{» AÍøÁ (Land Surveying)

Ph¢u £» ¡ØÓõskPÒ öuõmk A÷ÚP {º©õn¨£oPÒ ©ØÖ® G¢vµÂ¯À

|hÁiUøPPÎß ÷£õx AÍøÁ ÂgbõÚ® GÝ® GsnUP¸ÁõÚx
©ÛuÝUS ªP •UQ¯zxÁ® öPõsh Põµoö¯õßÓõPU Põn¨£mhx. {»
AÍÃmiß Áͺa]¨ ÷£õUQÀ AÁuõÚzøua ö\¾zx® ö£õÊx •ßøÚ¯
Põ»¨£SvPÎÀ ªP GÎø©¯õÚ Âv•øÓPÒ, E£Pµn[PÒ GߣÁØøÓ¨
£¯ß£kzv Á¢xÒÍxhß Ax {PÌPõ»zvÀ uøµ°ß «x Põn¨£ k®
£À÷ÁÖ {ø»¯ Aø©ÂøÚ {º©õo¨£uØS ö\´©vz öuõÈÀ~m
£[Pøͨ £¯ß£kzx® AÍÂØS ¸zv¯øh¢xÒÍx. {» AÍÃmiß
Áµ»õÓõÚx £søh¯ GQ¨x ¤µªmkUPøÍU Pmiö¯Ê¨¦® Áøµ°À £µ¢x
Põn¨£mhxhß QÔìx Á¸h® öuõmk 1400B® BskPÎÀ ³¨¤µjì,
øuUQÓì |vU Pøµ÷¯õµ[PÎß GÀø»PøÍ Aøh¯õͨ£kzx® ö£õÊx
(Boundary surveying) {» AÍÃk £¯ß£kzu¨£mk Á¢xÒÍx GߣuØPõÚ
£À÷ÁÖ Buõµ[PÒ QøhUP¨ö£ØÖÒÍÚ.

C[S AÁºPÍx A÷ÚP {º©õn¨ £oPÒ ÁõÛ¯¾hß ªP ö|¸[Q¯

öuõhº¦ Põn¨£mhuõP C¸UQßÓÚ. Euõµn©õP GQ¨vß ¤µuõÚ ‰ßÖ
£µªmkUPÐUQøh°À Põn¨£k® A÷PU÷Põn[PÒ Jµõ¯ßGÝ® |m\z
vµ¨ ÷£õUQß Jµõ¯ßPÎß C¸¨¦¨ £miPÎß Põn¨£k® ‰ßÖ |m\z
vµ[PÐUQøh°»õÚ ÷PõnzvØSa \©ÚõÚx GßÓ öPõÒøPö¯õßÖ®
C¸¢x Á¢xÒÍx. (Great pyramids)

1
 E¸ 1.1 {» AÍøÁ°ß Áͺa]¨ ÷£õUS

A÷u ÷£õßÖ C»[øP°ß Áµ»õØøÓ Â©º\Ú Ÿv¯õP ÷|õUS® ö£õÊx

Av\¯zuUP {º©õn[PøͲ® öÁΨ£õkPøͲ® PõnUTi¯uõP C¸UQ
ßÓx. öuõÀ ö£õ¸Ò APÌÁõµõa]PÒ öuõhº£õP £›^»øÚö\´²® ö£õÊx
CÆÁõÓõÚ {º©õÚ[PÐUPõÚ •UQ¯©õÚ PõµoPÒ £» Psk ¤iUP¨£
mkÒÍÚ. Euõµn©õP uõx ÷\Ú (Q.¤ 459 & 477) ©ßÚ›ÚõÀ {º©õoUP¨£mh
÷¯õuÁõ塧 \õ´Ä öuõhº£õP ÷|õUSøP°À •u»õÁx Q.« 27ØPõÚ Auß
\õ´Ä 1.6 Q.«ØÓ¸US 6 ö\.«ØÓº Áøµ°À Põn¨£k® GÚÄ® ö©õzu
}ÍzvØS® J¸ «ØÓ¸US® 10 ö\.«ØÓ›¼¸¢x 20 ö\.« Áøµ EÒÍuõP
AÔ¯¨ £mkÒÍx. AÆÁõÓõÚ Põ»¨£Svö¯õßÔÝÒ ö\¨£Ûh¨£hõux®
ÁøÓ¯ÖUP¨£mh E£Pµn[PøÍU öPõsk® CÆÁõÓõÚ \›öÁõßøÓ‘øÚ²®
÷£oUöPõÒÁx Gߣx Av\¯zuUP Âh¯ö©õßÓõS®.
A÷u ÷£õßÖ £À÷ÁÖ ÁiÁ[PÎÀ Põn¨£k®, AuõÁx PÍg]¯\õø»,SªÌ
ÁiÁ[PÒ ÷£õßÓ x¤PøÍ {º©õoUS® ÷£õx Auß ÁiÁø©¨ø£ ]Ó¢u
•øÓ°À ö£ØÖU öPõÒÁuØS ÷Pzvµ Pou •øÓ°»õÚ ÁiÁø©¨¦, Bøµ
ø©¯® ÷£õßÓ PõµoPÒ öuõhº£õP PÁÚ® ö\¾zu ÷Ási²ÒÍx. y¤ø¯
{º©õoUQßÓ uøµ¯õÚx AvP»Â»õÚ _ø©ø¯z uõUS¨¤iUPU Ti¯uõP
ö£õ¸zu©õÚuõP C¸UP ÷Ási¯vÚõÀ CU÷Pzvµ PouU Põµo «x Ti¯
PÁÚ® ö\¾zu ÷Ási EÒÍx. C[S Pmhõ¯©õP {» AÍøÁ GsnUP¸
öuõhº£õP ªPzxÒί©õP PÁÚ® ö\¾zxuÀ ÷Ásk®. Euõµn©õP
y¤ö¯õßÔß GÀ»õz xøn¨£SvPÎß ø©¯[PÍõÚøÁ J÷µ ø©¯zøu
÷|õUQ¯uõP C¸zuÀ ÷Ásk®. CÆÁõÖ ø©¯[Pøͨ ö£ØÖ {º©õo¨£uØPõP
AÍÃmk GsnUP¸ £¯ß£kzu ÷Ásk®. CuØPø©¯ ÷|õUS® ö£õÊx
G[PÍx Ph¢u Põ» £õmhß §mhõß©õºPÒ ‰»® CÆöÁsnUP¸øÁ
ªPÄ® ]Ó¢u •øÓ°À \›¯õP¨ £¯ß£kzu¨£mi¸UQßÓx. GߣuøÚ ¦øu
ö£õ¸Ò Bµõ´a]U PõµoPÒ G[PÐUSa \õßÖ £PµU Ti¯uõP C¸UQßÓx.

