Neurodydaktyka

wiedza o funkcjonowaniu mózgu

i jej implikacje
dla uczenia się i nauczania
cz.2
1. Ustalenia terminologiczne: neuropedagogika,
neurodydakytyka

2. Neurodydaktyka - cel, korzyści, zalecenia

3. Pięd szans na optymalizację nauczania – uczenia się z

wykorzystaniem wiedzy o mózgu

4. Omówienie szansy 1 – współpraca obu półkul lepsze

wykorzystanie możliwości całego mózgu ( specjalna dieta i
dwiczenia)
Neuropedagogika
 „pedagogika XXI wieku opierająca się na świadomości
budowy, działania i integracji mózgu,
 na przykład świadomości preferencji sensorycznych,
informacji o preferencjach sensorycznych, różnicach w
działaniu półkul mózgowych *...+.
 zajmuje się też wpływem stresu na różne typy pamięci,
efektywnośd uczenia wytwarzania własnych zachowao
psychoemocjonalnych, które optymalizują przebieg
uczenia się” (Taraszkiewicz, 2005. s. 21).
 Neuropedagogika
 dyscyplina badająca neuronalne podłoże procesów edukacji
(nauczania, wychowania i kształcenia)
 Głównym założeniem neuropedagogiki jest organizowanie
procesu edukacji w sposób uwzględniający neuronalne
korelaty.
 Polem pracy nauczyciela jest mózg ucznia, ponieważ
wszystkie nasze czynności mają mózgowe podłoże.
 Efektywnośd nauczania jest zatem uwarunkowana
znajomością biologicznych czynników. (Chojak 2018, s.156)

M. Chojak, NEUROPEDAGOGIKA I EDUKACJA ALTERNATYWNA

W OŚWIACIE XXI WIEKU, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 3/2018
Neurodydaktyka
 jest dziedziną, która stawia sobie za cel
optymalizowanie procesu nauczania i uczenia się
dzięki wykorzystaniu wiedzy o pracy mózgu

Żylioska proponuje natomiast określenie

neurodydaktyka -
nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi
nauczanie uczenie się zgodne z mózgiem

M. Żylioska, Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się

przyjazne mózgowi, Toruo 2013
 Karpioska określa
„Neurodydaktyka jest nowym interdyscyplinarnym
obszarem zajmującym się mechanizmem procesu
nauczania i uczenia się, który wynika z funkcji mózgu”.
(2006, s. 158)

A. Karpioska, Neurodydaktyka w służbie szkoły i scholiogli. W: B.

Muchacka (red.), Szkoła w nauce i praktyce edukacyjnej. Kraków
2006. .
 NEURODYDAKTYKA
korzysta z dorobku różnych nauk:

dydaktyka

teoria sieci neuronowych neurobiologia

psychologia poznawcza neuroanatomia

neuropsychologia neuromorfologia
 Głównym celem
NEURODYDAKTYKI jest
praktyczna pomoc w
optymalnym i twórczym
rozwiązywaniu zadao
pedagogicznych z
wykorzystaniem wiedzy o
indywidualnych możliwościach
organizacji mózgu i wyższych
funkcji psychicznych.
Neurodydaktyka
 postuluje organizację nauki w sposób, który pozostaje
w zgodzie z zasadami działania oraz preferencjami
ludzkiego mózgu.
 taki model uczenia się koncentruje się na
aktywnościach, które pobudzają i wspierają pracę
naszego umysłu.
 odrzuca techniki opierające się na zapamiętywaniu czy
mechanicznym powtarzaniu jako czynności blokujące
naturalne predyspozycje ludzkiego umysłu.
Neurodydaktycy uważają, że
głównymi korzyściami dla nauczania wynikającym z tego
podejścia są:
 konstruowanie metod nauczania opartych na
aktualnych badaniach mózgu;
 opisywanie uczenia się jednostki z perspektywy
procesów neuronowych w mózgu;
 szerszy pogląd na proces uczenia się, zapamiętywania,
znaczenie emocji i motywacji do nauki.
 neurodydaktycy formułują następujące zalecenia:
 uczenie powinno byd nieformalne, przyjemne i połączone z
zabawą;
 nauka dzieci powinna byd w różny sposób wspierana w
odpowiednim czasie;
 uczenie powinno byd powiązane z życiem;
 uczenie się powinno odbywad się dzięki samodzielnemu
rozwiązywaniu problemów przez uczniów;
 treśd nauczania powinna byd udostępniana różnymi metodami
a wiedza konstruowana samodzielnie przez ucznia;
 nauczyciel musi wiedzied więcej o procesach, które przebiegają
w mózgu podczas nauki i wykorzystad tę wiedzę w pracy
dydaktycznej;
 nauczyciel powinien byd liderem, od który umie wzbudzid
zainteresowanie i motywację uczniów.
Szanse na optymalizację
nauczana –uczenie się
wynikające z osiągnięd
neurodydaktyki
Szanse na optymalizację nauczania –uczenia się z
wykorzystaniem wiedzy o mózgu
1. WSPÓŁPRACA OBU PÓŁKUL - LEPSZE WYKORZYSTANIE
MOŻLIWOŚCI MÓZGU W PROCESIE KSZTAŁCENIA
2. WYKORZYSTANIE WSZYSTKICH SKŁADNIKÓW
PIĘCIOCZYNNIKOWEGO MODELU WSWS
3. KOMPLEKSOWE WYKORZYSTANIE SYSTEMÓW
REPREZENTACYJNYCH WAK
4. DOSTOSOWANIE STRATEGII NAUCZANIA DO STYLÓW
UCZENIA SIĘ
5. STWARZANIE OKAZJI DO ROZWIJANIA WSZYSTKICH
TYPÓW INTELIGENCJI
1 Szansa na optymalizację nauczania –uczenia się z
wykorzystaniem wiedzy o mózgu

