HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP TIẾNG ĐỨC CỦA SINH VIÊN NĂM

NHẤT KHOA NGỮ VĂN ĐỨC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN TP HỒ CHÍ MINH

TÓM TẮT
Bài nghiên cứu phân tích thực trạng giao tiếp tiếng Đức của sinh viên (SV)
năm nhất khoa Ngữ văn Đức (NVĐ) tại trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG-HCM,
cũng như các vấn đề, nguyên nhân hay tác nhân ảnh hưởng tới hoạt động giao
tiếp tiếng Đức của sinh viên và một số khuyến nghị với các bên liên quan nhằm cải
thiện và nâng cao khả năng giao tiếp của sinh viên khoa Ngữ văn Đức. Kết quả
đánh giá chung cho thấy gần 50% số sinh viên trong mẫu khảo sát đánh giá hoạt
động giao tiếp của mình ở mức không tự tin khi giao tiếp. Một số yếu tố ảnh
hưởng tới hoạt động giao tiếp của sinh viên như: Môi trường giao tiếp, phát âm,
ngữ pháp và từ vựng.

Từ khóa: Hoạt động giao tiếp, tiếng Đức, sinh viên khoa Ngữ văn Đức,
năm nhất.

ABSTRACT
The communication activities in German of the first year students of the
German Linguistics and Literature Faculty at University Of Social Sciences and
Humanities in Ho Chi Minh city
The article analyzes the actual state of German communication of first year
students of the German at the University of HGH&NV, HQG-HCM, as well as problems,
causes or factors affecting the German language communication activities of students
and a number of recommendations with stakeholders to improve and enhance the
communication capabilities of students in the German literature department. The overall
evaluation results showed that 50% of the students in the survey sample rated their
communication activity at a level of distrust when communicating. Several factors affect
student communication activities such as: communication environment, pronunciation,
grammar and vocabulary.
Keywords: Communication activities, German, German grammar faculty
students, first year.
1. Đặt vấn đề
Trong xu hướng của nền kinh
tế hội nhập như hiện nay, ngoài kiến
thức chuyên môn cần thiết thì ngôn
ngữ chính là một kỹ năng quan trọng.
Để thành thạo một ngôn ngữ thì cần
phải giao tiếp có hiệu quả. Theo “Từ
điển Tâm lý học” của Vũ Dũng, giao
tiếp là quá trình thiết lập và phát triển
tiếp xúc giữa cá nhân, xuất phát từ
nhu cầu phối hợp hành động và bao
gồm hàng loạt các yếu tố như trao đổi
thông tin, xây dựng chiến lược hoạt
động thống nhất, tri giác và tìm hiểu
người khác.
Và đối với sinh viên ngành
ngôn ngữ, đặc biệt là sinh viên ngành
Ngôn ngữ Đức, việc giao tiếp là vô
cùng quan trọng. Bởi để có thể thành
thạo và giao tiếp ngôn ngữ thì cần cả
bốn kỹ năng và áp dụng được các
thuật ngữ, từ, thành ngữ để hỗ trợ, làm
phong phú trong việc giao tiếp
(Debbie Zacarian, Mastering
Academic Language). Tuy nhiên thực
tế cho thấy, không phải sinh viên nào
học ngôn ngữ cũng có thể giao tiếp
hiệu quả. Sinh viên Việt Nam nói
chung và sinh viên khối ngành Ngôn
ngữ Đức nói riêng vẫn còn đang gặp
rất nhiều khó khăn trong quá trình
học.
Qua quan sát, chúng tôi đưa ra
được nhận định rằng đa phần sinh
viên hiện nay chưa tìm được cho mình
một phương pháp học tập đúng đắn và
chưa có khả năng vận dụng, thực hành
ngôn ngữ mình đã học vào các tình
huống thực tế. Mặc dù đã được cho là
thành thạo nhưng hầu hết sinh viên
Việt Nam sau khi tốt nghiệp đại học
không thể giao tiếp hiệu quả với đồng
nghiệp hay những du khách đến từ các
nền văn hóa khác nhau. Hiện tại đa số
sinh viên ngành Ngôn ngữ Đức khóa
30 đã sang học kì II của năm nhất
nhưng điểm kỹ năng nói lại chỉ nằm ở
mức trung bình, khó có thể nào tự
mình tạo ra được một cuộc hội thoại
mà không bị rập khuôn bởi bài học
hay sách vở.
Đây được xem là thực trạng
chung của sinh viên học ngoại ngữ,
đặc biệt là sinh viên khối ngành Ngôn
ngữ Đức. Nhận thấy đây là vấn đề khá
thiết yếu nên chúng tôi quyết định
chọn đề tài "Thực trạng hoạt động
giao tiếp Tiếng Đức của sinh viên
khoa Ngữ văn Đức trường ĐH
KHXH&NV, ĐHQG HCM" với mục
đích để tìm hiểu về khả năng vận dụng
tiếng Đức. Đồng thời, phát hiện ra
những mặt hạn chế và những hậu quả
xuất phát từ hoạt động giao tiếp không
hiệu quả thông qua việc học và sử
dụng tiếng Đức của sinh viên.
Bài viết dưới đây phân tích
hoạt động giao tiếp tiếng Đức của sinh
viên năm nhất khoa Ngữ văn Đức của
trường Đại học KHXH&NV ĐHQG-
HCM để có cái nhìn khái quát hơn về
hoạt động này.
2. Giải quyết vấn đề
2.1. Tổ chức nghiên cứu
Theo “Từ điển Tâm lý học”
của Vũ Dũng, giao tiếp là quá trình
thiết lập và phát triển tiếp xúc giữa cá
nhân, xuất phát từ nhu cầu phối hợp
hành động và bao gồm hàng loạt các
yếu tố như trao đổi thông tin, xây
dựng chiến lược hoạt động thống nhất,
tri giác và tìm hiểu người khác.
Hoạt động giao tiếp là hoạt
động trao đổi thông tin của con người
trong xã hội được tiến hành chủ yếu
bằng phương tiện ngôn ngữ (Ngữ văn
10, tập 1, Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà
Nội, 2012). Bên cạnh đó, hoạt động
giao tiếp là sự tiếp xúc giữa con người
với con người nhằm trao đổi thông tin,
bộc lộ tình cảm, yêu cầu hành động,
đồng thời thể hiện thái độ, cách đánh
giá, cách ứng xử của họ đối với nhau
và với nội dung giao tiếp.
Theo tác giả Ngô Thị Hòa của
bài nghiên cứu “Rèn luyện kỹ năng
nói tiếng Anh cho sinh viên Trường
ĐHSP Nghệ thuật TW thông qua hoạt
động thảo luận theo chủ đề”, kỹ năng
nói là kỹ năng dùng âm thanh để diễn
tả ý nghĩ, ý kiến, lời nói của mình
nhằm mục đích bày tỏ ý kiến, trò
chuyện, giao tiếp với người nghe.
Thông qua cuộc trò chuyện người nói
với người nghe trao đổi thông tin lẫn
nhau. Bygate cho rằng , kĩ năng nói là
một trong những kĩ năng mang tính
phản xạ, giúp người học sử dụng được
ngoại ngữ để bày tỏ ý kiến, suy nghĩ
và cảm xúc với người đối diện, người
nghe. Bên cạnh đó, kĩ năng nói cũng
góp phần củng cố thêm kĩ năng nghe
của người học, giúp tăng cường vốn
từ vựng và luyện tập các kĩ năng có
liên quan.
Kết quả nghiên cứu trong bài
viết được tổng kết từ quá trình khảo
sát 71 sinh viên năm nhất với trình độ
A2 của Khoa Ngữ văn Đức thuộc 2 hệ
đào tạo. Trong đó gồm 42 mẫu khảo
sát hệ chuẩn và 29 mẫu khảo sát hệ
chất lượng cao. Được thực hiện tại
Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn Đại học Quốc gia thành phố
Hồ Chí Minh. Trong nghiên cứu này
chúng tôi sử dụng phối hợp các
phương pháp như: Phương pháp
nghiên cứu và tổng hợp tài liệu,
phương pháp phỏng vấn, phương pháp
điều tra bằng bảng hỏi. Trong đó
phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là
phương pháp chính, các phương pháp
còn lại là phương pháp bổ trợ.
Công cụ nghiên cứu chính là
bảng hỏi gồm 21 câu hỏi được tạo
