• Stadia rozwoju

intelektualnego J. Piageta
Psychologiczne • Teoria poziomów myślenia
podstawy van Hiele’a
kształtowania
pojęć • Teoria reprezentacji Brunera
• Teoria stref Wygotskiego
 • Stadium inteligencji sensoryczno -
motorycznej (do 2 lat). Kształtuje się
wiedza przyczynowo - skutkowa.
Działania mają charakter konkretny i
ograniczają się do przedmiotów
aktualnie obecnych. Rozwój dziecka
odbywa się w płaszczyźnie praktycznej.

Stadia rozwoju • Stadium inteligencji

przedoperacyjnej (od 2 do 6-7 lat).
intelektualnego Poprzez naśladowanie dziecko używa
J. Piageta słów i symboli na oznaczenie czegoś, co
nie musi znajdować się w jego
obecności. Odwołuje się do
wcześniejszych doświadczeń.
Czynności są nieodwracalne.
Rozumowanie opiera się na
spostrzeganiu i braniu pod uwagę tylko
jednego aspektu sytuacji, czy zdarzenia.
• Stadium inteligencji
konkretno – operacyjnej (od
6-7 do 11-12 lat) operacje
konkretne związane są ściśle z
czynnościami na przedmiotach i
ze spostrzeganiem. Ten etap jest
wstępem do myślenia
logicznego. Możliwe jest
wykonanie operacji
odwrotnych, nawet pod
nieobecność konkretnych
przedmiotów.
 • wzrokowy,
Poziomy • opisowy,
rozumienia • symboliczny,
pojęć van
Hiele’a
 • Na poziomie wzrokowym, który
odpowiada stadium
przedoperacyjnemu nowe pojęcia u
dziecka kształtują się w oparciu o
obserwację przedmiotów, zjawisk
zdarzeń z najbliższego otoczenia.
Poziomy Niebagatelną role odgrywa tu
rozumienia manipulowanie przedmiotami,
eksperymentowanie. Język jaki
pojęć van towarzyszy manipulacjom jest
Hiele’a językiem obrazowym, związanym
z wyrażeniami języka potocznego.
Struktura rozumowania dziecka
bazuje na manipulacjach i
przekształceniach.
• Na poziomie opisowym,
odpowiadającym stadium
inteligencji operacyjno –
konkretnej, nowe pojęcia kształtują
się podczas zorganizowanych
obserwacji. Spojrzenie dziecka w
przeciwieństwie do poprzedniego
etapu, gdzie było całościowe, tutaj
jest analityczne, ukierunkowane na
wyodrębnienie składowych części i
ich własności. Język jest językiem
uogólnień, zawiera w większym
stopniu terminy matematyczne.
Struktura rozumowania
przejawia się w porządkowaniu
przedmiotów według wspólnych
cech oraz własności.
 Przez reprezentację rozumiemy
dowolne zewnętrzne znaki
(symbole, gesty), którymi człowiek
coś przedstawia (sobie lub innym).
Reprezentacje to znaki służące jako
narzędzia myślenia i
komunikowania się.
Reprezentacje J. Bruner wyróżnił trzy rodzaje
J. Brunera reprezentacji:

- enaktywna
- ikoniczna
- symboliczna
 1) Reprezentacja enaktywna
(„odtwarzająca”), polegająca na
ruchowym odtwarzaniu zdarzeń
Reprezentacja
ubiegłych lub pewnej
enaktywna czynności, np. zakręcania
słoika, wystukiwaniu rytmu itp.
 2) Reprezentacja ikoniczna
(obrazowa) przedstawia coś
poprzez rysunki, ilustracje,
mniej lub bardziej abstrakcyjne,
Reprezentacja które łączy jednak jakieś
ikoniczna podobieństwo z tym, co jest
przedstawiane.
 3) Reprezentacja symboliczna
przedstawia coś poprzez jakieś
Reprezentacja znaki umowne (znakami takimi
symboliczna są np.: słowa języka polskiego i
symbole matematyczne).
Przykład
Ola ma zapakować 12 cukierków
do kilku torebek. W każdej z
nich mają być 4 cukierki. Ile
torebek musi użyć Ola?