2
 E¸ 1.2 ¦µuõÚ ]øu¢u y¤PÒ

G¢uöÁõ¸ G¢vµÂ¯À P¸©ö©õßÔß ÷£õx ©ÛuÛß uø»±ißÔ

E¸ÁõQ C¸UQßÓøÁPÍõÚ uøµ°ß «x Põn¨£k® C¯ØøP A®\[PÒ
öuõhº£õPÄ® (Natural features) ©ÛuÚõÀ {º©õÛUPm£mkÒÍ G¢vµÂ¯À
E¸ÁõUP[PÒ öuõhº£õPÄ® (Man made features) \›¯õÚ ÂÍUPzøu¨ ö£ØÖU
öPõÒÁuØPõP AÁØÔß Aø©Âh® (Location)" £¸©ß (Size) vø\ (Orientation)
GߣÁØøÓU Põmk® £h•® (Maps) {» AÍÃmkz vmh•® (Surveyed
plans) ÷uøÁ¯õP C¸UQßÓx. CÆÁõÓõÚ A®\[PÐUS›¯ Euõµn[PÍõP
©ÛuÚõÀ E¸ÁõUP¨£mh Pmhh[PÒ, ÃvPÒ, H›UPõÀÁõ´PÒ, }ºÃÌa]
PÒ GߣÚÄ® C¯ØøP¯õP÷Á Põn¨£k® A®\[PÍõÚ ©ø», BÖ,
H›USÍUSmøh, }ºÃÌa]PÒ GߣÚÁØøÓU SÔ¨¤mkU Põmh»õ®. CÁØ
Ôß «x Põn¨£k® A®\[PÎß ChAø©Ä, ÁiÁ®, vø\, AÍÄ GߣÚ
öuõhº£õP ÂÍUPzøu¨ ö£ØÖU öPõÒÍ ÷Ásk©õ°ß AÁØøÓ £hzvß
‰»÷©õ AÀ»x uÍ AÍÃmkz vmhzvß ‰»÷©õ öÁΨ£kzvU Põmh
÷Ásk®. C[S CÁØÔØPõÚ uµÄPÐUPõP ÷Ási AÁØÔß }Ízxhß
÷PõnŸv¯õÚ AÍÃkPøͲ® ö£ØÖU öPõÒÍ ÷Ásk®.

E¸ 1.3 {» AÍøÁUS £¯ß£kzu¨£kQßÓ öÁÆ÷ÁÓõÚ |ÃÚ E£Pµn[PÒ

3
 CÆÁõÖ uøµ°ß «x Põn¨£k® A®\[PÎß ö£õxÁõÚ Aø©¨ø£ AÔ¢x
öPõÒÁuØPõP ÷Põmk Ÿv¯õÚx® ÷PõnŸv¯õÚx©õÚ AÍÃmk •øÓPøͨ
ö£ØÖU öPõÒЮ ö\¯À •øÓ÷¯ uøµ AÍÃk GÚ ÁøµÂ»UPn¨£kzu
•i²®. A÷u ÷£õßÖ A[S ÷\P›UP¨£k® uµÄPøÍ ö£ØÖU öPõÒÁuØS
AÍÃmk £hö©õßÔ÷»õ AÀ»x uÍzvhhö©õßÔ÷»õ (Measurements)
{º©õoUS® ö£õÊx £À÷ÁÖ AÍÄzvmh® (Scales) SÔ±kPÒ
GߣÚÁØøÓ¨ (Symbols) £¯ß£kzu ÷Ási C¸¨£xhß AÆÁõÖ u¯õ›U
P¨£mh £hö©õßÔß ‰»® SÔ¨¤mh uøµzuͨ£Sv°ß £µ¨£ÍÂøÚU
PozuÀ ö\¯À•øÓPЮ Th {» AÍÃmiØSm£mhuõP C¸US®.
uøµ°ß «x Põn¨£k® E¸¨£iö¯õßÔß {ø»ø¯ C¸ •øÓPÎÀ
öÁΨ£kzvU Põmh •i²®.
²² uÛzxÁ©õÚ {ø» (Absolute position)
²² \õº¦ {ø» (Relative position)

²² uÛzxÁ©õÚ {ø» (Absolute position)

£h Ÿv¯õÚ ÂgbõÚ¯¼À §÷PõÍ©õÚx ÷PõÍÁiÁ® öPõsh J¸
E¸¨£i¯õP®. (E¸ 1'4 a& GÚU P¸u¨£mhõ¾® Th CuøÚ¨ £hzvß «x
•¨£›©õÚz öuõSvö¯õßÓõÚ uÍzvß «x (E¸ 1'4 b& öÁÎUPõmh¨£mk®
C[S ÁhUS (North) - öuØS (South) ÷PõhõÚx y Aa]ß ‰»•® QÇUS (East) -
÷©ØS (West) ÷PõhõÚx x GÝ® Aa]ß ‰»•® Põmh¨£mkÒÍx.
Áh x¸Á®
QÕßÂa
ö|k[÷Põk N (Y)

