SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐẮK NÔNG

CUỘC THI KHOA HỌC KỸ THUẬT CẤP TỈNH

DÀNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC, NĂM HỌC 2023 - 2024

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU DỰ ÁN

“THIẾT BỊ CẢNH BÁO CHÁY VÀ RÒ RỈ KHÍ GAS
THÔNG MINH”

LĨNH VỤC DỰ THI: KỸ THUẬT MÔI TRƯỜNG

Đắk Nông, tháng 12 năm 2023

 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

MỤC LỤC

STT NỘI DUNG TRANG

1 MỤC LỤC 1

2 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 3

II. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 4

3 1. THỰC TRẠNG 4

2. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 7

III. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 7

1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 7

1.1. Mục tiêu nghiên cứu 7

1.2. Đối tượng nghiên cứu 7

1.3. Nội dung nghiên cứu 7

1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 8

1.5. Giới hạn phạm vi và thời gian nghiên cứu 8

4 1.6. Điểm mới, sáng tạo của dự án 9

2. TỔNG QUAN VỀ KHÍ GAS 10

2.1. Thành phần khí gas 10

2.2. Nguyên nhân gây cháy nổ khí gas 10

2.3. Giới hạn cháy nổ 10

3. TỔNG QUAN VỀ CÁC PHẦN MỀM SỬ DỤNG 10

3.1. Arduino IDE 10

3.2. App blynk 11

5 IV. THIẾT KẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 13

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 13

1
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

2. TIẾN TRÌNH NGHIÊN CỨU 14

3. RỦI RO VÀ AN TOÀN 21

V. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU 21

6 1. SỐ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 21

2. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU 22

VI. KẾT LUẬN 23

7 1. KẾT LUẬN 23

2. KHUYẾN NGHỊ 23

8 VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO 24

9 VIII. PHỤ LỤC HÌNH ẢNH THỰC HIỆN SẢN PHẨM 25

2
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Đầu năm học 2022-2023 trường em có tổ chức chức buổi ngoại khoá- chuyên
đề: “Kỹ năng phòng cháy, chữa cháy và thoát nạn trong điều kiện cháy”. Qua
buổi ngoại khoá em học được nhiều điều bổ ích. Những thao tác xử lí cháy khi
gas bị rò rỉ được các anh chị lên thực hành và tình huống giả định nếu xảy ra
cháy nổ gar cần xử lí như thế nào, giúp em nảy sinh ý tưởng tại sao mình không
tạo ra một thiết bị có thể cảnh báo khi gas bị rò rỉ ra bên ngoài, hay làm thế nào
để biết được ga bị rò rỉ lúc mình vắng nhà…

Một số hình ảnh về ngoại khoá chuyên đề “Kỹ năng phòng cháy chữa cháy...”
của trường em.
Qua tìm hiểu có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến cháy nổ như cháy do chập
điện, cháy do hàn cắt, cháy do nổ khí gas…, Trong thực tế cuộc sống, nhu cầu
sử dụng gas phục vụ sản xuất, sinh hoạt ngày càng tăng vì loại nhiên liệu này
khi đốt cháy, tỏa ra nhiệt lượng lớn, ít gây ô nhiễm môi trường. Các hộ gia đình
thường nạp các bình gas trọng lượng từ 9 đến 50 kg, tùy theo nhu cầu sinh hoạt
của gia đình. Tuy nhiên, gas cũng là loại khí rất dễ cháy nổ nếu không tuân thủ
nghiêm ngặt quy trình sử dụng. Ðáng báo động là ý thức và kiến thức về an toàn
phòng, chống cháy nổ gas của một số hộ kinh doanh và người sử dụng còn hạn
chế. Nhiều người vẫn không có thói quen khóa van an toàn sau khi sử dụng,
trong khi việc này rất cần thiết vì ngăn chặn tình trạng rò rỉ gas trong trường hợp
đai kẹp dây dẫn bị hỏng, dây ga thủng...