 Strefa aktualnego rozwoju to poziom,
na którym dziecko potrafi samodzielnie
rozwiązywać dane mu zadanie, bez
niczyjej pomocy
Strefa najbliższego rozwoju to strefa
niedojrzałych, ale dojrzewających funkcji
intelektualnych, ujawniającą się w tym,
do czego dziecko jest zdolne w ramach
Teoria stref intelektualnego naśladownictwa, w tym,
Wygotskieg co potrafi zrobić we współpracy i pod
kierunkiem innej osoby, przy niewielkiej
o jej pomocy (nie chodzi tu o typowe
„ciągnięcie” ucznia słownym
naprowadzaniem go na właściwą
odpowiedź, lecz o pokazanie mu (np. na
jakimś przykładzie), jak coś można
zrobić, i przyglądanie się, czy pokazany
mu sposób dziecko potrafi wykorzystać
 Najważniejszymi celami
ogólnymi powinny być:
• wspomaganie rozwoju
Cele edukacji umysłowego każdego dziecka,
matematycznej w szczególności tworzenia się w
w klasach jego umyśle odpowiednich
początkowych schematów poznawczych i
rozwijanie myślenia
operacyjnego,
• zbieranie przez dziecko
doświadczeń niezbędnych do
ukształtowania się
odpowiednich pojęć
matematycznych,
• stymulowanie rozumowań
matematycznych,
samodzielności myślenia i
krytycyzmu (na miarę dziecka),
• rozwijanie umiejętności
matematyzowania łatwych
zagadnień zaczerpniętych z
otaczającej dziecko
rzeczywistości i stosowania
nabytej wiedzy w konkretnych
sytuacjach.
Cele szczegółowe początkowej
edukacji matematycznej to
wiadomości i umiejętności
dotyczące poszczególnych
tematów. Jest to tylko
drogowskaz, pokazujący
skrótowo, w sposób czytelny dla
nauczyciela następnego etapu
kształcenia, jakie jest
oczekiwane minimum
opanowanej wiedzy i
umiejętności, czego nie trzeba
będzie jeszcze raz w całości
przerabiać w klasie IV
• Wyraźnym założeniem
podstawy programowej jest to,
że dokument ten nie ma w
jakikolwiek sposób narzucać lub
nawet sugerować konkretnych
rozwiązań metodycznych, ani
ukazywać sposobu
organizowania procesu
nauczania–uczenia się
 Kompetencje matematyczne i
podstawowe kompetencje naukowo –
techniczne
- Kompetencje matematyczne obejmują
umiejętność rozwijania i wykorzystywania
myślenia matematycznego w celu
rozwiązywania problemów wynikających z
codziennych sytuacji.
Kompetencje Istotne są zarówno proces i czynność, jak i
wiedza, przy czym podstawę stanowi
kluczowe w należyte opanowanie umiejętności liczenia.
zaleceniach Kompetencje matematyczne obejmują – w
różnym stopniu – zdolność i chęć
Parlamenty wykorzystywania matematycznych
Europejskiego sposobów myślenia (myślenie logiczne i
przestrzenne) oraz prezentacji (wzory,
z 2006r. modele, konstrukty, wykresy, tabele).
Kompetencje naukowe odnoszą się do
zdolności i chęci wykorzystywania
istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do
wyjaśniania świata przyrody, w celu
formułowania pytań i wyciągania wniosków
opartych na dowodach.
 Odpowiedzią na zmieniające się potrzeby
społeczeństwa, dynamiczny rozwój
cywilizacji, rynku pracy, rozwoju nowych
technologii, była redefinicja kompetencji
kluczowych dokonana w 2018 roku (Dz.
Urz. Unii Europejskiej z dnia 4.06.2018).
Kompetencje matematyczne i naukowo-
techniczne zostały zastąpione
Kompetencje kompetencjami matematycznymi oraz
kluczowe w kompetencjami w zakresie nauk
zaleceniach przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Wyodrębnienie tych kompetencji w
Parlamenty Rozporządzeniu RE z 2018r. było
Europejskiego wskazaniem na ich ważność w
z 2018r. przygotowaniu młodych ludzi do życia w
zmieniającej się rzeczywistości, a w
przypadku edukacji przedszkolnej i
wczesnoszkolnej ujawnienie potencjału
tkwiącego w tym okresie rozwojowym i
edukacyjnym.