©zv¯
W E (X)
÷Põk

S
öußx¸Á®
E¸ 1.4 a - ¦Â°ß «uõÚ Aa_ E¸ 1.4 b - £hzvß «uõÚ Aa_

4
 ¦Â°ß ö|mhõ[SU ÷Põk
ø©¯¨¦ÒÎ
A AP»õ[SU ÷Põk
AP»õ[SU ÷Põn®

ö|mhõ[SU ÷Põn®

E¸ 1.5 ¦ÂzuÍzvß «uõÚ ¦Ò롧 uÛzxÁ©õÚ Aø©Âh®

C®•øÓ°ß ÷£õx X Aa]ß ‰»® ©zv¯ ÷Põmøh²® Y Aa]ß ‰»® QÕß

Âa ÷Põmøh²® öuõSvPÍõUP¨£mh •øÓø©ö¯õßÓõP¨ £¯ß£kzu¨£k®
A÷u÷ÁøÍ ¯õ÷uÝ® Chzvß {ø»¯zøu AP»õ[SPÒ ö|mhõ[SPÒ
‰»® öÁÎUPõmh¨£k®. CuØPø©¯ J¸ ¦Ò롧 ö|mhõ[SU ÷PõkPÒ
Áøµ¯¨£k®. Auß ¤ßÚº E¸ 1.5 Áøµ¤ß ‰»® Põmh¨£mhÁõÖ AUSÔ
¨¤mh AP»õ[S ö|mhõ[S ÷PõnzvøÚU Po¨¤kÁuß ‰»® ö£ØÖU
öPõÒͨ£k®. C[S SÔ¨¤mh ChzvÀ ö£õ¸zu¨£mkÒÍ AÍÃmk
E£Pµn[PÒ ‰»® ÁõÚzvÀ Põn¨£k® `›¯ß AÀ»x EkUPÐUPõÚ
AsøhöÁΨ ö£õ¸mPÒ÷Põn[PøÍ Aͨ£xhß AuõÁx ÁõÚ
\õìvµ B´ÄPÎß ‰»® (Astronomical observations) SÔ¨¤mh Chzvß \õº¦
{ø»ø¯ PoUP¨£k®. |ÃÚ öuõÈÀ~m£ •ß÷ÚØÓzxhß G.P.S. (Global
positioning systems) öuõÈÀ~m£zøu¨ £¯ß£kzv G¢uöÁõ¸ ChzvÚx®
uÛzxÁ©õÚ Aø©ÂhzvøÚ¨ ö£ÓÖU öPõÒÍUTi¯ÁõÖ EÒÍx.
ÂsöÁΰÀ Aø©UP¨£mi¸US® \¢vµ ©sh»® ö\´©v°ÞhõP ö£Ø
ÖU öPõkUS® uPÁÀPÎß xønöPõsk ¦Â°ß ÷©À EÒÍ G¢uöÁõ¸
Chzvß {ø»¯ Aø©Âß Áø»¯ø©¨ø£²® AÔ¢x öPõÒÍU Ti¯ÁõÖ
•øÓø© E¸ÁõUP¨£mkÒÍx.

E¸ 1.6 - G.P.S. Áø»¯ø©¨¦

5
 ²² \õº¦ Aø©Âh {ø» (Relative Position)
¯õ÷uÝ® ¦ÒÎö¯õßÔß Aø©Âhzøu uÛzxÁ©õÚ {ø»°Úi¨£øh°À
£hö©õßÔÀ Aøh¯õÍ® Cha ö\´ÁuØS ]µ©©õÚ \¢uº¨£[PÎß ÷£õx
\õº¦ {ø» £¯ß£kzu¨£k®. C[S BÒ TØÖzuÍ Ai¨£øh¨ ¦ÒÎ
ö¯õßÓõP G¢uöÁõ¸ ¦ÒÎö¯õßøÓ²® öu›Ä ö\´x öPõÒÍ •i²®.
E»Qß G¢uöÁõ¸ |õmiØS® A¢u |õmiØS® ö£õ¸¢uU Ti¯x® HØÖU
öPõÒͨ£mh BÒ TØÖzuÍz öuõSvö¯õßÖ C¸UQßÓx.
C[S C»[øPUS›¯ BÒ TØÖzuÍz öuõSvø¯¨ ö£ØÖU öPõÒÁuØPõP
¥x¸uõ» Põ» ©ø» Ea]°À Põn¨£k® ¦ÒÎö¯õßøÓ÷¯ Ai¨£øh¨
¦ÒίõPz (E¸1.7b) öu›Ä ö\´¯¨£mhx. CÆÁõÖ ÷©ØöPõÒЮ ö£õÊx
(-) BÒ TØÖzuÍz öuõSv²® QøhUP ö£ÖQßÓx GߣuÚõÀ Aa]µ©
{ø»°øÚ SøÓ¨£uØPõP¨ ¤ßÚº C®•øÓø©US¨ £v»õP |ÃÚ BÒ
TØÖzuÍz öuõSvø¯ (200 km N, 200 km E) (E¸1.7b) ö£ØÖU öPõÒͨ£mhx.
Cuß ¤ßÚº C®•øÓø©US¨ £v»õP |ÃÚ BÒTØÖz uÍ öuõSvö¯õßÓõP
¥x¸uõ»Põø» ©ø» Ea]°ß ¦ÒÎUS ÁhUS BÒTØÖzöuõSv¯õP
500 000 m ö£Ö©õÚzøu²® QÇUS BÒTØÖz öuõSv¯õP 500,000m
ö£Ö©õÚzøu²® ö£ØÖU öPõkUQßÓ ¦v¯ BÒTØÖz uÍz öuõSvö¯õßÖ
E¸ÁõUP¨£mkÒÍx.