3
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

Có trường hợp, gas bị rò rỉ do nhân viên lắp đặt, thay bình thao tác không
chuẩn. Nhiều gia đình nhiều năm sử dụng gas, nhưng chỉ biết tắt, bật, khi đổi
bình gas không để ý đến năm sản xuất, thời hạn tái kiểm định, hễ có sự cố gì lại
trông chờ vào đại lý gas, hiếm khi yêu cầu nhân viên giao gas tư vấn cách sử
dụng an toàn. Trong khi đó, những kiến thức tối thiểu khi sử dụng gas lại mù
mờ, dẫn đến sai lầm chết người. Chỉ cần một tia lửa nhỏ có thể khiến cho khí
gas bùng nổ. Mỗi kg gas hóa lỏng tương đương 25 lít khí gas. Ước tính, nếu gas
rò rỉ chiếm từ 2% đến 10% khối tích nhà, gặp phải nguồn nhiệt sẽ lập tức phát
nổ, sức công phá cực lớn... gây thiệt hại khôn lường về người và tài sản.
Vậy làm thế nào để biết được có xảy ra cháy nổ, hay khí gas trong gia đình bị
rò rỉ khi mình vắng nhà? Từ những vấn đề trên, nhóm chúng em đã tìm tòi,
nghiên cứu và tạo ra sản phẩm “Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông
minh”.
II. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
1. Thực trạng: Một số thông tin và hình ảnh về cháy nổ trên cả nước nói
chung và Đăk Nông nói riêng…
1.1. Mới đây, vụ cháy chung cư mini 29/70 phố Khương Hạ, quận Thanh
Xuân, Hà Nội, hậu quả 56 người bị chết (ngày 12/9/2023)

Nguyên nhân cháy chung cư mini là do "chập mạch điện" trên đường dây dẫn
vào ắc quy của một xe máy tay ga (sử dụng xăng).
1.2. Cháy lớn ở quán Karaoke đường Trần Thái Tông - Dịch Vọng Hậu - Cầu

4
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

Giấy - Hà Nội, làm 13 người chết.

Nguyên nhân dẫn đến vụ cháy: Do quá trình hàn cắt kim loại bằng hồ quang
điện ở khu vực cửa ra vào phòng phía ngoài làm bắn các vẩy hàn có nhiệt độ cao
vào phần cách âm gắn trên tường gây cháy, sau đó cháy lan ra xung quanh dẫn
đến vụ cháy nói trên.
1.3. Vụ cháy đặc biệt nghiêm trọng đã xảy ra đêm 3/1 tại Phường Định Công
(Q. Hoàng Mai) khiến 3 người thiệt mạng là vụ mới nhất ở Hà Nội. Bước đầu,
Cơ quan công an xác định nguyên nhân vụ cháy là do nổ khí gas trong phòng
trọ.

5
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

1.4. Tại tỉnh Đắk Nông, từ đầu năm đến nay xảy ra 4 vụ cháy. Mặc dù không
gây thiệt hại về người, nhưng nhiều tài sản của người dân bị thiêu cháy. Điều
này khiến người dân không yên tâm đến công tác PCCC.

Nguy cơ gây ra cháy nổ còn đến từ hoạt động sang, chiết gas trái phép tại các
gia đình và một số cơ sở kinh doanh. Trước đó, một vụ nổ xảy ra vào ngày
8/5/2020, tại phường Mỹ Đình I (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) do sang, chiết
gas trái phép. Vụ nổ không chỉ gây thiệt hại toàn bộ khu xưởng mà còn lan rộng
ra các nhà dân xung quanh; mạng lưới điện và viễn thông bị hư hỏng nặng.
Khí đốt hóa lỏng (LPG) hay còn gọi là khí gas là một trong những nguồn
nhiên liệu quan trọng trong sản xuất công nghiệp, sinh hoạt phục vụ đời sống
con người. Đây là dạng nhiên liệu sạch, ít gây ô nhiễm môi trường. Hiện nay có
thể thấy nhu cầu tiêu thụ gas ngày càng gia tăng.
Gas là chất cháy nổ nguy hiểm vì chúng có những tính chất nguy hiểm về
cháy, nổ sau: Ở thể khí, tỷ trọng của gas sẽ lớn hơn không khí, nhiệt độ tự bốc
cháy thấp, năng lượng của nguồn nhiệt gây cháy, nổ đối với gas không lớn
nhưng vận tốc cháy lây lan lại rất cao. Nhiệt độ ngọn lửa cháy gas sẽ vào
khoảng 19250C, sinh ra nhiệt lượng lớn.
Từ những thông tin trên có thể thấy rằng gas là chất rất nguy hiểm về cháy,
nổ. Khi cháy sẽ sinh ra nhiệt độ lớn với bức xạ nhiệt cao, nhanh chóng nung