 1. sprawne komunikowanie się w języku
polskim oraz w językach obcych
nowożytnych;
2. sprawne wykorzystywanie narzędzi
matematyki w życiu codziennym, a także
kształcenie myślenia matematycznego;
3. poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna
Kompetencj analiza oraz wykorzystanie informacji z
e kluczowe różnych źródeł;

w zapisach 4. kreatywne rozwiązywanie problemów z

różnych dziedzin ze świadomym
podstawy wykorzystaniem metod i narzędzi
wywodzących się z informatyki, w tym
programowe programowanie;
j 5. rozwiązywanie problemów, również z
wykorzystaniem technik mediacyjnych;
6. praca w zespole i społeczna aktywność;
7. aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły,
środowiska lokalnego oraz kraju.
 Kompetencje kluczowe uczniów,
zgodnie z podstawą programową
Jak kształcenia ogólnego, należy
realizować kształtować na wszystkich etapach
kompetencje edukacyjnych i w szkole
kluczowe
podstawowej, i w szkole
ponadpodstawowej.
 Metody bazujące na samodzielnym
dochodzeniu do wiedzy oraz na pracy w
grupie, komunikacji w zespole,
samoocenie, ocenie koleżeńskiej. Są to:
• realizacja projektów
Metody • metoda WebQuest (odmiana metody
nauczania, projektowej; bazująca na wiedzy
zdobywanej w internecie)
które
sprzyjają • doświadczenia i eksperymenty dla
dzieci
rozwijaniu • nauczanie problemowe
kompetencji • dyskusja
kluczowych
• debata
• inne tzw. metody aktywne.
 Jest to umiejętność korzystania z
podstawowych narzędzi
matematyki w życiu
codziennym oraz prowadzenia
elementarnych rozumowań
matematycznych.
Zdolność matematycznego
Myślenie myślenia nie jest cechą
matematyczne wrodzoną. Warunkiem
koniecznym jej nabywania są
ćwiczenia i wytrwałość w
pokonywaniu trudności
(niespecyficznych i
specyficznych).
• Podstawa z jednej strony
zawęża zakres treści, dając
przekonanie, że należy postawić
przede wszystkim na głębokie
rozumienie pojęć i metod
matematyki, a z drugiej strony
nakazuje kształtowanie
kompetencji kluczowych
• Pakiety edukacyjne
dostosowane do podstawy
skoncentrowane na
szczegółowych
umiejętnościach, a nie na
uniwersalnych
 Nauczanie – to ze strony
nauczyciela – organizowanie
sytuacji dydaktycznych
wyzwalających aktywne i
świadome uczenie się ucznia,
Koncepcje kierowanie przebiegiem tego
nauczania- procesu i kontrolowanie jego
uczenia się wyników.
matematyki Teorie nauczania – uczenia się nie
dostarczają gotowych przepisów
jak uczyć, ale podpowiadają
jakich rozwiązań warto
poszukiwać.
 • Nauczania empirystyczne
• Nauczanie mechanistyczne
• Nauczanie realistyczne
Koncepcje
kształcenia • Nauczanie czynnościowe
matematycznego
• Nauczanie problemowe
• Konstruktywistywizm
 Stawia sobie za główny cel
nauczenie rozwiązywania
Nauczanie praktycznych zadań, radzenie
empirystyczne sobie „po swojemu” w
różnorodnych sytuacjach.
 Kładzie nacisk na wyuczenie reguł
i algorytmów, na ćwiczenie
Nauczanie umiejętności rozwiązywania
mechanistyczne zadań nawet bez ich dokładnego
rozumienia.
 Nauczanie, w którym uczniowie
budują i rozwijają swoją
matematykę w toku aktywnego
działania w sytuacjach
rzeczywistych, na drodze
Nauczanie naturalnej matematyzacji z
wykorzystaniem ich
realistyczne doświadczenia życiowego
nazywa się nauczaniem
realistycznym.
 • Silny nacisk na aktywne
odkrywanie i budowanie pojęć i
struktur matematycznych z
wykorzystaniem doświadczenia,
wyobraźni, intuicji,
Założenia • Kształcenie osadzone w
nauczania sytuacjach realnych,
realistycznego matematycznie bogatych
• Planowanie nauczania oparte na
działaniach dzieci na różnych
poziomach konkretności i
abstrakcji.