1. LEPSZE WYKORZYSTANIE MOŻLIWOŚCI MÓZGU W

PROCESIE KSZTAŁCENIA - współpraca półkul oznacza
poprawę wydajności całego mózgu
Należy pamiętad, że w zależności od tego, która
półkula mózgowa, lewa czy prawa, odgrywa
dominującą rolę podczas przetwarzania informacji,
mamy odmienny styl przetwarzania danych
i zachowania.
 Każdej półkuli mózgowej przypisane są inne funkcje

LEWA PÓŁKULA PRAWA PÓŁKULA

rozpoznawanie
język mówiony kolorów

język pisany wyczucie rytmu

logika intuicja,

zdolności wyobraźnia
matematyczne

zdolności poczucie
analityczne humoru
 Funkcje półkul mózgowych

półkula lewa
półkula prawa
zwana
zwana jest artystyczną,
jest logiczną,
całościową
naukową

możemy mówid
o lewopółkulowym
bądź prawopółkulowym
stylu uczenia się i zachowania

najlepszym reprezentantem zachowania

- lewopółkulowego jest klasyczny naukowiec,
- prawopółkulowego – artysta
Lewa półkula Prawa półkula
przetwarza przetwarza
słowa piosenki muzykę

Gdy słucham radia

zaangażowane są obie półkule
mózgowe jednocześnie.
Dlatego z łatwością uczę się
słów i melodii piosenki.
 Proces kształcenia organizowany w szkole rozwija
głównie lewą półkulę
 Za mało korzystamy z wyobraźni, intuicji, umiejętności
operowania kolorem, muzyką, zaniedbując rozwój półkuli
prawej
 Nadszedł czas, aby upomnied się o prawo równego
dostępu do edukacji także dla prawej półkuli
 Dad szansę „wykazania się” obu półkulom
Uczenie się z wykorzystaniem możliwości całego mózgu
oznacza zapewnienie osobom uczącym się różnorodnej
„diety".

„Dieta” powinna byd:

zrównoważona,
zróżnicowana

pożywna i smaczna,

zaplanowana wcześniej jak na podstawie

książki kucharskiej

omówiona z jedzącymi po zakooczeniu posiłku.

 Zrównoważona
wybór dwiczeo, które skłaniają obydwie półkule do
pracy, współpraca półkul oznacza poprawę wydajności
całego mózgu.

warto odwoład się i wykorzystad model wielorakiej

inteligencji Gardnera.

uczenie się powinno byd bogate, wielokanałowe,

wymagające zaangażowania wszystkich zmysłów.
 Zróżnicowana
aktywnośd
jego wzrasta i
maleje,
mózg nie jest przechodząc
w pracy z
w stanie od okresu
uczniami
trwad w największej
należy unikad
nieustannej wydajności do
monotonii!
gotowości, stan
całkowitego
„zamknięcia
się".
Wartościowa
należy uświadomid uczniom cele kształcenia,

należy wyjaśniad czego i po co się uczą,

ważne jest kształtowanie pozytywnej motywacji

uświadomienie korzyści jaką uczniowie mogą osiągnąd

podejmując trud ucznia się

im większe znaczenia dla ucznia będzie miał efekt uczenia się

tym większa będzie motywacja w dążeniu do jego osiągnięcia
Cechująca się dobrym smakiem
Sala powinna stad się środowiskiem
pobudzającym jak największą liczbę zmysłów,
jeśli to możliwe — najlepiej wszystkie pięd.

Pomieszczenie powinno byd kolorowe,

zachęcające, jasne i pełne miłych dźwięków.