N N

200 km
O E

¥x¸Põ»uõ»
©ø» Ea]
O 200 km
E
E¸ 1.7 a - C»[øPUS›¯ 1.7 b - C»[øPUS›¯
Ph¢u Põ» Á»¯z öuõSv ¦v¯ Põ» Á»¯z öuõSv

CÆBÒTØÖz öuõSvUS JzuuõP C»[øP°ß öÁÆ÷ÁÖ Ch[PÎÀ

Aø©Âhzøu •U÷Põn¯À {ø»¯zvß ‰»® (Trigonometrical sta tions)
öÁÎUPõmh¨£kQßÓx. AÁØÔØS›¯ BÒTØÖPøÍ C»[øP {»
AÍøÁz vønUPÍzvß ‰»® ö£ØÖU öPõÒÍ •i²®. ö£¸® ÃvPÒ, PõÀ
Áõ´PÒ £õøuPÒ ÷£õßÓ £õ›¯Í»õÚ {º©õn[PÎß ÷£õx (Euõµn©õP
ö|kg\õø»PÒ, H›UPõÀÁõ´ ÁÈPÒ) CÆÂh¯[PÎÀ BÒTÖPÒ £¯ß
£õmiØS GkzxU öPõÒͨ£k®. B°Ý® ]Ô¯ÍÄ öPõsh ¤µ÷u\zøu
AÍÂk® ö£õÊx CÆBÒTØÖz öuõSv •øÓø© öuõhº£õP AÁuõÚ®

6
 ö\¾zu¨£hõv¸¨£xhß AÍÃmhõͺPÒ uÚx ¸¨£zvß £iBÒTØÖz
öuõSv •øÓø©ø¯²® Auß Ai¨£øh¨¦ÒÎø¯²® {a\°zxU öPõÒЮ.

1'1 ÂgbõÚ Ÿv¯õÚ AÍÃmk •øÓø©°ß ¤›ÄPÒ (Clas-

sifications of Surveying)

ÂgbõÚ •øÓ°»õÚ AÍÃhõÚx £À÷ÁÖ xøÓPÎÞhõP ÁøP¨£kz

u¨£mi¸UQßÓx. CuØS›¯ AøÚzxz öuõÈÀ ~m£¨ ¤snÛ²®
ªPÄ® •ß÷ÚØÓ® öPõsh {ø»ø©°À Põn¨£kQßÓx. CuØPø©¯
ÂgbõÚ AÍÃmk •øÓøPÐUS›¯ xøÓPÐUPø©¯ £¯ß£kzu¨£k®
P¸ÂPÐUPø©¯ QøhUQßÓ ÂøÍÂØPø©¯ GßÓÁõÖ ÁøP¨£kzu
•i²®.

1'1'1 AÍøÁ ÷©ØöPõÒͨ£k® {»zvß `ÇÀ ußø©U÷PØ£

ÁøP¨£kzuÀ (Classification based on the nature of the field)

²² {» AÍÃk (Land surveys)

uøµ°ß «x Ch®ö£Ö® GÀ»õ AÍÃkPЮ AuØS›¯ AøÚzxa ö\¯À
•øÓPÎß RÌ C[S P»¢xøµ¯õh¨£k®. C[S uøµ°ß «x Põn¨£k®
uµÄPÐUQøh°À Põn¨£k® \õº¦ Aø©Âhzvß (Relative position) «x
AÁuõÚ® ö\¾zu¨£k®. ¦Â AÍÃk (Topographic Surveys), öPhìµÀ AÍÃk
(Cadastral Surveys) |Pµ AÍÃk (City Surveys) Gß£Ú ÷£õßÓ AÍÃmk •øÓPÒ
Cz öuõSvUSÒ Ah[S®

E¸ 1.8 ¦Â A®\[PÒ

7
 ²² }º {ø» AÍÃk (Hydrographic surveys)
C[S £õ›¯ÍÄ öPõsh }º {ø»PÒ \•zvµ[PÒ ÷£õßÓøÁPÐhß
öuõhº¦øh¯ ¤µ÷u\[PÐUPõP AÍÂkuÀ ö\´¯¨£k®. }º {ø»PÎÀ
AÍÂku¼ß ÷£õx ¤µuõÚ©õP ö£õxÁõÚ BÇ® öuõhº£õP Á»¯[PÒ
AÍÂkÁxhß CuØPõP AÍÃk £v¯¨£mh ÷PõöÍõßøÓ (Graduated pole),
AÍÄ £v¯¨£mh P°Ö (Graduated rope) Gvöµõ¼a\zu® (Echo sounder)GߣÚ
£¯ß£kzu¨£k®. A÷u÷£õßÖ \•zvµzvß EØ£zv°À Põn¨£k® ¦Â A\
[PÒ Auß ÷©»õÀ Põn¨£k® öuõhº£õhÀ P®¤PÒ ÷£õßÓÁØÔß Aø©Ä
{ø»¯[PЮ C[S E¸ÁõUP¨£mk £hzvß ÷©À öÁÎUPõmh¨£k®.
(Cables)

E¸ 1.9 }º {ø» AÍÃkPÒ

²² ÂsöÁΰÀ EÒÍ £¸¨ö£õ¸mPÒ öuõhº£õÚ AÍÃkPÒ

(Astronomical surveys)
ÂsöÁΰÀ Põn¨£k® £¸¨ö£õ¸mPÎß {ø»¯ Aø©Âh[PÒ ‰»®
uøµ°ß «xÒÍ ¦ÒÎPÎß uÛzxÁ©õÚ {ø»¯ Aø©Âhzøuz ÷ukÁuß
ö\¯À•øÓPøͲ®Cuß xøn öPõsk Po¨¤ku¾® CuÝÒ Ah[S®.