bằng công cụ Google form để khảo sát
và đo lường thực trạng giao tiếp của
sinh viên khoa Ngữ văn Đức như môi
trường sinh viên thường luyện tập
giao tiếp, các mối quan tâm và thực
trạng tiếp thu và áp dụng kiến thức
của sinh viên trong quá trình giao tiếp
tiếng Đức. Cách thức đánh giá được
thực hiện trong đề tài như sau: mức độ
“rất kém” (1 điểm), “kém” (2 điểm),
“trung bình” (3 điểm), “tốt” (4 điểm),
“rất tốt” (5 điểm). Như vậy trong
nghiên cứu này, nếu khách thể đạt
điểm càng cao trong một thang đánh
giá nào đó thì càng có kĩ năng thành
thạo ở thang đánh giá đó; và ngược
lại, nếu khách thể có số điểm số càng
thấp thì càng ít có kỹ năng ở thang
điểm định đo. Kết hợp với tỉ lệ cơ cấu
của biểu đồ tròn, phần tram chiếm tỉ lệ
càng cao càng biểu thị mức độ phổ
biến của vấn đề ở các sinh viên càng
cao; và ngược lại, nếu phần trăm
chiếm tỉ lệ càng thấp thì mức độ phổ
biến của vấn đề ở các sinh viên càng
thấp.
2.2. Kết quả nghiên cứu về vấn đề
giao tiếp của sinh viên năm nhất
khoa Ngữ Văn Đức
Để phân tích thực trạng giao
tiếp tiếng Đức của sinh viên năm nhất
khoa Ngữ văn Đức tại trường ĐH
KHXH&NV, ĐHQG-HCM, chúng tôi
đề cập một số nội dung như sau: Đánh
giá ảnh hưởng của môi trường giao
tiếp đến sinh viên, ảnh hưởng của phát
âm đối với giao tiếp của sinh viên
Khoa Ngữ văn Đức và ảnh hưởng của
ngữ pháp đối với giao tiếp của sinh
viên Khoa Ngữ văn Đức..
Kết quả nghiên cứu được trình
bày dưới đây.
2.2.1. Đánh giá ảnh hưởng của môi
trường giao tiếp đến sinh viên khoa
Ngữ Văn Đức
Đặc điểm môi trường giao tiếp và sự
phát triển môi trường giao tiếp ở các
trường Đại học được nhóm nghiên
cứu đánh giá trên hai nội dung: môi
trường xã hội và tâm lý của sinh viên
Phần 1: Môi trường giao tiếp
Môi trường giao tiếp (MTGT)
vừa là điều kiện vừa là phương tiện
giúp cho SV thực hiện các mục tiêu,
nội dung giao tiếp một cách hiệu quá.
Để phân tích thực trạng môi trường
giao tiếp tiếng Đức của sinh viên
Khoa Ngữ văn Đức, chúng tôi dựa
trên nền tảng hai nội dung là môi
trường xã hội và tâm lý sinh viên để
thực hiện khảo sát với sinh viên năm
nhất khoa Ngữ văn Đức của ĐH
KHXH&NV, ĐHQG TPHCM.
Theo số liệu thống kê, sinh
viên Khoa Ngữ văn Đức có 3 môi
trường giao tiếp cơ bản, bao gồm tại
trường lớp, tại nhà và các môi trường
khác:
 Biểu đồ 1: môi trường luyện tập giao tiếp của sinh viên
Biểu đồ 1 cho thấy, tỉ lệ khảo
sát việc giao tiếp tại trường lớp (38%)
và tại nhà (31.9%) chiếm tỉ lệ cao
nhất. Song song đó, các môi trường
còn lại như tại các câu lạc bộ, hội,
nhóm, tại công viên lại chiếm tỉ lệ
thấp (13.8%)
Trong đó, tỉ lệ ít nhất là
Deutsch Duett - một chương trình
ngoại khóa của sinh viên khoa Ngữ
văn Đức để giao lưu với các sinh viên
đến từ Đức hoặc các sinh viên từ các
nước khác đang học tiếng Đức. Tuy
nhiên, hoạt động ngoại khóa này lại
không được tổ chức thường xuyên cho
sinh viên và cũng không thu hút được
nhiều sinh viên tham gia. Phân tích
kết quả trên, có thể thấy rằng sinh
viên không có nhiều môi trường giao
tiếp. Trong khi đó theo nghiên cứu
của JULIE CHOI & DAVID
NUNAN[1] đã chỉ ra rằng: "Để giao
tiếp có hiệu quả thì chỉ có môi trường
tại trường lớp là không đủ". Ngoài lớp
học, người học không chỉ kích hoạt
ngôn ngữ của họ trong các ngữ cảnh
xác thực mà họ còn đang phát triển
vốn giao tiếp của mình và đạt được
các kỹ năng ngôn ngữ mới mà không
dễ dàng thành thạo trong lớp học. Họ
không chỉ tiếp thu từ vựng mới, cải
thiện khả năng phát âm và lưu loát,
đồng thời trau dồi kiến thức và kỹ
năng ngữ pháp, mà họ còn phát triển
các năng lực thực tế, diễn thuyết,
chiến lược và năng lực ngôn ngữ xã
hội như đàm phán có ý nghĩa, khởi
xướng cuộc trò chuyện, sự luân phiên
(turn talking), hạ thấp bộ lọc cảm xúc
(Affective Filter), phát triển sự tự
tin…
 Từ đó nhóm nghiên cứu đã đưa
ra kết luận: "Sinh viên khoa Ngữ văn
Đức không có đủ môi trường giao tiếp
tiếng Đức" theo như khuyến nghị của
JULIE CHOI & DAVID NUNAN
trong nghiên cứu "Language Learning
and Activation In and Beyond the
Classroom" của họ.
Bên cạnh môi trường thực hiện
hoạt động giao tiếp, một yếu tố quan
trọng khác ảnh hưởng đến kết quả
luyện tập giao tiếp tiếng Đức của sinh
viên là đối tượng luyện tập giao tiếp
của sinh viên. Với môi trường luyện
tập giao tiếp hạn chế như trên, thì đối
tượng luyện tập giao tiếp chỉ gói gọn
Biểu đồ 2: Đối tượng luyện tập giao tiếp
Từ 24 khảo sát với câu trả lời có, số
lượng câu trả lời cao nhất thu được là
34,5% với câu trả lời là 1 người, kế
đến là 2 người ( 25%) và 40,5% còn
trong bạn bè cùng lớp và giảng viên.
Chính vì thế, để nghiên cứu sâu hơn
về đối tượng luyện tập ngoài trường
lớp của sinh viên, nhóm nghiên cứu
đã tiến hành khảo sát và kết hợp
phỏng vấn vấn đề sâu đối với một số
trường hợp ngẫu nhiên để thu được
kết quả khách quan và chính xác hơn.
Kết quả được trình bày trong
biểu đồ 2 như sau: Trong tổng số câu
trả lời thu được sau khi kết thúc quá
trình khảo sát, chỉ thu được kết quả 24
trên 71 khảo sát có đối tượng luyện
tập giao tiếp ngoài trường, lớp. Xấp xỉ
⅓ tổng câu trả lời.
lại với các câu trả lời trải dài từ 3 đến
10 người.
Từ kết quả của 2 bảng cho thấy, sinh
viên không có nhiều môi trường để
luyện tập giao tiếp, chủ yếu tại trường,
lớp và chỉ giao tiếp với giảng viên,
bạn bè. Với 88.7% số lượng khảo sát
và bị hạn chế về đối luyện tập giao
tiếp. Có đến 69 câu trả lời rằng họ
không quen biết ai ngoài trường, lớp
để luyện tập giao tiếp.
Quá trình toàn cầu hóa mở ra những
cơ hội và những thách thức mới.
Chuyên ngành giao tiếp liên văn hóa
ra đời nhằm nghiên cứu, giảng dạy
giao tiếp cho các đối tượng tham gia
quá trình hội nhập. Đầu tiên chuyên
ngành xuất hiện ở Mỹ từ những năm
50 thế kỷ trước, sau đó ở Tây u.
Những năm 90 mới xuất hiện ở Nga.
Ở Việt Nam, bộ môn này còn hết sức
mới mẻ, xuất hiện trong các trường
đại học ngoại ngữ mới đây. Nói đến
giao tiếp liên văn hóa là nói đến
Biểu đồ 3: Thời gian luyện tập giao tiếp của SV khoa NVĐ
những đặc thù của ngôn ngữ và văn
hóa dân tộc, sự ảnh hưởng của chúng
lên quá trình hội nhập. Bài báo tập
trung bàn về khái niệm văn hóa, các
loại hình văn hóa, những khó khăn,
rào cản ngôn ngữ-văn hóa trong giao
tiếp liên văn hóa, một số chiến lược
giao tiếp nhằm khắc phục những trở
ngại đó. Trong phần kết luận là những
đề xuất mang tính định hướng giáo
học pháp nhằm phát triển thế mạnh
của trường đại học ngoại ngữ trong
nghiên cứu và giảng dạy chuyên
ngành này
Bên cạnh những yếu tố thuộc
môi trường xã hội còn có những yếu
tố xuất phát từ bên trong của chủ thể
giao tiếp. Đó chính là những yếu tố
tâm lý, tinh thần. Yếu tố tinh thần là