6
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

nóng không khí xung quanh. Dưới tác động nhiệt, áp suất của các thiết bị chứa
gas sẽ tăng, dễ dẫn đến nổ và bùng phát thành những vụ hỏa hoạn nghiêm trọng.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Từ thực trạng trên, chúng em nhận thấy việc phòng chống cháy nổ và xử lí
gas khi bị rò rỉ là điều cần thiết, đảm bảo an toàn cho môi trường và sức khỏe
con người.
- Vậy làm thế nào để giúp con người nhận biết được cháy – nổ hoặc khí gas bị
rò rỉ ở gia đình khi mình vắng nhà?
- Tại sao ta không tạo ra một thiết bị cảnh báo, có thể giúp ta dễ dàng nhận
biết được cháy nổ hoặc rò rỉ khí gas tại gia đình?
- Kinh phí lắp đặt thiết bị đó như thế nào, liệu có đắt lắm không?
- Và nếu “Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh” có thể áp
dụng vào thực tiễn sẽ dễ dàng mang lại một hiệu quả thiết thực, giúp hạn chế rất
lớn thiệt hại do cháy nổ, cũng như rò rỉ khí gas gây nên, đồng thời giá thành thấp
phù hợp điều kiện kinh tế của người dân Việt Nam.
III. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Giới thiệu đề tài nghiên cứu
1.1. Mục tiêu nghiên cứu
Chế tạo thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh có giá thành phù
hợp với người dân Việt Nam.
1.2. Đối tượng nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này, chúng em phải tìm hiểu các kiến thức về bo mạch
điều khiển Arduino, phần mềm IDE, các loại cảm biến, cơ khí và mạch điện,…
để tạo ra một thiết bị thông minh: cảnh báo rò rỉ khí ga trên điện thoại.
1.3. Nội dung nghiên cứu
- Nghiên cứu các thiết bị trên thị trường hiện nay
- Tìm hiểu, nghiên cứu nguyên lí hoạt động của bo mạch vi điều khiển

7
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

Arduino.
- Tìm hiểu, nghiên cứu một số loại mạch điện cảm biến: Cảm biến gas, cảm
biến lửa… từ đó thiết kế mô hình, sản phẩm.
1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
- Tiến hành nghiên cứu đề tài giúp cho chúng em bước đầu làm quen với
các phương pháp nghiên cứu khoa học và vận dụng kiến thức đã học vào thực
tiễn cuộc sống.
- Tạo ra một “Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh” với chi
phí giá thành thấp, hiệu quả cao.
1.5 Giới hạn phạm vi và thời gian nghiên cứu
- “Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh” được nghiên cứu, chế
tạo và thử nghiệm trong 3 tháng, từ tháng 9 năm 2023 đến tháng 12 năm 2023.
- Do kinh phí và kiến thức của chúng em còn hạn chế, nên chúng em tạo ra
sản phẩm với mô hình nhỏ để thử nghiệm hoạt động của sản phẩm tại trường
THCS Trần Phú.

Thời gian
TT Tên công việc Ghi chú
thực hiện

Xây dựng ý tưởng nghiên Từ Ý tưởng từ thực tế học

1
cứu 10/9/2023 được trong nhà trường

Lập kế hoạch nghiên cứu và 15/9 đến Hoàn thiện kế hoạch, nhờ
2
tổng quan tài liệu 15/10/2023 giáo viên hướng dẫn

Tìm hiểu thực trạng của vấn 15/10 đến

3
đề nghiên cứu 25/10/2023

Nghiên cứu các thiết bị trên 25/10 đến

4
thị trường hiện nay 31/10/2023

5 Tìm hiểu, nghiên cứu 1/11 đến Tìm hiểu thông qua google,
nguyên lí hoạt động của bo 15/11/2023

8
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

mạch vi điều khiển Arduino giáo viên hướng dẫn

Tìm hiểu, nghiên cứu một

16/11 đến
6 số loại mạch điện cảm biến:
20/11/2023
Cảm biến gas, cảm biến lửa

Tiến hành thiết kế mô hình Tìm mua vật liệu, giáo viên
và mua vật liệu làm sản 01/11 đến hướng dẫn cách thiết kế mô
7
phẩm 25/11/2023 hình, bước đầu lắp ráp sản
phẩm.

Hoàn thiện sản phẩm 16/11 đến - Lắp ráp hoàn thiện sản
8
02/12/2023 phẩm.

Thử nghiệm sản phẩm và - Thử nghiệm

9 02-15/2023
hoàn thiện các báo cáo. - Viết các loại báo cáo.

