërit po ndaheshin?
50
4. Si sillen ata me ju?
5. A ka ndryshuar sjellja e tyre dhe si?
6. Nëse vëllai/motra do dontë të jeronte me prindin tjetër,cfarë do ndjenit dhe si
do reagonit?
7. Si e ka përjetuar motra/vëllai këtë histori?
Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që jeton me të:
1. Si sillen mami dhe babi me ju?

2. Si sillet prindi që jeton me ju pas divorcit?
3. Nëse prindi me të cilin jetoni do u fliste keq për prindin tjetër,si do reagoni?
4. Cfarë marrëdhëniesh keni ju me të afërmit e prindit që jeton me ju?
5. A i keni fajësuar ndonjëherë prindërit lidhur me këtë histori?
Marrëdhëniet e fëmijës me prindin që nuk jeton me të
1. Si sillen mami dhe babi me ju?

2. Pasi u ndanë prindërit,sa shpesh e takoni prindin tjetër?
3. Kur e takoni si ndiheni?
4. A do donit të jetonit me prindin që aktualisht nuk jeton me ju?
5. Cfarë marrëdhëniesh keni ju me të adërmit e prindit që nuk jeton me ju?
6. A kujdeset prindi që nuk jeton me ju për ju dhe si?
7. E urreni prindin që nuk jeton me ju?
8. Mendoni të hakmerreni?
Marrëdhëniet e fëmijës me shoqërinë?
1. Si sillen shokët/shoqet tuaja pas kësaj ngjarje?

2. Pasi prindërit u ndanë,a jeni ndjerë ndonjëherë i vecuar nga grupi shoqëror ku
ju bëni pjesë?
51
3. Ka patur raste kur ju nuk donit të shkonit në shkollë vetëm nga frika e
paragjykimeve lidhur me këtë histori?
Si e mendon fëmija të ardhmen e tij/saj?
1. Cfarë doni të bëheni kur të rriteni

2. A mendoni se kjo ngjarje do të ndikpjë në zgjedhjen e profesionit tuaj kur të
rriteni?
3. Nëse do ndodhte divorci te ju,si do reagonit?
4. Keni frikë nga divorci?
52

Pasojat e Divorcit Te Adoleshentet

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pasojat e Divorcit Te Adoleshentet

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UNIVERSITETI I TIRANËS

FAKULTETI I SHKENCAVE SOCIALE

DEPARTAMENTI I PUNËS DHE POLITIKËS

PASOJAT E DIVORCIT TEK ADOLESHENTËT

Punoi: Udhëheqës Shkencor:

Sara Lekgegaj Dr. Florian Bejleri

Bachelor Punë Sociale

tek fëmijët e tyre.

Fjalë kyçe – Divorc,Adoleshentë

Kapitulli i parë – Hyrja

Kapitulli i dytë - Rishikimi i Literaturës

2.1. Efektet emocionale të divorcit prindëror

Kapitulli i katërt - Analiza e të Dhënave

4.1 Jeta e fëmijës para divorcit

Kapitulli i pestë – Diskutime

5.1 Jeta e fëmijës para divorcit

1.2 Qëllimi dhe objektivat e studimit

Qëllimi kryesor i këtij studimi është përcaktimi i impaktit të divorcit të prindërve te

Ky studim shkencor ka si objektiva:

 Përshkrimin e sjelljes së fëmijëve parë në këndvështrimin e vetë fëmijëve

1.3 Struktura e studimit

Kapitulli i parë përmban një paraqitje të përgjithshme të tematikës së zgjedhur, përmes

Kapitulli i tretë paraqet në mënyrë të detajuar informacione në lidhje me tematikën duke

Në fund të studimit shfaqen referencat dhe shtojcat.

1.4 Operacionalizimi i termave të përdorur në studim:

Divorci, i njohur gjithashtu si shpërbërja e martesës, është procesi i ndërprerjes së

Gjykata është një institucion qeveritar, me autoritetin për të gjykuar mosmarrëveshje

Kapitulli i dytë - Rishikimi i Literaturës

2.1 Efektet sociale dhe emocionale të divorcit prindëror

Disa pikëpamje mbi ndikimin e të rriturve të divorcit të mbajtjes së divorcit të prindërve

2.2 Ndikimi në fëmijët.

2.3 Mosha e fëmijës

2.4 Efektet mbi fëmijët më të rritur

2.5 Cikli i Jetës Familjare

2.6 Rëndësia e mbështetjes prindërore

Ka shumë faktorë që mund të ndikojnë në rregullimin psikosocial të fëmijëve të divorcit

2.7 Mbështetja e vëllazërisë.

Përveç ndihmës prindërore, fëmijët e divorcit mund të përfitojnë nga marrëdhëniet

2.8 Mbështetje sociale.

Megjithëse hulumtimi ka treguar se shoqëria perceptimet mbi divorcin kanë ndryshuar

2.9 Ndikimi në besimin dhe aspiratat arsimore dhe profesionale

2.10 Performanca e dobët në akademikë

2.11Humbja e interesit në aktivitetin social

Hulumtimet kanë sugjeruar se divorci mund të prekë fëmijët në mënyrë shoqërore.

2.12Humbja e Besimit në Njësinë e Martesës dhe Familjes

Së fundi, pavarësisht se shpresojnë të kenë marrëdhënie të qëndrueshme kur rriten,

Ekzistojnë dy shpjegime kryesore dhe konkurruese për rritjen e problemeve që hasen

Hulumtimet e fundit janë përqendruar në identifikimin e proceseve familjare që në

2.13 Mosha në divorc

2.14. Mungesa e prindërve / rimartesa

Deri kohët e fundit, një supozim i përbashkët në literaturën e divorcit ishte se të dy

Kapitulli i tretë – Metodologjia

Ky kapitull shpjegon metodologjinë e ndjekur duke përshkruar metodat e kërkimit të

3.2Historiku i studimit - përshkrimi i fazave të tij

Në fazën e tretë të studimit, pasi është analizuar informacioni i marrë në fazat e

Më pas, është kaluar në fazën përfundimtare të studimit, e cila ka konsistuar në

3.3Metoda kërkimore e përdorur

Metodologjia cilësore përdoret më së miri në rastet kur eksplorimi i përvojave të

Fenomenologjia është një nga qasjet kryesore të kërkimit cilësor. Studimi

Analiza e të dhënave dytësore ka konsistuar në rishikimin dhe shqyrtimin e literatures

3.4Popullata e studimit dhe kampioni i përzgjedhur

Kampioni i studimeve cilësore është më i vogël se ai i studimeve sasiore.. Një dallim

Në qasjet fenomenologjike të kërkimit cilësor ekziston një gamë më e ngushtë strategjish