yếu tố quan trọng nhất trong việc học,
bởi nó là yếu tố ảnh hưởng tới hành
vi, hứng thú học,..
 Về thời gian sinh viên dành ra
để luyện tập giao tiếp hàng ngày.
Trong tổng số 71 câu trả lời thu được,
có 38 kết quả (53,5%) sinh viên dành
ít hơn 1 tiếng/ ngày để luyện tập giao
tiếp. 2 kết quả (2,8%) cho thấy sinh
viên dùng nhiều hơn 5 tiếng/ ngày để
luyện tập hoạt động giao tiếp tiếng
Đức của mình.
Kết quả khảo sát cho thấy, số
lượng dành ít hơn 1 giờ mỗi ngày để
tự luyện kỹ năng nói tiếng Đức (xem
trong Biểu đồ 3) chiếm hơn 1 nửa
(53,5%), bên cạnh đó một số người
thậm chí dành hơn 5 giờ mỗi ngày để
luyện kỹ năng nói.
Từ kết quả, nhóm nghiên cứu
thấy rõ được sự chênh lệch rõ rệt giữa
2 mẫu khảo sát, sinh viên dành thời
gian luyện tập giao tiếp chưa đủ, trong
khi đó nhiều nghiên cứu cho thấy: Để
kĩ năng nói của người học ngoại ngữ
tốt hơn, cần thời gian luyện tập.
Nghiên cứu này đã mang lại
kết quả quan trọng. Những phát hiện
tổng thể đã tiết lộ rằng khả năng nói
của sinh viên chuyên ngành ngoại ngữ
thường bị ảnh hưởng bởi những khó
khăn. Một trong những lý do có thể là
họ thường dành thời gian luyện tập kỹ
năng nói của mình.
Theo nghiên cứu của Tran Q.
Than, Dang T, N. Nguyet[2] mức độ
khó khăn của người chuyên ngành
ngoại ngữ phụ thuộc vào thời lượng
học của họ. Càng học nhiều, họ càng
ít gặp khó khăn khi nói. Một trong
những giải thích cho điều này có thể
là khi học đủ lâu, sinh viên chuyên
ngành ngoại ngữ có thể tìm ra các
chiến lược học tập phù hợp để vượt
qua những khó khăn khi giao tiếp. Họ
 có thể trở nên tự tin hơn, bớt lo lắng
và bớt sợ mắc lỗi khi giao tiếp. Ngoài
ra, họ có thể có kiến thức ngôn ngữ tốt
để tránh mắc lỗi và sai sót khi nói.
Có thể khẳng định rằng những khó
khăn khi nói không cản trở nhiều sinh
viên chuyên ngành ngoại ngữ khi giao
tiếp nếu họ đã học đủ lâu.
Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng sinh
viên chuyên ngành ngoại ngữ thường
gặp khó khăn khi nói, và những khó
khăn khi nói như vậy có thể thay đổi
tùy theo thời gian học ngoại ngữ đó.
 Phần 2: Tâm lý của sinh viên
Sinh viên năm thứ nhất nói chung và
sinh viên năm thứ nhất khoa ngữ văn
Đức trường đại học KHXH&NV nói
riêng phần lớn đều là những người
đang thực hiện bước chuyển tiếp từ
môi trường học tập ở phổ thông sang
môi trường học tập ở bậc đại học với
nhiều khác biệt về khối lượng, nội
dung tri thức, phương pháp giảng dạy,
hình thức học tập,... Ngoài ra, hầu hết
sinh viên đại học xuất thân từ những
vùng miền khác nhau, với môi trường
Biểu đồ 4: Mức độ tự tin của sinh viên khi giao tiếp tiếng Đức
hoàn cảnh sống, điều kiện kinh tế có
nhiều khác biệt so với nhịp sống ở các
thành phố lớn, là nơi tập trung đa số
các trường đại học. Tất cả những sự
khác biệt về khối lượng, nội dung đã
gây không ít khó khăn tâm lý khiến
cho sinh viên dễ chán nản, bỏ bê việc
học hoặc hoặc không theo kịp, không
đáp ứng được yêu cầu học tập, đặc
biệt là việc giao tiếp đối với khối
ngành ngôn ngữ. Ngoài ra, sự lo lắng
sẽ xảy ra khi sinh viên cảm thấy
không thoải mải trong việc sử dụng
ngoại ngữ trước đám đông. Wrench et
al.(2009) cho rằng sinh viên không thể
học tập khi họ cảm thấy e ngại, dẫn
đến hiệu suất kém trong kĩ năng nói.
Tương tự, họ thể hiện cùng một thái
độ trong môi trường lớp học khi mà
họ trải quá cảm xúc tương tự. Spada
& Lightbrown (1993) tin rằng hoạt
động nói phụ thuộc vào tình huống,
nơi mà người nói cần truyền đạt đến
đông đảo thính giả. Nhưng đôi lúc sự
lo lắng trở thành trở ngại trong môi
trường học tập, là thứ ảnh hưởng đến
hoạt động nói.
 Biểu đồ 4 cho thấy 51
câu trả lời chiếm 80,2% trên
tổng số 71 kết quả thu được
cho rằng, mức độ tự tin chỉ
giao tiếp của họ chỉ nằm ở mức
độ trung bình và không tự tin
(29 đánh giá trung bình và 28
đánh giá không tự tin). Chỉ có
1,4% (1 kết quả) sinh viên
đánh giá rằng mình rất tự tin
khi sử dụng tiếng Đức vào giao
tiếp.
Bên cạnh đó, khi được phỏng
vấn, có rất nhiều bạn đã chia sẻ rằng
họ cảm thấy ngại khi phải giao tiếp
bằng tiếng Đức trong các bài diễn
thuyết và khi được mời đọc tựa bài to
trước lớp. Bạn T.D (đến từ khoa Ngữ
Văn Đức - Trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn) đã chia sẻ:”
Mình nhận ra rằng việc nói chuyện
với các bạn cùng học ngôn ngữ đó là
một cách học rất tốt để mình hiểu rõ
hơn về ngôn ngữ đó. Nhưng mình
thường cảm thấy rất tự ti khi nói tiếng
Đức, mình không muốn bị bạn bè
đánh giá khi mà mình phát âm sai
đâu”. Ngoài ra, một số bạn sinh viên
cũng có tình trạng ngại giao tiếp tiếng
Đức, từ đó dẫn đến việc tự tạo rào cản
khi giao tiếp ngoại ngữ với người
khác.
Biểu đồ 5: Tự đánh giá mức độ tiếp thu trong quá trình học tiếng Đức của
sinh viên
Biểu đồ 5 cho thấy hơn
một nửa kết quả khảo sát, gồm
36 kết quả (50,7%) đánh giá
rằng mức độ tiếp thu của bản
thân ở mức trung bình. Bên
cạnh đó 6 (8,5%) trên tổng số
71 kết quả đánh giá rằng bản
thân có khả năng tiếp thu tiếng
Đức tốt. Từ biểu đồ này có thể
thấy mức độ tiếp thu của bản
thân sinh viên ở mức trung
bình chiếm tỷ lệ cao nhất và
mức độ tiếp thu của bản thân
sinh viên ở mức yếu chiếm tỷ
lệ thấp nhất.
 Biểu đồ 6: Đánh giá tốc độ giảng dạy tiếng đức của giảng viên
Biểu đồ 6 đã đưa ra kết quả 43
sinh viên (60,6%) cho rằng giảng viên
có tốc độ giảng dạy trung bình và phù
hợp tiêu chuẩn tiếp thu kiến thức của
bản thân sinh viên. Trong khi đó có
tới 26 sinh viên đưa ra câu trả lời
rằng, tốc độ giảng dạy như thế là
nhanh đối với họ.
Từ biểu đồ 5 và 6 về mức độ
tiếp thu của sinh viên và tốc độ giảng
dạy của giảng viên đa số được đánh
giá ở mức độ trung bình. Kết quả này
cho thấy mức độ đồng bộ hóa giữa
việc truyền đạt kiến thức của giảng
viên và khả năng tiếp thu của sinh
viên trong việc học tiếng Đức.
2.2.2. Ảnh hưởng của phát âm đối với
giao tiếp của sinh viên Ngữ văn Đức
Phát âm là việc tạo ra một hệ
thống âm thanh không cản trở giao
tiếp từ quan điểm của người nói hoặc
người nghe (Paulston & Burder,
1976). Phát âm là cách phát âm một từ
trong một cách được chấp nhận
(Otlowski, 1998). Hơn nữa, Richard
và Schmidt (2002) định nghĩa phát âm
là phương pháp tạo ra những âm thanh
nhất định.
Phát âm là một trong những kỹ
năng khó nhất trong quá trình dạy và
học ngôn ngữ (Haghighi & Rahimy,
2017). Một người được coi là có phát
âm chuẩn khi người đó có thể phát âm
đúng trọng âm, ngữ điệu của những từ
đơn lẻ cũng như những đơn vị ngôn
ngữ lớn hơn từ như cụm, câu,
đoạn .v.v...Nói cách khác, phát âm
chuẩn không chỉ đơn giản là phát âm
đúng từng âm đơn lẻ mà là phát âm
đúng những đơn vị ngôn ngữ (unit of
language) trong giao tiếp. Đây là một
trong nhiều yếu tố được sinh viên vô