1.6. Điểm mới, sáng tạo của đề tài:

Hiện nay trên thị trường cũng đã xuất hiện 1 số thiết bị cảnh báo rò rỉ khí gas.
Tuy nhiên những sản phẩm trên một mặt lại có giá thành khá cao, không đáp
ứng về vấn đề kinh tế hiện tại của phần đông người dân Việt Nam.
Dựa trên tình hình thực tế về điều kiện kinh tế của Việt Nam, bản thân em đã
trăn trở, suy nghĩ là làm sao sản phẩm mình tạo ra phải tiện sử dụng, gọn nhẹ,
phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm và đặc biệt là có giá thành phải chăng.
Sau khi đã xác định mục tiêu, bản thân em đã gặp trực tiếp giáo viên hướng dẫn
và là người bảo trợ đề tài cùng đề ra phương án, phác thảo thiết kế bản vẽ kỹ
thuật, tìm hiểu vật liệu, thiết bị kỹ thuật sẵn có và giá cả của nó trên thị trường,
viết code phần mềm điều khiển, tiến hành lắp đặt và vận hành thử sao cho đạt
tới sản phẩm hoàn thiện nhất.
Sản phẩm được nghiên cứu, chế tạo thành công với tính năng mới đó là gửi
cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas tới điện thoại chủ nhà từ xa.
2. Tổng quan về khí gas

9
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

2.1. Thành phần khí gas

Khí gas là hỗn hợp của các chất hydrocacbon, trong đó thành phần của khí
gas chủ yếu là khí Propane (C3H8), Butane (C4H10) và một số thành phần khác.
2.2. Nguyên nhân gây cháy nổ khí gas
Khí gas là chất khí không màu có mùi, về bản chất không gây cháy nổ. Tuy
nhiên khi gas bị rò rỉ và kết hợp với oxi bên ngoài không khí sẽ tạo thành hỗn
hợp gây cháy, khi gặp nhiệt độ cao hoặc có tia lửa phát ra từ hột quẹt, công tắc
đèn, … sẽ có nguy cơ gây cháy nổ rất cao
Những nguyên nhân thường dẫn đến cháy nổ bình gas là:
+ Sử dụng bếp gas quá cũ
+ Không khóa van bình gas sau khi sử dụng
+ Không vệ sinh bếp gas thường xuyên
+ Không kiểm tra định định kỳ bếp
+ Dùng bật lửa, điện thoại khi rò rỉ gas
2.3. Giới hạn cháy nổ
Giới hạn cháy nổ của hơi gas trong không khí hẹp, từ 1,8% (LEL) đến 10%
(UEL). Chính vì vậy, an toàn cháy nổ của LPG cao hơn rất nhiều so với nhiên
liệu khác. Cụ thể như sau:
STT Nhiên liệu Giới hạn cháy dưới Giới hạn cháy trên
(% thể tích) ppm (% thể ppm
tích)
1 Propane 2,2 2200 10,0 10000
2 Butane 1,8 1800 9,0 9000
3. Tổng quan về các phần mềm sử dụng
3.1. Arduino IDE
- Arduino IDE là một phần mềm với một mã nguồn mở, được sử dụng chủ
yếu để viết và biên dịch mã vào module Arduino. Nó bao gồm phần cứng và
phần mềm. Phần cứng chứa đến 300,000 board mạch được thiết kế sẵn với các

10
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

cảm biến, linh kiện. Phần mềm giúp bạn có thể sử dụng các cảm biến, linh kiện
ấy của Arduino một cách linh hoạt phù hợp với mục đích sử dụng.

Phần mềm Arduino IDE

- Khi người dùng viết mã và biên dịch, IDE sẽ tạo file Hex cho mã. File Hex
là các file thập phân Hexa được Arduino hiểu và gửi đến bo mạch bằng cáp
USB. Mỗi bo Arduino đều được tích hợp một bộ vi điều khiển, bộ vi điều khiển
sẽ nhận file Hex và chạy theo mã được viết.

Các thành phần chính trên phần mềm Arduino IDE

- Arduino IDE tích hợp với hơn 700 thư viện, được viết và chia sẻ bởi nhphát
hành Arduino Software và thành viên trong cộng đồng Arduino. Mọi người
có thể tận dụng chúng cho dự án của riêng mình mà không cần phải bỏ ra bất kỳ
chi phí nào.
3.2. App blynk

11
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

- Blynk là một nền tảng với các ứng dụng iOS và Android để điều khiển
Arduino, Raspberry Pi và các ứng dụng tương tự qua Internet. Nó là một bảng
điều khiển kỹ thuật số nhờ đó bạn có thể xây dựng giao diện đồ họa cho dự án
của mình bằng cách kéo và thả các widget.
- Blynk không bị ràng buộc với một số bo hoặc shield cụ thể. Thay vào đó, nó
hỗ trợ phần cứng mà ta lựa chọn. Cho dù Arduino hoặc Raspberry Pi của bạn
được liên kết với Internet qua Wi-Fi, Ethernet hoặc chip ESP8266.