E¸ 1.10 ÂsöÁΨ £¸¨ö£õ¸Ò öuõhº£õÚ AÍÃkPÒ

8
 1'1'2 £¯ß£kzu¨£mh E£Pµn[PÐUPø©ÁõÚ øP¨£kzuÀ
(Classification based on the instruments used)

²² \[Q¼ AÍÃk (Chain Surveying)

E÷»õPU P ®¤PøÍ ÁøÍzx AÁØøÓU öPõUQPÍõÀ Cønzxz u¯õ›UP¨
£mh \[Q¼ GÝ® E£Pµnzøu¨ £¯ß£kzv H÷uÝ® AÍÃöhõßøÓ
÷©ØöPõÒ Í¨£k©õ°ß AuøÚ \[Q¼ AÍÃk GßÓøÇUP¨£k®. {PÌ
Põ»zvÀ £À÷ÁÖ ö\¯À•øÓ Ÿv¯õÚ ¤µa]øÚPÒ Põµn©õP CÆÁÍÃm
iØPõPa \[Q¼ GÝ® E£Pµnzøu¨ £¯ß£kzuõx AuØS¨ £v½hõP
AÍÃmk |õhõ (Measuring tapes)£¯ß£kzu¨£kQßÓx. B°Ý® Ph¢u
Põ»[PÎÀ \[Q¼ E£Pµnzøu÷¯ £¯ß£kzu¨£mk Á¢uuÚõÀ AuøÚ
CßÖ® \[Q¼ AÍÃk GÝ® ö£¯º öPõsk AøÇUP¨£kQßÓx. Cx
öuõhº£õP¨ ¤ßÁ¸® Azv¯õ¯ö©õßÔÀ |õ® ›ÁõP Bµõ´÷Áõ®.

E¸ 1.11 \[Q¼ AÍÃk

²² vø\Põmiø¯¨ £¯ß£kzv AÍÂkuÀ (Compass surveying)

C[S ¤›ì©iz A›¯z vø\Põmiø¯¨ £¯ß£kzv ¯õ÷uÝ® ÷PõöhõßÔß
vø\ø¯ (Bearing), AuõÁx AU÷PõhõÚx ÁhUSz vø\°¼¸¢x öuØSzvø\
Áøµ°À E¸ÁõS®. ÷Põnzøu AÍÂh¨£k®. {PÌPõ»zvÀ CÆÁÍÃmk
•øÓ²® Põ»[Ph¢u •øÓø©ö¯õßÓõP C¸¨£uÚõÀ Cx £¯ß£õmi¼¸¢x
Âk£mkÒÍx.

9
 E¸ 1.12 A›¯z vø\Põmi
3. uÍ÷©ø\ AÍÃk (Plane table surveying)
C[S uÍ÷©ø\²hß ©ØÖ® ]» Â÷åh©õÚ E£Pµn[PÒ £»ÁØøÓ¨
£¯ß£kzv SÔ¨¤mh uøµ¨ £Svö¯õßÔß £À÷ÁÖ A®\[PÎß Ch
Aø©ÂØPõÚ AÍÃk ö£ØÖU öPõÒͨ£k®. C®•øÓ²® Th {PÌPõ»zvÀ
£¯ß£õmi¼¸¢x }[Qa ö\ßÖÒÍx. B°Ý® C®•øÓ°À AÍÃk GkzuÀ
£h® ÁøµuÀ (Drawing the plan) BQ¯ C¸ ö\¯À •øÓPЮ J÷µ PhøÁ°À
Ch®ö£ÖÁx Cuß AÝT»©õP C¸UQßÓx.

E¸ 1.13 uÍ÷©ø\ ‰»® AÍzuÀ

4. v÷¯õhõø»mk AÍÃk (Theodolite Surveying)

C[S ÷Põn[PøÍ AÍÃk ö\´¯® ö\¯À•øÓPÐUPõP v÷¯õøhø»m
GÝ® E£Pµn® £¯ß£kzuP¨£k® }Í® öuõhº£õÚ AÍÃkPÐUPõP
ö£õxÁõP AÍÃmk |õhõøÁ C[S £¯ß£kzu¨£k®. C®•øÓ öuõhº£õP
›ÁõÚ ÂÍUP® ¤ßÁ¸® Azv¯õ¯[PÎß ÷£õx ÂÍUP©ÎUP¨£mkÒÍx.

10
 E¸ 1.14 v÷¯õhõø»m AÍÃk
5. ©õÚ¨ ¦øP¨£h[PÎß ‰»©õÚ {»AÍÃk (Aerial photogra
phic surveying)
BPõ¯ ©õÚö©õßÔÀ ö£õ¸zu¨£mh P©µõ P¸Âö¯õßÔß ‰»® ö£ØÖU
öPõÒЮ ¦øP¨£h[PÎÚõÀ £õ›¯ uøµ¨ ¤µ÷u\ö©õßÔß £hzøu Áøµ²®
ö\¯À•øÓ÷¯ CzöuõSv°ß RÌ EÒÍh[S®. C[S ö£ØÖU öPõÒЮ
£h©õÚx •¨£›©õÚ¨ £hö©õßÓõS®.(3 dimensional map).

E¸ 1.15 ©õÚ¨ ¦øP¨£h[PÎß ‰»©õÚ {»AÍÃkPÒ

1'1'3 ÷|õUPzøu Ai¨£øh¯õP öPõsk ÁøP¨£kzuÀ

(Classification based on the purpose of the survey)

1. G¢vµÂ¯À AÍÃk (Engineering Surveying)

¯õ÷uÝ® G¢vµÂ¯À {º©õÚ® AuõÁx ¦øPÁsi¨£õøu, ö|kg\õø»
Ãv SÇõ´ÁÈ AÀ»x Pmhh® ÷£õßÓ £» ÷|õUP[PÐUPõP uµÄPøÍa
÷\P›zuÀ AÀ»x Aøh¯õͨ£kzx® ÷|õUPzxhß ÷©ØöPõÒͨ£k®
AÍÃ÷h C¨ö£¯ºöPõsk AøÇUP¨£k®. CuØPõP ÂgbõÚ Ÿv¯õÚ
AÔÄ ©mkªßÔ C¯¢vµÂ¯À AÔÄ® C¸zuÀ ÷Ásk®. GÆÁõÓõ°Ý®