cùng quan tâm trong quá trình học,
cũng là yếu tố quan trọng trong việc
Biểu đồ 7: Đánh giá mức độ quan tâm tới việc phát âm đúng tiếng Đức
Trong đó, kết quả thu được với
2 giá trị cao nhất lần lượt là 40,8% và
39,4% tương ứng với 29 đánh giá
Quan tâm và 28 đánh giá Rất quan
tâm. Chỉ có 3 câu trả lời ở mức độ Ít
quan tâm chiếm 4,3% cho rằng việc
học tập và nâng cao các kĩ năng như:
nghe, nói, đọc trong việc học ngoại
ngữ.
Phát âm đóng một vai trò quan
trọng trong việc phát triển kỹ năng
nói. Nó có mối liên hệ chặt chẽ với
các lĩnh vực khác như nghe và thậm
chí cả ngữ pháp. Vì vậy, nó thường
trở thành một trở ngại đối với người
học ngoại ngữ.
phát âm đúng chuẩn với họ không quá
quan trọng. Từ đó có thể thấy được
sinh viên năm nhất Khoa Ngữ văn
Đức rất quan tâm tới việc phát âm
đúng trong quá trình học tiếng Đức
của họ, tuy nhiên thực trạng phát âm
của sinh viên vẫn gặp nhiều vấn đề.
Nhận thấy được vấn đề này, nhóm
nghiên cứu đã tiến hành khảo sát thực
trạng và nhận thấy đây là một trong
những vấn đề mà sinh viên năm 1
đang gặp phải trong hoạt động luyện
tập giao tiếp của họ.
Song song với đó, để nghiên
cứu sâu hơn về vấn đề họ đang gặp
phải trong quá trình luyện phát âm.
Nhóm nghiên cứu đã khảo sát sinh
viên rằng họ có gặp khó khăn trong
phát âm hay không? Và nếu có thì cụ
thể vấn đề họ đang gặp phải là gì?
(Xem biểu đồ 8)
Biểu đồ 8: khó khan của SV NVĐ khi phát âm
Biểu đồ 8 cho thấy, với sinh viên năm
nhất khoa Ngữ văn Đức việc phát âm
Tham khảo các nghiên cứu đi
trước về những nội dung cơ bản mà
người học ngoại ngữ thường gặp khi
phát âm, nhóm nghiên cứu đã tổng
hợp được những vấn đề phổ biến, có
tần suất xuất hiện cao trong các kết
quả. Bao gồm: Phát âm phụ âm, phát
âm nguyên âm đôi (ai, ay (reisr), ei,
ay (speyer), au, eu, äu, ui) và nguyên
âm bị biến đổi (ä, ö, ü, ß), phát âm
những cụm từ dài.
So sánh với thực trạng của sinh
viên khoa Ngữ văn Đức, nhóm nghiên
cứu nhận thấy đây cũng là những vấn
đề mà họ đang gặp phải (Xem biểu đồ
8).
phụ âm (32,6%) và phát âm những
cụm từ dài (32,6%) là 2 vấn đề cơ
bản, có phần trăm tương đồng mà sinh
viên thường xuyên gặp nhất trong
trường hợp họ gặp vấn đề về phát âm.
Chiếm 3,6% trong biểu đồ là những
câu trả lời rằng họ hầu như không gặp
khó khăn khi phát âm những nội dung
trên.
Từ kết quả có thể thấy được, song
song với những sinh viên còn đang
gặp khó khăn với các nội dung cơ bản
của phát âm thì cũng có những kết quả
tích cực. Tuy còn có số phần trăm
chiếm tỉ lệ thấp (chỉ 3,6%) nhưng
cũng đã thể hiện được rằng những vấn
đề này không phải sinh viên năm nhất
Khoa Ngữ văn Đức nào cũng gặp
phải.
Sinh viên cảm thấy khó khăn khi phát
âm phụ âm bởi vì dễ mắc các lỗi như
phát âm phụ âm, phát âm nguyên âm
đôi và nguyên âm bị biến đổi, phát âm
những cụm từ dài
*Về phát âm phụ âm có 3 nguyên do:
1. Phụ âm đứng trước nguyên âm:
Hai loại lỗi tiêu biểu xảy ra
kiểu loại này. Loại thứ nhất xảy
ra với phụ âm đầu [Σ,Z,X, j]
với tỉ lệ cao nhất là 60% và
trung bình là 40%. Đây là các
phụ âm đầu vốn không tồn tại
trong tiếng Việt. Do vậy, sinh
viên sử dụng các phụ âm có
cấu âm tương tự của tiếng Việt
để phát âm này. Các sinh viên
lại đều nói phương ngữ Bắc Bộ
còn các âm tiếng Đức trên lại là
các âm có cấu âm lùi về mặt
lưỡi và gốc lưỡi dẫn đến các lỗi
như thể hiện ở trên. Loại lỗi
thứ hai xảy ra với các phụ âm
tắc, bật hơi [p’, t’, k’] của tiếng
Đức. Tỉ lệ lỗi của loại này thấp
hơn loại trên. Sự khác biệt cấu
âm gây ra lỗi chính là cách
phát âm bật hơi điển hình của
tiếng Đức trong khi ở tiếng
Việt chỉ là các phụ âm tắc vô
thanh.
2. Phụ âm đứng giữa nguyên âm:
ở kiểu loại này lỗi phát âm vẫn
chỉ xảy ra nhiều đối với các
phụ âm [ Σ,Z,X ]. Các phụ âm
bật hơi ít bị lỗi hơn có thể ở vị
trí giữa hai nguyên âm, đặc
điểm bật hơi bị giảm đi không
tạo ra ấn tượng lỗi rõ rệt như
trường hợp chúng đứng đầu âm
tiết.
3. Phụ âm đứng sau nguyên âm:
Ở vị trí sau nguyên âm, lỗi
phát âm tăng cao rõ rệt với nhiều biến
thể. Chỉ ở các phụ âm mũi [m, n, ]
không xảy ra lỗi còn tất cả các phụ âm
khác đều xảy ra lỗi với tỉ lệ cao. Loại
lỗi đầu tiên là các phụ âm cuối vô
thanh [p, t, k] (các từ từ 1 đến 6) đƣợc
các sinh viên đọc thành các từ có phụ
âm cuối là [b, d, g]. Nguyên nhân ở
đây là do chữ viết trong tiếng Đức vân
viết là các âm hữu thanh: b, d, g
nhưng chúng lại bị vô thanh hoá ở vị
trí này. Phụ âm [Σ] đứng sau nguyên
âm vẫn có tỉ lệ mắc lỗi cao. Nó được
nhiều đọc thành một âm xát, đầu lưỡi
[s] vốn rất tiêu biểu của tiếng Việt
hoặc bị nuốt âm. Các phụ âm khác
nhau [X] và [Z] có tới 3 biến thể phát
âm cùng với tỉ lệ mắc lỗi cao. Việc
các phụ âm đứng sau nguyên âm của
tiếng Đức gây ra lỗi với tỉ lệ cao được
xem như là có thể đoán trƣớc bởi
trong tiếng Việt chỉ có 6 âm vị phụ âm
là [m, n, , p, t, k] có khả năng đứng
cuối âm tiết.
Tiếng Đức vốn nổi tiếng với các từ
vựng dài. Ví dụ như: Verantwortung,
übernehmen, Funktionsverbgefüge,
Mutterseelenallein,...
Hầu hết mọi người đều cho
rằng độ dài của một từ quyết định độ
khó khi phát âm từ đó. Tuy nhiên điều
này không phải lúc nào cũng đúng.
Bởi tiếng Đức là một ngôn ngữ kết
hợp, một từ có thể được cấu tạo bởi
nhiều từ khác. Vì vậy bạn có thể chia
từ vựng đó thành các từ nhỏ hơn rồi
phát âm chúng. Ví dụ sau đây sẽ thể
hiện rõ điều đó:
"Freundschaftsbeziehung"được ghép
từ Freundschaft (tình bạn) và
Beziehungen (các mối quan hệ). Khi
đã biết các từ đơn lẻ cấu thành, việc
phát âm cả từ lớn ghép đó sẽ dễ dàng
hơn rất nhiều. Bạn chỉ cần phát âm
từng từ một rồi ghép lại với nhau là
được.
Tương tự với
"Geschwindigkeitsbeschränkungen"
từ này chứa đựng tới 30 chữ cái này
rất dễ gây khó khăn cho người học khi
mới phát âm lần đầu. Nhưng cũng với
quy tắc trên, bạn chỉ cần phát âm lần
lượt 2 từ Geschwindigkeit (tốc độ) và
Beschränkungen (hạn chế) rồi sau đó
ghép lại với nhau là có thể phát âm
trọn vẹn cả từ.
Đây là kiến thức cơ bản mà đa
số người học tiếng Đức đều biết, tuy
nhiên nó vẫn là một vấn đề mà đa số
sinh viên tham gia khảo sát cảm thấy
quan ngại. Bởi muốn tách những từ
được kết hợp trong đó cũng đòi hỏi
sinh viên phải có một vốn từ vựng
nhất định, điều mà với đa số những
người mới học ngoại ngữ còn hạn chế.
Đến khi số lượng từ vựng được tích
lũy đủ thì vấn đề này sẽ không còn là
vấn đề đáng quan ngại với sinh viên
khi luyện tập phát âm.
 Biểu đồ 9: Đánh giá sv về nguyên nhân phát âm sai
Sinh viên đánh giá rằng, các nguyên
nhân có thể dẫn đến việc phát âm
không chính xác bao gồm việc chưa
nắm rõ cách phát âm các chữ cái tiếng
Đức. Theo kết quả phỏng vấn, sinh
viên đa phần đều cho là thời gian