 • Praca z planem miasta
• Praca z rozkładem jazdy
Propozycja
• Praca z przepisami kulinarnymi
sytuacji
dydaktyczne • Praca z paragonami z kasy
fiskalnej
j
• Planowanie budżetu
 Zadania
matematyczne
osadzone w
kontekście
realnym
 Żeglarz przygotowuje zapasy na
rejs. Dziennie powinien wypijać
Zadanie około 2l wody. Ile butelek ma
przygotować na dwutygodniową
1 wyprawę?
 W pierwszym pudełku było 38
kredek, a w drugim – o 8 mniej.
Zadanie Ile kredek było w drugim
pudełku?
2
 Rodzaje
zadań w • Realistyczne
metodzie • Pararealistyczne
realistyczn • „Czysto” matematyczne
ej wg H.
Siwek
 • Prowadzą do sformułowania
pojęcia na podstawie realnych
sytuacji
• Ukierunkowane są na
stosowanie wiedzy
matematycznej w realnych
kontekstach
Zadania
• Wykorzystują działania,
realistyczn równania, własności figur
e matematycznych – jako
narzędzia do rozwiązania
• Uczniowie nie stosują
gotowego schematu
postępowania, tylko proponują
własne, dokonują matematyzacji
 To zadania stwarzające pozory
realności, ograniczone zwykle
do terminów, nazw,
wykorzystujące dane o
przedmiotach, które można bez
szkody wymienić na inne, a
istota działania matematycznego
Zadania
nie ulega zmianie.
pararealistyczne
Przykład
Ja mam połowę twoich lalek
powiedziała Ania do Oli, to jest
o 5 mniej niż Ty. Ile lalek ma
każda dziewczynka?
 To zadania służące formułowaniu
praw działań, własności figur,
podzielności liczb, ale również
Zadania
zwykłe zadania ćwiczeniowe.
„czysto”
matematyczne Przykład
Rozwiąż równanie x+7=12
 Z sytuacją problemową mamy do
czynienia wtedy, gdy pojawia
się trudność, której nie można
rozwiązać na prostej drodze, za
pomocą znanych schematów
Nauczanie postępowania. Jednak zadanie
problemow powinno być dostępne dla
e ucznia. Uczeń musi mieć
wystarczające doświadczenie do
pokonania trudności zawartej w
zadaniu.
 Co wystarczy zrobić, aby
dowiedzieć się ile siatki
Przykład potrzebujemy na ogrodzenie
boiska?
 Rodzaje • Ćwiczenia
zadań w • Zwykłe zastosowania teorii
metodzie
• Problemy
problemowe
j
 To zadania wymagające
umiejętności odtwórczych,
zastosowania schematów,
wzorów, wykonywania
typowych działań, powtarzania
rozwiązania w podobnej
Zadania - sytuacji.
Ćwiczeni Służą przede wszystkim
zmechanizowaniu prostych
a czynności.
Przykład
Oblicz według wzoru:
27· 7= (20+7) · 7=20 ·7 +7
·7=140 + 49= 189
 To zadania sprowadzające się do
matematyzacji sytuacji opisanej
w treści, ale nasuwającej się w
sposób naturalny, bez
Zadania - konieczności sięgania do
Zwykłe szczególnych pomysłów.
zastosowani Przykład
a teorii Ania miała 5 spinek do włosów.
Dostała na urodziny jeszcze 6.
Ile spinek ma teraz Ania?
 Zwykle zadania otwarte, jeśli chodzi
o metodę. Nie da się ich rozwiązać
za pomocą poznanego wzoru, czy
schematu postępowania. Zwierają
trudność o charakterze
teoretycznym lub praktycznym,
prowokują do poszukiwań,
aktywności badawczej, tworzenia
Zadania - nowej wiedzy, wypracowania
racjonalnej metody, która może
Problemy przybliżyć lub prowadzić do
ostatecznego rozwiązania
problemu.
Przykład
Rodzina Kowalskich ma 4 synów.
Każdy syn ma jedną siostrę. Ile
osób jest w tej rodzinie?