Warto skorzystad z różnorodnych środków

Jak z książki kucharskiej – dokładnie
przygotowane

Należy planowad swoje Uświadomid sobie

Wyjaśnid uczniom
działania, przygotowad własne metody
czego się mogą na
konspekt, scenariusz nauczania i
zajęciach spodziewad.
zajęd prezentacji.
Omówiona ze spożywającymi posiłek
Warto często sprawdzad serwowane
„posiłki" podczas lekcji i po ich
zakooczeniu.

Można włączyd do tego także uczniów

(samokontrola, samoocena)

Trzeba pamiętad— bez informacji

zwrotnych ze strony uczniów nie można
doskonalid własnych umiejętności
 Kinezjologia edukacyjna
dwiczenia –
Gimnastyka Mózgu
 Kinezjologia polega na wykorzystaniu w praktyce
naturalnego ruchu fizycznego, który jest nieodłączny w
procesie organizowaniu pracy mózgu i ciała w celu uczenia
się.
 Proponowane w kinezjologii edukacyjnej dwiczenia
pozwalają odpowiednio stymulowad mózg.
 Jak twierdzi twórca Gimnastyki Mózgu - P. Dennison „Ruch
otwiera drzwi do uczenia się
 Dwiczenia gimnastyki mózgu usprawniają:
 Pamięd krótko i długotrwałą;
 Koncentrację i zdolności skupienia uwagi;
 Koordynacje ruchową;
 Spostrzeganie wzrokowe, umiejętnośd różnicowania i rozumienia
symboli, koordynację wzrokowo-ruchową;
 Proces pisania i czytania (pisania twórczego);
 Proces myślenia: umiejętnośd formułowania myśli, abstrakcyjne
myślenie;
 Rozumienie ze słuchu, pisanie ze słuchu, umiejętnośd wykonywania
poleceo;
 Wymowę oraz wpływają na zdolnośd poprawnego formowania myśli,
abstrakcyjne myślenie;
 Umiejętnośd adekwatnego komunikowania się ze sobą i otoczeniem;
 Zdolności matematyczne (tabliczka mnożenia, zapamiętywanie cyfr,
rachunki);
 Pełniejsze rozumienie sytuacji społecznych i rozwiązywanie problemów.
Dwiczenia zostały podzielone na cztery grupy:
I GRUPA - ruchy umożliwiające przekraczanie linii środkowej
 stymulują one pracę zarówno dużej, jak i małej motoryki;
 główny mechanizm „jedności myśli i ruchu„ - sprzyja
udoskonaleniu i integracji połączeo prawej i lewej półkuli
mózgu, lewej i prawej strony ciała oraz całościowego
odbioru materiału na poziomie analizy i uogólnieo.
 Należą do nich: leniwa ósemka, ruchy naprzemienne,
krążenie szyją, alfabetyczne ósemki, kołyska, rysowanie
oburącz, słoo, oddychanie przeponowe, ruchy
naprzemienne na leżąco.
II GRUPA - dwiczenia rozciągające mięśnie - dwiczenia te
likwidują negatywny wpływ różnych odruchów, w tym
„odruchu obronnego”.
 rozciągnięte mięśnie o właściwej sobie długości,
przekazują do mózgu sygnał informujący o tym, że
człowiek jest rozluźniony - spokojny i gotowy do
przyjmowania nowych informacji;
 na poziomie pracy mózgu oznacza to, że jest możliwy
przepływ informacji z tylnych części do obszarów
przednich.
 jest to uwarunkowane przez układ limbiczny, stanowiący
„bramę”, przez którą wiadomości dostają się do wyższych
obszarów mózgu - będąc jednocześnie źródłem radości.
 Należą do nich: aktywna ręka, sowa, pompowanie piętą,
wypady w bok, zginanie stopy, luźne skłony.
III GRUPA - dwiczenia energetyzujące
 innymi słowy - zapewniające niezbędną prędkośd i
intensywnośd przebiegu procesów nerwowych
pomiędzy komórkami i grupami komórek nerwowych
mózgu.
 Należą do nich: spożywanie wody mineralnej
niegazowanej, punkty na myślenie, punkty uziemienia,
punkty równowagi, punkty przestrzeni, kapturek
myśliciela, energetyczne ziewanie.
 IV GRUPA - dwiczenia postawy
 sprzyjają pogłębieniu pozytywnego nastawienia,
poprzez wpływanie na emocjonalno-limbiczny układ
mózgu, który’ współdziała z ośrodkami percepcji
własnego „Ja”;
 dwiczenia te stabilizują i rytmizują procesy nerwowe
organizmu, co sprzyja sukcesom w nauce.
 Należą do nich: punkty pozytywne, pozycja Dennisona
(Cooka).

por. Paul E. Dennison, Gail Dennison; Kinezjologia edukacyjna dla dzieci;

Wydawnictwo:
Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii, 2003
 Kolejne szanse na optymalizację nauczania – uczenia
się z wykorzystaniem wiedzy o mózgu zostaną
omówione na następnych wykładach.