luyện tập kĩ năng nói chưa nhiều.
Ngại giao tiếp, tự ti với khả
năng giao tiếp của mình
Nghe không được kỹ nên dẫn
đến phát âm sai
Sự khác biệt giữa cách phát âm
của tiếng Đức và tiếng mẹ đẻ
Phát âm còn mang nặng ngữ
điệu của tiếng mẹ đẻ/ ngữ điệu của
tiếng Anh
Không quen với các vị trí đặt
lưỡi, môi và răng để phát âm
Khác: Không nhớ bài
Kết quả từ biểu đồ 9 cho đánh
giá của sinh viên về nguyên nhân dẫn
đến việc phát âm sai đã cho thấy, họ
đánh giá 2 nguyên nhân: Nghe không
được kỹ nên dẫn đến phát âm sai
(20.1%) và do phát âm còn mang nặng
ngữ điệu của tiếng mẹ đẻ/ ngữ điệu
của tiếng Anh (20.1%) là 2 nguyên
nhân ảnh hưởng lớn nhất đến họ.
Trong quá trình học phát âm,
sinh viên thường học bằng cách nghe
và lặp lại. Nhận được hướng dẫn từ
giảng viên tại lớp học hoặc được sinh
viên tự học theo cách lặp lại các file
âm thanh, nghe audio hay xem các
video của người bản ngữ trên
Youtube. Và luyện giao tiếp với người
bản ngữ. Những điều này được nhóm
nghiên cứu tổng hợp từ quá trình
phỏng vấn sâu một số sinh viên ngẫu
nhiên. Tuy nhiên, nhiều âm tiết trong
tiếng Đức có thể bị bỏ qua nếu như
quá trình nghe của sinh viên không
được thực hiện một cách kỹ lưỡng. Và
nếu không có người giúp đỡ sửa lỗi,
điều đó ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến cả
phát âm của một số sinh viên.
Với sinh viên khoa Ngữ văn
Đức, tiếng Đức đã là ngoại ngữ thứ ba
sau ngoại ngữ thứ hai là tiếng Anh,
thậm chí nhiều trường hợp đây đã là
ngôn ngữ thứ tư họ tiếp xúc. Trong đó
đặc biệt với tiếng Anh là một môn học
bắt buộc trong nền giáo dục ở Việt
Nam, sinh viên trước đó đã có một
quá trình dài học tập và tiếp xúc với
tiếng Anh. Nên khi sinh viên năm nhất
khoa Ngữ văn Đức, trình độ với ngôn
ngữ mới này đa số là trình độ sơ cấp
(A2) và thời gian tiếp xúc với tiếng
Đức chưa lâu gặp vấn đề trong sự
nhầm lẫn giữa hai ngôn ngữ khi phát
âm.
Tiếng Đức và tiếng Anh có
chung khoảng 60% từ vựng (để tìm
thêm lược khảo), nhiều từ vựng trong
hai ngôn ngữ có cách viết giống nhau
nhưng phát âm lại có sự khác biệt. So
với tiếng Anh thì tiếng Đức sẽ có ít
nguyên âm hơn. Nhưng vì đã quen
thuộc với tiếng Anh trước đó nên đôi
lúc, khi đọc các văn bản bằng tiếng
Đức bản thân sinh viên lại vô thức
phát âm từ vựng đó như trong tiếng
Anh. Đây là tình trạng phổ biến khi
học cùng lúc nhiều ngôn ngữ, tình
trạng này sẽ được cải thiện khi học
ngôn ngữ đủ lâu. Sinh viên sẽ có cho
mình phương pháp học hiệu quả.
2.2.3. Ảnh hưởng của ngữ pháp đối
với giao tiếp của sinh viên Ngữ văn
Đức
Ngữ pháp tiếng Đức được đánh
giá là phức tạp và không dễ, vì vậy
người học thường gặp khó khăn khi
nói trôi chảy. Bởi ngữ pháp đúng vô
cùng quan trọng trong giao tiếp, sinh
viên không thể đặt câu đúng nếu như
không nắm được ngữ pháp. Đây là
nền tảng cơ bản cần có cho một quá
trình học ngoại ngữ.
Nghiên cứu của Adil
Ishag&Claus Altmayer &Evelin
Witruk đã chỉ rõ tiếng Đức được là
một ngôn ngữ tương đối khó ngay cả
đối với người nói tiếng Anh bản ngữ,
hơn thế nữa so với tiếng Pháp hoặc
tiếng Ý chỉ mất 600 giờ học để đạt
được trình độ thành thạo, trong khi để
đạt được trình độ tương tự bằng tiếng
Đức cần khoảng 750 giờ học.
Bên cạnh đó ngữ pháp tiếng
Đức khó hơn ngữ pháp tiếng Anh,
điều này có thể được giải thích như
Rogers (1987) cho rằng “khi tiếp thu
tiếng Đức như một ngoại ngữ, giống
ngữ pháp (grammatical gender)
thường được coi là một vấn đề đối với
cả người học và giáo viên. Ngoài ra,
tiếng Đức có đặc điểm cú pháp khó,
với bốn trường hợp là nominative,
accusative, dative và genitive cho tất
cả các danh từ, đại từ và tính từ. d
 Do đó nó được coi là một ngôn
ngữ biến tố (inflectional) và phái sinh
cao (derivational) so với tiếng Anh.
“which might be explained as
Rogers (1987) stated that in the
acquisition of German as a foreign
language, grammatical gender has
often been viewed as a problem for
both learners and teachers alike. There
are three grammatical genders in
Biểu đồ 10: Những vấn đề khó khăn khi sử dụng ngữ pháp tiếng Đức khi giao tiếp
Trong quá trình khảo
sát, nhóm khảo sát đã thu được
63 kết quả tương đương với
88,7% trên tổng số 71 sinh viên
tham gia khảo sát rằng họ có
gặp khó khăn trong việc sử
German for masculine, feminine and
neutral these renders change.”
Để nghiên cứu trường hợp này
cụ thể với sinh viên học tiếng Đức tại
trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn, nhóm nghiên cứu đã tiến
hành khảo sát sinh viên năm nhất. Và
kết quả được trình bày trong biểu đồ
sau (biểu đồ 10).
dụng ngữ pháp vào giao tiếp
hay không.
Trong đó các khó khăn của
sinh viên được nêu ra bao gồm:
Từ kết quả của biểu đồ 10, thấy
rõ được một trong những khó khăn
lớn nhất của sinh viên là bối rối trong
việc soạn câu, nhầm lẫn thứ tự của
thành phần câu chiếm tỉ lệ phần trăm
cao nhất là 30,1% và các yếu tố khác
có tỉ lệ phần trăm sấp xỉ nhau (trên
dưới 23%). Từ đó có thể thấy được
khó khăn của sinh viên cơ bản tập
trung trong các yếu tố như trên (biểu
đồ 10).
Trong khi nói, họ thường có xu
hướng tập trung vào ngữ pháp. Điều
này ủng hộ quan điểm của Shen &
Chiu [3] rằng: ngữ pháp kém có thể là
một trở ngại khi nói một ngoại ngữ.
Lược khảo được trích trong đề cương
nghiên cứu
Trong đó khẳng định rõ, người
học khó trả lời câu hỏi mỗi khi giáo
viên yêu cầu họ nói điều gì đó bằng
ngôn ngữ mà họ đang học, vì họ có ít
ý tưởng về ngữ pháp và không biết
cách sử dụng chúng một cách chính
xác.
Nghiên cứu này nhằm mục
đích khám phá các yếu tố gây ra khó
khăn khi nói ngoại ngữ và sau đó điều
tra việc sử dụng chiến lược thành
công của người học để cải thiện khả
năng nói của họ. Có những vấn đề về
tâm lý (ví dụ: lo lắng, sợ mắc lỗi và
thiếu tự tin) là lý do chính dẫn đến
khó khăn trong việc nói ngoại ngữ,
tiếp theo là các vấn đề về ngôn ngữ (ví
dụ: không đủ từ vựng) và các vấn đề
về môi trường (ví dụ: thiếu bối cảnh
học tập cho cuộc hội thoại ); phần lớn
những người học thành công có xu
hướng sử dụng nhiều chiến lược nói
khác nhau để cải thiện khả năng nói
ngoại ngữ của họ và đặc biệt tập trung
vào độ chính xác của ngôn ngữ bằng
cách thực hành lặp đi lặp lại cao độ,
cách phát âm và ngữ điệu. Hơn nữa,
hầu hết họ đều nắm bắt cơ hội để
luyện nói, chẳng hạn như tham gia các
hoạt động xã hội, hoặc tham gia các
cuộc thi hùng biện... Họ cũng sử dụng
ngôn ngữ cơ thể (ví dụ như nét mặt,
ánh mắt và cử chỉ) để giao tiếp tốt
hơn. Những cách trên có thể cải thiện
được khả năng ngôn ngữ và sẽ không
khiến lo sợ khi giao tiếp.
 Bảng 2: Đánh giá tần suất quan tâm/ chú ý của bản thân sinh viên
với một số yếu tố trong quá trình giao tiếp
Nội dung Mức độ ĐTB Xếp
hạng