 • Zorganizowane przez
nauczyciela, głównie w toku
postępowania indukcyjnego,
np.: kwadraty logiczne,
magiczne – chodzi w nich o
dostrzeżenie pewnej
Źródła regularności
problemów • Dostarczone przez życie –
sytuacje pozamatematyczne –
na ich tle pojawiają się zadania,
np.: oblicz koszt wycieczki do
Warszawy
 Nauczanie czynnościowe cechuje
się dbałością o dobre rozumienie
pojęć matematycznych.
Celem nadrzędnym jest
zdobywanie przez ucznia
wiedzy operatywnej, w
poszanowaniu podstaw
psychologicznych i
Nauczanie
pedagogicznych.
czynnościowe
Rozwój pojęć przebiega od
konkretu do abstrakcji i w tym
procesie ważną rolę odgrywają
następujące zasady:
 1. Wydobyciu przez analizę teoretyczną z
materiału nauczania podstawowych
operacji w każdej definicji, twierdzeniu,
dowodzie.
2. Świadomym organizowaniu sytuacji
problemowych, sprzyjających
procesowi interioryzacji i kształtowaniu
Czynnościowe myślenia matematycznego ucznia jako
nauczanie specyficznego działania, jako
matematyki swobodnego i świadomego
opiera się na: posługiwania się stopniowo
operacjami, oraz na konsekwentnym
stosowaniu zabiegów dydaktycznych
mających na celu zapewnienie
prawidłowości i efektywności tego
procesu.
 W metodzie czynnościowej
kładzie się nacisk na czynności
potrzebne do konstruowania
Nauczanie pojęcia matematycznego, a
realistyczne a potem jego odniesienia do
czynnościowe realnego życia, a w metodzie
realistycznej jest na odwrót.
 Różne koncepcje
nauczania matematyki
a kształcenie integralne
w klasach I - III
Do strategii (koncepcji), które
najpełniej pozwalają realizować
cele zintegrowanej edukacji
początkowej zalicza się nauczanie
:
realistyczne, czynnościowe i
problemowe.
Ich kompozycję można ująć, jako
postulat: edukację matematyczną
na etapie początkowym należy
organizować wokół
rozwiązywania zadań
(problemów) w sposób
czynnościowo- realistyczny.
a) nauczanie realistyczne - kładzie się
tu silny naciska na związki z realną
rzeczywistością, rozważanie sytuacji
bogatych, podejmowanie czynności
na różnych poziomach
doświadczenia,
b) nauczanie problemowe - punktem
wyjścia jest zadanie, dostępne dla
ucznia (ze względu na wiedzę,
sprawności i dojrzałość
intelektualną) wyzwalające
pozytywną motywację do
aktywnego działania,
c) nauczanie czynnościowe - stwarza
okazje do organizowania czynności
konkretnych, wyobrażonych i
abstrakcyjnych
 • pojęć matematycznych nie
można przekazać dziecku
poprzez ich objaśnianie, nawet
na konkretnych przykładach,
Konstruktywiz gdyż często rozwój umysłowy
m dziecka nie osiągnął
odpowiedniego poziomu i
wyjaśnienia nie prowadzą do
zrozumienia
 • zmiana roli nauczyciela z tzw.
przewodnika i przekaźnika wiedzy na
facylitatora stymulującego działania
dziecka w kierunku samodzielności i
poznawczej zaradności.
• nauczyciel występuje w roli
organizatora warunków uczenia się.
Koncentruje się na stwarzaniu sytuacji
Nauczycie edukacyjnych, które są wyzwaniem dla
ucznia. Są ciekawe i prowokują do
l myślenia. Najlepiej, jak odwołują się do
sytuacji realistycznych i bazują na
doświadczeniu i wiedzy dziecka, bo te
ułatwiają im rozumienie badanych
zjawisk i analizowanych zadań,
ułatwiają zrozumienie tego, co robią i w
jaki sposób oraz uzasadnianiu, dlaczego
tak postępują
 • kieruje się dziecięcym
potencjałem – ciekawością
ujawniającą się w dziecięcych
pytaniach o rzeczy, zjawiska, o
procesy zachodzące w świecie
przyrody, o przyczyny i skutki
Nauczycie tych procesów.
l • uwzględnia dziecięce prawo do
zainteresowania ujawniające
się w dziecięcych potrzebach
eksplorowania, świeżości,
wiedzy, badania, odkrywania.