Giao diện app blynk trên điện thoại

- Blynk được thiết kế cho IoT. Nó có thể điều khiển phần cứng từ xa, nó có
thể hiển thị dữ liệu cảm biến, nó có thể lưu trữ dữ liệu, trực quan hóa và làm
nhiều thứ hay ho khác.
- Có ba thành phần chính trong nền tảng:
+ Ứng dụng Blynk: Cho phép tạo giao diện cho các dự án của mình bằng cách
sử dụng các widget khác nhau.
+ Blynk Server: Chịu trách nhiệm về tất cả các giao tiếp giữa điện thoại thông
minh và phần cứng. Có thể sử dụng Blynk Cloud hoặc chạy cục bộ máy chủ
Blynk riêng của mình. Nó là mã nguồn mở, có thể dễ dàng xử lý hàng nghìn
thiết bị và thậm chí có thể được khởi chạy trên Raspberry Pi.
+ Thư viện Blynk: Dành cho tất cả các nền tảng phần cứng phổ biến, cho
phép giao tiếp với máy chủ và xử lý tất cả các lệnh đến và lệnh đi.

12
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

+ Mỗi khi nhấn một nút trong ứng dụng Blynk, thông điệp sẽ truyền đến
không gian của đám mây Blynk, và tìm đường đến phần cứng.

IV. THIẾT KẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Phương pháp nghiên cứu
Bằng sự hiểu biết kiến thức về môn Hóa học, Vật lý và Sinh học gắn liền
với một số vấn đề thực tiễn về xử lí khí gas, đưa ra giải pháp phù hợp, từ đó hình
thành ý tưởng khoa học, sau đó thực hiện chế tạo sản phẩm. Để thực hiện đề tài
này, chúng em đã sử dụng những phương pháp sau:
1.1 Phương pháp thu thập, nghiên cứu tài liệu:
Các tài liệu được thu thập từ các nguồn Internet, tại các trang uy tín, trên tivi,
báo đài, tham khảo từ các bài báo trong tạp chí khoa học, báo cáo chuyên đề
khoa học và các tài liệu liên quan.
1.2. Phương pháp thực hành:
- Thực hành lắp ráp mạch điện và thiết kế mô hình;
- Thực hành lập trình, lắp ráp bộ thiết bị;
- Thực hành kiểm tra hoạt động của sản phẩm.
1.3. Phương pháp xử lý số liệu:
Tìm tòi, tổng hợp và phân tích các số liệu thu thập được trong suốt quá
trình nghiên cứu và thực nghiệm đề tài;

13
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

1.4. Phương pháp thực nghiệm - Tham vấn:

Vận dụng kiến thức đã được học trong nhà trường THCS, tham khảo mạng
internet, chúng em nghiên cứu về lý thuyết để tìm ra nguyên lý hoạt động của thiết
bị, trong quá trình nghiên cứu chúng em thường xuyên tham khảo ý kiến của cô
giáo hướng dẫn và thầy cô giáo bộ môn, bố mẹ, nghiên cứu các tài liệu tham khảo
có liên quan để hoàn thiện sản phẩm của mình bằng những phương pháp tối ưu
nhất.
2. Tiến trình nghiên cứu:
2.1. Nghiên cứu các thiết bị trên thị trường hiện nay
Các thiết bị hiện nay trên trên thị trường cũng có gắn 1 cảm biến giúp phát
hiện khí gas và thông báo bằng đèn hoặc còi kêu

Hạn chế: Trường hợp chủ nhà đi vắng thì cũng không thể biết được nhà mình
bị rò khí gas. Trường hợp còi kêu và hàng xóm nghe thấy thì mới biết được, điều
này rất bất tiện.
2.2. Nghiên cứu bo mạch vi điều khiển Arduino
Arduino là một bo mạch vi điều khiển do một nhóm giáo sư và sinh viên Ý
thiết kế và đưa ra đầu tiên vào năm 2005. Mạch Arduino được sử dụng để cảm
nhận và điều khiển nhiều đối tượng khác nhau. Nó có thể thực hiện nhiều nhiệm
vụ từ lấy tín hiệu từ cảm biến đến điều khiển đèn, động cơ, và nhiều đối tượng
khác. Ngoài ra mạch còn có khả năng liên kết với nhiều module khác nhau như
module đọc thẻ từ, ethernet shield, sim900A, ….để tăng khả ứng dụng của
mạch.