1.không 2. hiếm 3. bình 4.thường 5.rất

bao giờ khi thường xuyên thường
xuyên
Trật tự từ 0 0 3 4,2 30 42,3 34 47,9 4 5,6 3,54 5

Đúng ngữ 0 0 3 4,2 20 28,2 36 50,7 12 16,9 3,8 1

pháp

Xây dụng 3 4,2 19 26,8 25 35,2 16 22,5 8 11,3 3,09 6

cấu trúc
câu nâng
cao
Sự tự 0 0 8 11,3 24 33,8 29 40,8 10 14,1 3,57 4
nhiên
trong cách
diễn đạt
Đối 1 1,4 4 5,6 25 35,2 21 29,6 20 28,2 3,77 2
phương
hiểu được
nội dung
truyền đạt
Chia từ 0 0 5 7 22 31 34 47,9 10 14,1 3,69 3
vựng phù
hợp với
cấu trúc
ngữ pháp
 Bảng 2 cho thấy tần suất chú ý
của sinh viên với một số vấn đề trong
khi giao tiếp gồm 6 nội dung với điểm
trung bình chung là 3.57 thể hiện ở
mức độ thường xuyên. Một vài vấn đề
đáng chú ý như: đúng ngữ pháp (ĐTB
3,8); đối phương hiểu được nội dung
truyền đạt (ĐTB 3,77); chia từ vựng
hợp với cấu trúc ngữ pháp (ĐTB
3,69); sự tự nhiên trong cách diễn đạt
(ĐTB 3,57); trật tự từ (ĐTB 3,54) và
cuối cùng là xây dựng cấu trúc (ĐTB
3,09). như vậy có thể thấy yếu tố mà
sinh viên quan tâm nhất là ngữ pháp
Điều này cũng tương đồng với nghiên
cứu của Dewi Kartika
Ardiyani&Rofi’ah. Trong đó cũng đã
chỉ ra rằng người học có xu hướng tập
trung vào ngữ pháp hơn là sự thành
công trong giao tiếp. Họ không sử
dụng ngôn ngữ như một công cụ để
giao tiếp mà có xu hướng học ngoại
ngữ. Trong khi đó điều quan trọng ở
việc học ngôn ngữ là phải coi ngôn
ngữ mục tiêu và là một công cụ để
giao tiếp chứ không phải là đối tượng
được nghiên cứu.
2.2.4. Ảnh hưởng của từ vựng đối
với giao tiếp của sinh viên khoa Ngữ
văn Đức
Học từ vựng là trung tâm của
việc giảng dạy ngôn ngữ, từ vựng có
tầm quan trọng tối cao đối với người
học ngôn ngữ. Do đó, việc thiếu vốn
từ vựng có thể là một rào cản đối với
việc nói một ngoại ngữ. Lược khảo
được trích trong đề cương nghiên cứu.
Nhóm nghiên cứu đã thực hiện khảo
sát sinh viên và thu được kết quả
( bảng 3) như sau:
 Bảng 3: Đánh giá mức độ khó khăn để ghi nhớ từ vựng qua các yếu tố.