 • stosuje różne metody i formy
pracy, gry i zabawy,
aktywizujące formy pracy w
grupach.
• korzysta z bogatego materiału
konkretnego, różnych pomocy i
Nauczycie środków dydaktycznych
sprzyjających tworzeniu przez
l uczniów odmiennych
reprezentacji wiedzy:
enaktywnej, ikonicznej i
symbolicznej.
 • jest aktywny (atrybut
konstruowania wiedzy
Uczeń koresponduje z aktywnością
ucznia).
 Aktywność:
• Emocjonalna
Rodzaje • Werbalna
aktywnośc • Sensomotoryczna
i dziecka • Intelektualna
 Wiąże się z przeżywaniem
zjawisk, procesów, zdarzeń i
wytwarzaniem na ich tle
własnego systemu sądów, ocen i
Aktywność wartości. Rozwiązywanie zadań
emocjonalna wyzwala silne pobudzenie
emocjonalne – dodatnie lub
ujemne.
 Wyraża się w operacjach
związanych i werbalizacją
spostrzeżeń, wyobrażeń,
przeżyć, wykonywanych
Aktywność czynności oraz myśli.
werbalna Operacje myślowe zawsze
pobudzane są z zewnątrz
słowami.
 Obserwacja zachowań dzieci
wskazuje, ze ich sprawność
działania silnie spada po 15-20
Aktywność minutach. Zniechęcenie
sensomotoryczna powinno być sygnałem dla
nauczyciela, aby zainicjował
zmianę aktywności.
 Wyraża się w operacjach
myślowych niezależnych od
czynności wykonywanych
Aktywność realnie na przedmiotach, od ich
poznawcza bezpośredniego wyglądu, czy
przekształceń.
 Przez aktywność matematyczną
ucznia rozumiemy całokształt
jego działań związanych z
kształtowaniem pojęć i
rozumowań typu
matematycznego,
Aktywność stymulowanych przez różnego
matematyczna rodzaju sytuacje i zadania
dotyczące liczb, działań,
zbiorów, figur geometrycznych,
bądź zadania „praktyczne”
związane z manipulowaniem.
Aktywność matematyczna obejmuje:
- Czynności konkretne nakierowane na
tworzenie lub badanie pojęć oraz
rozumowań
- Czynności myślowe (wyobrażone i
abstrakcyjne) skierowane na
kształtowanie pojęć, ich badanie lub
posługiwanie się nimi, na kształtowanie i
prowadzenie rozumowań, formułowanie
i rozwiązywanie problemów
teoretycznych i praktycznych
Wszelkie formy pracy ucznia, które nie
wyzwalają czynności myślowych (np.
kolorowanki, przeliczanki, pamięciowe
wyuczanie się i odtwarzanie informacji)
należy traktować jako brak aktywności
matematycznej.
 • gdy akt uczenia się „nie jest
prostym odświeżaniem,
przypominaniem czy
Aktywność reaktywowaniem informacji, ale
ma postać ciągłego tworzenia
poznawcza
nowych konstrukcji z
napływających informacji
 • preferowanie sytuacji
problemowych, które podnoszą
aktywność myślową uczniów i
stymulują ich do
wypracowywania własnych
Uczenie strategii rozwiązywania zadań
oraz w łapaniu tzw. okazji do
się uczenia się, których bogactwo
dostarcza otaczająca
rzeczywistość, potrzeby dzieci i
oczekiwania społeczne.