11
 Cuß CÖv ÂøÍÁõÚx G¢vµÂ¯À {º©õnö©õßÓõP÷Á C¸¨£uÚõÀ
÷©ØöPõÒͨ£mhøÁPÎÀ AÔÄ C¸zuÀ ÷Ásk®.

E¸ 1.16 G¢vµÂ¯À AÍÃk

2. CµõqÁ |hÁiUøPPÍUPõÚ AÍÃk (Military Surveying)

²zu {ø»ø©PÒ Põn¨£k® ¤µ÷u\[PÐUS A[S Põn¨£k® {ø»ø©PøÍz
öuÎÁõPÄ® \›¯õPÄ® PõmkÁuØS £h[PÒ u¯õ›¨£x Cuß ÷|õUP©õS®.
C[S ö£õxÁõP ©UPÒ ÁõÊ® ¤µ÷u\[PÒ ¦Â°¯À Ÿv¯õÚ uPÁÀPÒ
(£õøu, }º {ø»PÒ, PõkPÒ) ©ø»PÎß Aø©Âh® Gß£Ú C¨£hzvß
‰»® öÁΨ£kzu¨£k®.

E¸ 1.17 CµõqÁ |hÁiUøPPÐUPõP u¯õ›UP¨£mh £h®

3. _µ[P® öuõhº£õÚ AÍÃk (Mine Surveying)

{»zvß RÌ Põn¨£k® £À÷ÁÖ Po¯[PÒ E÷»õP[PÎß Aø©Âh[PÒ
AøÁ Aø©¢xÒÍ •øÓ, Auß ußø© GߣÁØøÓU PõmkÁuØPõPz
u¯õ›UP¨£mh £h©õP C¸¨£x _µ[P® öuõhº£õÚ AÍÃmiß ÷|õUP©õP
C¸UQßÓx.

12
 E¸ 1.18 _µ[P® öuõhº£õÚ AÍÃk

4. ¦Âa \›u¯À AÍÃk (Geological Surveying)

C[S EÒÍP® öuõhº£õP¨ £h® u¯õ›UP¨£k®.

E¸ 1.19 ¦Â Aø©¨¤¯¾UPõPz u¯õ›UP¨£mh £h®

5. APÌÁõ´ÄPÒ öuõhº£õÚ AÍÃkPÒ (Archeological Surveying)

APÌÁõ´ÄPÎß ‰»® Psk¤iUP¨£mh ¦µõuÚa ]ßÚ[PøÍ öÁΨ£k
zxÁuØS CÆÁÍÃmk •øÓ £¯ß£kzu¨£kQßÓx.

E¸ 1.20 APÌÁõ´¨¦UP¾UPõPz u¯õ›UP¨£mh £h®

13
 1'1'4 Ai¨£øh {» AÍÃmk ÁøP¨£kzuÀ (Primary divisions of
surveying)

Áøµ¯ÖUP¨£mh ]Ö ¤µ÷u\ö©õßÔß AÍÃk ÷©ØöPõÒͨ£k©õ°ß

¦Â°ß ÁøÍÄ ÁiÁzvÀ PÁÚ® ö\¾zuõv¸UP •i²® GÛÝ® AÍÃmk¨
¤µ÷u\® Â\õ»©õÚuõP C¸¨¤ß ¦Â°ß ÁøÍÄ ÁiÁzvÚx® PÁÚzvØ
öPõÒÍÀ ÷Ásk®. C[S ¤µuõÚ©õP C¸ AÍÃmk ÁøPPÒ öuõhº£õP
P»¢xøµ¯õh¨£k®.

²² uÍ AÍÃk (Plane surveying)

÷©ØPõmi¯ •øÓ°À ¦Âø¯U QøhzuÍ® GÚU P¸v Áøµ¯ÖUP¨£mh
¤µ÷u\zvÀ AUQøhzuÍzvÀ ÷©ØöPõÒͨ£k® GÀ»õ AÍÃkPЮ
uÍ AÍÃk GÚ¨ ö£¯º ö£Ö®. \õ´ÁõÚ uøµø¯U öPõsh uøµ°ß «x
GkUP¨£k® AÍÃkPøÍ QøhzuÍ Aø©¨¤ØS ©õØÔU öPõÒÐuÀ
÷Ásk®. C[S ªPÄ® £õ›¯Í»õÚ £¸©ÛÀ £h® (Large scale Plans)
u¯õ›UP¨£k®.

E¸ 1.21 {»zuÍ AÍÃk

²² ¦Â £õºzx AÍøÁ±k (Geodetic surveying)

¦Â°ß ÷PõÍÁiÁ (ÁøÍÄz) ußø©ø¯U P¸zvØ öPõsk AuØS¨ ¤µv±
hõÚ AÍÃmk •øÓPøͲ® ÷Pzv Pou Ai¨£øhPøͲ® P¸zvØ
öPõsk ÷©ØöPõÒͨ£k® AÍÃ÷h ¦Â£õºzx AÍÃkPÍõS®. Cx
]Ô¯ £¸©ß öPõsh £h[PøÍz u¯õ›US® ÷£õ÷uõ AÀ»x Â\õ»©õÚ
|õöhõßÔß £hzøu Áøµ²® ÷£õ÷uõ CÆöÁsnUP¸ £¯ß£kzu¨£k®
Ti¯ G¢vµÂ¯À P¸©[PÎß ÷£õx •UQ¯zxÁ•øh¯ A¯Ãmk •øÓ
ö¯õßÓõS®.

14
 E¸ 1.22 ¦Â £õºzx AÍÃk

1'2 {» AÍÃmkU ÷Põm£õk (Principles of surveying)

{» AÍÃmiß ¤µuõÚ ÷£õm£õkPÒ CµshõS®. AøÁ¯õÁÚ
²² •Êø©¯õÚ {ø»°¼¸¢x £Svö¯õßÔØPõP ÷Áø» ö\´uÀ.
²² ö£õxÁõÚ Ch Aø©ÂøÚ {ºn°zuÀ
C¨¤›ÄPÒ öuõhº£õP CÆÁzv¯õ¯zvß ÷£õx ÂÍUP¨£k®.