Nội dung Mức độ ĐT Xếp

B hạng
1.Rất 2. Dễ 3.Bình 4. Khó 5.Rất
dễ thường khó

1. Độ dài 3 4, 5 7,0 4 56, 2 29, 2 2,8 3,20 5

của từ 2 0 4 1 6

2. 2. Nghĩa của từ 5 7, 1 14, 3 43, 2 32, 2 2,7 3,09 7

1 0 1 1 7 3 4

3. Cách sử 2 2, 6 8,5 2 38, 3 45, 4 5,6 3,42 3=

dụng của từ 8 7 0 2 1

4. Giống của 3 4, 5 7,0 2 29, 3 46, 9 12, 3,56 1

từ 2 1 6 3 5 7

5. Việc thành 3 4, 2 2,8 2 39, 2 40, 9 12, 3,54 2

thạo từ vựng 2 8 4 9 9 7
tương ứng với
trình độ đang
học
6. Ngữ cảnh 1 1, 5 7,0 3 49, 2 36, 4 5,6 3,38 4
sử dụng từ 5 5 3 6 6
vựng

7. Cấu trúc 1 1, 5 7,0 2 35, 3 46, 7 9,8 3,56 1

ngữ pháp đi 5 5 2 3 5
kèm với từ
vựng

8. Mặt hình 3 4, 2 28, 2 36, 1 21, 7 9,8 3,04 8

thức của từ 2 0 2 6 6 5 2
khá giống
ngôn ngữ
khác, gây
nhầm lẫn về
nghĩa

9. Phát âm 7 9, 1 14, 2 36, 2 31 6 8,5 3,14 6

của từ 8 0 1 6 6 2

ĐTB chung
3,32
 Bảng 3 cho thấy một số khó
khăn trong quá trình học từ vựng của
sinh viên bao gồm 9 nội dung với
điểm trung bình chung đạt 3,32 thể
hiện ở mức độ khó khăn. Một vài khó
khăn đáng chú ý như: Giống của từ
vựng (ĐTB 3,56); Cấu trúc ngữ pháp
đi kèm với từ vựng (ĐTB 3,56); Việc
thành thạo từ vựng tương ứng với
trình độ đang học (ĐTB 3,54); Cách
sử dụng xủa từ (ĐTB 3,42); Ngữ cảnh
sử dụng từ vựng (ĐTB 3,38); Độ dài
của từ (ĐTB 3,2); Phát âm của từ
(ĐTB 3,14); Nghĩa của từ (ĐTB
3,09); và cuối cùng là Mặt hình thức
của từ khá giống với ngôn ngữ khác,
gây nhầm lẫn về nghĩa (ĐTB 3,04).
Như vậy có thể thấy những khó khăn
chủ yếu mà sinh viên phải đối mặt
nhiều nhất thường là những khó khăn
về đặc trưng riêng của tiếng Đức, bao
gồm việc tiếng Đức là một ngôn ngữ
có chia giống cho danh từ. Khi học từ
vựng, sinh viên phải học cả giống đi
kèm của từ vựng đó. Mặc dù cùng ngữ
hệ Germanic nhưng từ vựng của tiếng
Đức lại có sự khác biệt so với tiếng
Anh. Tiếng Anh không hề chia giống
cho danh từ, trong khi đó, tiếng Đức
lại có tới 3 giống cho danh từ: giống
đực (maskulin) có tiếp đầu ngữ der,
giống cái (feminin) có tiếp đầu ngữ
die và giống trung (neutral) không
phân đực cái có tiếp đầu ngữ das.
Thông thường danh từ sẽ được phân
loại dựa vào nghĩa hoặc dựa vào đuôi
của chúng, tuy nhiên có những danh
từ gọi là bất quy tắc chỉ có thể học
thuộc lòng nó mà thôi.
Vì lý do đó, trong quá trình học
từ vựng, giống của từ vựng (ĐTB
3,56) được sinh viên đánh giá là một
trong 2 khó khăn đứng đầu đối với
sinh viên năm nhất khoa Ngữ văn
Đức.
Bên cạnh đó, yếu tố đứng đầu
thứ hai gây khó khăn là cấu trúc ngữ
pháp đi kèm với từ vựng (ĐTB 3,56);
Một số từ vựng có quy tắc ngữ pháp
riêng của mình, đa số (nhưng không
phải tất cả) các động từ miêu tả những
hành động tác động lên nhóm đối
tượng là người sẽ đi với Dativ - tân
ngữ gián tiếp trong câu. Đa số các
động từ còn lại đều đi với Akkusativ -
tân ngữ trực tiếp trong câu, đây là
những động từ tác động lên nhóm đối
tượng là sự vật. Tuy nhiên, một số
trường hợp, động từ có thể kết hợp cả
Dativ và Akkusativ (ví dụ như động từ
“geben” mang nghĩa “đưa cho”, đưa
cho ai đó sẽ đi với Dativ, còn đưa cái
gì đó sẽ đi với Akkusativ). Sự đa dạng
về quy tắc của từ được sinh viên đánh
giá là một trong hai khó khăn quan
trọng nhất để ghi nhớ từ vựng.
Khi so sánh với việc phát âm,
sinh viên ngữ văn Đức không bị nhầm
lẫn nhiều về mặt nghĩa của từ so với
ngôn ngữ khác. Nếu khi khảo sát vấn
đề phát âm, sinh viên đánh giá một
trong những nguyên nhân dẫn đến với
đề phát âm chưa chính xác là phát âm
còn mang nặng ngữ điệu của tiếng mẹ
đẻ/ ngữ điệu của tiếng Anh (kết quả từ
biểu đồ 9) nhưng ở khía cạnh ngữ
nghĩa sinh viên lại không gặp sự nhầm
lẫn tương tự.
2.3. Một số đề xuất cải thiện việc
giao tiếp tiếng Đức của sinh viên
Khoa Ngữ văn Đức
2.3.1. Đối với nhà trường
Về phía nhà trường, nên tìm
cách kết nối lớp học của mình với các
lớp học tiếng Đức ở các nước khác,
chẳng hạn, có rất nhiều trường đại học
ở Anh, Mỹ, Trung Quốc,…đều có
chương trình học tiếng Đức. Như thế,
tất cả sinh viên ở Việt Nam, Mỹ, Anh
hay Trung Quốc học tiếng Đức với tư
cách là một ngoại ngữ có thể trao đổi
thư từ, tranh ảnh, sách và chia sẻ
những vấn đề và kinh nghiệm học
tiếng Đức với nhau. Từ đó, chúng tôi
sẽ có giải pháp hữu hiệu nhằm tăng
cường động lực học tiếng Đức cho
sinh viên và học viên tại Việt Nam và
nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy
và học môn ngoại ngữ này. Thêm vào
đó, nghiên cứu này mới chỉ sử dụng
phương pháp điều tra bằng bảng hỏi.
Đối với những hoạt động nghiên cứu
sắp tới, chúng tôi dự định sẽ kết hợp
các phương pháp nghiên cứu khác như
phỏng vấn giáo viên và người học,
quan sát hoạt động học…để có những
kết quả thuyết phục hơn nữa phục vụ
cho việc nâng cao chất lượng dạy và
học ngôn ngữ Đức ở các bậc học tại
Việt Nam.
2.3.2. Đối với khoa Ngữ văn Đức
Một võ sĩ muốn tranh vô địch
trong một trận đấu cần dành hàng giờ
liền lặp đi lặp lại mài dũa các chiêu
thức. Đối với tiếng Đức cũng vậy, cần
phải luyện tập thường xuyên. Giao
tiếp là gồm 4 kỹ năng nghe, nói, đọc,
viết. Cần một khoảng thời gian thực
hành liên tục, để có thể lĩnh hội được
các kỹ năng này. Không nên ưu tiên
một kỹ năng, mà nên dàn trải ra đều 4
kỹ năng. Dù điều này sẽ không thể tập
trung vào kỹ năng sở trường, nhưng
thực tế không như vậy 4 kỹ năng giao
tiếp luôn luôn bổ trợ cho nhau. Sinh
viên khoa Ngữ văn Đức nên thành lập
những nhóm nhỏ trong lớp, mỗi tiết