• Proces kształcenia nie polega
na tym, że nauczyciel coś umie i
ma to przekazać uczniom w
postaci gotowej wiedzy, którą
oni mają sobie przyswoić przez
powtarzanie, wielokrotne
ćwiczenia i rozwiązywanie
zadań
• Nauczyciel powinien
organizować rozmaite sytuacje
dydaktyczne, które umożliwią
uczniom konstruowanie w
umyśle ważnych pojęć
• Wiedza matematyczna
powstaje w umyśle dziecka w
wyniku długoletniego procesu,
w którym kluczową rolę pełnią
samodzielnie wykonywane
czynności
• Każde dziecko musi przejść tę
drogę osobiście. Nie wystarczy,
że patrzy z bliska na czynności
wykonywane przez kogoś
innego
• Bardzo ważne jest, by dziecko
zastanawiało się nad tym, jaki
jest efekt wykonanych już
czynności, by próbowało
przewidzieć, co się stanie
• Matematyka powinna mieć
sens dla dziecka. Ważne jest to,
by konkretne czynności
wykonywane przez dziecko
jawiły mu się jako sensowne,
np. choć układane patyczki
mogą być „cukierkami na niby”,
jednak zadanie ich dotyczące
powinno być dla dziecka
naturalne w kontekście
życiowym
• Najbardziej jaskrawym przykładem
różnicy między tradycyjną
dydaktyką a podejściem
konstruktywistycznym jest sposób
traktowania błędów popełnianych
przez ucznia
• Nie powinno się zbyt wcześnie
przechodzić do form pisemnych,
symbolicznych. Przedwczesne
przejście na poziom symboli może
utrudnić zrozumienie. Dziecko nie
potrafi myśleć równocześnie o
dwóch rzeczach: jak rozwiązać
nowe dla niego zadanie i jak
poprawnie o tym mówić w języku
szkolnym
• odwoływanie się do sytuacji
realistycznych dla dzieci
(porządkowanie zabawek, rozdawanie
cukierków, poruszanie się po
schodach, układanie mozaiki)
• stosowanie rozmaitych gier i zabaw,
które dostarczają uczniom okazji do
ćwiczeń, motywują do działania
• bazowanie na ich doświadczeniach i
osobistej wiedzy
• pozostawienie dziecku swobody w
wyborze stosowanej metody
postępowania, „atakowanie” pojęć na
takim poziomie abstrakcji, jaki jest w
danym momencie dostępny dziecku
• traktowanie wszystkich metod jako
równoprawnych, różniących się co
najwyżej szybkością otrzymywania
wyniku;
• stawianie na większe zaangażowanie
dziecka, jego aktywność własną
(działania podejmowanie osobiście, z
własnej inicjatywy, samodzielnie i z
dużym zrozumieniem, tego, co robią,
co powoduje minimalizowanie
niepowodzeń szkolnych i lęków przed
uczeniem się matematyki)
• warunkiem konstruowania wiedzy w
szkole jest chęć zrozumienia punktu
widzenia dziecka, stanowiskiem
dziecka wobec zadania, jego
spojrzeniem na problem
 a) dziecko uczy się tych
czynności,
Typowe
czynności b) dziecko samo powtarza te i
wspomagające podobne czynności, upewniając
konstruowanie się przy tym, czy dobrze je
nowych pojęć zrozumiało,
u dziecka c) dziecko już wie, jak to się robi i
powinny być utrwala tę wiedzę; trzecia faza
organizowane sprawia dziecku przyjemność
w trzech sukcesu.
fazach:
 Często uczniowie mają dostateczna
wiedzę dla udzielenia
odpowiedzi na pytanie, wiedzą i
rozumieją sytuację, ale nie
podają rozwiązania. Nie są
bierni, ale podejmowane przez
Bezradność nich próby nie prowadzą do
przerwania kręgu niemożności
czy radzenia sobie z daną sytuacją.
bierność? Taka sytuacja oznacza
bezradność ucznia.
Bierność może być związana z
zupełnym brakiem motywacji do
działania.
 • Ciągi powtarzających się
zdarzeń, sytuacji, którym uczeń
nie może sprostać, bądź serie
Uczeniu się nierozwiązywalnych dla niego
bezradnośc problemów,
i w szkole • Zbyt silne motywacje
sprzyjają: prowadzące do ponawiania prób
pokonania trudności.
 Bezradność intelektualną
nazywamy bezradnością
matematyczną, gdy wiąże się z
podejmowaniem czynności
dobrych w intencji, ale nie
Bezradność służących lub nawet nie
matematyczna zbliżających do zrozumienia,
opanowania i kontrolowania
sytuacji, które pojawiają się w
procesach uczenia się
matematyki.