14
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

Phần cứng bao gồm một board mạch nguồn mở được thiết kế trên nền tảng vi
xử lý AVR Atmel 8bit, hoặc ARM, Atmel 32-bit,…. Hiện phần cứng của
Arduino có tất cả 6 phiên bản, Tuy nhiên phiên bản thường được sử dụng nhiều
nhất là Arduino Uno và Arduino Mega. Arduino Uno được sử dụng rất rộng rãi
trên thế giới, rất nhiều ví dụ trên youtube hoặc các trang hướng dẫn về Arduino
sử dụng mạch này. Vì vậy đối với các bạn mới học Arduino, việc chọn Arduino
Uno sẽ giúp các bạn có thể tự học dễ dàng.
Phần mềm để lập trình cho mạch Arduino là phần mềm IDE. Đây là phần
mềm mã nguồn mở, và có thể được download từ trang web của Arduino:
arduino.cc. Việc hướng dẫn download và sử dụng phần mềm này sẽ được đề cập
đến trong những phần sau.
2.3. Nghiên cứu một số loại mạch điện, cảm biến
2.3.1 Cảm biến khí gas MQ2

MQ2 là cảm biến khí, dùng để phát hiện các khí có thể gây cháy. Nó được
cấu tạo từ chất bán dẫn SnO2. Chất này có độ nhạy cảm thấp với không khí
sạch. Nhưng khi trong môi trường có chất ngây cháy, độ dẫn của nó thay đổi
ngay. Chính nhờ đặc điểm này người ta thêm vào mạch đơn gian để biến đổi từ
độ nhạy này sang điện áp. Cảm biến MQ2 hoạt động rất tốt trong môi trường khí

15
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

hóa lỏng LPG, H2, và các chất khí gây cháy khác. Nó được sử dụng rộng rãi
trong công nghiệp và dân dụng do mạch đơn giản và chi phí thấp.
2.3.2 Module cảm biến lửa
Cảm biến chuyên dùng để phát hiện lửa, thường dùng trong các hệ thống báo
cháy. Tầm hoạt động trong khoảng 80cm với góc quét 60°.
Cảm biến nhận biết được lửa tốt nhất với bước sóng 760nm - 1100nm. Mạch
còn được tích hợp IC LM393 để so sánh tạo mức tín hiệu và có thể chỉnh được
độ nhạy bằng biến trở.

* Thông số kỹ thuật:
 - Điện áp hoạt động: 3.3 ~ 5.3 VDC
 - Dòng tiêu thụ: 15 mA
 - Bước sóng phát hiện được: 760 ~ 1100 nm
 - Góc quét: 0 - 60°
 - Khoảng cách phát hiện: < 1 m
 - Nhiệt độ hoạt động: -25O ~ 85O
 - Kích thước: 3.0 cm x 1.5 cm x 0.5 cm
2.4. Thiết kế, mô tả sản phẩm
2.4.1. Thiết kế
Các sản phẩm trước đó cũng có những ưu nhược điểm nhất định. Vì vậy
chúng em quyết định làm một sản phẩm mà khắc phục những nhược điểm, phát
huy ưu điểm và cải tiến thêm nhiều tính năng hơn nữa cho các gia đình. Em
nhận thấy các loại thiết bị phát hiện khí gas thông thường trên thị trường chỉ đơn
thuần thông báo bằng còi hoặc đèn báo. Trường hợp còi kêu và hàng xóm nghe

16
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

thấy thì mới biết được, điều này rất bất tiện. Vậy nên em thiết kế sản phẩm vừa
có thông báo bằng còi, vừa thông báo bằng cuộc gọi, tin nhắn đến số điện thoại
chủ nhà, phòng trường hợp không có ai ở nhà.
2.4.2. Các chức năng
- Phát hiện khí gas và thông báo bằng còi thông báo đến điện thoại chủ nhà
- Phát hiện lửa và thông báo bằng còi thông báo đến điện thoại chủ nhà.
2.4.3. Cấu tạo chung của sản phẩm: Sản phẩm được chia làm 3 thành phần
chính:
- Phần cảm biến: Có chức năng thu nhận dữ liệu từ cảm biến lửa và cảm biến khí
gas
- Phần điều khiển trung tâm: Có nhiệm vụ tiếp nhận dữ liệu thu được từ cảm
biến và xử lý.
- Phần thông báo: Là còi và mạch wifi. Có tác dụng phát ra tiếng kêu và gửi
thông báo về điện thoại thông minh qua mạng Internet.
2.5. Các linh kiện sử dụng

STT Tên thiết bị điện Số Thông số

tử/Module lượng

1 Mạch điều khiển arduino 1 Tính toán, xử lý số liệu, điều

khiển...