1'2'1 •Êø©°¼¸¢x £Svö¯õßÔØS ÷Áø» ö\´uÀ

(Work from whole to part)

AÍÃmiøÚz öuõh[SÁuØS •ßÚº öuõhUP (‰»•øÚPÒ £ØÔ¯

ÂÍUPzøu¨ ö£ØÖ £õ»Ú¨ ¦ÒÎPøÍ Pmk¨£õmk¨ ¦ÒÎø¯) (Control points)
Cmk Aøh¯õͨ£kzu¨£k®. Auß ¤ßÚº AÍÃmiØPõP¨ £¯ß£kzu¨£k®
•øÓø¯ Âh \›¯õÚ •øÓö¯õßøÓ¨ £¯ß£kzv C¨£»Ú¨ ¦ÒÎPÎß
ö£õxÁõÚ Ch Aø©øÁ AÔ¢x öPõÒͨ£k®. C¨£õ»Ú¨ ¦ÒÎPøͨ
£¯ß£kzv AÍÃmk •øÚPøÍ «sk® £SvPÍõP ÁøP¨£kzu¨£k®.
CÆ JÆöÁõ¸ £SvPøͲ® uÛzuÛ¯õP Gkzx AÁØøÓ «sk® £SvPÍõP
ÁøP¨£kzvz ÷uøÁ¯õÚÁõÖ AÍÃk ö\´¯¨£k®. CÆ JÆöÁõ¸ £SvP
øͲ® JÆöÁõßÖhß öuõhº¦£kzxÁuß ‰»® AÍÃmiøÚ §µn¨£kzu
•i²®. GÆÁõÓõÚ xøÓö¯õßÔÀ GÆÁõÓõÚ ÷|õUPzvß GÆÁõÓõÚ E£Pµn
ÁøPPøͨ £¯ß£kzu¨£mhõ¾® uÍ AÍÃmiß ÷£õx •Êø©°¼¸¢x
£SvUS ÷ÁøÍ ö\´uÀ GÝ® ÷Põm£õmiØPø©¯ AÍÃk ÷©ØöPõÒͨ£h
÷Ásk®. AÍÃmiß ÷£õx Ch®ö£Ö® ÁÊUPøÍa ÷\ºzx •ßöÚõsk
ö\À»¨£kÁøuz uº¨£uØPõP÷Á CU÷Põm£õmøh¨ £¯ß£kzxÁuß
Ai¨£øh ÷|õUP©õP C¸UQßÓx.

15
 ¤µuõÚ ‰» Pmk¨£õmk ¦ÒÎPÒ (Primary control points)

C Cµshõ® {ø»U
Pmk¨£õmk ¦ÒÎPÒ
(Secondary control points)

A
E F B

E¸ 1.23 £õ»Ú¨ ¦ÒÎPøÍ Aøh¯õͪhÀ

÷©ØPõmi¯ E¸ 1.23 £hzvß JÊ[PØÓ ÁiÁø©¨¦hß Ti¯ GÀø»PÍõÀ

AøhUP¨£mh uøµø¯ öÁΨ£kzvU Põmh¨£mkÒÍx. ]Ó¢u •øÓ°À
E¸ÁõUP¨£mh •U÷Põn[PÐUS {»zuøµø¯ ÁøP¨£kzu¨£mkÒÍx.
A®•U÷Põn[PÐUSz uø»¨¦UPÍõP (A, B, C, D, E, f) Ai¨£øh¨
¦ÒÎPÒ £¯ß£kzu¨£mkÒÍÚ. C®•U÷Põn E¸ÂÀ Põmh¨£mkÒÍ
•øÓUPø©¯ C¸£›©õÚ •¨£›©õÚö©Ý® ÁøP°À «sk® ÷Põn[PÍõP
ÁøP¨£kzu¨£k®.

1'2'2 ¦ÒÎö¯õßÔß \õº¦ {ø»¯ Ch Aø©¨ø£ {ºn°zuÀ

(Location of a point by measurements from two control points)

{» AÍÃmiß ÷£õx \õº¦ {ø»¯ Ch Aø©¨ø£U Põmk® {ø»ø¯

ö£õxÁõPU Põn•i²®. C[S SÔzu C¸ Ch[PÐUS CønÁõP ©Ø÷Óõº
Chö©õßÔÀ {ø»¯ Ch Aø©¨¤À SÔ¨¤mkU PõmkÁuØS |õßS
•øÓPÎÀ ÷©ØöPõÒÍ •i²®.
C[S AB GßÓ ¦ÒΰøÚ {ø»¯õÚ ¦ÒÎ AÀ»x Pmk¨£õmk¨ ¦ÒÎ GÚU
P¸x÷Áõ®. GÛß AB ¦ÒÎPÎß {ø»¯® •u»õÁuõP AÔ¢v¸¨£uÚõÀ
A¨¦ÒÎPÒ Cµsøh²® Áøµ£h® JßÔÀ AÀ»x {» AÍÄz vmhzvÀ
öÁΨ£kzvU Põmh •i²®. A B ¦ÒÎPÐUS \õº£õP C GÝ® ¦Òΰß
{ø»¯ Aø©øÁ AÔ¢x öPõÒÁuØPõP 4 •øÓPøÍ Ai¨£øh¯õP
£¯ß£kzu •i²®.
1 C¸ }Í AÍÃkPÒ ‰»®
2 }Í AÍÃöhõßÔß ÷Põn AÍÃmöhõßÔß ‰»®
3 C¸ ÷Põn AÍÃkPÒ ‰»®
4 ö\[SzuÍÄz yµzvß ‰»®