 • Lansowana przez nauczyciela
lub podręcznik koncepcja
matematyki
Działania • Styl „tak to się robi”
sprzyjające
• Ekspresowe kształtowanie pojęć –
wyuczeniu jeden, dwa przykłady prowadzące
bezradności: do uogólnień
• Styl nauczania, sposoby pracy i
oczekiwane osiągnięcia a
bezradność
• Próby przyporządkowania
sytuacji określonego schematu
postępowania
• Eliminacja w nauczaniu zadań
typu: w jaki sposób posłużysz
się…, wyjaśnij, jak to robiłeś, na
rzecz poleceń ile, oblicz, rozwiąż
• Karty pracy sprowadzające
działanie ucznia do uzupełniania
okienek
• Praca wspólnym frontem bez
indywidualizacji
• Psycho – pedagogiczne
uwarunkowania uczenia się a
bezradność
• Praca z dziećmi musi odbywać się
w sferze dostosowanej do ich
możliwości poznawczych, z
pełnym wykorzystaniem ich
możliwości intelektualnych
• Obserwowanie i analizowanie
przez nauczyciela reakcji dzieci
na poszczególne sytuacje
 • odwoływanie się do sytuacji
realistycznych dla dzieci (gra w
Aktywne piłkę, porządkowanie zabawek,
rozdawanie cukierków,
uczenie poruszanie się po schodach,
się układanie mozaiki) i bazowanie
wg. na ich doświadczeniach i
osobistej wiedzy, co ułatwi im
Nowak- rozumienie badanych zjawisk i
Łojewskie analizowanie zadań, rozumienie
tego, co, jak i dlaczego
j wykonują w określony sposób;
• pozostawienie dziecku
swobody w wyborze
stosowanej metody
postępowania, „atakowanie”
pojęć na takim poziomie
abstrakcji, jaki jest w danym
momencie dostępny dziecku,
przy zachowaniu możliwości
sięgania po konkret i
manipulowania nim;
traktowanie wszystkich metod
jako równoprawnych,
różniących się co najwyżej
szybkością otrzymywania
wyniku;
• stawianie na większe
zaangażowanie dziecka (np. w
szukanie metody), jego
aktywność własną: działania
podejmowanie osobiście, z
własnej inicjatywy,
samodzielnie i z dużym
zrozumieniem, tego, co robią,
co powoduje minimalizowanie
niepowodzeń szkolnych i lęków
przed uczeniem się matematyki;
• zaczynanie od działania dziecka i
towarzyszącej temu wymiany uwag
i pomysłów, korzystania z języka
potocznego, który dopiero później,
np. przy okazji rozwiązywania
zadań uzupełniany jest językiem
symboli;
• uczeń najpierw poznaje sens danego
symbolu, a dopiero potem odczuwa
potrzebę jego wprowadzenia i
posługiwania się nim;
• służą temu zadania łamigłówki,
czy zadania z pułapką,
wymagające od ucznia znalezienia
pomysłu na rozwiązanie danego
zadania, a dopiero potem jego
symboliczne ujmowanie
 Znajdź
A, B, C, D
• wykorzystywanie znajomości
kontekstu zadania, co ułatwia
zrozumienie tego, co jest w
zadaniu dane, jak i czego
dotyczy postawione w nim
pytanie
• stosowanie rozmaitych gier i
zabaw, które dostarczają
uczniom okazji do ćwiczeń
utrwalających, jak również
motywują uczniów do działania,
gdyż ich charakter podnosi
atrakcyjność działań o
charakterze matematycznym
• pomoc edukacyjna znana pod
tytułem „Projekt piktografia”
dostępny również w wersji
Pakiet on-line
• aplikacje Kahoot! (
https://kahoot.com), Quizizz (
https://quizizz.com), Quizlet (
https://quizlet.com/pl), Learning
Apps (https://learningapps.org).
 • Matematyki zaczynamy się
uczyć dopiero w szkole
• Uczenie się na konkretach jest
zaprzeczeniem prawdziwej
matematyki
• Wyćwiczony sposób
Mity w postępowania jest niezawodny i
edukacji umożliwia rozwiązywanie
matematyczne wszystkich zadań danego typu
j • Im dziecko szybciej dochodzi
do oczekiwanego wyniku, tym
edukacja jest efektywniejsza
• Tylko nieliczni uczniowie są
uzdolnieni matematycznie