2 Mạch Cảm biến khí Gas 1 Phát hiện khí gas

3 Cảm biến Lửa 1 Phát hiện lửa

17
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

4 Mạch hạ áp 2 Hạ áp dòng điện

9 Còi Báo Động SFM-27 1 Phát âm thanh cảnh báo

Vỏ hộp nhựa 1 Chứa các kinh kiện

Nguồn điện 1 Cấp nguồn cho các linh kiện hoạt

động

2.6. Phần mềm sử dụng

Sử dụng phần mềm blynk

18
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

Dữ liệu từ thiết bị cảnh báo sẽ được gửi lên phần mềm thông qua đường
truyền wifi. Nếu phát hiện lửa hay khí gas thì phần mềm sẽ thông báo với người
sử dụng để đề phòng chủ nhà không có nhà để phát hiện và xử lý kịp thời.
2.7. Sơ đồ mạch điện
2.7.1. Mạch mô phỏng thử nghiệm
- Chân VCC và GND của cảm biến sẽ nối với chân 5V và GND của arduino.
Chân tín hiệu trên cảm biến sẽ nối với 1 chân analog trên arduino. Ngoài ra còn
nối 1 chân của còi lên chân trên arduino
- VCC: nguồn 5V
- GND: nối đất
- DO: đầu ra logic (0 hoặc 1)
- AO: đầu ra analog.
Cảm biến khí gas và cảm biến lửa có cách nối dây tương tự nhau

Cảm biến khí gas

19
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

Cảm biến lửa

Rơ le và quạt thông gió

2.7.2. Mạch nối dây thực tế

2.8. Nguồn cấp

- Nguồn: Sử dụng nguồn adapter 12V rồi qua mạch hạ áp để cấp nguồn cho
mạch điều khiển, cảm biến khí gas, cảm biến lửa, còi...hoạt động.
2.9. Nguyên lý hoạt động của sản phẩm

20
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

2.9.1. Phát hiện khí gas:

Trong cảm biến có vật liệu nhạy cảm với những khí dễ cháy đó là SnO 2 có độ
dẫn điện thấp trong không khí trong lành. Khi tiếp xúc với khí đốt dễ cháy thì
độ dẫn điện của SnO2 tăng lên. Từ đó ban đầu từ tín hiệu về khí gas chuyển
thành tín hiệu điện và cảm biến gửi dữ liệu về nồng độ khí gas về bộ xử lý trung
tâm. Sau đó bộ xử lý sẽ đưa ra quyết định, nếu phát hiện khí gas thì còi sẽ kêu
và gửi tín hiệu về điện thoại thông qua ứng dụng blynk.
Khảo sát khả năng báo động của thiết bị:
Nồng độ khí gas Khả năng báo động
<1000 ppm
<600 ppm
<500 ppm
<300 ppm
< 100 ppm
2.9.2. Phát hiện lửa
Cảm biến lửa dựa trên nguyên lý nhiệt độ dựa trên nguyên lý thay đổi bước
sóng hồng ngoại. Lửa là một vật sinh nhiệt và mang bước sóng từ 760nm-
1100nm. Cảm biến lửa có một đầu thu sóng hồng ngoại và mạch phân tích sóng.
Nếu đầu thu sóng thu về được bước sóng hồng ngoại của lửa thì bộ điều khiển sẽ
ra lệnh cho còi hoạt động và cũng gửi thông báo về điện thoại giống như cảm
biến khí gas.
3. Rủi ro và an toàn:
Quy trình công nghệ đơn giản, chi phí cho các hoạt động thấp.
Nhược điểm: chưa nghiên cứu được cách phát hiện khói để đồng thời phối
hợp nhiều cảnh báo an toàn.
V. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU

1. Số liệu và kết quả nghiên cứu

“Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh” được nghiên cứu, chế

21
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

tạo và thử nghiệm trong 3 tháng, từ tháng 9 năm 2023 đến tháng 12 năm 2023
tại trường THCS Trần Phú. Kết quả là thiết bị hoạt động ổn định ở tất cả các
chức năng. Còi kêu to, cảnh báo tới điện thoại chủ nhà gần như ngay lập tức.
Các gia đình cũng mong sản phẩm sớm được hoàn chỉnh và đưa vào thực tế.
Kết quả khảo sát với sự rò rỉ khí gas:
Nồng độ khí gas Khả năng báo động
<1000 ppm có
<600 ppm có
<500 ppm có
<300 ppm Không
< 100 ppm không
2. Phân tích dữ liệu
- Sau một thời gian tìm tòi nghiên cứu thiết kế và lắp đặt đã chế tạo thành
công “Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh”. Sau khi hoàn thành
sản phẩm bản thân em đã tiến hành thử nghiệm ở gia đình:
+ Lúc đầu thử lửa hay thử khí gas: còi đều không kêu, qua kiểm tra chúng em
đã nối nhầm đầu dây, sau đó chúng em nối lại dây, kiểm tra lại được kết quả tốt
hơn.
+ Thử lửa: còi kêu to, điện thoại có tín hiệu và màn hình xuất hiện chữ: “cảnh
báo phát hiện lửa”.
+ Thử gas: Dùng bật lửa bóp nhẹ để thử gas, lượng ga ít nên còi không kêu.
Sau đó chúng em bóp mạnh quẹt lửa để gas ra nhiều hơn, thiết bị phát tín hiệu
kêu to, rõ, trên màn hình điện thoại có tín hiệu: “Cảnh báo có khí gas”. Từ dữ
liệu trên ta thấy, khi có hiện tượng khí gas thoát ra không khí với nồng độ trên
500 ppm, đây là ngưỡng an toàn dưới của hỗn hợp khí gas khi trộn trong không
khí.
+ Sau đó chúng em đi liên hệ với với 1 số gia đình gần nhà nhờ họ vận hành
thử. Qua quá trình sử dụng cơ bản đều nhận được sự đồng tình, hồ hởi từ họ.

22
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

- Sản phẩm tạo ra cơ bản đáp ứng yêu cầu các thông số kỹ thuật. Tuy nhiên để
kiểm nghiệm thật đầy đủ tính tiện dụng và chính xác các thông số kỹ thuật thì
cần được kiểm chứng nhiều hơn, cần có chuyên gia về kỹ thuật điện tử và công
nghệ thông tin và phải có thêm thời gian dài để hoàn thành, bổ sung thêm các
tính năng cho sản phẩm.
VI. KẾT LUẬN
1. Kết luận:
Trong quá trình thực hiện triển khai đề tài với thời gian khoảng 3 tháng,
chúng em đã nghiên cứu được quy trình, cách thực hiện một đề tài khoa học,
cách tính toán, hiểu và sử dụng được các vật liệu và thiết bị điện tử. Hiểu được
các bước thực hiện lắp ráp sản phẩm, viết báo cáo đề tài và bảo vệ đề tài trước
hội đồng khoa học các cấp.
Kết quả nghiên cứu hôm nay cho phép chúng em có thêm ý tưởng, cải tiến
mạnh mẽ hơn trong tương lai với nhiều ứng dụng linh hoạt hơn, thẩm mỹ hơn và
có thể tích hợp thêm nhiều linh kiện thiết bị thông minh, hiện đại hơn để dần dần
thành một sản phẩm tốt nhất.
2. Khuyến nghị:
Điều kiện thực hiện đề tài đang còn eo hẹp về máy móc thiết bị, kinh phí,
thiếu các chuyên gia hay các nhà bảo trợ cho sản phẩm, nên gặp nhiều khó khăn
khi tiến hành thực hiện đề tài.
3. Lời cảm ơn
Chúng em - nhóm nghiên cứu khoa học thuộc đề tài “Thiết bị cảnh báo cháy
và rò rỉ khí gas thông minh” chân thành cảm ơn đến Ban Giám Hiệu nhà trường,
cô giáo hướng dẫn và thầy cô giáo bộ môn đã tạo điều kiện giúp đỡ trong suốt thời
gian chúng em thực hiện đề tài. Nhóm nghiên cứu cũng xin gửi lời chia sẻ, lòng
biết ơn tới gia đình, bạn bè luôn động viên và tạo điều kiện cho nhóm hoàn thành
đề tài.
Chúng em xin chân thành cảm ơn!

23
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Ngọc Đào . Tài liệu vẽ kĩ thuật Cad/ Cam. NXB ĐHSPKT
Tp.HCM, 2017.
2. Tiến sĩ Hadrien Fouin. Vi Điều Khiển nâng cao. NXB Thanh niên, 2015.
3. Lê Đức Quốc. Sách hướng dâñ lập trình vi điều khiển Arduino &Raspberry pi
cơ bản và nâng cao. NXB ĐHSPKT Tp.HCM, 2017.
4. Web site https://arduino.vn
5. Web site https://arduino.cc

24
 Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

VIII. PHỤ LỤC: MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC HIỆN SẢN PHẨM
QUÁ TRÌNH TẠO SẢN PHẨM

25
Thiết bị cảnh báo cháy và rò rỉ khí gas thông minh

HOÀN THIỆN SẢN PHẨM

SẢN PHẨM HOÀN THIỆN

26