học tách ra để giao tiếp với nhau một
cách thường xuyên hơn, kết nối với
các anh chị cùng khoa hay các thầy cô
đang dạy mình nhiều nhất có thể. Hay
là có thể thì hãy viết nhật ký mỗi ngày
cho bản thân. Điều này tạo ra một thói
quen dần ta sẽ cải thiện cả viết và nói.
Nếu có hứng thú với âm nhạc,
sách,...ở nhà cũng có thể nghe, đọc
theo suốt cả ngày thì kỹ năng giao tiếp
tăng lên một bậc mà chẳng cần phải
cắm cổ 5-6 tiếng/1 ngày để đọc một
cuốn sách dày cộm.
2.3.3. Đối với giảng viên
Theo kết quả nghiên cứu được
báo cáo trong: Kỷ yếu hội thảo Quốc
tế - Dạy và học ngoại ngữ gắn với
chuyên ngành trong bối cảnh hội nhập
quốc tế: lí luận và thực tiễn. Đã chỉ ra
rằng đa phần người học bày tỏ mong
muốn được giáo viên chữa lỗi trực
tiếp - chữa
lỗi bằng cách trực tiếp đưa ra phương
án đúng để người học nhắc lại. Bởi
bản thân sinh viên thường rất khó tự
nhận biết lỗi của mình, đặc biệt với
các lỗi liên quan đến hiện tượng ngôn
ngữ mà sinh viên chưa nắm vững hoặc
chưa được học. Một phần nhỏ sinh
viên vẫn đề cao việc chữa lỗi kèm
theo ký hiệu, có thể xem đây là giải
pháp trung hòa nhất, người học thể
nhận ra lỗi đã mắc nằm ở đâu nhưng
đồng thời vẫn có thể tự chữa lỗi của
mình.
Hạn chế ngắt lời người học để
phục vụ cho quá trình chữa lỗi. Bởi
thực tế cho thấy là đa số người học
cảm thấy việc nói của mình kém trôi
chảy hoặc mất đi mạch suy nghĩ trong
quá trình nói, cũng như phải chịu
những áp lực trong quá trình thực hiện
văn nói nếu bị gián
đoạn bởi quá trình chữa lỗi của giáo
viên. Lời khuyên đối với giáo viên
trong trường hợp
này là nên ghi lại lỗi mà người học
mắc phải và chữa lỗi một cách tổng
thể sau khi học
viên kết thúc bài nói. Nhược điểm của
quá trình này là giáo viên cần có thời
gian để ghi
chép và tổng kết, đôi khi có thể bỏ sót
một số lỗi của học viên.
Nói tóm lại, việc giáo viên hiểu
và nhận định đúng về phương pháp
chữa lỗi cho sinh viên, từ đó có thể
nâng cao chất lượng dạy và học ngoại
ngữ trong bối cảnh hiện nay.
Giảng viên nên để học sinh
chia sẻ về những khó khăn khi nói
tiếng Đức. Đặt câu hỏi và chia sẻ kinh
nghiệm của bản thân, cách học tiếng
Đức hiệu quả mà chính giảng viên,
những người đã từng trải qua giai
đoạn mới học ngoại ngữ đã thử. Giảng
viên nên trò chuyện nhiều hơn với
sinh viên để phát hiện ra tình hình học
tập của sinh viên, từ đó đưa ra phương
án hỗ trợ nếu cần thiết. Nhờ có sự hỗ
trợ của giảng viên, sinh viên có thể tự
tin hơn trong giao tiếp bằng tiếng
Đức. Càng sử dụng tiếng Đức nhiều,
họ càng cảm thấy tự tin hơn. Từ đó,
tình trạng giao tiếp tiếng Đức của sinh
viên sẽ được cải thiện đáng kể.
2.3.4. Đối với sinh viên
Sinh viên nên nỗ lực hơn trong
việc luyện phát âm tiếng Đức. Nhờ
đó, một số lỗi sai có thể được nhận ra,
sửa chữa và cách phát âm của họ sẽ
được cải thiện đáng kể.
Do đó, điều cấp thiết là sinh viên
chuyên ngành tiếng Đức nên tìm kiếm
hoặc tạo nhiều cơ hội để thực hành
giao tiếp thường xuyên hơn. Hơn nữa,
sinh viên nên tự tạo động lực để tìm
kiếm cơ hội "nói" ở bất cứ đâu, bất cứ
khi nào có thể. Chẳng hạn như tham
gia các hoạt động trong lớp như: Làm
việc theo cặp, làm việc nhóm, thảo
luận trong lớp, tham gia các câu lạc bộ
ngoại ngữ, hay kết bạn với những
người học giỏi hơn và người bản ngữ.
 Những người học tiếng Đức có
thể đi du lịch đến đất nước mà tiếng
Đức được nói như bản ngữ, v.v. Bên
cạnh đó, học sinh nên mạo hiểm một
cách khôn ngoan để trình bày một chủ
đề khó trước lớp hoặc mạnh dạn chọn
một nhiệm vụ khó. Họ cần nhận ra
rằng việc mắc lỗi khi nói tiếng Đức là
hiện tượng tự nhiên của bất kỳ người
nói tiếng Đức nào không phải là người
bản xứ, đặc biệt là những người học
tiếng Đức ở giai đoạn đầu, cụ thể
trong nghiên cứu này là sinh viên năm
nhất Khoa Ngữ văn Đức. Kast - một
nhà giáo học pháp người Đức - đã
nhận định: “Việc mắc lỗi trong quá
trình học là sự thật hiển nhiên, nhưng
học được thông qua lỗi mới chính là
điều khôn ngoan nhất” (Kast,
1999:168). Khi học sinh đủ can đảm
để vượt qua những ức chế để bắt đầu
nói tiếng Đức một lần, họ sẽ cảm thấy
tự tin hơn và sử dụng tiếng Đức
thường xuyên hơn. Nhờ đó, họ có thể
cải thiện đáng kể khả năng giao tiếp
tiếng Đức của mình.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Ardiyani, D. K., & Rofi’ah, N. (2021). Learners’ German Speaking

Difficulties: A Case Study in Indonesia. In Advances in social science, education
and humanities research. Atlantis Press.
https://doi.org/10.2991/assehr.k.211212.010

[2] Richards, J. (2009). Teaching Listening and Speaking From Theory to

Practice. ResearchGate.
https://www.researchgate.net/publication/255634567_Teaching_Listening_and_Sp
eaking_From_Theory_to_Practice

[3] Shen, M., & Chiu, T. (2019). EFL Learners’ English Speaking Difficulties and
Strategy Use. Education and Linguistics Research, 5(2), 88.
https://doi.org/10.5296/elr.v5i2.15333

[4] Ishag, A., Altmayer, C., & Witruk, E. (2015). A comparative self-assessment
of difficulty in learning English and German among Sudanese students. Journal of
Language and Cultural Education, 3(2), 32–38. https://doi.org/10.1515/jolace-
2015-0012
[5] Alqahtani, M. (2015a). The importance of vocabulary in language learning and
how to be taught. International Journal of Teaching and Education, III(3), 21–34.
https://doi.org/10.20472/te.2015.3.3.002