16
 ²² C¸ }Í AÍÃk ‰»® (Using two lengths)
C[S AB BQ¯ C¸ Ch[Pξª¸¢x C¦ÒÎ Áøµ²ÒÍ yµzøu AÍÂh
¨£k®. C ¦Ò롧 Ch Aø©Ä {ø»¯zvøÚ Áøµ¤ß ‰»® öÁΨ£kzvU
PõmkÁuØSz öuõhUPzvÀ ¯õ÷uÝ® AÍÄz vmhzøu öu›Ä ö\´x
AuØPø©¯ A B BQ¯ ¦ÒÎPøͨ £hzvß «x Aøh¯õͪh¨£k®. ¤ßÚº
AÆÁÍÄzvmhzvØS Aø©¯ A ¦ÒÎø¯ ø©¯¨¦ÒίõPU öPõsk AC °ß
yµ zøu Bøµ¯õPU öPõsk CøhöÁmöhõßÖ Áøµ¯¨£k®. A÷u ÷£õßÓ B
°¼¸¢x C Áøµ²ÒÍ yµzvß AÍÄz vmhzvØS Po¨¤h¨£mk B ¦ÒÎø¯
ø©¯¨¦ÒίõPU öPõsk BC °ß yµzøu Bøµ¯õPU öPõsk«sk®
CøhöÁmk Áøµ¯¨£k®. CƸ CøhöÁmkUPЮ \¢vUQßÓ AÀ»x
öÁmk® {ø»¯ ChzvøÚ C ¦ÒÎö¯Ú {ºn°UP •i²®.

B
y

x
A
E¸ 1.24 C¸ AÍÃkPÒ xøn²hß ©Ø÷Óõº {ø»¯ Ch Aø©øÁz xouÀ

²² }Í® ©ØÖ® ÷Põn AÍÃöhõßÔß ‰»® (Using one length and

one angle) {ø»¯ Ch Aø©øÁz xouÀ
C[S ÁÇ[P¨£mkÒÍ £hzvß £i AC ÷Põmiß }Í® (x) E® BAC °ß
APU ÷Põn® (α) AÍÂh¨£k® AB ¦ÒÎPÎß C¸ Áøͯ[PЮ ¯õ÷uÝ®
AÍÄzvmhzøu £¯ß£kzv C[S £hzvÀ Põmh¨£mkÒÍÁõÖ C ¦Òΰß
{ø»¯ Ch Aø©ÂøÚ £hzvß «x öÁΨ£kzvU Põmh •i²®.
B
C

α
A
E¸ 1.25 }Í® ©ØÖ® ÷PõÍ AÍÃöhõßÔß ‰»® ©Ø÷Óõº Chzvß
{ø»¯ Aø©Âhzøu {ºn°zuÀ

17
 ²² C¸ ÷Põn AÍÃkPÎß ‰»® (Using two angles) \õº¦ {ø»¯
ChAø©øÁz xouÀ
C®•øÓ°À A °Úx® B °Úx® Pmk¨£õmk¨ ¦ÒÎPμ¸¢x C Áøµ°À
APU ÷Põn® AÍÂh¨£k® AU÷Põnzøu Áøµ¤ß ÷©À ÁøµÁuß ‰»®
C °ß {ø»¯ Ch Aø©ÂøÚ¨ ö£ØÖU öPõÒÍ •i²®.

B
β

α
A
E¸ 1.26 C¸ ÷Põn AÍÃkPÒ ‰»® ¤›÷uõº {ø»¯ Ch Aø©øÁ {ºn°zuÀ

²² ö\[Szxz yµzvß ‰»® (Using the perpendicular distance)

C[S C ¦Òΰ¼¸¢x AB ÷PõmiØPõÚ SÖQ¯ yµ©õÚ AuõÁx ö\[Szx
AÍÂh¨£hk®. H÷uÝ® AÍÂØPø©¯ Azyµzøu¨ £¯ß£kzv C Cß
{ø»¯ Ch Aø©ÂøÚ £hzvß «x ¤ßÁ¸©õÖ öÁΨ£kzvU Põmh
•i²®.

C
x y

A
E¸ 1.27 ö\[Szxz yµzvß ‰»® ¤›÷uõº {ø»¯
Ch Aø©ÂøÚ {º©õÛzuÀ

18
 ö\¯Ø£õk 1
1. E[PøÍa `ÇÄÒÍ `ǼÀ GÎø©¯õPU Põn¨£k® uµÄPøÍ
EÒÍhUQ¯ ¤µ÷u\ö©õßøÓz öu›Ä ö\´x AÁØÔß ö\´øPUPõÚ
©õv›ö¯õßøÓ Áøµ¢x öPõÒÍÄ®. Qmi¯uõÚ ÁøP°À SÔ¨¤mh
CøhöÁÎPøͲ® vø\PøͲ® SÔzxU Põmk[PÒ

2. öu›Ä ö\´u {»¨ ¤µ÷u\zvÀ ö£ØÖU öPõÒÍU Ti¯ }Í©õÚ

÷PõmiøÚ AÔ¢x AuøÚ £vÄ ö\´x uøµ°ß C¸ •øÚPξ®
Aøh¯õͨ£kzuÄ®.

3. AƸ ¦ÒÎPÐUQøh÷¯ £¯oUS® ö£õÊx Auß C¸ £UP[Pξ®

Põm]¨£kzuU Ti¯ uµÄPÍx {ø»¯ Aø©øÁ ÷PõmiØSa \õº£õP
AÍÂmk¨ £vÄ ö\´¯Ä®.

4. AÆÁÍÃkPøͨ £¯ß£kzv AÍÄzvmhzvØPø©¯ Phuõ]°ß «x

£hö©õßøÓ Áøµ¯Ä®. Cx £hö©õßÓõS® {ø»US Á¸ÁuØS
HøÚ¯ uPÁÀPøͲ® Em£kzx[PÒ.

19